SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
MIRADIJE RAMIQI
MIMOZA CUFAJ REXHVELAJ
Silenced Symphony
Me frikson kjo loje
I wanted to call your name But I wasn’t sure that you’d hear me I hid myself into the longing that conquered me A fire burst out from the whispers And I decided to call you another time To keep the pain that covered me If you wait for me I’ll come another time… You are my pain Myng out – joy In Your name – Mine Silenced symphony…
Si pupëlza e një zogu Mbi telat e kafazit Lekundem në krahëzat e heshtjes... Jeta kompozon e gëlltit soneta. Luaj me tingujt e pafaj dhe fajsohem pa faj. Më frikëson kjo lojë në tastjerë të jetës. Dua t’i rrëshqas... Sa hedh njerën këmbë tjetra çalon në krahë të saj. Oh, kafazin e përpijnë xhindet! Hija derdh hije si lugat... Si pupëlza e një zogu kuturu, qorrazi,rrotullohem në sqep të ajrit bosh.
Drejtor dhe botues: Kristaq F. Shabani e mail pegasi2003@yahoo.com, http://kristaqshabani-iwa-wps.webs.com Kryeredaktore e revistës : Majlinda Shabani (Aleksandra) Zëvendës Kryeredaktorë: Lindita Ramushi, Kimete Rugova Redaktorë:Perikli Shuli, Kristo Stoja, Bajram Demaj Përkujdesja grafike: Dashamir Vraniçi Adresa e LNPSHA “PEGASI”: Rruga “Alqi Kondi” LNPSHA “Pegasi” ALBANIA *Internet Kafe”, kati i dytë Mobil ++355693846682 Shtypur në shtypshkonjën e Shtëpisë Botuese “MARIN BARLETI “ TIRANË
2
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
Në vend të editorialit
Kristaq F. Shabani
…President the small requires to act a great madness. Poles are sweating…+990C, jungles are freezing…-990C. The backside endures beatings and pricking. Taxes are dancing on the Backbone’s dancing - floor. Dancing - floors became hot until melting; are growing flowers of stalactites and stalagmites. “Antarctica” has its mates!
Y. THE SPROUTED YELLOW President the Great sees continuously the world like an adopted daughter, comes out of the naughty Step Mother’s frame and pets Yellow Lands, with Asian Lions can’t help laughing… The yellow Billion display itself in the Greatest Wall: Bowings to the Emperors. He drinks tea in a fantastic set, swims in the yellow Yan Ce “The boat that was built with water - masts”… The hieroglyphs perform concert in octaves. R. THE THOUGHTFUL EYE Into the trough of trust the hope must be cooked, but how, what about the paste?… The most observing spot of the World it can’t hide the magnificence of Headquarter with olive leaves; a waterfall of reliance pours the thoughts in a peace bed… Dare you compare Niagara with this waterfall? The decision awaits the “thoughtful eye”… I. SYNOPSIS …He spoils the throne, he wants to suffocate the popular outcry in its birth bed… But who can suffocate the out cry?
3
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
Domosdoshmëria e pikësimit në një vepër të shkruar nga Ma. Flutura Dervishi, mesuese e gjuhes shqipe Është më se e vërtetë. Gjithkush është ndier i lumtur, teksa në duar ka marrë një libër të bukur, i ri apo i vjetër qoftë ai. Ndodh që të tërhiqesh nga emri i autorit, titulli apo dhe kopertina e librit, por më pas vëren se brendia lë për të dëshiruar. Libri është i veçantë, është i bukur, të ngelet në kujtesë, kur të gjithë komponentët janë në kompleksitet, duke mos harruar edhe shenjat e pikësimit, të vogla në dukje, por të mëdha për nga rëndësia. Të rastis shpesh kohët e fundit të lexosh libra, kryesisht me poezi, ku forca e fjalës shprehëse – emocionale e autorëvë depërton brenda teje e ti si lexues, dehshëm, tërhiqesh nga tematika e zgjedhur, trajtimi me profesionalizëm i temës nga autori, nga magjia e figuracionit artistik, por në kontradiktë me to qëndron fakti se pothuajse pikësimi në këto poezi mungon. Natyrshëm lindin pyetjet: - A thua të jetë në “modën” e kohërave “moderne” edhe kjo gjë, ku dhe shenjat e pikësimit t’i lëmë për në askund, se njeriu i sotëm, njeriu i internetit s’ka nevojë më për to? - Po si mundet të lexohet e të kuptohet një material i shkruar pa shenja pikësimi? A nuk do t’i shkonte kësaj shprehja “shkrimet pa pikesimin, si gjella pa kripë”? Librat shkruhen për t’u lexuar nga të gjithë. Kush është i stërvitur, falë profesionit më në kontakt me librat apo dhe pasionit për librat, arrin të kuptojë atë ç’ka autorët përcjellin përmes vargjeve, por jo t’i përjetojë ato emocionalisht, pasi e vëren që s’janë aty, ato, të domosdoshmet, shenjat e pikësimit, të cilat tregojnë shumë. Po masa tjetër e lexuesve, që për arsye të ndryshme të mosmarrrjes shume me lexime, e ka të vështirë t’i lexojë këto poezi për t’i kuptuar, për t’i shijuar, si t’ia bëjë? Nga se të orientohet? Përse të ketë mungesë të shenjave të pikësimit apo keqpërdorim të tyre në disa prej librave artistikë, të cilët mbajnë vulën e autorëve, redaktorëve e të korrektorëve letrarë? Ku është profesionalizmi i këtyre të fundit? A nuk është për të ardhur keq që të zbehet talenti, puna gjithë pasion e autorëve të ndryshëm prej neglizhencës së punës që bëhet në drejtim të përdorimit të shenjave të pikësimit? Gjithsecili, kur merr përsipër të shkruajë diçka, të mos harrojë shenjat e pikësimit, rëndësia e të cilave është e padiskutueshme në paraqitjen dinjitoze të asaj që lexuesi merr në duar të lexojë. Ato s’duhen nënvlerësuar, edhe për faktin se libri dhe interneti duket sikur konkurojnë me njëri – tjetrin, për vetë zhvillimin e vrullshëm të teknologjive në ditët e sotme dhe, kur të rinjtë rendin më shumë pas tyre.
4
Luan Kalana ...Gjuha Shqipe,... një ndër gjuhët me të vjetra,..jo më në Ballkan dhe Europë,...por në Botë...Kjo përfundesë sipas studimeve e dokumenteve të sprovuara të albanologeve dhe shkencëtarëve...Gjuha më shkencore dhe moderne e zyrtarizuar... Nuk ka gjuhë të tillë në Botë,...që të shqiptohet , të lexohet e të shkruhet njësoj, çdo tingull...Gjuha e bashkimit dhe e vëllazerimit të Kombit shqiptar, mjalti i shpirtit të shqiptarit.. Gjuha e Paqes dhe e Lirisë...Le ta ruajmë ,pasurojmë ,...si një nga thesaret me të çmuara të pasura të kombit ,të trashëgueshme brez pas brezi...
Lulja e Balsamit, princesha e bimëve medicinale
Aloe Vera produkt kryesor bimor, ndihmon shendetin dhe kujdesin për lekurën
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
BUKURIA NE FOKUS Bukuria shpirtërore është esencialja, mandej pas kësaj, padyshesë, vend tjetër konkurrues, por dytësor ka dhe bukuria fizike, pasi ka dhe një shkak afektësor ndryshon detyrimisht gjatë viteve ... Po çfarë ndodh me shpirtin? Ai ka një karakteristikë kryesore: Nuk plaket kurrë, ndaj në praktikën jetësore shpesh themi: “Ka një shpirt të ri,.. Pra bukuria shpirtërore është kryefjala...”. E kush nuk i këndoi bukurisë në fushë dyplanshe... Cili poet nuk thuri vargje dhe skicoi...?
E habitshme, e çuditshme.... Nga Elsa Cenaj, Itali E habitshme, sesi paraja e zbukuron dhe e vesh njeriun në siperfaqe, por s’ia ndryshon dot shpirtin. E habitshme, sesi një buzëkuq u jep formë buzëve, por jo bukuri fjalëve. E çuditshme, sesi një femër vesh pellushin e blerë shtrenjtë, që është lëkurë e një kafshë të vrarë. E çuditshme, sesi njeriu krenohet me rroba ‘’origjinale’’ e prapë kjo nuk e bën atë origjinal. E çuditshme, sesi ha çdo vakt në restorant, por kurrë s’ndihet i ngopur. E habitshme, sesi flasin për paranë në çdo sekondë të jetës, i falen, falenderohen, u përgjërohen parave e kuletës . E çuditshme, sesi njeriu parfumoset, por kundërmon erë të pavlerë; e çuditshme, sesi grimohet, por nga brenda është skëterrë. E çuditshme, sesi njeriu fshihet nën petkun e mirëqënies, por ligësinë s’ia fshehin dot dhe as thelbin e vertetë të qënies...E habitshme, sesi krekoset dhe sheh shtrembër, pasi mbahet fort pas mbiemrit dhe ka bërë “emër”. E çuditshme, sesi mirësinë se ka ndjerë qëkur kaloi femijërinë, edhe miqtë që i ka, interesin sa ia dinë. E çuditshme, sesi shtëpia luksoze s’e gjen ngrohtësinë e një vatre familjare, e cila si rrënjë ka dashurinë. E habitshme, sesi paraja blen gjithçka, por s’fiton asgjë. Se jetën po e humbe, nuk e rifiton dot më.. E habitshme, sesi shumë çudira bën faktori PARA, por çuditerisht jo mrekullitë e mëdha... Mirela Hoxha & Ana Hoxha Të pamata janë shembujt e një performance të jashtëzakonshme bukurore... kaq shumë saqë nuk mund të përzgjedhesh në kete “album” racor plot ngjyrim të racës “superiore” shqiptare .... Po vijojmë të paraqesim dy fizionomi të tjera Kryefjalë... , që, edhe pse kanë kaluar ca vite, kufijtë e një bukurie predominuese janë tërësisht prezente ... Duhet të jemi krenarë me fizionominë tonë, por duhet ...të bëjmë çmos që në krye të vendit të kemi gjithmonë lider të kombinimit të bukurisë shpirtërore primare dhe të bukurisë pamore... Kur do ta arrijmë atë dite?! Të bukurit e këtyre rangjeve gjithmonë përpiqen për Kombin e tyre, por kanë kaluar dhe në kalvar persekutor për idetë e tyre të mëdha, për veprimtarinë e tyre... Vetëm e bukura dykahëshe e konstrukton dhe e arkitekturon vendin..
5
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
Kuriozitete
BUK URIA E TË FFAMSHMEVE AMSHMEVE BUKURIA
Megjithëse kanë mundësi të blejnë preparate të shtrenjta kozmetike, bukuroshet si Ketrin Zeta Xhons, Kameron Diaz dhe Sandra Bullok mbështeten në preparate natyrore . Megjithëse është ikonë e shtëpisë së modës “Elizabeth Arden”, aktorja Ketrin Zeta Xhons , më së shumti, preferon kozmetikën e bërë në shtëpi: Fërkoji me përzierjen e mjaltit dhe kripës në tërë trupin, në mënyrë që të bëjë piling (heqje të qelizave të vdekura nga sipërfaqja e lëkurës) dhe t’ia japë lëkurës lagështinë e duhur. “Po ashtu, në vend të regjeneratorit të flokëve, përdor një preparat natyror me mjaltë”, – thotë bukuroshja e famshme. Por, ajo nuk është e vetmja që shërbehet kohë pas kohe me truke të vogla. Kameron Diaz ka probleme me akne, prandaj i duhet t’i evitojë procedurat agresive të pilingut. Për këtë shkak, ajo çdo ditë e fërkon fytyrën me qumësht pluhur, nga i cili lëkura bëhet shumë e butë. Nëse zgjohet me qeska të syve, Sindi Kraford qet rriska të patateve të freskëta në sy, kurse Goldi Haun e zgjedh këtë problem në një mënyrë më drastike , me krem, që zakonisht përdoret për hemorroide. Aktorja italiane Ornella Muti trenohet pas maskës me kivi të ndrydhur, të cilit i shton edhe pak mjaltë dhe jogurt. Për një pamje rinore, ajo e mban këtë maskë 20 minuta në fytyrën e saj. Edhe Sandra Bullok është adhuruese e pemëve – çdo mëngjes e fërkon fytyrën me grisha mollësh, gjë që e pastron lëkurën për mrekulli. Përgatitit: Kimete Rugova
6
*** “...AS SA NJE “CENT” DITURI” Një milioner i ofroi Ajnshtajnit dhjetë dollare që t’i bënte të qartë teorinë e Relativitetit. Dhe shkencetari ironisht iu përgjigj: - Që të më kuptosh më mirë, se dituria ime s’blihet, po të flas me fjalorin tënd. Dhjetë mijë dollarët tuaj nuk vlejne as sa një “cent “. *** “... NJË THERTORE E TILLË” Albert Ajnshtajni u detyrua të largohet nga Gjermania ngaqë nazistët e cilësuan si të “dëmshëm” për kulturën e kulluar ariane. - Natyrisht, natyrisht, - u shpreh ai, - s’ka si të jem i dobishëm në një “thertore” të tillë. *** Një e moshuar në Itali, e cila ka ndërruar jetë para disa kohësh, i ka lënë trashëgimi maces “Tommasina” të saj plot 10 milionë euro. Bëhet fjalë për një vilë, dy apartamente në Romë dhe Milano, si dhe për disa llogari bankare. Kur mësuan, këtë gjë, qindra italianë kishin shprehur dëshirën që të merrnin macen, pas vdekjes së të moshuarës.
Grupi polifonik “Pegasi” Albania
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
RUBRIKA: Mjekësi alternative
TË NJOHIM BIMËT MEDICINALE ME VEPRIM K URUES NË TRUPIN E NJERIUT KURUES nga Lefteri Sema Si duhet të shtojmë njohuritë dhe të mjekohemi me bimë mjeksore
FTOI Cydonia oblonga Mill Ftoi përdoret si mjet mukoze për punimin e mulzijave dhe miksaturavem kundër kollës, si ujë për fasha kundër djegieve, për kozmetikë dhe për industri. Nga farat e ftoit përgatiten ilaçe në të njëjtën mënyrë, porsi ilaçete e fa rës së linit. Duhet theksuar që në fillim të këtij trajtimi se çaji i pëprgatitur me ftua shërben si lëng shërues dhe si pijë fesktuese, i cil ka një veti, e cila forcon mukozën e gojës, lunkthit dhe të zorrëve. Në perëndim jepet kundër jashtëqitjeve të shpejta, të mërzitshmë te fëmijët, sidomos kundër diaresë. Çaji i ftoit përgatitet nga shtrydhja e frutave të pjekura mirë dhe të shëndetshme. Para se të përgatitet, lahen ftonjtë qërohen, copëtohen dhe mandej kalojnë në proces thërmimi, bluarje. Nga çaji i ftoi çdo shtëpi në vjeshtë mund të bëje edhe shurup. Një litër lëng i pastër dhe i filtruar zihet me një porporcim prej 2 kg sheqer, kullohet mirë me ndonjë tylben, shpërndahet, mandej në enë të vogla mbyllet mirë në grykë të tyre dhe mbahet e ruhet në ambiente të ftohta. Ky shurup, i përgatitur në këtë mënyrë, është një mjet i shkëlqyer, i cili shërben për të ëmbëlsuar ilaçet e hidhura dhe të athta në tejkulm, të cilat janë të vështira të pihen, ashtu si janë përgatitur. Kjo është e mirë për t’u përdorur, sidomos atë përzjerë me ato ilaçe të athta, që përdoren kundër diaresë. Ftoi nga vetë natyra, si frytm ka një lëngshmëri të madhe përftuese... 10 gr ftua zbuten me një litër
e gjysmë ujë të disltiluar dhe mbahen kështu rreth 12 orë. Pastaj kalohen në një proces kullimi me ujë tepër të pastër(të kontrolluar (tylbere ). Ky ilaç mund të përdoret edhe i freskët, por në avull të ujit të nxehtë, që valon, të mund të thahet dhe të ruhet i tharë. Ftoi ka një karakteristikë në përdorimin tërësor të tij: i përdoren farat e thara mirë në hije, madje i përdoret gjethja edhe fryti. Farat e ftoit kanë një shije të lehtë, ashtu si të bademave të hidhur dhe janë pa erë. Duke qenë se ftonjtë kanë një veti që kalben shumë lehtë, duhet të mblidhen disa ditë para pjekjes së plotë (të vjeljes, të gjelbër) dhe të ruhen në vende të ajrosura. Ftonjtë ruhen me metoda praktike në të gjitha rajonet e Shqipërisë, por një trajtesë e fortë ruajtje vërehet, sidomos në rrethin e Gjirokastrës, ku kjo pemë frutore ka qenë kultivuar dukshëm. Nga vetë natyra ftoi ka një vlerë dietike dhe fitofarmaceutike. Kjo lidhet me atë se ftoi përdoret i freskët dhe në formë kompostoje, si reçel, marmallatë dhe, për t’i dhënë aromë e qëndrueshmëri marmallatave të tilla, si pemëve të tjera frutore: marmallatës së mollës, dardhës si dhe frutave të tjera. Ftoi është i ushqyeshëm, pasi përban vitamina A dhe C, sheqer, acide, prektin, kripëra minerale si kalium e tjera. Këto fryte të ftoit janë përdorur qysh në hershmëri të jetesës në tokë, qëkur u njohën dhe pastaj u kultivuian. Ftoi përdoret kundër diaresë, dizanterisë, kundër eliminimit, apo ndërprerjes të vjellave. Është përdorur për të forcuar apo si rregullator i organizmit të moshës së treë, si dhe atyre me shëndet të përkeqësuar, apo të dobësuar, pa ndonjë sëmundje apo ndonjë operacion. Ftoi është shumë vital dhe përcqaktues në shërimin e frymëmarrejs së fëmijve, përvoja jetësore e ka përcaktuar këtë më se ë miri. Për të realizuar një shërim të tillë ndaj frymëmarrjes jo të rregullt përdoret kjo recetë shëruese: 30 gram fara ftoi, të cilat zien në dy litra ujë, në një kohë prej 10 minutash. Mandej ftohet, kullohet dhe pihet për 5 ditë rresht me një dozë dy herë në ditë me një porcion një filxhan kafeje. Ky ilaç i përgatitur në këtë mënyrë jep ndihmesë edhe për nxjerrjen e këlbazës, pas gripit apo ftohjes te të gjitha moshat ,pa përcaktim., pra
7
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS vijon nga faqja 7
TË NJOHIM BIMËT MEDICINALE ME VEPRIM KURUES NË TRUPIN E NJERIUT është i gjithëvlershëm. Nga përvoja e deritanishme rezulton se ky lloj ilaçi shëron edhe të thatët në lukth dhe duedenin (zorrën 12 gishtore), duke pirë 3 herë në ditë, pas buke, nga një gotë çaj. Kjo “terapi” vijohet pesë ditë rresht. Po kështu ftoi shërben edhe për shërimin e stomakut dhe të zorrëve. Për këtë përgatitet ky çaj: merren dy kokërra ftoi dhe priten në copëza të vogla, zien për një orë me 750ml ujë. Pihet tre herë në ditë nga një gotë çaji pas buke, kjo realizohet brenda tre ditësh. Po kështu një vlerë të madhe përdorimi kanë fletët e gjelbra të ftoit, të cilat përdoren në formë çaji për të luftuasr nevrasteninë, pagjumësinë, rrahjet e shpejta të zemrës, si dhe efektprurës për
SHKURT 2013
parandalimin e të kolliturit ose për ndaljen e kollës. Si përgatitet ky çaj kurues: Merren 200gr gjethe, zien në gjysmë litri ujë për 10 minuata . Çaji i përftuar pihet me tre doza, por në gjendje në nxehtë të tij, tri ditë me radhë. Çaji normal nga ftoi përdoret mjaft me efekt kurativ dhe për larjen e syve, kjo vetën në raste dhimbjesh të tyre. Duhet theksuar se fara e ftoit përmban lëndë mucilogjinoze dhe yndyrna, ndaj përdoret kundër hemoragjive dhe hemoroideve e tjera, sikundër janë e shprehen çrregulliemet e stomahut, të zorrëve si dhe për të realizuar pastrimin e tyre. Ilaçi që pëprgatitet në kësisoj rastesh : Merren 20 gr fara ftoi, shtypen mirë, futen në 100ml ujë të vakët dhe lihen 30 minuta. Çaji i përftuar kullohet dhe pihet menjëherë. Ky çaj shëron plagët e ndryshme në lëkurë, më lyerje si dhe dhimbjet e fytit, duke bërë gargarë 2-3 herë në ditëm pas buke. Pas gargarave , uji derdhet.
Kanella dhe shampanja bëjnë çudira për flokët nga Bajram Demaj, Pejë,Kosovë Kanella forcon rrënjën e flokut dhe parandalon rënien, maska nga kungulli nxit rritjen, uthulla pastron të gjitha papastërtitë dhe tepricën e vajrave natyrore, ndërsa shampanja ia kthen shkëlqimin dhe vëllimin. Nëse dëshironi të shkëlqeni për festa, ahengje dhe ngjarje tjera, ushqejini flokët me maska shtëpiake. Përdorni ushqimet, të cilat i keni në shtëpi dhe arrini look të shkëlqyeshëm. Kungujt po ashtu në mënyrë të shkëlqyeshme do të ushqejnë flokët, sepse janë të pasura me vitaminën A dhe kalium, për ç’arsye kanë efekt të dobishëm në rrënjë dhe rritjen e flokëve. Në enë hidhni dy filxhanë të kungullit të zier në formë të puresë, shtoni një lugë të vogël vaj kokosi, një lugë mjaltë dhe një lugë jogurt. Përbërësit përzieni dhe vëni në flokët e lagësht. Lëreni që maska të veprojë 15 minuta dhe pastaj shpërlajeni me shampon.
8
Uthulla largon vajin e tepërt. Nëse dëshironi t’i gjallëroni flokët, shpërlani me përzierjen e një gotë të uthullës së mollës dhe një gotë të ujit të vakët. Pas kësaj flokët shpërlani me shampon për të larguar aromën e pakëndshme. Uthulla do të pastrojë të gjitha papastërtitë dhe vajërat e tepërt natyrore, ndërsa do të parandalojë tharjen e flokëve. Shampanja kthen shkëlqimin Shampanja bën çudi për flokët, veçanërisht për flokun e verdhë, sepse krijon shkëlqim të artë, dhe nuk e than flokun. Flokun, së pari pastrojeni me shampon dhe pastaj shpërlani me përzierjen prej një gjysmë gotë uji të vakët dhe gjysmë gote shampanjë. Mos i shpërlani, flokët do të jenë më të shkëlqyeshëm dhe me më shumë vëllim. Kanella forcon rrënjën e flokut Në enë hidhni një gjysmë gote me vaj të nxehtë ulliri dhe shtoni një lugë kanellë dhe një lugë mjaltë. Pasi që të ftohet përzierja, bëni me të masazh në kokë dhe lëreni të veprojë 15 minuta. Pas kësaj shpërlani me shampon dhe veprimin përsëriteni çdo javë për të forcuar rrënjën e flokut. Maska nga kanella do të parandalojë edhe rënien e flokëve.
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
Thoma Duka , fitues i çmimit special të revistës “PEGASI, BUKURIA DHE SHËNDETI NE FOKUS” për vitin 2012 Lindur në Vlorë në 1961, ku mbaroi shkollën 8-vjeçare dhe e mesme industriale, mandej vijoi studimet në Tiranë, ku studioi në Universitetin Politeknik të Tiranës, në degën e inxhinierisë mekanike. Pasi mbaroi universitetin, punoi, si inxhinier mekanik në Fabrikën e Çimentos, në Vlorë. Nga viti 1991 jetoi dhe punoi në Greqi. Gjatë kësaj kohe botoi dy libra: “Anekdota” dhe “Ditari i një emigranti”. Kam për botim një libër për jetën dhe veprën e kompozitorit grek Miki Theodoraki, njëkohësisht mbledh dhe përkthen anekdota. Ka shkruar artikuj për gazeta të ndryshme internetike si dhe gazetën “Albania Press” , e cila del në Greqi. Emoraidet, si përballohen? Fjala emoraide e ka prerardhje nga gjuha greke, që do të thotë,gjakrrjedhje. Ajo sëmundje i përket një pjese të trupit, në të cilën shumë njerëz e kanë të vështirë të bisedojnë dhe shkojnë te doktori me shumë vonesë, kur siptomat e emoraides kanë përparuar. A kanë emoraide të gjithë njerëzit? Po. Emoraidet janë të domosdoshme, sepse është fiziologjike kontributi i tyre në kontrollin e mbeturinave të jashtëqitjes. Cilat janë shkaqet e krijimit të emoraideve? Shkaku i krijmit të emoraideve është i panjohur. Faktorët të cilat rrisin rrezikun e emoraideve janë: 1. Ngritja e shpeshtë e peshave 2. Shtatzania 3. Jetë të ulur 4. Qëndrimi i vazhdueshëm në këmbë. 5.Konsumimi i shpeshtë i ilaçeve antiflemonike.
SYTË Nga Fori A.Shabani Mendohet se më vonë njerëzit nuk do të vënë syza fare, sepse edhe nënat do të fillojnë që të mos vënë syza. Kështu edhe pasardhësit ashtu do të bëjnë se sytë do t’i kenë të fortë; s’do të vuajnë njerëzit nga miopia dhe presviopia, gllafkoma, perdja e syrit dhe tensioni. Ja një lajm i bukur për pasardhësit që japin gjyshërit për fëmijët e dhe për nipërit e mbesat e tyre, se rol të madh do të lozë ushqimi i pasur në vitamina, që kërkojnë sytë, vitaminat A., gjalpë i freskët dhe krem, që sytë të mos humbasin të pamit e shkëlqyer, gjaku duhet t’u sjellë shumica nga Grupi A, B dhe C . Në se do të mbroni sytë nga lodhja duhet t’u jepni syve çdo ditë 10.000 njësi nga grupi i vit. A (mëlçi,
Si përballohen? Të gjithë njerëzit me emoraide, duhet në jetën e përditshme të zbatojnë këto këshilla: Shmangni pantallonat dhe veshëmbathjet e ngushta. Mos shtyni jashtëqitjen. Të kosmoni lëngje (të paktën 10 gota uji në ditë). 5. Shmangni ngritjen sistematike të peshave. 6. Mundohuni të bëni gjimastikë të lehtë, si ecje, not etj. Shmangni konsumimin e ilaçeve antiflemonike, larjen me ujë të nxehtë dhe të ftohtë në zonën e emoraideve (preferoni ujë të vakët). Nëqoftëse këto këshilla nuk japin rezultat dhe problemi vazhdon të keqësohet, atëhere emoraidet përballohen me metoda rrënjësore.
karrotë, pjeshkë, fruta, lakra të gjelbëra, si spinaq dhe majdanoz. Pini qumësht që siguron rimpoflavimin, lëng limoni, portokall, greipfrut dhe C. vezë, djath, mish, që të mos mungojë shikimi. Nëse i doni sytë mundohuni t’i çlodhni që të fuqizohet nervi optik. Mundohuni t’u siguroni lente të pushtetshme dhe në vendin e duhur, skelet të rregullt, sipas fytyrës suaj me dimensione nga hunda tek syri dhe nofullat me lente me ngjyra, sidomos gratë. T’i vini syzet, kur i kini nevojë, kur keni presviopi nga dyzet vjet e lart. Mos i vini syzat, kur ecni. Kur nuk i duroni t’i nxirrni, t’i hiqni për një kohë të shkurtër, disa herë në ditë. Kur çlodheni për vete, çlodhni edhe sytë tuaj. I mbyllni sytë dhe formoni një barrikadë me pëllëmbët tuaja, duke mos i shtypur, por qetë pa i lodhur. Merrni frymë lirisht, qetësohuni shpirtërisht dhe mos mendoni gjëra që s’ju pëlqejnë. Mundohuni t’i stërvitni, t’u bëni ushtrime vijon në faqen 10
9
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS vijon nga faqja 9
SYTË që më kryesorët janë pesë. 1. Ktheni sytë lart, pastaj poshtë duke mos lëvizur kokën. 2. Ktheni sytë lart, pastaj majtas sa të mundeni më shumë. 3. Shikoni lart - majtas nga ana e syrit të majtë, mandej ulët nga qoshja e syrit të djathtë. 4. Shihni lart - djathtas nga qoshja e syrit, pastaj majtas nga ana syrit majtas. 5. Ktheni sytë avash - avash përpara nga e majta, pastaj nga ana e djathtë disa herë. Ushtrimi jep efekt dhe është e mirë që të bëhet disa herë. Në një vend me lule, në kopsht jashtë, shikoni përpara hundën dhe pastaj ngrini kokën lart. Shikoni horizontin, po kështu edhe për syrin e majtë e tjera. Vendosni t’i mbylln sytë dhe hapni ata për t’i çlodhur. Kur ecni t’i mbyllni dhe t’i hapni në çdo hap. Kur të lexoni t’i mbyllni dhe t’i hapni në çdo rresht. Kjo do t’u bëhet shprehi dhe do të kënaqeni se sytë do t’u çlodhen. Për perden nuk mendojnë mirë. Ajo është një lloj mugullirë, që sa vjen dhe nuk lejon të parit. Kjo është shenja e diabetit, prandaj kontrollimi këtë të fundit( me rreze lazër hiqet mugullira, brenda orëve, mandej duhen ilaçe kokliret me pak shpenzime). Nga ushqimet rrjedh katarrakti (perdja), mungon vitamina B2…..umpoflavini. Kur kalon të dyzetat duhen vitaminat, që përmendëm më lart. T’i kontrolloni sytë vazhdimisht se gjendja juaj varet nga gjendja e syve. T’i ushtroni dhe të kujdeseni, t’i çlodhni se nuk do të mbeten gjithmonë ashtu. Nuk folëm për ndërtimin se është i komplikuar. Shkencëtarëve që bëjnë shpikje, t’u thuash të bëjnë një sy njeriu, nuk e kanë këtë mundësi.Vetëm një di që ta bëjë këtë: Ai që na ka krijuar. Ruani çdo gjë që ju rrethon se është për të mirën tuaj. Të ruajmë çdo gjë si sytë e ballit. Falë dritës së syve, komunikojmë me njërëzit tanë dhe me gjithë ato që shohim në mjedisin që na rrethon.
POEZIA E VIZATIMIT NGJYROR Nga Kristaq F. Shabani Ç‘është poezia e “vizatimit” ngjyror? A e ndeshim atë shpesh? ... Te “vizatosh” në këtë mënyrë,do të thotë të jesh i ndjeshëm dhe me shumë fantazi , ku simbolika “kërcen” në pistën e vallëzimit mendor hijshëm... Rrjeshton disa ngjyra , të cilat, së toku, në një lidhësi kolazhi krijojnë apo sjellin arkitekturën e “materiales”, e cila frymom ... Fjala e simbolizuar në këtë mënyrë, natyrisht ka një aftësi ngjyruese, krijuese dhe konturon, me këtë ngjyrim, dukjen e një “objekti” në hapësirën psikologjike, i cili i shfaq përmasat nëpërmjet fantazimit dhe elementit psikik... Ky fenomen është nxitës dhe krijon përherë të bukurën që kundrohet ... Fjalët “ngjyra” aktrojnë në objektin real, nëse penelatohen, por ato duke i lexuar melodiojnë. Poezi e identifikuar si e tillë e poetit Xhemajl Rudi Zvicer KOMBINIM E kuqja, e bardha, e zeza... E zeza hyn ne te kuqen, E kuqja e rrethon te zezën, së bashku qëndrojnë mbi të bardhën... Tri ngjyra për një pikturë, në pëlhurë...
VALENTINA BUNJAKU REXHEPI KUJTOHU: Bukuria nuk z gjat përgjithmonë... Lëkura bëhet me rrudha.., flokët bëhen të bardha... .,ditët transformohen në vite... kështu që , Mos kërko që të shoqërohesh gjithmonë me njerëz të bukur nga jashtë.... Mbaj pranë vetës përsonat që kanë rëndësi për ty... Ata që të bëjnë të ndihesh mirë, Ata që brenda vetes kanë dicka dhe dinë të ta dhurojnë, edhe mbas 100 vitesh !...
10
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
POETIKA E BUKURIMIT Ç’faj u ka trungu që ato janë aq larg ?! 2. MYKU I VETES Një djalosh të buzëqesh atje e ti ul kokën e turpëruar, sikur patriarkalizmi shekullor në trupin tënd të ketë kulluar. E nga ky kullim një rreze çiltërsie venitet. Simpati e çastit ? Dashuri e përnjëhershme ? S’ka rëndësi.
Migena Arllati, Gjakovë Lindi në Elbasan, Shqipëri në 06.09.1974, në një familje me tradita qytetare. Në shkollimin e gjatë 20 vjeçar zënë vend: gjimnazi “Kostandin Kristoforidhi”; Fakulteti Filologjik, dega gjuhë-letërsi, në Universitetin “Aleksandër Xhuvani”, në Elbasan; studimet posdiplomike të magjistraturës në Qendrën e Studimeve Albanologjike në Tiranë, ndërkohë po vazhdon studimet, në kuadër të doktoraturës po në QSA. Aktualisht është Prof. e gjuhës shqipe dhe letërsisë në shkollën e mesme “Hajdar Dushi” në Gjakovë, në qytetin, ku jeton, që prej 18 vjetësh, bashkë me bashkëshortin dhe tre fëmijët. Karriera e saj paraprihet nga dhjetë vjet angazhimi në gazetarinë radiofonike, të printuar dhe televizive, ndërsa moderimi vazhdon të mbetet një prej lëmive më të dashura për të. Është anëtare e Lidhjes Ndërkombëtare të Poetëve, Shkrimtarëve dhe Artistëve “Pegasi”. Gjatë vitit 2012, ajo solli në autorësinë e saj dy botime: librin monografik “Lindur për t’u bërë mjek” dhe vëllimin me poezi “Mendime në kornizë” . Ndërsa së shpejti pritet të dalë nga shtypi botimi studimor “Vështrime rreth shprehjeve frazeologjike në rajonin e Gjakovës”. 1. LOZONJARE, SI VAJZAT Fryn era dhe gjethet e pemëve lodh, Lëvizin të gjorat dhe fëshfërimë formojnë. Sa bukur ! Si të veshura me minifunde në një parakalim mode spërdridhën padukshmërisë së ajrit. Si lozonjare joshin djemtë t’u vijnë pas. Po ç’kuptojnë ata pas vajzave me ose pa minifunde mahnitur.
Përballë saj, ti ke vënë mykun e stërlashtë, për të thënë diçka më tepër, je mbyllur brenda në një guackë.
SHERIFE BERISHA - THAÇI SYKALTRA Në syrin tënd – Kaltrinë Shoh bukurinë e detit, Me valë çmendurie Vërtetë zemra Qenka e fortë, Kur përballet Me bukurinë tënde. Qerpiku yt M‘i ngjet rrezeve të diellit, Kur bien pingul në dritaren time. Vetulla jote hark, M‘i ngjet hënes, Kur ndriçon netët e errëta.
Gjithet rrinë e qeshen të dëshiruara .
11
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
Yllka Filipi, USA Eshtë diplomuar në Universitetin e Tiranës për Letërsi dhe Gjuhë Shqipe. Ka mbrojtur Doktoraturën në fushën e Letërsisësë Krahasuar. Ka botuar këto libra: Dante-Migjeni-Kadare (studim kritik) 2012 , PostHekuba (vëllimpoetik) 2011. Me ipsumames (roman postmodern) 2010, Eternitas (vëllim poetik) 2009, Dante Kadare ( studimkritik-krahasues) 2008, Eshtra Tempujsh (vëllim poetik) 2005 Është vlerësuar nga kritika disa herë me çmime të para, brenda dhe jashtë vendit, si një nga shkrimtaret më të spikatura bashkëkohore me vizion ndryshe, duke sjellë kështu risi artistike në letërsinë shqiptare dhe me gjerë. NË GRUA Je mbështjellë me natë, i dashurm Si me shufra hekuri. Ushtarë prej hëne bëjnë rojë Në shtrojë.
Ragip Dragusha BUKURIA Kur shpirti dashnisë i falet në përgjërim Dhe syri kandshëm i thërret lakmisë, Për atë që Zoti fali në përkushtim, Që ne të perulemi, në emër të Bukurisë. Pse lulja në ferrë duket e vetmueme? Larg shoqeve të saja, ku pranvera çilë A nuk asht Bukuria që e ban fatlueme? Ferra pranë saj,të ndjehet mirë.
Që unë mos të vij dot Që unë mos të vij…
Pse mosha e rinisë ikën pa kuptue? Përse syri shtanget para mrekullisë? Përse fryma bëhet e pakontrollueme? Kur praneë nesh kalon, nuri i Bukurisë.
Fjala më ngec në grykë, Si një burim i ngrirë, Por unë kam ujë Në shpirt.
O Perëndi, që botës t’i i fale, Shkakun që ndër shekuj ato luftuan, “Helenen”ndër breza Ti kurrë s’e ndave, Që bota të mos vyshket, Bukurisë ia ke besuar.
Për ty kam gjithmonë ujë Për ty do bëhem ujë… Je mbështjellë me natë, i dashur E qiellin ma ke zënë. Diellin ke burgosur Në errësirë ankthi. Që unë të kem ftohtë Që unë të mos vij dot. Do bëhem ujë për ty Do derdhem, porsi shi Përmbi lëkurën tënde. Kur të jem bërë krua, Ti më shndërro në grua! Ti më shndërro në grua!
12
Vienë 08.01.2013.
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
Musa Jupolli LES YEUX NOIRS
Irma Kurti JE VEÇSE NJË HIJE Ti nuk zë asnjë vend në jetën time, je veçse një hije. Por ndonjëherë, kur rri e qetë: “Gjithçka u mbyll e s’të kam prapë”, ti frikshëm më pushton mendimin dhe ndjej diçka, ndoshta mall. Qëndron aty, përballë meje, s’të iket, me mua do të rrish. Kërkoj të të shmang, por ti s’lëviz si një tallje, sfidë, një ironi. Të vështroj, nuk di ç’të them, duhet të shkosh, e kupton vetë: Zjarri u fik, është e kotë, njeri-tjetrin më s’e ndjejmë. Atëhere po largohem unë dhe ngrihem, eci kuturu, larg vendeve që vegimin tënd, ma sjellin më pranë se kurrë. Je veçse një hije.
Mevlude Avdullahi
Les yeux noir, si merveilleux les pommettes pleines d’espoire une philosophie grandiose la belle du style, la belle de la langue délicieuse jusqu’à l’ivresse les rides de la renaissances du soleil timide un habit si simple du printemps tardif sans vouloir révéler sa beauté inouïe comme une plante méllifére “Voix d’Encre”
Myrvete Osmani *** Kam frikë të puth, Hijen e zgjatur të diellit… E ndjej prekjen e tij mbi trup Bluaj në vete afshin e nxehur Humbas errësirës së muzgët Mbi utopitë e zhveshura Udhëkryqeve zhytur Mërmërijnë shirat e plumbët!
Edlira Doko *** Jeta një lule me petale.... Në çdo petale ka një sekret… Në çdo sekret një ëndërr, Në çdo ëndërr një lot, Në çdo lot një gëzim. Jeta është një lule.... Lule e egër...! Kroi do të lëshohej në përqafim, duke buruar, Para se të mateshe ti . Qielli do të më buzëqeshet, gjersa ti s’do ta bëje këtë veprim... Oh, më së fundi, ia ktheva shpirtit buzëqeshjen time largova nga ti mendjen... Natën fle e qetë , e jetoj jetën e vërtetë me jetën e vërtetë.
JETOJ JETËN E VËRTETË Edhe druri do të pikonte lot për mua, para teje ,
13
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
SHKURT 2013
Agron Shele NE POETËT ! Ne poetët! ... e fjalës dhe dhimbjes së tokës. Akreonë të ditëve trazim. Zogj furtune rrebelim ngritur. Ne poetët! ...e fjalës dhe muzës së shpirtit. Flakë pasioni djegur lartësish. Lule parë çelur në thëllim. Ne poetët! ... e fjalës dhe kohës drithërimë. Gjethe vjeshte këputur tinëzisht. Blerim pranveror rikthyer sërish. Ne poetët! ...e fjalës dhe agut të bardhë. Krahë avioni tretur kilometra kaltërsish. përpirës resh qiejve të grisur. Ne poetët! ...e fjalës dhe pathirrmës ëndërr. Shkrepëtimë yjesh feksur harbim dhe pikëz e shiut netëve trishtim. Ne poetët! ...e fjalës dhe humbjes meditim. Telajo e hapur gjurmë ngjyrash rrëzëllim, Shtegëtarë të quajtur “Kozmopolitë”.
14
Majlinda Shabani (Aleksandra) DASHURI , FRYMËMARRJE STINËSH...! Shpirtdimri portretin e vetmisë end...!!! Momentet e tij ecin udhëkryqeve me lirinë e heshtjes në të njëjtin hapim…!!! Në njërën prej rrugicave sfiluese ndalim, nën përgjumjen e zbathur nga pulsimi, zhveshur nga frymimi i gjelbër, fragmente pozon së bashku me hijen e tij…!!! Ndjenjat, si rreshta të larguara prej vetes me stinën vjeshtake shpirtëzohen brendësisht…!!! Herë pas here i gërmëzojnë letra Rikthimi nën melodikën e pranverës…!!! Dimërimi trukohet në nostalgjiken Jetikë. Në qiell reshet Buzëqeshja ngjyrimeve letargjike pa emër…!!! Stinët valltare P – V – V…., në joshje dimëruese... vallëzojnë me ritëm përmalljeje...!!! Ndjenjat rallësohen, zgjatin duart të shkurtojnë kilometrat e netëve...!!! Shpirtdimri mbrëmjeve rrëkëllen me padurim pritjen e Pranverës...!!! Shkëndijëzuar trupi i acartë, në fundgotë melodiozojnë gërmat e akullta “ Pranverë, Dashuria Ime...!!! “ Mallimet e Pranverës, strehë në thellësitë dimërimtare rërëzohen pafund...!!! Horizonteve të Diellëzimit, në shkrifërimin e pluhurtë të Reve, i gazmojnë buzët dhe sytë Dimrit...!!! Fanitet Dashuria....!!! Dimri, dashurimtar i Pranverës, Pranvera, dashurimtare e Dimrit....!!! Qeshet Frymëmarrja Stinore në rimim...!!!
SHKURT 201 3
PEGASI /BUKURIA DHE SHËNDETI ,...
Roula Hatzi
NË FOKUS
!
. ... !
! , ,
...
... , !
, !... !
.
! !...
. ,
!.
, ! ! , !...
!... ,
!...
,
. ! ,
Perikli Shuli
. !... ,
DIMEN SIO N E ..
... ; , !... , !...
.
!... , ,
!
. , !
;!... !
,
;!...
Projektuam në dimensione simetrike, në emër të saj justifikojmë vetë humbjet, Shpërndaj krejt harrueshëm emocionet N ën ngutje vogëlsirash tejzënkash absurd! Neë shtegtim të veteëgjetjes kaltëruese, kanë ekuilibër tërmetet nën hapa? Vërtet ma stimulove ecjen, më fal trëndafilin e dëshirës me gjemba! Kur dielli zëmëruar të fshihet pas malit, më prit, kur shiu mbi supe të bjerë, Deri atëherë një mal me gjumë na ndan, Shpirtrat këtu ngjallen, kur nata është e vjerrë! Si zogj të lodhur mbi një degë Këmbanat që ranë s më zgjuan, Dua të të shkruaj në gjuhën tënde tingujt e farkëtushem i dëgjova unë! Përmbyten të mbjellat, pastaj i vjelim,
15
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS fëmija hedh gurin në lumë, Pëshpërit kumte të reja rrefenjash.. E djeshmja histori, pengohet shumë!... Në të sjelltë ndonjeherë udha tek unë, kapërcehet fjala në kopshtin matanë, ndihet viktimë e kurtheve gjeometrike, Mbi pllakën e gravitetit të ndarë!… Uniteti përmban ndryshimin, Ka thirrje jehonash tërë kohës, Universi që tkurret e rritet nga mendimi, fillimin e një fundi që s´i dihet mosha….!! Mërzi... Tymos cigarin e fundit, udhës së kthimit në vetëdije. Përplasja e të kundërtave, mirëkuptim, unazë e së keqes në gishtat me rimë…. Kundërmuese prej pikëllimesh të freskëta, në ndjesinë e fatit për brengat njerëzore, mjeshtëri e shfletimit të pamjeve të reja, ylbere të huazuara në të ëarat e reve!!…
Begzad Baliu, Prishtine, Kosova First it was you then came Obama Translated by Abdullah Aliu This poem dedicated to Kosovar people, President Obama and King of Pop Michael Jackson First it was you then came Obama (Michael Jackson, 04th of July 2012) Happy, happy for happy God* In this world has sun, eyes and tears And days marked on earth It has July 4th, November 28th Has George Washington, Ismail Qemail has haven’t being and god has given us the darkest night separates the sky on twain lights came out and sun made up
16
SHKURT 2013
your prayers goes down as a koran verses and lots of hands, lots of eyes towards the sky and their pupil filled with pain and hope open hell and let your voice blast open sky to see the message of our century for earth, for peace, for guiltiness My King! Amen! Michael First it was you then came Obama Kosova was somewhere in the middle of father and son and holy spirit Amen! Our God praying for rain (even when the sun was pointed by my eyes) praying for Earth (even when I have lost gravitation between me and her! praying for sky (even when Serb put a knife on my neighbour’s throat) praying with you: The crying earth the weeping shores?** When train filled with last Kosova’s inhabitants departs for nowhere! Forgive me Michael, but The heavens are falling down** Forgive me on your 3rd death anniversary! Forgive me tonight, the night of july 4th My King Amen Our God Friday’s morning praying for you (and the grass dew) praying for you (and the white milk on the belly’s woman) praying for you (and the muddy’s salt of sea in infinity) praying for you (and bloody lips of children) praying for you (inflamed eyes of peace warriors) praying for you (and the bird knocks on the dried tree of park) praying for you (and the injured bird on the dried tree) praying for you (and the withered flower on the window) praying for you (and the dried tree on the Eiden’s Garden) My King Amen Michael, Don’t know if we were your dream Or her consequence Don’t know Bend over the land of kosova and pray
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
Happy, happy for happy God* lights came out and sun made up*! First it was you then came Obama Kosova was somewhere in the middle of father and son and holy spirit haven’t being and god has given us*! Amen Our God (I think about the generations and they say they want to make it a better place for our children and our children’s children so that they know it’s a better world for them and I think they can make it a better place)**
Calling witness the moon when it heaves And the dawn when is whiten; Calling witness the day of calamity And the soul who reprove himself; Calling witness the time Beginning and the end of everything That every man is always in come down*** Michael First it was you, then came Obama Kosova was somewhere in the middle of father and son and holy spirit Amen! Prishtine, 4th of July 2012
I’m calling witness my feather and ink And the thing that is written with feather Calling witness the unsafe darkness of dusk And night And everything she heals;
*Verses from Albanian’s epos ** Verses from Michael Jackson’s song ***Verses from Holly Koran, translated from Esat Mekuli and Tajar Hatipi ****for choosing Verses of Michael Jackson’s song I had my daughter support Bardha.
NUK MUND TË DIGJET “GJUHA E PERËNDIVE” “Një grup i madh njerëzor kishin grumbulluar librat e tij në një qendër, mu atje, ku është vënë një emër human “OMONIA” dhe ekzemplarët e veprës së madhe “Arvanitasit dhe prejardhja e grekëve”, të “Gjuhës së Pëerëndive”, “Greqia në kurthin e serbëve të Milosheviçit”, kishte ndezur një zjarr të flakëruar dhe, të ushqyer edhe nga shpirti ogurzi, hidhnin njëra pas tjetrës veprat... dhe thërrisnin: “Kështu do ta pësojnë të gjithë ata që shkruajnë si ai.... Hi, hi dhe vetëm hi....” Veprat çuditërisht hidhen në zjarr, por paçka nga atentimet s’merrnin flakë!…. Pranë grupit të egërsuar ishte dhe Liana Kaneli, drejtuesja e emisionit… e cila, fillimisht, u entuziazmua nga ky veprim, por pastaj buzëqeshja i ngriu si gjithë të tjerëve… Ç’të ishin këto vepra?! Pse nuk digjeshin?!… Pse s’shkrumboheshin?! Ato, sa hidheshin në zjarr flakëronin më shumë dhe nxirrnin në pah emrin e studiuesit Aristidh Kolja… Liana Kaneli bërtiti me sa fuqi kishte: ‘Këto s’janë libra... Diçka tjetër janë…”. Pastaj nga mosdjegia e mundshme, filluan të vërshojnë në rrugët e Athinës frazat ndritëse, që dilnin nga këto libra, të cilat nxitonin, ktheheshin në xixëllonja ndriçuese dhe njerëzit, të cilët ecnin u befasuan se në qiell po shkruhej me gërma të zjarrta prejardhja e grekërve…. Dhe imazhoheshin Arvanitëtt Në atë cast u dëgjua e thirrura e Homerit, e Platonit, e Sokratit, e Perikliut :”Mos, s’duhet të digjet prejardhja jonë….”. Ndërsa nga libri “Gjuha e Perëndive” po ndodhte diçka tjetër, frazat dilnin me zë buçitës.... duke lëshuan një shqiptim të fortë e ngulitës…Këto libra kurrë nuk mund të digjen!…Këto libra kurrë s’kanë për t’u harruar. Ato treguan të drejtën dhe grekët e ndershëm janë krenarë për këto libra të studiuesit të tyre! Arvanitasit tashmë mësuan sa shumë për veten e tyre dhe kanë të drejtë të krenohen me gjuhën, folklorin, traditat, zakonet arvanitase…Ishte zëri I Aristidh Koljas që fshikullonte dhe ndalonte mosdjegien dhe nisjen frazore dritësore në drejtim të qielit dhe frazën folëse tonike të Gjuhës së Perëndive.. Gjuha e Perëndive nuk mund të digjet nga zjarri I saj…. Po thoshte Zeusi… U shfaq në atë çast dhe kujtonte shpesh fjalët e antropologut të madh te Jani Kumarit: “Duan, s’duan, shqiptarët e grekët janë vëllezër!” U zgjua. I zgjuari dhe shikoi nga Nansi… Ajo e kuptoi se Aristidhi ishte nën efektin e një ëndrre. Kishte parë një ëndërr, por në buzët e tij i kishte mbetur një buzëqeshje diellore…. Ia tregoi të shoqes episodin e ndodhur... Marrë nga romani “Lodrimi i madh vdekjes” i Kristaq F. Shabani
Andon Bellushi (Antonio Bellusci)
Prift arbëresh, gazetar, shkrimtar, pedagog, etnolog, lindur në vitin 1934 në Frashinetë të Kozencës, (Itali). Diplomuar për filozofi e teologji. Ka shërbyer si prift famullitar arbëresh. Ka themeluar revistat “Vatra Jonë, “Lidhja”, shoqatën kulturore dhe shtëpinë botuese “G. Kastrioti”, Bibliotekën Ndërkombëtare “Bellusci”. Ka botuar studime në periodikët “Shejzat”, “Zgjimi”, “Katundi Ynë”, “Studime Filologjike”, “Përparimi”. Qysh nga viti 1962 ka bërë udhëtime, studime dhe kërkime etnografike në vende të ndryshme, ka marrë pjesë në veprimtari shkencore në kuvende, kongrese në Itali, Shqipëri, Kosovë, Itali, SHBA, Australi. Ka botuar librat “Këngë fetare arbëreshe”, “Argalia në tekstet popullore arbëreshë në Frasnitë”, “Magjia, mite dhe besime popullore në katundet arbëreshë”, “Fjalor Frazeologjik i Arbëreshëvet në Itali dhe Arbërorëve në Greqi”, “Blegtoria në Frasnitë”, :Kërkime dhe Studime ndër Arbërorët të Elladhës”, “Antologjia Arbëreshe”, “Arbërorët-Arvanitë”. Është nderuar nga Qeveria Italiane, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Qeveria e Kosovës, etj.
17
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
Idriz Berisha , piktori akademik
Flutura Maçi, piktore e talentuar dhe poete e gjeturisë dhe kërkimit inteligjent...
NISME PEGASIANE: “SË TOKU NË KREATURËN E MIRËFILLTË NË VENDIN E DANTES” PO SKICOHET PROGRAMI I KËSAJ LËVIZJE PEGASIANE KOHA KA NEVOJË PËR LIDHËSI, HARMONI, HUMANIZËM DHE VLERËSIM TË MIRËFILLËSISË.. Pegasi ka lidhësi me krijuesit italianë në disa qytete të Italisë dhe kjo lidhësi do t’i zgjerojë hapësirat… Nismë e Pegasit në Verona të Italisë… në krye të nismave Poeti i talentuar TONIN NIKOLLI… Po përvijohen nisma të reja të aktit veprimtar letrar dhe kulturor…Gjithë pegasianët dhe krijuesit e tjerë që janë aktualisht në Itali të emigruar në nëj veprimtari tëëprbashkët letrare.. NISME PEGASIANE : “SË TOKU NË KREATURËN E MIRËFILLTË NË VENDIN E DANTES” POETI TONIN NIKOLLI, LEZHË , ALBANIA ,banues ne Verona, Itali autor i tre vëlimeve poetike, i katerti është në proces botimi.Tonini tashmë do të jetë një pikë referuese e LNPSHA “PEGASI”ne Itali, I cili do të jetë në krye të organizimit “Pegas” Itali, si drejtues dhe koordinator i veprimtarive pegasiane në Verona, duke e shndërruar këtë qytet të artit dhe te muzikës në qendër të shkrepëtimit të bashkimit krijues të krijuesve shqiptarë që ndodhen aktualisht në Itali. Duke i bere nje analitikë kreaturës së këtij poeti vëren aftësinë e tij krijuese, prezencën e një poezie
18
figurativofolëse pasurore me gjeturi. Nje poezi me burim spontan dhe me një lirshmëri aktive,ku është prezent kontrasti, meditiviteti, profetikja, perballja estete, gjeografia hapësinore, qiellorj me yjesinë në dialogim metabulues ; frymëmarrja me te dy bronket , të cilat në procesin ajërmarrës dhe ajërnxjerrës janë në pozicione ekspresive dhe mesazhi përcillet i kormuruar. Ekzistenca e poezisë psikomorale lot rol në rigjenerim aktiv të fenomenit dhe të terapisë së plagimit stresor. Qëllesat e kësaj kreature zgjojnë dhe rizgjojnë, ndezin energji pozitive, te cilat “flenë’’, por nisen nga agmia…Karakteristike është se në poezitë nikolliane ka melodiocitet, rimim … Te poezia e Tonin Nikollës mund të vëresh se ka një “pedanë” e cila mund ta progresojë këtë poezi më tej… NË QIELLIN E SHTATË Me ty, Fluturoj magjishëm në qiellin e shtatë! Në rrugë të ndezur yjesh. Në shëtitore diej flake. Shaluar mbi krifshën e një meteori Të purpurt, Të artë... Të puth në cep të hënës. Të pi në Udhë të Qumështit. Më përcëllon në Kashtë te Kumtrit... Unë Arusha e Madhe, Të mbështjell në gjoks, Arusha ime e Vogël... Në qiellin tonë të shtatë!
SHKURT 2013
“PEGASI” /BUKURIA DHE SHËNDETI NË FOKUS
ENCIKL OPEDIA E SHKRIMT ARËVE SHQIPT ARË ENCIKLOPEDIA SHKRIMTARËVE SHQIPTARË (Projekti) Autorë: KRISTAQ F. SHABANI - BEGZAD BALIU Për botuesin: MIMOZA AHMETI, SHTEPIA BOTUESE “MARIN BARLETI” TIRANË, ALBANIA Kryeredaktor: BEGZAD BALIU Redaksia (është shumë e gjërë , studiuese, poetë, shkrimtarë në të gjitha trevat shqiptare dhe në vendet ku kanë emigruar krijuesit shqiptare gjatë gjithë kohëve) Parimet bazë të hartimit të ENCIKLOPEDISË SË SHKRIMTARËVE SHQIPTARË. Enciklopedisë i prin një parathënie mbi arsyet e përgatitjes së kësaj vepre dhe një Hyrje historiko-letrare. Enciklopedisë do t’i prijë edhe një fjalorth i shkurtesave: (l)= lindi; (v)=vdiq; (p) = poezi; (pf) = poezi për fëmijë (t) = tregime; (r) = roman, (kl) = kritikë letrare etj. Enciklopedia përfshin të gjithë shkrimtarët shqiptarë nga fillimet e deri në kohën tonë. Biografitë e të gjithë poetëve do t’iu nënshtrohen disa parametrave të përgjithshme, të cilat do të caktohen në pyetësorin shtesë dhe, vetëm në rastet e jashtëzakonshme, do të mund të bëhen ndryshime në marrëveshje mes përgjegjësve të Enciklopedisë, redaksisë së zgjeruar dhe autorit të prezantuar ose autorit të biografisë përkatëse. Njësia e çdo poeti do të jetë jo më e vogël se pesë paragrafë. Në njësinë e vogël të biografisë do të përfshihen: a. biografia e poetit; b. veprat e poetit; c. përfaqësimet kryesore (ne antologji, në tekste shkollore, në tekste në gjuhë të huaja); d. vlerësimet për poetin dhe një fotografi. Njësia mesatare e biografisë së një poeti do të jetë nëntë paragrafë dhe një fotografi. Në njësinë e mesme do të përfshihen: a. Biografia jetësore e shkrimtarit; b. Bibliografia e veprave letrare (sipas gjinive: poezi, prozë, dramë, kritikë dhe histori e letërsisë); c. Bibliografi e veprave publicistike dhe shkencore (gjuhë, histori, filozofi, publicistikë etj); d. Botimet në gjuhë të huaja; dh. Përfaqësimi në botime antologjike; e. Përfaqësimi në tekst të librit shkollor; f. Vepra kryesore me të cilën njihet në historinë e letërsisë, duke e vendosur këtu edhe kopertinën e botimit të parë si dhe vlerësimet historiko letrare për të; h. Vendin e tij në letrat shqipe dhe vlerësimin kombëtar për të; j. Vendin e tij në letërsinë botërore dhe vlerësimin ndërkombëtar për krijimtarinë e tij letrare. k. Kopertina e veprës kryesore. l. Titujt e poezive, prozave etj., më përfaqësuese në botimet antologjike. Për njësitë më të mëdha se nëntë paragrafë (një fotografi, kopertina e veprave kryesore në origjinal dhe të përkthyera), deri në rreth 20 paragrafë, vendosin drejtuesit e projektit në bashkëpunim me redaksinë e zgjeruar. Në këto njësi përfshihen vetëm shkrimtarët më të mëdhenj dhe më me ndikim të historisë së letërsisë shqipe, si: Marin
Barleti, Jeronim De Rada, Naim Frashëri, Gjergj Fishta, Migjeni, Ismail Kadare, Rexhep Qosja, Dritëro Agolli dhe rreth 100 krijuesit më të mirë të letrave shqipe), shoqëruar edhe me studimet përkatëse dhe me fragmente të krijimtarisë letrare të tyre. Te autorët e formatit të madh vendosen kopertinat e tri veprave kryesore të tyre, njëra doemos në gjuhë të huaj, si dhe tri fragmente nga krijimtaria e tyre: poezi, prozë, dramë, kritikë, ese etj, por jo edhe tekst politik, përjashto rastin kur ai është traktat filozofik me ndikim në shoqëri. Radhitja e shkrimtarëve bëhet sipas alfabetit (mbiemrit të autorët). Në fund të vëllimit, përveç indeksit alfabetik, bëhet edhe një Indeks kronologjik sipas moshës së autorëve. Në fund të vëllimit bëhet edhe një indeks i revistave letrare të të gjitha kohëve. Në fund të vëllimit bëhet edhe një indeks i pseudonimeve të poetëve; një indeks i çmimeve më të mira letrare të të gjitha kohëve dhe fituesve të tyre. Biografitë përzgjedhëse, ose të dhënat për autorët e gjallë do të mblidhen dhe arsyetohen nga vetë autorët, ndërsa do të klasifikohen nga Redaksia e Enciklopedisë. Në rast se autorë të biografisë së tyre janë vetë autorët, në fund të secilës njësi biografike do të vendosen brenda kllapave tre iksa (XXX dhe emri i redaktorit), ndërsa për autorët, të cilët nuk jetojnë dhe autorët që kanë shkruar biografitë e krijuesve përkatës në fund të tekstit do të vendosen inicialet e autorit të tekstit. Drejtuesit e këtij projekti ofrojnë të drejtën që secili autor, i cili dërgon në redaksi më shumë se 30 njësi krijuesish të përfshihet në redaksinë e Enciklopedisë. Me respekt, Redaksia e ENCIKLOPEDISË SË SHKRIMTARËVE SHQIPTARË *** Një model për NJËSINË E VOGËL të Enciklopedisë Artin Vedat Hyrdhi (l. Vuthaj, Mali i Zi (1934) – v. Ulqin (1998). Poet, mësues, publicist. Shkollën fillore e mbaroi në vendlindje ndërsa të mesmen në Ulqin. Fakultetin e Mësuesisë e mbaroi në Universitetin e Prishtinës (Kosovë, 1972). Gjithë jetën ia kushtoi arsimimit të shqiptarëve në Mal të Zi, duke punuar në shkollat fillore “H. Ulqinaku” të Ulqinit dhe shkollat e fshatrave në rrethinën e tij. U mor edhe me publicistikë dhe botoi në shtypin vendor. Veprat: Marshi i kërmillit (pf, 1982); Mësonjëtorja (pf, 1990); Ushtima e detit (p, 1994). Poezitë e tij për fëmijë i ka botuar kryesisht te revista Pionieri (Prishtinë), poezitë për të rritur te revista autoritative e kohës Koha (Podgoricë), ndërsa publicistikën kryesisht në shtypin lokal të Ulqinit, të Podgoricës dhe të Prishtinës. (Në këtë paragraf vendoset kopertina e veprës “Mësonjëtorja”) Antologjitë: Është përfaqësuar në antologjinë “Valët e detit” (vëllim me poezi të poetëve të Ulqinit), Ulqin, 2005. Tekstet shkollore: Poezia “Mësuesi i parë” është përfshirë në “Librin e leximit”, kl. 4., Podgoricë, 2003.
19