Gazeta "PEGASI" KONGRESI I PARE. by Perikli Shuli

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

PEGASI Jemi të gjithë Ëngjëj… Ejani të bashkojmë krahët të fluturojmë së bashku We are all Angels...Come to join our wings and fly together...the flight starts from the wonder town... “PEGASI” ORGAN LETRAR I LNPSHA “PEGASI” ALBANIA, E PERDYMUAJSHME, VITI 11 I BOTIMIT NR. 80 , E premte 20 prill 2012, email pegasi2003@yahoo.com, Çmimi 100 leke, 1 Euro

Tirana is the Capital International Literature.

SOT ËSHTË 20 PRILL 2012... , KUR TIRANA, KRYEQYTETI YNË I DASHUR KTHEHET NGA PEGAISTËT DHE VITRINISTËT , VITRINISTËT DH E PEGAISTËT NË KRYEQYTETIN E LETËRSISË SË BOTËS…NJË FAT I MADH KY ! KËTË FAT DO TA KETË DHE SHKODRA E BUKUR E INTELIGJENCËS DHE E KULTURËS DHE LEZHA E BESËLIDHJES, KU SHTRËNGOHEN DUART, PËRQAFOHEN NJERËZ DHE SË TOKU SHOHIN PËRPARIMIN E KOMBIT, DHE KRUJA, DHE KUKËSI DHE PRIZRENI DHE PEJA DHE PRISHTINA!.. SA SHUMË “KRYEQYTETE” TË LETËRSISË SË BOTËS NË PAK DITË... E PO, MENÇURIA KALËRON NË VENDIN E SHQIPONJAVE! AJO KUNDRON NGA LARG DHE NË KRAHARORIN E SAJ SIMBOL FRYMËMERR E LUMTURUAR ... NË DITËN E PARË TË HAPJES SË KONGRESIT MBI HAPËSIRËN QIELLORE TË UNIVERSITETIT MODERATOR “VITRINA” DO TË DO TË FLUTUROJNË ËMBËLSISHT PËLLUMBA , SIMBOL I PAQES DHE I VËLLAZËRIMIT UNIVERSAL... KUNDROJENI NGA LARG DHE NGA AFËR KËTË PËLLUMBANIADË! ... DHE KUROHUNI PËR TA PARË MENDJEN TË NDRIÇUAR, HAPIN TË HAPËRUAR , KRAHËT TË PËRBASHKUAR ... ME NE KETO DITË Të LUMTURA JANË DHE , MIQTË TANË ITALIANË, TURQ, KROATË, GREKË, BELGJIANË, INDIANË, SUEDEZE, IRANIANË, MALAZES, MAQEDONAS, BOSHNJAKË E TJERË, POR DHE E GJITHE BOTA LETRARE . MIQTË TANË, KUDO NË BOTË, TË CILË JANË PRANISHËM NGA: KINA, SHBA, BRAZILI, BOLIVIA, PERUJA, KILI, MONGOLIA, INDIA, JAPONIA, MALTA , RUSIA, RUMANIA, E TJERE... T.20 Cicërojnë zogjtë pendbukur Në një tempull Lapsi… Ndoshta kjo qenka mrekullia e fundit e Botës… Dikur, i shquari FABER, zbuloi si kujtesa të çlirohet... Tashmë,

atij Tempulli i Falemi, rendim në zbulime të ndritshme, tek u varen “palmat”... Ty brenda vetes të marrim, kur ecim, a kur ndalim! Moj, Majë e Mprehtë e Lapsit! Fragment nga “OAZ” i Kristaq F. Shabanit

DINO KOUBATIS, SALAMINË, ATHINË, GREQI I njohur nga të gjithë , erudite, i cili ka dhënë kontribut në këto rrugëtime të bukur pegasiane ky shkrimtar, poet, dramaturg, aktor, botues . Ky artist, pra shumëplanësh, i ka kënduar dhe Shqipërisë, ashtu, sikundër i ka kënduar edhe atdheut të vet, me të njëjtën dashuri, duke shaplosur katërcipërisht botën e tij të madhe shqirtëror e që nxë brenda gjithë Globin… Dimo Koubatis ka kontribuar në letërisnë e sotme moderne botërore me organizime te tilla letrare superiore, me veprimtarinë e tij të gjithëkahshme. Lidhja jonë është krenare që Dino Koubatisit i ka akorduar titullin më të lartë të saj “NDERI I PEGASIT”. Ai është dhe një nga arkitektët e lidhësive dhe. Ka shkruar një kolanë të tërë librash, ku vënd të veçantë i ka kushtuar dhe Shqipërisë . Mund të përmendim këtu librin kreyepublicistik “DUKE UDHËTUAR NË SHQIPËRI”. LNPSHA”PEGASI” ka organizuar edhe në Gjirokastër prezantimin e librit të tij (roman) “ILIANA JETA JONË MBARON TE TANKET” në auditorin e Universitetit “Eqrem Çabej”. Poezia e përkthyer do të interpretohet sot në ditën e parë të Kongresit në universitetin”Vitrina”, si shenjë dhe respekt i vëllazërimit universal të poetëve nga aktoret e talentuara , artistet e shquara shkodrane Merita Smaja dhe Drande Xhaj. SHQIPËRI Shqipëri, Kapërceva lëndinalulet e tua Kapërceva malet e tua, njoha tokën tënde, lumenjtë e tu Ndjeva çuditëesi nga natyra jote, nga detet kaltërorë pikturues dantellash; admirova greminat, kataraktet, lumenjtë madhështoret fusha , gëmushat, ullishtet dhe hapësirën qiellore tënde, ngjasim mbulesembrojtese të popullit tënd krenar e të fortuar. Shqipëri, Paksa dija për historinë tënde, për popullin tënd, dija paksa… Hapërova mbi rrugicat, brenda rrugëve të tua, jetova frymëmarrjen e shtëpive të popullit tënd, njoha traditoren që koha gdhendi , ndjeva gazmendet , dhimbësitë dhe të tuat virtyte, përpjekjadën e një populli që i përngjason vendit tim; përndjeva drithmimin e tokave të tua pjellore, thirrësinë e jetës buruese nga zemra jote, përjetova.

Shqipëri, Fare pak dija për baltën tënde Pak dija për damarët e tu. Dëgjova këngëndjenjëshumën të zogjve endacakë, U mahnita me murmuritjet e jetës në gjethezat e saj, Sinfoninë qiellore të përrrenjve, shushurimë e erës sjellëse të shpresimit të populli tënd, Thith e frymëmerr tashmë, ajrin e lirisë; Dëgjova gjithë fshehtësitë ditë - natë të natyrës që të mban përkëdhelisht gjirit . Shqipëri, Dija pak për muzikalitetin tënd, për odat e tua, dija fare pak . Kundrova fushat e tua, qytetet e tua, fshatrat e tu Pashë liqenet e tu, kopshtet , rrugicat, yjet, netë të tëra kundrova, profetizova ardhmërinë në kupën qiellore edhe në hapësirat kozmike e dallova të ardhmen, ndjeva se lexova në sytë e bijëve dhe bijave të tua vërtetësinë, nderin dhe besëdhënien... Shqipëri , paksa dija për popullin tënd, pak dijeni kisha për shpirtin tënd Hapërova, dëgjova, “vrapova”pashë shumë, kuvendova, dëgjova, rashë në mendime, këngërova këngën tënde të dëshpërimit dhe të gazmendit. Kërceva në ritmin e zemrës tënde i bëra të miat problemet e tua , u mendova shumë për ato, u drithërova nga emocioni, derdha lot nga dhimbja, bukën tënde e shijova , piva i ngazëllyer ujin tënd. Shqipëri, Ndiej siguri që të dua ... E përktheu nga origjinali nga libri “Duke udhëtuar në Shqipëri” Kristaq F. Shabani, GJIROKASTER , ALBANIA

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

PEGASI “KOSOVA” FESTOI ME DATËN 15 PRILL KONGRESI NDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE PEGASI – 2012 , NE NJE DITE SIMBOLIKE , I VJETORIN E VITRINA 2012” SOT HAP SIPARIN DITELIDNJES SE TIJ ... TË DALJES NË ARENËN IDE TË MËDHA , REALIZIME TË TEJSKAJSHME…. LETRARE REALIZATORET DHE LIDERET ....PEGASI VITRINA NE PO TREGOJMË SE JEMI ME TË VERTETË ËNGJËJ... KRIJUES, KUDO KU JENI, EJANI DHE BASHKONI ME NE KRAHËT TË FLUTUROJNË SË BASHKU.. FLUTURIMI YNË ËSHTË SHUMË I ËMBËL..

LNPSHA “PEGASI “ KOSOVA” MË 23 PRILL DO TA SHNDËRROJË PRISHTIËN NË KRYEQYTETIN E LETERSISË , KU DO TË PËR-QËNDROHET VËMENDJA E POETËVE DHE SHKRIMTARËVE NGA ÇDO PIKË E GLOBIT... Kjo Lidhje poetësh, shkrimtarësh dhe Artistësh u krijua me dëshirën dhe vullnetin e mirë të gjithë këtyre krijuesve aspirues, të cilëve, ndoshta edhe u mohoheshin vlerat e tyre dhe sot është rritur katërcipërisht organograma dhe gjeografia e përfshirjes , një rritje kjo e guximshme, të cilën e realizojnë vetëm krijues me dinjitet, krijues që kanë aspirata dhe pikësynime. Duhet të evidentojmë disa fakte : Shumë shpejt, jo vetëm në Kosovë , ku lindi “Pegasi” u njoh kjo lidhje si një lidhje moderatore me pikësynime të mëdha , por sot ajo njihet në shumë vende të Botës , falë edhe ndihmesës së krijuesve pegasianë të Shqipërisë, madje ka ndijuar dhe në njohjen e vendit Kosovës në arenën Ndërkombëtare, por kjo duhet të shfrytëzohet dhe nga qeverisja e vendit... në të mirë. Shumë shpejt “Pegasi” Kosva hyri në lidhje me organizma ndërkombëtare letrare edhe si rrjedhojë e veprimtarisë së mëparshme ku 15 shkrimtarë dhe poete të kësaj lidhjeje janë anëtarë të Lidhjes së Poetëve bashkëkohorë të Globit. Po kështu, për herë të parë, dy poete kosovare Hasije Selishta dhe Miradije Ramiqi morën pjesë në punimet e Kongresit Ndërkombëtar të zhvilluar në Larisa të Greqisë dhe, madje, atje u çmua veprimtaria dhe paraqitja letrare e tyre... Ky ishte një sukses i madh... 2

Pavarësisht nga thashethemnajat , pavarësisht nga mosbesimet, Lidhja u fut mjaft e organizuar që në ditët e saj të para të krijimit në Simpoziumin Ndërkombëtar “LIRIZMI NË LETËRSI” duke kontribuar për realizimin e dy ditëve të këtij Simpoziumi në Prishtinë. Mandej vitin që shkoi organizoi dhe mori pjesë në shumë veprimtari të mëdha si kundër ishte ajo e “100000 Poetëve për ndryshim”, apo në veprimtariëne madhe “POETËT E KOMBIT APELOJNË” ... Sot LNPSHA “PEGASI” KOSOVA është një lidhje poetente letrare ... pavarësisht edhe rrymave letraro – politike ekzistente ne Kosovë dhe tentimeve të njerezve steriotipë dhe pa nivel kulturor dhe letrar , të cilët kanë kërkuar ta godasin, sikundër goditet çdo ere që lind , ajo ka treguar katrëcipërisht fizionominë dhe forcën e nje përfaqësuese të denjë të lëtërsisë kombëtare shqiptare ... Pa dyshim që e ardhmja e letërsisë eshe të Kosvës është Pegasi aktiv pellazgjik... Dhe tashmë arrijmë në një pikë vëlim të madh : LNPSHA “PEGASI” KOSOVA më bashkëpunim me “PEGASI” ALBANIA dhe universitetin moderator ‘VITRINA” po realizon një KONGRES LETËRSIE MADHËSHTOR të paparë ndonjëherë dhe po çon në Tiranë 50 krijues përfaqësues të saj; zhvillon dy ditë të këtij kongresi në Kosovë (PEJË, PRISHTINË) duke sjellë edhe poetë , shkrimtarë nga vende të tjera dhe duhet të përmendet fakti edhe nga India dhe Irani.... Çfarë mund të thuhet pas kësaj ? Duhet të besojmë më shumë te krijueset femra , të cilat janë shumë më serioze dhe të vetëdijshme për atë që kryejnë... Edhe Antologjia “KORSI E HAPUR”, e cila del nga shtypi këto ditë tregon se 54 përfaqësues të lëtërsisë kosovare të Kosoves janë midis 200 poetev nga Shqipëria, shtete ballkanike dhe Bota...

PER HERE TE PARË NË SHQIPËRINË E PLURIMENDIMIT NJËðKONGRES NDËRKOMBËTAR LETËRSIE VITRINA - PEGASI, NJE LIDHËSI MODERATORE DHE PROGRESIVE BASHKËPUNIMI

NJË NGJARJE E MADHE LETRARE E SHUMEPRITUR E LNPSHA “PEGASI” ALBANIA DHE LNPSHA “PEGASI” KOSOVA , E CILA VJEN PAS KATËR SIMPOZIUMEVE SHUME TË SUKSESSHEM... 2008-2011. UNIVERSITETI “VITRINA” NË NJË LIDHESI .... PETRARKA e arriti Kapitolin, Gjethen e Dafinës eprovoi, Pas tij mijëra Poetë, Dafina i torturoi ...... Marrë nga “Virtyti i gënjyer”...

KONGRESI I PARË NDËRKOMBËTAR I LETËRSISË “MUZA POETIKE PEGASI- VITRINA 2012” ME OBJEKT : “UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSI DHE NË ARTIN BASHKËKOHOR” Nga Kristaq F. Shabani, IWA, AOM, W.PS, OIA , President i LNPSHA “PEGASI” ALBANIA NJERIU I VITIT 2011 I SHAPLLUR NGA ABI, SHBA Është i pari Kongres i kësaj natyre, që zhvillohet në Shqipëri, i mirëorganizuar me një program befasues, me koncepte të bashkëkohësisë, duke përdorur forma dhe metoda moderatore, të cilat i krijojnë dhe i zbatojnë njerëzit, që produktojnë ide dhe nisiatorë. Ky Kongres do të tregojë vitalitetin, angazhimin dhe ekzistencën pegasiane dhe ka një objekt të parapërcaktuar: “ UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSI DHE NË ARTIN BASHKËKOHOR”. Ky Kongres vjen pas Simpoziumeve Ndërkombëtare të suksesshëm të lINPSHA “PEGASI” ALBANIA: “ Për një Letërsi Ndryshe “ në vitin 2008, “Poezia bashkëkohore” 2009, “Magjia e Përkthimit” në 2010 dhe “Lirizmi në Letërsi” në vitin 2011. Në këtë kongres janë përzgjedhur të marrin pjesë të aftët, të përkushtuarit, kapacitetet letrarë, artistët, studiuesit e vendit tonë dhe më gjerë, shkurt talentet. Ka një larmi edhe prezencë aktive brezive moshash, ku mbizotëron mosha e re. Është funksionuese nxitja e talenteve të adhmërisë, ku edhe janë dhënë shembuj të krijimit të këtyre grupeve talentore. Kam mendimin se ky kongres do të thotë gjëra të mençura. Është shmangur “pjesa e vjetër e kokës dhe megalomania”.

Në të marrin pjesë poetë dhe shkrimtarë nga gjithe trevat shqiptare , nga diaspora nga shumë vende të tjera, por edhe me një formë tjetër të pjesëmarrjes me kumte të të shumë të tjerëve, të cilët janë sot potencialë talentorë në Botë. Ky kongres zhvillohet në partneritet moderator dhe me një pozitivitet kohor me Universitetin “Vitrina”, ku një rol të padiskutueshëm luan Drejtori i Përgjithshëm i këtij Universiteti, z. Edmond Vlashaj dhe stafi i tij inteligjent e i përkushtuar. Ide të Mëdha dhe realizime të tejskajshme. Në këtë rast kryejnë funksion prioritar liderët dhe realizatorët, të cilët janë PEGASI - VITRINA Duhet theksuar se UNIVERSITETI “VITRINA” DHE LIDHJA NDËRKOMËBARE E POETËVE , SHKRIMTARËVE DHE ARTISTËVE “ PEGASI”, ALBANIA dhe “PEGASI” KOSOVA, është një lidhësi moderatore dhe progresive bashkëpunimi afatgjatë, një shembull i një partneriteti model për letërsnë dhe Artin. KONGRESI I PARË NDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE PEGASI 2012UNIVERSITETI “VITRINA” “UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSI & ARTIN BASHKËKOHOR” 20 - 24.04.2012 organizohet në: TIRANË, SHKODËR, LEZHË, KRUJË, KUKËS, PEJË, PRISHTINË vijon në faqen 3

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80 vijon nga faqja 2

KONGRESI I PARË NDËRKOMBËTAR I LETËRSISË “MUZA POETIKE PEGASI- VITRINA 2012” ME OBJEKT : “UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSI DHE NË ARTIN BASHKËKOHOR”

dhe në kthim një vizitë në qytetin e Prizrenit. Lajtmotivi i Kongresit është: “Jemi të gjithë Ëngjëj...Ejani të bashkojmë krahët dhe të fluturojmë së bashku...Fluturimi starton nga qyteti çudi...” Qëllimi: Realizimi i niveli më të lartë të kontaktit letrar, debatimit, konsulencës, prezantimit të shkrimtarëve, poetëve dhe artistëve pegasianë shqiptarë, kosovarë dhe poetëve, shkrimtarëve dhe artistëve nga vende të ndryshme të Botës, anëtarë të LNPSHA “PEGASI” ALBANIA, si dhe nga Lidhje dhe organizma letrare, ka për qëllim evidentimin e vlerave letrare që ka LIDHJA NPSHA “PEGASI” ALBANIA DHE LPSHA “PEGASI” KOSOVA, njohja me letërsitë dhe artin modern, prezantimin i kësaj letërsie dhe artit mbarëshqiptar, shkëmbim universal të vlerave, në kuadrin e Letërsisë dhe Artit modern (bashkëkohore) me simotrat e saj në mbarë botën. Nxjerrja në pah e kontribut reklamues dhe publikues në drejtim të Letërsisë, Artit dhe Kulturës të Universitetit ‘VITRINA” për menaxhimin e veprimtarive të tilla madhore Në kahje progresiviteti dhe realizimi i një partneriteti bindës, real … Gjetje, forma , realizime: Kontakte , pritje , panair - ekspoze te librit “PEGASI INTERNACIONAL- VITRINA”, guidë turistiko - poetike, takime, kumte, analitika, profile, promovime kreative, “RRUGETIM PROFIL PEGASI INTERNACIONAL”, fokusim talentesh te rinj, vizita me objekt, miniseanca prezantimi krijuesish, shfaqe, koncerte, fokusime “FJALË POETIKE”, bisedë psiko - analitike “Nderimi për Fjalën”, dhurim librash dhe njohje e punën që bëhet me librin në bibliotekat e dy vndeve Shqipërisë dhe Kosovë, miting poetik, intervista, homazhime, anketime, sfilime me punime me grep të traditës, ekspozitë pikturore, kafe poetike, dancim, deklaratë Universale e tjerë. Në vija të përgjithshme , pa e specifikuar, agenda, sipas ditëve, në kolonat e saj vertebrore do të jetë : 1. DITA E PARË , E PREMTE , datë 20 prill e quajtur: “DITA SIPAR, DITA E UNIVERSIALITETIT TË VLERAVE” Zhvillohet ne UNIVERSITN

“VITRINA” me shume surpriza dhe larmitet bashkëkohor... Referohen kumte të lidhura me objektin nga poetë, shkrimtarë të vendit dhe të vendeve të tjera (sipas programit të veçantë) *Prezantime të Antologjive të botuara nga viti 2007 deri në vitin 2012, vlerat e tyre universale si dhe veprimtaria e madhe përkthyese, e cila ka realizuar njohjen e dimensioneve të krijimit të shumë autorëve pegasianë…në Botë dhe që mundëson kontaktimin me autorët e vendeve të tjera …, prezantim antologjik nga shkrimtarët dhe poetët e vendeve te tjera (program i veçantë). Nje vend të veçantë zë prezantimi i Antologjisë “KORSI E HAPUR” (OPEN LANE) 2. II. DITA E DYTË, E SHTUNË , DATË 21 PRILL : “DITA E SHKËMBIMIT UNIVERSAL TË VLERAVE NË LETËRSI, ART”. Kjo e kombinuar me guidë turistiko-poetike në Shkodër dhe në Lezhë, dy qytete kreative të Shqipërisë dhe me vlera përfaqësuese letraro - kulturore, artistike, me pjesëmarrje të krijuesve dhe mediave të këtyre qyteteve dhe stafeve akademike (Shkodër Universiteti “Luigj Gurakuqi”). III. DITA E TRETË , E DIEL 23 PRILL , DITA E PLEJADËS (Gjatë kësaj dite do të mbahet një kumt i shkurtër sentencë për poetin , a shkrimtarin, artistin më të madh përfaqësues nga një çdo shtet pjesëmarrës, për figurën më të madhe historike të Kombit të tyre dhe nderimi e respektimi, evidentimi letrar i tyre... Për Shqipërinë, Kosovën do të mbahet një kumt i shkurtër për Gjergj Kastriot Skënderbeun dhe për Migjenin, uraganin e ndërprerë, si dhe për shkrimtarin e madh Ismail Kadare. Kjo do te realizohet në Krujë, Kukës dhe në orën 13.00 Kongresi fillon seancën e vet në Pejë të Kosovës, ku do të celebrohet kjo ditë . IV. DITA E KATËRT E KONGRESIT, E HËNË, DATË 23.04.2012 DITA E VËLLAZËRIMIT UNIVERSAL TË KRIJUESVE ORGANIZOHET NË PRISHTINË. Programi zhvillohet edhe në seancat e mbasditës, ku vijohet të zbërthehet rreth objektit. Shpalosja e programit të kësaj veprimtarie gjigante tashmë është realizuar... Na pret vetëm suksesimi.

PROGRAMI I KONGRESIT NDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE PEGASI 2011” ME OBJEKT: “ UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSI & ARTIN BASHKËKOHOR” 20-24.04.20112 ALBANIA TIRANË , SHKODËR, LEZHË, KRUJË, KUKËS,KOSOVË PRIZREN, PEJË, PRISHTINË Organizatorë: LIDHJA NDËRKOMBËTARE E POETËVE SHKRIMTARËVE DHE ARTISTËVE “PEGASI “ ALBANIA, UNIVERSITETI “VITRINA “ TIRANË, LIDHJA NDËRKOMBËTARE E POETËVE SHKRIMTARËVE DHE ARTISTËVE “PEGASI” KOSOVA”, LIDHJA E KRIJUESVE “PEGASI” ALBANIA, INSTITUTI ALBANOLOGJIK TIRANË, PRISHTINË (20-22 .04.2011 TIRANË (SHKODËR, LEZHË, KRUJË) DHE 22-23.04 GJAKOVË , PRISHTINË , KOSOVË ) JAPIN NDIHMESË : I.W.A (OHAJO SHBA , U.P.L.I (SHBA) W.P.S (LARISA GREQI), KLUBI I SHKRIMTARËVE “ XASTERON” DHE REVISTA “KELENO” ATHINË, “KLUBI I IDEVE” SALAMINË , GREQI, IPCTR KINË, ALIAS AUSTRALI, SHOQATA E SHKRIMTARËVE TË PAVARUR E MALIT TË ZI, IATC BUKURESHT RUMANI, EDITORIAL GRUPO CERO, COLECCION POESIA ARGJENTINË, SHOQATA E SHKRIMTARËVE SHQIPTARË FYROM, UNIVERSITETI I SHKUPIT FYROM, SHTËPIA BOTUESE “MARIN BARLETI” TIRANË, SHTËPIA BOTUESE “ ADA” TIRANË ,KLUBI I SHKRIMTAREVE DHE PEOTEVE “MEGA SIRIU” ATHIONE GREQI. MARRIN PJESË: POETË , SHKRIMTARË, STUDIUES, ARTISTË NGA VENDE BALLKANIKE (SHQIPËRI, TURQI, GREQI, KOSOVË, MAL I ZI, RUMANI, BULLGARI, IRJ E MAQEDONISE, KROACI, SLLOVENI, SERBI, BOSNJË HERCEGOVINË), SI DHE NGA: ITALI, MALTË, QIPRO, BELGJIKË, FILANDË, RUSI, ZVICËR, SUEDI, GJERMANI, ANGLI, KONGO SI DHE NGA VENDE TË TJERË TË EVROPËS DHE TË BOTËS (SHBA, INDI, BOLIVI, MEKSIKË) E TJERË. *PËRFAQËSUES TË AKADEMISË SË SHKENCAVE TË REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË, INSTITUTIT ALBANOLOGJIK(SHQIPËRI, KOSOVË), INSTITUTIT TË GJUHËSISË, TË MINISTRISË SË KULTURËS, PËRFAQËSUES TË

AMBASADAVE TË SHTETEVE TË NDRYSHME TË ARKREDITURA NË REPUBLIKËN E SHQIPËRISË, TË FONDACIONEVE, PËRFAQËSUES TË MEDIAS SË SHKRUAR DHE VIZIVE. NDIHMOJNË NË REALIZIMIN E PROGRAMIT: *DREJTORIA E TEATRIT DRAMATIK “MIGJENI” SHKODËR * REKTORIATI I UNIVERSITETIT “LUIGJ GURAKUQI “ SHKODËR REKTORIATI I UNIVERSITETIT TË PRISHTINËS, KOSOVË * BIBLIOTEKA E QYTETIT TË SHKODRËS, PEJËS , BIBLIOTEKA UNIVERSITARE E PRISHTINËS BASHKIA E QYTETIT SHKODËR, LEZHE, KRUJË, KOMUNA PEJË, KOMUNA PRISHTINË *DREJTORIA E MUZEUT “GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU| KRUJË Qëllimi: Realizimi i niveli më të lartë të kontaktit letrar, debatimit, konsulencës, prezantimit të shkrimtarëve, poetëve dhe artistëve pegasianë shqiptarë, kosovarë dhe poetëve, shkrimtarëve dhe artistëve nga vende të ndryshme të Botës, anëtarë të LNPSHA “PEGASI” ALBANIA, si dhe nga Lidhje dhe organizma letrare, ka për qëllim evidentimin e vlerave letrare që ka LIDHJA NPSHA “PEGASI” ALBANIA DHE LPSHA “PEGASI” KOSOVA, njohja me letërsitë dhe artin modern, prezantimin i kësaj letërsie dhe arti mbarëshqiptar dhe shkëmbim universal të vlerave në kuadrin e Letërsisë dhe Artit modern (bashkëkohore) me simotrat e saj në mbarë botën. Nxjerrja në pah e kontribut reklamues dhe publikues në drejtim të Letërsisë, Artit dhe Kulturës të Universitetit ‘VITRINA” për menaxhimin e veprimtarive të tilla madhore Në kahje progresiviteti dhe realizimi i një partneriteti bindës, real … Gjetje, forma , realizime: KONTAKTE, PRITJE, GUIDË POETIKE, TAKIME, KUMTE, ANALITIKA, PROFILE, PROMOVIME, PANAIREEKSPOZE TË LIBRIT, RRUGETIM PROFIL PEGASI INTERNACIONAL FOKUSIM TALENTET E RINJ, VIZITA, SHFAQJE, KONCERTE, FOKUSIME FJALË POETIKE, MITING POETIK, INTERVISTA, ANKETIME, SFILIME, KONKURRIME, DEKLARATË UNIVERSALE vijon në faqen 4

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

vijon nga faqja 3

PROGRAMI I KONGRESIT NDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE PEGASI 2011” ME OBJEKT: “ UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSI & ARTIN BASHKËKOHOR”

PROGRAMI SIPAS DITËVE I. DITA E PARË , E PREMTE , datë 20 prill e quajtur: DITA SIPAR, DITA E UNIVERSIALITETIT TË VLERAVE e cila do të ketë në programin e saj: 9.00 * PANAIR EKSPOZE I LIBRIT “PEGASI INTERNACIONAL” (me libra të autorëve të Pegasit nga të gjitha vendet e Botës si dhe ekspozimit i krijimimtarisë të autorëve të vendeve të ndryshme, i atyre që marrin pjesë direkt në Kongres, edhe të autorëve brazilianë, të cilët kanë dërguar për ekspoze veprat e tyre ; ekspozimi i librave me autorësinë e Universitetit “Vitrina”. (Në çdo qytet, ku do të zhvillojë punimet Kongresi, do të bëhet një ekspoze e librave të krijuesve: SHKODËR, LEZHË, KUKËS, GJAKOVË, PRISHTINË) do të ekspozohen edhe libra të autorëve të Luginës së Preshevës) ; këtu do të ekspozohen edhe gazetat periodike, revistat letrare e tjera si revista letrare “PEGASI” e LNPSHA “PEGASI” ALBANIA ,”KELENO”, “POMEZZIA NOTIZIA”, “OBELISK”, “PLUS GAZETA E ATHINËS e tjerë… Në këtë PANAIR EKSPOZE marrin pjesë Shtëpitë Botuese “ Marin Barleti” , “Ada” Tiranë, “Ura” Prishtinë dhe “Zgjimi “ Ferizaj… *ORA 9.00 -9.30 PRITJE E POETËVE NGA VENDE TË NDRYSHME TË BOTËS NGA DREJTORI I PËRGJITHSHËM I UNIVERSITETIT “VITRINA”, ZOTI EDMOND VLASHAJ, REKTORI I UNIVERSITETIT “VITRINA” TIRANË PROF. DR. MARIO KEDHI, Z/ REKTORI I UNIVERSITETIT TEKI KURTI Intervistën fillesë për programin e Kongresit me mediat e pranishme . *09.30 – 14.30 HAPJA CEREMONIALE E KONGRESIT NDËRKOMBËTAR HIMNI I SHQIPËRISË *FJALA PËRSHËNDETËSE (SHQIP, ANGLISHT) E REKTORIT TË UNIVERSITETIT “VITRINA” PROF. DR. MARIO KEDHI PËRSHENDETJET E AUTORITETEVE TË VENDIT E PERSONALITETEVE AKADEMIKE DHE PËRFAQËSUESIT E SHKRIMTARËVE NGA VENDE TË NDRYSHME TË BOTËS DHE TË DIASPORËS. *FJALA PËRSHËNDETËSE (SHQIP, ANGLISHT) E SEKRETARIT TE PERGJITHSHEM TË LNPSHA “PEGASI’ ALBANIA ALBANIA, POETIT AGRON SHELE I.W.A , W.PS, BELGJIKË PËRSHËNDETJE NGA PRESIDENTJA E I.W.A I.W.A Përshëndetja e grupit letrar të krijuesve universitarë “VITRINA” … *NDERIM I KONGRESIT PËR TË GJITHË POETËT, SHKRIMTARËTDHE ARTISTËT E BOTËS QË DHANË KONTRIBUT NË LETRËSI DHE ART GJATË GJITHË KOHËVE “ (INTERPRETIM NGA POEMTHI “OAZ (FRAGMENT ) “ (MAJA E MPREHTË E LAPSIT”) E POETIT KRISTAQ F. SHABANI. Interpreton aktorja e teatrit dramatik “Migjeni” të Shkodrës Drane Xhaj(në shqip) dhe Enton Zykaj e Aleksandra Shabani në anglisht Interpretim nga aktorja MERITA SMAJA, ShKODËR “SHQIPËRIA” poemë e poetit Dino Koubatis fragment (VIJIMI SIPAS PROGRAMIT TË HARTUAR) *REFERENCE 4

qyteteve dhe stafeve akademike (Shkodër Universiti “Luigj Gurakuqi”). * Një vizitë e shpejtë në qytetin, ku kanë lindur e jetuar poetë, shkrimtarë dhe artistë të mëdhenj… *Pritje nga Drejtori i Teatrit “Migjeni “ të Shkodrës. *Vizitë në mjediset e këtij teatri . Vizitë e ekspozitës fotografike, e cila tregon madhështinë e artit dramatik të këtij institucioni dinamik të Shqipërisë dhe prezantim i dy pegaisteve, aktorë të këtij Teatri. *Kumte: “Teatri “Migjeni” , një nga teatrot më produktivë dhe lindës i artistëve të mëdhenj shqiptarë” *Kumt : “Shkodra vendi i titanëve letrarë shqiptarë” (Gjergj Fishta, Ndre Mjeda e tjerë )... *Kumte (në mjediset e Teatrit”Migjeni”), sipas programit të veçantë të ditës së Dytë.Interpret nga poetët e mëdhenj shkodranë: *Interpret të poezive të Gjergj Fishtës, Ndre Mjedës, Migjenit e tjerë) nga aktorët shkodranë dhe poetët shqiptarë, pjesëmarrës në Kongres. *Poetët nga bota dhe viset shqiptare, diaspora përshëndesin Shkodrën. *Pritje të kongresistëve nga Rektori i Universitetit të Shkodrës *Vizitë në mjediset universitare, kontaktim me një grupim studentësh të fakultetit të letërsisë dhe Gjuhës Shqipe: “Pyetje - përgjigje për Letërsinë e sotme moderne”, e cila do të aplikohet edhe në Universitetin VITRINA . Një grupim studentësh dhe nga një përfaqësues , poet shkrimtar i çdo vendi përballë panelit studentor... *Një vizitë e shkurtër më mjediset e Bibliotekës së Universitetit dhe marrja e informacionit për prezencën e letërsisë bashkëkohore (Dhurime librash, ceremonialisht)... *Kumt: “Shkëmbimi universal i vlerave në letërsi – hapësirë për njohje të ndërsjelltë të letërsisë bashkëkohore” *RRUGËTIM PROFIL “PEGASI INTERNACIONAL (TË FOKUSUAR PERSONALITETE TË LETËRSISË SHQIPTARE DHE BOTËRORE (PROGRAM I VEÇANTË) *Pritje nga Drejtoria e Bibliotekës Publike Shkodër *Një informacion në sallën e leximit të kësaj biblioteke... *Një ndalesë të Kalaja e Rozafës dhe njohja me legjendën e saj... “Legjendat përfaqësuese shqiptare , kulme të kreaturës mendimore” *Nisja për në qytetin e Lezhës *Pritje e organizuar nga Kryetari i Bashkisë së Qytetit të Lezhës, zoti Viktor Tushaj *Shfaqje e një filmi të shkurtër: “Lezha dhe historia e saj e trimtë në shekuj” *Takim me krijuesit e qytetit të Lezhës. *Kumtesë: “ Letërsia bashkëkohore lezhiane dhe përfaqësuesit e saj” *Ekspoze e kësaj letërsie… *Poetët nga bota dhe viset shqiptare, diaspora përshëndesin Lezhën *Homazh në Varrin e Heroit të Madh Kombëtar, Gjergj Kastriot Skënderbeu. * Kthimi për në Tiranë(gjatë kthimit intervista, këngë e tjerë).. Seanca e pasditës në Universitetin “VITRINA” : SHPALLJA E PROPOZIMEVE TË KANDIII. DITA E DYTË, E SHTUNË , DATË 21 PRILL DATËVE PËR ÇMIMIN NOBEL PËR VITIN : DITA E SHKËMBIMIT UNIVERSAL TË 2011 NGA I.W.A VLERAVE NË LETËRSI, ART e kombinuar me jnë kumtet , koncertet, sfilatat, surprizat. guidë turistiko-poetike në Shkodër dhe në Lezhë, dy qytete kreative të Shqipërisë dhe me vlera III. DITA E TRETË , E DIEL 23 PRILL , DITA E përfaqësuese letraro - kulturore, artistike, me PLEJADËS pjesëmarrje të krijuesve dhe mediave të këtyre (Gjatë kësaj dite do të mbahet një kumt i shkurtër *Shfaqja e Filmit “Simpoziumi i IV Ndërkombëtar” LIRIZMI NË LETËRSI” fragment “VLERAT UNIVERSALE TË NJË UNIVERSITETI SI “VITRINA “, që i përket së ardhmes së progresivitetit arsimor shqiptar “… Lidhësi të këtij universiteti me Universete të vendeve të tjera për përvojë dhe profesionalizëm” nga ZçRektori i Universitetit Dr. Teki Kurti *TË NJOHIM PJESËMARRËSIT NË KONGRES PROFILE (Shfaqen me një foto,vendi nga vinë, jetëshkrim dhe nga një poezi ose skicim të gjithë pjesëmarrësit në Kongres në sistemin POWER POINT. *Referenca : “Universialiteti i vlerave në letërsi dhe në artin bashkëkohor” (kumte (sipas një programi të veçantë ) ….(Shqip, anglisht) KRISTAQ F. SHABANI , IW.A, W.PS, ABI, AOM , poet, shkrimtar, studiues PRESIDENT I LNPSHA “PEGASI” ALBANIA Kumte të lidhura me objektin nga poetë, shkrimtarë të vendit dhe të vendeve të tjera (sipas programit të veçantë) *Prezantime të Antologjive të botuara nga viti 2007 deri në vitin 2012, vlerat e tyre universale si dhe veprimtaria e madhe përkthyese, e cila ka realizuar njohjen e dimensioneve të krijimit të shumë autorëve pegasianë…në Botë dhe që mundëson kontaktimin me autorët e vendeve të tjera …, prezantim antologjik nga shkrimtarët dhe poetët e vendeve te tjera (program i veçantë). *Koncert i Ansamblit “Vitrina” dhe surpriza të tjera të këndshme me artistë virtuozë si: Jorgo Roze, Merita Smaja, Drane Xhaj, Enkelejda Qesku, Xhelal Angoni e tjerë , ndarje titujsh…të Pegasit dhe tituj madhorë të akorduar nga Institute Biografike prestigjioze në Botë (USA, ANGLI). “PYETJE – PËRGJIGJE “ PANELI I GRUPIT LETRAR “VITRINA” ME POETË NGA BOTA *Ekspozitë figurative dhe tradicionale shqiptare dhe skicime pikturore të kongresistëve nga piktorja skicuese. *Surprizë ME KAMPIONIN E BOTËS të BODY BUILDING, GJIROKASTRITIT NIKO MUÇO , pjesëmarrës në disa Kampionate botërore i cili do të demonstrojë këtë art të bukur të paraqitjes fizikeme tendencen qe në Universitetin “Vitrina” të zhvillohet një kampionat i tillë Botëror BODY BUILDING, e cila padyshim do të jetë një ngjarje e madhe në këtë lloj sporti. LNPSHA “PEGASI” ALBANIA ka dhënë kontribut në krijimin e një shoqate të BODY BUILDING, me përmasa kombëtare në Gjirokastër. Po kështu do të ketë dhe një sflilim dybukuror poetik *Seanca e mbasdites Ora 18.00-20.00 *Vijime me kumte dhe prezantime të letërsive të shteteve pjesëmarrëse në Kongres, të cilët kanë fokusuar personalitete të jetës letrare të vendit të tyre… *RRUGËTIM PROFIL “PEGASI INTERNACIONAL (TË FOKUSUAR PERSONALITETE TË LETËRSISË SHQIPTARE DHE BOTËRORE (PROGRAM I VEÇANTË) *Vizitë në mjedise të këndshme të Kampusit dhe dialogime. * Anketim me pjesëmarrësit në Kongres : “Universialiteti i Vlerave në Letërsi dhe në Artin Bashkëkohor “ me Pyetësor të përgatitur më parë e fletë anketë.

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80 sentencë për poetin , a shkrimtarin, artistin më të madh përfaqësues nga një çdo shtet pjesëmarrës, për figurën më të madhe historike të Kombit të tyre dhe nderimi e respektimi, evidentimi letrar i tyre... Për Shqipërinë, Kosovën do të mbahet një kumt i shkurtër për Gjergj Kastriot Skënderbeun dhe për Migjenin, uraganin e ndërprerë dhe për shkrimtarin e madh Ismail Kadare). *Nisja nga Tirana, ndalja në Krujë, vizitë në MUZEUN E KRUJËS dhe ne Kalanë e Krujës *Nisja nëpër autostradën e re Tiranë - Prishtinë dhe ndalja në qytetin e Kukësit... *Një kafe në qytetin Kukës,te Bar “AMERIKA” ku frymëron Drini, prodhues i energjitikës shqiptare. *Takim i shkurtër me krijuesit e Kukësit... Një kafe poetike ... dhe skicime te portreteve të pjesëmarrësve nga piktorja Flutura Maçi *Nisja për në Pejë. Gjatë udhëtimit ciceroni (përkthyesit ) do të njohë pjesëmarrësit me qytetet , vendet turistike të Shqipërisë nga kalon autostrada. Ora 13.00 në qytetin e Pejës (KOSOVE) Dita e Plejadës 13.00-21.00 *Pritje nga kryetari i Komunës *Një program i detajuar me: filmime për Pejën, kontributi i saj në letërsi, manifestimet poetike të zhvilluara, figurat qëndrore historike të Pejvës, I FOKUSUAR Haxhi Zeka , ekspoze i librit të krijuesve pejanë, prezantimi i një emri të madh të letërsisë pejane dhe kosovare AZEM SHKRELI, kumte të shkurtra, interpretime, vizitë te disa objekte madhore historike, shfaqje e tjerë Kumte të shkurtra dhe prezantime të letërsive të vendeve pjesëmarrëse në Kongres. *RRUGËTIM PROFIL “PEGASI INTERNACIONAL (TË FOKUSUAR PERSONALITETE TË LETËRSISË SHQIPTARE DHE BOTËRORE (PROGRAM I VEÇANTË) *Veprimtari letraro-kulturore- artistike e LNPSHA “PEGASI” KOSOVA (DEGA PEJË) NISJA PER NE PRISHTINE DHE AKOMODIMI IV. DITA E KATËRT E KONGRESIT, E HËNË, DATË 23.04.2012 DITA E VËLLAZËRIMIT UNIVERSAL TË KRIJUESVE *Ora 8.00 Nisja nga Peja për në Prishtinë *Ora 10.00 hapja e ditës së katërt të Kongresit * “UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSI DHE NË ARTIN BASHKËKOHOR” *Përshëndetje e Presidentes së LNPSHA “PEGASI” KOSOVA *Përshëndetje nga simotrat kudo në botë *Referencë: “100 vjet letërsi shqiptare, lidhësi me botën moderne “ Profesor Assoc. Begzad Balliu *Kumt: “ Thesaret e pasurisë foklorike shqiptare në Harvard “(Shkëmbimet universale në kuadrin e traditës të folkut) Prof. Dr Zymer Neziraj, Instituti Albanologjik i Prishtinës. *Kumt: “Fillesat, organizmi dhe arritjet në shkëmbimin e vlerave midis popujve , nëj nga synimet kryesore akademike ne universitetet shqiptare” Prof. Assoc. Nehas Sopaj *Kumte nga Diaspora Shqiptare në botë, nga shkrimtarë të vendeve të tjera për poetin e përzgjedhur për të prezantuar... *Prezantimi antologjik *Vizitë në Muzeun e Kosovës, në Galerinë e Arteve Figurativë, në Bibliotekën e Prishtinës. * Në UNIVERSITEIN E PRISHTINËS në Fakultetin Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe : “Ndjekja e një ore leksioni në lëndën e Lëtërsisë me objek t universialitetin në Lëtërsi dhe dhurime librash universalë në Bibliotekën e Universitetit . Mbasdite: “Vëllazërim universal “ *Miting i madh poetik, vallëzim, stimuj, tituj, diploma... 13-13.30 SHPALLJA E FITUESVE TË KON-

KURSIT “PEGASI 2011” NGA JURIA E KRYESUAR NGA POETJA TERESINKA PEREIRA Marrin pjesë të gjithë pjesëmarrësit e Kongresit. Propozimet e I.W.A për kandidatë për Çmimin “Nobel” për Letërsi për vitin 2012 BISEDA KONKLUZIVE E KONGRESIT KOMUNIKATË SHTYPI (DEKLARATA UNIVERSALE) EDHE PËR ORGANIZMAT LETRARE BOTËRORE DIREKT NË SALLË NË RT K PËR ZHVILLIMIN E KONGRESIT NDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE PEGASI 2011” ME OBJEKT “UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSI DHE NË ARTIN BASHKËKOHOR” DHE DEKLARATA UNIVERSALE E KONGRESIT, THIRRJE PËR PAQE, MIRËKUPTIM DHE ECJE PROGRESIVE NË RRUGËN E ZHVILLIMIT NË TËRËSI DHE LETRAR NË VEÇANTI” DATA 24 PRILL , DITË E MARTË ORA 8.00 Përcjellja e kongresistëve nga Prishtina , kryeqyteti i Kosovës “Mirupafshim në Kongresin tjetër Ndërkombëtar”... * Në këtë Kongres do t’u kushtohet shumë rëndësi edhe përzgjedhjeve që kanë bërë pjesëmarrësit nga vende të ndryshme për të publikuar e diskutuar protagonistët krijues, veprat kapitale, duke i plotësuar të gjitha kërkesat e tyre. Çdo kumtues do ta realizojë kumtin e tij edhe me ilustrim për t’u shfaqur me projektor me sistemin Power Point, ku do te ketë gjithashtu edhe një material të tij individual jetëshkrimor dhe veprimtar letrar... Po kështu në këtë Kongres do të ketë prezantim surprizë të një sërë veprash të konsideruara e të selektuara si mirëfillësi dhe risi në letërsinë shqipe të autorëve të talentuar nga vendi dhe Bota... EKSPOZE FOTOGRAFIKE NGA SIMPOZIUMET E ZHVILLUARA NË UNIVERSITETIN “VITRINA”TIRANË 2008-2011 Po kështu për t’u kujdesur për paraqitjen e materialeve të Kongresit dhe radhën e paraqitjes së tyre do të funksionojë SEKRETARIA E PRESIDENCËS SË LIDHJES NDËRKOMBËTARE TË POETËVE , SHKRIMTARËVE DHE ARTISTËVE “PEGASI” ALBANIA , e kryesuar nga Kryesekretarja, zonja e nderuar, AGETINA MARTINI, me banim në Itali, e cila ka një njohje të thellë të programit, pasi është një profesioniste e vërtetë, e kulturuar dhe serioze. Po kështu nga të dy Lidhjet NPSHA “PEGASI” do të dërgojnë në Ministritë e Brendshme të dy shteteve, Shqipëri dhe Kosovë, itinerarin e lëvizjes, programin e Kongresit, vendet ku do të zhvillohen punimet e tij , për siguri dhe për të shmangur incidentin më të vogël, pasi të gjithë pjesëmarrësit në këtë Kongres janë anëtarë të organizmave botërorë letrarë. Lëvizjet në territorin e Republikë së Shqipërisë dhe të Kosovës do të bëhen me mjete me siguracione të rregullta dhe çdo pjesëmarrës do të ketë logon e pjesëmarrjes në Kongres, si dhe dokumentat e tij personale të identitetit. Vetë Lidhjet do të kenë grupin e shoqërimit dhe të sigurisë të kryesuar nga poeti specialist Perikli Shuli.... * Është planifikuar edhe një takim i shkurtër idesh në Bar “VRITE LOTIN “ mjedis i LNPSHA “PEGASI” ALBANIA, ku do të shfaqen edhe filmime nga Veprimtaritë e Pegasit... Në bazë të një programi të detajuar “PRITJE NGA PRESIDENCA E LNPSHA “PEGASI” ALBANIA më datën 19 prill 2012. * Kongresi do të ketë disiplinë shkencore , sikundër edhe në të gjitha Simpoziumet e zhvilluara si dhe në ditën e fundit Kongresi do të përzgjedhë edhe Presidencën e re të Pegasit me poetë dhe shkrimtarë të nivelit të lartë botëror, të cilët janë edhe anëtarë të PEGASIT dhe do të diskutohet për një lidhësi më të frutshme midis pegaistëve në planin universal... Në Kongres çdo grup, apo lidhje ka të drejtën e

vetë të bëjë propozimet e veta dhe në planin e titullimit botëror, sikundër ka ardhur nga Lidhja e Shkrimtarëve të Greqisë propozmi për Kandidat për Çmimin “Nobel” për poetin POTIS KATRAKIS, i paraqitur nga përkthyesja dhe poetja Zaharulla Gaitanaki, Anëtare Nderi e LNPSHA “PEGASI” ALBANIA. Po kështu do të shpallet edhe Akademia Alternative, ide e hedhur në vitin 2011 dhe e konsideruar e drejtë. Ky kongres do të ketë dhe materialet e veta të botuara, që tashmë janë përgatitur dhe po negociohet. Po bëhet përçapje për një ANTOLOGJI POETIKE “KORSI E HAPUR” 2, ku do të zënë vend krijimet e të gjithë pjesëmarrësve në kongres dhe atyre, që japin kontribut ndihmues me kumte e tjerë..., me një biografi të shkurtër shkrimore dhe me një kosto të vogël që do të përdoret për botimin e saj , ku çdo pjesëtar në kongres do të ketë kopjen e tij. *Kongresi ka vetëm karakterin e tij letrar, respekton të gjitha simbolet e vendeve pjesëmarrëse, që tregojnë identitetin e tyre kombëtar, si dhe simbolet e Lidhjeve apo grupeve përfaqësuese. Çdo devijim tjetër është i ndëshkueshëm dhe jashtë rregullores së Kongresit. Kjo është sa për të ditur, pasi përvoja ka treguar se ka pasur shumë seriozitet dhe respekt të të gjitha rregullave nga krijuesit... Në këtë Kongres do të prezantohen të gjitha letërsitë e vendeve pjesëmarrëse dhe të figurave më të spikatura letrare të të gjitha vendeve , duke përdorur formatet dhe gjetjet. Ndjek zbatimin rigoroz të programit : Agron Shele I.W.A, W.PS SEKRETAR I PERGJITHSHEM I LNPSHA “PEGASI” ALBANIA SËBASHKU ME Z/PRESIDENTËT DHE SEKRETARËT E LNPSHA ”PEGASI” ALBANIA NË KOSOVË : PRESIDENCA E LNPSHA ’PEGASI” KOSOVA Kristaq F. Shabani, poet, shkrimtar, studiues, estet I.W.A, W.P.S Presidenti i Kongresit të Parë Ndërkombëtar “PEGASIVITRINA” President i LNPSHA “PEGASI” ALBANIA Anëtar Nderi i disa Lidhjeve në Botë President i Lidhjes se Krijuesve “ PEGASI” ALBANIA “NJERIU I VITIT 2011” ABI , SHBA DHJETOR 2011 I NOMINUAR “NJERIU I VITIT 2012” ABI, SHBA, SHKURT 2012 FITUES “MEDALJE E ARTË E PARËSISË”PËR SHQIPËRINË ABI, SHBA JANAR 2012 BASHKËPUNËTOR ME TË DREJTA TË BARABARTA NË ABI, DHJETOR 2011 I PËRZGJEDHUR NDËR 2000 INTELEKTUALËT E SHEKULLIT 21 NGA IBC (INSTITUTI BIOGRAFIK I KEMBRI-XHIT) ANGLI JANAR 2012I PËRZGJEDHUR NDËR 1000 NJEREZIT “MENDJET E NDRITURA TË SHEKULLIT 21” NGA ABI, SHBA I NOMINUAR SI Deputet i Qendres Biografike Nderkombetare per Evropen IBC, ANGLI URDHER NOBEL FISNIK i AMBASADOREVENDERKOMBETARE ABI , SHBA KORRESPODENT I REVISTËS LETRARE SHKENCORE “LA PORTA DELL UOMO” ITALI, NËNTOR 2011 Zëvendës Presidente e Kongresit Hasije Selishta W.P.S 5

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

THE PROGRAMME OF THE INTERNA TIONAL CONGRESS “MUSE OF POE TRY PEGASI 2011” WITH INTERNATIONAL POETRY OBJECT: “ UNIVERSIALIT Y OF VV ALUES IN LITERA TURE & CONTEMPORARY ART” UNIVERSIALITY VVALUES LITERATURE APRIL 20-24, 2012 ALBANIA TIRANË , SHKODËR, LEZHË, KRUJË, KUKËS, KOSOVO PEJË , PRISHTINË Organizers: INTERNATIONAL ASSOCIATION OF WRITERS, POETS AND ARTISTS “PEGASI “ ALBANIA, “VITRINA” UNIVERSITY TIRANË, INTERNATIONAL ASSOCIATION OF WRITERS, POETS AND ARTISTS “PEGASI” KOSOVO”, ASSOCIATION OF WRITERS, POETS AND ARTISTS “PEGASI” ALBANIA, INSTITUTE OF ALBANOLOGY TIRANË, PRISHTINË (APRIL 20 -22, 2011 TIRANË(SHKODËR, LEZHË, KRUJË) DHE 22-23.04 GJAKOVË , PRISHTINË , KOSOVË ) GIVING THEIR ASSISTANCE: I.W.A (OHIO USSA , U.P.L.I (USA) W.P.S (LARISA GREECE), CLUB OF THE WRITERS “XASTERON” AND MAGAZINE “KELENO” ATHENS, “CLUB OF IDEAS” SALAMINE , GREECE, IPCTR CHINA, ALIAS AUSTRALIA, THE ASSOCIATION OF THE INDIPENDENT WRITERS OF MONTENEGRO, IATC BUCHARESHT ROMANIA, EDITORIAL GRUPO CERO, COLECCION POESIA ARGJENTINË, ASSOCIATION OF ALBANIAN WRITERS FYROM, UNIVERSITY OF SCOPJE FYROM, PUBLISHING HOUSE “MARIN BARLETI” TIRANË, PUBLISHING HOUSE “ ADA” TIRANË PARTICIPANTS: POETS , WRITERS, SCHOLARS, ARTISTS FROM THE COUNTRIES OF BALKAN (ALBANIA, TURKEY, GREECE, KOSOVO, MONTENEGRO, ROMANIA, BULGARIA, MACEDONIA, CROATIA, SLOVENIA, SERBIA, BOSNIA AND HERCEG), AS WELL AS FROM: ITALY, MALTA, CYPRUS, BELGIUM, FINLAND, RUSIA, ZWISSERLAND, SUEEDEN, GERMANY, ENGLAND, IRAN. CONGO AND OTHER COUNTRIES OF EUROPE AND THE WORLD (USA, INDIA, BOLIVIA, MEXICO) ETCETERA. *REPRESENTATIVES OF THE ACADEMY OF SCIENCES OF THE REPUBLIC OF ALBANIA, INSTITUTE OF ALBANOLOGY (ALBANIA, KOSOVO), INSTITUTE OF LANGUAGE, MINISTRY OF CULTURE, REPRESENTATIVES OF THE EMBASSIES OF DIFFERENT COUNTRIES ACCREDITED IN THE REPUBLIC OF ALBANIA, FUNDATIONS, REPRESENTATIVES OF WRITTEN AND VISUAL MEDIA. ASSISTENTS IN THE REALIZATION OF THE PROGRAMME: *DIRECTORY OF THE THEATRE OF DRAMA “MIGJENI” SHKODËR * RECTORIAT OF THE UNIVERSITY “LUIGJ GURAKUQI “ SHKODËR RECTORIAT OF THE UNIVERSITY OF PRISHTINA, KOSOVO *LIBRARY OF THE TOWNS OF SHKODRA, GJAKOVA, PEJA, LIBRARY OF THE 6

UNIVERSITY OF PRISHTINA MUNICIPALITY OF THE TOWNS OF SHKODRA, LEZHA, KRUJA, COMUNE OF PEJA , COMUNE OF PRISHTINA *DIRECTORY OF THE MUSEUM GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU KRUJA Aim: Materialization in the highest level of the literary contact, debate, consulence, introduction of the writers, poets and artists members of Pegasi from Albania, Kosovo, and poets, writers and artists from different countries of the world, members of LNPSHA “PEGASI” ALBANIA, as well as from other literary associations and organisms, aiming at the highlighting of the literary values that LNPSHA “PEGASI” ALBANIA AND LPSHA “PEGASI” KOSOVO, have, familiarizing with the modern art and literature, presentation of this literature and art and universal exchange of values in the framework of the modern (contemporary) Literature and Art with sister organizations all over the world. Highlighting the advertizing and publishing contribution in the direction of Literature, Art and Culture of the Vitrina University for the management of such great activities In the side of progresivity aand realization of a convincing and real partnerity… Findings, forms , realisations: CONTACTS, WELCOMING, POETIC GUIDE, MEETINGS, SPEEECHES, ANALYTICS, PROFILES, PROMOTIONS, EXHIBITIONS OF BOOKS, VISITS, SHOWS, CONCERTS, FOCUSING IN POETIC WORDS, POETIC MEETING, INTERVIEWS, POLLS, COMPETITIONS, UNIVERSAL DECLARATION AGENDA I. FIRST DAY, FRIDAY, datE April 20, called: INITIAL DAY, THE DAY OF THE UNIVERSALITY OF VALUES Which will have in its agenda: 9.00 * BOOK FAIR “PEGASI INTERNACIONAL” (with books from the authors of Pegasi from all the countries of the world and the exposal of the creativity of the authors from different places, of those who participate directly in the Congress, and authors from Brasil who have sent their works for the fair; exposal of the books with the authorship of Vitrina University. (In every town where the Congress will take place, will take place an exhibition with the books of the authors: SHKODËR, LEZHË, KUKËS, GJAKOVË, PRISHTINË) will be exhibited books from the Valley of Presheve) ; here will be exhibited the literary periodicals such as “PEGASI” of LNPSHA “PEGASI” ALBANIA ,”KELENO”, “POMEZZIA NOTIZIA”, “OBELISK”, “PLUS GAZETA E ATHINËS etcetera… *hour 9.00 -9.30 WELCOMING OF THE POETS FROM DIFFERENT COUNTRIES FROM THE GENERAL DIRECTOR OF VITRINA UNIVERSITY, MR. EDMOND VLASHAJ, RECTOR OF THE VITRINA UNIVERSITY TIRANË PROF. DR. MARIO KEDHI, VICE/ RECTOR OF THE UNIVERSITY TEKI KURTI

The initial interview with the presence of media. *09.30 – 14.30 CEREMONIAL OPENING OF THE INTERNATIONAL CONGRESS ANTHEM OF ALBANIA *GREETING SPEECH (ALBANIAN, ENGLISH) OF THE RECTOR OF THE VITRINA UNIVERSITY PROF. DR. MARIO KEDHI GREETINGS FROM THE AUTHORITIES OF THE COUNTRY AND ACADEMIC PERSONALITIES AND REPRESENTATIVE SOF THE WRITERS FROM DIFFERENT COUNTRIES OF THE WORLD AND DIASPORA. *GREETING SPEECH (ALBANIAN, ENGLISH) OF THE SECRETARY GENERAL OF LNPSHA “PEGASI’ ALBANIA, THE POET AGRON SHELE I.W.A , W.PS, BELGIUM GREETINGS FROM THE PRESIDENT OF I.W.A Greetings of the literary vgroup of the university authors “VITRINA” … *ESTEEM OF THE CONGRESS FOR ALL THE POETS, WRITERS AND ARTISTS OF THE WORLD WHO CONTRIBUTED IN LITERATURE AND ART DURING ALL THE TIMES” (INTERPRETATION FROM THE POEM “OASIS (FRAGMENT ) “ (MAJA E MPREHTË E LAPSIT”) OF THE POET KRISTAQ F. SHABANI. Interpret the actress of the theatre of drama “Migjeni” of Shkodra Drane Xhaj(in Albanian) and Enton Zykaj and Aleksandra Shabani in English Interpretation of the actress MERITA SMAJA, ShKODËR “ALBANIA” poem of the poet Dino Cubatis fragment * Movie “The Fourth International Symposium LYRISM IN LITERATURE” fragment “UNIVERSAL VALUES OF A UNIVERSITY SUCH AS “VITRINA “ UNIVERSITY, which belongs to the future of the progress of the Albanian Education”… relation of this university with Universities of other countries for exeprience and professionalism” by the vice/ rector of the University Dr. Teki Kurti *TO KNOW THE PARTICIPANTS IN THE CONGRESS (they appear with a photo, the country they come from, Cv and a poem or sketch from all the participants in the Congress in PowerPoint. *References: “Universiality of values in literature and contemporary art” (speeches (after a special programme) ….(Albanian, English) KRISTAQ F. SHABANI , I.W.A, W.PS, ABI, AOM , poet, writer, scholar PRESIDENT OF LNPSHA “PEGASI” ALBANIA Speeches related with the object by poets, writers local and from other countries (after the special programme) *Presentations of the Anthologies published from the year 2007 to the year 2012, their universal values as well as the great translating activity, which has realized the acknowledgement of the dimensions of the

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

THE PROGRAMME OF THE INTERNA TIONAL CONGRESS “MUSE OF POE TRY PEGASI 2011” WITH INTERNATIONAL POETRY OBJECT: “ UNIVERSIALIT Y OF VV ALUES IN LITERA TURE & CONTEMPORARY ART” UNIVERSIALITY VVALUES LITERATURE creation of many authors members of Pegasi…in the world and which enables the contact with authors of other countries…, anthological presentation from the writers and the poets of other countries (special programme). *Concert of the Vitrina ensemble and other kind surprises with virtuous artists such as: Jorgo Roze, Merita Smaja, Drane Xhaj, Enkelejda Qesku, Xhelal Angoni etcetera, delivering of titles…of Pegasi and grand titles awarded by the Prestigous Biographical Institutes in the World (USA, ENGLAND). “QUESTIONS - ANSWERS “ THE PANEL OF THE LITERARY GROUP “VITRINA” WITH POETS FROM THE WORLD *Fair and traditional Albanian show and sketches of painting of the paerticipants by the painter sketcher. *Surprise WITH THE WORLD CHAMPION in BODY BUILDING, the man from GJIROKASTRA NIKO MUÇO , participant in many International Championships, who will demonstrate this beautiful art of the physical appearance with the tendency that in the future to be organized such a World Championship of BODY BUILDING at Vitrina University, which without doubt will be a great event in this kind of sport. LNPSHA “PEGASI” ALBANIA has given a contribution in the creation of the Association of BODY BUILDING, with National dimensions in Gjirokastër. In this way will presented a twoplaned competition of peotry. *Speeches and presentations of the literatures of the participating countries in the Congress, which have focused personalities of the literary life of their country… * JOURNEY THROUGH THE PROFILE “PEGASI INTERNATIONAL (FOCUSED PERSONALITIES OF ALBANIAN AND WORLD LITERATURE (SPECIAL PROGRAMME) *Visit in kind mediums of the Campus and dialogues. * Questionaries with the participants in the Congress: “Universiality of Values in Lterature and Contemporary Art “ with a questionarie prepared before. II. SECONDA DAY, SATURDAY, APRIL 21: THE DAY OF UNIVERSAL EXCHANGE OF VALUES IN LITERATURE, ART combined with a tourist and poetic guide in Shkodra and in Lezha, two creative towns and with representative values in literature, culture and art, with the participation of the authors adne media of these towns and ac ademic staffs (Shkodër University “Luigj Gurakuqi”). * A brief visit in the town, where poets, writers and great artists were born… *Welcoming from the Director of theTheatre “Migjeni” of Shkodra. *Visits in the mediums of this theatre. Visit to the photo exhibition, which shows the greatness of the dramatic art of this dinamic institution of Albania and an introduction of the two Pegasi members, actors of this Theatre. *Speeches: “Theatre “Migjeni” , one of the most productive theatres in which were born great Albanian artists” *Speech: “Shkodra the place of Albanian titans in literature” (Gjergj Fishta, Ndre Mjeda etcetera)...

speech about Gjergj Kastriot Scanderbeg and about Migjeni, the interrupted hurricane and about the great writer Ismail Kadare). *Parting from Tirana, stoping to Krujë, visit in the MUSEUM of KRUJA And in the Castle of Kruja *departure through the new highway Tiranë Prishtinë and stopping at the town of Kukësi... *A coffee in the town of Kukësi, where the Drini river breathes, producer of the Albanian energy. *Short meeting with the authors of Kukësi...A poetic coffee ... *departure to Gjakova During the journey the guide (interpreters) will introduce the participants with the towns, the touristic places of Albania from where the highway passess. Hour 13.00 in the town of Gjakovë (KOSOVO) Day of Constellation 13.00-21.00 *Welcome from the head of the Commune Peja *A detailed programme with: filming for Peja a, its contribution in literature, poetic manifestations held, central historical figures of Peja , Book fair of the Peja authors, presentation of a great name of the Pejan literature, short speeches, interpretations, visit to some great historical objects, shows etcetera. Short speeches and presentations of literatures of the participating countries in the Congress. * JOURNEY THROUGH THE PROFILE “PEGASI INTERNATIONAL (FOCUSED PERSONALITIES OF ALBANIAN AND WORLD LITERATURE (SPECIAL PROGRAMME) *Welcome by the Directory of the Public Library *Literary, cultural and artistic activity LNPSHA Shkodër *An information in the reading hall of this “PEGASI” KOSOVO (branch of GJAKOVË) library... *A stop at the Castle of Rozafa and introduction IV. FOURTH DAY OF THE CONGRESS, MONDAY . DAY OF THE UNIVERSAL with its legend... “Albanian representative legends, peaks of the BROTHERHOOD OF THE AUTHORS *Hour 8.00 departure from Gjakova to Prishtina creature of the thought” *Hour 10.00 opening of the fourth day of the Congress *Going to the town of Lezha *Welcome organized by the Head of * “UNIVERSIALITY OF THE VALUES IN Municipality of the Town of Lezha, Mr. Viktor LITERATURE AND CONTEMPORARY ART” *greetings of the President of LNPSHA Tushaj *Short film: “Lezha and its brave history in “PEGASI” KOSOVO *gretings from the sister organizationd all over centuries” *Meetings with the authors of the town of the world *Reference: “100 years Albanian literature, Lezha. *Speech: “ Contemporary literature of Lezha relation with the modern world” Professor Assoc. Begzad Balliu and its representatives” *Speech: “ Treasures of the Albanian folk in *Exhibition of this literature… *Poets from the world and other Albanian Harvard “(Universal exchanges in the framework of the tradition of folk) Prof. Dr regions, diaspora greet Lezha *Homage at the Grave of the Great National Zymer Neziraj, Institute of Albanology of Prishtina. Hero, Gjergj Kastriot Skënderbeu. * Return to Tirana(during the return interviews, *Speech: “beginnings, organization and achievements in the exchange of values among songs etcetera).. peoples, one of the main academic aims in Sesion of the afternoon in Vitrina university: DECLARATION OF THE CANDIDATES FOR Albanian universities” THE NOBLE PRIZE FOR THE YEAR 2011 Prof. Assoc. Nehas Sopaj *Speeches from Albanian Diaspora in the FROM IWA The speeches, concerts, surprises, c ompetitions world, by writers of other countries for the poet selected to be presented... continue. *Anthological presentation III. THIRD DAY, SUNDAY APRIL 23, DAY *Visit in the Museum of Kosovo, in the Galery of Figurative Arts, in Prishtina Library. OF CONSTELLATION During this day a short speech will be delivered * in the UNIVERSITY OF PRISHTINA in the a sentence for the greater poet, writer or artist Faculty of Albanian Language and Literature: representative of every participating country, “Attending of a lecture in the subject of for the great historical figure of their Nation and literature with object the universality in honoring and respect, their literary emphasis... Literature and and donating universal books For Albania, Kosovo will be delivered a short in the Library of the University. *Speeches (in the mediums of the “Migjeni”Theatre), after the special programme of the Second day. Interpretations by the great Shkodra poets: *Interpretations from the poems of Gjergj Fishta, Ndre Mjeda, Migjeni etcetera) by the Shkodra actors and Albanian poets, participants in the Congress. *Poets from the world and the Albanian regions, diaspora greet Shkodra. *Welcoming of the participants in the Congress by the Rector of Shkodra University *Visit in the university mediums, contacts with a group of students of the Faculty of Albanian Language and Literature: “Questions-Answers for contemporary modern Literature”, which will be applied also in Vitrina University. A grouping of students and from one representative, poet, writer of every country before the student panel... *A short visit in the mediums of the University Library and taking information for the presence of the contemporary literature (Gifts of books, ceremonially)... *Speech: “Universal exchange of values in literature – space for mutual acknowledgement of the contemporary literature” *JOURNEY THROUGH THE PROFILE “PEGASI INTERNATIONAL (FOCUSED PERSONALITIES OF ALBANIAN AND WORLD LITERATURE (SPECIAL PROGRAMME)

Afternoon: “Universal dancing”

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

THE PROGRAMME OF THE INTERNA TIONAL CONGRESS “MUSE OF POE TRY PEGASI 2011” WITH INTERNATIONAL POETRY OBJECT: “ UNIVERSIALIT Y OF VV ALUES IN LITERA TURE & CONTEMPORARY ART” UNIVERSIALITY VVALUES LITERATURE *Great poetic meeting, dancing, stimuli, titles, diploma... 13-13.30 DECLARATION OF THE WINNERS OF THE COMPETITION “PEGASI 2011” BY THE JURY HEADED BY THE POETESS TERESINKA PEREIRA Participate all the participants in the Congress Proposals of I.W.A for candidates for Nobel prize in Literature for the year 2012 CONCLUSIVE TALK OF THE CONGRESS COMMUNICATE FOR THE PRESS (UNIVERSAL DECLARATION) ALSO FOR THE WORLD LITERARY ORGANISMS DIRECT IN THE HALL OF THE RTK FOR THE PROGRESS OF THE INTERNATIONAL CONGRESS “MUSE OF POETRY PEGASI 2011” WITH OBJECT “UNIVERSIALITY OF VALUES IN LITERATURE AND CONTEMPORARY ART” AND UNIVERSAL DECLARATION OF THE CONGRESS, CALL FOR PEACE, WELL UNDERSTANDING AND PROGRESSIVE DEVELOPMENT IN THE PATH OF DEVELOPMENT IN GENERAL AND LITERARY IN PARTICULAR” April 24, Tuesday hour 8.00 Departure of the participants in the Congress from Prishtina , the capital of Kosovo “Good bye in the other International Congress”... *In this Congress a great importance will be dedicated to selections made by the participants from different countries of the world in order to publish and discuss about the authors protagonists, capital works, by fulfilling all their demands. Every speech deliverer will realize his/her speech with illustration to display it in the system of PowerPoint, where will also have his/her own individual material of the CV and literary activity... There will also be a surprisal presentation of a group of works considered and selected as inovation in Albanian literature of the talented authors from the country and the World... Photo exhibition from the symposiums hels in Vitrina University TIRANË 2008-2011 The SECRETARY OF THE PRESIDENCE OF THE INTERNATIONAL ASSOCIATION OF POETS, WRITERS AND ARTISTS “PEGASI” ALBANIA, headed by Mrs. AGETINA MARTINI, DWELLING IN Italy has taken care about the presentation of the materials of the

Congress. She is a true professional, educated and serious. From both the associations NPSHA “PEGASI” we shall send to the Ministries of the Interior of both countries, Albania and Kosovo, the itinerary of the movement, the agenda of the Congress, the places where the congress will be held, for safety to avoit the smallest incident, as all the participant in the Congress are members of world literary organisms. The movements within the territory of the republic of Albania will be with regular vehicles and insurances and every participant will have the logo of the participation in the Congress, as well as his/her identification documents. The Associations will have their group of guide and security headed by the poet and specialist Perikli Shuli.... * A short meeting of ideas is planned at the Bar “VRITE LOTIN “ medium of LNPSHA “PEGASI” ALBANIA, where will be displayed films from the activities of Pegasi... * It was also discussed about the speech: “Psychoanalytics in literature and in art” a typical psycho-social-analytical point of view, which will be delivered by Rezarta Pode. It was discussed about the substrate of this speech. The Congress will have scientific discipline, the same as in other symposiums and in the last day the Congress will select the new Presidence of pegasi with poets and writers of international level, who are members of PEGASI and will be discussed about a more fruitful connection among members of pegasi in the universal plane.... In the Congress every group, or Association has its own right to make its own proposals also in the plane of world awards, as it has come from the Greek Association of Writers the proposal for Candidate for the Nobel Prize for the poet POTIS KATRAKIS, presented by the translator and poet Zaharulla Gaitanaki, Honorary Member of LNPSHA “PEGASI” ALBANIA. It will also be declared the Alternative Academy, an idea put forward in the year 201 and considered as correct. This congress will have its own materials published, which are already being prepared and are being negotiated. We are discussing for an ANTHOLOGY OF POETRY “OPEN LANE” 2, where the works of all the participants in congress and those who c ontribute with speec hes etcetera, will be published..., with a short biography and with a little cost which will be used for its publication, where every participant

in the congress will have a copy. The congress has its own literary character, respects all the symbols of the participating countries, which show their national identity, as well as the symbols of their representative Associations and groups. Every other deviation is punishable and out of the rule of the Congress. This is for informing, because the experience has shown that there has been seriosity and respect of all the rules from the authors... In this Congress will be introduced all the literatures of the participating countries and of the distinguished literary personalities of all the countries, using all findings and formats. President of the First International Congress “PEGASI- VITRINA” Kristaq F. Shabani, poet, writer, scolar, aesthete, I.W.A, W.P.S President of LNPSHA “PEGASI” ALBANIA Honorary member of many Associations throughout the World President of the Association of Writers, Poets and Artists “PEGASI” ALBANIA “MAN OF THE YEAR 2011” ABI , USA DECEMBER 2011 NOMINATED “MAN OF THE YEAR 2012” ABI, USA, FEBRUARY 2012 WINNER OF “THE GOLDEN MEDAL OF ..... “ FOR ALBANIA ABI, USA JANUARY 2012 C OLLABORATOR WITH EQUAL RIGHTS IN ABI, DECEMBER 2011 SELECTED AMONG 2000 INTELLECTUALS OF THE 21ST CENTURY BY IBC (BIOGRAPHIC INSTITUTE OF CEMBRIDGE) ENGLAND JANUARY 2012 SELECTED AMONG 1000 PEOPLE “ILLUMIJNATED MINDS OF THE 21ST CENTURY” BY ABI, USA CORRESPODENT OF THE SCIENTIFIC AND LITERARY MAGAZINE “LA PORTA DELL UOMO” ITALY, NOVEMBER 2011 The rigorous performance of the agenda is attended: Agron Shele I.W.A, W.PS SECRETARY GENERAL OF LNPSHA “PEGASI” ALBANIA ALONG WITH THE VICE PRESIDENTS AND SECRETARIES OF LNPSHA”PEGASI „ ALBANIA IN KOSOVO : PRESIDENCE OF LNPSHA ’PEGASI” KOSOVO TIRANË, ALBANIA MARCH 5, 2012 VicePresident of the First International Congress “PEGASI- VITRINA” Mrs . Hasije Selishta W.P.S

HAPJE E SIPARIT TË KONGRESIT NDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE PEGASI- VITRINA 2012” TE LOKALI “VRITE LOTIN” PRITJE NGA PRESIDENCA E LNPSHA “PEGASI’ ALBANIA TE LOKALI “VRITE LOTIN “, REZIDENCE E LIDHJES DATE 19.04.2012 DATË 19 PRILL 2012 ORA 19.00 MARRIN PJESE PRESIDENCA E LIDHJES NDËRKOMBËTARE TË POETËV E, SHKRIMTARËVE DHE POETËVE “ PEGASI” ALBANIA, PRESIDENTI, KRISTAQ F. SHABANI, SEKRETARI I PËRGJTHSHËM, AGRON SHELE Z/VENDËSPRESIDENTJA KOZETA ZAVALANI, PETRO DUDI , ZEVçPRESIDENT I PËRGJITHSHËM I LNPSHA”PEGASI” ALBANIA , SEKRETARE E PËRGJITHSME E LNPSHA “PEGASI” KOSOVA SHEFQETE GOSALCI, SEKRETARE PER ETIKEN E LNPSHA “PEGASI”, TEKI KURTI, Z/VENDES REKTOR I UNIVERSITETIT “VITRINA”, ELONA HASIMLLARI, KOORDINATORE PËR VEPRIMTARITË KULTURORE UNIVERSITETI VITRINA, SEKRETARE E ARTIT FIGURATIV, 8

PIKTORJA FLUTURA MAÇI, POETJA SHQIPONJA DURO, KOORDINATORE PËR TALENTET E RINJ NË EVROPË E LIDHJES, ALEKSANDRA SHABANI (MAJLINDA) POETE PERKTHYESE , ZEV/ SEKRETARE E PERGJITHSHME E ELNPSHA “PEGASI” ALBANIA, PËLLUMB GORICA , SEKRETAR PER TALENTET E RINJ TE LNPSHA “PEGASI” ANXHELA PEZA, SEKRETARE E LIDHJES SE KRIJUESVE “PEGASI” PËR DEGËN E TIRANËS, PERIKLI SHULI, KRYEKORDINATOR I LNPSHA “PEGASI” DHE PRONARI POET I “VRITE LOTIN”, XHELAL LUCA , KOORDINATOR I LNPSHA “PEGASI’ PËR TIRANËN, HYQMET HASKO KOORDINATOR I LNPSHA”PEGASI” PËR TIRANËN , AGETINA MARTINI, KRYESEKRETARE E PRESIDENCES SE KONGRESIT NDËRKOMBËTAR , ËNGJËLL SHAMETI, PËRFAQËSUES I DEGËS SË LNPSHA “PEGASI” FIER, ROLAND LUSHI, BOTUES I REVISTËS “OBLEISK “ , ELEFTERIA KALLOJERI, ZçKRYETARE E LNPSHA PEGASI” ALBANIA PËR

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80 GJIROKASTRËN , VASIL ZËRA , POET , BARD , N/KRYETAR I DEGËS SË LNPSHA “PEGASI” ALBANIA PË GJIROKASTRËN, ALKETA MAKSUTI ,POETE, SHKRIMTARE TIRANË, KLODIANA KULLOLLI, POETE, LUSHNJË, REZARTA PODE, SEKRETARE PER PSIKO- ANALITIKËN LETRARE, SHKODËR. *POETËT E MBËRRITUR NGA VENDET PJESËMARRËSE : ITALI, TURQI, GREQI, KROACI, SUEDI, IRAN, BELGJIKË, MALI I ZI, KOSOVË, SHQIPËRI E TJERE SI DHE NGA KRIJUESIT SHQIPTARË ME BANIM NË: ITALI , FRANCË, BELGJIKË, ZVICËR, ITALI, GREQI, SUEDI, FINLANDË E TJERË. PROGRAMI *FJALA E MIKPRITJES: “Mirëseerdhët në KONGRESIN NDËRKOMBËTAR” MUZA POETIKE PEGASI- VITRINA -2012" ME OBJEKT: “UNIVERSIALITETI I VLERAVE NE LETERSI DHE NË ARTIN BASHKËKOHOR” (SHQIP, ANGLISHT, ITALISHT) PRESIDENTI I LIDHJES *FJALA PËRSHËNDETËSE E ZçREKTORIT TË UNIVERSITETIT VITRINA DR. TEKI KURTI

GAZETËS PLUS GAZETA E ATHINËS ZONJA IRA LONDO. *GJATË PRITJES SHFAQJE NË MONITOR : PJESMARRËSIT E KONGRESIT NDËRKOMBËTAR , FOTO, CURRICULUM VITAE , KREATURA E TYRE... * SHFAQJE E FILMIT: “SMPOZIUMI IV NDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE PEGASI 2012’ NË UNIVERSITETIN “VITRINA” DHE VEPRIMTARI TE TJERA TË LNPSHA “PEGASI’ ALBANIA. .NJOHJE, AUTOGRAFE, LIDHËSI, SHKEMBIM VEPRASH TË NDERSELLTA. ANTOLOGJIA “KORSI E HAPUR” 2, RINJOHJE ME PROGRAMIN E (VEÇANTË ) KONGRESIT .MERR PJESË GRUPI POLIFONIK “PEGASI’ ALBANIA PRITJA ORGANIZOHET TE RRUGA DOM BOSKO, AFËR TV VIZION PLUSIT TELEFONI PËR KOMUNIKIM PERKLI SHULI 0696105232

PËRSHËNDETJE NGA PËRFAQËSUESIT E ORGANIZMAVE PRESIDENCA E LIDHJES NDËRKOMBËTARE TË POETËVE , LETRARE PREZENTE DHE NGA KRIJUESIT SHQIPTARË NË SHKRIMTARËVE DHE ARTISTËVE “PEGASI” ALBANIA VENDET E TJERA TË EVROPËS SI DHE NGA KRYEREDAKTORJA E TIRANË, 12.04.2012

PROGRAMI I VEÇANTË DREJTUES E SEANCASH TË KONGRESIT POETJA KOZETA ZAVALANI DR. TEKI KURTI Z/VENDËSREKTOR I UNIVERSITETIT “VITRINA” SHQIPONJA DURO, POETE, GAZETARE, BELGJIKË Despina Kontaxis, poete, Kavalla Greqi Data 20 prill 2011, DITË E PREMTE ora 10.15.14.30 9-10.15 Programi kryesor hapja , përshëndetjet, referenca 1.Kumt special “Personalitetet e mëdha të letërsisë botërore dhe Universi” Letersia moderne dhe universialiteti i vlerave” Teresinka Pereira , Presidente e I.w.A *Përshëndetje e Lëvizjes Poetike “100000 POETË PËR NDRYSHIM” Michael Rothenberg, Californi 2. “Letërsia turke, proza poetike turke bashkëkohore dhe roli qe luan në univers” Asst. Prof. Dr.Tülay A K K AYUN Muðla University, Faculty of Arts and Sciences, Applied Foreign Languages Department Kötekli – MUÐLA *Përshëndetje e Lidhjes e Shkrimtarëve të Perusë, MANUEL LASO, POET , ESEIST 3. “Guximi i konkurrimit universal te vlerave ne fushën e pikturës dhe të skulpturës I shprehur gjatë ekzistencës “ Flutura Maçi, piktore, poete Sekretare për Artin e LNPSHA “PEGASI” 4. “Hellenistic Poetry” Poezia helene moderne Despina Kontaxis, poete, Kavalla Greqi 5. “ Letërsia e sotme iraniane dhe letërsia moderne e emigrimit” Azita Ghahreman, IRAN is an Iranian poet Përshëndetje nga poeti Indian Kuldeep Srivastava 6. “Letërsia moderne kroate, e parë në kendvështrimin e universialitetit kontributi dhe përfaqësuesit e saj virtuozë „ “Keativiteti si shpërblim për mungesën os (mosparaqitjen) të vlerave universale “ “CREATIVITY AS COMPENSATION FOR THE ABSENCE OF UNIVERSAL VALUES “

i cili ështe i ndërlidhur me Programin Kr yesor

9.”Letërsia bashkëkohore shqipe e Kosovës dhe PROF.ITALIANE universaliteti” Azita Ghahreman, IRAN is an Iranian poet nga Prend Buzhalla , poet, studiues , shkrimtar, Asst. Prof. Dr.Tülay A K K AY U N Kosovë.. “Antologjia poetike”Korsi e hapur” 2 Autorë të 10.ANTOLOGJIA POETIKE “KORSI E HAPUR” Pegasit dhe të tjerë nga vendi dhe BOTA, 2 pjesëmarrës në Kongres. Çmimet e Konkursit në kuadrin e Kongresit Nga arkivoli i madh “lindi” Dielli, qafoi Fjalën... Ndërkombëtar Globi doli nga Mermeri ... Dhenia ceremoniale e titujve “ARTISTE E Në korsi filloi startimi ... Drande XHAJI, MERITA SHQUAR E LNPSHA “PEGASI” ALBANIA SMAJA , SHKODER aktoreve të talentuara shkodran e Merita Smaja dhe Drande Xhaj Antologia poetica “ La Corsia Aperta “ 2 Dal grande feretro “ è nato “ Il sole ha abbracciato 18.00 – 20.30 Seanca e pasdites 20 prill 2012 la Parola... DREJTUES I SEANCES AGRON SHELE, Il Globo è uscito dal Marmo... Nella corsia ha SEKRETAR I PËRGJITHSHËM I LNPSHA cominciato l’inizio... “PEGASI” ALBANIA A N T H O L O G Y OF POETRY “OPEN LANE” 2 From an enormous coffin the Sun was “born”, embraced the Ëord... The globe surfaced from the Marble ... On the lane the launch began... 11. “Gjuha, mjeti universal i ndërkëmbimit të vlerave” Mg. Klodiana Kullolli, poete, ALBANIA 12. “Letërsia gjeneratore dhe impulsive, larmia tematike, tharmi, dritëzimi, analitika, këndvështrimi jetësor, fluturimi dy kahësh dh dy krahësh në qiejt e letërsisë moderne” Vasiliki Ergazaki “Disa mendime kritike për përfaqësuesit bashkohorë të letërsisë shqiptare “ fokusuar libri “Pulsi i Dhimbjes”

13. “Plus gazeta e Athinës , një gazetë përfaqësuese tipike mediative e mentaliteti dhe civilizimit” Ira Londo , Kryeredaktore e gazetës Athinë 14. “Hapësira universale krijuesve shqiptare nëpërmjet pasqyrimit antologjik në Belgjike, synime” Francis Chenot poet , lexon kumtin Vasil Capeqi, BELGJIKË 7. LETËRSIA DHE A RTI MODERN SHQIPTA R 15. Revista letrare “OBELISK” në hapësirën Lana Derkaè, poet, CROATIA universale *Përshëndetje kongresit nga DEW BRAVAJ, INDI Roland Lushi , botues , Tirane, Albania 8 ‘’Letërsia italiane dhe Universi “ 15.00 - 17.00 Drekim festiv Prof. italiane , poete Miting i madh poetik “Poeti dhe Universi” KRISTAQ F. SHABANI

Davor Šalat , poet, KROACI PAVLE GORANOVIQ (PAVLE GORANOVIÆ) – MAL I ZI 1. Kumt « Krijimtaria në Letërsi dhe Art, universi i saj në Mal të Zi « PAVLE GORANOVIQ (PAVLE GORANOVIÆ) – MAL I ZI 2. “ Instituti Letrar i Ankarasë dhe roli qe luan për universializmin e vlerave” TOZAN ALKAN , ILA Turqi 3. “Kalimkohe dhe poezi, një nga fushat e tepëruara e të shkuara të vlerave universale” “Poeti dhe Universi” “Pastime and poetry – one of the last remaining domains of universal values “ Davor Šalat , poet, KROACI 4, Mendimi kritik maltez “Transmetimi i vlerave universale nëpërmjet poetikës magjike” nga Patrick Sammut, poet, studiues , Maltë ”Transmission of Universal Values through Poetic Magic” LETËRSIA MODERNE E BELGJIKËS 5. « Aspekte lirike ne poezine sureale te Paul Van Ostaijen » « Aspecten van het Belgische lyrisme dankzij het Surealisme van Paul van Ostaijen » Shqiponja Duro (Leuven-BELGIUM) nga Shqiponja Duro, poete Belgjikë LETËRSIA MODERNE SHQIPTARE 9

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

PROGRAMI I VEÇANTË

i cili ështe i ndërlidhur me Programin Kr yesor

6.”Darka e gabuar” e shkrimtarit ISMAIL KADARE Nisja nga Tirana 08.00 Tiranë – Shkodër- Lezhë- Tiranë KUMT “Qiellzanat trillane” nga Petraq Kote, “Proza poetike magnetizim shpirtëror në botën ALBANIA shkrimore” Nisje për në Shkodër nga Tirana ora 8.00 7. MLADEN LOMPAR Mal i Zi Soditje të panoramës natyrore Tiranë – Shkodër “Një prezantim i poezisë malazeze me përfaqësuesit njohja me vendet, insfrastrukturën e saj tipikë të sotëm dhe konkurrimi i saj i vlerave” Mbërritja në Shkodër dhe fillimi i veprimtarisë ora 10.30 PREZANTIM A N TOLOGJIK Teatri “Migjeni” “Letërsia, impulsuesja dhe dinamika jetësore” Senca e Antologjive poetike Ekspoze e librit të krijuesve shkodranë *ANTOLOGJIA “KORSI E HAPUR “ 1,2 Përshëndetje nga poetja italiane, poetja turke, poetja *”Antologji “NË FLAKËN E KRIJIMIT”1,2,3 greke Dhespina Kontaxis, poetja iraniane suedeze Athinë Panajota Zaloni Greqi Anzita, poeti dhe gazetari kroat, poeti malazez Petre *”PIKTUROJ NË DET TË BARDHË” antologji Goranovic poetike në shqip e poetes Panajota Zalloni Fragmente nga përshëndetja e Michael Rothenberg * “Krijuesit bashkohorë grekë” antologji në shqip Canada Dino Cubatis 2. Universiteti “Luigj Gurakuqi” Shkodër *”Antologji” Kaito”Antologjia, Kiato 2009" Në mediatekën e Universitetit “Luigj Gurakuqi” Përshpirtje për Panajaot Kalahanin” Vasiliki Shkodër Kalahani Përshëndet pjesëmarrësit e KONGRESIT * “Antologji e Mongolisë” Hadaa Sendoo N Ë R K O M B Ë TAR “PEGASI – VITRINA “ 2012 Domenico Defelice: “Fletë nga Poezia Kalabreze e Rektori i Universitetit shekullit të XX” sipas preferencës së Angelo Manitës Kumt i Profesores dhe poetes italiane Itali 3. Biblioteka Shkodër Profil Dino Koubatis, Greqi Kumtim “Magjia e *Antologji e Malit të Zi *Antologji e Belgjikës përkthimit” *Antologji e ISH RJ të Maqedonisë I N N O VATION AND THE MAGIC OF TRANSLATING Darkimi E shtunë 21.04. 2012 DIA E UNIVERSIALIZMIT N G A Dritan Kardhashi përkthyes, Aleksandra TË VLERAV E Shabani, përkthyese, poete DREJTUES SEANCE REZARTA PODE, A critical thought over a translated literary ëork in psikologe , poete albanian language. TOZAN ALKAN , poet ILA Turqi The progressive mission of a W ork- document MLADEN LOMPAR POET, STUDIUES designed W ith epos (Speech) JOZEFINA TRABOINI, POETE Held in May 16, 2004 in the auditorium of the SHKODËR- LEZHË University “E.Çabej” Gjirokastër, discussing the

Lezhë data 21.04 ora 14.00 DREJTON SEANCEN LEONARD VLASHAJ DREJTOR I VEPRIMTARIVE KULTURORE TE UNIVERSITETIT VITRINA MIRADIJE RAMIQI, PIKTORE, POETE,KOSOVË Homazh tek Beslidhja e Lezhës , fiksime çastesh Një historik i shkurtër (Ciceroni) Pallati i Kulturës Pritje dhe përshëndetje e përfaqësisë vendore Kryetari i Bashkisë Lezhë Panair ekspoze i librit të autorëve lezhianë dhe dëgjimi i kumtit “Larmiteti i kreaturës lezhiane letërsi art” Përshëndetje nga poetja italiane , poeti Tozan Alcan, poetja greke Vasiliki Ergazaki, poetja Kozeta Zavalani Albania, poetja Albana Zhuta Strugë Maqedoni, Shefqete Gosalci Kosovë dhe poetja kroate Lana 1. “Hajku dhe Universi” Ram Krishna , poet, studiues, përkthyes INDI 2. “Sa e këndshme e hidhur të jesh femër “ mendim kritik mbi veprat eshkrimtares “Mimoza Ahmeti” Aleksandra Shabani (Majlinda) Z/ Sekretare e Përgjithshme e LNPSHA “PEGASI” ALBANIA 3. KUMT NDERI I KONGRESIT LETËRSIA MODERNE SUEDEZE « PËRKTHIMI I SHPIRTIT NË NOCIONE VIZUALE TOMAS TRANSTRÖMER, FITUES I ÇMIMIT “NOBEL” NE VITIN 2011 » QERIM RAQI, POET , SUEDI 15.00 Drekim në Lezhë 18.00 Kthimi nëTiranë

Seanca e pasdites Ditë e shtunë, 21 prill 2012 0ra 19.00 DREJTON SEANCEN PROF. DR. MARIO KEDHI, REKTORI I UNIVERSITETIT “VITRINA” VASILIKI ERGAZAKI , POETE, GREQI 1. The Logos Sounds: Poetry Gives Birth to Infinity Trungjet e Tingujve: Poezia jep Lindje ( Prejardhje) drejt Pafundesise ( Paanesise) Vassiliki Ergazaki, ATHENS , GREECE 2. “Poeti Francis Chenot profil dhe bashkëkohesi universale” VASIL CAPEQI , STUDIUES,PËRKTHYES, BELGJIKË “5. nga Rezarta Pode Pedagoge e Psikologjisë në Universitetin “KRISTAL” TIRANË Rrëfim për vetveten (poetët) Poeti Tozan Alcan (Instituti Letrar i Ankarasë) 6. Profile dhe prezantime të librave me karakter universal Profil Kristaq F. Shabani «SELI NË QIEJT’ “A SEAT IN HEAVENS” «HUMILITED VIRTUE» «LAVIRTU SPEZZATA ,»Il polso del dolore» poesia Gëzimi i vjeshtës” ,”Autun Joy’ Article read in Alban Congres Critical Article by Indian poet K.K.Srivastava, on Kristaq F. Shabani’ sbook ‘Humiliated Virtye” A short coment by Nadia Cella Pop* Efthimios Hatziionanou ëriter – Editor of “ATTICA LETTERS”GREECE Bridge in making A Bi –annual Collection of International Poems And Literary Appraisals. DINO Kubatis “Duke udhëtuar në Shqipëri” Panagiota Zalloni 1,2,3 With the flame of creation

work of the well known Greek writer Dino Kubatis. “Iliana jeta jonë përfundon tek tanket” Dino Kubatis anglisht Dritan Kardhashi Kumtim (shqip anglisht) * “Prezenca e pigmentit poetik në veprimtarinë krijuese të shkrimtarit dhe poetit Dino Cubatis, vlera e universalizmit letrar” “Duke udhëtuar në Shqipëri” dhe romanit “Iliriana jeta jonë mbaron te tanket” 4.Në kalanë e Rozafës, legjenda e Rozafës interpretim nga aktoret e Teatrit “Migjeni Shkodër, vizitë në Kala, Pozime impresionante në Kalanë e Rozafës . Recitim i poezisë : “Duke pritur RINGJALLJEN “ K U M T E T QE DO TË MBAHEN NË TEATRIN MIGJENI , UNIVERSITET DHE BIBLIOTEKEN E QYTETIT TE SHKODRES LETËRSIA MODERNE E KRIJUESVE NË ISH RJ TË MAQEDONISË 1. *”LIRIZMI NË LETËRSINË SHQIPE TË KRIJUESVE NË ISH RJ TË MAQEDONISË; PROF. DR NEHAS SOPAJ, UNIVERSITETI I SHKUPIT 2.”Arti i komunikimit, etika e sjelljes, humanizmi i krijuesit universal” Jozefina Traboini, Sekretare per Etiken e LNPSHA “PEGASI” ALBANIA 3.. “ Letërsia moderne italiane” Arjan Kallco, pedagog, studiues, përkthyes , universiteti “Fan Noli” Korçë 4. “Letërsia moderne e Afrikës së Jugut” Dhespina Kontaxis, poete, Kavallë, Greqi 5. “ Krijimtaria e krijueseve femra dhe universialiteti” Kozeta Zavalani, poete , Z/vendëspresidente e LNPSHA “PEGASI” ALBANIA Nisja nga Shkodra 13.00 dhe mbërritje në Lezhë 14.00 “Me flakën e krijimit” VASILIKI ERGAZAKI “Tempuj të vegjël në dallgë Dimitri Kakalidhi “Shkendijëzat” Åíáýóìáôá Leta Kucohera “Koha e përjetshme” (Eternal time, Il tempo eterno. Jota Fotiadhu- Balafuti “Me zogjtë e bardhë të qiellit”, ”, “With the ëhite birds of the sky “, “Con gli uccelli bianchi del cielo” VASILIKI KALAHANI “Më djeg Erosi i Qiellit” ( The love of the Sky burns me…, QERIM RAQI “THE ORPHENS’S BROKEN LYRE” MIRADIJE RAMIQI “THE RETURN THE BROCEN SILENCE “ Rezarta Pode “Çuditja e pikës” ( The raindrop wonders, L’incanto della goccia) Petro Dudi Constelation Murat Memallaj “Eseniane” “Perandoria e shpirtit “ Jozefina Traboini Hasije Selishta “Il FUOCO MITICO””Saggezza mistica” “Il sibilo di capelo” Shefqete Gosalci BOILING OF ‘DEPTHS’ ‘BOLLIMENTO DI PROFONDITA Riza Lahi “HANIVBAL ANTE PORTAS” MIGUEL Oscar Menassa Aforismos y decires 1958- 2008 POMEZIA – NOTIZIE “Lidhja UNIONE” Antonio Bellusci Domenico Defelice “RESURRECTIO”( Viagggio nel dolore) Florentin Smandarache “ENCYCLOPETRIA” NADIA CELLA POP “SHIPWRECKS DELAYED” THE LORDSHUP OF THE WORD

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80 E DIEL 22.04.2012 DITA E PLEJADËS Nisja per ne Krujë nga Tirana ora 08.00KRUJË 8.30 VIZITË NË MUZEUMIN GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU DHE NË KALANË E KRUJËS NJË NKAFE POETIKE NË KRUJË ME KRUTANËT DHE KRIJUESIT KRUTANË .. “Gjergj Kastriot Skenderbeu, Heroi Kombetar i Shqipërisë” Një kafe poetike te “BAR AMERIKA” 10.00 Te Salla e Konferencave te BAR “AMERIKA” DREJTON SEANCEN RAM KRISHNA , POET, PËRKTHYES INDI Kumte 1. LETËRSIA E SOTME AMERIKANE , PERFAQËSUESIT E SAJ” paraqet kumtin Anila Mihali, poete , Permet 2. Kumt: “Koncepti im per poezinë lirike” Teresinka Pereira PRESIDENTE E I.Ë.A SHBA KUMTE SPECIAL I KONGRESIT 3.*”Letërsia paradoksale, këndvështrim i ri dhe në aspektin lirik” nga Prof. Dr. Florentin Smarandache Universiteti MEKSIKO, SHBA. 4. LIRIKA RUSE KONTEPORANE “Gruaja, të cilën dashuroj” Adolf Shvjedçikov prezantimi i librit “Gruaja , të cilën dashuroj” Duro Shehu, kritik, Gjirokastër, Albania NJË KUNDRIM POETIK TË LIQENIT TË KUKËSIT

Kukës , Gjirokastër, Pozaet Qose Gramsh..., historinë e Kombit…” Xhelal Luca , Dibër *Interpretime nga krijimtaria poetike per Haxhi Zeken dhe per figura te tjera patriotike te Pejes. Aktorë, nxënës të shkollave të mesme të Pejes DITA E PLEJADES PEJË *Hapja e Ekspozitave DREJTON SEANCEN E KONGRESIT PROF. *EKSPOZITË PIKTURORE VETIAKE E DR. ZYMER NEZIRI PIKTORES FLUTURA MAÇI DHE PUNIME TË PIKTORËVE TË PEJES Në një ambient festiv ( kinoteatër) është shkruar *EKSPOZE “ARTI I PUNIMIT TRADITOR me shkronja të florizuara “STUDIO MAÇI” NGA ARTISTJA HAJRIE “Përpjekjada e madhe.... 100 vite Pavarësi” MAÇI “Me pushkë dhe penë për MËMËDHENË” *SFILIM ME VESHJE TË TRADITËS PUNUAR “Ti, SHQIPËRI , më ep nder , më ep emrin NGA MJESHTRJA HAJRIE MAÇI. Shqipëtar...” *Kumt “Çdo libër ka fatin e vet” Naim Frashëri LNPSHA “PEGASI” ALBANIA *Një dhurim për Bibliotekën e rrethit nga *Në mjedis janë ekspozuar portrete të figurave autorët pegasianë të mëdha të Kombit, që kanë kontribuar për *Ekspoze e krijimtarisë të krijuesve pejane Pavarësinë e Shqipërisë dhe portrete të patriotëve të mëdhenj të Pejes ku organizohet “Analitikë e veprës krijuese të poetit Azem veprimtaria (Peje ) Shkreli , stili, figuracioni në vepër, tematika, *Ekzekutimi i Himnit Kombëtar larmishmëria, psikoanalitikë, të rejat përsjellëse “ 100 vjet Pavarësi kombëtare… përpjekjet për nga korpusi i krijimeve, kontributi në letërsine liri dhe pavarësi e çlirim shoqëror të rrethi të pejane dhe në letërsinë shqiptare” PEJES , evidentimi i kontributit” Kumtim, interpretatim Shfaqja e një filmi me diapozitiv * Prezantim i shkurtër i librit të VIKTOR *FJALA HYRËSE DHE CEREMONIALE E GASHIT VEPRIMTARISË nga Prof. Dr Zymer Neziri , Instituti Kryetari i KOMUNES së Pejes Albanologjik i Prishtinës

*Referencë: “ Pas 100 vitesh a janë plotësuar VIJIM UDHËTIMI NËPËR AUTOSTRADËN E ëndrrat e Rilindsave të mëdhenj dhe patriotëve KOMBIT kolonjarë për ta parë Shqipërinë,Pejen Zonjë?” KUKËS – PRIZREN *Shfaqja e një pjese me një akt me fokus patriotët MBËRRITJA NË PEJË ORA 13.30 e mëdhenj shqiptarë (trupa artistike e teatrit dhe dramës, apo grupe teatrore në qytetit te Pejes ) Në miniseancat e Kongresit paraqitja e kumteve të shkurtër ilustrues në monitor : RILINDASI I PEJES HAXHI ZEKA “krijmtaria dhe universialiteti në letërsi dhe në artin bashkëkohor “ *Ekspoze fotografike nga jeta e tij Pogradec poeti Bujar Balliu, Arjan Kallco Korçë, *Ekspoze e kontributit shkrimor Lida Laze Elbasan, Lulzim Logu Bajram Curri , *Referencë: “ Haxhi Zeka një figurë e madhe Mirditë , Shkodër, Lezhë, Krujë, Lulzim Hajdari poliedrike shumëplanshe, me rol të veçantë në

*Dhënia e titullit “NDERI I LNPSHA “PEGASI” ALBANIA Etnografit VIKTOR GASHI *VIZITË DHE ZHVILLIM CEREMONIE NË OBJEKTIN MUZEAL NË MBRËMJE NË KINOTEATRIN E QYTETIT *MANIFESTIM POETIK I POETËVE DHE ARTISTËVE PEGASIANË DHE PEJANE *KONCERT I ANSAMBLIT FOLKLORIK TË PEJES ME OBJEKT 100 VJETORIN E PAVARËSISË SË SHQIPTARISË

Data 23.04.2012 DITË E HËNË DITA E VËLLAZËRIMIT UNIVERSAL DREJTOJNË SEANCAT E KONGRESIT PROF. ASSOC BEGZAD BALLIU HASIJE SELISHTA , SHEFQETE GOSALCI, PROF. ISAK SHEME Përshëndetje nga poeti turk TOZAN ALCAN, poeti kroat Davor Šalat , poet, KROACI Poetja greke Vasiliki Ergazaki, poeti indian Ram Krishna,poetja Shqiponja Duro Belgjikë, poetja Liridona Sehishtaj, Poetja Albana Zhuta, Strugë, Pedagogu Arjan Kallco Universiteti “Fan Noli” Korçë, poetja iraniane Anzita, AgetinaMartini Itali, Azita Ghahreman, Silvana Berki Finlandë, Valentina Broja Sahin Francë 1.”Universaliteti i lirizmit Lasgushiane Letërsinë Shqipe” nga Agron Shele ËPS (Belgjike) 2. “Letërsia turke, proza poetike turke bashkëkohore dhe roli qe luan në univers” Asst. Prof. Dr. Tülay AKKAYUN Muðla University, Faculty of Arts and Sciences, Applied Foreign Languages Department

Kötekli – MUÐLA 3. “Hapësira , diversiteti dhe universi poeti” Aleksandra Shabani (Majlinda) 4. .”LETËRSIA MODERNE INDIANE” nga RAM KRISHNA , POET, PËRKTHYES , INDI 5. Ibrahim Kodra , ky piktor i madh “ Miradije Ramiqi, piktore, poet Kosovë 6. “ Poezi a moderne greke “ “Hellenistic Poetry” Despina Kontaxis, poete, Kavalla Greqi 7.”Keativiteti si shpërblim për mungesën os (mosparaqitjen) të vlerave universale “ 8.”CREATIVITY AS COMPENSATION FOR THE ABSENCE OF UNIVERSAL VALUES “ Lana Derkaè, poet, CROATIA

nga ALISA VELAJ pedagoge në Universitetin “Alekdandër Moisiu” Durres 11 “Letërsia shqipe në Mal të Zi: Një veshul në pjergullën e poezisë shqiptare” Anton Gojçaj dhe Liridona Senishtaj Mal i Zi

12. ITALI .« POMEZIA NOTIZIE » “Isola del Cielo” Tito Cauchi Ed U, M.E, 2005 Giovanna Maria Muzzu (Marrë nga revista letrare « POMEZIA NOTIZIE » Nr. Prill 2006) Përktheu nga italishtja Aleksandra Shabani « Një mënyrë ndryshe për të bërë poezi : Deti 9. “ Letërsia e sotme iraniane dhe letërsia im” moderne e emigrimit” Prof. Flavia Lepre Itali Azita Ghahreman, IRAN is an Iranian poet “Ëndrra e të sapolindurve” Nga Paficio Topa 10. LETËRSIA ARBËRESHE ITALY « POMEZIA NOTIZIE »”Isola del Cielo” Ed U, “Mes imazheve dhe mirazheve ne poezinë M.E, 2005 2.Tito Cauchi lirike të Buzëdhelprit” Giovanna Maria Muzzu 11

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

A different ëay to create poetry Deti im By Prof. Poetëve Bashkëkohorë (W.P.S) AGRON SHELE, SEKRETAR I Flavia Lepre Ital “Dream of the Neëborns” by Paficio Topa PËRGJITHSHËM IWA, W,PS Lexon kumtin Majlinda Rama Z/Presidente 13.”Krijuesit shqiptarë teë Tetovës dhe nje eLidhjes së Krijuesve “PEGASI” ALBANIA përshkrim univers i Artit” *”Forca e Psikoanalitikws nw njw vepwr nga Rami Kamberi, studiues , poet Fyrom letrare” Rezarta Pode, Albania Minisenca të Kongresit: Krijimtaria e krijuesve të Prishtinës,Gjilanit, 1.”PEGASIADA” 1 NJË LIBËR SHUMPLANSH Sharrit, Therandës, Klinës, Vitisë, Pejës” PASQYRUES” Nga shkrimatrët dhe poetët Nebi Bunjaku, Një libër i veçantë me një kompozim shumë Linditë Ramushi, Sherife ThçI, nexhat Rexha, dinamik, të gjallshëm, gjithëpërfshirës, tonativ, Ylberza Gllogjani, Sarë Gjergji e tjerë selektiv, ekspozues, gjinishpalosës, ilustrues, kumtues, referues, informues, intervistues dhe, midis të tjerash, edhe shumëgjuhëfolës... MAJLINDA RAMA, ALBANIA Kumte rezervë: MUZIKA – FJALA POETIKE – HIMN I Lyrical typology of Frederik Rreshpja’s poetry PAVDEKSHËM PËR JETËN” “Tipologjia lirike e poezisë së Frederik Nga Xhelal Angoni, Jorgo Roze, kompozitor Rreshpjes “Dr. Gjovalin Kola (BRUSSELS- (Pas përfundimit të kumtimit) z. Jorgo Roze BELGIUM) interpreton me klarinetë pjesën *RRUGËTIM PROFIL “PEGASI INTERNACIONAL (TË FOKUSUAR PERSONALITETE TË LETËRSISË SHQIPTARE DHE BOTËRORE NË NJË HAPËSIRË KOHE DYVJEÇARE Referencë e ilustruar Kristaq F. Shabani President i Lidhjes së Krijuesve “PEGASI” ALBANIA, LNPSHA „PEGASI” ALBANIA, Anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve Ndërkombëtarë I.W.A (OHAJO SHBA) Anëtar i Lidhjes së

LETËRSIA BASHKËKOHORE RUMUNE 1. « POEZIA LIRIKE RUMUNE E PARË NË KËNDVËSHTRIMIN E NJË KRIJUESI DHE STUDIUESI »NADIA CELLA POP (KANDIDATE PER ÇMIMIN NOBEL RUMANI) “ *”Krijimtaria letrare dhe artistike (pikture, skulpture, tradite) e krijuesve të struges . dhe universialiteti i vlerave “, Albana Zhuta, poete, studiuese, Struge “LIRIZMI NE LETERSINË DASHURORE” RAMI KAMBERI POET, KRITIK FYROM “LIRIKA MODERNE GJERMANE “ Seveme Fetiqi, GJERMANI

* PROFILE “Modeli i pasqyrimit të bashkëkohësisë dhe i “Lirizmi, shfaqje, dukuri apo përshkruese në universialitetit të vlerave letrare në veprat e gjininë e dramës?” Lediana Stillo Paja (USA) . shkruara” *”Mendimi kritik i lirizmit modern letrar, ku Në fokus “Prezantimi i veprave” Biografia duhet të mbeshtetet, përvoja, risi dhe dinamikë shkrimore, Veprat, Mendime kritike dhe trajtese” nga Prend Buzhalla , kritik Kosovë. vlerësim, Mozaik, Anketim... “Kombinimi i letërsisë lirike me ilustrimin dhe artin DRAMATIK DHE FIGURATIV” NGA MERITA SMAJA, DRANE XHAJ SHKODER, Nëse ne i japim fund të ekzistojmë, bota ALBANIA intelektuale do të vdesë, do të ketë vetëm shumë *”Krizantemë, lule bardhë e vjeshtës, hajk mumje, botë me trup, por jo me shpirt. paradoksal burimor nga një gjuhë gjeniale... Sa Kjo është rëndësia e qenies sonë.

Fjalim ( Ligjërate ) nga K.K.Srivastava Nga INDIA Më të nderuarit Poetë, Shkrimtarë, Artistë, Filozofë, Mendimtarë, Bashkëudhëtarë nga e gjithë mbarë bota: S’jam i sigurt, nëse kompetenca ime suporton nderin të dhuruar mbi mua nga “Pegasi” Albania, në afatin e të kërkuarit mua për të dërguar një mesazh për inaugurimin e kongresit të parë të “Pegasi” Albania. Por nderi është duke ardhur zotësisë sime, unë përkul trupin për të përshendetur në të gjithë përuljen time dhe e pranoj atë. Marrëdhenia ime me “Pegasi” Albania ka nisur qysh në 2008. “Pegasi” Albania s’është vetëm thjeshtë një “koleksion” i disa poetëve, shkrimtarëve, apo artistëve nga pjesë të ndryshme të botës, është një lëvizje, një hap përpara në drejtim të bashkimit në mbarë botën, duke thyer kufijtë, të cilat janë artificialë dhe të bërë nga njeriu dhe duke futur apo shpallur mbarë humanizmin brenda një arene të prosperitetit intelektual. Të nderuar studiues, burra dhe gra të letrave, bashkudhëtarë, ne të gjithë jemi vënë mirë në dijeni të dobësisë sonë të qenësishme , ne s’kemi fuqinë e vdekshme të shëndetit dhe pushtetin, por ne kemi fuqinë e madhe të bojës së shkrimit, e cila është e pashoqe. Nëpërmjet bojës së shkrimit që ne spërkasim në momentet tona të vetmisë, ne shpërndajmë trashëgiminë tonë kolektive, civilizimin tonë kolektiv, testamentin tonë kolektiv. Një poemë nga “ X”, “ Y “ ose “ Z “ s’është vetëm poema e tij apo e saj. Ajo i përket botës. Një pjesë të shkruajturi nga çdokush s’është një pjesë e të shkruajturi për mashkullin apo për femrën, ajo kredh identitetin e vet të Zotit. Secila dhe çdo fjalë, që ne shkruajmë të gjejmë njëkohësisht të shkruar me dorë mbi mure të qiellit, duke rezervuar një shtrat për ne shkrimtarët. Me mirëdashësi lejomëni mua të them dhe, ta them këtë prerazi, ne shkrimtarët s’jemi spektatorë të pazotë, ne jemi krijues, ne krijojmë, nëna i jep lindje drejt femijës, dhe ajo s’është

e njohim gjuhën ...” nga Kristaq F. Shabani.

një nënë e pazonja , ajo krijon, ajo shton drejt procesit të veprimeve të Universit. Kështu jemi ne, ne krijojmë, ne lejojmë që Universi të qëndrojë dhe të qëndrojë i arrirë . Imagjino sikur nëna t’i japin fund lindje fëmijëve, çfarë do të mund te ndodhte?! Bota do të vdesë shpejt, s’do të kishte jetë në Univers. Kështu është rasti me ne shkrimtarët. Nëse ne i japim fund të ekzistuarit, bota intelektuale do të vdesë, do të ketë vetëm shumë mumje, botë me trup, por jo me shpirt. Kjo është rëndësia e qenies sonë. Dhe në fund, unë do të më kujtohet dhe të vendos vlerësimin tim të thellë për përpjekjet e sinqerta të përcjella nga e nderuara Teresinka Pereira, Kristaq F. Shabani, Agron Shele dhe të tjerë të të njëjtit lloj. Por pa përpjekjet e tyre, bota letrare do të mund të kishte qenë tepër e vogël. Unë përgëzoj ata dhe stafin e tyre për përpjekjet e zellit të tyre drejt duke gjallëruar një botë, të cilën Edith Sitëell, poeti përshkruan: “Midis ( ndër, prej ) gërmadhave – por s’është “unë” por bota e vjetër është sëmurë dhe së shpejti duhet të vdesë “. Le ta shpetojmë këtë bote. Le të marrim vendim këtu, individualisht dhe kolektivisht. Me së fundi, Unë do të përulem ndaj Zotit, si unë kam qenë duke bërë si më parë qe Çmimi Nobel për Letërsi për 2012 të vijë në Shqipëri, dhe ky nder i madh të vijë drejt filozofit dhe mendimtarit të nderuar Ismail Kadare, për të cilin është i vonuar. Nëse ai merr Çmimin Nobel, Çmimi Nobel do të nderojë dhe jo vetëm Ismail Kadaren për veten e tij, si një nder përfundimtar. Unë i uroj këtij kongresi të “Pegasi” Albania shumë suksese! Përshëndetje të përzemërta të gjithë pjesmarrësve.

Hyqmet Hasko JAM SHQIPTAR SA MOSHA E TOKËS

Jam këtu kur lulet sa ishin krijuar, lis isha unë, unë isha mal, fushë, rrufe dhe bubullimë që mbeti, kot mundoheni dhe kërkoni të më hidhni në lumë, unë jam shqiptar dhe në shekuj kam dallgëzuar detin. Të gjithë regjistrat heshtin si memec për tokën, Unë kam regjistër kohërat që asgjë nuk humbin. Përçarjet intrigat kurdoherë më kanë çarë kokën, por ti, toka ime, je shqiponjë djepi që më përkundi. Kërkuat dhe kërkoni të më zhvishni lakuriq, më keni vrarë e prerë, por unë jetova sërish, madhështor mbeta i lakmuar prej armiqsh, Shqiptar në token time të jetoj denjësisht. Kohërat përsërisin këngët që këndova për lirinë, unë shqiptari që në këngë e valle qiellore gjëmoj, në token time mbolla dhe përkunda dashurinë, për lumturinë gjer në moshën e tokës mbretëroj.

Unë kam moshën e zjarrit që kam pasur në vatër, zjarrin e pashuar qëkur linda në moshën e tokës. Në të tjerë shekuj që sjellin mijëravjeçarët e ardhshëm, unë këtu do të jem madhështor K.K.Srivastava I.W.A INDIA në këtë skaj të botës.

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

FJALA PËRSHËNDETËSE, NË EMËR TË PRESIDENCËS SË LNPSHA “PEGASI” ALBANIA DHE “PEGASI” KOSOVA The Opening Remarks on behalf of the Presidency of the International Association of Poets, Writers and Artists “PEGASI” Albania and “PEGASI” Kosova Lidhja Ndërkombëtare e Poetëve, Shkrimtarëve dhe Artistëve “PEGASI” ALBANIA The International Association of Poets, Writers and Artists “PEGASI” ALBANIA (IAPWA) Universiteti “Vitrina” Jemi të gjithë Ëngjëj...Ejani të bashkojmë krahët dhe të fluturojmë së bashku...Fluturimi starton nga qyteti çudi. We are all angels ...Lets gather our wings and together to fly ... the departure begins from the city of surprises. “Pegasi”, simbol i muzës. “ Pegasi”,yllësi e ndritshme në univers. “Pegasi”, dritëthënie në shpirt. “Pegasi” simbol of a muse.” Pegasi, a bright milky way in the universe. Pegasi, a lightning expression on the soul. PRESIDENCA E LNPSHA “PEGASI “ ALBANIA DHE “PEGASI” KOSOVA NË KËTO MOMENTE FIKSIMI HISTORIK DHE NË NJË PARTNERITET IDEAL ME UNIVERSITETIN E MODERUAR “VITRINA “ NJË SHEMBELLTYRË ME FIZIONOMI BASHKËKOHORE DHE ME SYNIME MADHORE” PËRSHFAQ KONGRESIN E PARË NDËRKOMBËTAR TË LETËRSISË “MUZA POETIKE PEGASI 2012” ME OBJEKT “UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSI DHE NË ARTIN BASHKËKOHOR”, KONGRES KY I PARË I LETËRSISË Ë QË NGA TRIUMFI I SISTEMIT PLURAL NË SHQIPËRI... The Prresidency of the IAPWA PEGASI Albania and PEGASI KOSOVA on these historical moments and in partnership with the Host Institution, the University of Vitrina, that a mirror image of a western higher level institution and with great goals, will introduce the first International Congress of Literature “The Poetical Muse Pegasi 2012” with the topic on “Universality of values in Literature and contemporary art.” This is the first congress since the prevalence of pluralistic society in Albania... I nderuari President i Republikës Së Shqipërisë, z. Bamir Topi, I nderuar zoti President i Lidhjes Ndërkombëtare te Poetëve, Shkrimtarëve dhe Artistëve “Pegasi” Albania dhe President i Kongresit të Parë Ndërkombëtar “Muza Poetike Pegasi 2012”, zoti Kristaq F. Shabani I.W.A, W.P.S, A.O.M, Dear president of the republic of Albania, Dr. Bamir Topi Dear Mr. President of the International Association of Poets, writers and artists “Pegasi” Albania and president of the first International Congress “Poetical Muse Pegasi, 2012” Mr. Kristaq Shabani, IWA WPS, AOM I nderuari Drejtor i Përgjithshëm i Universitetit ‘VITRINA “ zoti Edmond VLASHAJ, “NDERI I LNPSHA “PEGASI” ALBANIA, I NDERUARI PROF. DR. MARIO KEDHI REKTOR I UNIVERITETIT ‘VITRINA” dhe Dr. TEKI KURTI, Z/V REKTOR I UNIVERSITETIT “VITRINA” Të nderuar përfaqësues së shteteve të tjera prezent në këtë event, Të nderuar Prof. Akademikë dhe studiue stë fushës së letërsisë dhe të artit , Dear Director General of Vitrina University Mr. Edmond Vlashaj, The Honor of IAPWA Pegasi Albania, Dear Chancellor Dr. Mario Kedhi and Dr. Teki Kurti Provost of Vitrina University, Dear representatives of other countries in this event, Dear Academicians and scholars in the field of literature and Arts,

Të nderuar emisarë dhe misionarë të fjalës , të artit , më të përligjur në zhvillimin dhe progresivitetin e Botës, ju që keni skalitur dhe arkitekturuar si duhet të jetë qenia njerëzore me shëmbëlltyurën tuaj det ndjenjësor që jeni prezentë sot këtu dhe përfaqësoni shtetet e origjinimit, por që me inteligjencë dhe individualitet kemi hedhur urën e madhe të Universializmit në Letërsi, art, kulturë , civilizim dhe zhvillim tërësor të produktit mendor. Të nderuar krijues të rinj dhe të talentuar që i përkisni të ardhmes së letërsisë së mirëfilltë për të cilën kemi kaq vite që punojmë intesivisht.... Dear Emissaries and missionaries of the majestic word, of the most developed art throughout the centuries of the world’s progress, you who have shaped and carved in an ideal fashion the human being with your example as a sentimental sea as you are present here today and represent the countries of origin, but indeed with high level of intelligence and individual styles we have established the great bridges of Universality in Literature, Art, culture, civilization and over all the development of intellectual product. N ë këto momente ju uroj : “ Mirëseerdët në Manifestimin mbi Manifestimet, ku ideatorët e këtij eventi të rrallë , liderët e tij të titulluar dhe të afirmuar, të çmuar nga organizma të specializuara Botërore, projektuan me inteligjence këtë sipërmarrje gjigante, të shprehejes në thelb të një universializmi kokret , të një lidhesie reale dhe jo të ëndërruar... Kongresin e shkrimtarëve, poetëve , artistëve me fizionomi reale, duke parë me syrin e Nënës në të katër pikat e horizintit të bukur , duke shmangur me inteligjencë “pigmentet” e asaj që perëndoi dhe sollën në këtë sallë një agim të paparë më parë... At this time I wish you: “Welcome on this Forum that stands beyond forums, where the architects of this rare event, its distinguished and valuable leaders, from many organizations world wide, designed with great intelligence this gigantic undertaking, of expressing in its core a genuine universality, of a real connection and not of establishing imaginary ties...The Congress of writers, poets, artists has taken a great shape, while looking with the mother’s eyes on all edges of the horison, while avoiding with intelligence the “drops” of what has just dawned and has brought through this ocassion a sunrise that has never been see before. Sot është një ditë e veçantë për jetën letrare, kulturore gjithshqiptare, por edhe në sferën e modernitetit kohor, një ngjarje madhore historike për vijimësinë, përsosjen dhe modernizimin e mëtejshëm të saj, pasi universalizimi i mendimit dhe vlerave shkrimore, njehësuar një me letërsinë botërore po krijon traditën dhe këto nisma gjigante po e shndërrojnë këtë event më mos njohës të kufijve dhe as të shteteve, nëkuadrin e shkëmbimin të vlerave dhe të konkurrimit të tyre. Kjo sipërmarrje dhe të tilla sipërmarrje të tila të të gjitha vendet tona, kanë realizuar përafrim të diversitetit dhe kulturave shumëngjyrëshe të botës reale sot. Krijuesit e sotëm janë më moderatorët, prijësit e produkti intelektual, të cilët e mbajnë gjallë frymëmarrjen mendore dhe arritësit më të mëdhenj të ideve të tyre, duke produktuar vijimisht ide e duke i injektuar natyshmën në ndërgjegjen njerëzore për ecuri, ndryshim dhe prosperitet... Today is a special day for the literary and cultural life in all albania, but also on the modern age, a

great historical event for the continuation purification and its further modernisation, since the universalisation of thought and writing style, unified with the world’s literature, is creating a tradition and this great initiatives are transforming this event in a borderless and indistinguishable form of event, which serves towards the exchange of values and their competion. This undertaking and other undertakings such as this one in all our countries, have achieved a genuine connection of multicolored world that we live in today. Today’s crators are the most moderators, the leaders of intellectual product, who keep alive the respiration of thinking, and the greatest achievers of their ideas, while producing constantly ideas and injecting them naturaly in their human conscience for advancement, change and prosperity... Në një ditë të tillë dhe kaq të veçantë janë krijuar hapësira dhe shpalosje vlerash, ku larmia dhe obsesioni ynë krijues konturon dhe konsolidon mendimin elitar të së sotmes, por dhe së nesërmes sonë letrare. In such a special day are established spaces and a series of unraveled values, where the diverslity and our high level of creation marginalises and consolidates the purified thoughts of today but also the literary trends of the future. Sigurisht që ky kongres çel siparin e tij, pas katër Simpoziumesh Ndërkombëtare shumë të suksesshme e në thelb me prezencë ideatore origjinale , por edhe duke u bazuar edhe në përvojat e shkëmbimit universal të vizionit krijues në Kongrese dhe Simpoziume të ndryshme, të organizuara në nga lidhje nderkombëtare efektive te Letersisë. There is no doubt that this congress is openings new bidges of inter-communications, after four very succesful international simposiums on their topic and original execution, but also based on the universal interchange deriving from the Creationary vision in other simposiums and Congresses, organised in a prestigious International Association of Literature. Ky kongres vjen pas publikimit dhe ballafaqimit të drejtëpërdrejtë të krijuesve nëpërmjet veprimtarivekrijuese me nje natyrë tjeter psikoanalitike, me krijimine një shtrati më origjinal, me një pëjësëmarrje veprimuese në evente, konkurse, antologji poetike të vendit dhe të vendeve të tjera simotra, të një korrespodence për t’u marrë shembull në funksionim, në etikë, në disiplimin , të cilën do ta kishin zili dhe shtetet; vjen pas një komunikimi me theks e me lidhësi me autorë të njohur ndërkombëtarë dhe synues , dhe për më tepër vjen pas një suksesi të përbashkët në ideimin, zhvillimin dhe plotësimin e misionit tonë fisnik, atë të krijimit të një bote më të bukur dhe më të lirë, më të avancuar ku të fokusojë dhe të përshfaq realisht humanizmin njerëzor dhe dashurinë po nerëzore, të cilat janë thelb i pasurisë kreative . This congress comes as a result of writers being present in the public through their written works that contain a different psychoanalitical nature, with the creation of a original frame work, with a participation in many events, competions, poetical anthologies of their respective countries, a result of a correspondence that ought to be taken as an example on its functioning, discipline and ethic that would have been admires even by certain nations. This comes after a continuous communication with a focus on connections with many international

PEGASI PEGASI, Prill 2012 authors, and over all comes after a common success in its organization, development, and achievement of our noble mission, that of creating a better and free world, more advanced where there should be an advanced focus in reflecting a humanistic voice and human love, which in essence are the core of creative wealth. Eshtë emocionuse, ngazëlluese, dinamike, shembëlltyrë, por dhe një sfidë e vërtetë që lëvizje të këtyre përmasave kaq gjigante, nga pozicionet e një shoqërie civile, jo fitimprurëse, të shfaqet një fizionomi dhe një binomin i tillë realizues, nëj fytyrë e vërtetë letrare që të të përfojmojnë shpirtin dhe integritetin e krijuesit real e jo që plastelizon vetveten, të universalizojë mendimin e tij dhe të krijojë modalitete të reja bashkëpunimi, bashkëveprimi, bashkëkomunikimi dhe bashkeharmonizimi. It is very emotional, delightful, dinamic, a mirror image, but also truly a challenge that movements of such great proportions, from the position of a civil society, no profitable, to a ppear a great organisation and simbiotic coordination such as this one. This is truly a literary face which inspires every ones’ soul and the integration of a genuine writer who would be reshaping the spirit and the integritiy of a real creator and not to fake itself, to universalise his thought and to create new modalities of cooperation, team work, inter-communication and coexistence. Për këtë veprimtari janët ë interesuar organizma të specializuara, që kundrojnë dhe kërkojnë modalitete dhe vendorët shpesh projekte të tilla i konsiderojnë “pa ndihmesë”... Kjo tregon se të paaftët janë atje dhe të aftët janë këtu! Kushtu bëhet zgjimi... dhe realizohet ecja ... For this huge event have showed an interest specialised organisations, who participate and ask for modalities and the locals usually consider such projects “without any help’ ...This shows that the uncapable are there and the laborous people are here! This is how we get things done...the awakening is succesfull...and the walking is evident... Letërsia me magjepsjen dhe mistizmin e vet ka tërhequr gjithmonë pas vetes shpirtra të trazuar, shpirtra të ringritur mbi flirtin e bukurisë krijuese, bukurisë jetë, bukurisë natyrë dhe si e tillë ajo është shndërruar në pasqyrë e aspiratave, vlerave dhe mendimit më puritan për mbarë njerëzimin si dhe një “radioskopi mendimore balafaquese” me një sens madhor të përcaktuar... Literature with its mesmerising and atractive mistique has attracted always turbulent spirits, revitalised souls over the flirting of creationary beaty, the beaty of life, the gorgeous nature and as such it is transformed in a mirror of aspirations, the values and puritanist thought for all humanity as well as a “radiography of thought matching with a great determined sense... Kjo shkallë e lartë vitaliteti njerëzor, ku fjala shndërrohet në mit dhe miti në produksion të gjenialitetit jetë, ka deshifruar dhe deshifron figurshëm dhe pareshtur vetë qytetërimin tonë. This high level of human vitality, where the word is turned into a myth and myth into a production of life’s geniality, has deciphered and figuratively deciphers all our civilisation. Angazhimi aktiv me tema dhe kumte i kaq shumë studiuesve , poetëve , shkrimatrëve dhe artistëve, pjesëmarrja e tyre e drejtëpërdrejtë, kordinimi veprimtarisë letrare me Lidhësitë e njohura si : IËA, ËPS, IPRTC, Poets del Mundo, UPLI, Ëorld Poetry, etj., shprehin më së miri jo vetëm përnjohjen dhe publikimin e kulturës tonë letrare në mbarë botën, por dhe lajmotivin dhe mishërimin e një idealizmi të përbashkët për emacipimin e shoqërisë globale

Nr.80 sot dhe nje kohesisht tregojnë edhe nivelin e arritur nga ne gjatë këtij vegjetacioni të gjatë gjelbërues. The dinamic participation with lectures and presentations of so many scholars, poets, writers and artists, their direct participation, the coordination of literary activity with its well known connections such as: IWA, WPS, IPRTC, Poets del Mundo, UPLI, World Poetry, etc., express genuinely not only the recognition and publication of our literary culture all over the world, but also the main subject in the embodyment of a common idealism for the emancipation of global society today and simultaneously express the great level of success achieved by us during all this flourishing green vegetation. Kultura Shqiptare, si një kulturë e rrjedhur që nga lashtësia më e thellë dhe me gjenezë që nga pellazgët, ka kaluar dhe provuar gjithë qytetërimet, dhe, pse e kryqëzuar nga përplasjet e orientit me perëndimin, ajo përsëri ka lulëzuar dhe ka ruajtuar orgjinalitetin e vet me të gjitha “bukurimet “ e saj (epikën, legjendat, traditat e tjera foljore dhe folklore). Albanian Culture, as a culture origination from ancient times with a connection with Pelasgians, has experienced and gone through many civilisations, although it has been a victim of clashes between the West and East, It has flourished and maintained its original values with its “beauty” (Epics, legends, Oral and Folklore traditions). Mbi këtë shtrat dhe mbi këtë bazë reale të kulturës sonë u ringrit Letërsia Shqiptare e Re, e cila rinis me Rilindjen tonë Kombëtare, për të arritur tek autorët e viteve 30, më pas kemi realizmin socialist (ndikim i imponuar nga sistemi totalitar komunist), për të mbërritur tek pikëkthesa e madhe historikeletrare, pas viteve 90, ajo e një letërsie të lirë dhe postmoderne. Over this bedrock and over this real cultural foundation was established our New Albanian Literature, which has begun since our National Renaissance, until the authors of the 1930s, later we have Social Realism, (a tradition imposed by the Totalitarian and Communist Regime), to arrive into the great historical turning poing, after the 1990s, that of a Free and Post Modern Literature. Kohezioni krijuar, mungesa e hapësirave të lira, endja nëpër shkallaret e mentaliteteve konfromiste, do të rilindte në horizontin e letrave shqip, mendësinë e të bërit letërsi ndryshe, me startim të përzgjedhur nga qyteti çudi, qyteti mistik, qyteti i mendjeve të ndritura të kombit dhe i shkrimtarit të madh Ismail Kadare dhe e gjithë kjo lëvizje progresive do të pagëzohej me emrin e simbolit të muzave krjuese, atë të Pegasit fluturues. The established cohesion, the lack of free spaces, roving through the mentalities of conformism, would re born in the horison of albanian letters, the thought of making a new literature, with the beginning from the city of wishes, the mistic city, the city of greatest minds of the nation and of the greatest writer Ismail Kadare and all this progressive movement will be baptised with the name of the symbol of creative muses, that of flying pegasus. Nën këtë nismë dhe mision hyjnor, të endur nëpër dritëhijet dhe labirinthet e procesionit më të thellë meditiv dhe përshkrues, ne kemi bashkuar krahët dhe jemi shndërruar në ëngjëj të bardhë, ëngjëj frymëzues, ëngjëj, të cilët ringrihen mbi koloritë ylberësh dhe ëngjëj që shndrijnë Yllësinë e Universit. Under this initative and the divine mission, running through the corners and shadows of the greatest process of meditation and description, we have gathered our arms and become into white angels, angels of inspiration, angels, who are raised over the rainbows’ colors and angels that enlighten the

milky way of the universe. Hapësira e madhe pegasiane na ka mbledhur sot ng ashumë vende dhe nga Daispora dhe nga qarqet akademike për të shkëmbyer përvojat tona letrare në këtë objekt lyç, për të kuptuar dhe njohur më mirë diversitetet tona kulturore, të cilat. edhe pse komunikojnë në gjuhë dhe tradita të ndryshme, flasin me një shpirt, me një pasion, me atë të fjalës së bukur artistike dhe estetike dhe frymojmë me tonalitet, duke luftuar asmatizmin dhe somnabulizmin... The great pegasian space has gathered today many scholars from diaspora, and from other academic forums in order to exchange the literary experiences in this critical time, in order to know and understand better our cultural differences, which even though communicate with different languages and cultures, they transmit the and speak with the same soul, with that of the beautiful artistic word and aesthetical and inspire with a voice, while fighting all desease.... Ne sot jemi të lumtur që në këtë event jemi bashkuar, si ambasadorë dhe emisarë të fjalës poetike dhe kulturave, që na përfaqësojnë, por sot ne jemi edhe më të lumtur, kur flasim me gjuhën e muzave dhe të perëndive të fjalës; flasim me devocionin e shpirtit të lirë krijues, i cili për çdo ditë rilind agime të përflakura shpresë dhe për çdo ditë ringreë madhështinë e gjenialitetit art. We are all very happy that we are gathered in this event, just like Ambassadors and emmissaries of our poetical and cultural word, that represent us, but today we are even happier, when we speak with the language of muses and the goddess of words, we speak with the deviotion of a liberated creative spirit, which gives birth to fiery Sun Rises every day, filled with hope and raises the greatness of artistic geniality. Këtë e kanë treguar katërcipërisht vlerësimet e mëdha , titujt e akorduar nga institucione dhe organizma ndërkombëtare për Pegasin dhe drejtuesit e tij, të cilat ne do t’i shpalosim edhe në këtë Kongres... Me këtë rast, në emër të Kryesisë së Përgjithshme të Lidhjes Internacional “Pegasi” Albania dhe të Presidentit të Nderuar Z Kristaq F. Shabani, por dhe në emër të tratitës së bukur dhe bujare shqiptare, Ju uroj mirëseardhjen” dhe Kongresin e Parë Internacional “Pegasi” Albania bashkëpunim me UNIVERSITETIN “VITRINA” dhe “Pegasi” KOSOVA e deklaroj të hapur. This is also shown constantly by the great awards, the honorary acolades from institutions and International Organisations awarded to the leadership of Pegasi, which we will unravel during this congress... On this occasion, on behalf of the Leading Council of the International Association Pegasi, Albania and on behalf of its president, Mr. Kristaq Shabani, in the same token on behalf of the great and humble Albanian tradition, I welcome all of you” and the first Ineternation Congress “Pegasi” Albania in collaboration with the University “Vitrina” and Pegasi Kosova, I take the opportunity to open this Congress. Udhëtim të bukur Kongresit I Internacional “Pegasi” Albania dhe suksese të gjithëve në këtë event të madh panletrar, i cili realizon dhe plotëson më së miri aspiratën tuaj krijuese dhe novatore për një letërsi postmoderrne dhe ndryshe. Wishing a great adventure to the first International Congress “Pegasi” Albania and many successes to all in this great literary Forum, which fulfills and acomplishes your creative and inovative aspirations for a different post modern literature. Sekretari Përgjithshëm Agron Shele IWA; WPS General Secretary, Agron Shele

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

FJALA PËRSHËNDETËSE NË TIRANË Të nderuar pjesëmarrës të KONGRESIT të PARË NDËRKOMBËTAR E POETËVE, SHKRIMTARËVE DHE E ARTISTËVE “PEGASI “ ALBANIA” dhe “PEGASI” KOSOVA, Të nderuar autoritete të Pegasit e akademikë, Të nderuar pjesëmarrës të Kongresit, Miq e të ftuar, Zonja e zotërinj, Që në fillim të fjalës sime, më lejoni që. me këtë rast. t’i përshëndes: Presidentin e LNPSHA “PEGASI” Albania, Prof Kristaq F. Shabanin, Sekretarin e Përgjithshëm Z. Agron Shele, Zv. Presidenten e LNPSHA “PEGASI” – ALBANIA, zonj. Lediana Stillo – Paja, Zv/ Presidenten e Lidhjes Znj. Kozeta Zavalani, Drejtorin e përgjithshëm në Universitetin “Vitrina”, zotin Edmond Vlashaj, drejtorin e përgjthshëm “Vitrina” – Tiranë, për veprimtaritë kulturore zot. Leonard Vlashaj, redaktorin e Universitretit “Vitrina” prof.dr. Mario Kedhi, përfaqësuesit e institucioneve shkencore, arsimore e kulturore dhe të gjithë pjesëmarrësit në Kongresin e parë Ndërkombëtar “Pegasi” Albania,”Pegasi” Kosova. Kemi privilegjin dhe pëgjjegjësinë obliguese të jemi pjesëmarrës apo protaginistë të Kongresit më të ri të LIDHJES NDËRKOMBËTARE E POETËVE SHKRIMTARËË VE DHE TË ARTISTËVE “PEGASI”- ALBANIA dhe KOSOVA. Këto çaste fillimi, janë njëherazi dhe hallka vazhdimi të punës sistematike të mëhershme, që do të thotë dhe nuk janë vetëm evinimente nostalgjike, që na shtyjnë për t’i kujtuar e vlerësuar ato, në kësi rastesh solemne. Produkt i atyre aktiviteteve janë tashmë “rafte” të tëra në tubimet e mëdha të PEGASIT, rafte këto që mund t’i krahasojmë me djepe, që përkundën shumë nga projektet e mbara iluministe për shoqërinë shqiptare.

Hasije Selishta

Duke vlerësuar emancipimin e kësaj shoqërie, si proces të hapur, do të thotë se misioni i këtij kongrersi jo vetëm nuk është i tejkaluar, por mbetet tejet i kërkuar e i nevojshëm, krahas faktorëve të tjerë konkurrues, shkencorë , krijuese e jashtëshkencorë. KONGRESI I PARË NDËKOMBËTAR “MUZA POETIKE, PEGASI – VITRINA2012, deri dje në foltoret tona, simpoziumet kanë qenë të mirëkuptuara dhe mjaft diskurse të frustruara natyrshëm nga pengimi, të sofistikuara, për pasojë me gjuhë ezopike apo interpretime dyfishe, shpesh me praninë e mureve ndarëse politike apo me energjinë romantike, sot kërkohet, në kushtet e reja të lirisë, gjykim gjithnjë e më mendjehapur për tek e vërteta. Kjo do të thotë se ky Kongresi është i mirëseardhur e plotësisht i dobishëm, edhe në kushtet e reja pokitike e sociale të Kosovës. Në këtë kuptim, mund të themi se u mbyll një etapë e vyer historike e këtij kongresi, për t’u çelur një etapë e re. Që do të thotë, se Kongresi i letërsisë , mbetet jo një meteor në fikje, por Kongres aktiv e i pareshtur, i shpalosjes së botës shpirtërore shqiptare e botërore. Rruga e zhvillimit të tij, përkundër vështirësive dhe pengesave sistematike nga më të ndryshmet, u karakterizua nga një rritje dinamike dhe e gjithanshme, sa mund të pohohet lirisht se tanimë është shndërruar në një institucion të dëshmuar, instutcion me traditë shumë të begatshme, të cilën e karakterizojnë vlera të verifikuara shkencore e krijuse të kulturës sonë. Karakteri i tij i hapur, i afrimit dhe i komunikimit me gjuhët dhe kulturat e tjera të dhënies dhe marrjes, përbën, padyshim, forcën e vitalitetit të tij, vitalitetit të mesazhit që ka krijura e kultivuar në vazhdimësi, mesazhit të paqesë, të lirisë, të miqësisë midis popujve, gjuhëve dhe kulturave

të ndryshme. Ky Kongres Ndërkombëtar i “Pegasit” sot, përgjithësisht vlerësohet si një projekt i madh me karakter krijues, shkencor e kulturor, në fakt, vlerësohet si ngjarja më e madhe dhe më e rëndësishme brenda një viti, në Shqipëri e në Kosovë. “Pegasi” është bërë gjenerator i fuqishëm i veprimtarisë shkencore - krijuese , i zhvillimit, i përhapjes dhe i afirmimit në botë të kësaj dijeje dhe kulture përgjithësisht. Edicionet e deritashme të rij i kanë vijuar pjesëmarrës të shumtë nga vendet të ndryshme të botës duke përvetësuar në mënyrë aktive dijet ekzistuese të kësaj fushe,si dhe duke lënë me referimet dhe kumtesat e tyre dijet dhe përvojat e çmueshme metodologjike. Rritja intensive e informacionit, fryma e integrimeve evropiane e globale, në fushën krijuese, kulturës, janë sfida të sotme që kërkojnë të përpunohen e të rrezatohen para së gjithash nga bota akademike krijuese, nga auditorët e saj, si vatra të vërteta të Iluminimit social,për t’ u përcjellë pastaj në mënyrë sa më korrekte e me dobi, në tërë kapilarët e shoqërisë shqiptare. Unë,shpeh bindjen se në fushën pëkatëse, të krijimit e të cultures. Ky Kongres Ndërkombëtar e tashmë mjaft i njohur me reputacionin e tij të merituar, ka rolin e vet kontribues në misionin emancipues e civilizues të botës shqiptare. Prandaj, dhe do të vazhdojmë më tej ta mbështesim vijimësinë e tij dhe do t’ i jemi shumë mirënjohës, për gjithë atë histori që ka shkruar me gjuhën e shkencës, dhe krijuese, në më shumë se disa vjet. Kongresit, i uroj punë të mbarë dhe suksese, e në veçanti vazhdimësi! Faleminderit. 20 prill 2012, Tiranë

HISTORI E SHKURTËR E HAIK KLUB-it SHQIPTAR NGA LIDA Lazaj, poete , Elbasan Sa e çuditshme! Gjithmonë gjërat e largëta vishen me mantelin e misterit e të pamundësisë. Kurse me artin ndodh ndryshe. Për të nuk ka hapësira të pafundme, nuk ka kufij. Ja, pra si ndodh. Që nga ishulli i largët, gjigant, i bukur e fantastik i Japonisë vjen edhe në Shqipëri forma më popullore, sa klasike po aq dhe moderne e poezisë: HAIKU. I ndërtuar brenda tre vargjeve e me rregulla metrike e kanonike të përcaktuara rigorozisht, haiku gjen udhën dhe shtratin e tij të ngrohtë edhe në Shqipëri. Kjo nuk është rastësi. Përgjithësisht poezia shqipe, e sotmja dhe e hershmja ka në thelb të saj ekonomizimin e fjalës. Dhe kjo është shumë e rëndësishme. Pra, kjo lule e brishtë, ndjellëse dhe mjaltore ka ca kohë që po gjallon në lëndinën e poezisë shqiptare, duke i dhënë asaj risi të paparashikueshme dhe pamje të re mjaft të pëlqyeshme, që i përgjigjet shumë mirë kohës, e cila rend me një revan teknik e kibernetik. Në vitin 1984, për herë të parë në trevat shqiptare, shtëpia botuese e Kosovës “Rilindja”, boton antologjinë e haikut japonez, përfaqësuar nga pak autorë, por e përgatitur dhe e shoqëruar me shënime nga piktori dhe akademiku kosovar Shyqri Nimani, i cili për disa muaj studioi në Japoni për artin e dizanjit. Në Shqipëri, në vitin 1990, shtëpia botuese “Naim Frashëri” boton një antologji të zgjeruar të poezisë japoneze, ku një vend të nderuar zënë edhe poetët japonezë të haikut, përkthyer me mjeshtëri nga poeti dhe përkthyesi i njohur Petraq Kolevica. Në vitin 1996, shtëpia botuese “Onufri” boton të parin libër me titull “Hiroshima jasht meje”, me haiku origjinale shqiptare të poetit dhe profesorit të dëgjuar

Betim Muço, i cili për disa kohë studioi në Japoni. Pa kaluar as tre vjet, më 1999, poeti dhe studiuesi i mirënjohur, Moikom Zeqo, boton librin e tij të parë me Haiku me titull “Tercinat e pasvdekjes së Dantes japonez”. Në vitin 2000, poeti Milianov Kallupi boton librin e tij të parë me haiku me titull “Krizantemat e Shiut”. Që nga viti 2000 e deri më sot, duke punuar me këmbëngulje, pasion e seriozitet ai boton 12 libra me haiku, tre prej të cilëve janë botuar në anglisht, greqisht dhe maqedonisht. Veçanërisht gjatë viteve ’90 e këtej, në organe të ndryshme të shtypit në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni shohim të botohen cikle të ndryshme me haiku të poetëve japonezë dhe tek – tuk haiku të shkëputura origjinale nga poetë shqiptarë. Pak nga pak interesi për haikun filloi të rritej dhe në vitin 2001 u krijuan kushtet për themelimin e KlubHaikut Shqiptar me qendër në Elbasan, pasi në këtë qytet tek poetët e tij u krijua një klimë inkurajuese. Kështu, në vitin 2002, katër poetë, Milianov Kallupi, Nexhip Ejupi, Rakip Zhguni dhe Flamur Luta botojnë antologjinë e parë me titull “Agshol”, të cilën deri më sot do ta bashkëshoqëronin 19 libra origjinalë dhe një antologji e zgjeruar e përfaqësuar nga 12 poetë shqiptarë. Ndërkohë në organet letrare, jo vetëm në Shqipëri, por kudo ku jetojnë shqipëtarët vërshuan të botohen cikle të ndryshme me haiku. Ngjarje e vërtetë artistike është botimi kohët e fundit i një antologjie Haiku japonez (shek.XV-XX) përkthyer nga poeti Anton Papleka, botuar nga shtëpia botuese “Serembe” me qendër në Shkup, gjithnjë nën

kujdesin e Klub- Haikut Shqiptar. Hapësira që mbulon Klub- Haiku Shqiptar është e gjërë. Në gjirin e tij bëjnë pjesë poetë të njohur si Petraq Kolevica, Betim Muço, Moikom Zeqo. Milianov Kallupi, Nexhip Ejupi, Petraq Risto, Anton Papleka, Dashamir Cacaj, Ahmet Mehmeti, Konstandin Dhamo, Nasho Jorgaqi, Qazim Shemaj, Ferit Rama, Shuaip Garuci, Mihal Disho, Iliriana Sulkuqi, Agim Vinca, Nexhip Bashllari, Lida Lazaj, Kujtim Agalliu, etj, etj. Publikimi i haikut nuk është kufizuar vetëm me botimet në organe të ndryshme letrare si “Drita”, “Fjala”, “Fakti”, “Temp”, “ARS”, etj, por edhe me organizimin e veprimtarive të larmishme si diskutime, promovime, propagandim në organet e medias elektronike nëpërmjet intervistave dhe para një viti, në kuadrin e Javës së Kulturës Japoneze, në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë u organizua Mbrëmja e Madhe poetike e Haikut, dhe u promovua një vëllim i zgjedhur me haiku të poetit të madh japonez Matsuo Basho, përkthyer nga poeti Qazim Shemaj, Për libra të veçantë me haiku, kritikë të njohur dhe studiues të letërsisë si dr. Moikom Zeqo, prof. Adriatik Kallulli, dr. Luan Topçiu, prof. Josif Papagjoni, Perikli Jorgoni, Muharrem Xhaxho, Visar Zhiti, Agim Llanaj, Fatmir Minguli, Niko Kacalidha, Agim Vinca, Agron Tufa, Elvana Zaimi, prof. Betim Muço, etj. kanë përcjellë mendimet dhe gjykimet e tyre për vlerat dhe mesazhet që reflektohen nga haiku. Këto shkrime dhe shfrytëzimi i shpeshtë i internetit kanë mundësuar evidentimin e ecurisë së haikut, duke shpalosur pikësynimet dhe parimet bazë estetike të tij.

PEGASI PEGASI, Prill 2012

KUMTESA

LANA DERKAC CREATIVITY AS COMPENSATION FOR THE ABSENCE OF UNIVERSAL VALUES We live in post-war Croatia, in which eternal peace cannot be talked of with self-confidence, much like in other parts of the world. We are witnesses to all-out globalisation and a relentless fight for capital which has imposed inequality, injustice and corruption on us, while the disturbance of the ecological equilibrium places humanity in jeopardy of self-annihilation. We are slaves to high technology which has increasingly been controlling us, while little man tags after it and is trained so as to subject himself to machines even more. These machines have become man’s closest associates, he is spending most of his time with them, although they cannot offer their friendship. At a time when universal human values are often substituted with surrogates, be it even consumerism, the work of Croatian poets – and writers in general – talks of the absence more frequently than the presence of universal values. Yet, it is precisely due to their being engrossed in destruction, brutality, existential wasteland or their simply recording its banality, that authors yearn for fullness that only everyday life of unviolated values can bring. I shall cite only a few randomly selected examples. One of the greatest Croatian poets Slavko Mihaliæ is preoccupied with the reality of war and contempt for the dignity and integrity of another human being when he writes: “When cannons roar the muses take refuge”. Somewhat later he adds:

earth and heaven, now remind heaven of a land that is no more, former bell towers.

The muses in refuge crept into the darkest corner and listen to women continuing conversations from the staircase; they fall silent when the explosions approach, they count children’s heads and as they do so they are highly elated, then chitchat brings them back again to the human dimension. And so for days, weeks. Life on the surface stops. Only Apollo wanders feverishly between the stories. Sleep does not follow him, he is becoming bitter from the wake, he reproaches Father for not knowing anything about weapons. All he can do is go out to the streets and scream. The weight of the absence of liberty – as well as the unpredictable shortcuts and traps of history, the void, the illusion of dauntlessness, evil and fear – rests on Mihaliæ’s shoulder.

“Lost in the Internet” Branimir Bošnjak is also witness to a new time, and is in search of meaning and truths while the world is headed for its disappearance. His poems robotise that which used to belong to the human realm. “Death has reset worlds inhabited in countless memories.” Jakša Fiamengo is one the very few authors who talks directly of goodness.

Zvonimir Mrkonjiæ wrote:

The writing of Mate Ganza, Ivan Rogiæ Nehajev, Antun Šoljan, Vlado Gotovac, Andriana Škunca, Tomislav Domoviæ, Tomica Bajsiæ and others on the absence of universal human values in war is also fascinating. Jozefina Dautbegoviæ is an authoress who wrote highly impressive poems as a refugee, in which she questions her own trauma, frequently trying to decipher the role of God: When Pontius and I had lunch together for the first time he was a Roman procurator, rather well-fed and not lacking in a certain charm and I so thin that through my body even light passed without delay He ate quite refinedly he tried to put a few bites into my watered mouth with the same hand with which he signed the judgement The poetic world of Danijel Dragojeviæ encounters various types of evil, and is the landlord of disease and insanity, with the author being deeply aware of the fact that the morning can be combed whichever way he pleases. He states:

ignoring the callous and inacceptable everyday life deprived of value, retreating into introspection and the analysis of small things that have become their safe house. Their poetry does not seek eternal truths, but bears witness to a distorted reality. A number of the younger poets occasionally exhibit social sensitivity, and are often marginalised, with their emotional speech being disguised into generational casualness. So, for example, Ana Brnardiæ, whose first collection of poems was one the few that appeared during the nineties, manages to engross her poetry with fascinating spirituality, while talking of the world playfully and wittily. I am watching animals from Julia’s balcony. People don’t live here. They don’t live in either houses or skyscrapers. They sleep in the initials of the company, and then from stress they descend into the ground where they pick deformed fruit from telegraph cables. Creativity, which is a value in itself, is compensation for the absence of at least some of the lost values that man once used to have. Compensation to the poet himself, but also to those who read his work. Slavko Mihaliæ wrote: THE DESTINY OF THE POET, THE MIRACLE-WORKER With all the sorrows of the world he filled his heart.

And then God’s amnesia as such, total. The verbs of fear had fallen upon a face, and now they have returned to whence they came.

A PRAYER FOR GOODNESS Lord, you distinguish me from everything I am not you fulfil me in a space where I do not exist make me strong enough to confront all that is real set measures for me to grow into myself give me versatility so I can live a better life make me a good man for those who have been good to me guide me to the beauty of joining twin dark time together employ me so that I can justify this light extend me to a time that mentions me vow me to those who still believe in me

Erected a hundred, two-hundred, threehundred years ago, each meeting its own Yet, Croatian poets – particularly those who grenade, the bell towers have seen too much. established themselves during the nineties of The bell towers, once a bond between the twentieth century – have all too often been 16

Nr.80

He could do so much: for instance, rise above himself, And lavishly splash rain to fortify the avid root. And thus day and night he grew after himself. Of his eyes he made jewels for a gift. He could do so much, dared do so much when he broke down the borders of himself, With a hundred hands that interchanged in concord in the weaving And yet at that supreme moment Wove all at once. He let endless processions to his side at once. Called all his enemies bold against himself. He would conduct nature; and so he settled the woods with calm. He gave oblivion to the river, to the meadow, `yearning not to end. And everything became more beautiful than him, In all there was more will, more power and understanding. The day he won the crown, this noble king was old. Oh, the destiny of the poet, the miracle worker, but only till that time He heard the prayers of others.

KUMTESA

Nr.80 Writing poetry is therapy which empowers us to persist in bearing all the tiny individual or the great and global images of this world, transforming them into swarms of silly and multiplied metaphors, similes, onomatopoeias, personifications and other stylistic devices. Because we continually and almost regularly, without either consent or agreements signed, bear the erratic sky and unfavourable mental prognosis, the tidal wave of mind-blowing demands that have been placed upon us anew and that overwhelm all our relief. We still bear the unrecycled stress accumulated in front of a television set overtaken by illogic and idiocy, the alliances which we both are and are not a member of, the extortionists of futility or the amatory sighs of monotony as an occasional partner. Every poet practising writing as potential therapy is more than aware that he has never consented personally to bear tribulation, let alone to breed affliction, although he can discern that some kind of an agreement has been signed between affliction and poetry. He perceives the possibility of compensation. Moreover, he knows that for his poetic text this Sisyphean rolling of affliction as a stone is not entirely wasted, futile. And so poetry can give new meaning to Sisyphus-the poet. He was punished only to be awarded since the gods have great plans for him and his punishment is neither the last measure nor the gods’ final plan. One contradiction emerges here. More specifically, a fanatic and nonpragmatic being suddenly derives profit from the affliction he found himself in, from which it follows that the poet possesses the incredible capacity for

practicality and management. However, this management capacity is not economic in nature since it computes only spiritual incomes and expenditures. The poet is capable of deriving enormous profit from personal loss and the unsuccessful transport of a Sisyphean stone, without registering a large enterprise. But literature loves paradoxes. It is a fact that writing is an attempt at adaptation since, by writing and indirectly explaining and substantiating the world, we are, in fact, trying to understand it and find our place in it. But faced with our very own traumas and disapproval, we are also witnesses to an extra-textual disease inside us. Curiously, it is we who lay behind this disease, while it was, although not immediately recognisably, smiling and posing for a photo shoot like a bride. The emergence itself of the disease, provoked by a persistent and inevitable, yet inadvertent experience of reality, does not depend on the text, although the text both depends on and is conditioned by it. It is precisely here and now that the pharmaceutics of text and writing as therapy rise. Owing to his text, the poet loses his sense of being a loser, starts feeling well, and strengthens his immunity with the help of emotional fullness and short-term spiritual satiety. Here lies yet another surprise! The disease, whose birthing does not depend on the text, is nevertheless conditioned by it. Having acknowledged its unwelcome cells and conquering nature, the text itself becomes its conqueror. And so having resourcefully taken over its power, the text psychologically heals

Comment j’ai découvert la poésie albanaise Francis CHENO T HENOT I – TTo out commence au bar Je m’intéresse beaucoup à la poésie. Depuis toujours. Enfin, c’est une façon de parler. En tout cas, j’ai le sentiment que c’est depuis que je sais lire et écrire. Dans mes lectures et par mon écriture, elle fait partie intégrante de ma vie. Il faut dire que je viens du pays de Verlaine et Rimbaud. En effet, je nuis né en Ardenne pendant la guerre dans un mois de mars glacial et enneigé. Fin 2005, j’ai réalisé un vieux rêve en allant retrouver l’hiver de ma naissance au Québec où j’ai écrit Bûcheronner le silence, mon dernier recueil publié. Pratiquement, j’ai fait un peu tous les métiers (manœuvre de maçon, instituteur, ouvrier forestier, barman, du journalisme pendant tente ans…), mais la poésie est restée pour moi une compagne aimante, la seule, en fin de compte, à laquelle je suis resté fidèle. D’Amay en Arbérie

paroles. Quand on dit «Maison de la poésie», c’est d’une vraie maison qu’il s’agit, un bâtiment avec des bureaux, un appartement qui accueille des poètes en résidence, une salle d’expositions… et un bar convivial. C’est au bar, il doit y avoir sept ans, que s’est déroulée une conversation qui allait déboucher sur une collaboration fructueuse et amicale. Nous avions l’habitude, Vasil et moi de prendre un verre ensemble. Sans parler d’autre chose que du temps qu’il fait et de comment va la santé. Vasil, c’est son prénom. Patronyme : Çapeqi. D’origine albanaise, évidemment, et vivant lui aussi à Amay. Je savais qu’il s’intéressait à la poésie. Ce soir-là, appuyé au bar, je lui confie : «Vasil, en fait, je ne sais rien de la poésie albanaise. Comme tout le monde, je connais l’immense talent de romancier d’Ismaïl Kadaré (qui aurait bien mérité le Nobel de littérature), mais c’est tout…» Trois quarts d’heure plus tard et trois ou quatre verres de vin en plus, nous décidions de consacrer un numéro de l’Arbre à paroles à la poésie albanaise.

Et la poésie, cela se partage : rencontres, groupes et revues. À Amay, en province de De Migjeni à Velaj Liège, où je suis domicilié depuis bientôt cinquante ans, j’ai été l’un des fondateurs de la Intitulé Poezi shqiptare – Poésie albanaise, ce Maison de la poésie et des éditions de l’Arbre à numéro 137 de la revue paraissait à l’automne

PEGASI PEGASI, Prill 2012 the author – its own creator. Writing poetry or any other literary text is the exact opposite of suicide. Precisely at the moment when conventional and agreed letters spread fully unconventionally across the blankness of paper as the implausibility of emptiness in the overcrowded realm of emotionality, at that very moment, suddenly, pen and paper inexplicably and alchemically begin to be inscribed into the ingredients of those immaterial pills on the invisible pages of medicine. All of a sudden they acquire healing properties. In pact with pen and paper or a computer keyboard, the author speaks of minute details, and is preoccupied with insignificant and impractical objects which are immensely important to him and which are frequently distinguished by beings. These details occupy his emotional realm determinedly. Incredibly convincing, although without any intention of accentuating either self-possession or superiority. Which is why the writer believes them. Placing these details into unusual associations, which would be interpreted as delirium if expressed in public places, are slowly becoming inspired poetry which floats beside conventional institutions such as banks, airports, schools or courts of justice. And hospitals as well. And when a shift ends, doctors in white coat uniform are replaced by other doctors, whose constitution, as well as DNA, is difficult to determine because authors can ascribe a new shape to them at any moment inscribing new letters – not in the Biblical, but in the eternally open Book of Genesis. 2007. Il réunissait trente-deux poètes, de Migjeni, l’ancien, à la jeune Alisa Velaj qui venait tout juste de publier son premier recueil : Les fondements du vent. Un choix, et forcément limité, sinon arbitraire, né, pour l’essentiel des lectures de mon ami Vasil et de ses recherches sur Internet. Puis, un tri en fonction des affinités. Pour la traduction, Ardian Marashi, qui vit en France, et Vasil, donc. Pour l’illustration, les dessins quasi automatiques de Rio Di Maria, d’origine sicilienne, par ailleurs également poète et aujourd’hui président de la Maison de la poésie d’Amay. Au peaufinage, le signataire de ces lignes. Et la découverte d’une poésie riche et diversifiée. Avec certaines caractéristiques bien à elle, qui lui donnent une coloration particulière dans l’universalité poétique : ce que nous avons qualifié d’«albanéité», c’est-à-dire l’ancrage dans des traditions et une histoire, et, surtout, cette faculté de résistance aux totalitarismes qui trouve son expression la plus haute chez Arshi Pipa, Jamarbër Marko ou Visar Zhiti. Bref, j’étais conquis. Le public le fut plus encore et, bientôt, s’imposait l’évidence qu’il fallait passer à la dimension supérieure et penser à une véritable anthologie qui recouvre tout l’espace albanophone : Albanie, Kosovo, Macédoine, Monténégro… Bref, l’Arbérie, comme on disait autrefois. Ou, mieux, les Arbéries : pour prendre en compte la diaspora… 17

PEGASI PEGASI, Prill 2012 II – Un pays et ses gens

Nr.80 À la boussole du cœur

À Durrës, comme dans tout festival du genre, il y a les obligations mondaines, discours et réceptions, qu’on ne peut éviter. Et le reste. Qui relève de l’aléatoire. Des contacts qui se nouent à la boussole du cœur et ne resteront pas lettre morte. Pour nous, faire écho à ce qui s’écrit de poésie dans le monde albanophone. Concrètement, cela s’est traduit tout d’abord par une résidence d’auteur à Amay pour Ali Podrimja et un recueil bilingue à paraître : La flamme volée. Ensuite, dans le numéro Lieux dits de l’été 2009, la publication d’un dossier Kosovo en huit poètes : deux grands disparus (Azem Shkreli et Rrahman Dedaj), deux noms qui comptent à Prishtina (Agim Gjakova et Ali Podrimja), deux femmes (Flora Brovina et Edi Shukriu) et deux représentants de l’immigration à Bruxelles (Skender Sherifi et Jeton Kelmendi). Enfin, dans le numéro d’hiver 2009-2010, place à la jeune poésie albanophone Au Festival de Durrës à côté de la thématique centrale qui me tient très à cœur : Entre Beckett et l’utopie, la poésie est Sur l’Adriatique, cette antique cité s’est d’abord un théâtre. Et ce n’est pas fini… appelée Épidamnos selon la légende, puis Durrakhion au VIIe siècle avant notre ère, III – Une fructueuse et amicale devenue Dyrrachium sous les Romains. C’est collaboration dans cette ville chargée d’histoire (et le musée archéologique vaut vraiment le détour), où le D’un tempérament taiseux, je lis beaucoup. Et passé côtoie sans cesse le présent (comme cette plus encore depuis que je suis à la retraite, une Tour vénitienne transformée en sympathique situation qui n’engendre pas, chez moi, bistrot), que s’organise à l’automne un festival l’oisiveté mais, au contraire, une disponibilité international rassemblant des poètes venus accrue. Je lis : journaux, romans, poésie surtout. d’un peu partout. Un festival de poésie, c’est Pas de télévision chez moi (je l’ai donnée), mes un peu un fourre-tout : il y a les poètes soirées se passent à lire devant un feu de bois fonctionnaires qui vont de salons en mondanités, qui flambe dans la cheminée. Avec, souvent, de festival en festival, et, heureusement, les de la musique : Jean Sébastien Bach aussi bien autres, plus rares, et infiniment plus vrais, que John Coltrane, de la chanson française ou essentiels. Ceux qui nous intéressent dans notre des musiques du monde. Dans ces conditions, projet d’anthologie de la poésie albanaise, l’automne et l’hiver se prêtent bien à lire de la amorcé par le n° 137 de l’Arbre à paroles. Des poésie. En langue française, puisque c’est la retrouvailles (Flutura Açka, venue en juin 2007 mienne. Mais aussi en espagnol ou en à Amay), des rencontres passionnantes (Primo portugais, que je peux lire dans le texte et que, Shllaku, notamment, ou les Kosovars Agim parfois, je traduis. Gjakova et Ali Primordja), des découvertes (Ilia Flurans), des promesses (Alisa Velaj et Gladiola De la difficulté de la traduction Busulla)… Bref, de la belle et bonne matière pour cette anthologie qui devrait voir le jour «Traduttore tradittore», prétend l’adage Italien. aux éditions de l’Arbre à paroles dans le courant C’est à la fois rapide et, fatalement, réducteur. de 2010. En nous appuyant, en somme, sur ce En poésie, le traducteur se doit d’être un qu’écrit très justement Agron Tufa, «L’Albanie passeur. Il lui faut connaître la langue d’origine, est plus grande que sa terre / Que son ciel étendu à posséder parfaitement le français dans ses pic» : les albanophones, descendants des nuances et ses subtilités, avoir un tempérament Illyriens et cousins des Étrusques, sont poétique ou, mieux, être lui-même poète. Son largement majoritaires au Kosovo, bien travail consiste tout d’abord à restituer le plus présents en Macédoine et au Monténégro, sans fidèlement possible le sens du texte original, parler de tous les immigrés dans les autres pays mais tout autant à en rendre le rythme, les d’Europe et dans le monde. La sortie de ce numéro de l’Arbre à paroles consacré à la Poezi shqiptare allait donc avoir de multiples répercussions et favoriser de très nombreuses rencontres. À commencer par celles des albanophones – Albanais et Kosovars – de Wallonie qui constituent une importante communauté : notamment à Huy avec un restaurant au joli nom d’Arberia et à Namur où ils disposent d’une émission de radio. Entretemps, la Maison de la poésie d’Amay avait accueilli en résidence la turbulente Flutura Açka, poète et éditrice, dont le prénom, déjà, suggère de belles envolées poétiques. Bref, l’Arbérie prenait pour moi un visage. Des visages. Variés. Comme les paysages que, bientôt, j’allais découvrir. Grâce à Arian Leka et à la revue Poeteka qui nous invitèrent, Vasil et moi, à venir à Durrës.

Si e zbulova poezinë shqiptare Francis CHENO T HENOT I – Gjithçka nisi në bar Interesohem shumë për poezinë. Prej një jete të tërë. Eshtë një mënyrë të shprehuri. Sidoqoftë, kam përshtypjen se kjo ndodh qëkurse di të shkruaj dhe të lexoj. Nga leximet dhe shkrimet e mia, poezia është pjesë e pandarë e jetë sime. Duhet thënë se vij nga vëndet e Verlaine dhe Rimbaud. Në fakt, kam lindur në Ardenne gjatë luftës në një muaj mars të akullt dhe me shumë 18

dëborë. Në fund të vitit 2005, realizova një ëndërr të vjetër duke shkuar të rigjej dimrin e lindjes sime në Québec, ku shkrova librin Bûcheronner le silence – Zhbirimi i heshtjes, libri im i parafundit që kam botuar. Praktikisht, kam ushtruar nga pak të gjitha zanatet (murator, mësues, punonjes pyjor, kamarjer, gazetar për tridhjetë vjet ans…), por poezia mbetet shoqja ime e dashur, e vetmja në fund të fundit, të cilës i kam qëndruar besnike.

sonorités, cet indicible qui fait le poème. Ce n’est pas toujours simple. Relativement aisé quand il s’agit de langues sœurs, dont les structures grammaticales et les syntaxes sont proches, ainsi passer de l’espagnol, de l’italien ou du portugais au français, cela devient un exercice difficile, sinon périlleux quand on passe de la langue d’Ismaïl Kadaré à celle d’Yves Bonnefoy (pour citer un des plus importants poètes français vivants). DE KADARÉ AU RAKI D’ailleurs, on l’ignore en Europe occidentale, Ismaïl est aussi poète et figure en bonne place dans le numéro Poezi shqiptare de l’Arbre à paroles. C’est, bien sûr, mon ami Vasil Çapeqi, l’Albanais d’Amay, qui m’a fait découvrir le Kadaré poète. Et tant d’autres. Vasil traduit. Je peaufine. Dans ce travail en commun, les liens d’amitié se sont consolidés dans une expérience littéraire et humaine tout à fait passionnante. Certes, mon albanais se limite à Santé, Merci, Bonjour, Bonsoir et quelques formules passepartout, mais je crois avoir le sens de la poésie en général, de son rythme et de sa musique. Et puis je prétends bien connaître ma langue. Sans doute Vasil la pratique-t-il fort bien. Il a une belle sensibilité poétique (et il a écrit en français une jolie plaquette intitulée Mon atelier), mais il lui arrive de traduire de façon trop littéraire en s’écartant du texte. Et cela donne douze mots pour sept en albanais. Alors, on reprend au mot à mot et l’on s’aperçoit qu’il suffit d’en changer un, d’en intervertir deux, de recourir à un synonyme… pour que le poème retrouve son souffle premier. Dans cet exercice de patience basé sur une confiance mutuelle qui grandit au fil du temps, nous pouvons – me semble-t-il – nous prévaloir de quelques réussites. Un bel exemple est ce très court poème de la Kosovare Edi Shukriu, Loti, presque un aphorisme : «Vaji i pa lotë / loti / barot». Après de longues semaines, c’est devenu, en français, tout en conciliant dans la traduction, le sens et la musique : «Deuil sans larmes / l’alarme / nous arme». Mais j’allais oublier l’essentiel : cette aventure d’amitié, qui a débuté au bar de la Maison de la poésie d’Amay, a été scellée dans le raki albanais, qui, c’est bien connu, manifeste, surtout en Wallonie, une nette tendance à l’évaporation. Mais cela, c’est une autre histoire que je vous conterai si vous êtes sages… En attendant, je vous dis «Gezuar» !

NGA AMAY NE ARBERI Dhe poezia ndahet me të tjerët : takime, grupe dhe revista. Në Amay, në krahinën e Liezhit, ku banoj prej pesëdhjetë vjetësh, kam qënë një nga themeluesit e Shtëpisë së poezisë dhe te botimeve të Arbre à paroles. Kur themi «Shtëpi e poezisë», bëhet fjalë për një shtëpi të vërtetë, një ndërtesë me zyra, një apartament i cili pret poetet në rezidence, një salle ekspozitash… dhe një bar të thjeshtë. Pikërisht n Québec k Québec të bar, duhet të ketë qënë para shtatë vjetësh, u zhvillua një bashkëbisedimi i cili do të çonte në

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80 një bashkëpunim te frytshëm dhe miqsor. Ne e kishim për zakon, Vasili dhe unë të pinim nga një gotë së bashku. Pa folur për gjë tjetër veçse si bën moti dhe si shkon shëndeti. Vasil, është emri i tij. Mbiemëri : Çapeqi. Me origjinë shqiptare, natyrisht, banues edhe ai në Amay. E dija se i interesonte poezia Atë mbrëmje, të mbështetur në banak, i them : «Vasil, është një fakt që nuk di asgjë për poezinë shqiptare. Si të gjithë, njoh talentin e pafund të romancierit Ismaïl Kadaré (i cili do ta kishte merituar më së miri çmimin Nobel të letërsisë), dhe kjo është gjithëçka...» Tre katër or Québec m Québec pas dhe tre ose katër gota verë më shumë, ne vendosëm t’i kushtojmë poezisë shqiptare një numur në Arbre à paroles. DE MIGJENI À VELAJ I titulluar Poezi shqiptare – Poésie albanaise, ky numur 137 i revistës doli në vjeshtën e vitit 2007. Ai përfshinte tridhjetë e dy poetë, ngaMigjeni, më i vjetri, tek m poezisë shqiptare e reja Alisa Velaj e cila sapo kishte botuar librin e parë me titull : Les fondements du vent – Themelet e erës. Një përzgjedhje shumë e kufizuar, në mos arbitrale, e lindur kryesisht prej leximeve të mikut tim Vasil dhe kërkimeve të tij në internet. Pastaj një seleksionim në funksion të vlerave. Për përkthimin, Ardian Marashin, i cili jetonte ne France dhe Vasilin. Për të ilustruar tekstet, vizatimet pothuajse automatike të Rio Di Maria, me origjine siçiliane, edhe ai vet poezisë shqiptare poet dhe sot president i Shtëpisë s poezisë shqiptare poezisë të Amay-it. Finicionet u bënë prej shkruesit të këtyre radhëve. Dhe zbulimi i një poezie të pasur dhe të shumëllojshme. Me disa karakteristika të veçanta të saj, të cilat i japin një ngjyrim të veçantë në universalitetin poetik : ajo çka ne e cilësuam «albanéité - shqiptarizëm», që do të thotë lidhje me traditat dhe historinë, dhe, mbi të gjitha, aftësia për t’i rezistuar totalitarizmave që gjen shprehjen e vet më të lartë te Arshi Pipa, Jamarbër Marko ose Visar Zhiti. Shkurt u pushtova nga kjo poezi. Publiku u pushtua akoma më shumë dhe, shpejt imponohej kalimi në një dimension më të madh dhe të mendohej për një antologji të vërtetë e cila të përfshijë te gjitha hapsirat shqipfolëse: Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal i Zi… Shkurt, Arbërinë, siç e quanin dikur. Ose më mire Arbëritë : për të mos harruar diasporën…

II – Një vend dhe njerëzit e tij Dalja e këtij numuri te Arbre à paroles kushtuar Poezisë shqiptare do të kishte pasoja të shumta dhe do të favorizonte takime të shumta. Duke filluar nga ato shqipfolëse – shqiptarë dhe kosovarë – të Valonisë të cilët përbëjnë një komunitet të rëndësishëm : pikërisht në qytetin e Huy-it me një restorant të bukur i quajtur Arberia dhe në Namur ku ata kanë një transmetim radiofonik. Ndërkaq, Shtëpia e poezisë e Amay kishte pritur në rezidence dinamiken Flutura Açka, poete dhe botuese, emëri i së cilës sungjeron fluturime të bukura poetike. Shkurt, Arbëria po merrte për mua një fytyrë. Disa fytyra. Të ndryshme. Si edhe peisazhet që do të zbuloja së shpejti. Në sajë të Arian Lekës dhe të Revistës Poeteka të cilët na ftuan, Vasilin dhe mua që të vinim ne Durrës.

NE FESTIVALIN E DURRËSIT Në brigjet e Adriatikut, ky qytet antik i quajtur së pari Épidamnos sipas legjendës, pastaj Durrakhion në shekullin e VII-të para kohës sonë, i thirrur Dyrrachium nën perandorinë Romane. Pikërisht në këtë qytet të ngarkuar me histori (dhe me muzeun arkeologjik të cilin ia vlen vërtet të vizitohet), ku e kaluara takohet pa reshtur me të tashmen (si kjo Tore veniciane e transformuar në një bar simpatik), organizohet në vjeshtë festivali ndërkombtar i cili mbledh poetë të ardhur nga të gjitha vëndet. Një festival poezie, ku ka pak nga të gjitha : ka pooetë funksionarë që përfaqsojnë sallonet dhe mondanitetin, nga festivali në festival, dhe, për fat të mirë, më të rrallë, të tjerët, dhe pafundësisht më të vërtetët, esencialët. Ata që na interesojnë ne për projektin e antologjisë së poezisë shqiptare, të përfshirë në numurin 137 të Arbre à paroles. Takime të njohurish (Flutura Açka, ardhur në qershor 2007 në Amay), takime pasionante (Primo Shllaku, pikërisht, ose kosovarët Agim Gjakova dhe Ali Podrimja), zbulime të reja (Ilia Flurans), talente premtuese (Alisa Velaj dhe Gladiola Busulla)… Shkurt, lëndë e mirë dhe e bukur për këtë antologji e cila duhet të dalë në botimet e Arbre à paroles gjatë vitit 2010. Duke u mbështetur në atë që shkruan me shumë të drejtë Agron Tufa, «L’Albanie est plus grande que sa terre / Que son ciel étendu à pic – Shqipëria është më e madhe se toka e saj, se sa qielli i saj që bie pingul» : shqipfolësit, pasardhës të Ilirëve dhe kushërinj të Etruskëve, përbëjnë shumicën absolute në Kosovë, janë shumë të pranishëm në Maqedoni si edhe në Mal të Zi, pa folur për emigrantët në vënde të tjera te Europës dhe të botës. ME BUSULLEN E ZEMRES Në Durrës, si në çdo festival të këtij lloji, ka detyrime mondane, fjalime dhe pritje, të cilat mund të evitohen. Dhe pjesa tjetër. E cila është spontane. Kontakte që lidhen me busullën e zemrës dhe që nuk mbeten letër e vdekur. Për ne, t’i bëjmë jehonë asaj që shkruhet në poezi prej botës shqipfolëse. Konretisht, kjo u nis me një rezidence autori në Amay për Ali Podrimjen dhe një libër dygjuhësh : La flamme volée – Flaka e vjedhur. Më pas, në numurin Lieux dits – Vënde të thëna të verës së vitit 2009, botimi i një dosjeje të Kosovës me tetë poetë : dy të mëdhenj të cilët nuk jetojnë më (Azem Shkreli dhe Rrahman Dedaj), dy emra të rëndësishëm në Prishtinë (Agim Gjakova dhe Ali Podrimja), dy femra (Flora Brovina dhe Edi Shukriu) dhe dy përfaqsuues të emigracionit në Bruksel (Skender Sherifi dhe Jeton Kelmendi). Më në fund në numurin e dimrit te 2009-2010, vënd për poezinë e re shqipfolëse përbri tematikës qëndrore të cilën e kam për zemër : midis Beckett dhe utopisë, poezia është teatër. Dhe kjo nuk mbaron këtu… III – Një bashkëpunim miqsor dhe i frytshëm Kam një temperament të heshtur dhe lexoj shumë. Për më tapër, qëkurse kam dalë në pension, një situatë e cila nuk krijon për mua, parazitinë, përkundrazi, një dinamizëm të plotë. Lexoj : gazeta, romane, e mbi të gjitha poezi. Në shtëpinë time nuk ka televizor (e kam falur), mbrëmjet e mia kalojnë duke lexuar

përpara një zjarri me dru që flakëron oxhakun. Shpesh shoqëruar me muzikë : Jean Sébastien Bach si edhe John Coltrane, nga kënga franceze ose muzika nëpër botë. Në këto kushte, vjeshta dhe dimri shkojnë mirë me leximin e poezisë. Në gjuhën frënge pasi ajo është gjuha ime ; Por edhe ne spanjisht ose në portugalisht, ku mund të lexoj dhe, ndonjëherë edhe të përkthej. Mbi Vështirësinë e përkthimit «Traduttore tradittore – përkthyes tradhëtar », thotë fjala e urtë italiane. Eshtë kollaj ta thuash, dhe fatalisht reduktuese. Në poezi, përkthyesi duhet te jetë një pasues. Atij i duhet të njohë gjuhën e origjinës, të zotëroje ne perfeksion frëngjishten me nuancat dhe finesat e saj,të ketë një temperament poetik ose më e mira do të qe të ishte vetë poet. Puna e tij konsiston së pari të japv sa më besnikërisht që të jetë e mundur kuptimin e tekstit në origjinal, por gjithasht të japë ritmin, tingëllimet, atë magjepsje që gatuan poezia. Nuk ështv gjithmonë e lehtë. Eshtë relativisht më e lehtë kur bie fjalapër gjuhë simotra, struktura gramatikore e të cilave ka afrimitet, kështu kur kalon nga spanjishtja në italisht, ose nga portugalishtja në frëngjisht, por kjo bëhet një ushtrim i vështirë, për të mos thënë me rrezik kur kalon nga gjuha e Ismail Kadaresë në atë të Yves Bonnefoy (për të cituar një nga poetët e gjallë më të rëndësishëm francezë). NGA KADAREJA TE RAKIA Me që ra fjala, në Europën Perëndimore, nuk e dinë se ismaili është edhe poet i cili zv një vend të merituar në numurin Poezi shqiptare të revistës Arbre à paroles. Ishte sigurisht miku im Vasil Çapeqi, shqiptar me banim në Amay, që më zbuloi Kadarenë poet. Si edhe shumë të tjerë. Vasili përkthen. Unë bëj finicionet. Në këtë punë të përbashkët, lidhjet miqsore janë konsoliduar nëpërmjet njv përvoje letrare dhe njerzore pasionante. Sigurisht që shqipja ime kufizohzt me Gëzuar, Faleminderit, Mirëmëngjes Miëmbrëma apo ndonjë formulë e ngjajshme gjithëandej, por besoj se unë kam sensin e poezisë në përgjithësi, të ritmit dhe muzikalitetit të saj. E pastaj pretendoj se e njoh mirë gjuhën time. Pa dyshim që Vasili e praktikon atë mjaft mirë. Ai ka një ndjeshmëri të lartë poetike (ai ka shkruar edhe një libër të vogël në frëngjisht me titull Mon atelier – punishtja ime), por ndodh që ai përkthen fjalë për fjalë duke u larguar nga teksti. Dhe kjo jep dymbëdhjetë fjalë për shtatë në shqip. Atëhere i rimarrim fjalë për fjalë dhe vërejmë mjafton të ndryshohet njëra, të ndryshohen dy, të gjëndet një sinonim… për t’i dhënë poezisë frymën e parë. Në këtë ushtrim durimi të bazuar mbi një besim reciprok i cili rritet me kalimin e kohës, ne mundemi, sipas mendimit tim të flasim për disa arritje. Një shvmbull i bukur është teksti shumv i shkurtër i poetes nga Kosova Edi Shukriu, Loti, pothuajse një aforizëm : «Vaji i pa lotë / loti / barot». Pas disa javësh pune, u dha në frëngjisht duke përputhur përkthimin me kuptimin dhe muzikalitetin : «Deuil sans larmes / l’alarme / nous arme». Por des harrova më kryesoren : kjo aventure miqësie, që nisi në barin e Shtëpisë së poezisë të Amay-it, u vulos me rakinë shqiptare, e cila është e njohur tashmë, sidomos në Valoni, për tendencën e saj të theksuar të avullimit. Por kjo ështëv një tjetër histori, të cilën do t’jua tregoj po u sollët mirë… Deri atëhere, ju them «Gezuar» ! 19

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

Transmission of universal values throung poetical Magic By PPatrick atrick Sammut Malta “natural phenomenon… pollution… overpopulation”, and also with “atomic arms… All men are equal. Man is also what he writes. And terrorism”. All these put our future in danger. On poetry is that magic which comes directly from the other hand, in The silence of nature one reads his heart and soul. True poetry is universal. It is that the poet and nature are bound together. born in a particular place (space) and in a Katrakis observes that nature’s silence is more particular circumstance (time), but it is then eloquent than man’s “voice or his pen”: that’s why transformed into something which is universal the poet “spend[s] many times/ reading its through what can be called poetical magic. What silence”. exactly this “poetic magic” is one cannot say. Poetry itself is frequently a theme in Katrakis’s However, what one can say is that such an element verse. When imagination is in love is about the can express that thing or state which unites all men conception and birth of poetry. This is very – from whichever place or from whichever time beautiful and lyrical verse: white paper on which they come – together. Such “poetic magic” poetry is written is compared to a “ploughed depends on various other elements: there is the plain”. Three pillars on which poetry is built are thematic level where the poet discusses themes or memory, fantasy and judgement (Building values which pertain to all humankind (such as poetry). In Poet of visible and of invisible Katrakis asks peace, family, love, friendship, respect towards who the poet is. For him the poet is he who praises Mother Nature); there is also the stylistic level, all things, visible and invisible. In The extent of a where through the use of imagery and other poem he writes that: poetical mechanisms the poet helps to transform “The extent of a poem his writing into poetry. Thus, this “poetic magic” does not depend on the number of pages travels through time and space, and is felt and its verses whatsoever language is used and whatever but on the quantity nationality of the poet. It may decrease in power and the power of light when the original text is translated into a second that it radiates.” language, but it still is felt thanks to the universali- Poetry is light and thus a healing element against ty factor and also to the knowhow of the translator. “the darkness of soul” (The light of poetry). Poetry is understood as words (or theory) which can be Malta: Rev. Dr. Amante Buontempo was born in 1920 transformed in actions (or practice). and died in 2004. He was the founder of the Another contemporary Greek poet is Eleni I. Maltese Poets Association (founded in 1975), still Grivas, born and still living in Kato Tithorea in action today. Among his publications are Si vis Lokridas. In one of her latest publications, Pictures pacem cane simper (1973), Wishful Thoughts (1975) of Life (2010), we see Eleni Grivas as the observer and Rhythmical Reactions (1981). Great part of of the simplest of everyday things and thus knows his poetry is social in nature. In fact Buontempo that life is made up of strong contrasts. Thus writes about the problems of modern society such poetry here is a means to reflect about humankind as drugs, aids, abortion, corruption, terrorism, (with its good and evil) and life. She writes about capital punishment, divorce, prostitution, famine, the love and affection of children on the one hand, war, criminality, the differences between social and about the destruction and cold-heartedness classes and paedophilia. One of his poems is The of the adult world on the other. Grivas thus language of my heart where he writes, “And saner upholds positive values (love, friendship, are mad cows than many men:/ who, knowing the happiness, having a “good heart”) against today’s effects of Chernobyl,/ still keep their nuclear materialistic world (wealth, greed, money, power), experiments”. In Famine or slavery he writes that which is worthless when death strikes. Happiness “The world is in decay”. We’re soldiers of true peace is enjoying the things which have no price and are is about war. Here Buontempo writes thus: “‘No thus beautiful and unreachable (Health and safety). War’ is not true Peace, but in the Arts,/ the best Where there is no love there is tyranny, poverty that come from pure and loving hearts!”. Again, and distress (Poverty). Obstinacy is no direct way to knowledge, and the latter neither can be bought in The language of my heart, he writes: (The headstrongness). Bitter words are worse than “I know not how to speak and how to write wounds and sores. All this – including passion and if not in poetry, mistakes - may create pain which is kept secret or sending some message to the world I know: is hid behind a laugh (The pain, Mistakes). a message of true love and inward peace.” Another contemporary poet from Malta is Moreover, pleasure is the result of peace of mind Marlene Saliba, born in 1949. Her publications are and serenity of the soul (The peace of mind). Grivas Time-Faring (1994) and Xbihat tal-Antenati/ advices her reader to think before talking: that’s Ancestral Visions (2011), a bilingual poetry how one is fair with others in life (Thought). In collection. Hers is a very spiritual and another short poem Grivas writes about education metaphysical poet. Saliba becomes one with which she deems as the solution to drugs, theft, Malta’s Neolithic temples and tries to find the real murder and rape. meaning behind such beautiful and perfect A recurrent element is Grivas’s voice in favour of constructions. According to Saliba, there is a the “needy people” and in protest against millenary voice emanating from such sanctuaries “unscrupulous men” (A total catastrophe). Such a which few comprehend or even hear. It is a voice disaster comes when mankind is spoilt through which makes us one with the universe that money and materialism which lead to the suffering surrounds us, a voice which reminds us also of of many (Disaster). peace and inner happiness. In such primordial Grivas also writes environmental verse: constructions Saliba sees, “Ancient dreams in Pollution she contrasts the clean air of the translated into artistic forms/ revealing an early mountains (there is where the real life is) to divine presence/ that we humans have known pollution of the city (man has to escape all this). together.” Here “Our metaphysical heritage lies”, The mountains are a space where the poet is happy “a legacy of sacred geometry,/ animated (Spring), and spring is life and happiness through sculpture/ bequeathing us with a truth/ that our its sounds and colours. In The road of disaster Grivas century cannot as yet exactly fathom…” (from A writes about animal extinction, burning forests, pollution, and ozone problems. Even here we see dream in stone). the poet as the pulse of what’s happening in Greece: Potis Katrakis was born in Demonia in Laconia, today’s world. Greece. One of his most recent publications is The India: Unforseen (2009). Here we also see Katrakis as an One of today’s Indian poets is Arbind Kumar environmentalist and conscience to mankind. In Choudhary. He is the founding father of the Overpopulation and development the poet deals with International Association of Poets, Essayists and the pollution of waters and the lack of pure and Novelists (2006) at Begusarai, Bihar, and one of natural fountains. Even Predictions deals with the founding members of the World Literature Introduction:

Society, Tripura. He is also editor of two reputed literary magazines, “Kohinoor” and “Ayush”. His latest publication is Nature (2011). His is a very concise and intriguing poetry, and his language is very particular. His starting point as a poet is Nature, but his final destination is reflection about different aspects of everyday life such as love and infidelity, politics and corruption (“The petticoat government/ Is the penchant/ Of the prudient/ For the acid test of the potent.”), birth and death, nature and spirituality (“The shaping spirit/ Of the hermit/ Elicits the introit/ Of natural esprit.”), also evil. As Kurt F. Svatek from Vienna writes in the Forward, Choudhary’s “poems are not only a romantic admiration of nature. They have no doubt the “double bottom” to sharpen our consciousness for the problems here and there.” Russia: I have recently received a great number of poems from Dr. Adolf P. Shvedchikov, Russian scientist, poet and translator. He was born in Shakhty in 1937 and published a big number of poems in different international literary magazines. About universality of poetry is his short poem Put parallel mirrors in front of each other: here Shvedchikov writes, “Put parallel mirrors in front of each other,/ And you become absorbed in the mirror reflection of real life./ You disappear completely,/ Your train of thoughts leads you into infinity…” This infinity is that space where all humanity meets and becomes one. Shvedchikov writes about war and hatred in This is the war without end and about human suffering in We come naked to this world. In the first poem the poets writes that “The plague of hatred has been wandering for/ Too long around the world/ And mankind becomes mad!/ People forget about Heaven,/ The hope for good luck disappears…” In the second poem Shvedchikov asks, “Why is reality so cruel and why is our life/ So full of suffering and tears?” The poetical magic behind the words: Poets are excellent observers of what is happening within and without humankind. But they are no journalists or bulletin readers. Their words are special because they are woven with great care in order to touch our hearts and echo deep in our souls. Many times they opt for simplicity on a linguistic level. But this does not mean that they put aside the beauty of such mechanisms as metaphor. This is what makes poetry much more colourful and appealing: war is presented as a plague, love as an ointment, nature a refuge and so on. Poetic magic is also rendered through rhythm, rhyme and alliteration. Here poetry is not meaning but also sound. This is most evident in Choudhary’s verse: “The thorn of the tavern/ Is the hawthorn/ That spurns the lovelorn/ Even of the slattern.” Or “The scarlet tippet/ Of the nymphet/ Is the lovely wavelet/ Of the thicket.” (from Nature) Poetry is made of sounds and colours and also of the poet’s sense of wonder as he looks around. Thus Shvedchikov writes: “I paint your unknown portrait On the sand of yellow, velvety dunes. Your smile is charming, And I am young again! I blend into one The sunlight and radiance of the moon, I live simply without a care Why do we live? I hear the whispering of Baltic pine trees And piercing screams of sea gulls… I keep in my mind the same morning dew And your divine face!” (from I paint your unknown portrait) Humankind’s destiny is death. However, through poetry man becomes immortal. In When I’ll be far away Shvedchikov writes: “When I’ll be far away,/ Don’t burst into tears,/ My verses will stay with you,/ And let time run year after year…” Through poetry man transcends space and time. Is this not poetic magic? (April 2012) www.patrickjsammut.blogspot.com

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

THE FIRST INTERNA TIONAL CONGRESS “MUSE OF POE TRY” PEGASI 2012-”VITRINA” UNIVERSIT Y INTERNATIONAL POETRY” UNIVERSITY 20-23 APRIL 2012 ALBANIA The LLogos ogos Sounds: PPoetry oetry Gives Birth to Infinity

Vassiliki Ergazaki Poetess-Mathematician Representative of the Literary Group of the Spiritual Centre Servers’ Society Ladies and gentle-men, the creators of this supreme art called poetry, Good Evening. From the words of Dimitris Kakalidis is my word and to the temple of the muse “Erato”, I bow. The lyric has neither end nor a beginning,/ poetry never dies,/ in the range of the universes the highest teaching/it sounds the tragedy of its Logos. The Logos sounds… “The Logos speaks to its Logos, to its heavenly bodies. It addresses to their infinite soul, to their infinite spirit, to the bodies of the bodies, to its body.” Oh inflamed seeds of my spirit/, suns that burn in the sky,/ my bodies, my roses of my miracle,/ the essence of my nature amidst the void. The infinite, the Universe, the Galaxies pulsate. The Suns, the Planets pulsate. The hearts of the Poets pulsate as well… Imagination gallops; it runs to conceive inspiration; to unite with the divine spark, the divine lightning, the one that is sent out from the source of the divine Mind. The poet paves the way through the Logos. He reads the musical score of the Universe and harmonically performs its music. Logos is talking to its words, to its syllables, to the consonants and vowels of its soul. It endows them with cosmic harmony and infinity. They align one next to another, symmetric or asymmetric, with every syllable and every sound enclosing concentrated wisdom and knowledge; and all together in one vision, in one idea: the poem. The poem that from its very creation encloses the infinite. The bells of Logos are tolling… Poetry gives birth to infinity. Signaling,/ I refer to my being,/ the spirit’s neverfalling light/ I made aeon dawn on my eternity/ Logos echoes / from the sun to the sea// from the sky to the earth/ from the infinite to the finite world/ from the world to man/ from man to oneself. Dimitris Kakalidis is the poet who every moment in his manifold work praises the poets. He calls them “mystics”, “spiritual guides”, “recreators of Logos”, endowed with inner strength that is spurring them to break the barriers opening windows to the boundless. He recognizes the ability that they have to exalt the

meanings to the divine, to transubstantiate them into “prayer”, “greatness”, “essence” by shaping their images, by skillfully playing with words. He contributes to the interpretation of their word which is the Logos of the one Poet, talking about the power of the pure “shepherd mind”, about the spirit that “radiates with light and wisdom”; about the love that masters “passions and weaknesses”. He defends the Knowledge that lights up the “Abyss”, the “relentless forces of the unconscious” which oppress humanity. My word/ sacred, holy,/ highest, divine,/ and my mysteries supreme,/ unprecedented, unique,/ insuperable ideas of my divine train of thoughts/that my eternity/ perpetually rule. “The burden of the centuries consigns its hopes to the poets. From the field of the universal mind, the ideas, the bearing waves are cordlessly transmitted to the timeless agora like a universal request, seeking for the realization of megacosmic vision”. Oh music of the earth and the sky,/ superb song of the dream,/you emanate from the source of the divine mind/ taming the beings of the infinite. “The writing sounds; the verse outweighs its century. This is the ultimate issue of the poet. He creates the myth; he re-creates it; he preserves it throughout the centuries. Animalborn, human as he is, a horseman, a rider of the winds, dominant of the power; he abandons his stallion, if he has to, and as a walker he fights against death”. Archer I will remain forever/ aiming at inexistent targets/, wild of the winds I’ll be an ascetic/ a God driven fool dancing in the chaos. “Each poem and a vision; each vision and a truth, a potential realization” Dimitris Kakalidis takes the poem in his words, any poem and as he approaches it with respect, he proves that it is filled with particles of light and messages of knowledge. The words, one aside the other, chosen cautiously and wisely from the poet, accompanying the commas and the full stops; aligned or not in melodic quatrains, in the words of the poet Dimitris Kakalidis they become flames, ideas, visions…They become planets, they become suns, they become Universes; they become Infinite.

sees the symbols behind the words. He reveals the myth; the hidden essence of the work. He processes, he analyses this essence. He spreads it out in the Universe, he makes it conscience and he returns it completely pure for the reader, always recognizing in it the greatness of the poet. “Oh, blessing of the poets, great grace, heavenly revelation into the deprivation of earth. Their poems are prayer, spiritual contemplation, ecstasy; the dance of heavenly bodies in God’s magnanimous poem. Gratitude is the praise at the edge of silence.” In his own poetic way; from a different path each time. Sometimes purely intellectually, other times he emphasizes in symbols by using examples from mythology and history, other times he uses the wisdom of numbers, travelling us to the times of Omiros, of Herakleitos, of Pythagoras. And still other times his analysis becomes itself a poem that praises the poem. Whichever way he uses, he always aims to lead his reader to a journey beyond the appearances, beyond the commitments of the limited mind; to the inner liberation. Therefore, through his analyses in his double volume essay, “The Wisdom of the Poem” and “The Wisdom of the Narrative”, he proves that every poem, every narrative is an open window from which the reader can see passions, fears, unpleasant but also pleasant situations of life, to be transformed into knowledge and love, while at the same time the Wideness, the Universe, the Infinite is revealed to him. When the planets arrive in your courtyard/ inquiring about the origin of the suns,/ tell them it is your very soul,/ soul of infinite souls, source of flames. Dimitris Kakalidis is the Philosopher; the philosopher that connects the everyday with the eternal, the human with the divine, the “microcosm” with the “macrocosm”. He totally believes in man’s pure nature, which can lead him to “bliss”, if he wants to. The depth of the earth,/ the depth of time,/ dimension of sun/ in a night of silence. Dimitris Kakalidis is the Master; he is the mystic, the teacher who comes from other times; from times when people used to yearn for the essential but also the beneficial, the theoretical but also the practical. Sending Holy Message to meet thee/ reaching you the day of your delay/ having heavenly power, you have forgotten/ that, you are the world and capable of all.

His offering is inexhaustible! With his endless love he embraces every human being, the nature, the Universe. He praises the Entity, God whom he recognizes in everything. With his whole work, his entire life, he calls man to spiritual alertness so as to gain inner freedom, He conjoins the word of the creator with his his inner independence; to know Himself, to own word. He analyses the poem, he deepens love Life; to realise that he has the ability to be into the ideas, he interprets the meanings, he well, and... to always be well. My song a light,/ darkness my cry,/ my love power/ flower of acanthus./ I appear and I am found/ the seeker./ Realizer of the winds,/ peacemaker of the waters,/ the everlasting of my cosmic flames.

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

My people, /fellows, idols,/throng of my creations,/my absolute abutments/ existences for me to praise./Dancest thou and I shall sing/ chantest thou and I shall celebrate/I grieve and you die/ you are born and I live. Dimitris Kakalidis is the visionary, the pioneer. With his poetry he officiates into the inner world of man. His word always truthful, essential, it touches the sensitive chords of the soul and these pulsate to the message, to the optimistic message that always brings a solution to the dead-end. With his way of life he provides the practical application for all that he has taught. It is over 30years now that he founded a philosophical centre called “The Server’s Society”, a place where Philosophy, the World of Letters, and Poetry are blending together with love, the ultimate interest and dedication to all human beings. I boast for my creation,/ rafter of my suns, I am,/ school of the schools,/into my becoming,/the form thriving,

is studying my soul’s life./I am awake,/I turn meanings. He is the essence and the forms. He against the eternal sleep of my world/and of lives and experiences the unfathomable within my holy matter/the wild nature I tame. the mind and the heart and he uses the lyrics to express it, clarifying, earthing his truth to the Man, according to Dimitris Kakalidis, is the chaos of ignorance; a world himself within the Group. The Group is the Humanity and ignorance of the world.” Humanity is the Universe. Through the small, the limited, the formed he passes to the great, Oh Hellas my body and my spirit/, the the infinite, the formless, always bringing a quintessence of soul and form,/ you flame in redeeming message. my cell like a torch/ casting light at the ends of earth/. The humanity universe,/ eternal flame of the night,/ the thriving female/ bed of my References sperms,/ sinister, pregnant with me womb,/ Dimitris Kakalidis: “The Wisdom of the Poem”, so that in the field of my infinite knowledge/ Analyses of 100 Greek poems. ignorance gives birth to me,/ the unknown Dimitris Kakalidis: “Incentives I”, “Incentives God./ II”, Poetry. Dimitris Kakalidis: “Logos the Third”, Poetry. “The great mystic can only be a poet, the one Dimitris Kakalidis: “Fallen Paradise, Holy who is united, he who utterly represents the Matter”, Poetry. Monad in his ecstatic wanderings in the infinite. He dresses himself with symbols and Translation “Megas Seirios Publications”

Pastime and poetry – one of the last remaining domains of universal values By Davor Šalat Whether the world and man are arranged as having a purpose and value is an ancient question. Philosophical concepts and different religious systems have had many different views about this matter, ranging from cosmos to chaos. Much of contemporary philosophical thought prefers the anti-essentialist attitude, one of the first casualties of which is – purposefulness. The state of decay of natural, social and personal phenomena testifies to the above. Furthermore, a possible cosmological purpose has also been trivialised and reduced to the level of all-out functionality. Man’s functioning on a daily basis, a Kafkaesque subjugation of human integrity to the dictates of a given social system has been imposed as the purpose of man. Such dictates seem to increasingly govern human life as a whole, regardless of whether their origin is totalitarian or ultracapitalist. Such totalitarian organisation of social life is immune to any layeredness, to differentiating between the public and private sphere, between integral humanity and its partial abuses. Both in sometime socialism and current capitalism the functionalisation of man has, in fact, spread over man’s entire life. Socialist practice viewed the concept of pastime distortedly having reduced it to toilsome weekend rests and the repulsive-to-most-people and abstract cultural elevation. And today it is reduced to a consumerist, shopaholic validation of the capitalist hand over man’s free time as well. Given that so-called free time is nothing but an extension of social control over individuals, the concept of pastime has been emptied of its original meaning as being free for something, and not being free from something. Hardly anyone knows today what it is that man should generally be free for outside the system that permeates everything. Owing to the vulgarisational media rule over man’s psychological and spiritual life, the extent of control has long surpassed even the abuse of labour. Contemporary man’s systems of thought, values, actions, as well as experiences, have been automatised in large measure by means of television, Internet and radio models. The domains of thought and experience, which are independent or at least significantly different from those mediated and dictated by the media, have been increasingly narrowing day by day. Nevertheless, these two reduced domains are the only space in which humanity as such – transfiguring man from object to subject – can breathe at all. It seems to me that what is synonymous with this space of integral or fuller humanity is precisely pastime. It is within this space that universal values, which presuppose a whole man, can be accomplished. This space is the exact opposite of the passivity and emptiness of simply free, or rather void time. In defiance of the prevailing spiritual idleness, this space is today yet to be seized with spiritual strength. But what is this space like, how and when is this fuller humanity manifested, what is it that we should be free for, and when is pastime truly pastime, and not void time? There are no unambiguous answers as such to these questions that would apply to everybody. What is, nevertheless, certain is that many different ways of deautomatising man lead to the proximity of pastime, that for many individuals the different spheres of personal fulfilment and reflective research are active pastime as such, with the help of which the increasingly adhesive media network is being exposed. There is no doubt that poetry has always been considered to be part of such creative and active

pastime. However, the social status and function of poetry have been changing significantly over the centuries, including the possibilities for its freedom. From the concept known as poeta vates or the poet-prophet who speaks the core truths of society, from the aesthetisising role of poetry as the social activity that refines, to the avant-gardian erasion of the difference between the text and the world acted on by the text, and to postmodernistic playful toying which has degraded the social role of poetry completely. Besides a social role that poetry ascribed to itself with its different selfconceptions, the reverse process was just as important – the influence of society which, either directly or indirectly, either enters poetry or pushes it to the fringes. This social influence has also changed substantially – from complete control over the poetic text itself in Social Realism to total social indifference to poetry in capitalist consumerism. However, the capacity of poetry to achieve true pastime is inversely proportional to the possibility of its profitability. The weak attempts at commercialising poetry have shown that poetry that aspired after greater success on the market has been dreadfully simplified, or has rather been made more functional. This means that the structure of poetry itself has been subjected to the vulgar laws of the market, disregarding true literary competences. By contrast, poetry can indeed stay outside the system due in large measure to its invisibility for this system of usage. Even if the system manages to penetrate poetry on the thematic, as well as the structural level, the poetic sign will continue to be significantly more complex, to have multiple layers and be fuller than equivocal market motivations. In a nutshell, freedom is constitutive of poetry. Throughout the centuries of its evolution poetry has had the capacity to continually reshape itself from within itself due exactly to this fundamental freedom. Poetry has changed radically the understanding of its very own function and character, the way in which the poetic is manifested as a literarily and historically changeable, yet always present category. Poetry has always been and will continue to be a condensate of the reflective, emotional, cultural, formal, linguistic and all the other capacities of the human spirit and its spatial-temporal limitlessness. Having outlined the nature of poetry in this way, it is about pastime which finds its fulfilment in the process itself, in the never-completable and neverending spiritual-linguistic search, in the intense inner dynamism which makes pastime become the very essence of existence. Poetry, thus, conquers its content always and anew, that very purpose towards which freedom is, in fact, orientated. There is no recipe for such spiritual content in contemporary poetry, including recent Croatian poetry. This spiritual content is found in very different, often opposite poetic experiences, on the individual path of all powerful authorial expressions. Such fulfilling occurrences happen often in contemporary Croatian poetry as well. The main distinguishing feature of the poetry of one of the greatest contemporary Croatian poets – namely, the late Slavko Mihaliæ – is exactly this aspiration after freedom from automatised daily functioning, this setting out on a journey in search of new inner realms. I can only sketch his wondrous, dreamy, resurrected poetic world. By means of the transformative power of poetry, his poetic world continually bursts into newly discovered content of freedom, into pastime that has been fulfilled in the fullness of its meaning. It is a world that is being created from the elements of existing objects, images and words, but their ingenious combination creates a new poetic reality peculiar to a given text, a new poetic reality which has been liberated from both all applied logic and mere imitations of reality:

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80 SCHERZO From the prophecies of the deranged, stars majestically/ descend to earth. By now they already sit at each table./ You’ll see, there will come a time when furious housewives/will be chasing them over the threshold with a broom./ We haven’t yet seen a drunken star. But when soon/ The meteors arrive, anything could happen. / Are you sorry about tranquil afternoons on the riverbank grass? / Eh, flies!/ In the future, there will be buzzing around our ears with all the cosmic / loafers, planets, shooting stars and we’ll have to go on a trip again. The greatest living Croatian poet, Danijel Dragojeviæ, is perhaps the most consistent in the floatability of poetic reality, in the whirling relationship between the world and the text, the interchangeability of everything with everything, in abandoning all life and reflective automatism. In marvellous poetic liberation, he manages to balance between a crumbled world and totalitarianising abstractions, finding himself at a point in which these two opposite poles, nevertheless, do touch and impregnate the event of a new creation. Dragojeviæesque “parallel” genesis is not only a “paper” event, it swirls the spiritual alloy of the conscious and the unconscious, and attains the “absolute moment”, the manifestation of life itself: “… A flock of sparrows is mainly spinning, circular both as a whole and in the details. And such is a sparrow itself: it spins finely and circularly. What is seen and heard is

almost entirely without nouns and adjectives, while the tenses and adverbs play in one spot. And this means that the beginnings and ends are together, that space and time have been annulled and that – there is no sentence. Which is why, when a sparrow transmits this into a song, there is no song either, it only partakes in joint cries, chirping. But this is not simply nothing, this is not small. Instead of that which has not been attained, instead of a sentence, life and joy have appeared in abundance… when all the chirpings are added up, when all the sentenceless joy of movement and flying over is gathered, some special rapture emerges, such as the one we know when we watch (listen to) the way in which disorder and commotion change into order, never actually becoming order.” (extract from Dragojeviæ’s prose poem “Sparrows, Sentence”) In these examples we can observe that poetry, as an explicit realm of pastime, does not facilitate some escape from reality, a colourful escapist store whose lights will blind the beggars looking at them. On the contrary, today’s reality, which has been arranged according to the laws of greater profitability in many of its segments, is some kind of an escape from the hampered, yet irrepressible call of fundamental humanity. Pastime and poetry correct such escapism, reintroduce spiritual and artistic reality to the stage, and reprocure content for reality itself which has been reduced by consumerism and media virtuality. Which is why I consider poetry in particular and art in general to be the final frontier in which universal values can still appear, to be the pith and marrow of pastime, its densest occurrence in the fullness of the original meaning of the concept.

“Gjuha, mjeti universal i ndërkëmbimit të vlerave” Nga Mg. Klodiana Kullolli, poete Popuj të ndryshëm flasin gjuhë të ndryshme, por kjo nuk i bën ata të ndryshëm e as më pak të afërt. Studimet gjuhësore kanë vënë në dukje se gjuhët rrjedhin nga njëra - tjetra, ose kanë elemente të përbashkëta. Sipas këtyre pikpamjeve “struktura e nëndheshme e gjuhës ëshë universale dhe e përbashkët për të gjithë njerëzit”. Ndoshta, pikërisht, për këtë fakt gjuhët arrijnë t’i flasin njëra-tjetrës dhe ta kuptojnë njëra-tjetrën. “Gjuhët nuk janë të huaja për njëra-tjetrën, por apriori dhe jashtë çdo lidhjeje historike kanë ngjashmëri në atë që duan të thonë.” Në këtë këndvështrim gjuha, më shumë se sa mjet dallimi mes popujve, mund të interpretohet si rrugëtim historik drejt një rrënje të përbashkët, aty ku është fillesa jonë. Gjuha ka qenë dhe vazhdon të jetë baza e komunikimit ndërnjerëzor. Ajo është kodi më i madh, më i rëndësishëm e më vendimtari në bashkëjetesën njerëzore. Vetëm nëpërmjet saj njeriu mund të materializojë idetë dhe mendimet e veta. Por përveç funksionit komunikues gjuha luan edhe rol shprehës. Në këtë pikë letërsia është shfaqja më absolute e realizimit të këtij funksioni. Letërsia është një lloj i veçantë gjuhe, apo një përdorim i veçantë i saj. Kështu, si sistem letërsia mbetet pikëtakimi i gjuhëve. Gjuha, parë si element i përbashkët njerëzor, si aftësi e lindur dhe e mësuar (për t’u folur e për t’u shkruar) shërben si mjet i komunikimit të disa vlerave që lidhen me përjetime të përbashkëta, pavarësisht dallimeve gjuhësore midis njerëzve. Letërsia, si sistem vlerash të përbashkëta që krijohet përjetimeve e përvojave të përbashkëta njerëzore, sendërtohet e përçohet nëpërmjet gjuhës. Kështu p.sh. mjafton të shohim të shkruar një poezi (fragment në prozë, apo një tekst dramatik) në gjuhë të ndryshme nga ajo e jona dhe vetëm përmes formësimit të saj gjuhësor në një strukturë të caktuar (varg, rresht apo me elementet e tekstit dramatik) arrijmë të perceptojmë një formë të caktuar të shkrimit letrar. Të njëjtën gjë mund të themi për tekste të tilla të dëgjuara. Përvoja dhe ndjesi të tilla si, malli, dhimbja, frika etj, apo të rrëfyerit, të dialoguarit dhe forma të tjera të shprehjeve letrare përçojnë përjetime të njëjta te dëgjuesi, pavarësisht gjuhës në të cilën janë formësuar. Por përtej kësaj që mund të interpretohet si prani e shenjave të veçanta në veprat letrare, shenja që qëndrojnë përtej gjuhës, e të përbashkëta brenda llojeve të unifikuara historikisht, një ndërkëmbim më i plotë (ndoshta asnjëherë përfundimtar) i vlerave letrare, por jo vetëm, realizohet vetëm nëpërmjet

përkthimit. Arti, me mesazhet universale që përcjell, bëhet pjesë e trashëgimisë kulturore e shpirtërore botërore. Ai ka shumë disiplina, të cilat procedojnë me anë të kodeve të ndryshme në përcjelljen e mesazheve. Piktura e skulptura, artet pamore kanë kodin e tyre të komunikimit dhe artikulimi i tyre artistik është universal. Po ashtu muzika ka një gjuhë universale. Ndërsa letërsia, si një art i pëzëvendësueshëm, por i receptueshëm vetëm nëpërmjet gjuhës, e ka domosdoshmëri përkthimin për realizimin e komunikimit ndërkombëtar, e të bërit universale të mesazheve që përçon. Përkthimi luan rolin kryesor në ndërtimin e një shoqërie bashkëkohore e me vlera. Historia na e ka dëshmuar këtë. Në çëshjen e përkthimit ka pasur e vazhdon të ketë diskutime nga më të ndryshmet. Ajo që gjithmonë është parë si një problem kyç ka të bëjë me raportin që krijohet mes veprës letrare origjinale dhe përkthimeve të saj. A është vepra letrare tërësisht e përkthyeshme? A kemi të bëjmë me të njëjtën vepër si në origjinal dhe në përkthim? A arrin të transmetohet në tërësinë e vet vepra letrare, si një produkt ndjesor, përgjatë kalimit nga njëra gjuhë në tjetrën? Këto janë disa nga pikat e nxehta të diskutimeve në lidhje me përkthimin letrar. Nëse iu referuam më sipër ngjashmërive që kanë gjuhët midis tyre, në diskutimin mbi përkthimin mund të themi se është pikërisht përkthimi ai që na vë në dukje afërsinë midis gjuhëve. “Por në të vërtetë afërsia e gjuhëve në një përkthim dëshmohet shumë më thellë dhe më spikatur sesa në ngjashmërinë sipërfaqësore dhe të vagullt midis dy veprave letrare.” E megjithatë, pavarësisht nga diskutime të tilla, ajo që nuk mund të mohohet është fakti se përkthimi (jo vetëm ai letrar) mbetet rruga e vetme e komunikimit të vlerave letrare ndërkombëtare, ura lidhëse e gjuhëve. Antonio Paz thekson rolin specifik të përkthimit letrar në letërsi. “Stilet kalojnë nga një gjuhë në tjetrën; veprat, secila e rrënjëzuar në tokën e vet unikale gjuhësore, janë unikale, por jo të izoluara; gjithsecila lind dhe jeton në lidhje me të tjerat, të ngjizura në gjuhë të ndryshme.” Mjafton të përmendim rolin historik të një aradhe përkthyesish që kanë dhënë e vazhdojnë të japin një kontribut të pazëvendësueshëm në ndërkëmbimin e vlerave midis kulturave. Po përmendim këtu kontributin që kanë dhënë

në fushën e përkthimit autorët shqiptarë. Vendimtar në lindjen dhe zhvillimin e letërsisë shqipe është roli i autorëve të letërsisë filobiblike, i përkthimeve të tyre fetare dhe rolit të këtyre përkthimeve në shkëmbimin e vlerave. Përkthimet mjeshtërore të Fan Nolit, Lasgush Poradecit, Vexhi Buarasë, Gjon Shllakut, Robert Shvarcit e të shumë autorëve të tjerë kanë kontribuar në sjelljen e vlerave letrare botërore në një shqipe të admirueshme. Vlerat estetike të gjuhës shqipe janë dëshmuar që herët. Mjafton të përmendim Naimin, Mjedën, Konicën, Poradecin, Kadarenë e shumë e shumë shkrimtarë që me veprën e tyre, dhe në mënyrë specifike me krijimtarinë poetike (duke qënë se poezia është forma më elitare e përshfaqjes së funksionit estetik të gjuhës), flasin për një gjuhë të pasur e me vlera të rralla. Në këtë kontekst përkthimi letrar duhet parë në dy aspekte: - përkthimi nga gjuhët e tjera në gjuhën shqipe - përkthimi nga shqipja në gjuhët e tjera. Përkthimi në të dy rastet luan një rol thelbësor. Në rastin e parë nëpërmjet përkthimit veprat letrare, si përfaqësuese të letërsive të ndryshme, bëhen pjesë e pandashme e letërsisë sonë (përkatësisht e gjuhës, në të cilën përkthehet). Në rastin e dytë letërsia jonë mund të njihet në përmasa më të gjera dhe afrohet e ballafaqohet me vlerat e e letërsive të tjera. Për të dëshmuar gjerësisht vlerat e gjuhës sonë, sendërtuar këto në formën më të lartë të saj, letërsinë, “është i domosdoshëm një organizim i mirëfilltë i shkrimtarëve dhe përkthyesve letrarë, një vetëdijësim i mirëfilltë për rëndësinë e përkthimeve letrare, që mund të përmbushet në rrafshin e duhur vetëm në bashkëpunim midis institucioneve letrare, shkrimtarëve dhe përkthyesve letrarë”. Dua të citoj këtu edhe mendimin e Rudolf Panvici-t, i cili në shkrimet e tij Kriza e kulturës evropiane, thotë: “Përkthimet tona, edhe ato më të mirat nisen nga një parim i gabuar, ato duan të gjermanizojnë indishten, greqishten, anglishten në vend që të indianizojnë, greqizojnë, anglizojnë gjermanishten”. Ndoshta në këtë pikë këtë duhet të bëjnë edhe përkthyesit tanë me gjuhën shqipe. Së fundmi theksoj se, pavarësisht diskutimeve mbi përkthimin dhe çështjeve që lidhen me të si proces specifik, roli i tij është thelbësor në universalizimin e vlerave letrare. Përkthimi letrar është “jo vetëm një mjet thelbësor komunikimi ndërkulturor mes popujve, por edhe mjet ndërtimi për vetë kulturën”. Por, nëse letërsia është në radhë të parë prodhim gjuhësor dhe letërsitë e popujve të ndryshëm përfaqësohen me anë të gjuhëve të ndryshme, ajo pra, letërsia, në të njëjtën kohë, është edhe një gjuhë e veçantë, është një kod universal.

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Hellenistic Poetry By Despna KONTAXIS

Later Greek poetry flourished primarily in the 3rd century BC. The chief poets were Theocritus, Callimachus, and Apollonius of Rhodes. Theocritus, who lived from about 310 to 250 BC, was the creator of pastoral poetry, a type that the Roman Virgil mastered in his ‘Eclogues’. Of his rural-farm poetry, ‘Harvest Home’ is considered the best work. He also wrote mimes—poetic plays set in the country—as well as minor epics and lyric poetry. Callimachus, who lived at the same time as Theocritus, worked his entire adult life at Alexandria, where he was cataloger of the library. Only fragments of his poetry survive. The most famous work was ‘Aetia’ (Causes). It is a kind of poem called an elegy and in four books explains the legendary origin of obscure customs, festivals, and names. Its structure became a model for the work of the Roman poet Ovid. Of his elegies for special occasions, the best known is the ‘Lock of Berenice’, a piece of court poetry that was later adapted by the Roman Catullus. Callimachus also wrote short poems for special occasions and at least one short epic, the ‘Ibis’, which was directed against his former pupil Apollonius. Apollonius of Rhodes was born about 295 BC. He is best remembered for his epic the ‘Argonautica’, about Jason and his shipmates in search of the golden fleece. Apollonius studied under Callimachus, with whom he later quarreled. He also served as librarian at Alexandria for about 13 years. Apart from the ‘Argonautica’, he wrote poems on the foundation of cities as well as a number of epigrams. The Roman poet Virgil was strongly influenced by the ‘Argonautica’ in writing his ‘Aeneid’ (see Virgil). Lesser 3rd-century poets include Aratus of Soli and Herodas. Aratus wrote the ‘Phaenomena’, a poetic version of a treatise on the stars by Eudoxus of Cnidos, who had lived in the 4th century. Herodas wrote mimes reminiscent of those of Theocritus. His works give a hint of the popular entertainment of the times. Mime and pantomime were a major form of entertainment during the early Roman Empire. Hellenistic Prose History. The significant historians in the period after Alexander were Timaeus, Polybius, Diodorus Siculus, Dionysius of Halicarnassus, Appian of Alexandria, Arrian, and Plutarch. The period of time they cover extended from late in the 4th

Nr.80 century BC to the 2nd century AD. Timaeus was born in Sicily but spent most of his life in Athens. His ‘History’, though lost, is significant because of its influence on Polybius. In 38 books it covered the history of Sicily and Italy to the year 264 BC, which is where Polybius began his work. Timaeus also wrote the ‘Olympionikai’, a valuable chronological study of the Olympic Games. Polybius was born about 200 BC. He was brought to Rome as a hostage in 168. At Rome he became a friend of the general Scipio Aemilianus. He probably accompanied the general to Spain and North Africa in the wars against Carthage. He was with Scipio at the destruction of Carthage in 146. The history on which his reputation rests consisted of 40 books, five of which have been preserved along with various excerpts. They are a vivid recreation of Rome’s rise to world power. A lost book, ‘Tactics’, was on military matters. Diodorus Siculus lived in the 1st century BC, the time of Julius Caesar and Augustus. He wrote a universal history, ‘Bibliotheca historica’, in 40 books. Of these, the first five and the 11th through the 20th remain. The first two parts covered history through the early Hellenistic era. The third part takes the story to the beginning of Caesar’s wars in Gaul, now France. Dionysius of Halicarnassus lived late in the 1st century BC. His history of Rome from its origins to the First Punic War (264 to 241 BC) is written from a Roman point of view, but it is carefully researched. He also wrote a number of other treatises, including ‘On Imitation’, ‘Commentaries on the Ancient Orators’, and ‘On the Arrangement of Words’. Appian and Arrian both lived in the 2nd century AD. Appian wrote on Rome and its conquests, while Arrian is remembered for his work on the campaigns of Alexander the Great. Arrian served in the Roman army. His book therefore concentrates heavily on the military aspects of Alexander’s life. Arrian also wrote a philosophical treatise, the ‘Diatribai’, based on the teachings of his mentor Epictetus Best known of the late Greek historians to modern readers is Plutarch, who died about AD 119. His ‘Parallel Lives’ of great Greek and Roman leaders has been read by every generation since the work was first published. His other surviving work is the ‘Moralia’, a collection of essays on ethical, religious, political, physical, and literary topics. Byzantine literature Constantine the Great moved the capital of the empire from Rome to Byzantium (now Istanbul) in about AD 330 and renamed the city Constantinople. The Eastern, or Byzantine, Empire lasted until it was destroyed by the Ottoman Turks in 1453 . The civilization of this empire was Greek in language and heritage, but it was Christian in religion. In religion the crowning literary achievement was considered to be the New Testament portion of the Christian Bible. This, coupled with a reverence for the great literary traditions of the past, combined to make Byzantine literature very conservative. The written language had to preserve the forms of speech of the New Testament and the Church Fathers. Being heirs to such a great literary tradition excluded any interest in outside ideas. This undue emphasis on form smothered any likelihood of originality and invention. The literary creations of the period have, therefore, bequeathed few memorable works to the present. Much of the writing was necessarily religious: sermons, hymns, theological works, and descriptions of the lives of the martyrs and saints. Of the few authors who are still read may be mentioned Eusebius (died 340), who wrote the first church history; St. Basil the Great (died 379), who organized Eastern monasticism; his brother Gregory of Nyssa (died 394), who wrote many works in which he combined Platonic philosophy with Christian teaching; and Gregory of Nazianzus (died 389), who is noted for his poems, sermons,

letters, and writings on theological controversies. The writings of the historians, geographers, philosophers, scientists, and rhetoricians are read today largely as curiosities or as sources of historical information. A work such as ‘Byzantine History’, a 37-volume study by Nicephorus Gregoras (died 1360), for example, constitutes a valuable primary source for the 14th century. In philosophy only Proclus (died 485) deserves mention. He was the last major Greek philosopher and was influential in spreading the ideas of Neoplatonism throughout the Mediterranean world. The only literature that showed any real originality was that written in the vernacular, the language of the common people. This literature—including poems, romances, and epics—was only written from the 12th century onward. Of the epics, the most memorable is the story of Digenis Akritas, based on a historical figure who died in about 788. It presents Akritas as the ideal medieval Greek hero. After the capture of Constantinople by the Turks, Greek national life and culture ended for centuries, as did literary production. It was only revived when Greece became independent in 1829 Modern Greek poetry In 1991, two books of poetry, by two major Greek poets, made their appearance on the Greek poetic scene: the posthumous work of Yiannis Ritsos, who died in 1990 at the age of 81, entitled Late, Very¨Late into the Night and a collection of 14 poems under the title: The Elegies of Oxopetra1 by Odysseus Elytis (he died 3 years later). Elytis complained in one of his very rare interviews that his book was received as a kind of farewell: “You would think that they were already in mourning” he said; “They isolate one line (‘the truth is given only in exchange for death’) and they conclude that with these poems I try to come to terms with my death, as if I hadn’ t been dealing with death in all my poetry!”. Kostis Palamas, another beacon of Greek poetry, with tremendous literary influence¯he even managed to keep Cavafy off the shores of the Athenian literati for quite a long time¯tried in his laborious, long poems to establish the psychological elation of the modern Greek man supported by his past history (ancient, Byzantine, folk) and the present. Angelos Sikelianos (died 1951) expressed in his visionary poetry this feeling of “oneness”, linking the Greek of today to all the premordial elements which had nourished, on his land, gods and men alike, a land “where memory has no end and no beginning”. In a sort of pantheistic exaltation, where the god Dionysos and Christ take part in the same ritual, Sikelianos celebrates life and life giving death. George Seferis, the inconsolable witness of the Asia Minor disaster of 1922, strived to find “another life” in a country resembling “a large plane-leaf / swept along the torrent of the sun / with the ancient monuments and the contemporary sorrow” (“The King of Assini”). He traced the itinerary of the Greek man, who, like a new Argonaut, sets out not to find the golden fleece but his Greek identity, a reconciliation between the ancient statues and contemporary sorrow. Even the Alexandrian Cavafy, distanced both geographically and psychologically from mainland Greece, created a totally original world where modern psychological attitudes are dressed in the frock and charm of the forgotten protagonists of a very obscure moment in history. In April 2012 Despina Kontaxis was invited to attend the first International Congress of Literature “Muse of poetry Pegasi” But who is Despina Kontaxis? She is a physiotherapist and a poetess. She has has published 3 poetry books having as titles:” You I think of while I wait”, “The solitude of the bedwalker” and “The purple kiss”. She has also translated “Oresteia” by Aeshylus in english for an off Broadway production that toured America in 2010-2011. Between the numerous

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80 awards of Despina Kontaxis are the following important : • Headmaster’s Award, Johannesburg, South Africa • Award-Metal of benefactor of the Nomarchy of Kavala, Greece • Award of the Municipality of Eleftheroupolis Kavala, Greece. • Award of the Panhellenic Physiotherapy Association. • Metal by the United Poets Laureate International. • International Book Award «Alexander Papadiamantis» for the poetic collection «The solitude of the bedwalker». • International Book Award «Midnight» for the bilingual poetic collection «The purple kiss». • Metal with the name «Ares» at the 1st Mediterranean Poetry Festival. • Award for her poetic tribute by the International Society of Greek Writers and Artists. • Her poem “Sentimental Parade” in “A Royal Romance” anthology inspired by the marriage of Prince William to Kate Middleton. • The only greek poetess that reached the top 10 by the UN for her poem “Hibakusha” • Trophy and metal ”Mahatma Fule” Nagpur, India from “Mahatma Fule Talent Research Academy” for a remarkable work in the field of Poetry and for keeping the name of Greece high.

2. * South Africa

By Despina Kontaxis South Africa has 11 national languages, Afrikaans, English,Zulu,Xhosa,Sotho,Pedi,Tswana,Venda,SiSwati,Tsonga, and Ndebele. Any definitive literary history of South Africa should, it could be argued, discuss literature produced in all eleven languages. Some of the early names include Leipoldt and Langenhoven, who wrote the national anthem (Die Stem). Early poetry often deal with theAnglo-Boer War, and it is only in the 1930s that poetry reaches a significant literary standard. N. P. van Wyk Louw is the vanguard of the new movement, called Dertigers, along with his brother WEG Louw, and Elizabeth Eybers, although they were all to write in future literary periods. Olivier notes Van Wyk Louw’s predominance: “It was only in the Thirties that a fully developed theory about Afrikaans as a national literature was launched by the erudite poet, N P van Wyk Louw, in his two collections of essays Lojale verset (1939) and Berigte te velde (1939)”. Van Wyk Louw introduced international literary theories and movements into the South African literary scene on a much larger scale than any of his predecessors, and his “theory provided the intellectual and philosophical space within which poets and novelists could exercise their craft without fear of transgression; in short, it became the paradigm for Afrikaans literature” (Olivier) Tony Ullyatt’s The Lonely Art: An Anthology includes South African English poetry. English poetry in South Africa is often considered ‘good’ by whether or not it criticises Apartheid, or whether or not it depicts life ‘as it is’, rather than the Afrikaans emphasis on literary merit Although there are nine official African languages in South Africa, most speakers are fluent in Afrikaans and English. Coupled with the small market for writing in African languages, this has led many African writers to write in English and Afrikaans. The first texts produced by black authors were often inspired by missionaries and frequently deal with African history, in particular the history of kings like Chaka. Modern South African writing in the African languages tends to play at writing realistically, at providing a mirror to society, and depicts the conflicts between rural and urban settings, between traditional and modern norms, racial conflicts and most recently, the problem of AIDS.

In the first half of the 20th century, epics largely dominated black male writing: historical novels, such as Sol T. Plaatje’s Mhudi: An Epic of South African Native Life a Hundred Years Ago (1930), Thomas Mofolo’s Chaka (trans. 1925), and epic plays like those of H. I. E. Dhlomo, or heroic epic poetry such as the work of Mazizi Kunene. These texts “evince black African patriarchy in its traditional form, with men in authority, often as warriors or kings, and women as background figures of dependency, and/or mothers of the nation” (Cullhed, 2006: 21). Female literature in the African languages is severely limited because of the strong influence of patriarchy, but over the last decade or two society has changed much and it can be expected that more female voices will emerge. Zulu Some of the most prominent Zulu authors are BW Vilakazi, Mazisi Kunene, RRR Dhlomo, HIE Dhlomo, JL Dube, Njabulo S Ndebele, Nimrod Ndebele, EA Made, and DBZ Ntuli. Xhosa Some of the most prominent Xhosa authors are AC Jordan, Samuel EK Mqhayi, JJR Jolobe, ZS Qangule, KS Bongela, Godfrey Mzamane,Rubusana, and Guybon Sinxo. A female writer of note is Sindiwe Magona. Her 1998 novel, Mother to Mother, deals with violence at the end of Apartheid through the killing of American student Amy Biehl. Magona writes both in English and Xhosa. Sesotho Some of the most prominent Sesotho authors are MKPD Maphala, BM Khaketla, and Thomas Mofolo. Pedi Some of the most prominent Pedi authors are OK Matsepe, HDN Bopape, HP Maredi, SR Machaka, and Ramaila. Tswana Some of the most prominent Tswana authors are Sol DT Plaatje, DB Moloto, DPS Monyaise, SA Moroke, Gilbert Modise, MJ Ntsime, LD Raditladi (who had a crater on Mercury named after him), MD Mothoagae, JHK Molao. The most famous piece of literature in South Africa is without any doubt “The Long Walk to Freedom” by none other than Nelson Mandela himself. South Africa has a very much alive and rich story telling tradition that has stood the test of time. Its modern story tellers, men and women of all races, have produced and continue to produce an extraordinary rich and varied literary output in all 11 official languages, using the written word as their form of expression. Looking at the diverse cultures and languages diversity in South Africa, each with its own literature background, one can not really speak of one South African literature. The culture that maybe could claim some form of national literature is the Afrikaans one. South Africa’s English literature on the other hand, is often seen within the context and as a sort of extension of English literature in the world as a whole. Most of the major works in Afrikaans have found their way into English translation. Black literature in South Africa, as with anywhere on the continent, began with the oral tradition, augmented by song, which has always been a powerful tool of community fellowship and communication in Africa. Literary expression by the various black cultures has traditionally been hampered by widespread illiteracy, censorship and political inequalities. Apart from that they had very limited access to the print media. It was not until the 20th century that literature by black South Africans emerged. However, for the sake of a broader reach most black

writers of consequence have tended to write in English. One of the first towering figures in South African literature was Olive Schreiner. She wrote the novel “The story of an African farm”, which is generally considered to be the founding text of South African literature. It tells the story of several characters representing aspects of South African society of its day. Olive Schreiner was born on a mission station and worked as a governess on isolated Karoo farms, an experience that formed the novel. She later supported the Boers in their war of freedom against Britain. The first novel by a black South African was Mhudi (completed in 1920 but only published in 1930), by Solomon (Sol) Thekiso Plaatje. This epic story follows the trajectory of the Tswana people during and after their military encounter with the Zulus under Shaka, the Zulu conqueror of the 19th century and encompasses their earliest encounters with the white people moving into the interior. Viewed as the founding father of black literature in South Africa, Plaatje was also the first secretary general of the then South African Native National Congress (now the African National Congress) at its foundation in 1912. Then there was Nadine Gordimer published her first short stories in the early 1950s. She was the first South African to receive the Nobel Prize for Literature in 1991. Between those two dates, her many novels and short stories articulated key issues for white South Africans sympathetic to the plight of disenfranchised blacks. Next to that her work showed the outside world a devastating picture of what it was like to live under apartheid. Another important South African Novelist was J.M. Coetzee, who received the Nobel Prize for Literature in 2003. A loose grouping of Afrikaans writers of the 1960s, calling itself “Die Sestigers” (The Sixtiers), was formed out of a core of influential novelists, commentators and poets, including well-known writers such as Jan Rabie, Etienne Leroux, Breyten Breytenbach and Andre Brink. Publishing first in Afrikaans and later also in English, these writers were increasingly politicised by the situation in South Africa and their contrasting experiences overseas. Breytenbach, left South Africa in 1960. When he returned to South Africa in 1970, he was arrested and jailed for work he was doing for the liberation movement. After Apartheid there certainly has been no sudden post-apartheid renaissance. The primary topics of most of the writers such as apartheid and racial issues did not suddenly change. Well, apartheid may have died, but its effects linger on and the issues of power that haunted the apartheid era are still in many ways with us. Many writers dealing with South Africa today are still focussing on the legacy of its past in their writings, looking for answers to challenging questions such as what it is like to be a South African, what it is like to live in a new South Africa. Last but not least is another great South African writer J.R. R. Tolkien. Tolkien was an English writer, poet, philologist, and university professor, best known as the author of the classic high fantasy works The Hobbit, The Lord of the Rings, and The Silmarillion. After his death, Tolkien’s son Christopher published a series of works based on his father’s extensive notes and unpublished manuscripts, including The Silmarillion. These, together with The Hobbit and The Lord of the Rings form a connected body of tales, poems, fictional histories, invented languages, and literary essays about a fantasy world called Arda, andMiddle-earth within it. Between 1951 and 1955, Tolkien applied the term legendarium to the larger part of these writings.

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

Letërsia italiane e shekullit të XX dhe karakteri universal i saj Nga Arjan K allco Kallco Letërsia italiane është letërsia e një kombi të madh në kohë që jo vetëm e udhëhoqi në lëvizjet e shumta shoqërore, kulturore dhe letrare, por që me veprat e saj i dhuroi botës modelet e shumta të një letërsie lider në mendime, estetikë, gjini dhe gjuhë. Pak histori është e nevojshme për të kuptuar të shkuarën dhe t’i drejtohesh së tashmes. Është Italia ajo që i hapi rrugën letërsisë me gjigandët e saj të lirikës dhe prozës, me emrat e Dante Alighierit, Francesko Petrarkës dhe Xhovani Bokaços. Nuk ka letërsi në botë që të mos i referohet modeleve të Komedisë Hyjnore, Këngët dhe Dekameronit që mbeten edhe sot shembulli më i qartë i vulës që ata i vunë gjithë letërsisë së mëvonshme. Pra me emrat e tyre mori rrugë dhe zhvillim letërsia. Drita e madhe e kombit italian vazhdoi edhe në shumë fusha të tjera që nga dija tek shkenca, nga muzika tek artet, nga toria tek praktika. Janë të shumtë dhe që sot i nderon i gjithë njerëzimi. Historia e botës nuk është dhe nuk mund të jetë historia e një kombi të vetëm, sado i madh të jetë. Më pas lindën kultura, letërsi dhe arte të tjerë që e pasuruan në shekuj traditën e idhtarëve të parë. Çdo epokë nxori gjenitë e vetë dhe testamentet e veta, ku përsëri vendi ynë mik, ka një meritë të jashtëzakonshme. Në shekullin e kaluar gjenia e tij nuk mbaroi, por na dhuroi përsëri mrekulli që sot i shijojmë si kinematografia apo arti i gjashtë. A nuk mbajnë firmën e regjizorëve italianë? Vitet ‘900 janë vitet e dy tragjedive të mëdha botërore dhe të shumë të tjerave kombëtare, prandaj edhe letërsia pasqyroi realitetin e kohës, i vetmi realitet ekzistues sipas Leopardit. Në këto tragjedi asnjë shkrimtar i denjë për emrin nuk mund të qëndronte i veçuar apo të tregohej konformist me kohën dhe jetën në të gjitha aspektet e tragjizmit në rrugëtimin e vet. Në këtë kumtesë po paraqit një histori të shkurtër të rrymave dhe lëvizjeve më të fuqishme kulturore dhe letrare që lindën në Itali. Por kjo letërsi si dhe gjithë letërsia botërore duke qënë pjesë e trashëgimisë kulturore, ka mbërritur edhe tek ne gjatë gjithë kohës kur ishte e mundur sjellja e librave dhe në shekullin e kaluar kur patëm rastin që të rilidheshin urat e bashkëpunimit. Në të gjejmë një pjesë të shpirtit të shqiptarëve të Italisë që ikën 500 e ca vjet më parë nga trojet tona dhe të atyre letrarëve që ishin të tillë, por edhe e atyre që u formuan në itali dhe që më pas menduan të rihapnin urën e komunikimit në fillim të viteve ’90 dhe që sot janë mbartësit e sigurtë të identitetit bilinguist, të vlera të padiskutueshme të letërsisë italo-shqiptare. - Takimi në Selanik për Hapësirën, Kohën në Letërsinë italiane si dhe takimi me shkrimtarin Antonio Tabuki - Takimi në Tiranë, Dy popuj, një det, një miqësi dhe takimi me shkrimtarë italianë si Nigro dhe Abate, por edhe me shkrimtarë dhe poetë shqiptarë që tash jetojnë në Itali. - Takimi me Nigron në Korçë në kuadrin e Javës së Gjuhës italiane në botë - Takimi me shkrimtarë dhe poetë në Kraiova, Rumani 26

- Takimi në Morra De Sanctis, vendlindja e kritikut më të madh italian dhe me kritikë, shkrimtarë dhe poetë nga bota - Dita Ndërkombëtre e Poezisë në Universitet çdo 21 mars - Përkthimet e shumta nga shkrimtarë dhe poetë italianë, por edhe nga bota - Artikujt e shumtë të shkruar lidhur me letrarët dhe veprat e tyre - Librat e botuar me poezi, prozë dhe përkthime Verizmi Verizmi ose Realizmi është një lëvizje letrare që u përhap në 30 vjetët e fundit të ‘800 në Itali duke marrë shtysë nga lëvizja franceze Natyralizmi, që shprehet përmes krijimeve të veprave letrare që kanë si argument realitetin njerëzor dhe social, të paraqitur me reptësi shkencore, në mënyrë objektive dhe të shkëputur. Parimet e rrymës veristët i shohin në një këndvështrim të veçantë lidhur me situatën historike italiane : industrializmi është në hapat e tij të parë dhe bashkimi i vendit në vitin 1861, një bashkim që u festua me madhështi vitin e kaluar edhe tek ne me disa konferenca, i përkeqësoi problemet ekzistuese, si ndryshimi i madh apo hndeku midis jugut dhe veriut. Emrat më të shquar të Verizmit janë Giovanni Verga, Luigi Capuana, Matilde Serao, Grazia Deledda, që mund të futet midis Verizmit o Dekadentizmit. Neoklasicizmi dhe Giosuè Carducci Tema kryesore e tij është atdheu, me të drejtë është quajtur Poeti kombëtar, Italia që sipas tij i kishte harruar vlerat e së shkuarës dhe të Rilindjes dhe këto vlera duheshin rivlerësuar nën dritën e zhvillimeve të reja të historisë së Europës. Italia i kishte dhënë gati 1800 vjet histori botës dhe mosndriçimi dukej se e dëshpëronte poetin. Një lloj si poetët tanë kur i këndonin Shqipërisë : O moj Shqypni e mjera, Shqypni... Periudha e parë e ‘900 Në fillim shekulli lindën rryma që u quajtën avangardiste që synonin me veprën e tyre të thyenin urat me format tradicionale të letërsisë. Midis tyre mund të përmendim Dadaizmin, Kubizmin, Ekspresionizmin, Futurizmin. Natyra lider në kulturë u shfaq menjëherë hapur me Marinetin dhe manifestin e tij mbi Futurizmin, të botuar në Francë. Libri poetik më i rëndësishëm është i Ungaretit, i Sabës dhe në tregimtari shprehet me një traditë më të flashkët sesa lirizmi me autor Manxonin dhe me veprën Të fejuarit, që konsiderohet si abetarja e gjuhës letrare kombëtare italiane. Emra të tjerë që mund të përmendim janë Gabriele D’Annunzio, por më kuptimplotë është e gjithë vepra e Luigi Pirandelos, psikologut letrar dhe që është “konsideruar eksperimentues apo si pararendës metatregues ku përfshihen komponentët e poetikës si antipozitivizmi dhe antiracionalizmi”.

Vitet ‘900 Levi. Letërsia e Jugut Letërsia duke qënë pasqyruesja më e drejtpërdrejtë e jetës, pëson ndryshime që janë të pashmangshme me vetë zhvillimet e shoqërisë, një lloj dialektike e brendshme që mund të themi se e zhvillon. Gjatë periudhës së Neorealizmit, por edhe më vonë tregimtaria gjen dhe eksperimenton forma dhe tema të reja, duke e bërë më të theksuar lidhjen formëpërmbajtje. Ka bollëk dhe varietet të madh prodhimtarie, por është e vështirë të dallohen rruma apo drejtime. Emra të njohur janë Giorgio Bassani, Pier Paolo Pasolini, Carlo Emilio Gadda, Italo Calvino, Elio Vittorini, Dino Buzzati, Alberto Moravia, Elsa Morante, Natalia Ginzburg, Goffredo Parise, Primo Levi, Umberto Eco, Beppe Fenoglio, Leonardo Sciascia, Andrea Camilleri, Ignazio Silone, Raffaele Nigro, Giuseppe Tomasi di Lampedusa. Neoavangarda Vitet ’60, por edhe pas tyre, një grup shkrimtarësh dhe poetësh i dhanë rrugë dhe frymëzuan drejtimin më të ri të kohës, Neoavangardën, që në thelb të saj kishte refuzimin ndaj shprehjes tradicionale të ndjekur deri në atë kohë dhe nga një eksperiment i thellë gjuhësor më përfaqësues të mirënjohurin Umberto Eco, më pas Edoardo Sanguineti, Franco Fortini, Andrea Zanzotto për të cilin kam patur rastin të përgatit dy shkrime duke sjellë përmes intervista të tij të dhëna në gazeta edhe mendimin e një poeti të lidhur më vendlindjen, poeti që u flet maleve. Dy koncepte universale : Letërsia (italiane) dhe (Italia) letrare Çdo letërsi, e kujtdo kombi, ka një natyrë të veçantë, lidhja me identitetin kombëtar. Edhe letërsia italiane nuk mund t’i shpëtonte kësaj aksiome të madhe që e nxjerr vetë historia. Çdo vend e ka edhe një model dhe modeli më i mirë italian është Francesco De Sanctis. Letërsia në Itali luajti një rol të madh sepse u bë mjeti i Bashkimit, para se të bëhej realitet, garibaldë të tjerë kishin dhënë dhe po jepnin kontributin e tyre të padiskutueshëm për bashkimin edhe kulturor të saj. Dante Alighieri ishte ndër pionierët e parë të bashkimit qysh në vitet 1200-1300 kur “propozonte të krijohej një gjuhë letrare e aftë të kapërcente kufijtë lokalë që të zgjeronte shikimin në një komunitet me ndjenja dhe interesa kolektive, bazuar tek dashuria dhe shkëmbimet kuturore”, por mund të themi se ishte ai që e krijoi këtë gjuhë me veprën e tij Komedia Hyjnore. Italia i ka dhënë botës 6 Nobelistë pas vitit 1901 : 1906, Giosuè Carducci ; 1926, Grazia Deledda ; 1934, Luigi Pirandello ; 1959, Salvatore Quasimodo ; 1975, Eugenio Montale ; 1997, Dario Fo

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

Letërsia shqipe në gjuhet tjera Jeton KELMENDI, Bruksel Globalizmi si fenomen ka ndikuar që jo vetëm arti dhe letërsia, të jenë universale në kuptimin e shtrirjes gjuhësore dhe vendeve të ndryshme nga lexues dhe konsumues, që komunikojnë me gjuhë të ndryshme, por pothuajse e terë jetë ka marrë një kahje të universalizmit. Është e natyrshme që në këto rrethana, kulturat dhe gjuhet e madha do të dominojnë ato të voglat, mirëpo gjithmonë duke mos i mbyllur hapësirat edhe për artistët dhe kulturat që nuk kanë një ndikim të madh qoftë nga kuantiteti apo nga kualiteti. Letërsia Shqipe në një kohë të tillë nuk po mund ta gjejnë vetën siç duhet në mesin e kulturave dhe letërsive tjera. Nga gjithë tradita pesë shekullore e shkrimtarisë tonë e deri me sot, mund të veçojmë vetëm një shkrimtar të përmasave Evropiane dhe Botërore, të pranuar dhe të njohur nga popuj dhe kulturat e mëdha, pra është fjala për Ismail Kadarenë. Të ndodhur në rrethana të caktuara, Letërsia Shqipe u krijua në etapa të ndryshme dhe mbi koncepte të ndryshme. Dikujt mund ti duket jo koherente, por është bindja ime se letërsia që krijohet sot, kuptohet nga një numër i caktuar emrash, ka nivelin e letërsive të zhvilluara, por shtrohet pyetja se pse këta shkrimtarë nuk janë të njohur jashtë vendit, pse nuk lexohen nga lexuesit e huaj. Kjo çështje donë një vështrim më të gjerë dhe një qasje më konkrete, për të cilën gjë, me sa po shihet nuk po i shkakton shqetësime faktorit ingerent, e pse mos të thuhet se as vetë shkrimtarëve, pasi që edhe vet kjo kategori është përgjumur disi. Duke ju qasur temës së leximit të veprave letrare të autorëve shqiptar në gjuhet e tjera, na del si problem primar çështja e përkthimit të veprave, mbështetjes së krijimit të një game të përthyeseve, mekanizmi i përzgjedhjes mbi bazën e kritereve dhe vlerave dhe një serë çështjes me të cilat duhet të merret vetë autori, për ta pasur një vepër që lexohet nga një lexues i huaj, apo më thjeshtë për t’ia ofruar lexuesit tjetër në gjuhen e vet. Kësi soji letërsia shqiptare që krijohet sot, ka një mundësi pak më të mirë në ketë drejtim, falë një faktori i cili në një aspekt tjetër është me një konotacion ndryshe. Pra autoret shqiptarë duke qenë se jetojnë në vende të ndryshme dhe flasin edhe gjuhë tjera, kanë miqësi me autorë nga vende të ndryshme dhe që flasin gjuhë të ndryshme, arrijnë që veprat e tyre t’ua ofrojnë lexuesve në një gjuhë tjetër. Dhe me që ra fjala e autorëve shqiptarë që jetojnë jashtë atdheut, e veçmas nëpër vendet perëndimore, duhet theksuar edhe faktin se edhe kjo mundësi ka edhe anën negative të saj. Jo rrallë herë shkrimtarë shqiptar të nivelit nën mesatarë arrijnë të përkthehen në gjuhët e caktuara, ku lexuesi jo shqiptar krijon mendimin se letërsia jonë qenka e këtij niveli. Në fakt ndonëse, është komercializuar edhe kjo punë dhe ai që ka lekë dhe lidhje tjera arrin të përkthehet, ai që nuk ka, le të presë, lexuesi i interesuar jo shqiptar është në një atmosferë qasjeje kaotike në raport me çështjen e leximit të veprave letrare shqiptare. Në ketë kuadër, po fillove të merresh me ketë temë vëren se para vetës ke një mal me hendeqe dhe një huti që kush nuk ja dinë fillin as fundin. Ideja e të qenit autor i lexuar nga të tjerët jo shqiptar, është përkushtim i secilit që ja ka mbushur vetës mendjen se është shkrimtar, e besa edhe disave që kanë bërë disa libra dhe akoma ka dyshime se janë shkrimtarë. Fillimisht letërsia që shkruhet në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni e gjetiu ku jetojnë shqiptaret në vendet e tyre dhe në diasporë, është në një fazë ku është përzier shapi dhe sheqeri siç thotë populli. Vlera, shundi dhe kiçi në letërsinë tonë janë bashkë, pra jo se vetëm bashkëjetojnë, por jo rrallë herë këto dy të fundit edhe dominojnë në media dhe në përurimet e tyre flitet me një gjuhë të tillë, sa që të mbushet menja se janë kryevepra

botërore. Mjafton të jesh argat i dikujt në politikë, apo të kesh lekë dhe miq, fjalët e mëdha nuk mungojnë, madje deri në at masë, sa mua personalisht më ka rastisur kur autori i caktuar, me humor ma ka thënë se për kënd folën se nuk e di për kë po bëhet fjalë. Kjo gjë ka bërë qe lexuesi shqiptar, jo vetëm ta rralloj leximin e vepra të autorëve shqiptarë, por edhe të mos jetë i interesuar për këto libra. Kësi soji, Letërsia Shqiptare ndodhen në krizë identiteti. Krijimi i një instituti të përkthimeve në gjuhë të tjera, ishte ide që para ca vitesh, ne disa shkrimtarë që jetojmë jashtë atdheut e lançuam në opinionin shqiptar. Por një gjë të tillë nuk hasi në mbështetje nga institucionet shtetërore, as në Shqipëri, e as në Kosovë. Prandaj edhe e zuri pluhuri i harresës dhe puna e përkthimeve po vazhdon me avazin e vjetër. Në fushën e poezisë bëhen disa antologji dhe botohen nëpër vende të ndryshme, por për fat të keq shumë nga autoret janë emra që pak vlera kanë në punën e tyre artistike. Madje ndodhë edhe më keq: Vetë poetët, ideator të këtyre antologjive i mënjanojnë koleget e tyre që kanë vlera dhe janë emra të vlerësuar edhe nga kritika. Sigurisht se kjo është e shëmtuar si dukuri, kur nuk ka humanizëm tek shkrimtarët dhe as respekt për vlerën letrare e artistike, prandaj edhe letërsia jonë është në ketë stad ku është. Megjithatë, duhet gëzuar faktit se ka autorë që tanimë kanë arritur të jenë përkthyer dhe ti kenë lexuesit e tyre nëpër vende të ndryshme në gjuhë të ndryshme. Bëhet fjalë për një numër të vogël autorësh shqiptar, por dita ditës numri i tyre po rritet dhe këta shkrimtarë po krijojnë një imazh ndryshe për letërsinë shqipe. Së këndejmi, letërsia dhe artet në gjithësi janë dukuri që më së miri flasin për traditën dhe vlerat e një shoqërie, një populli dhe një kombi. Disa autorë mediokër, kanë pushtuar institucionet kulturore në Tiranë dhe Prishtinë dhe duke u ndodhur në krye të institucioneve të caktuara, po keqpërdorin pozitat e tyre duke krijuar klanet e tyre dhe emëruar njëri tjetrin në juri të ndryshme dhe natyrisht duke derdhur një gamë fjalësh, lëvdatash, me te qëllim qe të arsyetojnë çmimet që i japin njëri tjetrit. Në ketë kuadër, autoret që tanimë kanë krijuar emër jo vetëm brenda kulturës tonë por edhe në shumë vende të tjera, i mënjanojnë duke i eliminuar. Të tillë shkrimtarë arrijnë që të paguajnë shuma parash për tu përkthyer, por përkthimet e tyre i bëjnë punëtoret e krahut në vende të ndryshme të Evropës e jo ata që merren me letërsi. Ndonëse këto libra nuk ua lexon kush dhe janë të botuara privatisht me mjetet e tyre, në opinionin shqiptar plasohen si përkthime dhe suksese, që në fakt hedhin edhe në fije balt syve tek lexuesi shqiptar. Në ketë situatë autoret serioz ndodhen në një situatë jo shumë të mirë, mirëpo megjithatë duhet të shihet një dritë në fund të tunelit: media e ka bërë punën e vet dhe mjetet e komunikimit masiv dhe rrjetet sociale në masë të madhe po ndikojnë në qartësimin e kësaj dukurie. “Secili hallin e vet e ne hallin tonë”. Kështu do të duhet ta kuptojmë secili nga ne që merremi me letërsi dhe me artin në përgjithësi, se shoqëria jonë ndodhet në një dimër të ftohet jo vetëm në Letërsi, por edhe në politikë nga e cila sot po varet çdo gjë, sport dhe çdo fushë të jetës, prandaj nuk është reale nëse ne shkrimtaret kërkojmë që në “zanatin” tonë të jetë më mirë situata, kur edhe ne jemi pjesë e kësaj shoqërie dhe po ti shikosh sektorët tjerë mund të jenë edhe më keq. Duke u munduar t’i qasem këtij problemi me një qetësi dhe kujdes, mendova se sado pak do të mund ta hap një temë e cila na duhet shumë, sepse është me interes dhe duke e kuptuar mirë ketë problem dhe anët e saj refleksive, mund ta ndryshojmë sado pakë. Derisa ta kuptojmë së pari, e pastaj të fillojmë ta ndryshojmë, po presim diku, mirëpo ata që po ecin, le ta vazhdojnë rrugën e tyre, kurse ju lexues të dashur leximi nga ju është kurajë për ne.

KRIST AQ SHABANI KRISTA Pietroso magico

A Girocastro La mia citta canuta, l’ignoranza l’abbatte con dolcezza gradualmente, il tuo volto ardente, sigillato con il sigillo “ Castello “ splendezza pieno di luce sparge... La mia citta di diamante, con costruzione d’incanto, nel tuo corpo: tappeto pietroso vaga la magia come nella favola... Apre gli occhi nell’incanto: “ Il primo fiore ! “ La mia citta di filosofo, con vena sanguinosa, Rosa pietrosa Argiro,

sfida ed anche La Piramide di Cheopsi, sboccia le gemme nelle Enciclopedie... La mia citta generosa, con la testa appoggiato verso i Dei, Nella testa pietrosa porre il dolore per L’andamento Sboccia la pietra nei matrimoni e nelle nascite !... Mi hai stretto pieno di nostalgia con le mani pietrose, mi assomigliano le mani con le mani di “ carne “ non me la lascia la mano che si allontana dalla sorgente, non me lo lascia il cuore che me lo conquistano i battiti!... La mia citta labirinto... Sinfonie aperte, Note della sinfonia; - loro stesse le stelle !... Girocastro, 1992 27

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

ARTIST MODERN I IDENTIFIKIMIT ME ATDHEUN ( “Unë them se koha as vjen,as shkon, unë them se koha është dhe ne jemi brenda saj ”,L .P oradeci) saj”,L ”,L.P .Poradeci) ( IRAHIM KODRA , BRENDA KOHËS ) nga Mr.art.prof.assoc. Miradije Ramiqi Veprën dhe jetën e artistit Kodra, e karakterizon piktura kubiste, të parin shqiptarë dhe ende të vetmin me vlera të mëdha artistike dhe universale të kësaj rryme; Ibrahim Kodra, njeriun-artist, i përmasave evropiane e botërore i cili me punën e tij artistike identifikoj; atdheun dhe njerzit e tij, bukurit e mahnitshme të vendit të tij, natyrë e ruajtur dhe e paprekshme, e egër por e ngrohtë për artistin u pasqyrua përmes imazhit të tij artistik me mendjen e dorën e tij të art, punën e tij të pa ndërprerë e të palodhëshme, komponoi tablot me shumë bukuri nga vendlindja. Edhepse kohën më të madhe e kaloi jasht atëdheut, bëri që Shqipëria, dhe arti shqiptarë në përgjithësi të njihet e të radhitet në mesin e arteve më të njohura të shekullit njëzet, në këtë mënyrë autori hynë dhe i bashkangjitet vargut të artistëve më të mëdhenjë të këtij shekulli, në krye me Pikason e madhë, themeluesin dhe njohësin e mirëfilltë të artit të kubizmit. Mesazhi i Pikasos, ishte i qartë dhe i kuptueshëm me veprën e tij shumë të njohur dhe me porosi të qartë humanitare”Guernika”. Përmes kësaj vepre, e cila duke shetitur nëpër botë u kuptua dhe u alarmua duke i thënë stop luftës si ngjarje më e keqe dhe më e madhe si shkatërrimtare e mbarë njerëzimit. Mendoj se një mesazh të tillë të ngjashëm edhe artisti ynë Ibrahim Kodra, na ofron me veprën e tij ëmblematike “Shqipëria fantastike”, (e cila për përmendimin tim është kryevepra e tij); në të cilën, në vetë kompozicionin poashtu edhe titullin, paraqet bukurinë dhe dashurinë për t’u bërë e për t’u dukur krejt Shqipëria si e tillë, ashtu si që dëshiron ai, por gjithashtu bënë që edhe të tjerët t’a shohin e t’a njohin si të tillë. Jo vetëm kjo por e gjithë vepra e tij kryekput është shqiptare, me gjithë bukurit e saj natyrore; bashkë me emrin e mbiemrin e tij prej shkëmbi, (kodra) aq origjinal për të cilin ishte shumë krenar, dhe nga emri i tij- kurr nuk hoqi as edhe një shkronjë, si që bënë shumë artist të, ( me të vetmin qëllim, që emri i tyre të dukët sa ma artistik apo t’i ikin identitetit të tyre, të cilët, i ndërruan apo i shkurtuan emrat e tyre). Kodra, si kodra, i mbeti besnik tokës e traditës, emrit dhe kulturës nga e cila u lindë, edhepse pjesën ma të madhe të jetës e kaloi jashtë atdheut, si i pa dëshiruar i regjimit komunist, si i anatemuar, ai nuk u tjetërsua por mbeti shqiptar i devotshëm edhe si i mërguar. Edhepse ndërroi jetë largë vendit të tij, ai është vetë atëdheu, vetë Shqipëria, me fusha të gjelbruar, me ujra të pastërt e të kulluar, me bregdetin si perlë shëndëritëse që të verbëron nga bukuri e virgjër, ende e paprekur sa duhet nga dora e njeriut, me antikitete ende të pa zbuluara, me male e kodra, shkëmbinjë të rrëpishëm e të pa thyer si që ishte e do të mbetet vetë Kodra, i kodrave të larta e të thepisura e të papushtuara, sikurse edhe maestro, i pa thyer e i pa pushtuar; nga lluksi e shoqëria më e lartë e përendimit nga e cila u percolle dhe u shoqërua, ngado që ai shkoi e jetoi. Por, mbeti Ai, Kodra, shqiptari i thjeshtë, i dashur e i adhuruar nga shumë personalitete botërore, të larta, të artit e të kulturës. Në mungesën e atdheut, ai, përmes veprës së tij dha me kuptua; (jo vetëm për shqiptarët por, edhe për popujt e tjerë), se Shqipëria dhe shqiptarët, kudo që janë; gjuha dhe kultura e tyre është diçka e veçantë, diçka drithëruese që nuk të le rehat, nuk të le të ikësh e t’a harrosh, në veprat e tij maestro na vë në dijeni se atdheu është mbi të gjitha, diçka që duhët ruajtur, e rikujtuar, kultivuar dhe avancuar deri në piedestal, me vlerat e saj të bukura që të mahnisin. Kodra, për artin shqiptarë është vulëëmblemë e pa kontestueshme e artit bashkëkohorë kubist. Me mënyrën e tij të pikturimit, me vijën e qartë, ngjyrën melankolike e shpresëdhënëse, si që janë e kaltërta, blu, e gjelbërta, e bardha poashtu edhe e kuqja; të cilat personifikojnë dashurinë e mungesës së atdheut deri në paskajshmëri, shpresën e dëshirën e flaktë për një Shqipëri moderne e të përparuar e cila vendin e ka në mesin e popujve evropian. Dhe, ai, si një qenje e brishtë, e ndjeshme dhe e frikshme, e padjallëzuar dhe shumë modest, me veprën e tij artistike, përveq që u bë një personalitet më vete me thjeshtësinë e tij prej njeriu, arriti që atdheun, dhe popullin e tij, ta shpie në mesin e këtyre popujve evropjan. Tabloja e cila e vë në kontekstin e paharruar ndërkombëtarisht është padyshim edhe vepra tjetër e tij “Paqë për Kosovën”, e krijuar në kohën kur një popullë i tërë rrezikohej të shkombëtarizohej e të zhdukej edhe fizikisht nga faqja e dheut,(nga fashistët dhe hordhija serbe),në kohënpaskomuniste, kur shum popuj e vende në botën e civilizuar e demokratike kërkonin e mbronin jetën e bashkëjetesën, në këtë fundë shekulli, edhe Kodra i kodrave tona, me veprën e tij artistike jehoi dhe ndikoi në njohurinë e qenësisë shqiptare tek bota e gjërë intelektuale e demokratike, e cila poashtu thërriste me zërin e arsyes për lirinë e vendit dhe paqën për njerëzit e saj në Kosovë. {Kodrën, pata fatin t’a takoi, për herë të parë, kur isha e re ( diku

viteve 1969) kur rastisa me një shoqëri, derisa kaloja para hotelë (Bozhuri) lliria, ai me kitarë në prehër i shoqëruar me doajemin e pikturës bashkëkohore të Kosovës, ( më vonë profesori im i piktures në Akademin e Arteve në Prishtinë) Muslim Mulliqi. Përmes një miku i cili, njihej me ta, u ngjitëm shkallëve lartë dhe u ulëm pa hezituar në shoqërinë e tyre, në taracen e këtij hoteli. Më kujtohej se ishte verë, një pasditeje e ngrohtë gushti. Nuk më kujtohet biseda që kemi bërë, por më kujtohen tingujt e ngrohtë e të lehtë të muzikës që lozte maestro Kodra në kitarën e tij të përqafuar në prehër, që kohë pas kohe e shoqëronte biseda e cila zhvillohej mes nesh. Aty e kam kuptuar edhe se është një piktorë nga Shqipëria, por i cili jeton e krijon në Milano/Itali. Sigurisht se nuk kam qenë e vetëdijshme për peshën e tij si personalitet artistik, ngase si që thashë edhe më lartë, atë kohë isha vashë e re, diku 16 apo 17 vjeçare dhe artistët shqiptarë ishin të pakët, aq më pak të njohur. Por, si që thuhet, jeta bashkë me kohën i ka edhe rrjedhat e veta. Rastisi që në vitin 2002, unë kisha ekspozitën time personale në Gjenevë të Zvicrrës, prej nga u informova se ato ditë Kodra ndodhej në Llozanë, pjesëmarrës me ekspozitën e veprave tij në një Festival Kombëtarë nga tradita shqiptare. Atë mbrëmje më ftuan edhe mua për një bised televizive, ku merrte pjesë edhe miku im, poeti Shaip Beqiri, ( i cili që nga vitet e 90-ta jeton me familje në Zvicërr) si dhe dy shkrimtarë të tjerë të cilët ishin pa identitet, jetonin e vepronin në qendra të ndryshme të Evropës; biseda kishte të bënte, rreth çështjes së identitetit kombëtarë, për të cilën nuk do të flasë këtu sepse diku, është e regjistruar edhe me një shirit të TVsë së Prishtinës-Kosovës për diasporë. Por ajo për çka desha të flasë është se këtu u takova herën e dytë, do te thote ne Llozane dhe nga ky kujtim me maestron Kodra, ruaj një fotografi të bërë me këtë rast. Hera e tretë, është takimi me 2003 në Galerinë e Arteve në Prishtinë në hapjen e ekspozitës së tij personale, me këtë rast, shtrënguam vetëm duart duke i dëshiruar shëndet dhe përgëzime për ekspozitën, sepse të gjithë të pranishmit vraponin t’a takonin maestron qoftë vetëm edhe për një çast sa për t’i shtrënguar duart. Dhe, ja hera e fundit (e katërta) 2005, përsëri në Zvicër, këtë herë në Llugano në kujtim te 100 vjetorit te vdekjes së aktorit të njohur me përmasa poashtu botërore-universale (shqiptarin), Aleksandër Moisiu. Këtu ishte një atmosferë e ngarkuar me njerëz e personalitete të ndryshëm të artit e të kulturës shqiptare, të grumbulluar nga të gjitha trojet shqiptare si dhe nga diaspora të cilët kishin ardhur për t’a nderuar figurën e Moisiut, secili në mënyrën e vet; kush me kumtesa, kush me interpretime muzikore, teatrale e me vepra të tjera artistike, kurse unë merrja pjesë me një portret kushtuar A.Moisiut, në ekspozitën e organizuar me këtë rast. Aty, pra, ishte edhe Kodra, pjesëmarrës në ekspozitë poashtu edhe në cilësinë e kryetarit të jurisë, për zgjedhjen e një punimi më të mirë që do t’a fitonte shpërblimin. Nuk e kisha parë herave të tjera të reagonte në atë mënyrë, reagonte me nervozizëm, si dukej nuk ishte i knaqur me prurjet e veprave te artistëve për këtë ekspozitë, dhe duke murmuruar më vete e duke e përzier shqipen me italishten, u nis në drejtim kah dera, me të cilin rast i dola para duke e lutur qe të qetësohet dhe me nji gjest prej artisti si e vogël që isha ndaj tij, pa hezituar i kërkova të bëjmë sëbashku një foto, dhe pranoi me knaqësi, me t’u fotografuar ndryshoi disponimin dhe ashtu te mbërthyer nga krahu ecnim nëpër sallën e stërmadhe të mbushur me mysafirë të shumtë dhe në prezencën e disa shqiptarëve ( nga Shqipëria) nuk i njihja, të ulur në kulltuqe lluksoze, zhvilluam një bisedë të ngrohtë dhe cakrruam gotat. Prandaj edhe nga ky rast mbaj një kujtim shumë njerëzor, miqësor e kolegial duke shënuar edhe njëherë këtë takim përmes një fotografie}. / PS.Teksti ne kllapa (me larte deri ketu) eshte hequr nga redaksia e botuar e se perditshmes Zeri, ti nese ke kohe shihe dhe vendos per ate se cka eshte me e arsyeshme. / Atdheut të dashur e kurr të harruar nga ana e tij, dhe shoqëris shqiptare në përgjithësi i mbetet obligim dhe përgjegjësi morale e kombëtare, ndaj artistit Kodra që në mënyrë të denjë ashtu siq edhe e meriton, të perkujdeset për emrin dhe veprën e tij artistike, i cili sakrifikoi veten dhe jetën e tij, ku vepra dhe emri i të cilit, mbeti si trashëgimi artistike, duke u identifikua si prijës i kubizmit shqiptar me vlera universale. Ibrahim Kodra, do të mbetet emblemë, në përkatësinë e tij shqiptarokombëtare, në nivel me përmasa ndërkombëtare dhe universale, për identitetin e tij-tonin, i cili qëndron e do të qëndroj në funksion të kohës artistike me veprën e tij të përjetshme. Prishtinë, janar 2007

Mr.art.prof.assoc. Miradije Ramiqi

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80 BORGES AND PUSHKIN by Manuel Lasso, PERU The last time I spoke with Jorge Luis Borges was at the Chapel of la Madonna della Strada, at the University of Loyola, by the shore of the Lake Michigan, a few months before his demise. He was very advanced on his evolution, so he had to be carried to the podium and within that diverse audience he seemed like a honorable Ancient. He had the appearance of a gentleman of the beginning of the XX century and because of that reason he reminded me of my grandfather Nicanor, who used the same hair style and the same necktie, as it was the fashion during those times. Even his colloquial expressions seemed similar to the ones I had observed on my ancestor. I remember with unusual clearness the greeting he gave to one of the attendees. So lucid is that reminiscence that it seems to me that I am listening to him at this moment, smiling and holding the handle of his bright cane. “How well we are doing, aren’t we?” I made all possible efforts to be near him because I knew there would not be another chance. I remember him talking about “The sound and the fury” which for some unknown reason seemed to be of his liking. However, what I remember most is the answer he gave to one of the students. “Borges, what advice can you give to the young students?” With a fragile and soft voice, he answered: “The same advice my father gave me: Don’t rush for publication. You may die by the print.” Some time afterwards, perhaps several years later, when I was reading a short story by Pushkin, I had the sensation of perceiving Borges style. It seemed incredible to pore over the lines of Pushkin and have the impresion that I was reading Borges. Undoubtedly that was something impossible, because Aleksander Pushkin was born a hundred years earlier, in 1799 and died in a duel, still young, in 1837. Therefore it had to be the reverse. When I was reading Borges I had to have the sensation of reading Pushkin. Jorge Luis Borges always considered the Russian poet as one of the authors who had influenced on his artistic development. BORGES EN EL RECUERDO La única y última vez que hablé con Jorge Luis Borges fue en la Capilla de la Madonna della Strada en la Universidad de Loyola, a orillas del Lago Michigan, pocos años antes de su muerte. Se encontraba bastante avanzado en su evolución humana de modo que lo tuvieron que llevar casi cargando a la mesa de conferencias y en medio de esa audiencia tan variada se le veía como a un gigante ancianísimo. Tenía la apariencia de un caballero de los comienzos del siglo XX y por tal razón me hacía recordar de mi abuelo Nicanor porque llevaba el mismo estilo de peinado, hacia atrás, como se usaba en esos tiempos y se apoyaba en un bastón, levantando el mentón. Aun sus expresiones coloquiales eran similares a las que yo había observado en el padre de mi progenitor. Traigo a la memoria con mucha claridad el saludo que le dio a uno de los asistentes y es tan nítida esta reminiscencia que hasta me parece estarlo escuchando en este momento, sonríendo y apoyando las manos sobre el mango de su brillante bastón:

ANTOLOGJIA POETIKE “KORSI E HAPUR” 2 Nga arkivoli i madh “lindi” Dielli, qafoi Fjalën... njerëzit mbajnë tre arkivolë të mëdhenj…/ Globi doli nga Mermeri ... Varroset Dielli…Zëri dhe Fjala ...Ç‘humbje ! Në korsi filloi startimi ... Bota duket sikur nga dhimbja ka çjerrë faqet në errësirë, /ashtu si është: Pozitë, stërkëmbth Nga Kristaq F. Shabani dhe opozitarë…/ varros Diellin, Zërin, Fjalën si e marrë… Njerëz, të kontimentit të rrudhur, / Por çuditërisht arkivoli që mban Fjalën harrojeni Janusin lezet ,/ përthyhet dhe del vetëm një buzë e trëndafiltë: gjysmë të rreckosur, “E para jam dhe vdes e fundit!” gjysmë Mbret... Dhe fjala kumton: “Epokë sprovash, Epokë Pasqyrë murore... shtrëmbërimesh… Heqje të “klisheve” të vjetra… Të luajtur me globe të mermerizuar Një korsim i Dytë në një Korsi të hapur , të e mbi ta pikturuar Bota si një mysafire, damë pambarimtë , të pafundme... e veshur me kolor, duke rrezatuar një epokë Korsim në një platformë të këshillimit moral..., tjetër mbi Globin Mermer…”. Ylli zmadhon një këshillim nga shpirtmëdhenjtë e Botës, nga shtatë herë vetveten.. shpirtndriçuesit e saj që ndezin zjarre me flakë Fjala pastaj hedh vështrimin në skajin, ku syri i përherë të ndezur në shpirt e në mendje, të cilët zakonte s’e ka mundësi dallesën: kërkojnë të ecet me hapërimin e tyre... dhe dita “Ju që përbëni “Këshillimin intelektual e të ketë kuptimin e saj ... moral të Botës … hidhni ajkën e mendimit për Planeti shkel syrin e bukuruar ... Një ligjërim të faqëzuar ndryshe këtë botë me krizime… në një botë mistike nga Profetët zbulues dhe Romeo Rolani shfaqet papritur dhe lëshon nga parashikues në këtë Botë me veshje piktoreske: “freri’ thënien e tij parabolike “ Non je ne Veshin uniformën e Karakterit,/Veshin quitterai jamais mes amis” (“Jo nuk do t’i Uniformën e Ndërgjegjes,/ rrotullojnë rreth braktis kurrë miqtë e mi”…) dhe Fjala mbi gushës shallin e bindjeve,/ spaletat e arkivolin e Diellit vijon: “A mund të kuptohen fodullëkut, / arizojnë mbi supe/në qafë poetët që bëjnë “pastrimin” dhe “këshillimin ylberin e qëllimtë.../Kapele kurabije kokës moral?!” Ata janë krijesa të vetëkëshilluara ngjeshur a republikë, /gjokset e stolisur me moralisht, që kanë të drejtën ligjitime të japin medalje Presidenti!/ Kokën nisur në udhë këshillime morale , të ndihmojnë epokën të shoh kotësirë./ A mund të arrijë Privilegji , /kur sy hapur vetveten…, me qëllim që epoka e dyert vazhdimisht mbyllur rrinë?! sotme t’i japë llogari morale epokës që do të Magjia poetike është e aftë të bëjë të paftën , të vijë … magjizojë : Magjistari u zhvesh,/ në sy të të Epokat janë përcjellje përvojash dhe tjerëve dhe të të tjerave.../ U zhvesh krejt përzgjedhje përvojash për të kryer evoluimin lakuriq, në trup dhe në tru.../ Ç‘i mbeti magjisë e shoqërisë njerëzore, nëpërmjet këshillimit dhe pastaj në këtë lakuriqësi nate? /(U zhvesh , veprimit moral…Më mirë një “pakicë” të pas tij , gjithë “salla”!) lumturuar se sa një “shumicë” që fle, A mund të varroset fjala? Përçapje bëhen ta përgjumohet dhe gdhihet me dhimbje… Kjo varrosin fjalën, ta plumbojnë fjalën , ta kyçin epokë ka nevojë për këshillim… “. në arkivolë … por ç’ndodh? Kaq tha Fjala dhe hapi siparin e Korsisë së Universi humbi Diellin, Hënën, Yllin. / Hapur… , ku arizonte një gërmë”A”… Nekrologjitë vrapojnë në Altarin e Vdekjes së Nga arkivoli i madh “lindi” Dielli, qafoi Fjalën... madhe.../ në një melodi të panjohur bien Globi doli nga Mermeri ...Në Korsi filloi startimi kambanat.. Mbi supe, sipër vetes së tyre i këshillimit Moral ...

ANTHOLOGY OF POETRY “OPEN LANE” From an enormous coffin the Sun was “born”, embraced the Word... The globe surfaced from the Marble ... On the lane the launch began... By Kristaq F. Shabani People, / Of the wrinkled continent,’ Forget the handsome Janus, /Half ragged,/ Half King... The wall’s mirror... A second launch in an endless lane, Open Lane, unlimited... A start in a platform of the moral counseling..., an advise from the the humble man of the world, from her soul – illuminating who light fires with infinite flame forever burning on a soul and mind, who demand a walk with the same speed as theirs ... and to have a meaningful day... The planet blinked its pretty eye… a colloquialism in a mystical world by discovering prophets and futurists in this World with a picturesque dress:

They wear the character’s uniform,/They wear the uniform of conscience,/ engulf their neck with the scarf of convictions,/Epaulettes of pride, / Shine like gold on the shoulders /In the neck the intentional rainbow..., /Crumpetshaped hats on their heads a republic,/ The chests adorned with the president’s medals!/ The head departed on a path of emptiness./Will the Privilege arrive / When the doors are continuously closed?! The magic of poetry is able to revitalize the incapable, to charm: The magician was undressed,/Before all the other men and women /Was undressed completely naked, /On his body and brains... /What was left to the magic in this night’s nakedness? (The whole auditorium undressed after him?) Can the word be buried? Attempts are made to bury the word, to target the word, to close it inside the coffin … but what happens? The Universe lost the Sun, Moon, and Star. / 29

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

Necrologies run towards the Altar of a Great Death.../In an unknown melody bells are ringing …/Over their shoulders, people hold three large coffins …/The Sun the Voice and the Words are buried. /What a great loss! The world seems as if from pain Has uncovered the cheeks in the dark, The way it is: Position, chock, and opposition… It buries the Sun, Voice and the Word like mad… But strangely the coffin which holds the Word Is folded and from there emerges a rosy lip: “I am the first and I will be the last to die!” And the word holds the speech: “an era of trials, an era of distortions …exclusion of the ancient “clichés”… played with Marbled globes and over them the world is painted like a guest, as a woman wearing colors, radiating an old era

over the Marbled Globe…”The star enlarged itself seven times... Then the Word looks at the extremity where a common eye cannot recognize; ‘You who represent the “Intellectual and moral advising of the World …spread the best of thought to shape differently this world of crises… Romeo Rolan suddenly appears and releases from the “reign” his parabolic saying “Non je ne quitterai jamais mes amis” (“I shall never abandon my friends”…) and the Word over the Sun’s coffin continues: “can the poets be understood, those who make “the cleaning” and “moral advising?!” they are morally selfcounseling creatures who have the legal right to give moral advises, to assist this era to see herself with open eyes…, so that the contemporary era to give moral account to the

future one… Eras are the inheritance and selection of experiences to carry out the evolution of human society, through moral advising and actions…it is better a happy “minority” than a sleepy “majority”, which falls asleep and awakens with a headache … this era needs constant counseling… “ This was the Word’s statement and unraveled the curtain of the Open Lane…, where letter “A” shined in gold… From a great coffin the Sun was “born”, hugged the Word... The globe emerged from the Marble ...on a Lane begun the Moral advise... Translated by : Dritan D. Kardhashi Peter Tase , SHBA

Antologia poetica “ La Corsia Aperta “ Dal grande feretro “ è nato “ Il sole ha abbracciato la Parola... Il Globo è uscito dal Marmo... Nella corsia ha cominciato l’inizio... Da Kristaq F.Shabani Gente del continente sgualcito dimentacalo Janus grazia, mezzo sbrindellato. mezzo Re... Specchio murato Una seconda corsia in Una Corsia aperta, infinita, senza fine... Corsia in una piattaforma del consiglio morale... un consiglio dai grandispiriti del mondo, dai suoi grandilluminati che accendono fuoco con fiamma sempre accessa nell’anima e nella mente, i quali cercano di camminare con il loro passo... e che anche il giorno che abbia il suo senso... Il pianeta strizza l’occhio adornato... Un discorso in un mondo mistico dai Profeti rivelatori e previdenti in questo Mondo con abito pittoresco: Vestino l’uniforme del Carattere,/ vestino L’Uniforme della Coscienza,/ girano alla gola la sciarpa delle convinzioni/ le spalline dell’alterigia / si diventano di oro sulle spalle, / al collo l’iride intenzionale.../ Capello frittella alla testa afferatta, repubblica,/ i petti adornati con medaglie di Presidente,/ Ma puo arrivare il Privilegio / quando le porte continuamente

rimangono chiuse ?!/ Magia poetica è capace di fare l’incapace, fare magia: Il mago si è spogliato,/ negli occhi degli altri/ e delle altre.../ Si è spogliato interamente nudo,/ nel corpo e nel brano.../ Ma che cosa le è rimasto alla magia poi/ in questa nudita di notte ? ( Si è spogliato dopo di lui, tutta “ la sala “ ! ) Ma si puo seppellire la parola? Tentazioni si diventano che la seppellano la parola, che l’ammazzino la parola, che la chiudano nel feretro... ma che accade ? L’Universo ha perso Il Sole, La Luna, La Stella,/ Le necrologie corrono all”Altare della grande Morte/ in una melodia sconosciuta suonano le campane.../ Sulle spalle sopra se stesse la gente /Mantengono tre feretri grandi... /Si seppella Il Sole... /La Voce e La Parola /Che perdita !/ Il mondo sembra come se dal dolore/ ha strappato le guance al buio./ Cosi come è : Positura, Ostacolo, e Dissidenti... Che seppella Il Sole, La Parola come pazza... Ma sorprendentemente il feretro che tiene La Parola che si rifrange ed esce solo un labbro di rosa : “ Sono la prima e la ultima ! “ E la parola fa dei commentari : “ Epoca di prove, Epoca di deviazioni... Sottrazione dei “ Cliche “ vecchi... Giocati con globi marmorizzati e su di loro Il Mondo come un ospite, dama vestita di colori, radiando un’altra epoca sul Globo di Marmo... “ La stella aumenta 7 volte se stessa. E poi la parola getta lo sguardo nell’estremita dove l’occhio normale non c’e la possibile la distinzione : “ Voi che avete composto “ Il

consiglio Intellettuale e morale del Mondo... Buttate la scelta del pensiero per creare un’altra pagina diversa di questo mondo pieno di crisi.. Romeo Rolani si appare improvvisamente e lascia andare dal “ freno “ la sua asserzione parabolica “ Non je ne quitterai jamais mes amis” “ Non li tradirò mai i miei amici “... ) e La Parola sul feretro del Sole continua : “ Ma si possono capire i poeti che realizzano “ la pulizia “ ed “ il consiglio morale ?!” Loro sono creature se stesse consigliate moralmente che hanno il diritto legitimo che danno dei consigli morali, che aiutino l’epoca che veda a occhi aperti se stessa..., con lo scopo che l’epoca di oggi che da spiegazioni morali dell’epoca che verra... Le epoce sono accompagnamenti di esperienze e selezioni di esperienze per realizzare l’evoluzione della societa umana attraverso al consiglio e l’azione morale ... Meglio una “ minoranza “ felice che una “ maggioranza “ che dorme, si addormenta e si albeggia con dolori... Questa epoca ha bisogno di consiglio... “ Cosi ha detto la Parola e ha aperto il sipario della Corsia Aperta..., dove si diventava oro una lettera “ A “ Dal grande feretro “ è nato “ Il sole ha abbracciato la Parola... Il Globo è uscito dal Marmo... Nella corsia ha cominciato l’inizio... Traduttore: Aleksandra Shabani ( Majlinda)

Apresentando um pouco da minha pátria mãe ( BRASIL ) Rakel Vianna O Brasil é um país formado por uma diversidade cultural extremamente abrangente. Diversidade esta, por conseqüência da boa aceitação do país em acolher diferentes tipos de culturas e de povos. Toda essa miscigenação nos deu a oportunidade de ampliar a nossa cultura, enriquecendo-a de tal forma, que poucos países possuem esse privilégio. Na arte, no cinema, na literatura, e em vários outros campos, a 30

evolução e a diversidade é crescente, dando espaço para o surgimento de grandes nomes. A literatura brasileira é uma das mais ricas que existem, com grandes autores mundialmente conhecidos, como Machado de Assis, Jorge Amado, Paulo Coelho e com grandes poetas, como J.G.de Araujo Jorge, Castro Alves, Mario Quintana, Carlos Drummond de Andrade, dentre outros, que, mesmo sendo de tipos de escritas diferentes, são muito respeitados e

admirados por todos. Porque o Brasil é isso, é mistura, é aceitação, é unir o clássico ao moderno para fazer surgir o novo, o diferente, com a cara do Brasil. E o povo? Ahhh, o povo....esse não tem igual em nenhum lugar do mundo. É bem humorado, hospitaleiro, solidário, carismático e festeiro. Somos mais sentimentos do que razão, e isso nos torna únicos, felizes, e por isso, adoramos fazer os que nos vem visitar, felizes também.

PORTRETE

Nr.80

Poezia turke bashkëkohore 3. TTozan ozan Alkan Poet and translator. Born in 1963, graduated from Galatasaray College and studied management at Boðaziçi University. He has been working as a lecturer at Istanbul University, Department of Foreign Language School. He is the editor-inchief of Ç.N., Turkey’s sole literary translation magazine. He is the vice president of Intercultural Poetry and Translation Association, International coordinator of Ordu Poetry Festival, board member of Turkish PEN, member of the Writers Syndicate of Turkey, Turkish Authors Association and Turkish Translators Association. Research-study: A poet from Galata: Andre Chenier (Artshop Publications, 2007) Poet’s sinful Diary, (Ýkaros Publications, 2008, with Þeref Bilsel) Voices From Taiwan, Anthology of Taiwan Poetry, (Ç.N. Publications, 2010) Poetry books: Time and Mask (Donkiºot Publications , 2002) Early Evenings of Heart (Donkiºot Publications, 2005) And the Wind (Artshop Publications, 2007) Selected Poems (Yasak Meyve Publications, 2009) I Wiatr (slovo/obraz terytoria publications, 2011) Sana Þehir Gelecek (Yasakmeyve Yayýnlarý, 2012) TRANSLATIONS: Prose: Anatole France, Balthasar (Pencere Publications, 2002) Ezop, Tales (Bordo-Siyah Publications, 2003) Charles Baudelaire, Fanfarlo (Salyangoz Publications, 2006) Poetry: Lord Byron, Selected Poems (Broy Publications, 1999) Victor Hugo, Selected Poems (Bordo-Siyah Publications, 2003, Artshop Publications, 2007) Oscar Wilde, The Ballad of Reading Gaol (Bordo-Siyah Publications, 2003, ArtshopYayýnlarý,2006) William Blake, Songs of Innocence and Experience (Bordo-Siyah Publications, 2003, Artshop Publication, 2006)) William Blake, The Marriage of Heaven and Hell (Bordo-Siyah Publications, 2004) William Blake, Selected Poems (Bordo-Siyah Publications, 2004) Emily Dickinson, Selected Poems (Bordo-Siyah Publications, 2005) Lord Byron, Selected Poems (Bordo-Siyah Publications, 2005) Dadaism and Tristan Tzara (Bordo-Siyah Publications, 2005) Songs of 1789 French Revolution (Bordo-Siyah Publications, 2005) Dada in Paris, Philippe Soupault, (Artshop Publications, 2006) D. H. Lawrence, Selected Poems (Artshop Publications, 2006) William Blake, Prophetic Books 1, (Artshop Publications, 2006) William Blake, Prophetic Books 2, (Artshop Publications, 2006)

Broken desire I always tested you with kindness but love is like a floating mine that has killed so many dear ones you were passing through the markets there was a woodland ahead of us it was full of almond tress everybody was looking for a peaceful dream in pitch-dark nights your body is in the deepest corner of my mind half dream, an unfulfilled desire come on be a free soul let your blond hair down twirling never mind what may happen to us sometimes isn’t this disorder we call life like scattering our own ashes in blue waters anyway it is not only the water that flows under the bridges love too flaws. Tozan Alkan Translated by Nilûfer Mizanoçlu Reddy Dëshirë e thyer Unë gjithmonë të kam provuar ty me ëmbëlsi , por dashuria është si lundruese e imja që ka vrarë kaq shumë të dashurit Ti ishe duke kaluar përmes marketeve, kishte zonë pyjore përpara nesh, ishte e mbushur plot me bajame. Çdokush ishte duke kërkuar për një ëndërr të qetë në netët e zeza sterrë, trupi juaj është në në skajin më të thellë të mendjes sime, gjysmëndërr, një dëshirë e paplotesuar . Eja, bëhu shpirt i lirë, lere flokun tënd bjond duke e vërtitur poshtë. S’ka gjë për çka mund të ndodhë mes nesh, ndonjëherë nuk është kjo çrregullsi të cilën ne e quajmë jetë si duke derdhur zbehtësine vetjake, tonën, në ujëra blu, në çdo rast nuk është vetëm uji, që derdhet poshtë urave, dashuria gjithashtu rrjedh. Përktheu në shqip: Malinda Shabani (Aleksandra)

PAVLE GORANO VIQ (P AVLE GORANO VIÇ) – MAL I ZI GORANOVIQ (PA GORANOVIÇ) Pavle Goranoviæ u lind më 5 prill 1973 në Nikshiq, Mali i Zi. Ai u diplomua për Filozofi në Fakultetin Filozofik, Universiteti i Malit të Zi në vitin 1998. Shkruan poezi, prozë dhe komente letrare. Krijimet e para letrare i botoi në revistën “Doclea” të Podgoricës në vitin 1994. Ai botoi përmbledhjet e poezisë: “Ornamentika e natës” (1994), “Leximi i heshtjes” (1997), “Libri i fanitjeve” (2002), “Çfarë arome kanë librat” (poezi e zgjedhur, Zagreb, 2009) dhe “E kuqe e ndritshme” (2009). Ai ka përgatitur përzgjedhje të shumta nga literatura bashkëkohore malazeze për revista të huaja. Veprat e tij letrare janë përkthyer në gjuhë të ndryshme (anglisht, italisht, frëngjisht, sllovenisht, sllovakisht, maqedonisht, polonisht, suedisht, shqip, hebraisht ...). Krijimet e tij janë përfshirë në antologji të shumta të

letërsisë malazeze dhe të ish-Jugosllavisë (poezi dhe tregime të shkurtra), si dhe në antologjinë “Poetë të rinj evropianë” (New european poets, Graywolf Press, USA, 2008). Librat e tij të botuar jashtë vendit janë: “Libri i fanitjeve” (Slloveni) dhe vëllimi me poezi të zgjedhur “Engjëjt e indiferencës po vijnë” (Maqedoni). Në gjuhën angleze i është botuar libri “Leximi i heshtjes”. Z. Goranovic është redaktor i revistës për letërsi, kulturë dhe çështje sociale “ARS”. Ai është drejtor i Byrosë për shërbime të edukimit në Malin e Zi që nga viti 2010. Që nga viti 1998 ai është i angazhuar si sekretar i Shoqatës së shkrimtarëve të pavarur të Malit të Zi dhe anëtar i PEN Qendrës së Malit të Zi.

PEGASI PEGASI, Prill 2012 BIOGRAPHY Was born in Ýzmir. She completed her PhD and Bachelor Degree in the French Language and Literature at H a c e t t e p e Tülay AKKOYUN University. Her PhD subject was Intertextuality the interaction between the works of Orhan Pamuk, André Gide, Nathalie Sarraute. Her stories and critiques were published in ( since 2002) : Damar, Agora, Edebiyat ve Eleþtiri, Beþparmak, Afrodisyas, Kavram Karmaþa, ÝLE, Lacivert, Varlýk, Mavi Ada, Hürriyet Gösteri, Eþik Cini, Hece Öykü, Notos, Cumhuriyet Kitap Eki. Launched by her in 2006, she has been coordinator of Muðla-Akyaka International Literature Days. She is conducting Muðla University of Applied Foreign Languages Department as the department chair and she serves as an asistant Professor. The file named “Çakýþ O Çakýþ” won honorable mention in Orhan Kemal Story Contest, one of the prestigious story competition in Turkey. The winner file was published in 2010 as a book named “Daphne” by ÝZMÝRÝLYA Publications. Her articles has been published so far by national and international acedamic journals.

Asst. PProf rof YUN rof.. Dr Dr.. Tülay AKKA AKKAYUN Muðla University Faculty of Arts and Sciences Applied Foreign Languages Department Kötekli – MUÐLA Originally transleted by Yunus KANDEMÝR Kýrýk heves Ben seni hep iyilikle sýnadým ama aºk serseri bir mayýn gibi nice canlara kýydý sen çarþýlarýn içinden geçiyordun badem aðaçlarýyla dolu bir orman geçiyordu önümüzden Herkes kendine huzurlu bir rüya arýyordu karanlýk gecelerde tenin en ücra köþesinde aklýmýn yarý hayal, yarým kalmýþ bir heves hadi sen de koyver kendini aþaðý sal o sarý saçlarýný döne döne Býrak baþýmýza ne gelirse gelsin hayat dediðimiz bu keþmekeþ savurmak deðil midir bazen kendi küllerimizi mavi sulara hem yalnýzca sular geçmez aþklar da geçer altýndan köprülerin. 31

PEGASI PEGASI, Prill 2012 Që nga viti 2002 ai është drejtor artistik i festivalit “Mbrëmjet e poezisë Ratkoviq”. Nga viti 2000 deri në vitin 2001 ai ishte redaktor i festivalit letrar “Kronikat e Tivarit”. Ka qenë këshilltar për çështje kulturore i Kryeministrit të Malit të Zi nga viti 2003 deri më 2010. Është fitues i Çmimit Risto Ratkoviæ për librin më të mire poetik në vitin 2009 dhe Çmimit Vito Nikoliæ si liriku më i mirë i vitit 2010. Ka marrë pjesë në shumë evenimente të rëndësishme letrare: Kongresi i International PEN center, 20002006 Vilenica, Slovenia, 2003 The Tercets of Trnovo Poetry Festival, Slovenia, 2004 Mbremjet potike të Strugës, Maqedoni, 2002 dhe 2010 Festivali poetik Pranvera e Goranit, Kroaci, 2001-2007 Sarajevo Days of poetry, Bosnje dhe Hercegovinë, 2006 Frankfurt Book fair, 2011, Zagreb book fair 1998 1. Ornamentika noæi, (Ornamentika e natës), Obod, Cetinje (1994) 2. Èitanje tišine, (Leximi i heshtjes), CDNK, Podgorica (1997), 3. Knjiga privida, (Libri i fanitjeve), DUKS, Podgorica (2002), 4. Kako mirišu knjige, (Çfarë arome kanë librat), Meandar, Zagreb (2009) 5. Cinober, (E kuqe e ndritshme) OKF, Cetinje; Buybook, Sarajevo (2009).

Nr.80 His literary works have been translated into variety of languages (English, Italian, French, Slovenian, Slovakian, Macedonian, Polish, Swedish, Albanian, Hebrew...). He was included in numerous anthologies of Montenegrin and ex-Yugoslavian poetry and short stories, as well as in the anthology “New European Poets” (Graywolf Press, USA, 2008). Books published abroad: A Book of Mirages (Slovenia), and selected poetry The Angels of Equanimity Are Approaching (Macedonia) and Reading of Silence, in English language. Mr Goranovic is an editor of the magazine for literature, culture and social issues ARS. He is a director of the Bureau for Education Services of Montenegro since 2010. Since 1998 he has been engaged as a secretary of the Montenegrin Association of independent writers and a member of the Montenegrin PEN Center. Since 2002 he has been the artistic director of “Ratkovic Evenings of Poetry”. From 2000 to 2001 he was the editor of the literary festival “Bar Chronicle”. He was also a prime minister adviser for culture from 2003 to 2010. He won the Risto Ratkoviæ award for the best book of poetry in 2009 and Vito Nikoliæ award for the best lyric writer in 2010.

He participated at the numerous literary events: Congress of the International PEN center, 20002006 Vilenica, Slovenia, 2003 The Tercets of Trnovo Poetry Festival, Slovenia, 2004 Struga Poetry Evenings, Macedonia, 2002 and 2010 Goran‘s Spring Poetry Festival, Croatia, 2001-2007 Pavle Goranoviæ was born on 5 April 1973 in Sarajevo Days of poetry, Bosnia and Herzegovina, Nikšiæ, Montenegro. He graduated Philosophy 2006 at the Faculty of Philosophy, University of Frankfurt Book fair, 2011, Zagreb book fair 1998 Montenegro in 1998. He writes poetry, prose, and literary reviews. His literary debute was in the Doclea magazine, Poetry books Ornamentation of the Night, Obod, Cetinje Podgorica in 1994. He published books of poetry: Ornamentation (1994) of the Night (1994), Reading of Silence (1997), Reading of Silence, CDNK, Podgorica (1997), A Book of Mirages (2002), What the Books A Book of Mirages, DUKS, Podgorica (2002), Smells Like (selected poetry, Zagreb, 2009) and What the Books Smells Like, Meandar, Zagreb Vermillion (2009). He prepared numerous (2009) selections from the contemporary Montenegrin Vermillion OKF, Cetinje; Buybook, Sarajevo (2009). literature in foreign magazines.

Regina Olsen Povjeravao sam ti se, u noæima poput ove, nikad ne imajuæi objašnjenje. I ovaj razlaz, (koji te razdire, vidim) kao da se nekom drugom dešava. Što si ostavljena, ja, zapravo, i ne znam. Tek, mjesecima sam tvoju pojavu èuvao, kao neko sjeæanje na •ivot. A sad, kad bi trebalo da sam izvan svojih èula, znam da su moje misli savladale tvoje nje•no biæe. Ja ne razumijem tvoju tugu. Ti ne razumiješ moju namjeru sve ostalo je izigrana ljubav. Ti si ostala •iva statua, što iza baštenske kapije dokolicu polako pretvara u smrt. A ja, ja sam vitez jednog savršenog bjekstva, kome muèni razum ne dopušta da ljubi. I tu se ruši kraljevstvo. Moje prilièno bijedno kraljevstvo! Regina Olsen T’i kam thënë të gjitha në besim, netëve siç është kjo, pa pasur kurrë një shpjegim. Dhe kjo ndarje (që e shoh se përbrenda të han), sikur dikujt tjetër po i ndodhë. Përse je e braktisur, në fakt, unë nuk e di. Por imazhin tënd e kam ruajtur me muaj si një kujtim nga jeta. E tani, kur do të duhej të kisha dalë jashtë shqisave, e di se mendimet e mia e kanë mundur qenien tënde të brishtë. Unë nuk e kuptoj pikëllimin tënd. Ti nuk e kupton qëllimin tim, gjithçka tjetër është dashuri e shpifur. Ti ke mbetur një shtatore e gjallë, e cila pas derës së kopshtit kohën e lirë ngadalë në vdekje e shndërron. Kurse unë, unë jam kalorës i një arratisjeje të përsosur, të cilin mendja e lodhur nuk e lejon të dashurojë. Dhe këtu shembet mbretëria. Mbretëria ime mjaft e ligshtë! (përktheu: Anton Gojçaj)

MLADEN LLOMP OMP AR OMPAR

Mladen Lompar- (Cetinje-Mal i Zi, 1944) poet, eseistdhekritik i artit.Anëtar hoqatës sëshkrimtarëve të pavarur malazezë dhe i PEN-it malazias. Është kryeredaktor i revistës ARS. Ka fituar disa çmime letrare: Vula e artë e Cërnojeviqit, Çmimin Risto Ratkoviq, Çmimin nacional “13 Korriku”, Çmimin Vito Nikoliqetj .Ka studiuar në Fakultetin filozofik të Beogradit. Jeton në Cetinje. Është autor i rreth 20 librave.

LJUBAVI BLUDNICA

DASHURITË E FEMRAVE TË PËRDALA

bilismopredugosami da bi moglipomislitinaljubav

tepër gjatë ishim vetëm që të na bierë ndërmend për dashurinë...

itragali posramnimpredjelima ipoganimmjestima aondasmopadali u mistiènistid kao da ubijasmo zavjetnobiæe

dhe gjurmuam nëpër vende të pandershme dhe të pista pastaj ramë në turpin mistik si të kishim vrarë krijesën e kushtimit

a to su ipak bileljubavi

megjithatë . ato ishin Dashuri.

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80 MLADEN LLOMP OMP AR OMPAR NI U TO VIŠE NIJESAM SIGURAN saosamnaestgodina Maša je poginula prijenegoštosu je odnijelinagroblje u kuæigdje je raslauzmajku èulo se samomojeridanje pa sampobjegao od zaèuðenihpogleda

Because the Desert was once A vast, beautiful, mystic Lagoon where the flying fish flew and embraced all the World… On the banks of the waters Gods stood still and they led the clouds they led all the Nights… From the depths of the waters granites and papyruses rose to weave flirting desires with the bodies of the Winds… Oh Divinity of the East…

a napogrebu okonjenoglijesa bijahustranalica i pitaosam se štojaturadim poslijesamuzaludsmišljaorijeèi dostojnestvarnosti što je nevidljivoudaljavala sad samomislim da je Mašabilalijepa alini u to višenijesamsiguran AS PËR KËTË GJË MË NUK JAM I SIGURT Në moshën tetëmbëdhjetëvjeçare Masha e humbi jetën para se ta çonin në varreza në shtëpinë ku ajo është rritur pranë nënës dëgjohej vetëm dënesja ime, pastaj u arratisa prej shikimeve të habitura në varrim përreth kufomës sësaj kishte njerëz të huaj dhe pyesja veten ç’bëja unë aty më vonë kontrolloja fjalë të denja për një mendësinë e cila padukshëm largonte... tani kamvetëm një mendim se Masha ishte e bukur. por as për këtë gjë më nuk jam i sigurtë.... (përktheu: Anton Gojçaj)

VASILLIKI KALAHANI GREQI THE LAGOON My eyes two spheres of Love But you still can’t see me… You get mixed up in the rain in my very slow steps in the unknown leaves that the South wind blows… My Love!.. I want you three summers to follow me in the Desert and never leave me…

Don’t desert me now as I reject this earthly, horrible world… My Earth… The Hour is full of Divinity… The Hour is full of Sunshine… Iris calls for the afternoon flowers And the Moon passes deeper and deeper inside me… as I sit on the steps of this desert and listen to the Wind… Oh, in the temple of this Desert I’m sitting and waiting… I’m waiting for you my precious Love!... 15. 11. 2002 Liqendeti Sytë e mi, dy sfera dashurimi, dhe nuk më kundron ende. Ngatërrohesh në shi, në hapin tim të ngadaltë, në të panjohurat gjethe, që i shpërndau Jugu. E dashura ime, Dua tri Vera të më ndjekësh në Shkretëtirë dhe të mos më mohosh… Sepse shkretëtirat ishin dikur të pambaruara, pa formë, Liqendetësor mistik. Kur dallëndyshepeshqit fluturonin dhe përqafonin krahërisht Botën… Në brigjet e ujit qëndronin Perënditë Dhe udhëhiqnin retë, Udhëhiqnin Netët… Nga baza e ujërave hipnin granitë, papirusë, të gërshetojnë në trupat e Stuhive… O Perëndi e Lindjes… Mos më moho tani, kur s’pranoj mizërinë e këtushme të njerëzve të botës… O Dheu im… O Orë e Shenjtë… O Orë e larë prej rreze diellore... Irida fteson lulet e Pasdites… Dhe hëna kalon në thellësi të vetevetes sime. Tani që rri në shkallët e Shkretëtirës dhe dëgjoj Stuhinë. Ah, në objektin kishtar të Shkretëtirës, rri dhe pres, po pres Ty, o Dashuria ime!... 15. 11. 2002

Sadie Ismaili – Ilirida U lind më 15.5.1955 në Tearcë të Tetovës.Rrjedh nga një familje me traditë atdhetare. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, ndërsa të mesmen në Prishtinë. Studimet i ndoqi në fakultetin juridik, në Prishtinë. Me shkrime merret prej shkollës së mesme. Është anëtare e kryesisë së LNPSHA “Pegasi “ Kosova. Ka ushtruar aktivitete të shumta duke dhënë kontribute në lëmin e letërsisë. Më 2011 ka marë çmimin e dytë për poezi nga LNPSHA” Pegasi” Albania . Ka botuar këto libra: 1.

Kodra e lidhur me pranga, 2008, poezi

2. Kosova e lagur nga gjaku, 2011, poezi 3. Mallet me uniformë , 2012, poezi Jeton dhe vepron në Prishtinë Emri Iliridë Emri Iliridë, Është vulë e shpirtit, Është letërnjoftim i Zemrës, Është ngjyrë e flamurit, Është kala e diellit Dhe e gurit, Është mal i plisit, Është qëndresë e trungut E shkëmbit dhe lisit, Është toka ime që jam Rritur dhe shumë e shumë E dua, Është shqiponjë e dashurisë, Gjatë gjithë jetës për mua Amaneti i nënës Qamë Bija ime, nëse vdes, Pa ta lënë amanet, mos Më varrosni në oborr Të shtëpisë edhe pse Është luftë e po derdhet Gjak për Kosovë dhe liri. Kur të çlirohet Kosova E të kthehet Liridoni nga Dheu i huaj do t’I rrjedh Loti edhe në pavarësi po ta Lë amanet, sepse kriminelët Ndoshta edhe do të më vrasin Ndoshta edhe do të më Prejnë me thika të gjallë; Me sy të hapur në atë botë Do të shkoj një ditë, nëse Kosovën nuk e shoh të çliruar. Me rreze dhe dritë atëherë Ishte luftë e madhe, kur nëna Qamë, e sëmurë lotonte o edhe Ajo, si çdo zemër, Kosovën Shumë e donte e donte. 33

PEGASI PEGASI, Prill 2012 Peter Tase, figura polihedrike që Ndërlidh dhe përafron Kulturën Shqiptare me atë Amerikane.

(http://kosova.info/2011/12/presidentixhejms-polk-dhe-lufta-teritoriale-me-meksiken1846-1848/) Aktualisht ai sot vazhdon studimet për gradën Master of Arts në Institutin e Politikave Botërore, Washington, D.C., (The Institute of World Politics). www.iwp.edu

Anton Gojçaj si poet, shkrimtar dhe studiues me banim në Tuz të Malit te zi vjen nga përkthyesi Tase për lexuesin amerikan me gjithë patosin e tij poetik, dhe me një art të patjetërsueshëm, por të mbështetur thellë në traditën shqiptare dhe të pasuruar me elementët e poezisë më bashkohore sot në botë.

nga: Agron SHELE

Një biografi e pasur që nuk ka nevojë për koment, por shpreh më së miri dhe qartë ecurinë dhe rritjen individuale të këtij poligloti, përkthyesi dhe personaliteti të ardhshëm. Figura e Peterit është shumëplanëshe, por ne do të ndalemi tek përkushtimi, dhe evokimi i vlerave shpirtërore letrare në shërbim të përnjohjes dhe njehësimit të letrave shqipe në lëmin e literaturës amerikane. Komponentët kryesorë të përkthimit: kompozicion, ruajtje mesazhi, ruajtje forme dhe përmbajtjeje janë elementët bazë që udhëheqin përkthyesin, dhe me këtë metodologji ai ka përcjellur orgjinalitet dhe autentitet të veprës shqiptare poetike. Pasioni, dashuria për kulturën dhe gjuhën amtare, prezantimi i saj në Amerikë, kanë për mision dhe qëllim publikimin dhe njohjen e vërtetë të kësaj kulture sa ornamentale po dhe kaq të lashtë, e cila fatkeqesisht zë një vend relativisht të vogël në Ansamblin e letërsisë botërore.

Remzi Basha me vëllimin poetik: “Fire in my Hands” ( Zjarr në duart e mija) Në këtë vëllim poetik ka një bosht të mirëpërcaktuar, ku spikat ndjeshëm dhe dukshëm ritmi patriotik, gjallimi i momenteve të tij historik, plaga e emigrimit dhe atdhedashuria e shfaqur nga UCK dhe forcat mbrojtëse të Kosovës. Autori Tase nëpërmjet këtij botimi ka ndikuar dukshëm në përnjohjen dhe sakrificat e popullit kosovar për flamur, pavaresi dhe liri, prezantuar në shoqërinë amerikane dhe aureolës intelektuale të saj. Vetë poezia është një lajtmotiv që i thur lavde atdheut dhe shpirtit të tij të pamposhtur, e ngre atë në piedestal dhe e pasqyron para opinionit mbarë-ndërkombëtar si një komb që është djegur dhe masakruar në shekuj dhe se meriton shumë më tepër.

Eshtë impresionus dhe befasus, portreti intelektual i të riut Peter Tase, i cili me punë dhe përkushtim ka krijuar një perfomancë të shkëlqyer në të gjitha sferat e shoqërisë amerikane, duke u bërë shëmbëlltyrë e qartë e gjithë atributeve të shqiptarëve sot në botë. Falë cilësive të veçanta dhe prirjeve në rritje, figura e tij është shndërruar në potencial vlerash dhe idesh, cilësi që me devocion të plotë i ka vënë në shërbim të kulturës dhe integritetit panshqiptar. Po kush është Peter Tase? Peter Tase ka lindur në Qytetin e Beratit, në Tetor të vitit 1982. Në Vjeshtën e vitit 2000 vendoset familjarisht në qytetin e Milluokit (Milwaukee), shteti Wisconsin (wisconsin). Pas shkollës së mesme pranohet në Universitetin e Wisconsin - it në Milwaukee (UW-Milwaukee) ku vazhdon studimet për literaturë, gjuhë Italiane, shkenca politike dhe sociale. Diplomohet nga UW-Milwaukee ne Dhjetor, 2006. Në pranverë, 2006 ka punuar si asistent në zyrën e Antarit të dhomës së Ulët në Kongresin e SHBA, Rep. Richard Pombo (CA11), ku është marrë me marrëdhëniet me votuesit në zonën elektorale si dhe për problemet e energjisë së renovueshme. Më pas ka punuar si koordinator dhe asistent për shërbimet e kompanive në fushën e telekomunikacionit dhe marrëdhëniet e këtyre të fundit me pushtetin vendor në shtetin Wisconsin; duke u bërë pjesë e ekipit të ngritur për këto çështje në Dhomën e Avokatëve Whyte Hirschboeck Dudek S.C. Në Shkurt 2007, fillon shërbimin si Vullnetar i Korpusit të Paqes në Republikën e Paraguay-it (Amerika e Jugut), duke ushtruar funksionin e këshilltarit për politikat e Shëndetit Publik në Zonat Rurale. Gjatë kësaj periudhe ai do studionte dhe përvetësonte edhe gjuhën Guaraní. Pas shërbimit në Korpusin e Paqes (U.S. Peace Corps), në Qershor, 2009, kthehet përsëri në Milwaukee dhe i përkushtohet linguistikës, promovimit në perëndim të letërsisë dhe poezisë Shqipe, letersisë Guaraní si dhe asaj Paraguay-ane në tërësi. Në vitin 2010, boton “Fjalor Simultan me Pesë Gjuhë”, ku përfshihen 3200 fjalët më të përdorshme, të prezantuara në Pesë Gjuhë : Anglisht, Italisht, Spanjisht, Shqip dhe Guaranisht. Më pas është marrë me përkthimin e veprave të shkrimtarëve të ndryshëm nga Shqipëria dhe Kosova si: Ndue Ukaj, Remzi Basha, Jeton Kelmendi, Anton Gojçaj, Engjëll I. Berisha. Aktualisht punon si investigues (Research Fellow) për çështjet ndërkombëtare në Këshillin e Punëve të Hemisferës Perëndimore (Council on Hemispheric Affairs), dhe si analist në faqen e lajmeve botërore në Internet: http:// www.speroforum.com/ Ka botuar një sërë artikujsh në faqjen elektronike të lajmeve: http://kosova.info/ 34

Nr.80

Autorët e përkthyer nga Peter Tase: Ndue Ukaj me dy vëllimet poetike : “Ithaca of the Word (“Itaka e fjalës”) dhe “Godo is Not Coming - Godo no Viene - Godo nuk vjen” (Tridhjet poezi te përkthyera ne Anglisht dhe Spanjisht), vlerësuar si libri më i mirë poetik per vitin 2010 (në zhanrin e pozisë) në Republikën e Kosovës. Gjithashtu historiani i njohur amerikan dhe specialisti i biografisë së Abraham Linkoln-it, Harold Holzer versionin në Anglisht të këtij libri e ka vlerësuar me këto fjalë: “[Ndue Ukaj’s] work is beautiful—thoughtful, touching, powerful (poezia e Ndue Ukaj është e bukur, me përmbajtje, prekëse, e fuqishme”). Poezia e Ndue Ukaj është vlerësuar gjithashtu edhe nga profesori i Hstorisë në UW-M Glen Jeansonne, Ph.D. dhe Rene Antrop-Gonzalez, Ph.D., Profesor i Asociuar në kurikulum dhe shkenca arsimore; që te dy kanë shkruar përshtypjet e tyre të cilat janë paraqitur në faqet e vëllimit poetik. Poezia e Ukajt nëpërmjet përkthyesit Tase, vjen me nota të gjalla, shprehëse, racionale dhe moderne. Simbolika e autorit është universale, përbën ngjarje në përkthimin e saj në anglisht dhe për më tepër frymon fuqishëm modelin e poezisë shqipe. Jeton Kelmendi me vëllimin poetik: “How to Reach Yourself (Si të shkosh tek vetvetja) Jeton Kelmendi vjen nëpërmjet përkthimit brilant të përkthyesit Tase me veçoritë dhe specifikën e veçantë që ka ky autor. Stili, beftësia, moderniteti, lojëra e fjalëve, pjekuria e lartë artistike dhe estetike, muzikaliteti i tyre dhe ndjenjësia e poezisë, prekin dhe krijojnë një atmosferë të thellë mendimi dhe hapësire. Poezitë në vëllimin “Si të shkosh tek vetvetja”, shprehin më së miri konceptin relativ rreth vetë fjalës, mendimit, nuancës dhe ndërthurjes së saj, drejtpeshimit dhe ngritjes në art; përbrenda këtij vizualiteti këto poezi vijnë sa shprehëse po kaq dhe performuese, duke përbërë risi për gjetjen dhe stilistikën edhe në gjuhën angleze.

Një vend të rëndësishëm në plotësimin e potencialit të tij intelektual dhe interkulturor zë dhe studimi me baza dhe njohja e shkëlqyer e gjuhëve të huaja, perfomancë kjo që jepet me botimin ”Fjalor Simultan me Pesë Gjuhë”. Shkrimtari Shqiptaro- Belg, Skënder Sherifi shkruan këto fjalë për këtë fjalor të botuar në vitin 2010: “Një Fjalor që shënon një urë afrimi e bashkëpunimi mes 5 popujve e kulturave botërore. Një mjet komunikimi i nevojshëm në mes tyre është natyrisht gjuha: se si shprehet e artikulohet në bazë të psikologjisë e historisë të këtyre popujve specifik. Projekt fantastik, ndoshta edhe surrealist pse jo ...çka përbën Guaranishtja, gjuha e indianëve të Paraguajt ... që mund t’i imagjinojmë nga injoranca, si figuranta në një film western-spaghetti të Sergio Leonës : “ Na ishte një herë Amerika “, porse kanë në realitet një botë e një thesar kulturor të pa imagjinueshëm me gjuhët internacionale të njohura si anglishtja e spaniollishtja. Këtu qëndron pra fisnikëria e autorit ... që nuk i përjashton apo nënçmon kulturat e quajtura minoritare.” Kompleksiteti i figurës së Z. Tase, ndihet fuqishëm dhe në anën publicitare, ku shkrimet e botuara tek faqje të ndryshme interneti me fokus në lajmet botërore përcjellin lajmin rreth problematikës dhe progresit të vendit të tij. Shkrime të tilla si: “Arsimi dhe kultura në Myzeqe – Historia Arsimdashëse e një Krahine të Shqipërisë” botuar në faqjen e informacionit http://kosova.info/ apo “Plagët që rrjedhin Gjak (Elegji për Shqipërinë shqiptarët)” ka bërë që vëmendja e kombit të madh amerikan, por dhe e një opinioni më të gjerë të kthehet edhe drejt panoramës së pasur shqiptare në Shqipëri dhe diasporë. Peter Tase është qendra dhe referimi i gjithë përpjekjes shqiptare për një vend më të përparuar, është ëndrra dhe realiteti i ri që kërkon të ndërtojë nje shoqeri te lire dhe te pasur me nje dialog multi-kulturor, është ideja dhe botkuptimi i thellë shpirtëror, është zemra e një patrioti që rreh për kombin e vet, është fuqia potenciale dhe kreativiteti i një intelektuali të plotë, është shëmbëlltyra e vlerave njerëzore që karakterizon një shqiptar të ditur sot.

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

Bujar Balliu Për letërsinë e artin në Pogradec Larmitë e kudogjendura në njerëz apo dheun e begatë, fare afër për ato kundërshti të pabesueshme, i japin vendit kudo në Shqipëri, por veçanërisht në Pogradec, bukuri përrallore në kufijtë e legjendave. Hiret grumbullohen mot pas moti, shumohen në trajtë lënde inkadeshente e padukshme për shpirtin e zakontë, derisa godasin të përzgjedhurit e Zotit, i bëjnë ujem, i pështjellin me majën e gjërit, pastaj u përhedhin magjinë e së bukurës. A nuk është Lasgushi përzgjedhja e kësaj magjie hojëzuar dora - dorës, ndoshta përgjatë një shekulli para tij? A mund të dyshohet se vjershërimi lasgushian është përimtim nuresh mbledhur prej një kohe fort të gjatë? Lasgushi ngriti përmendoren e lavdisë së pavdekur shtatëdhjetë vjet më parë, ashtu si edhe themeluesi i prozës moderne shqipe, Mitrush Kuteli, të dy bij të kësaj treve plot hijeshi. Copëza e dheut tonë pasi u ngjiz për një kohë të gjatë i dha vendit e më përtej figura të papërsëritshme. Në treçerek shekulli mbeten maja të larta që do të adhurohen shumë gjatë nëpër motmotshmërinë e thinjur. Pogradeci ofron natyralisht atmosferë krijuese. Arti zbeh dimensionin e zbrazësisë vulgare. Janë dy qëndërza të largëta, pa enë komunikuese. Në raport të drejtë me përmasën intelektuale, projektojnë trupin real të qenies njerëzore. Individi krijues i shmanget trysnisë, analogjisë mediokre, simetrisë dhe ndërton fytyrën e epokës. Lisat e mëdhenj e kanë hijen e gjatë, ndaj përreth tyre është ca e vështirë të mbijnë e rriten shëndetshëm të tjerë. Mirëpo treçerek shekulli përkëtej ngjizja e pjalmit vazhdon, tharmi grumbullohet sërisht dhe domosdo godet të tjerë krijues të talentuar që ngrihen mbi bashkëvendasit dhe flasin me zërin drithërues të artit të vërtetë. Arti i vërtetë ngacmon pejzat e shpirtit fin, përzgjedh e ndeh arsyen elitare. Natyra e këtij cepi dheu është përplot kësish vlera. Abati Bernar dë Shartrë e ndërton me imazh piktorik ndërlidhjen: “Ne jemi xhuxha të hipur mbi shpatullat e gjigandëve. Në këtë mënyrë ne shohim më shumë dhe më larg se ata, jo pse vështrimi ynë është më i mprehtë, apo shtati ynë më i lartë, po sepse ata na mbajnë lart dhe na ngrejnë përpjetë me lartësinë e tyre të stërmadhe.” A mos është rastësor brezi vezullues i piktorëve pogradecarë. Komunikimi virtuoz njeri-natyrë, nën trysninë e bukurisë pa cak të liqenit, maleve e gjelbërimit derdhet në penelat e komunitetit të piktorëve me larmi stilesh e konceptimesh. Tradita e krijuar nga piktori Todi Mato ku peneli i shtruar sintetizon peizazhe me sipërfaqe të gjerë ngjyrash të tejdukshme, natyra të qeta interesante e brendi dhome me këndvështrim original, çohet më tej. Anastas Kostandini ardhur nga përvoja e sukseshme në lëvrimin e pikturës realiste, me arritje në tablo kompozicionale ku vizatimi arrin perfeksionin, ka kapur kuota të reja suksesi. Trajtimi i temave “rustike”e bëjnë krijmtarinë interesante. Gjithmonë në kërkim të teknikave të reja kërkon të përcjellë një pikturë moderne ku format e tentuara të pasqyrohen, shkatërrohen nga prizma drite për

të ndërtuar tensione plastike. Piktori i “plenerit” Vangjo Vasili, e mbush kuadrin e tablos me ajër, transparencë. Figurat e “zbehta” dridhen në finesë e pastërti. Duke poetizuar hapësirën rrëfen fabulat e tij me detaje onirike, përmes nuancave, krijon një realitet ëndërrimtar plot gjeste delikate. Figurat gjallojnë pa qendër rëndese. Në tablot e tij qyteti i lindjes përmes identitetit të papërsëritshëm, kap përmasa fantastike- surealiste. Punimet e Gjergji Lakos përcjellin ndijime të holla vizive ku sensualiteti dhe ngrohtësia nga peizazhi, toka, uji, jeta, përziejnë format, trajtat, dritën që frymojnë përmes kontrasteve grafike e peshës së ngjyrës. Kompozicioni flet me gjuhën e simbolit. Përqasja e imazheve në dukje të largëta, simbioza e natyrës me njerëzoren, përftojnë ndjeshmëri e brishtësi. Në tablot e Gentian Zekës arti bashkëkohor abstrakt synon sintezën filozofike të jetës. Elementë të mikrobotës gërshetohen me ato të makrobotës ku mendimi pulson telajon me ritmin e magjinë e detajit. Artisti ndërton qasje sugjestionuese me efektet e stërholla të ngjyrës e tingujve të dritës. Telajoja krijon ndjesinë e muzikës së vizualizuar Metaforat primordiale të pikturave në dru i japin simbolit frymëmarrje universale. Në skulpturën e Sofokli Kocit,konceptuar shpesh për hapësira parqesh, në harmoni me ritmin e format arkitektonike, flasin linjat, konturet, lëvizjet, thellësia e mendimit poetik. Emra të rinj i shtohen artistëve të telajos. Ledja Kostandini, Enxhel Gegëprifti, Ledio Xhaferi synojnë cilësinë artistike që siguron vazhdimësinë e përjetimit estetik të mgajisë së natyrës. Në Pogradec poezia, rrëfimi, gurgullojnë natyrshëm. Poezia e Liri Seitllarit, Andi Kostës, Eduart Sulollarit, Nesti Maçollit, Rozeta Krëstes e shumë të tjerëve formësojnë sot lirizmin meditativ. Krijimtaria poetike kombëtare ka fituar përmasa me vargun e Dhimitër Pojanakut i cili ka afro dyzet vjet që shkruan poezi, por ka botuar vetëm katër libra e po punon për të pestin. Puna e tij me konceptimin estetik të gjetjes, fjalën, vargun, muzikalietin e brendshëm krahasohet vetëm me shijen e argjendarit. Në poezinë e Pojanakut rezonanca rrok çastin, të tashmen, konkreten, arrin dimensionet e mbipersonales me gjykime metaforike. Vargjet godasin me semantikën gërthitëse të fjalës. Poeti ka aftësinë të rivlerësojë fjalët, t’u zgjerojë forcën e kuptimin për të nxënë brenda saj maksimumin kuptimor e ndjesor, i pastron nga mbishtresat e shpërdorimit. Poezia merr vlerën madhështore të thjeshtësisë. Poeti e ka zgjidhur në mënyrën e tij marrëdhënien me publicitetin bosh. Fund deliresh Sa herë më kap deliri i madhështisë, shkoj tek deti. Sekush më mbath në kthim këpucë plumbi. Dhe, ngeshëm numëroj kokrrizat e rërës.

Edhe në prozë janë përvijuar stile të mëvetshëm. Romanet e Bardhi Berberit gëlojnë nga dashuria, urrejtja, indinjata, admirimi dhe zhgënjimi i njeriut që zbulojnë raportet e vërteta të botës. Lakuriqësia e fakteve dokumentare strukturuar në fantazinë e ndezur, përcjellin letërsi. Figurën më të plotë të prozatorit e shpalos shkrimtari Istref Haxhillari. Kritika ka vënë re se “Proza e Haxhillarit u ruan trojet e merituara përshkrimeve të natyrës, tipareve njerëzore, trandjeve shpirtërore, habive, pyetjeve dhe mospërgjigjeve, duke ngjizur një kohë të vetvetishme. …Tregimi i tij bëhet i zhdërvjelltë, me ndërhyrje të dinamizmit të jashtëm e të brendshëm, madje ky i fundit të krijon idenë se je mbi dallgë që shkojnë, shkojnë, vijnë… Në romanin “Pesha e kohës” fjala përcjell imazhe të trajtuara në mënyrë realiste e gjendje të komplikuara shpirtërore. Lexuesi rijeton në mjedise të besueshme. Pozicioni i rrëfimtarit është konceptuar jashtë rrjedhës së ndodhive, por brenda përjetimit të tyre. Ngjarjet zhvillohen në prerjen kohore “në të këmbyer të shekujve që shkuan’’ dhe një mjedis real e të përcaktuar. Nostalgjitë idilike për vendin e njerëzit e larguar nën tisin e mjegullt të kohës ndihen mirë në konceptimin modern të rrëfimit. “Autori ecën i sigurt në një hulli që duket se e rreh me pasion, por sidomos me origjinalitet. Kemi në vepër një kohezion të plotë të ligjërimit lokal me fjalën e zgjuar e të zgjedhur të njeriut të letrave me formim të gjerë e interesa fisnike”. Ngjarjet e personazhet burojnë nga realiteti i kapshëm, ndonjëherë dhe i vertetë gjeografikisht, por në tërësinë e tij romani ka përftuar tis të magjishëm, endur me mirazhe fluide. Konceptimi buron prej zgjidhjes së raportit mes elementeve reale dhe frymëmarrjes universale. Te prozat “Bari i ujkut” ngjarja, mjediset, personazhet enden me fjalën poetike. Ekspansioni i saj zotëron hapësira përhumbur në përmasat e pamundësisë. Ndodhia ndizet së brendshmi prej metaforave, shkëndijuar nga përplasja e pasionit të fuqishëm me mendimin origjinal. Në novelën “Ëndrrat kryqëzojnë kohën” figura letrare me prirje romantike i hap udhë imagjinatës. Kahet e largëta përafrohen, trysnojnë ndodhitë e realitetit, gjakojnë dimensionet artistike të rrëfimit. “Rrënjët e pishave përtypin lëngun e hirtë të dheut, kundrojnë gjethet që fërkohen e lëpihen pa turp në horizontin e mugët të fundditës.” Në librin “Grinata”, kureshtja buron natyrshëm nga zbulimi i marrëdhënieve realitet-rëndesë e së kaluarës. Jeta ka vënë në dyshim virtytet, dobësitë, trishtimin. Njeriu ndihet jashtë vorbullës, i veçuar. Tëhuajëzimi nga mjedisi, buron prej përplasjes së iluzionit me realitetin. Pavarësisht natyrave të ndryshme e mjeteve specifike që përdorin artistët, poetët e shkrimtarët e kësaj treve, kanë sjellë në kulturën kombëtare vepra të mirëfillta artistike me freskinë e konceptimeve bashkëkohore dhe frymëmarrjen e natyrës fine. 35

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

BILALL MALIQI-LUGINA E PRESHEVËS LUGINA E PRESHEVËS DHE UNIVERSIALITETI I VLERA VE NË K UL TURË LETËRSI DHE ART… VLERAVE KUL ULTURË Lugina e Preshevës ( Kosova Lindore), është regjion në lindje të Kosovës, përkatsisht Shqipëria Verilindore. Lugina e Preshevës përfshinë territorin e komunave të Preshevës në jug, Bujanocit në mes dhe Medvegjës në veri. Lugina e Preshevës administrativisht ishte ndarë nga Kosova në vitin 1945 prej komunistëve jugosllav në shkëmbim të dy komunave në veri të Kosovës, me Leposaviqin dhe Zubinpotokun, të cilat në atë kohë kishin popullësi shumicë sllave. Qëllimi i kësaj ndarje ishte copëzimi i trungut shqiptar dhe defaktorizimi i tyre, si në aspektin politik, nacional dhe kulturor. Kultura në Luginën e Preshevës Brenda tri komunave tona të cilat njihen si Luginë e Preshevës më herët sidomos në kulturë dhe në arsim ka pasur shkelje të të drejtave të minoriteteve që janë pakicë në territorin e Republikës së Serbisë. Tani në kulturë me njëfarë forme është hequr cenzura për t’u vendosur atëherë kur të duan dhe si të duan ata, ndërsa në arsim ka shumë ngecje sa i përket përmbushjes së normave ndërkombëtare për pakica. Në Medvegjë kultura ngec shumë dhe të drejtat e shqiptarëve për të zhvilluar kulturë është shumë e kufizuar , edhe largimi i popullatës shqiptare nga trojet e tyre është ende aktualitet në vete që nga lufta e tutje kanë ngelur shumë pak shqiptar edhe ate të privuar nga liria për të zhvilluar kulturë dhe për ta mbajtur gjallë identitetin e tyre kombëtar. Në Bujanoc është pak më ndryshe në krahasim me Medvegjën. Por edhe këtu përveç SH. K.A “Jehona” e Tërrnocit dhe të ish revistave “Jehona” dhe “Perspektiva”, tani në nivel të Luginës së Preshevës del javorja “Nacionali” organ i Këshillit Kombëtar Shqiptar, i cili selinë e ka pikërisht në Bujanoc dhe mundohet me kapacitetet e saja t’i mbroj të drejtat e komunitetit shqiprtar të tri komunave tona të Luginës në Serbi, si në arsim, kulturë, informim, përdorim zyrtarë të gjuhës dhe shkrimit, përdorim të simboleve kombëtare, dhe për çështje të tjera të rëndësishme për jetën e banorëve shqiptarë. Në Preshevë jeta kulturore është paksa më dinamike në krahasim me dy komunat tjera si motra duke pasur parasyshë Shoqatën e Shkrimtarëve “Feniks” që ka shtrirje në tërë Luginën e Preshevës e selia e saj është në Preshevë, mandej SH.K.A “Presheva Jehon”, Teatri amator i Preshevës, Shoqata e Historianëve “Ali Hadri” Preshevë, “Shoqata e raujtjes së trashëgimisë kulturore” , Revista letrare “Qëndresa” organ i Shoqatës së shkrimtarëve “Feniks” me seli në Preshevë etj., etj., të cilat në njëfarë mënyre mbajnë gjallë jetën kulturore e letrare në nivel të Luginës. Krijimtaria letrare e krijuesve të Luginës së Preshevës Lugina e Preshevës në aspektin krijues e letrar është e njohur gati në të gjitha hapsirat shqipfolëse. Me themelimin e ish klubit letrar “Feniks” viteve të ’70-ta filloi edhe dalja në skenë e disa emrave të cilët tanimë u bënë të njohur me veprat dhe krijimtaritë e tyre letrare e artistike. Më herët krijuesit shkruanin dhe krijonin në mënyrë të fshehtë sepse ishin në mbikçyrje të pushtetit të atëhershëm i cili i cenzuronte në masë të madhe krijuesit të paktë që ishin, mandej edhe orët letrare që mbaheshin ishin përplot me rreziqe nga syri i keq i saj. Vlenë të përmenden emrat e parë të themelimit të këtij organi të vetëm letrar në Preshevë: Gani Misini, Mexhid Mehmeti, Demir Behluli, Qerim Arifi, Sadete EmërllahuPresheva, Hasan Emërllahu, Jonuz Fetahaj Xhemaludin Rexhepi etj., të cilët ishin bazamenti i kulturës letrare të Preshevës. Më pas dolën edhe emra të tjerë si:Ferid Selimi, Xhemail Halili, Fehime Selimi, Sevdail Hyseni, Demush Berisha, Bilall Maliqi, Sadbere Kamberi, Shqipe Kamberi, Skënder Latifi, Dashnim Hebibi, Agron Boriçi, Ismet Bajrami, Hajrullah Kasumi dhe emra të moshës më të re si: Sejhane Mehmeti, Artina Mehmedi, Eliza Berisha, Rexhep Zylfiu, Alejna Jakupi, Qëndresa Jakupi etj., të cilët në vazhdimësi me shkrimet e tyre mbajnë

gjallë kulturën letrare të Preshevës. Në komunën e Bujanocit kemi krijues letrar të cilët tok së bashku me krijuesit nga Presheva janë nën ombrellën e Shoqatës së Shkrimtarëve “Feniks” Preshevë e të cilët i japin gjallëri me orvatjet e tyre kulturore e letrare si: Nehat Ramizi, Halim Hasani, Arsim Halili, Mejdi Shabani, Sevdail Hyseni, Amir Latifi, Fatma Salihu, (Zaim Haliti, Veli Veliu, Nexhat Sadullahu e disa të tjerë me prejardhje nga Bujanoci e jetojnë në Kosovë), japin të kuptojmë se edhe kmomuna e Bujanocit ka hyrë në kanalin e krijimeve poetike dhe përfaqësohet edhe komuna e tyre nëpër aktivitete kulturore e letrare. Në Medvegjë është më dobët sa i përket krijuesve letrar. Në kuadër të Shoqatës së Shkrimtarëve kemi vetëm një krijues e ky është Rexhep Abazi. Universialiteti i vlerave Krijuesit letrar të gjeneratave të ndryshme në Luginën e Preshevës shoqërohen me vlera të arrira letrare dhe artistike. Gjenerata e parë e themelimit të të vetmit klub letrar ka treguar me punën e tyre një universialitet të vlerave letrare dhe kështu kanë bërë shkallë që të ngjiten edhe krijuesit e tjerë në vazhdimësi: Mexhid Mehmeti, shkrimtar, poet, dramaturg me punën e tij të palodhshme në krijimtarinë letrare arriti që të bëj emër në suaza kombëtare duke u prezantuar nëpër antologji të ndryshme .Kohë më parë revista “DIOGEN pro culture” që botohet në Sarajevë të Bosnjë e Hercegovinës, botoi 11 poezi të poetit kosovar (nga Presheva) Mexhid Mehmeti.Poezitë nga gjuha shqipe në gjuhën boshnjake i përkëtheu shkrimtari ynë i mirënjohur Hajro Ulqinaku . Kryeredaktori dhe redaktori përgjegjës i revistës “DIOGEN pro culture”, shkrimtari Sabahudin Haxhialiq nga Bosnja dhe Hercegovina dhe shkrimtari nga Indija, Dr. Ram Sharma, janë ko-autorët e botimit më të ri të Antologjisë së poezisë, përkatësisht pjesës së III-të të “Poetët për paqë në botë” (POETS FOR WORLD PEACE) për vitin 2011. Antologjia do të botohet sivjet në gjuhën angleze në Indi dhe Kanadë. Në këtë antologji, sipas ftesës së autorëve, do të prezantohet edhe shkrimtari Mexhid Mehmeti poezitë e të cilit në gjuhën angleze i përkëtheu Prof. Dr. Vesel Nuhiu. Sipas njohtimit të autorëve të Antologjisë, poetët që do të prezantohen në këtë botim vijnë nga të gjitha meridianet dhe nga të gjitha kulturat e rruzullit tokësor, pa marrë parasysh përkatësinë racore, gjinore, kombëtare apo përcaktimin e tyre fetar, duke pasur si kriter të vetëm, para së gjithash, vizionin dhe kreacionin poetik, në mënyrë që t’i mundësohet botës të bëhet vend më i mirë për të jetuar dhe për krijimtari artistike. Antologjia do të jetë botim i The Stephen Gill World Peace Academy (Akademisë Botërore për Paqë të Stefan Gillit: ndërkaq redaktorë të pjesës së dytë të Antologjisë në fjalë janë Dr. Ram Shapra dhe Dr. Masam Sinha. Poeti Mexhid Mehmeti është prezantuar edhe Almanakun e Poetëve të Botës të vitit 2010 (WORLD POETRY ALMANAC 2010), ku me poezitë e tyre janë përfshirë 188 poetë nga gjithësejt 101 shtete të botës. Almanaqku ka 330 faqe dhe është botuar në disa gjuhë të botës, ndërkaq editor i botimit është Dr. Hadaa Sendoo. ISBN: 978-99929-830-3-5. Botuar në maj 2011 në Ulaanbaatar të Mongolisë. S’do mend se prezantimi më i denjë i Mexhid Mehmetit është bërë në librin “SELECTED POEMS” (Poezi të zgjedhura) në gjuhën kineze të përkëthyera nga Dr. Lee Kuei – Shien. Libri ka 118 faqe dhe është botuar në janar të vitit 2010 me këtë numër të ISBN: 978-986-221-332-2. Jonuz Fetahaj, shkrimtar me prejardhje nga Presheva që jeton në Prishtinë. Është shkrimtar që i përket brezit të mesëm të gjysmës së dytë të shekullit të kaluar. Tok me një plejadë krijuesish ata bënë emër në krijimtarinë letrare. Që në dekadën e gashtë të shekullit XX, kur nisi të botojë në periodikun tonë letrar dhe në të përditshmet “Rilindja”, “Flaka e vëllazërimit”. Ushtroi profesionin e gazetarit në revistat “Shkëndija”, dhe “Bujku”, madje ishte edhe kryeredaktor i “Shkëndisë”, “Bujkut” dhe “Pionierit”. Ushtroi edhe detyrën e drejtorit të ndërmarrjes së revistave “Rilindja”. Ka një bagazh të mirë të krijimtarisë të zhanreve të ndryshme letrare. Ka të botuar mbi tridhjetë vepra letrare.

Sadete Presheva, është krijuesja e parë në trojet shqiptare të ish- Jugosllavisë. Është poete e cila rrallë boton por botimet e saja janë të shoqëruara vlera artistike. Edhe brezi më i ri i krijuesve janë në rrugë të mbarë dhe ecin ngadal por sigurt drejt vlerave dhe promovimit të kulturës letrare të Preshevës në veçanti dhe të Luginës në përgjithësi. Pra Lugina e Preshevës me decenie të tëra ka dëshmuar veten me emra të njohur poetësh të cilët kanë treguar seriozitet të madh sa i përket krijimtarisë së tyre letrare dhe artistike. Skulptura e Luginës së Preshevës Përveç kulturës letrare, Lugina e Preshevës njihet edhe me krijues të nohur të skulpturës. Njëri nga emrat më të njohur është Ismet Jonuzi. Ismeti është një nga skulptorët më të njohur të Kosovës. Gjenerata e tij nisi të ekspozonte në vitet ‘80 –ta. Ismet Jonuzi, profesor në Universitetin e Prishtinës, në Fakultetin e Arteve, në degën e skulpturës vazhdimisht ekspozon krijimtarinë e tij në ekspozita me iniciativë të tij, por dhe në grup, të iniciuara prej sistemit kuratorial. Duhet thënë me të drejtë se shumë artistë cilësorë shqiptarë të Kosovës janë ende të panjohur plotësisht në mjediset krijuese dhe ekspozuese shqiptare të Shqipërisë. Ai me punimet e tija përpiqet të radhitet në grupin e artistëve bashkëkohor, pasi vepra e tij ka elemente postmoderne të mileniumit të ri. Hevzi Nuhiu, skulptor me prejardhje nga Presheva i cili bën skulpturë në dru dhe në gurë. Ka gdhendur deri më tani një numër të konsiderueshën të skulpturave në dru dhe në gurë. Në vendlindjen e tij në Preshevë në hyrje të saj ka gdhendur figurën e Nënës Terezë. Hevziu është skultor i njohur edhe në Itali e gjetiu. Piktura Sabedin Etemi nga Presheva. Studiuoi pikturën në Akademinë e Arteve Figurative në Beograd.. Më vonë ai përfundoi studimet Master në Universiteti i Prishtinës në klasën e profesor Muslim Mulliqi. Që nga viti 1977 ai është anëtar i Shoqërisë e Artistëve Figurative të Kosovës. Ai ishte gjithashtu një anëtar i SFAJ (ose ULUJ, Shoqata e Artistëve Figurative e Jugosllavisë). Ai ka marrë pjesë në shumë ekspozita të organizuara nga ana e shoqërisë, në Kosovë dhe jashtë vendit. Përveç kësaj, ai ka punuar në restauration të monumenteve historike dhe fetare dhe ikonografinë. Një kohë ka shkruar shumë komente dhe kritika për artin. Ekspozitat personale :Postojnë 1966 ,Preshevë 1968 , Preshevë 1976, Prishtinë 1982 , Grozhnjan (Ister) 1982 , Grozhnjan (Ister) 1984, Preshevë 1983, Prishtinë 1993, Gjilan 1994 , Prishtinë 1997 , Prishtinë 1998 , Prishtinë (UNMIK) 2001, Prishtinë (UNMIK) 2003 . Sabedin Hetemi ka bërë edhe shumë ekspozita të tjera me rëndësi të cilat janë shoqëruar me vlera të arrira artistike. Vlerat përgjithësuese U mor vesh për disa aspekte përgjithësuese që e përthakojnë Luginën e Preshevës me një universialitet të vlerave në zhanre të ndryshme të kulturës të cilat janë evidente, janë të shkruara dhe janë të vështruara mjaft mirë edhe nga syri i krtitkës në secilin segment të kulturës me të cilin merren aktivisht krijuesit e Luginës së Preshevës të cilët nuk jetojnë në komunat tona por në Kosovë dhe ata që ende e mbajnë gjallë jetën kulturore e letrare dhe të cilët çdo ditë ballafaqohen me sfida të shumta si nga aspekti material dhe nga mungesa e përkrahjes nga shteti. Na gëzon fakti se dita- ditës në Luginë të Preshevës po avancohet kultura edhe pse pa përkrahje nga shteti e komunat tona, por prapë se prapë në mënyrë individuale krijuesit po mundohen t’i japin jetë e gjallëri kulturës në të gjitha segmentet e jetës. Kjo shihet edhe në botim të librave, përurime të tyre, mbajtja e manifestimeve të kartaktereve të ndryshme etj., etj., gjë që dëshmon për seriozitet, punë dhe elan të krijuesve për t’u marrë me kulturë, art e letërsi…

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

Përmeti, djepi Rilindjes Kombëtare në fokusin e universalitetit letrar moderrn sot! Qyteti Përmetit, i njohur ndryshe si qyteti trëndafilave, është vendlindja e Rilindasve të mëdhenj Vëllezërve Frashëri, ku padyshim mbi të gjithë shkëlqen figura e Poetit Kombëtar, Naim Frashëri, është vendlindja e poetit rrebel, përkthyesit, poliglotit dhe të parit Kryetar të Lidhjes së Shkrimtarëve të Shqipërisë Sejfulla Malëshova (Lame Kodra), vendlindja e personalitetes se madhe Elena Gjika, e këngëtares së madhe Tefta Tashko Koço dhe gjeneralit të klarinetës shqiptare Laver Bariu, vendlindja e satiristit Nonda Bulka, e poeteve Bardhyl Londo, shkrimtarit dhe tregimtarit Lliko Nano, e shkrimtarit dhe poetit Agron Shele, Trifon Dafa, e poetit Lumo Kolleshi, Dhimitër Miti, autorit te “Lirikave të Anë Vjosës, Dashnor Selimit, Anila Mihali, Dhoskë Ilia etj. Një plejadë e tillë e shkëlqyer, që rrezaton koloritin e ngjyrave muzë të kulturës panshqiptar, padyshim ka përbrenda frymëzimin e qytetit magji, i cili simbolizohet me Gurin e famshëm të tij, dallgët shkumëzim të Vjosës dhe malit të Dhëmbelit, që sintetizojnë pareshtur peisazhin me madhështinë e forcës krijuese.

tek lexuesi emocione e nënqeshje të hidhura për probleme që lidhen me jetën e vështirë të popullit, me rrugën e zhvillimit të kulturës kombëtare, N. Bulka është tipi i gazetarit që nuhat menjëherë problemet më nevralgjike të jetës së përditshme shoqërore dhe shpërthen me ironi e sarkazëm, por si një temperament i rrëmbyer, me gjaknxehtësi. Ky shpërthim jo gjithmonë mund të barazohet me revoltën ose protestën e fuqishme. Skicat, fejtonet dhe shkrimet më të mira të tij janë : “Vija e vdekjes”, “Intervistë me Shën Pjetrin, “Kujtime tragjikomike”, “Kur piqet Muhameti me Krishtin” , “Përralla abisine” , “Gjysëm ose italian” , “Mësim gjeografie” etj. Bulka, ashtu si Migjeni u bënë pasqyra e denoncimit të mjerimit shqiptar. Lliko Nano Poet, shkrimtar dhe skenarist filmash. Autoritet i padiskutueshëm i letersise se re postmoderne dhe figurë qeë ka bërë shumë për krjimin e plejadave të reja krijuese. Është autor i librave me tregime: ‘Landri bën një dramë” , “Të doje Irenën”, “Shqetesim” etj. Është skenarist i filmit “Jeta në duart e tjetrit”.

Pragu i gurtë, i qytetit tim Larë nga dallgët, valë, turfullim, Ballkon i ngritur, gjer në shenjtërim Shquan mbi retë, tutje pështjellim.

Bardhyl Londo Bardhyl Londo ka lindur më 1948 në Përmet. Vazhdoi studimet për Gjuhë-Letërsi në Universitetin e Tiranës. Pas mbarimit të fakultetit ai punoi për disa vite mësues në Përmet dhe më pas për gazetën letrare “Drita”. Për disa kohë ka qenë kryetar i “Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve”. Krijmtaria e tij letrare përfshin 8 vëllime me poezi si edhe disa romane. Eshte fitues i Çmimit “Migjeni” Agron Shele poet, shkrimtar dhe publicist është Sekretari Përgjithshëm i Lidhjes Internacional “Pegasi” Albania, anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Botës IËA dhe anëtar i Lidhjes se Poetëve Bashkëkohore ËPS. Është padyshim një nga kreaturat më të spikatura të Letërsisë moderne shqiptare sot dhe një nga figurat kryesore të Lidhjes Internacional “Pegasi” Albania. Eshte autor i veprave letrare: 1. “Hapat e Klarës”, (roman)2. ”Përtej perdes gri (roman),( Çmimi i Lidhjes Pegasi viti 2005) 3. Imazh i rremë (roman) ( Çmimi i Lidhjes Pegasi viti 2008), ”Pasazh i pafaj (poezí), përkthyer në greqisht (revista Keleno), italisht (revista Artista a Confronto) dhe anglisht Antolgjisë poetike “Korsi e hapur” (Bashkëautor 6. Pegasiada (Bashkëautor)

Me feksjen e dritës, si në një rrëfim, Zgjat duart që teren, herët në agim, Për tokën dhe qiellin falje pa pushim, Për jetët që flasin: Ja Përmeti ynë… Naim Frashëri Naim Frashëri vuri themelet e letërsisë kombëtare shqiptare. Vepra e tij shënoi lindjen e një letërsie të re me vlera të vërteta artistike. Ajo shprehte aspiratat e shoqërisë shqiptare të kohës dhe ndikoi fuqishëm në luftën e saj për liri e progres. Naimi krijoi traditën e letërsisë patriotike, qytetare, ai solli në letërsi botën shqiptare, aspiratat jetike të popullit. Dashuria për Atdheun, popullin dhe njeriun, krenaria kombëtare dhe besimi në të ardhmen, ideja e madhe e çlirimit, formojnë thelbin romantik të veprës së tij. “Historia e Skenderbeut”, “Bagëti e bujqësi” si dhe “Lulet e Verës” përbëjnë themelin e veprave të shumta që la poeti ynë Kombëtar. Jo më kot poeti tjetër i madh Andon Zako Çajupi do vajtonte për vdekjen e tij me vargjet: “ Vdiq Naimi, vdiq Naimi, moj e mjera Shqipëri, mendjelarti, zemërtrimi, vjershëtori si ai”. Sejfulla Malëshova Lame Kodra, poeti rrebel, përkthyes, diplomat, poliglot, personalitet i përmasave të mëdha meditoi me mendje gjeniale, shkroi me dorë poeti dhe jetoi për të shkuarën dhe të sotmen tonë. Poezia e tij ishte sa rrebeluse po aq dhe sugjestionuese, kjo lloj poezie do të mësohej dhe këndohej fshehurazi, duke vrarë heshtjen mizore dhe torturuese të imponuar nga diktati dhe duke çjerrur pareshtur fytyrën e vërtetë të totalitarizimit në art, kulturë dhe në çdo fushë tjetër të jetës. Kjo poezi, sa herë që lexohet aq më shumë lartësohet, kapërcen kufijtë e kohorë dhe kumbon madhështinë e poetit Lame Kodra. Vargje të tillë profetikë “Unë e dua Shqipërinë”, janë kumbim dhe himn për të cilën do shprehej dhe Ymer Dëshnica: “Të perifrazosh e të komentosh vjershat e Lame Kodrës, është njëlloj si të duash të belbëzosh e të thuash keq ato që janë thënë me akcent bilbili”. Nonda Bulka

Dhimiter Miti Dhimiter Miti eshte autor i njohur dhe simbol i metafores poetike . Si poet eruditiv dhe mendimtar ai e shpreh sugjestionimin dhe botekuptimin e tij te thelle nepermjet vargjeve, të cilat perbrenda muzes se tij krijuese i ka shnderruar ne magji te artit fjale. Eshte autor i veprave letare; Nata e bardhë (novele),Gurí i thyer (novelë), Miq ju pres (poezí), Ylberet e ujërave të mia (poezí), Do të ikim që këtej (poezí), Dua të puth (poezí), Trokitje në bosh (poezí), Më duhet vështrimi yt, Është një çast (poezí), Njerëzore (poezí) Anila Mihali, poeteshe e prespektives dhe zerit femeror interkulturor. Ajo eshte poete e beftesise, mendimit dhe ndjesise se fjales artistike. Planet i gurtë Me vështrim raketë Hyj brenda fshehtësisë tënde Një fjalë prej teje Promete Dhuratë nga qielli A prej malit ti je Dhoske Ilia, eshtë një tjetër protagonist dhe një penë shumë e mprehtë. Si Botues dhe Drejtor i gazetës “Rrëza Prolog” ka trajtuar tema të rëndësishme në fushën e artit dhe kritikës letrare.Poezitë e tij janë sa pikante aq dhe mbresëlënëse. Me bishtin e penelit hirin e zjarrit trazonte Vizatonte figura nga më të ndryshmet, Diçka kërkonte të zbulonte Përse u shua zjarri?Si t´a ndizte?

Nonda Bulka është një ndër shkrimtarët ë parë të viteve ‘30 që me krijimet e tij solli kritikën satirën therëse. Proza e tij ka trashëguar tiparet më të mira të satirës Siç duket u mjaftua vetëm me hirin sonë, sidomos asaj pamfletike, duke e zhvilluar atë më E dinte që njerëzit zjarre ndiznin tej. Me anë të humorit ky shkrimtar arrin të trajtojë dhe ashtu me hirin e mbetur shqetësimet e veta, që janë edhe ato të kohës, dhe krijon mbulonte pikturat që kish djegur.

Rami Kamberi: Universi i vlerave në letërsi dhe në artin bashkëkohor tetovar I interesi i njeriut gjatë historisë nuk ka qenë vetëm të ekzistoj, por në procesin e tij ekzistencial edhe të evoluojë, me qëllim që kuptimi i jetës të pasurohet me vlera të reja, vlera të lidhura për një të ardhme, që gjithsesi duhet ta kalojë atë që e jetojmë. Të këtillë ishin edhe tetovarët, të cilët edhe pse jetuan nën ombrellën e perandorive, që u dhanë vetëm robëritë më të egra, me gjuhën - koha mund kohën, arritën të mbijetojnë shekujve duke marrë frymë me mushkëritë e historisë dhe, duke personifikuar gjuhën e artit me shqiptarin e kohës së ikur me gjuhën e artit me shqiptarin e sotëm, për t’ua lënë amanet brezave artin, me shqiptarin e së ardhmes. Këtë e dëshmojnë edhe shkrimet e para për ekzistimin e Tetovës si vendbanim, që datojnë nga periudha antike, me emrin antik EUNEUM. Tetova si qytet bën pjesë në mesin e qyteteve më të vjetra në Ballkan, në të cilin gjatë historisë janë gërshetuar një numër i madh kulturash të mbështetura mbi traditën e qytetarëve, që jetojnë në këto troje. Dëshmojnë, Menada (Valltarja ilire) e Tetovës e cila u zbulua në vitin 1933, në afërsi të lokalitetit të quajtur “Çeshma e Balezës”, një statuja e bronzit nga periudha e ilirëve, shek. VI p.e.s., që paraqet zbulimin më të vjetër arkeologjik të gjetur në rajonin e Tetovës. Statuja, me dimensione 9 cm e gjatë dhe 4 cm e gjerë, e cila gjendet në muzeun e Tetovës. Kjo statujë si dhe Kalaja e Nicës dhe Kalaja e Tetovës flasin për kohën kur Tetova si qytet lulëzonte me universin e artit. Por, robërimi shekullor i saj zhduki çdo element dëshmie nga koha pellazge dhe ilire, elemente, që mbetën nën zjarret e robërisë romake, bizante, sllave e, më vonë të asaj otomane. Koha kur mund kohën, edhe kultura shtresohet mbi kulturën, kështu që gjatë Perandorisë Otomane do të lulëzoj përsëri Tetova, si me pazarin e Tetovës, rindërtimin e Kalasë nga Abduraman Pasha, Xhamia e Pashës, e cila në popull njihet si Xhamia e Larme, që gjendet në anën e djathtë të lumit, dhe shumë objekte tjera në pjesën e vjetër të qytetit të arkitekturës islame, siç janë: Hamami i qytetit, Ura e Gurit, të rëndësishme për vlerat estetike e artistike dhe për mbishkrimet historike, por i veçantë është kompleksi bektashian, Teqe – Arabati, ndërtuar nga Sersem Ali Dede nga viti 1538 deri më 1548, që paraqet njërin nga objektet më të rëndësishme të këtij lloji në Ballkan. Dhe, Kisha Shën Kirili e Metodi, që gjendet në pjesën e vjetër të Tetovës, e cila paraqet njërën nga faltoret më të bukura ortodokse, jo vetëm në rajonin e Tetovës, por edhe më gjerë. E cila është ndërtuar në periudhën më të re, respektivisht në vigjilje të Ilindenit të famshëm në vitin 1903, që jep një rëndësi të veçantë si shenjtore ortodokse. Iniciatorë për ndërtimin e kësaj kishe ka qenë famullitari me më ndikim në Tetovë, Mihail Martini. Në qytetin e Tetovës ka edhe shenjtore të tjera ortodokse, në mesin e të cilave janë: faltorja më e vjetër ortodokse Shën Nikolla, e ndërtuar gjatë viteve 1842-1847, kisha Shën Marisë e ndërtuar më 1912, kisha Shën Dhimitri, e ndërtuar më 1912, kurse e shenjtëruar më 1915. Piramida Tetovë, kjo përmendore kulturore, paraqet një bukuri të rrallë nga e kaluara edhe pse me ri-robërimin e Tetovës nga serbet më 1918 – 1999 do të digjen shumë objekte e në veçanti pazari i Tetovës dhe Xhamia e Bardhe në mes të qytetit si dhe shumë biblioteka të kishave, sa për t’u humbur gjurmët e shkrimit shqip e për t’i zëvendësuar ata më shkrimin cirilik, duke i aneksuar, duke i shndërruar nga kisha shqiptare në sllave. Kështu që shqiptarët e Tetovës si gjithmonë shekujve e në veçanti në gjysmën e dytë të shekullit XX, me sakrifica të mëdha dhe me përkushtim të madh, si popull i mbetur jashtë trojeve të shtetit shqiptar edhe me vetëmohim, vijon faqe 38

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

Rami Kamberi: Universi i vlerave në letërsi dhe në artin bashkëkohor tetovar krijuan universin e tyre kulturor e historik. Këtë ngrehinë të lartë të artit arritën ta bëjnë me dijen dhe zgjuarsinë më të madhe, që për botën e njerëzimit do të dukej e çuditshme, thënë shkurtë e shqip, e pa kapshme. Themi kështu ngase figurat e para që do të shfaqen me shkrimet e tyre së pari në gazetën “ Zani i Sharrit “ (që do të mbijetojë tetë numra ), si Shaip Kamberi e Azem Morana, do të pasojnë dënimin me vdekje, atë që e pësoi që në fillim të shekullit XX, pjesëmarrësi në Kongresin e Manastirit, Rexhep Voka, i cili me divanet e tij kërkonte rilindjen kombëtare, duke thirrur popullin për shkollim e dije, si dhe të rreshtohet në mbrojtje të atdheut. Po, thuhet se edhe shumë të tjerë më parë kanë shkruar divanë, por për fat të keq ata që shkruanin asaj kohe, ose janë tretur nëpër istikame të ushtrisë turke ose kanë mbetur trojeve të Perandorisë Osmane, kjo na lejon të besojmë se edhe mësuesi i parë i bylbilit të gjuhës shqipe, Naim Frashërit ishte tetovarë, por për fat të keq nuk i dihet as emri e as mbiemri apo vendi i lindjes e datëlindja. Ndaj lirshëm mund të themi se vitet letrare të letërsisë shqiptare tetovarë do të duken më zëshëm pas viteve 1945, kur dy penat si Sadudin Gjura dhe Murat Isaku e më vonë Abdylazis Islami që për letërsinë shqipe në IRJM janë edhe pionierët e letrave shqipe, do t’i bëjnë hapat e parë të letërsisë së realizmit socialistë. Që të tre do të shfaqen me poezi e prozë, së pari nëpër revistat e gazetat që botoheshin në Shkup e Prishtinë e, më pas, me nxjerrjen në dritë të veprave me poezi, romane dhe drama Po, ecja e tyre do të ngulfatet që në hapat e parë, së pari do të arrestohen Sadudin Gjura dhe Murat Isaku, me padi se me shkrimet e tyre ngjallin nacionalizmin dhe iridentizmin shqiptar. Që të dy, duke u shoqëruar edhe me më shumë intelektual të tjerë, do të dënohen me burg të rëndë. Nga kjo burgosje pas ca viteve do të lirohet Murat Isaku, kurse Sadudin Gjura do të pushkatohet maleve të

Sharrit, me pretekst se paska tentuar ikje kah shteti amë. Dashuria për shkrimin shqip, dashuria për të lënë dëshmi për kohën si dhe dashuria që t’i pri letërsisë shqiptare jo vetëm në IRJM, por edhe më gjënë e detyroi këtë kolos të letrave shqipe, që ta vazhdoj shkrimin, sa për të lënë aradhen e penave, që do të rreshtohen viteve të 60-ta, si Abdylazis Islami, Nexhat Pustina dhe Mustafa Laçi. Ishin shkrime që shkruheshin me natyrën e ankthit, me gjuhën e frikës, me pritjen se sot apo nesër njëri nga ne do të burgoset, njëri nga në do të vritet me skenarin e njohur, ikje kah shteti amë. Moti, thoshin ishte i sertë, por penat në fjalë nuk ndalonin as me poezitë e as më prozën e tyre. Do të shfaqen romanet e Murat Isakut si: Plagët, Reckajt etj, romane, që trajtonin temën e vdekjes, qëndresës, atdheut e thirrjes për liri. Edhe pse koha dhe moti që i përshkruante në romanet e tij, ishin të vendosura në motin e kohës së perandorisë osmane, thirrja ishte e qartë, shqiptarët e duan atdheun e tyre të lirë e të bashkuar. Pas kësaj natyre shkrimi do të ecte edhe poezia, do të kërkoheshin rrënjët, heronjtë, kryeqendrat shqiptare, kolosët e kombit, do të dukeshin edhe figura të tjera, që botës shqiptare i dhanë shkrimin, shkollën dhe historinë ndër shekuj. Por, e serta e motit nuk ndalonte me kaq, shfaqeshin qortimet politike nëpër byro të partisë, nxirreshin nga puna, detyroheshin që të mbeten punëtorë krahu. Hijet e zeza i merrnin në pyetje se kush vallë ua ofronte letrat, lapsin, kush i ushqente ata dhe, nga shkrimet e tyre arrinin deri në Prishtinë, që të botoheshin. Vitet e 80-ta, apo më mirë thënë vitet kur terrori dhe masakrat bëheshin hapur ndaj shqiptarëve e në veçanti ndaj penave, do të jetë ngacmimi edhe i më i madh i ca të rinjve, që t’i rreken shkrimit e në veçanti poezisë. Sa herë që hapeshin varre apo prangoheshin shqiptarë, jo vetëm në Tetovë, por edhe më gjërë, shkrimet shfaqeshin në kërkim të lirisë dhe, në mbrojtje të kombit. Mu këtyre viteve

I NDERU ARI Këngëtari dhe PPoeti oeti ynë A GIM NDERUARI AGIM GASHI... Kishim dëshirë t’ju kishim midis nesh, por ja qe sëmundja juaj nuk ju lejoi. N epo ndjekim përditshëm informacionet për shëndetin Tuaj dhe edimëmir ëqë ju do të vijoni jetën se jeta e lisave nuk pritet kurrë në mes... Ne emer të të gjithë kongresistëve të urojmë një shëndet të përmirësuar drejt një jete normale me buzëqeshje, gëzime dhe plot lumtui, por edhe këngë e dinamizëm... Redaksia e gazetës “PEGASI” ALBANIA TRIPTIH POETIK NË KORNIZË TË HAPUR Një ëndërr e çmendur si margaritar dashurie në librin me poezi të Adem Gashit “Lady Mak(th)beth” (botoi “ Buzuku”, Prishtinë 2006 ). E thënë, dhe e ndërlidhur bukur, me tri rrem shqetësimesh, me tri përjetime të pa përfunduar e shpresëmbetës në vazhdimësi, libri në fjalë “Lady Mak(th)beth”, në fillim të librit si përjetim në veten e parë- (Gjama eme); përjetim në veten e dytë- (Gjama e saj); dhe në veten e tretë si bashkëpërjetim-(Mbas gjamash); na vjen si një ngjarje e gjetur bukur në poezinë shqipe, e shkruar me një vargë përmbajtës e të veçantë, gjithënjë në kontinuitet me vargun dhe permbajtjen, si dhe me një karakteristikë shumë intime dhe interesante. Duke i lexuar këto vargje poetike, në këtë libër, në krejt këtë ndodhi, padyshim se edhe lexuesi detyrimisht bashkëpërjeton tërë këtë ndjeshmëri me autorin. Ky triptih poetik fillon e mbaron me dy poezi në një kornizë, por jo të mbyllur, korniza mbetet ende e hapur, sepse në tërë këtë përjetim ka mbetë të përjetohet e të thuhet edhe shumëçka. I vetëdijshëm për vuajtjet që sjellë dashuria dhe sidomos largësia në hapësirat kohore e vendore, me plotë guxim e pa hezituar fare, autori i këtij libri, hynë në këtë (p)lojë magjike të paparishikuar dhe me çdo sakrificë që i sjellë tërë ky përjetim dashuror. Me parashikim për rrezikun në të cilin hynë, pa kurrfarë dilemash, në përjetimin e ndjeshmërisë së tij shpirtërore dhe atë fizike, autori arrin që t’a kuptoj, se e vetmja dramë jetësore që e vlen të përjetohet e përjetësohet, është pikërisht, sakrifica për dashuri kur prej saj merrë e jepë atë që është më e dëshirueshmja dhe më e shtrenjta për njeriun, pra Vasiliki Ergazaki është një poete e mirëfilltë , e cila

(vijim)

do të shfaqen penat e reja si Ibrahim Veliu, Hamdi Islami, Ramadan Sinani, Daut Gura, Remzi Saliu, Rami Kamberi etj, pena që hapat e parë do t’i bënin me poezi, duke qenë më të çiltër, me të zhveshur nga metaforat, sikur ballë për ballë i thoshin armikut se as të vdekur nuk i lëshojmë këto troje e, në anën tjetër i bënin thirrje popullit për syçelëti, për rrezikun që i kanosej. Me jetësimin e Universitetit të Tetovës, dashuria për art, do të lind edhe piktorët, skulptorët, aktorët të cilët më vonë do të shfaqen duke ngritur shtatore e bust si dhe duke organizuar ekspozita personale dhe kolektive. Do të dalën në skenë edhe aktorët e parë, duke shfaqur drama e duke i dhënë gjallëri qytetit. Piktorët dhe skulptoret si Miftar Mehmeti, Nevzat Kica, Ferat Nesimi, Hajrush Iseni, etj, me forcën e tyre dhe shpirtin prej artisti do të lindin edhe Galerinë e Arteve, në Tetovë. Më vonë, pas galerisë së arteve, do të lind edhe Teatri i Tetovës, me aktorët Naime Azi, Senat Abduli, Refet Abazi etj. Në Tetovë do të fillojnë me punë edhe shtypshkronjat dhe shtëpitë botuese të para si Luma dhe Çabej etj, do të botohen revista letrare si Klubi 94 dhe, shume revista për fëmijë, si Ylberi plus, Ardhmëria, Nxënësi etj. Sot, të flasësh për piramidën e universit kulturor dhe artistik të Tetovës nuk është edhe aq lehtë, ngase shumë drejtime kulturore dita-ditës lulëzojnë. Mbi të gjitha, Tetova edhe pse akoma nën kthetrat e robërisë, me shumë sakrificë individuale, lulëzon si në artin e të shkruarit po ashtu edhe në artet e tjera. Me plot shoqata dhe shoqëri kulturore artistike, ku ruhen akoma me zili doket, zakonet, veshjet dhe këngët që janë bartur nëpër shekuj. Si bije fjala për shoqërinë kulturore ar tistike “ Xheladin Zeqiri “, “ Lulja e Malësisë” etj. Ju falënderoj për interesimin!

dashuria. Pa marrë parasysh vështirësit që paraqiten në tërë këtë përjetim, megjithate, ai nuk heziton të përballet me tërë këto të papritura të trishtuara, por, të përjetuara për bukuri, për të cilat edhe ja vlenë të viktimizohet, dhe me një forcë magjike në rrugën e tij, autori i këtij libri, arrinë të tejkalon shumë pengesa. Tërë këtë aventurë e realizon duke iu falënderuar forcës shpirtërore, qëllimit dhe dëshirës se madhe, me tërë këtë përjetim si potpuri bukurie dhe plot ndiesi, që ia ofron vetëm dashuria e sinqert dhe fuqia që ajo posedon. E ndërlidhur bukur tradita, ( e shkruar në të folmën shkodrane gegërishte), me modernen, në skenën tonë shqiptare na sjell përjetime dramatike me dashuri drithëruese të Lady Mak(be)thit-shqiptarë/e. Me gjithë peripecit, ngazllimet, tragjizmat e makthet që ai ndien për dashurit e ndara për shumë shekuj e dekada, dje e sot, por, me shpresë, jo, edhe nesër, gjërë e gjatë atdheut tonë ( të ndarë) të cilin deri sot, shpirtërisht e ndjen e mbanë dhe e lidhë ende i vetmi përjetim, si që është dashuria e sinçert në mes njerëzve, me gjithë forcën që ka në vete e për të tjerët, ndaj me këtë rast, edhe vetë autori, është ai i cili bënë përpjekje të qëndroj i pa (k)thyeshëm në tërë këtë rrugëtim fatal. Se, a do t’i vijë fundi, Makthit shqiptar, këtu, apo atje, njëherë e përgjithmon, ende askush edhe sot nuk mund ta parashikoj e të vendos se çka do të ndodhë me tërë këtë kllapi dashurore “ të lejuar / të ndaluar “. Në këtë përgjigje, edhe vetë autori ka dilemat e tij, i cili përmes vargut të tij të shkruar në këtë libër, na bënë të përkujtojmë se kotësia dhe kllapia jonë kolektive, shumëvjeçare, (“duke u kotur me vedin” – vargë i autorit) ende nuk ka të mbaruar. Duke ju falenderuar forcës që mbjellë dashuria, me të vetmin qëllim dhe dëshirë që kjo si e vetmja rrugë, të vazhdoj të jetoj në mënyrë që t’i thej të gjitha kornizat, si sfid dhe pasion, deri në deliriumin e ngjizjes, të dashurisë, si të asaj shpirtërore poashtu, edhe të një mendësie, në mes të njerëzve të shpërndarë gjithandej, të një atdheu dhe të një gjaku. Ky triptih poetik edhe pse i kornizuar me dy poezi ( në fillim dhe në mbarim të librit ) na bënë me kuptua, se ky rreth dhe kjo kornizë, megjithate mbetet e hapur. Prandaj, dashuria si një ëndërr e çmendur, edhe përmes kësaj vepre, vazhdon qëllimin e udhëtimit të saj me gjithë forcën që mbanë në vete si përjetim shpirtëror në realizimin e ndjenjës që nuk ka të ndalur.

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

TROPOJA- SHTEPIA NATYRORE E LETERSISE - Krijuesit tropojanë dhe universaliteti i vlerave KUMT’ I MBAJTUR NE K ONGRESIN E “LIDHJES NDERK OMBET ARE PEGASI” TIRANE KONGRESIN NDERKOMBET OMBETARE TIRANE,, PRILL 2012 TROPOJA- vazhdimisht është konsideruar si shtëpia natyrore e poezisë në veçanti, por edhe e artit në pergjithësi. Ndoshta natyra e mrekullueshme, me elementë të dukshëm dhe të padukshëm, ka regjistruar pa u ndjerë në shpirtin alpin. kristale artistike dhe gdhend papushim me shkendia dashurie dhe shprese vargje të papërsëritshme poetike, melodi dhe tinguj virtualë, të cilët në instrumente, thurin një pëlurë të magjishme. Një pëlhurë që ruan dhe transformon brenda saj tradicionin dhe ritmet moderne, në një gershetim të mahnitshëm, i cili prodhon vlera që u mbijetojnë çdo përpjekjeje harrimi apo zvetënimi kohor. Gabriel Garcia Markez, ka shkruar se : “ Ngjarjet dhe personazhet e veprave të mia i kam gjetur vazhdimisht në një qytezë provinciale, në vendlindjen time” . Tropoja, pavarësisht se vend i vogël dhe me pak banorë, në fakt ka dhënë vlera të mëdha kombëtare, sidomos kur bëhet fjalë për artin dhe kulturën në përgjithësi dhe letersinë në veçanti. Ajo është konsideruar nga studjues dhe krijues si : “ Një djep i vertetë kulture!” Udhëtarë të shquar të kulturës evropiane kanë shënuar : “ Nëse doni të flisni me perenditë e Eskilit, shkoni dhe takoni njerëzit, të cilët banojnë, aty ku bashkohet Drini me Valbonën!” Bartësit e fundit homerike të Eposeve mesdhetare, jetuan deri në fund të viteve 60’ në Tropojë, dhe nga ata janë vjelur me mijra vargje brilante të eposit kreshnik shqiptar, nga studjues të folkloristikës shqiptare. Këtu, arti ka qënë bifunksional: me funksion estetik dhe në atë të të bërit histori. Në vitet 70’ mund të thuhet se përsa i përket letersisë, Tropoja rilindi si prej hirit të vet! Poetët e saj të rinj, u bënë frymëzuesit e këngëve të reja dhe u dhanë ritmin valleve brilante. Këto ishin trashëgim nga krijues popullorë, rapsodët të cilët

mbanin përmëndësh deri në 3000 vargje, duke recituar me orë të tëra Këngët e Kreshnikëve dhe Lahutën e Malësisë. Sokol Arifi ishte i pari anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve dhe botoi disa libra, megjithse nuk dinte shkrim e as lexim. E para salle leximi është hapur në Tropojë në vitin 1946,kinemaja në vitin 1945 ,Biblioteka në vitin 1961, ndërsa krijimi i Degës së Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve në vitin 1974. Deri në vitin 1973-1974 poetët tropojanë do të kishin botuar 6 libra me poezi, ku spikasin emra si Hamit Aliaj, Ndoc Paplekaj, Mehmet Elezi, Skender Buçpapaj dhe Avni Mulaj. Dega e lidhjes athere kishte së pari 9 anëtarë dhe tre sektorë arti.Vetëm në më pak se dy muaj, Tropoja fitoi lavdinë poetike te vendit, duke fituar 4 çmime në Konkursin Kombëtar të vitit. Duke ju referuar statistikave, theksojmë, asnjëherë perfundimtare, Tropoja në vite ka nxjerrë rreth 80 poetë, 15 gazetarë, 26 studjues, 12 piktorë, 3 skulptorë, 9 dramaturgë, 8 skenaristë, 5 koreografë, 9 kompozitorë dhe me dhjetra instrumentistë, këngëtarë dhe valltarë. Deri në vitin 2006 kanë qënë të botuar mbi 170 tituj librash nga autorë tropojanë, ndërkohë që ritmi i botimeve ka ardhur veç në ngjitje. Nga autorët më të vjetër, tek ata më të rinjtë, mbetet e përbashkët motivi i vendlindjes, tradita shumengjyrëse kulturore, identiteti natyror dhe çeshtja kombëtare. Autorë të përmendur si Hamit Aliaj, Skender Buçpapaj, Besnik Mustafaj ,autorë më të rinj si Brunilda Zllami me 19 romane të botuar,poete si Almona Bajrami, piktorë të njohur si Nazmi Hoxha dhe Abdullah Gjongecaj, vallëtarë si Deli Metaliaj, Xhevahire Gashi dhe Skender Haklaj, kengetare si Fatime Sokoli dhe Fatmira Breçani, skulptorë si Isa Baliaj j, aktor dhe regjisor si Sali Doçi,përbëjnë sot fondin e artë të kulturës në Tropojë.

“ Sofra Poetike’’ në mesin e viteve 80’; “ Sofra Dardane” që nga viti 2002; “ Ora e Poezisë” 2009 dhe plot të tjera janë organizime të cilat mbajnë të ndezur zjarrin e fjalës, kengës dhe valles, mbledhin rreth vetes forca dhe talente artistke dhe përçojnë ngado edhe elementin nacional dhe patriotik. Sot në Tropojë, Shoqata e Shkrimtarëve dhe Artistëve, mbledh rreth vetes rreth 22 krijues, poetë, shkrimtarë dhe artistë, të cilët promovojnë libra, studime, organizojnë aktivitete te rangut kombëtarë dhe ndërkombëtar, lançojnë talente të reja dhe kësisoj ajo është shndërruar në një vatër aktive kulturore, strehë bujare e letersisë së shkruar dhe promotore e zhvillimeve artistike. Gjithashtu, ajo kryen misionin fisnik të lidhjes kulturore të trevave shqiptare në Kosovë, Mal të Zi, Maqedoni etj. Tropoja është sot një vend takimi për shume krijues nga e gjithë Shqipëria, të magjepsur nga natyra, nga poezia, poe dhe nga mikpritja si kod i vjetër zakonor, i cili ka mbijetuar sulmeve dhe tjetersimit të çdo kohe. Tropoja dhe krijuesit e saj kanë mirëpritur dhe përkrahur edhe nismën, vizionin dhe perpjekjet e “ Pegasit” si një inisiativë madhore dhe gjithëpërfshirëse në drejtim të kultivimit të artit gjithëpërfshirës shqiptar dhe të përfaqësimit dinjitoz të tij nëpër botë, duke treguar përgjegjshmëri, seriozitet, maturi dhe horizont. Të jesh pjesë e Pegasit, të bëhesh krah Pegasit dhe të kontribosh me Pegasin, është sot një mundësi e mrekullueshme për të udhëtuar në kohë, kah e ardhmja e garantuar e kultures shqiptare! Kjo e vertetë, e mirëkuptuar nga krijuesit tropojanë, i ka sjellë vazhdimisht ata në takime të tilla , duke deshiruar të jenë pjesë e natyrshme integrale e kësaj të ardhmje!... LULZIM LOGU

Krijimtaria letrare dhe artistike ( tradita) e krijuesëve të Sharrit dhe universaliteti i vlerave. Për ta paraqitur një pasqyrim real të krijimtarisë letrare dhe artistike në rajonin e Sharrit do të ishte më korrekte që qysh në titull të bëhej një rokadë mes fjalëve “letrare dhe artistike”. Kjo , mendoj se duhet të trajtohet kësisoji nga fakti se krijimtaria artistike tradicionale e zhvilluar përmes artizanateve është shumë më e vjetër se krijimtaria letrare në këtë trevë. Krijimet artistike të punuara nga duart e shkathta të artizanëve, ndonëse ishin imponuar si nevojë e sigurimit të veshëmbathjes dhe veglave të punës, kanë patur vlera të mëdha artistike. Këto vlera si të tilla filluan të prezantohen në fund të viteve të pesëdhjeta dhe fillim të viteve të gjashtëdhjeta të shekullit të njëzet, pikërisht me daljen e kuadrove të para të kualifikuara në arsim. Njëri nga pionieret e këtij prezantimi të vlerave artistike artizanale ishte nga mësuesit e parë të kualifikuar dhe ky ishte Rexhep Kryeziu, nga fshati Brezne i Opojës. Ai ishte një aktivist me prirje për art, muzikë dhe folklor. Që në fillim të viteve të gjashtëdhjeta organizonte programe artistike, me këngë, valle dhe pjesë teatrale të shkurtëra. Që nga kjo kohë për herë të parë na paraqitet rregullimi i skenës si ambient për shfaqje. Në skenë vendoseshin qilimë artizanal, kurse këngëtarë e valltarë visheshin me rroba kombëtare me gjithë atë begatinë me ornamente artistike. Kjo dhe mund të merret si një zanafillë e

prezantimit të vlerave artistike tradicional e figurative sidomos portrete të përsonaliteteve kombëtare në skulpturë si : Skënderbeu, Ismail Qemali, Bajram Curri etj. Nga të gjitha këto sot në shkollën fillore “Sezai Surroi” në Bellobrad ruhet portreti i Bajram Curit. Veprat tjera janë zhdukur nga përndjekja e pushtetit të atëhershëm. Vlera më e madhe e këtij promotori të kulturës janë nxënësit e Rexhep Kryeziut të cilët bënë emër në nivel vendi: Xhemali Berisha e Ibrahim Skenderi; shokë të një klase – nxënës të Rexhep Kryeziut. Xhemaliu pas shkollës fillore, kryen shkollën e muzikës në Prizren, kurse studion koreografinë në Sofje të Bullgarisë. Është koreografi i parë shqiptar në Kosovë i cili për shumë vite udhëheq Ansamblin profesional “Shota”, personaliteti i të cilit është evident kudo në botë duke fituar çmime të shumta si në nivel vendi ashtu dhe në nivel botëror për koreografi. Ibrahim Skenderi, kryen shkollën normale në Prizren dhe studion Artin figurativ në Prishtinë. Ka pasur dy ekspozita përsonale dhe ka marrë pjesë në shumë ekspozita kolektive. Është autor i më se 60 ballinave të librave të autorëve opojanë dhe më gjerë. E përbashkëta e Z. Xhemali Berishës e Z. Ibrahim Skenderit është se mu këta janë autorët e dy librave të parë në historinë e kësaj treve.

Xh. Berisha botoi librin “Valle tradicionale të Opojës” botim i Rilindjes i vitit 1986 dhe Ibrahim Skenderi i cili botoi monografinë “Dritë e Dituri” histori e arsimit shqip në këtë trevë e botuar më 1987. Këti karvani artistik të nxënësve të Rexhep Kryeziut vetëm katër vite më pas i bashkangjitet edhe Ismet Lecaj, profesor i gjuhës shqipe. Një studiues i mirëfillt i folklorit, koreograf e regjisor diktant por shumë i sukseshëm. Ismet Lecaj është edhe një krijues i suksesshëm letrar. Pikërisht vitet që i cekëm 1986, 1987 mundë të merrën si zanafillë e krijimtarisë letrare. Kurse formimi i Klubit letrar “Luigj Gurakuqi” i Sharrit i themeluar më 3 qershor 1990, si kundërpërgjigje dhunës sistematike të pushtetit okupues serb i dha krah krijimtarisë letrare. Shumë të rinjë që iu bashkangjitën krijuesëve të parë Xhemali Berishës e Ibrahim Skenderit, me vepra letrare janë: Abaz Çengaj autor i dy veprave me poezi; Mr. Bedri Halimi autor i katër veprave me poezi, një monografie dhe i një libri shkencor, drejtues i revistës ‘’Sharri’’ aktivist dhe veprimtar i shquar ; Mr. Demir Reshiti autor i gjashtë veprave me poezi dhe i një monografie; Mr Faik Beqaj autor i dy veprave me poezi dhe dy tjerave me aforizma, Fatmir Mehmeti autor i tri veprave me poezi; Hatim Neziri autor i tri veprave me poezi; Ibrahim Skenderinë autor i trembëdhjet veprave, levrues i tëe shquhet koincizitetin e vargut, në saktësinë shkruarit në mëNyrë të figurshme dhe me intonacione

PEGASI PEGASI, Prill 2012 gjitha zhanreve të letërsisë; Ismet Lecaj autor i dy veprave me poezi dhe aktivist i shquar i artit e i kulturës në sharr; Mirsat Kuteli autor i dy veprave me aforizma dhe i një vepre me poezi; Mitat Fejza autor i dy veprave me poezi dhe i një drame,për vlera të larta në letërsi është shpërblyer dy herë me çmime të para në nivel vendi duke marrë një herë çmimin e parë dhe nje herë çmimin e dytë; Mr. Osmon Bojaxhiu autor i tri veprave me poezi, njera prej te cilave u botua si përmbledhje e veçantë në tri gjuhë , shqip anglisht dhe italisht nga Pegasi Albania, është lëvrues i te gjitha zhanreve letrare, fitues i disa çmimeve ne nivel vendi, fitues i çmimit të parë ‘’Ymer Prizreni’’ i cili kishte karakter kombëtar; Rizan Krasniqi autor i një vepre me poezi të botuar deri më tani; Selami Fejziu autor i një vepre; Vera Avdiu autore e tri veprave me poezi; Prof.Dr Yrjet Berisha autor i katër veprave me poezi, i një romani dhe i një drame, është autor i vlerave universale, punimet e tij janë përkthyer në kroatisht, suedisht e rusisht, në gjuhën romune ju botuan vjershat në revistën’’ Haemus’’ nr 3-4 në Bukuresht dhe më 2006 edhe në kinezisht,. Është antar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës dhe bashkëpunëtor i

Nr.80 jashtëm shkencor i Institutit Albanologjik të Prishtinës. Poezia në Komunën e Sharrit është prezantuar pothuaj me fillimin e botimit të revistës ‘’ Sharri’’, e cila ka filluar të dal që nga viti 1991. Është e qartë se individ të caktuar kanë filluar të shkruajnë edhe më herët, apo ndonjëri te botoj ndonjë poezi tektuk në media të shkruara të kohës së komunizmit, por këto janë shumë pak.Shpërthimi i ndjenjës poetike dhe pasqyrimi i këtyre ndjenjave bëhet pas vitit 1991 kur filloi te dalë fletushka ‘’Buletini’’, e cila pas një viti pagëzohet me emrin ‘’Sharri’’ . Në këtë revistë përpos shkrimeve historike, etnologjike, gjuhësore, kulturore etj., botohen në vazhdimësi edhe krijime të krijuesëve nga Sharri, krijime të cilat më vonë u botuan si libra të veçantë poetikë, ndërsa disa nga këta autor u pranuan edhe në Lidhjen e shkrimtarëve të Kosovës ashtu si dhe në lidhje tjera brenda dhe jasht saj. Kështu që siç e cekëm edhe më lartë deri më tani kanë botuar libra te veçantë poetikë më shumë se pesëmbëdhjetë autor. Gjithsesi ka edhe krijues të tjerë në Sharr të cilët janë dëshmuar me krijimet e tyre nëpër faqe të revistave të ndryshme kulturore

por që deri më tani nuk kanë arritur të kenë ndonjë botim të veçantë poetikë, si : Nazim Osmani, Tafil Krasniqi, Berat Batiu, Xharie Bojaxhiu, Meritë lecaj e Indire Gashi. Në sferën e artit figuratv një rol te veçant luajnë edhe artistët: Shahadin Mejzini, Habide Bojaxhiu, Bajram Gërdellaj, Uran Bahtjari dhe Halim Mejzini me ekspozitat e tyre brenda dhe jasht vendit. Ndërkaq sa i përket univeralitit të vlerave vlenë të përmendet, artisti figurativ Halim Mejzini ish nxënës i Ibrahim Skendrit, i cili kreu grafikën me sukses të shkelqyeshëm në Universitetin e Prishtinës në Vjenë të Austrisë dhe mori titullin Magjistër i Grafikës. Mr. Halim Mejzini si student i Masterit merr pjesë në disa ekspozita ndërkombëtare, si në Kinë, Meksikë dhe Bullgari. Në ekspozitën e Grafikës Botërore “LESSEDRA WORLD ANNUAL MINI PRINT” në Bullgari fiton çmimin e tretë, që nderon jo vetëm trevën por edhe shtetin e Kosovës. Përgaditi: Mr. Osmon Bojaxhiu. Sharr.

15. 04.2012

Vasiliki Ergazaki ngjason me një “liri” plot liri, e cila kundron dhe penelaton hapësirën, duke qenë “ pranesë mendimore dhe figurative e saj”,duke ndërtuar me mijëra folezime në qiell, nga ku nisen pulëbardhat dhe bilbilojnë bilbilat… nga Kristaq F. Shabani

Vasiliki Ergazaki është një poete e mirëfilltë , e cila shquhet në koincizitetin e vargut, në saktësinë e shkruarit në mëNyrë të figurshme dhe me intonacione tipike “matematike”… Poezia e saj ka prezencë të mendimit profetik, duke u ndërvarur nga shkolla që vjen dhe nga grupi i saj veprimtar në letërsi. Figurat e saj

janë të befta,, të sigurta, mbushamendëse , por që të venë në mendim të thellë për të veprimuar intelektin. Duhet evidentuar fakti i prezencë së shumtë lëndor e shumëplanshe dhe i një “prezencë globike “ në strukturën dinamike të poezisë. Kompozicioni i ndërtimit të poezisë është “prani” moderne dhe mbushamendëse…Këndvështrimi poetik i Ergazakit është tërë diapazon mendor dhe i shumëanshëm, pa u kufizuar dhe nga forca ekstreme , të cilat të detyrojnë të denatyrosh… Poezia e saj, në thelb, të mesazhon, për të tëpërsjellë në rrugëtim fantast … Koncepti i saj poetik është një simbiozë apo binjakëzim i “devijimit “ të bukur, të arsyeshëm, i lyer fuqishëm me simmol dhe argjendarizëm…. Vasiliki Ergazaki ngjason me një “liri” plot liri, e cila kundron dhe penelaton hapësirën, duke qenë “ pranesë mendimore dhe figurative e saj”,duke ndërtuar me mijëra folezime në qiell, nga ku nisen pulëbardhat dhe bilbilojnë bilbilat… Ajo i përket një “klase të re krijimi poetik” dhe si etillë është prezente në evente të tilla, ku universialiteti vihet për diskutim në tryeza mençurore.... Vetë natyraliteti kliamatik i vendlindjes së saj , ai përmastivitet i trimtë kretan, pa dyshim ka ndikuar në këtë “det poetik” me ton skeptri... Ejani këmbëngul era sonnambul… Merr për hua erën, paguan të kripurat, mohon vallen e delfinëve… Lermë E lirë Që nga bregu me guriçkat shumëngjyrëshe Ti, që më mban të mbyllur Ne monopatet ngushticë të mendimit... Duke pyetur me enigat e pagjetura...Lermë,

sepse një cingërimë e notimit tënd të dalloj në krahun tënd të fshehtën në të thjeshtë... Si është e jotja ? Epigram Kjo gjë e paktë e së vërteës që fluturoi E bardhë , shkëqimtare, gjithë gazmend. Mos e bëj të përumbet, Merr veglat në vend të pastër, Epigram në pikturën tënd shënjoi… Rinia Përndez yje, Rrokëzon natën, Vizon gjatësitë e qiellit, Të ardhmen e bregut tënd e shtrëngoj fort . Me anijen tënde, atë të vertetësisë, “përçan “ detet… Merr për hua erën, paguan të kripurat, mohon vallen e delfinëve… Për një mendim të thjeshtë Atë, që s’e mundësove, çan në mbulesën tënde dhe zbulohet brenda teje pak dhe nga pak teknika e dyshimit... Dhe deri sa të pikojë dyshimi i diturisë tënde, deri sa të hapen sytë e shpirtit, Kalon shpejtësisht dhe të quajnë rini… Lule Krina Ti të mbjellësh krina, gjithë aromë dhe unë me pika shiu t’i vadis. Të lë dritaret e natës të hapta, Aromën e tyre të mbrëmësoj…

Nata Shpërndan të marrrurit me mend nata, Për një pamje të saj tjetër.., të paparë . Gjiganti i shkëlqyeshëm, I pandryshueshëm, Hap rrugën e tij, nga ishulli në ishull, nga jeta në jetësim, Përshëndet Arqipelagun… Rrjedha Po të gjesh brenda shtratin e lumit të argjendtë, Degë të thata dhe gurë, Ëndrra të shpërndara, Mbeturina të një shëtitje të vjetër Pastroji, Të mos ndërpritet rrjedha .. Dhe humbet uji, duke dalë nga vetja … Kaltërsi Ejani, të ndjejmë afshin e detit. këmbëngul era sonnambul… Ejani, Dallgët e gëzimit dhe të hidhërimit tonë, Përherë do t’i shtrojmë.. Erotikë në qetësi, Të shtrojmë brenda nesh detin e kaltër, Qiellin e pastër, Të pastërt, me një diell të pagjumtë ... Shqipëruar : Kristo Ndrico, Kristaq F. Shabani

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

THE INTERNATIONAL ASSOCIATION OF POETS, WRITERS AND ARTISTS “PEGASI” ALBANIA 100 TPC LLOOKING OOKING FORW ARD -a few words from Michael Rothenberg FORWARD ARD-a Dear president Kristaq Shabani! Dear Secretary General Agron Shele! Greetings “Pegasi” Thank you for letting 100 Thousand Poets for Change be a part to this important gathering of THE INTERNATIONAL ASSOCIATION OF POETS, WRITERS AND ARTISTS “PEGASI” ALBANIA. It was a year ago that we first met and began the 100 Thousand Poets for Change initiative and it was a great honor to have Pegasi join us with magnificent readings in Albania, Brussels and Kosovo! It’s hard to believe that we began the 100 TPC movement in March of 2011 and by September 24, 2011 there were over 700 events taking place in 550 cities and 95 countries around the world, based on the belief that poets and artists can make a better world, convinced that together we can seize and redirect the political and social dialogue of the day and turn the narrative of civilization towards peace and sustainability. Pegasi’s participation has been essential. Your participation in this event helped prove that poets are leaders, sending out the call that it is time for us as poets, as the acknowledged legislators of the world, to lead. It is more apparent than ever that it is within our capacity to spread the word of peace and justice and to articulate the issues of the day. Historically, it has been our role in civilization. It is still our role today. Together we have shown the world that we will not be marginalized. And we reassure you, Pegasi, that the 100 Thousand Poets for Change initiative is not a one time event. This is a movement of the people and by the people who are looking for long-term solutions and big changes in the way things are being done in the world. This will take time. But peace and sustainability are not fantasy goals or a simplistic poetic notion. We can achieve these things together as a global community with dedicated hard work. We must sustain our energy towards this goal. As you know by now there will be another 100 Thousand Poets for Change action on September 29 of this year, and we are proud that Pegasi will join us again. The 100TPC website will be maintained and will continue to be a venue to facilitate a global community and crossroads for global change. 100TPC co-founder Terri Carrion and I are committed to this task. And of course we look forward to more great postings on the website from Pegasi. 100 Thousand Poets for Change has been a consuming inspiration and from its conception in March 2011 Terri and I have not taken a break. As of April 1, 2012 we have over 500 events in 100 countries confirmed and it is only April! We have recently applied for non-profit status so that we will be able continue to support 100 TPC and also try to provide funds through grants for 100 TPC organizers, poets, musicians, and artists, for their peace and sustainability actions in their local communities. In addition to Pegasi’s participation, let me quickly share some of the great things to expect for September 29. It is interesting to note that quite a few organizers have decided to continue to have 100 TPC events all year long. Like the Peace and Justice Center of Sonoma County and Teresa Dowell’s amazing work on a Free Tibet and on the Chinese imprisonment and censorship of poets. Many smaller events from last year have now

evolved into weekend festivals…big news from Jamaica, a whole month of events… Albuquerque, NM and Volos, Greece, Dominican Republic, will have 3 and 4 day events. Mexico will be profound as ever, with over 25 events there, and I hear they are working on border readings with the US and Guatemala. We have also made contact with Occupy Wall Street Poetry in New York City and they will be organizing a 100TPC event on September 28 at the premier poetry venue St. Mark’s Poetry Project. I am excited about that too. Keep your eye on India, Turkey, and Sweden with poetry readings, music concerts, workshops, puppet shows (100 Thousand Puppeteers for Change is a new Swedish initiative), and more. And we’ve added 100 Thousand Musicians for Change to the initiative, which is just beginning to take off. Looking to hear some mind-blowing news from Nashville, the home of Country Music! Peter Yarrow from Peter, Paul and Mary has expressed support of the initiative and will play on September 29 as well. There’s a punk rock band putting on a concert in Bucharest, Romania. In North Beach in San Francisco an all day music extravaganza will happen at the Art International Café. A big show is planned for New Orleans with 6-8 blues bands and a large group of poets. This is just the start. There is a Gulf Coast US initiative forming within 100 TPC as well, in response to the BP oil disaster… so far about a dozen events are popping up all along the Gulf Coast with intent to bring attention to the ongoing horror of ecological destruction and persistent health problems plaguing Gulf Coast citizens, who are systematically being ignored by the media and government authorities. Also as a result of Terri and I being guests of the Sharjah International Book Fair this last November, and hosting 100 TPC open mic sessions during our visit, we met many wonderful people who are enthusiastic about 100 TPC and who have stepped up to be organizers for this year, in Tunisia, Lebanon, Syria, Algeria, Iran Morocco and Egypt… and we have two events scheduled again for Afghanistan, a poignant reminder that there is a war that has been going on for over 10 years that has taken many innocent lives. Overall, there is great interest in the Arab World because of the resonance of the 100 TPC initiative with The Arab Spring. But, I don’t want to tire you with endless examples of amazing events. Most importantly, I want to take this opportunity to thank you, Pegasi, for joining 100 Thousand Poets for Change. I know that we will do great things together on September 29. We are honored by your friendship. And we offer you, Pegasi, our sincerest gratitude and appreciation for all of the great work you have done for literature and the arts! And finally, Please keep your eye on the website at www.100tpc.org for news and join the 100 Thousand Poets for Change (Official Facebook Page at http:// w w w . f a c e b o o k . c o m / 100ThousandPoetsForChangePage Follow, share, subscribe to the website, the facebook page, tweet #100TPC, this is another way that you can make a difference, and get to know your fellow poets, artists and musicians. We are looking forward to a better world. Change is coming! Hail Pegasi!

INDIA Speech by K.K.Srivastava From INDIA Most Revered Poets/Writers/Artists/ Philosophers/Thinkers/Fellow travelers from all over the world: I am not sure if my competence supports the honour bestowed on me by Pegasi Albania in terms of their asking me to send a message for the inauguration of first international congress of Pegasi Albania. But the honour having come my forte, I bow in all my humility and accept it. My relationship with Pegasi Albania is since 2008. Pegasi Albania is not merely a collection of a few poets, writers or artists from different parts of the world; it is a movement; a step forward towards uniting the entire world, breaking the boundaries which are artificial and manmade and ushering the entire humanity into an arena of intellectual prosperity. Revered scholars, men and women of letters, fellow-travellers, we all are well aware of our inherent weakness; we don’t have the deadly power of wealth and might but we have the great power of ink which is peerless. Through the ink that we spray in our moments of solitude, we share our collective heritage, our collective civilization, our collective will. A poem by ‘X’ ‘Y’ or ‘Z’ is not his or her poem alone. It belongs to the world. A piece of writing by anyone is not the piece of writing for him or her; it submerges it’s identity it the God. Each and every word that we pen get instantaneously scripted on the walls of the heaven reserving a berth for we writers. Kindly permit me to say and say it emphatically, we writers are not helpless spectators; we are creators; we create; a mother gives birth to a child and that mother is not a helpless mother; she creates; she adds to the ongoing process of the Universe. So are we; we create; we let the Universe stay and stay maturely. Imagine mothers cease to give birth to children, what would happen. The world will die soon; there will be no life in the Universe. So is the case with we writers. If we cease to exist, the intellectual world will die; there will be zombies only: world with body but no soul. That is the importance of our being. In the end, I recall and place my deep appreciation for the sincere efforts carried on by revered Tersinka Pierara, Kristaq Shabani, Agron Shele and ilk. But for their efforts, literary world would have been much smaller. I congratulate them and their staff for their zealous efforts towards enlivening a world which Edith Sitwell, the poet describes:“Among the ruins—for it is not I But the old world, is sick and soon must die.” Let us save this world. Let us resolve here, individually and collectively. Finally, I will pray to the God as I have been doing previously that the Noble Prize for Literature for 2012 comes to Albania and this great honour comes to the most revered philosopher and thinker Ismail Kadare for whom it is overdue. If he gets Noble Prize, Noble prize will get honoured and not Ismail Kadare who himself is the ultimate honour. I wish this first congress of Pegasi Albania all the success. Warm Regards to all participants. K.K Srivastava I.W.A INDIA

PEGASI PEGASI, Prill 2012 Niculina OPREA Poet, translator and literary critic, ROMANIA Dear friends, poets, writers and people of culture and arts, Dear brothers for word reading and writing, By organizing the First Congress of Literature in your country, for a few days Albanian capital, Tirana, is the Capital International Literature. It is the hot spot around which many literary figures and artists. I can not be with you this year but let me send you my greetings from both the Romanian and the writers. I am convinced that the First Congress of Literature in Tirana will be a success and assure the friends and writers Kozeta Zavalani, (ladies have priority), Agron Shele and Kristaq Shabani that will have many sleepless nights but the sky will be lit by stars words, thoughts and spirits of friends whom they feel close. I am with you emotionally, writers Albanians, French, Turkish. May,etc . I will meet some of you this year at the 32 - Poets’ Congress to be held in September in Israel. FOR YOU : SUCCESS!

* * * Një përmbledhje, e cila shpreh atë zjarr vullkanizues, atë lavë që tenton të shpërthejë brenda kraharorëve të vegjël, atë mendim lëvizës diamantizues klorofil dhe lëng limfatik brenda trurit, i cili tenton të hedhe e të përçojë ide të reja edhe në “temperamentin filozofik”, për të përhapur procesin vegjetativ të një biskaje plot sythime dhe shpërthesë lulesash ... Kundron syri me një “përvojë “ , e cila, sa vjen dhe rrit fokusin, rrit diagramën dhe ngjit shkallina dijeje..., duke tematizuar figurativisht larmitetin e stopimeve sociale, nën efekte psikokorruptive..., një manjatizim cilësor i strëkëmtheve sociale.. S’ka si të mos ndodh ndryshe në një përkujdesje, ku lihet hapësira mendimore të “bredhojë “ vrullshëm, të kapi detaje jetësorë, të “pulsojë” në pulsin dinamik të dhimbjes, të rigjenerojë me trajtën dhe mënyrën e saj “risi” jetën dhe anemizmin e saj , i cili ka nevojë për një terapi intesive në : arkitekturimin e konturit natyral, të “shuar nëpërmjet “lapsa prerëve të stërgjyeshmërisëpolitike të Evropës, idolëve fatkeqë bismarkianë të “shprehjeve “ gjeografike... Temperamenti shqiptar njeh të bukurën , edhe kur kanë tentuar t’ia fashitin, njeh identitetin e lashtë dhe kur e kanë çuar në gijotina e trekëmbsha, duke treguar para vrastarëve shqiptarizmën e lartësuar dhe të krenaruar, njeh plotinë e ligjësisë natyrore të të krijuarit , të jetimit dhe të përjetimit, njeh forcën e vëllazërimit , të humanizmit dhe të shkëmbimit të vlerës universale...; njeh bilbilimin e këngërimit për jetën e krijesës dhe tarshëgueshmërinë e përcjelljes, njeh zotërimin dhe përmbajtjen e tejskajshme, por edhe personifikimin trimëror etë legjendimit dhe eposit; njeh shpirtin esakrificës dhe të sublimitetit ... Është një spikatje e ngritur në art vetë “legjenda “ shqipe... Këtë temperament e ndien dhe brenda kësaj përmbledhje, ku bashkohen në kreaturë të rinjd dhe të reja që shqetësohen dhe kontribuojnë 42

Nr.80 Dragi prieteni poeþi, prozatori ºi oameni de culturã, Dragi fraþi ai cuvântului scris ºi rostit, Prin organizarea Primului Congres de Literaturã din þara dumneavoastrã, pentru câteva zile capitala Albaniei, Tirana, este Capitala Literaturii Internaþionale. Este punctul fierbinte în jurul cãruia graviteazã numeroase personalitãþi literare ºi oameni de culturã. Deºi nu pot fi anul acesta alãturi de dumneavoastrã, permiteþi-mi sã vã transmit salutul atât din partea mea cât ºi din partea scriitorilor români. Sunt convinsã cã Primul Congres de Literaturã de la Tirana va fi un succes ºi îi asigur pe neobosiþii prieteni ºi scriitori Kozeta Zavalani ( doamnele au prioritate ), Agron Shele ºi Kristaq Shabani cã vor avea multe nopþi nedormite dar cerul le va fi luminat de stele cuvintelor, de gândurile prietenilor ºi de spiritele celor pe care-i simt aproape. Sunt alãturi de dumneavoastrã emoþional, scriitori albanezi, francezi, turci, etc.. , poate, cu unii dintre dumneavoastrã mã voi întâlni anul acesta la cel de-al 32 – lea Congres al Poeþilor care va avea loc în luna septembrie în Israel. TUTUROR VÃ DORESC SUCCES !

PËRSHËNDETJE NGA SIMO TRA T SIMOTRA TRAT DHE POETË, SHKRIMT ARË NG A SHKRIMTARË VEND E TE NDR YSHME TË BO TËS NDRYSHME BOTËS Dear Kristaq FF.. Shabani Dear Agron Shele As

desired,

hereunder

give

the

INAUGURAL MESSAGE: AS A POET AND PROMOTOR OF UNIVERSAL PEACE, I AM DELIGHTED TO EXPRESS MY WHOLE-HEARTED WISHES OF SUCCESS AND GREAT GOOD FORTUNE

FOR

THE

FIRST

INTERNATIONAL CONGRESS - MUSE OF POETRY PEGASI 2012 - HELD UNDER THE AUSPICES OF - THE INTERNATIONAL ASSOCIATION OF POETS, WRITERS

në progresivitetin njerëzor të vendit të tyre... janë të rinj dhe të reja që sapo kanë filluar startimin në një korsi të larme poetike, secili dhe secila me individualitetin vetjak... S’ka se si një trupi të bukur t’i priten gjymtyrët, sikundër një luleje t’i hiqen petalet aromashumëngjyrëshe... S’ka pse një fizionomie të bukur S’ka pse një fizionomie të bukur t’i hiqet “syri”, por duhet t’i ndriçohet syri... Këto cekje në këtë përmbledhje poetike , ku konfigurohen “ antiklinalet dhe sinklinalet “ poetikë, ku derdhet loti, preket dhe toket ari dhe argjendi, ku përvajtohet për prapësitë, ku dashuria njerëzore mesazhon, ku fjala e bukur “hap sytë”, ku përvajtimi për të bukurën simbolizon, ku apelimi i kësaj moshe të figuruar simbolizon, ku “viti poetik” sjell stinët dhe ndërthyrjen mes tyre... tregojnë se sa jetëgjatë dhe e efektprurëse është poezia dhe sa të ardhme ka ajo .... Poezia , kjo sentencë figurative , ky produkt sipëror , i cili kërkon të kuptohet nga një audiencë nivelore, intelektuale është e përjetshme sa vetë ekzistenca njerëzore që tenton çvënien në përdorim të trurit njerëzor avancues... Nuk është e nevojshme që të përmenden emra në këtë ëprmbledhje të hapur, por është me vend të themi natyrshëm vjen kjo përmbledhje poetike, e iniciuar pas një veprimtarie të kualifikuar reklamuese , të një tërheqje “spektakolare” nëpërmjet një konkurrimi në Ditën Ndërkombëtare të Poezisë , ditën e madhe të Poetëve, ku celebrohet edhe krijimi i këtij grupi interesant, që të shërbejë si nxitje për gjithë krijuesit e shumtë, që ndodhen nëpër universitet e këtij vendi, por që ndeshen me “ngujimin” e monotonizmin frenator dhe “nxiten” të frekuentojnë saletet e “moderuara”, pirjet e “kafeneides” në këtë tranzicion të stërgjatur, ku përsëprapthia kryefjalëzon ... Një nismë e përbashkët në prag të një Evenimenti... Kristaq F. Shabani , poet, shkrimtar, studiues, estet President i LNPSHA “PEGASI” ALBANIA

ALBANIA.

AND I

ARTISTS, ALSO

PEGASI

TAKE

THE

OPPORTUNITY TO CONGRATULATE AND APPLAUD THE VITRINA UNIVERSITY FOR COMING FORWARD TO HOST SUCH AN INTERNATIONAL POETS GATHERING SCHEDULED FROM 20-23, 2012. HAD I RECEIVED THE INVITATION A MONTH EARLIER, I WOULD HAVE TRIED MY BEST TO ATTEND THE FIRST INTERNATIONAL CONGRESS. YET, AS A PROMOTOR OF UNIVERSAL PEACE, I JOT HEREUNDER A COUPLE OF POETIC LINES .... A GLOBAL CULTURE OF PEACE SHOULD WE CULTIVATE IN EACH PEACE SHOULD WE TEACH PEACE SHOULD WE REACH WE HAVE HEARD VENGEFUL ROARS WE STOOD WITNESS TO MANY WARS BUT, LOVE CAN SOOTHE ANY HEART CAN ATTACH TWO BROKEN HEARTS WITH BEST OF BEST WISHES LOVINGLY YOURS DR. ASHOK CHAKRAVARTHY

PEGASI PEGASI, Prill 2012

Nr.80

Poezi nga grupi letrar i Universitetit “VITRINA” Artur Ujka Udhëtimi i poetit - gjarpërim lumi Mos e kërkoni më kot Poetin, Maratonomak me synim drejt të lashtës Trojë... Udhëton e kurrë s’arrihet në rrugëtim, kërkon Homerin, Eposin t’i këngërojë... S’pushon Poeti, lumon, derdhet, si lumi... E ku s’e kanë parë në këtë kohë sofistike, në Titanik, kalërim, karroca mesjetare hijeshuar bukur, me penë plot ngjyrime... Udhëtimi i poetit gjarpërim lumi... S’ka poeti prehje, është krejt i pagjumë... ... Rend nëpër fusha, kapton dete, oqeane Dhe përtej jetës ai s’do të flejë kurrë... Hijshmë në dorë mban një penë të madhe ... Mos e kërkoni Poetin në rrugë të madhe... Vijnë dallëndyshet, e marrin me fletë, I ngjan bletës, ... mund të jetë në livadhe Vjen vera dhe bëhet i tëri det.... Mos e kërkoni Poetin, se s’e gjeni lehtë... E kanë parë në të mbjella, e ka ftuar Vjeshta, Hera - herës pena i bëhet dhe fletë: Mbledh metafora simbole për vjersha... Mos e kërkoni, se nuk e gjeni në shtëpi... I ka dëgjuar zërin shushurimë lumi... E kanë parë në Alpe hapëruar me ski, kërkon të lyej penën nuk e merrka gjumi... Poeti s’përngjaka me njeri!...

S’ka Poeti prehje, është krejt i pagjumë ... Dhe përtej jetës, ai s’do të flejë kurrë...

Alma Shahini Shpirti para pasqyrës Një shpirt zgjohet i shpupurisur mundohet të kundrohet në pasqyrë edhe pse e di që nuk ka një fytyrë të tijën. Kundrohet i mrekulluar e i ngrire; s’di nese duhet te dashurohet deri në marrëzi apo të urrehet me gjithë forcën e tij. Papritur pasqyra “ndriÇohet” nga errësira dhe thyhet gjithÇka në mijëra copa.

të mos më përndjekë Dua të arrij veten dhe ëndrrën së toku... * E dini, nuk dua të lind Dielli përsëri Çuditërisht parapëlej vetëm natë. Ah, qëkur më ike ti, e trembur, fillikat në pritjen e gjatë... Jam në dilemë: A do të të gjej dot, Zemrënzezën e kam mbyllur në dryn të fikur ... Zëri i ndërgjegjes ,më nxit: Gjeje ndjenjën e ikur ....

Njazi Dasku

Një varg “milingonash” bën ecejaket e saj Shkumbinin hedh qafës, si shall... për të mbledhur ato thërrime jete, të shkatërruara, të shpërndara s’di sesi dhe s’di Qytetit tim se ku. Shpirti mendohet e mendohet Ta kundroni qytetin tim, në atë grykë: ne mes te grumbullit të mbetjeve… Me kodrat, si balluke ngjasuar, Shkumbinin hedh qafës, si shalll... Qyteti im i paftohti syjetuar! ARLIND A KASTRA TI ARLINDA KASTRATI Hënë në qiellin tim… Përngjasoj vetëm me një udhëtare e mendimeve të mia... Udhëtare e hutuar në itinerar e trembur nga vetmia Mbetur ne mesdet pa “fanar”... Rrugëve të errta në mundim të një gjetje pakëz qetësie, kërkoj t’i fshihem dritës së hënës, si shirit helmimi, më ndjek pas E kam flakur tutje rëndësinë e dritës por kjo zemër, në parreshtësi, do të flasë... Sonte i flaka ndjenjat e mia, atje larg... S’kam si të pres më gjatë, E nesërmja, ndoshta, do të lindë me agminë.. E lus sonte hënën mos më ndjekë, Dua t’i ngjaj lirisë së një zogu. As me dritëzën e saj

Nën këmbë i rrëshqet ky lumë, melhem në plagët e kohore, Ta shihni, si era ballluket i fërfërin, Si kapuÇ rreth kokës malet prej dëbore... I tillë , i veÇantë ky qyteti im... Ditë- nata e tij : Një ëndërr e bukur pa zgjim!

Laura Bixhi Sa larg dhe sa afër, sa afër dhe sa larg ... Ky refreni im i ndjenjës Dora nis të shkruajë në një letër disi të vjetëruar... Si fillim disa rrjeshta e më pas disa vargje ... Pena u dridhka në dorë, lotët rrjedhin në faqe e më pas pikojnë në letër, duke përhapur bojën e shkruar. Bojë dhe lot ,lot dhe bojë ... Dhe më pas, një dyzim për motivin e asaj nate ... Në netët e ftohta me shi, s’të shoh më, Je larguar në heshtje për të shmangur akuzat e kota, Harron se je ende aty, si refren, duke lënduar dikë... Sa larg dhe sa afër ... qenkemi të distancuar nga bota.

PEGASI PEGASI, Prill 2012 Në mendime mjaft i vështirë të tretesh, Dashuria, për ty mbetet, si një libër i palexuar ! Pa ndjenja në zemër, e lehte të shprehesh... Sa afër dhe sa larg! ... Shfletojmë ditarin e pashkruar! Eci, drejt teje, me plagime të padukshme... Ndaloj... të shoh, duke admiruar qenien tënde.. Ti s’e di jam pranë, kaq e besueshme ?! Sa larg dhe sa afër ... Na torturojnë ndjenjat tunduese. Jetoj realitetin, por ëndrrat i kam varg... Sado e dhimbshme, të vërtetën e pranoj në fshehtësi... Sa larg dhe sa afër ... Poezi nga Kristaq FF.. Shabani Duke pritur RINGJALLJEN 1. Ç‘fytyrë ka kjo heshtje, pse me tone murrimi... 2. Mbyllet dritarja e informacionit në një dhomë rrëfimi, flirtimi... ku tregohen “përrallat” e të stërmotshmëve, sesi e parashikojnë horoskopikisht kohën... me hostene diellore dhe pllaka guri.. akrepe halorë : i gjati, i shkurtri dhe mesori , rrotullues me shtytje dore... 3. Si u sakrifikua me hileqarinë e kohës nuseza e bukur dhe, pas kaq shekujsh, rënkimin ia ka përcjellur gurit.. 4. Ia ka përcjellë gurit... 5. Guri vrapon në tejçmendësinë e tij, i duket, por ai s’lëviz fare nga vendi, asnjë grimcë.. dhe rënkimi ngjason, 44

Nr.80 Sa afër dhe sa larg ... Një dashuri në largësi, po vuan në afërsi. *Sa larg dhe sa afër - jemi larg, të ndarë nga skaji në skaj, një mur i venë midis nesh, por afër te ndjej, se të kam thellë në zemër, je në Çdo venë. Sa afër dhe sa larg – vetëm pak hapa na ndajnë, Unë jam aty, ku je ti: larg,... sepse ti nuk e di që, shumë pranë teje jam unë, e fshehur pas diÇkaje ose pas dikujt ...

Marko KOLAVERI 1. Poemë bardhë e zi! Anekdota e një dite, requiem i një nate, si një këngë ligjërimi, ku vajtocat synxirë lotojnë ujëvarë mbi vendin, tek nxjerr ende frymë... 6. S’i paska dalë ende fryma kësaj nuseje! ... Si ka dale nga hileja e Madhe e nuseve mbi nusezën!... 7. Burri i saj i bukur e ka pushuar qëkur frymën, dhe tashmë ka shekuj, i kthyer te trajta e fillimit... 8. “Shpëtoi,.... – kalon nëpër mendje të vet guri,... Shpëtoi, m’i la mua drithërimet, vuajtjet , sakrificat... Unë do të sublimohem për nusezën , por s’më lënë gurët, s’më lënë gurët...” 9. Guri ofshan, pastaj e kapin të prera të stërdhimshme: “Ç‘më duhej mua ky murrim? ç’më duhej? Prisha gjithëe kronikën e ditëve , të viteve dhe shekujve... Prisha gjithë arkitekturën time.. U çmenda nga ky klithim, rënkim,

Shpirti i lënduar i një femre bredhëse në disa fate, Padjallëzi fëminore apo grotesk i një poeme, pafytyrësi e njeriut jetues me llogaritje skeme. Mjerim rrugëve, por flori në ballkone e vila, Ferr për njerëzit e mirë, parajsë për njerëz katila, Shpirt të ndrydhur e të këputur nga zinxhiri jetësor, … Ca thonë që jeton nga uji, por… jeton ai që ka paranë në dorë. Pse të mos jetë e qeshur fytyra e dikujt “I Çiltri” jetues pa hile? Pse të zhduket mirësia dhe të rrojë ai i quajturi “skile”? Pse dikush duket bardhë e zi,

ndërsa dikush duket me ngjyra? Pse vallë ndodh kështu? A s’ shihen në të njëjtat pasqyra?! Duke derdhur gjak e djersë për punë dhe për fëmijën lot, E të tjerë marrin miliona, nga firmim letrash kot, Mos vallë ka Perëndi, një për mua e një për ty?! E jotja të jetë “Mirëqënie”, ndërsa e imja veÇ lot në sy ?! Fati i njeriut, fëmijës dhe gruas mallkues për fëmijën e tij, Fati i atij mosditës, nëse e nesërmja zhduket apo do të vijë, Dikush te gota ngushëllim gjen, por gota ta hedh mendjen në kosh, Kjo është bota e atyre që rriten me gotën gjysmë bosh!

lotim, stërpeshë ... Dua të dalë nga Muri... Por s’qenka e thënë Jam i lidhur me nje menyrë “guri”... Kështu ndodh , vetëm këtu në Rozafë, se Argjirua e trimtë , u vërvit nga kalaja tashmë e jetësuar në Gjininë e Gurit e Nderuar ... Argjiroja...Ç‘lumturim , sa i është rritur i biri!

stella distante di sentimento, Darle splendore alle lastre di marmo, Semini la rosa del ricordo Nel Dio dell’Uno... Le campane dei versi suonale, che li sentano come campane di chiesa i MILIARDARI, nella loro biblioteca di villa che fanno posto per IL LIBRO DEL SENTIMENTO... Poeta, stanchezza di se stesso, I fischi non lo rifrangono il sentimento, Po kjo nuse?… Po kjo nuse Il verso nasce come creatura di Dio, Sikur, sikur ta nxirrnin prej këtej .. Gente la chiamo, e che mi senta: Hop do të ngrihej në këmbë “ Non li ammazzate i bambini “ si nuse... versi Dhe ‘bromp” do t’i stolisnin nel ventre della MADRE... “ trupin e murruar shekujve burbuqet… Jorgucat, Dropull 1991 Gjithë qyqet do të humbisni qytetarinë “qyqe”, te korbat do të fushatonte paraliza… E përgatitën gazetën “Pegasi”: në hapësirë do të fluturonte veç shqiponja, Aleksandra Shabani (Majlinda ) … Ej, ti që thur legjenda me të tutë , Agetina Martini dëgjoje Majën eLapsit: Dashamir Vranici Mos, mos i murrosni më kështu NUSET… Se shekuj do të vuajë Kjo gazetë u përgatit nën prapë Guri... drejtimin e Presidentit të Lidhjes Ndërkomëbtare të poetëve shkrimtarëve dhe Artistëve Il libro del sentimento Poeta, “ Dimenticanza nebbiosa “ apparisci e vatene via come una

“Pegasi” Albania Kristaq F. Shabani 0693846682