Philippine Collegian Issue 19-20

TAON 91

4

BILANG 19-20

MIYERKULES,DISYEMBRE 18, 2013

No automatic E2 rebracketing for Yolandaaffected students in UP Cebu

Pinoy 8-9 Paskong Iba’t ibang mukha ng

5

Salot sa sakahan:

karahasan tuwing kapaskuhan

Ang pinsala ng WTO sa agrikultura

Lathalain-Kultura

Lathalain

Balita Despite opposition from Student Regent, councils

BOR approves STFAP reforms, UP Code amendments

Opisyal na lingguhang pahayagan ng mga mag-aaral ng Unibersidad ng Pilipinas, Diliman

Victor Gregor Limon TUITION IN UP WILL REMAIN “socialized” after the Board of Regents (BOR) voted on December 13 to approve administrationbacked reforms to the 24-year old Socialized Tuition and Financial Assistance Program (STFAP).

Despite opposition from the Student Regent (SR) and several student councils (SCs) across the UP system, the university’s highest policymaking body approved U P President Alfredo Pascual’s Socialized Tuition System

PHILIPPINE COLLEGIAN

(STS) 2013, a set of procedural and administrative reforms to the STFAP. Seven out of nine regents in attendance voted “yes” to the STFAP reforms, while SR Krista Melgarejo and Staff Regent Anna Razel Ramirez abstained from voting, Melgarejo told the Collegian (see sidebar).

First instituted in 1989, the STFAP is a scheme which determines how much a student pays for tuition and other fees based on socioeconomic status.

The STS aims to revamp the STFAP using a new bracketing criteria focused on family expenditures, higher income threshold for brackets, increase in monthly stipend of Bracket E2 students, and simplified automated application and appeals processes (see related article on page 10).

Melgarejo, however, said the reforms fail to address the problem of UP students, which is the high cost of tuition. Based on data from the Commission on Higher Education, the STFAP’s default tuition of P1,500 per unit is more than twice the national average rate of all private and public higher education institutions at P475.47 per unit.

Out of the estimated 24,000 student population of UP Diliman (UPD) alone, around 4,000 students are beneficiaries of the STFAP, based on historical data from the UPD Office of the Scholarships

and Student Services. The remaining 20,000 students are assigned to Brackets A and B or granted with scholarships funded by other sources.

In various discussions with student leaders and the Collegian, Pascual has confirmed that Regent Magdaleno Albarracin has also made an informal proposal to implement a higher bracket, dubbed as “Super Bracket A” or “Bracket A+.” Under the said bracket, students may be charged 60 percent more than Bracket A students to generate funds for subsidizing lower bracket students Melgarejo proposed that the BOR form a committee that will study and recommend the next steps towards rolling back UP tuition to a flat rate, but the board junked her proposal, saying the student body must intitiate their own counter-proposal. BOR Chair Patricia Licuanan then moved to divide the house, leading to a 7-0-2 vote in favor of the STFAP reforms.

Scrap STFAP, rollback the tuition Around a hundred students staged a protest at the Quezon Hall during the December 13 BOR meeting, drawing students from UPD, UP Manila (UPM), UPM School of Health Sciences in Palo, Leyte, and UP Visayas (UPV) Tacloban.

Prior to the BOR meeting, local and university SCs have released unity statements calling to scrap the STFAP and implement a tuition rollback, including the UPV and the UP Cebu (UPC) University Student Councils (USCs).

“The STFAP scheme, having created a [stratification] among Iskolars ng Bayan, did not, in any way, significantly ease nor make accessible, the UP education deserved by its students,” read the Continued on page 3

2

OPINYON

PHILIPPINE COLLEGIAN

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

Unstable foundations EVEN WITH THE ENDLESS renaming, the problem on the Socialized Tuition and Financial Assistance Program (STFAP) remains unaddressed; STFAP is still the manifestation of unaffordable education.

Conceived in 1989 by the administration as an effort to democratize access to the national university, STFAP has already undergone many revisions that proved nothing but burden to the students.

In its first revisions in 2007, along with the 300-percent tuition increase, the STFAP has effectively limited the number of students who were granted full free tuition. The administration then collapsed the number of brackets from nine to the current five alphabetic brackets.

The present program only had one bracket, E, where students enjoy free tuition.

Throughout the years, a surge in the number of students availing of loans and unable to settle them for semesters was seen. For the administration, the loan program of the university serves as a financial assistance. But the loan program even adds to the burden of the students with the imposition of a six-percent interest.

These were the same programs that barred Kristel Tejada, a UP Manila freshman, from attending her classes in the university. And

days after filing a forced leave of absence, she took her own life.

Tejada applied for the STFAP and even availed of tuition loans.

The university administration has long been warned of the repercussions of the socialized tuition program. Scrapping the inherently flawed program, however, is not an option for the Board of Regents. On December 13, the highest policy-making body of the university approved the revision of the STFAP under a new name— Socialized Tuition System.

The reforms include the adjustment of the income threshold in the assignment of students to brackets and the streamlining and automation of the application process. If these reforms were approved in 2012, would have Tejada been able to pay for her tuition and continue studying in the university?

The reforms supposedly allows for more students to avail of tuition discounts under the lower brackets.

Yet, the income threshold for the nonpaying brackets remained the same and, thus, the chance to land in this bracket also remains limited.

As in the STFAP, the revised program could even lead to an increase in the number of students paying for the full cost of tuition in UP. The reforms necessitate the increase in the number of students under Bracket A to cover the stipend of those in Bracket E2.

PHILIPPINE COLLEGIAN 2013 - 2014 Punong Patnugot Julian Inah Anunciacion Kapatnugot Victor Gregor Limon Patnugot sa Balita Keith Richard Mariano Patnugot sa Grapiks Ysa Calinawan Emmanuel Jerome Tagaro

The administration fails to recognize the inherent flaws of a socialized tuition program being implemented in a state university.

The program allows the government to neglect the right of the people to education as it transforms state universities and colleges into self-sufficient institutions no longer heavily dependent on the national budget.

The rationale of the Commission on Higher Education in promoting a socialized tuition program among state universities and colleges under the Roadmap to Public Higher Education illustrates how the STFAP allows for “cost recovery” as the government cuts it expenses for education.

Sa gitna ng dilim BINALOT NA NG DILIM ANG Palasyo at lahat, ngunit walang kabalintunaang makapagpapabago sa panig na pinili nito.

Nasa kalagitnaan ang pamahalaang Aquino ng pagdepensa sa nakaambang pagtataas sa singil ng Meralco ngayong buwan nang biglang nawalan ng kuyente ang Malacanang noong Disyembre 4. Walang nilabag na batas ang kumpanya sa pagpapatupad ng dagdag-singil sa kuryente, ayon sa pamahalaan.

Hindi nagkataon ang pagkawala ng kuryente sa Malacañang habang dinedepensahan nito ang nakaambang dagdag-singil. Tila isa lamang itong patunay sa kawalan ng kapangyarihan ng pamahalaan na isulong ang kapakanan ng mamamayang dapat nitong pagsilbihan.

Bago pa man ang pagtataas, isa na ang Pilipinas sa may pinakamahal na singil ng kuryente sa buong Asya. Lalo pang bibigat ang pasanin ng mamamayan sa muli na namang pagtataas sa singil ng

kuryente na aabot sa P4.15 per kWh. Una nang ipapatupad ang P2.41 sa dagdag singil sa kalagitnaan ng mga pagdiriwang ngayong Kapaskuhan.

Kung tutuusin, katumbas na ito ng arawang sahod ng isang minimum wage worker sa Metro Manila sa bawat 200kWh konsumo sa kuryente.

Sa nakaambang pagtataas, ayon sa Meralco, nais lamang umano nitong tugunan ang kakulangan sa supply ng kuryenteng dulot ng pagkakaroon ng maintenance shutdown sa Malampaya gas field, kasabay ng forced outage ng iba pang pangunahing power plants sa Luzon.

Upang punan ang kakulangan, mas malaki ang kailangang bilhin ng Meralco sa Wholesale Electricity Spot Market, na naniningil ng halos tatlong beses na mas mataas sa karaniwang singil ng ibang mga supplier ng Meralco.

Pinagtitibay ng Electric Power Industry Reform Act (EPIRA) of 2001, ang kalayaan ng mga kumpanyang gaya ng Meralco na paganahin at impluwensiyahan ang

The picture is clear on who the enemy is. The government has always justified its inutility in upholding the people’s right to education with insufficient coffers. The billions of pesos that have been lost to corruption and misappropriations, however, would be enough to debunk such an alibi.

It is only just that the university of the people assert for greater state subsidy. Only then could the national university open its doors, especially to the poor. The telling history of the STFAP even through years of revisions is truth enough to prove that it would not sustain UP for the next years. ∞

Tagapamahala ng Pinansiya Gloiza Rufina Plamenco Panauhing Patnugot Piya Constantino Margaret Yarcia Mga Kawani Ronn Joshua Bautista Mary Joy Capistrano John Keithley Difuntorum Ashley Marie Garcia Pinansya Amelyn Daga Tagapamahala sa Sirkulasyon Paul John Alix Sirkulasyon Gary Gabales Amelito Jaena Glenario Ommamalin

merkado, bumuo ng monopolyo, at takdaan ang singil sa kuryente, gaano man kalaki, upang kumamal ng kita, hangga’t dumadaan ito sa Energy Regulation Commission (ERC).

Ngunit kahit masala pa ng ERC ang mga pagtaas batay sa kanilang mga regulasyon, hindi sakop ng kapangyarihan nito ang pagsilip kung nagsisilbi lamang ba ito sa interes ng mga pribadong kumpanya o kung naisasaalang-alang ang kapakanan ng mga mamamayan.

Maaari sanang maiwasan ang mga pagtaas na ito kung may sapat na kapangyarihan ang pamahalaan upang kontrolin ang sektor ng enerhiya. Mula rito, maaaring planuhin ang mga maintenance shutdown ng mga power generators, pati na ang lugar at laki ng mga ito depende sa pangangailangan ng isang lugar.

Ngunit dahil sa kawalan ng kontrol sa sektor ng kuryente, hindi na kataka-taka ang kabilaang brownout dahil sa kakulangan ng supply ng kuryente. At kung ang

Palasyo ay hindi nakakaligtas sa Mga Katuwang na Kawani banta ng maya’t mayang kawalan ng Trinidad Gabales kuryente dahil sa kawalan nito ng Gina Villas kontrol sa sektor ng kuryente, hindi malayong mawalan ng kuryente Kasapi ang mga mamamayan—ngunit dala UP Systemwide Alliance ito ng kawalan nila ng kakayahang magbayad sa patuloy na pagtaas of Student Publications and Writers’ ng singil.

Organizations (Solidaridad) Matagal nang nawalan ng pag- College Editors Guild of the Philippines asa ang mamamayan na tutugunan (CEGP) pa ng pamahalaan ang tungkulin nitong magbigay serbisyo sa bayan.

Pamuhatan Hindi ito maikakaila sa walang Silid 401 Bulwagang Vinzons, pagaatubili ng gobyernong taasan Unibersidad ng Pilipinas, Diliman, ang singil sa iba pang pangunahing Lungsod Quezon serbisyo tulad ng pasahe sa MRT at LRT, at pagsasapribado Telefax ng edukasyon at serbisyong 981-8500 lokal 4522 pang-kalusugan.

Malinaw ang panig na pinipili ng Online pamahalaan, ngunit dapat nitong pkule1314@gmail.com asahan na kasabay ng lalo nitong www.philippinecollegian.org panggigipit sa mga mamamayan, ay fb.com/philippinecollegian ang nararapat lamang na paglaban twitter.com/kule1314 para sa sariling karapatan.∞ Ukol sa Pabalat Dibuho ni Rosette Abogado

BALITA

PHILIPPINE COLLEGIAN

3

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

Sidebar 2

ON BOARD BOR approves STFAP reforms, UP Code amendments Continued from page 1

December 9 statement of the UPV USC, local UPV college SCs, and UPV student organizations.

In an interview with the Collegian, UPV USC Chair Keysie Gomez said the council decided to formally adopt a stand against the reforms based on consultations with council officials.

“We drafted the statement carefully, hinimay-himay ang proposal [before we] agreed to unify our thoughts,” explained Gomez.

The UPC USC likewise rejected the reforms in a statement released on November 23. “[We call] for the scrapping of the STFAP, [the] rollback of tuition, [and] higher state subsidy,” read their statement.

UP Code amended The BOR also approved amendments to Articles 330, 430, and 431 of the UP System Code, the body of laws governing the administration of the UP System. The said codal provisions serve as the basis of “antiSidebar 1

poor” policies, such as the “No Late Payment” policy in UP Manila (UPM) and the Ineligibility Management System in UPD. The multi-sectoral Justice for Kristel Alliance first proposed to amend the UP Code when UPM Behavioral Science freshman Kristel Tejada committed suicide days after she was forced to go on a leave of absence due to an unpaid loan.

According to Melgarejo, the BOR adopted the administration’s version of Article 330, though the final wording now includes the April 2013 BOR policy statement, which states that no qualified UP student shall be denied access to UP education due to financial incapacity.

The amended Article 330, however, also retains tuition payment as a prerequisite for being allowed to attend classes. Those who are unable to settle their fees may apply for a loan from the Student Loan Board.

The BOR also approved the administration’s version of Article 430 stating that students and their legal guardian shall be notified if they are unable to settle their loans, which will accrue a six percent interest if not settled within the semester.

The approved version of Article 431, meanwhile, stipulates that students who have unpaid loans may still attend classes. The administration, however, may only authorize the release of the student’s academic records once the loan has been settled.

The BOR’s approval of the STFAP reforms and the administrationbacked amendments to the UP Code reflect the UP administration and the national government’s persistence in further commercializing public education, said Eduardo Gabral, national chair of Katipunan ng mga Sangguniang Mag-aaral sa UP. “Malinaw na ayaw [bitiwan] ng admin [ang] paniningil ng interes mula sa mga ‘loan’ ng mga estudyante.

Malinaw na ayaw [bitiwan] ng admin

[ang] patuloy na panghuhuthot at panggugulang sa Iskolar ng Bayan,” said Gabral.

Attempt to ‘railroad’?

Meanwhile, the SCs of UPD College of Fine Arts and College of Mass Communication questioned the alleged approval of the STFAP reforms and other student-related matters during an earlier meeting of the BOR on November 28. Only five regents attended the said meeting, excluding Melgarejo who was unable to attend due to chicken pox.

“We denounce the [BOR’s] move to railroad reforms [to the] STFAP and amendments to the [UP System] Code intended to further commercialize education,” said the CFA SC in their statement.

In a dialogue with student leaders on December 3, Pascual conceded that there was no quorum during the said meeting. All “decisions” reached by the Board during the said meeting are not formal and binding, said Pascual in a phone interview with the Collegian.

There will be no official minutes released to the public as the meeting will no longer be counted as official, University Secretary Lilian de las Llagas said.

“The refusal to release the minutes of the meeting, despite the call from the students, is already preventing the truth from being revealed,” said the UPD CMC SC in their statement.

Melgarejo called on the UP community to strengthen the campaign for the abolition of STFAP and the immediate implementation of a tuition rollback.

“Hindi dapat tayong mawalan ng pag-asa. Nasa atin pa rin ang tagumpay kung pagpapasiyahan nating kumilos para sa isang radikal na pagbabago sa mga polisiya at sistema dito sa UP at sa lipunan. Hindi pa tapos ang laban.

Kailangan pa nating humikayat ng mas maraming estudyante na sumama sa labang ito,” said Melgarejo. ∞

Addt’l budget from bicam falls short of what UP needs Arra B. Francia DESPITE CONGRESS APPROVING an additional budget for the UP System, the total budget of the national university for 2014 is still a far cry from the P17 billion needed to cover the expenses of its seven constituent units and the Philippine General Hospital (PGH).

The bicameral conference committee, composed of representatives from the Senate and House of Representatives, appropriated an additional P1.27 billion to bring the total allocation for the national university to P9.4 billion, or more than half of what the UP administration proposed.

The bicameral committee convened on December 11 to reconcile differences in the Senate and House versions of the 2014 budget bill before the President could sign it into law.

The House-approved budget adopted the proposal of the Department of Budget and Management that allocated only P8.1 billion for the UP System. Of the budget, P6 billion was allocated for personal services, or the funds for salary and compensation for employees and faculty, and only around P2 billion for maintenance and other operating expenses.

The capital outlay (CO) of all state universities and colleges (SUCs) was originally lumped under the budget of the Commission on Higher Education at only P5 billion. When the lower chamber of Congress itemized the said budget intended for the construction of facilities and procurement of equipment, UP did not receive a share.

Senator Pia Cayetano, as chair of the Senate Committee on Education, Arts and Culture, then proposed to allot at least P1.27 billion for the CO of the national university in the Senate version of the budget. More than P275 million of the increase was allocated for the PGH. “This is still a pittance and negligible compared to the enormous requirements to continue developing UP’s facilities to international standards and improve the quality of education,” said Cayetano, who also sits as a member of the Board of Regents, the highest policy-making body in UP. The approved CO of the UP System falls short of the P3 billion that the university proposed for 2014. Also, this is only 80 percent of this year’s P1.45-billion CO allocation.

“Kung halos kalahati lang ng budget ang naipatupad, malamang sa mga income generating projects [kukunin], na nagiging daan upang palawigin ang komersalisasyon ng UP. Maaari rin itong ipataw sa mga estudyante, [gaya ng] sa pagtataas ng mga lab fees,” said Julliano Fernando Guiang, vice chair of the UP Diliman Student Council.

UP is only one of the seven SUCs that would suffer cuts in their budget despite the devastations brought to their campuses by Typhoon Yolanda.

“Why are we aggravating the situation in these SUCs by further cutting their budgets? And why didn’t bicam augment the budgets of the said Yolanda-stricken SUCs?” Kabataan Party-list Representative Teddy Ridon said. “Clearly, the 2014 budget for higher education is vastly inadequate. ∞

4

BALITA

PHILIPPINE COLLEGIAN

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

No automatic E2 re-bracketing for Yolanda-affected students in UP Cebu IKOT UP

Julian Bato AROUND 200 UP CEBU (UPC) students and cross-registrants directly affected by super typhoon Yolanda face yet another setback after the university refused to grant them financial assistance, according to reports from the UPC Student Council.

Unlike other UP constituent universities (CU), the UP Cebu administration did not implement an automatic reassignment of affected students to Bracket E2 of the Socialized Tuition and Financial Assistance Program (STFAP).

TRADING BLOWS Photo by Keithley Difuntorum

In a memorandum on November 13, President Alfredo Pascual directed all CUs to accept cross-registrants from UP Visayas Tacloban and reassign all students hailing from the Yolanda-hit provinces to Bracket E2. Under the bracket, students enjoy free tuition and a monthly stipend of P2,400.

However, the affected students and cross-registrants in UP Cebu were only reassigned to Bracket E1, which only cover free tuition.

The students will still have to undergo a stringent process before they are assigned to E2, said Angel Rose Trocio, secretary-general of the Cebu chapter of the Katipunan ng mga Sangguniang Mag-aaral sa UP. According to Trocio, affected students have to fill out papers resembling the STFAP application forms in order to be considered for rebracketing.

In an effort to make the rebracketing procedure less stringent, the Office of Student Affairs (OSA) Cebu said it has waived one of the requirements, the submission of photographs

showing the state of the student’s house after the typhoon.

“Sana naman, lahat ng mga students na galing sa UP Tacloban at mga Iskolar ng Bayan na naninirahan sa [mga probinsyang] dinaanan ng bagyo ay mabigyan ng automatic rebracketing,” said UP Cebu Student Council Chairperson Jun Marr Denila.

In a November 25 dialogue with the local student council, UP Cebu Dean Liza Corro justified the non-implementation of automatic rebracketing with the university’s limited resources, said Denila.

To address this, the University Committee on Student Financial Assistance (UCSFA) resolved in its December 2 meeting to request for additional budget from the UP System through the President’s Advisory Council, said UP Diliman Vice Chancellor for Student Affairs Ma. Corazon Tan. If the council approves the request, the UP Cebu OSA will rebracket all affected students and cross-registrants in UP Cebu from E1 to E2, said Tan. “Panawagan natin na magtulungan sana ang bawat

Progressive groups led by Bagong Alyansang Makabayan were blocked by police officials as they marched toward the US Embassy as part of the Global Day of Action against World Trade Organization (WTO) on December 9. The protesters denounced the WTO for enforcing neo-liberal policies in the agricultural sector of developing countries like the Philippines.

unit sa pagtugon sa mga pangangailangan ng mga UPV Tacloban students na nagcross register especially na pangalawa ang UP Cebu na may pinakamaraming tinanggap na cross-registrants,” said Trocio.

UP Cebu accepted 197 cross registrants from UP Tacloban, second to UP Diliman’s 220 cross-registrants, who were automatically rebracketed to E2.

There would have been no problem if the UP administration

were indeed sincere in providing the students democratic access to education, said Denila. The university, however, is restrained with the meager budget it gets from the government, he added.

“Kung mababa lang sana ang tuition [at] kung hindi commercialized ang education, hindi na sana problema ang pag-access ng mga students ng kanilang right to education.” ∞

Witness pins down suspect in Lordei case Justine Jordan A VINZONS HALL SECURITY guard has formally identified in court the primary suspect in the robbery and attack of UP Diliman (UPD) Political Science student Lordei Camille Anjuli Hina in the latest hearing of the case on December 5.

Testifying before the Quezon City Regional Trial Court Branch 91, security guard Gerry Docto identified Dan Mar Vicencio as one of two men who went to the UPD University Student Council (USC) office when Hina was robbed and attacked on February 1, 2012.

A resident of Antipolo City, Rizal, Vicencio and his alleged accomplice Dante Santos introduced themselves as tattoo artists who wanted to apply for a booth at the 2012 UP Fair, according to an earlier testimony by another witness who is Hina’s fellow volunteer for the annual fair.

According to Docto, the primary suspect was not carrying anything when he arrived at around 1PM and left the building 25 minutes after. Vicencio, however, returned at 3PM for a bag he supposedly left.

“Pagbaba niya [mula sa opisina ng USC], may dala na siyang bag at nakita kong may dugo na ang kaniyang pantalon,” said Docto.

When the security guard asked Vicencio to present the bag for inspection, the suspect ran away and immediately hailed a cab.

Taking note of the car’s plate

number, Docto alerted his fellow security guards of the incident.

Roving guards were then able to intercept the cab near the Asian Center.

The UP Diliman Police later recovered Hina’s belongings and a bloodied ice pick from Vicencio.

The suspect then spent the next four months behind bars. The alleged accomplice, meanwhile, has not been arrested until now.

Hina sustained multiple stab wounds in her arms and head, damaging the part of the brain responsible for emotion and basic body functions. The political science student had to stay at the hospital for four months and undergo physical and speech therapies.

With the gravity of the assault, the family of Hina charged the suspect with robbery with attempted homicide before the court. The Quezon City prosecutor’s office, however, only filed a case of robbery with serious physical injuries against Vicencio, allowing the primary suspect to post bail in June 2012.

Almost two years after the robbery and attack, the court has yet to decide on the case.

The hearing of the case has been deferred for at least two instances: first, when the judge had to attend to an official function, and second, when Vicencio failed to appear before the court in the third hearing in August.

The next hearing of the case is set on March 25 next year. ∞

WWW.PHILIPPINECOLLEGIAN.ORG

BALITA

PHILIPPINE COLLEGIAN

5

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

UPD faculty reject shift of school opening to August Franz Christian Irorita UP DILIMAN (UPD) PROFESSORS thumbed down UP President Alfredo Pascual’s proposed new academic calendar which recommends to shift the start of classes from June to August by 2015.

As of the December 2 meeting of the UPD University Council, a majority of the professorial faculty have voted against the proposal.

The UC agreed that there should be a deeper discussion before the calendar shift could be endorsed by the body, said UC Secretary and UPD University Registrar Evangeline Amor.

There was a motion, however, that a conference be held during the

first quarter of 2014 to discuss the possible merits and disadvantages of the shift, after which the council will reconsider the proposal, added Amor.

The Collegian tried to get a copy of the minutes of the UC meeting, but Amor said the body has yet to approve the public release of the official minutes. The UC’s next meeting is in April next year.

UP President Alfredo Pascual drafted the proposal in June to synchronize UP’s schedule with those of the universities in the Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) region, in compliance with ASEAN’s economic integration program for 2015.

3 in 5 Chem Engg’g majors to face new lab fees, hikes Julian Bato AT LEAST THREE IN FIVE UP Diliman (UPD) Chemical Engineering (ChE) students will be charged new and higher fees for their major laboratory classes, as the Board of Regents (BOR) approved the proposed fees on December 13.

In June next year, 398 out of 650 UP Diliman (UPD) Chemical Engineering (ChE) students will be under a new lab fee scheme for six courses taken by sophomore, senior, and graduating students, including ChE 26 (Fundamentals of Programming) and 135 (Chemical Engineering Thermodynamics).

New laboratory fees will range from P45 to P850. Meanwhile, existing laboratory fees are increased by as much as P500.

The fee increases were proposed amid the department’s growing budget deficit, said ChE Chair Rizalina De Leon. “Kahit ayaw namin, kailangan talaga, kasi kulang na ang nakukuha ng department from laboratory fees,” said De Leon.

In their proposal, the department stated that the new laboratory fees are comparable to those required by other College of Engineering units, such as CS 11 and EEE11. These fees cover the maintenance of computers needed for the course.

The department, however, will also implement the institutional laboratory fees in courses that require proper chemical waste disposal.

Chemical engineering deals with volatile and dangerous processed chemicals that should be disposed of after experiments. “Bawal kasi ang incinerator sa Pilipinas dahil may Clean Air Act kaya we have to export the waste para ma-dispose,” said Chemical Engineering Professor Kristian July Yap. For the revised fees, the department cited the increasing costs of consumables, glassware, and equipment needed for the course.

The revised fees also cover the

maintenance of the ChE laboratory where the course experiments are conducted, said Yap. “Generally, agree naman ako na students really need better facilities in conducting their studies, which is the reason behind the lab fee increase,” said ChE Representative to the Engineering Student Council Chari Vhee Beleran. “But it is still questionable kung bakit students ang naghahandle sa increase na ito.”

The department proposed the new fees and increases as early as 2010. However, the department only forwarded the proposal to the BOR in 2013 after consultations with students went in favor of its approval.

After student consultations, the proposal must pass the muster of the local council and the University Student Council before the Office of the Student Regent endorses it for BOR action,” said Eduardo Gabral, national chairperson of the Katipunan ng mga Sangguniang Mag-aaral sa UP. In its November 28 meeting, however, the highest policy-making body of the university reportedly approved the proposal despite the lack of quorum. Only five out of eleven regents attended the meeting.

UP Student Regent Krista Melgarejo denies forwarding the proposed new fees and increases to the BOR for discussion. “We were surprised na bigla siyang nasali for discussion kahit hindi pa ito dumaan sa akin para mapag-aralan,” Melgarejo added.

Drawing flak from students, faculty and staff, President Alfredo Pascual later clarified that all actions taken in the November meeting of the Board were unofficial and still pending for further discussion.

“Bukod sa hindi ito dumaan sa proper process, nandito na tayo sa incidence na responsibility dapat ng gobyerno na magbigay ng sapat na funding sa university pero pinapasa ito sa mga students,” said Melgarejo. ∞

“It is inevitable that [the economic integration] will involve human resources and capacity and their movements in the region,” read the proposal.

Pascual then presented the proposal to the Board of Regents, UP’s highest policy-making body.

But before the Board could act on the proposal, the UCs of all UP units must endorse its approval.

Chaired by the chancellor, the UC of each constituent university has the power to “prescribe the course of study, curricula, and rules of discipline” in the university, according to UPD’s faculty manual.

Student survey On the other hand, an online survey conducted by the UPD University Student Council (USC) showed that 70 percent of the 1,613 student-respondents favor the shift.

The respondents believe the shift to be beneficial, as there would be less suspension of classes due to typhoons and more opportunities for international exchange programs, according to the UPD USC report.

With the differences in the academic calendars of other countries, UP students and faculty are prevented from participating in exchange programs, visits and trainings, according to Pascual’s proposal.

UPD USC Chairperson Alexandra Castro expressed skepticism over the proposal. “There’s still a lack of implementing measures [and] a conference should be held with different universities and institutions to discuss its possible implications,” said Castro.

Contrary to UP’s mandate The shift will be contrary to the mandate of the national university to “relate its activities to the needs of the Filipino people” as stipulated under Republic Act 9500, according to the Congress of Teachers and Educators for Nationalism and Democracy of UP (CONTEND-UP).

“The de-synchronization with local high schools would arguably have a greater potential negative impact on enrolment and access of local students than any positive gains which might accrue in attracting students from universities [abroad],” according to

CONTEND-UP in an online statement on December 2.

The current academic calendar was never a hindrance in the exchange programs of UP with universities abroad, added CONTEND-UP. Students and faculty spend their breaks conducting shortterm researches without taking a leave from their studies during the regular semesters, explained the group.

‘Marketization’ of UP education UP’s internationalization is proof of the “marketization” of UP education and of other higher educational institutions in the country, said CONTEND-UP. The UP administration is shifting the academic calendar not for the benefit of its students, but for its “frantic desire to attract foreign students,” explained CONTEND-UP. As the national university, UP should first address its local problems such as fighting for higher state subsidy instead of changing its academic calendar for the benefit of other countries, added CONTEND-UP. ∞

UP Booters, kinapos kontra Tamaraws

SPORTSCENE Hans Christian Marin NABIGONG MAIKUBRA NG UP ang ikatlong sunod na panalo sa Season 76 ng University Athletics Association of the Philippines (UAAP) Men’s Football, matapos malusutan ang depensa nito ng wala pang talo na Far Eastern University Tamaraws, 0-1.

Matapos madepensahan ang mga agresibong pag-atake ng Tamaraws sa unang half, nabigong pigilan ni UP Booters goalkeeper Ace Villanueva ang mala-kidlat na instep kick ni FEU forward Eric Ben Giganto sa ika-76 minuto ng sagupaan na naganap noong Disyembre 15 sa FEU-Diliman.

Sa unang half, naging agresibo kaagad ang pag-atake ng Tamaraws kung saan napasakamay nila ang mas maraming possessions sa opensa kaysa sa Maroons dahil na rin sa magipit na depensa ng FEU. Bumawi ang UP sa ikalawang half kung saan nagsagawa sila ng ilang pag-aayos sa kanilang opensa, ngunit hindi ito naging sapat upang

DEFACED Photo by Kimberly Pauig

UP’s Carlos Monfort and FEU’s Eric Giganto rush towards the ball in the UAAP Season 76 Men’s Football tilt held at FEU Diliman on December 15. The Maroon booters failed to stop the only goal of the game registered by the Tamaraw squad at the 77th minute mark, ending the match with a score of 0-1.

makaiskor sa goalkeeper ng FEU na si Michael Menzi.

Ilang mga mintis din ang muntik na sanang maging goal para sa Maroons sa ikalawang half kung saan pumaling ang mga libreng instep kicks ni middlefielder Michael Simms sa ika-59 minuto, forward Gerado Valmayor sa ika-63 minuto, middlefielder Carlos Monfort sa ika68 minuto at middlefielder Gabriel Mendoza sa ika-70 at 90 minuto.

“During the second half, we were able to dominate them and created sure goal chances. However, the players that had the opportunity

to score aren’t full-hearted to make that goal for the team,” ani Michael Simms, captain ng UP. “FEU’s score came from our goal keeper’s error,” dagdag niya.

Noong ika-8 lamang nitong Disyembre nang maikasa ng UP ang kanilang ikalawang sunod na panalo matapos padapain ang Ateneo de Manila University Blue Eagles, 1-0.

Isa sa mga alas ng Philippine National Under-23 Football Team, ipinamalas ni Valmayor ang kaniyang tikas at galing nang Continued on page 6

6

BALITA

PHILIPPINE COLLEGIAN

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

Kaso laban sa 21 magsasaka sa Luisita ‘walang batayan’ Hans Christian Marin IPINABABASURA NG UNYON NG mga Manggagawang Agrikultura (UMA) ang kasong isinampa laban sa 21 magsasakang nagtatrabaho sa mga bungkalan sa Barangay Balete, Hacienda Luisita.

Sa isang apelang inihain sa Tarlac Municipal Trial Court bago matapos ang Nobyembre, iginiit ng UMA na walang basehan ang “unlawful detainer” na isinampa ng Tarlac Development Corporation (TADECO) sa mga magsasaka.

Inihain ng TADECO ang kaso laban sa mga magsasaka noong Oktubre, matapos nilang okupahin, taniman at tayuan ng mga tirahan ang mga lupaing pagmamay-ari umano ng kumpanya sa Balete simula pa noong 2011.

Nahaharap din sa parehong kaso ang 81 pang magsasaka sa Barangay Cutcut, na binakuran na ang lupaing pagmamay-ari rin ng TADECO noong ika-3 ng Nobyembre.

Kadalasang nakakasuhan ng “unlawful detainer” ang mga nangungupahang patuloy umuukopa sa lugar sa kabila ng pagwawakas ng kanilang mga kontrata.

Ngunit hindi dapat nakasuhan ang mga magsasaka sapagkat wala namang silang napirmahang kontrata galing sa TADECO

UP Booters, kinapos kontra Tamaraws Continued from page 5

kanyang malusutan ang matinik na depensa ng mga kampeon ng Season 75 sa ika-30 minuto upang maisakatuparan ang nag-iisang goal sa kabuuan ng laro para sa dating runner-up na UP. Bumawi ang Ateneo sa ikalawang half matapos silang magsagawa ng ilang pag-aayos sa opensa.

Gayunman, hindi ito naging sapat upang makaiskor ang Ateneo sa goalkeeper ng UP na si Yosuke Suzuki.

Nasa ikatlong pwesto ang Maroons, kasama ang De La Salle University Green Archers, bago sila pabagsakin ng isang pwesto ng Tamarraws sa katatapos lamang na laro.

Sa kasalukuyan, tangan ng UP ang anim na puntos, habang umangat sa 15 ang puntos ng FEU upang patuloy na pamunuan ang pitong naglalaban na koponan. Tatlong puntos ang nakukuha ng mga nagwawagi sa bawat laban habang isang puntos naman para sa parehas na koponan kung tabla at walang puntos ang makukuha ng matatalo.

Susunod na makakasagupa ng Maroons ang University of Santo Tomas Growling Tigers sa ika-18 ng Disyembre, alas-tres ng hapon sa FEU - Diliman. ∞

na nagsasabing may “vendorvendee” at “lessor-lessee” na relasyon ang dalawang panig na siyang kailangan bago makasuhan ng unlawful detainer, ayon sa apela ng UMA sa hukuman ng Tarlac.

Maaaring maikonsidera bilang “forcible entry” o ang sapilitang

SIGASIG Photo by Chester Higuit

pag-angkin ng pagmamay-ari ng iba ang kaso ng 21 na magsasaka, ayon sa UMA. Ngunit dahil mahigit dalawang taon na bago pa nila ginawa ito, dapat na rin itong mapawalangsaysay bilang pagsunod sa “one year from dispossession rule,” dagdag ng grupo ng mga magsasaka.

Bahagi ang mga lupain ng 6,435

ektaryang hacienda na napasakamay ng pamilya Cojuangco sa loob ng mahigit limang dekada. Nabili ng mga Cojuangco ang Hacienda Luisita noong 1957 gamit ang mga pautang mula sa Central Bank at Government Service Insurance System sa kondisyong ipamamahagi din ito sa mga magsasaka makalipas ang 10 taon.

Ipinagpugay ang kabayanihan ni Andres Bonifacio noong Disyembre 7 sa UP Diliman University Theater, sa programang “Maghimagsik! Andres Bonifacio: Rebolusyonaryo, Anakpawis.” Pinamunuan ito ng Kilusang Mayo Uno sa layong gunitain ang nasimulang laban ng manggagawang bayani.

Noong 2012, ipinag-utos ng Korte Suprema ang pamamahagi ng hacienda sa mahigit 5,000 magsasaka. Gayunman, mula sa orihinal na 6,435 ektarya na sukat ng lupain sa Hacienda Luisita, 4,099 ektarya lamang ang ipinapamahagi ng Department of Agrarian Reform (DAR).

Hindi isinama ng DAR sa mga lupang ipapamahagi ang mga bahaging nakapangalan sa TADECO at nabenta na ng pamilya Cojuangco-Aquino sa mga pribadong kumpanya. Dahil dito, nagsampa ang Alyansa ng mga Manggagawang Bukid sa Asyenda Luisita (AMBALA) ng “contempt”, o ang paglabag sa kautusan ng korte, laban sa DAR noong ika-19 ng Nobyembre.

“Dapat lahat ng agricultural lands sa Hacienda Luisita ay ipamahagi at wala naman karapatan ang mga Cojuangco na angkinin ang mga ito.

Batay sa legal views, noong 1967 pa [dapat] naibalik sa mga magsasaka ang mga lupa, ani Aurello Estrada, media officer ng UMA. Samantala, kinukwestyon din ng mga magsasaka ang pamamahagi ng mga lupain sa pamamagitan ng bunutan. Dahil sa ganitong pamamaraan, napunta sa ibang mga magsasaka ang 440 ektarya sa Hacienda Luisita na binubungkal na ng mga magsasaka simula pa noong 2005.

“Ayaw kilalanin ng DAR ang bungkalan dahil gusto niyang wasakin ang pagkakaisa ng mga magsasaka at bagkus ay pagawayin pa sila sa land reform [sa pamamagitan ng] tambiolo,” ani Estrada. ∞

Mga obrero ng Pentagon, tuloy ang laban para sa karapatan Arra B. Francia MISTULANG NAGING TAHANAN na ng mga manggagawa ng Pentagon Steel Corporation (Pentagon) ang piket na kanilang binuo sa harap ng pabrika matapos iligal na alisin ang mga ito sa trabaho, walong buwan na ang nakalilipas.

Ika-13 ng Abril nang bumuo ng piket ang134 manggagawa ng Pentagon bilang protesta sa marahas na kondisyon sa trabaho.

Bukod sa mainit at maalinsangan sa pagawaan ng asero, idinadaing ng mga manggawa ang kawalan ng magagamit na protective gear gaya ng helmet at bota.

Ngunit sa halip na tugunan ang mga hinaing ng mga manggagawa, sinibak ng pamunuan ng kumpanya ang mga manggagawa sa trabaho.

Isa si Entoy, 52, sa mga manggagawang nananatili sa piket sa harap ng pagawaan sa Kaingin Road, Balintawak, Quezon City.

Taong 1996 nang unang mamasukan si Entoy sa Pentagon upang itaguyod

ang kanyang dalawang anak.

Bagama’t malupit at napakahigpit umano ng pamunuan, nagawang niya itong tiisin para sa sahod na aabot sa P12,000 kada buwan.

“Ngayong hindi pa kami nakakabalik ng trabaho, umaasa lamang kami sa mga bigay ng mga nagdadaang commuters at jeepney driver. Hindi kami aalis hangga’t sa hindi binibigay ng [pamunuan ng Pentagon] ang trabaho namin,” ani Entoy.

Itinakdang buwagin ang piket noong Hulyo matapos ang 60 araw na palugit bago ipatupad ang “temporary injunction” na hiningi ng pamunuan ng Pentagon mula sa National Labor Relations Council (NLRC). Sa ilalim ng kautusan, bawal ang anumang pagkilos na hindi dumadaan sa pormal na paguusap. Subalit walang dumating na pulis para buwagin ang piketlayn.

Sa kagustuhan ng Pentagon na buwagin ang piketlayn bago pa man matapos ang injuction

order noong Hulyo, nasagasaan ang isang guwardiya ng isang trak na pangharang sana sa mga mangagagawang nasa piketlayn.

Bukod sa namatay na guwardiya, may dalawa pang manggagawa ang nagtamo ng mga sugat sa engkwentro.

Sa pinakahuling pag-uusap ng mga manggagawa ng Pentagon at ng NLRC noong Oktubre, inihain ng mga manggagawa ang alternatibong bigyan na lamang sila ng kabuuang P25 milyon bilang kabayaran sa kanilang serbisyo. Gayunman, idinidiin pa rin nila ang pagnanais na makabalik sa trabaho.

Sa parehong buwan, naglabas ng kautusan ang Makati Regional Trial Court na nagsasabing nagkakautang si Mariano Chan, ang may-ari ng Pentagon, ng halos P92 milyon mula sa Banco de Oro (BDO). Liban dito ay may pito pang ibang bangko na pinagkakautangan si Chan.

Sa pamamagitan ng kautusan ng korte, pinayagang magsagawa ng

inventory ang mga bangko ng lahat ng bagay na maaaring magsilbing kabayaran sa pagkakautang ni Chan.

Dahil sa mga pagkakautang ng kumpanya, nangangamba si Entoy na hindi na sila kailanman makakabalik sa trabaho. “Sa katunayan, may mga empleyado na ng BDO na pumasok sa pabrika at gumawa ng inventory ng mga gamit sa loob para makita kung hanggang saan aabot ang halaga nito,” ani Entoy.

Muling maghaharap ang mga manggagawa ng Pentagon at ang NLRC upang pag-usapan ang magiging kahihinatnan ng mga manggagawa sa ika-12 ng Disyembre.

“Ang sa amin ay lumalaban lamang kami sa mga kabukulan sa sistema, upang mapabuti ang kalagayan ng mga susunod pa sa amin. Hindi kami matitinag,” ani Entoy.∞

BALITA

PHILIPPINE COLLEGIAN

‘Relief efforts mask US agenda in Asia’- groups Arra B. Francia THE UNITED STATES (US) HAS strategically advanced its military in Asia amid the devastation brought by the super typhoon Yolanda in the country, according to progressive groups.

Eight days after the onslaught of the super typhoon on November 8, the US government sent a task force that deployed nuclearpowered aircraft carrier USS George Washington and at least six other warships, along with C-130 planes in the disaster zone.

Joint Task Force 505 was set up by the US Pacific Command to supposedly provide relief efforts to the survivors of the super typhoon that left at least 5, 818 dead and 1, 800 missing as of the December 5 count of the National Disaster Risk Reduction Management Council.

Aside from military efforts, the US government has also donated a total of $52 million, or 14 percent of the estimated cost for the rehabilitation and reconstruction of island and coastal communities at $348 million, according to the United Nations.

“The so-called humanitarian assistance by the US troops, [however], is simply a justification for their permanent basing and operation in the Philippines,” said Cristina Palabay, secretary general of the Alliance for the Advancement of People’s Rights.

7

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

The US and Philippine governments have been in negotiations since August 14 to broker the “Framework Agreement for Increased Rotational Presence and Defense Cooperation” that would allow for more access of the US military to the country.

The framework agreement has since gained criticism from different groups for violating Philippine sovereignty.

Once approved, the framework agreement is said to usher in the return of US bases in the country, reducing the Philippines into a staging ground for US intervention in the Asia-Pacific region.

Due to disagreements of both parties on “critical provisions,” the negotiations hit an impasse after the fourth round of negotiations last October. But talks resumed last December 3 due to the US government’s “impressive response” to the Typhoon Yolanda, according to the Department of Foreign Affairs (DFA).

“This is about our capacity to help the Philippine government and military as it advances in many areas in its own interest,” said newly appointed ambassador to the Philippines Philipp Goldberg in a statement.

The storm’s aftermath only “accentuates” the need for the framework agreement, as humanitarian assistance and

disaster relief would be a very major aspect of the agreement, said DFA Secretary Alfred del Rosario at a press briefing.

“This is a grave insult to the memories of those who died, including the survivors whose unspeakable grief and loss are being used by the government as a smokescreen for the increased rotational presence of US military in the country,” said Bayan Muna Party-list Representative Carlos Zarate.

US State Secretary John Kerry’s scheduled visit to the Philippines this December to supposedly “reaffirm the U.S. commitment to helping the [Philippines] rebuild after a devastating typhoon,” further prompted allegations that there are strings attached to the humanitarian efforts given by the US government.

Section 25, Article XVIII of the 1987 Philippine Constitution, states that “foreign military bases, troops, or facilities shall not be allowed in the Philippines except under a treaty duly concurred in by the Senate.”

“We call on the people to show our vehement opposition to increased US military presence by going out by the thousands to protest the US government’s effort to consolidate power in the AsiaPacific,” said Kabataan Party-list Representative Terry Ridon. ∞

SUMATOTAL

Christmas Bogus Isabella Patricia H. Borlaza MARKA NA NG BUWAN NG Disyembre ang mga nagsisitayuang Christmas tree at nagtataasang boses ng mga nangangroling. Ngunit kasabay ng mga kapistahan at salu-salo ang pagsisitaasan maging ng presyo ng mga bilihin gaya na lamang ng ipinapakita ng mga sumusunod na tala: Bilang ng araw na nagsisimula ang countdown sa Pasko sa Pilipinas: Bilang ng araw na ipinagdidiwang ang Pasko sa Pilipinas, ayon sa simbahang Katoliko:

100 21

Bilang ng mga Katoliko sa Pilipinas: 8 sa bawat 10 Suggested retail price ng isang kilo ng Fiesta cooked ham: Arawang kita ng mga minimum wage workers sa Kamaynilaan:

P493 P419 P466

Halaga ng 200-kilowatt konsumo ng kuryente sa Meralco noong Nobyembre 2013:

P2,212

Pinagsamang halaga ng Magnolia queso de bola at Del Monte Pamasko Spaghetti Pack:

Halaga ng 200-kilowatt konsumo ng kuryente ngayong Disyembre bunsod ng P2,693.63 nakaambang pagtaas sa singil ng Meralco:

Halaga ng dagdag singil ng Meralco:

P481

Tintatayang bilang ng oras na aabutin ng 237watt LED Christmas lights bago makonsumo ang pagtaas sa singil ng Meralco:

P183

Kasalukuyang presyo ng diesel kada litro ayon sa Department of Energy: Pinakamababang presyo ng diesel kada litro sa taong ito:

P45.40

Itinaas na presyo ng diesel:

P7.5 P8

Pinakamababang pamasahe sa jeep:

P37.90

Kasalukuyang halaga ng isang full tank ng diesel para sa pampasadang jeep: Pinakamababang halaga ng isang full tank ng diesel ngayong taon:

P2,724

Halagang itinaas ng isang full tank ng diesel:

P450 P450 P15 P28

Halaga ng pamasahe para sa mga estudyante mula Maynila hanggang Ilocos: Kasalukuyang pinakamataas na pamasahe sa MRT: Panukalang pagtataas sa pamasahe: Halaga ng pamasahe kung walang subsidiya ng gobyerno: Arawang kita ng isang Pilipino para hindi maituring na mahirap noong 2012, ayon sa NSCB:

P2,274

P41.46

P52

Itinatayang halaga ng natatanggap na 13th month pay ng isang minimum wage worker sa Kamaynilaan:

P9,700

Bilang segundo para kitain ng SM Prime Holdings Inc. ang 13th month pay ng isang manggagawa:

P26

Pinakamaliit na kitang kailangan ng isang pamilyang may limang miyembro para makapamuhay nang matiwasay kada araw noong 2012 ayon sa National Statistics Coordination Board:

P263

Kita ng SM Prime kada segundo, batay sa idineklara mahigit nitong kita sa nakaraang siyam na buwan: P370 Bilang ng mga pamilyang nabubuhay sa kahirapan noong 2012:

BOLD PROTEST Photo by Julian Bato

Members of the Alpha Phi Omega Fraternity called on the government to implement a more efficient disaster risk reduction and management program in the wake of the Yolanda tragedy through the fraternity’s annual Oblation Run held December 13.

The national government has been criticized for its slow response and politicking in delivering relief to the victims of the super typhoon.

2 sa bawat 100

Bilang ng pamilyang naghahati-hati sa kita ng SM:

P1

Sanggunian: Department of Trade and Industry, National Statistics Office, National Statistics Coordination Board, Department of Labor and Employment, Department of Energy, Department of Social Welfare and Development, National Disaster Risk Reduction and Management Council, Meralco, Social Weather Survey, GMA News

Iba’t ibang mukha ng karahasan tuwing kapaskuhan Ang Pasko ay sumapit. Naghahanda na ang lahat para sa kapistahan ng pagbibigayan—pagpuno sa kumakalam na mga sikmura, ngiti sa mapait na karanasan, at pag-asa sa kabila ng kawalan. Kaugnay nito ang mga naratibo ng mga taong sinusuyod ang kasukalan ng kahirapan at nilalabanan ang marahas na lipunan, habang nagpapakalunod sa mapagbalat-kayong telon tuwing Pasko.

Illustration : Ysa Calinawan

G N A N

KULTURA-LATHALAIN

SAGUPA AN

SA

Paskong Pinoy

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

Julio Dimagiba DELIKADO RAW DITO SA BARYO namin sa Aurora, Quezon, lalo na sa mga liblib na lugar. Bilang tukoy ang baryo namin na pugad ng mga New People’s Army (NPA) kaya hindi nawawala ang banta ng engkwentro sa pagitan ng militar at mga pulang mandirigma.

Ngunit ngayong Pasko, makakaranas raw umano kami ng kapayapaan, sabi ni Ka Tonyo, isa sa mga nakilala kong kasapi ng lihim na kilusan. Tiniyak pa niya sa akin na wala munang magaganap na bakbakan dahil nagdeklara ng ceasefire ang militar at NPA. Gayunman, may agam-agam pa rin ako na kahit idineklara na ang ceasefire, magpatuloy pa rin ang bakbakan. Mukhang hindi nga talaga ako nagkamali.

Mahimbing ang pagkakatulog ng buong pamilya ko sa mapayapang gabi, nang bigla naming narinig ang isang malakas na kalampag na nagmula sa kung saan. Sinundan ito ng putukan.

Maya-maya pa’y maririnig na ang mga nagtatakbuhan at nagsisigawan, kasabay ng palitan ng mga putok.

Umiiyak na ang mga anak at ang asawa ko sa takot, ngunit sinabihan ko silang huwag gagawa ng kahit anong ingay para hindi kami madamay.

Nakadapa lamang kami sa sahig sa buong magdamag, sakali lang na may maligaw na bala sa marupok naming kubo.

Sa hindi kalayuan, narinig ko ang isang impit na tunog ng paghihingalo.

Pamilyar ang boses kaya maingat akong bumangon at sumilip sa maliit na butas ng aming sawali. Nakita ko ang nakahandusay na katawan ni Ka Tonyo na sugatan at naliligo sa dugo.

Hinintay kong dumaan ang iba pang mga sundalo, saka ako nagmadaling lumapit sa kanya.

“Pumasok ka sa loob,” ang sambit niya. Ngunit ilang saglit lang at nawalan na siya ng malay. Bilang isang matagal ng kaibigan, hindi ko siya kayang iwanan sa ganoong kalagayan.

Utang na loob ko siya kanya ang

pagtuturo sa mga anak ko na magbasa at sumulat kapag may pagkakataon.

Sabi pa nga ng panganay kong anak, marami siyang natututunan sa mga araling ibinabahagi ni Ka Tonyo at ang mga kasamahan niya.

Ipinasok ko siya sa bahay at agad kong nilapatan ng paunang lunas.

Kailangan ko lang namang pa-ampatin ang pagdurugo ng mga tama sa iba’t ibang bahagi ng katawan niya. Hindi ako manggagamot, ngunit natutunan ko ang mga panlunas sa lolo ko na isang kilalang doktor sa Maynila. Nang masiguro kong maayos na si Ka Tonyo, hinayaan ko muna siyang magpahinga.

Laking pasasalamat ko at humupa na rin ang sagupaan.

Kinabukasan, dumiretso ako sa bukid upang tingnan ang mga aanihin sanang palay sa susunod na Linggo.

Ngunit tumambad sa akin ang wasak na palayan, walang natira ni isang butil para anihin. Sa halip, dugo at kung ano-ano pang mga armas ang nagkalat sa sakahan mula sa engkwentro noong nagkaraang gabi.

Wala na akong maipagbibili sa mga pananim ko. Tiyak na mahihirapan na naman ako nito na mangutang sa mga kapitbahay. Nagmadali akong bumalik sa bahay upang ibalita sa aking asawa ang sinapit ng kabuhayan namin.

Sa daan, nakasalubong ko si Ka Tonyo.

“Julio, maraming salamat sa tulong mo at paumanhin sa kung anumang naidulot ng engkwentro sa baryo niyo noong nakaraang gabi,” aniya.

“Isang karangalan na iligtas kayo Ka Tonyo. Bakit hindi na lang po kayo magpalipas ng gabi dito sa amin?” tanong ko.

Ngunit hindi na nagpumilit pa si Ka Tonyo, kailangan daw niyang kamustahin ang kalagayan ng mga kasama at upang maka-iwas na rin sa panganib ang aming baryo.

Malapit na ako sa bahay nang marinig ko ang galit ngunit nagmamakaawang boses ng asawa ko mula sa loob. Biglang nangatog ang mga tuhod ko sa kaba kaya’t nagmadali akong pumanhik.

“Hindi NPA ang asawa ko! Wala kaming ginagawang masama! Wag niyong saktan ang mga anak ko.

Maawa kayo.” ∞

PHILIPPINE COLLEGIAN

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

RO E T

Bong Gregorio MAALINSANGAN ANG PALIGID dala ng pinaghalong kapal ng usok ng mga sasakyan at nakakapasong sikat ng araw, sapat lamang upang pilit na sumilong ang kahit sinong nasa lansangan sa kalapit na waiting shed. Hindi ko alintana ang ganitong panahon dahil tatlong taon na akong nagtatrabaho sa lansangan — laging babad sa init ng araw at lamig ng simoy ng hangin kapag hatinggabi.

Batang kalye ako. Sa kalye ako ipinanganak at natutong makisalamuha. Siguro, dito na rin ako tatanda.

Dito mismo nanggagaling ang pangkain ng pamilya ko araw-araw. Kahit saang kalye man ‘yan, papatusin ko, dahil biyaya ang maikling panahong hatid ng trapik, para sa mga tulad kong nasa lansangan ang hanapbuhay.

Lagi’t lagi kong suot ang aking sombrero at mahabang manggas bilang pananggalang sa sikat ng araw. Nakahiwa-hiwalay sa aking kahon ang iba’t ibang kulay ng kendi, at magkakatabing nakasiksik ang kaha ng iba’t ibang tatak ng sigarilyo na siyang pinakamabenta.

Saktong-sakto ang pwesto ko ngayon sa sangangdaan ng North at Mindanao Avenue. Bukod sa madalas mabagal ang usad ng mga sasakyan dito, siguradong dadagsa ang mga tao sa magkatapat na mall ngayon.

Sale kasi ngayon sa SM at Trinoma, at trapik na naman ‘yan, sigurado.

Perwisyo ito para sa iba, pero kung mas maraming dyip at sasakyang nakahinto, mas maraming pwedeng bumili sa akin ng yosi at kendi.

Buong ingat kong binibitbit ang aking kahon, upang hindi malaglag ang yosi at kendi sa tuwing tumatalilis ako ng tawid sa kalsada.

Sa totoo lang, sanayan din ang pagdadala nito, at kailangan lamang tumugma ng kahon sa mga kamay mo.

Sinimulan ko nang patunugin ang aking takatak habang iniisaisa ang mga sasakyan. Isang buong minuto lang bago umilaw muli ng kulay berde.

BIG AY

PHILIPPINE COLLEGIAN

PAT IN

KULTURA-LATHALAIN

GI T

8

“Bong! Kendi nga. Saka Abante,” sambit ni Mang Berto, isa sa mga suki kong tsuper ng dyip. Kaninang umaga pa ubos ang mga tabloid ko. Inabot ko na lang sa kanya ang kendi at sukli niya. “Sa iyo na ‘yan.” Nginitian ko siya at pinatunog kong muli ang takatak, hanggang sa magpatuloy ang takbo ng mga sasakyan.

Parang naglalaro ako ng patintero sa pagparoo’t parito sa magkabilang dako ng kalye. Sa tuwing umuusad ang isang daan, doon naman ako sa kabila kung saan mas mabigat ang trapik. Panganib ang kakambal ng larong ito.

Pero sa bawat tawid ko, palaging may nag-aabang na karagdagang kita. Bahagi ito ng hanapbuhay ko, na katukin isa-isa ang bintana ng mga sasakyan o patunugin nang malakas ang kahon ko.

Kinalabit ako ng isang MMDA na sumulpot na lang bigla mula sa kung saan nang magda-dapit-hapon na.

Sinabihan niya akong bawal na doon ang mga street vendors. “Kumuha ka ng puwesto sa may palengke.” aniya.

“Pasensya na, bossing. Wala po akong pang-upa ng puwesto,” sagot ko sa kanya. Sabay abot ng P50 at pagbati ng “Meri krismas.” Nilista niya lang ang pangalan ko at lumayo na siya.

Ang lakas ng loob nitong taong ito, samantalang kadarating lang niya upang magbantay ng mga motorista at sitahin ang mga tulad ko. Pero wala akong magagawa, mas gusto kong makasama ang pamilya ko ngayong pasko nang hindi nagbabayad ng pagkamahal-mahal na multa.

Singkwenta din iyon. Mukhang aabutin ako ngayon ng noche buena sa daan. Kung ano man, sa overpass rin naman ako uuwi at magpapasko kasama ang aking pamilya— sana may maiuwi man lamang akong isang bagong putahe, bukod sa nakasanayan na naming pagpag. ∞

9

WI A -B

Bong Gregorio WALANG TRABAHO NGAYON KAYA nagpakasasa ako sa higaan. Kahit tirik na tirik na ang araw sa labas, mas pinili ko pa ring mahiga at titigan ang inaagiw na kisame ng kwarto ko. Ilang linggo na rin akong hindi nakakapaglinis dahil abala sa mga gawain sa opisina.

Sabado ngayon, araw ng pahinga ng isang kawani ng gobyerno na tulad ko. Halos isang dekada na rin akong nagta-trabaho bilang isang shorthand stenographer sa Metropolitan Trial Court sa Supreme Court (SC). Simple lang naman ang trabaho ko, isulat ang lahat ng pinag-uusapan sa loob ng korte gamit ang isang bolpen at papel.

Si Papa ang nagpasok sa akin sa Court kung saan dati siyang data processor. Hindi ko pinangarap na magtagal sa trabaho kung saan lima hanggang pitong libong piso kada buwan lang ang natatanggap ko sa halip na P17 libo dahil sa dami ng loans, utang at buwis na binabayaran ko.

Sabi ko nga noon kay Papa, tatlo hanggang limang taon lang ako doon tapos papasok na ako sa pribadong kumpanya o mangingibang bansa para kumita nang malaki. Kaya lang, nanghinayang na akong umalis dahil sa mga benepisyong makukuha sakaling mag-retiro ako.

Sa isang dekada kong pagtatrabaho kasama ng iba pang mga kawani ng gobyerno, lagi’t laging naka-amba ang tanggalan sa trabaho at kontraktwalisasyon ng gobyerno.

Saka kumpara sa pribadong kumpanya, marami kaming natatanggap na allowance sa gobyerno—may rice allowance at holiday allowance na nakadepende kung magkano ang aprubadong badyet sa aming institusyon.

Kalimitang umaabot ito sa tatlong libo kaya naman dito lang kami bumabawi bukod sa maliit na kita namin. Sa gabi nga’y may tutorial service naman sa halagang P200 kada oras.

Binasag ng sigaw ng bunso kong kapatid ang pagmumuni-muni ko.

“Ate, punta tayo ngayon sa mall.”

Kasunod nito ang sunod-sunod na katok na alam kong hindi titigil kaya bumangon na rin ako.

Sa salas nadatnan kong abala sa panonood ng TV ang mga bata habang abala naman sina Mama at Papa sa pagpaplano ng susunod nilang business trip. Katulad ko, may sideline din ang mga magulang ko—maghanap ng buyer ng mga lupa at bahay na ipinagbibili ng mga kaibigan nila. Kaya madalas, kahit weekend wala sila sa bahay.

Todo-kayod talaga kami ngayon dahil hindi sapat ang mga kinikita namin para tustusan ang pangangailangan—tubig, ilaw, bahay at pagkain. Nasa kolehiyo na rin ang mga kapatid ko. Akala nga namin mababawasan ang gastusin namin dahil nakapasa ang kambal kong kapatid sa UPCAT. Gumuho ang pangarap na ito nang malamang P1,500 kada yunit ang matrikula sa Unibersidad. Mukhang magiging suki pa kami ngayon ng loan board.

“Aalis ba kayo?” tanong ni Mama. Binanggit kong mamimili na ng pang-noche buena at siyempre niyaya ko rin siya upang makapaglibang naman.

Habang hinihintay sila Mama, inaliw ko ang sarili sa panonood ng bagong station ID ng ABSCBN, “Magkasama tayo sa kwento ng Pasko.” Kasunod nito ang patalastas ng Christmas Sale sa malls na ikinatuwa ng mga kapatid ko. Mukhang sigurado na sila sa kukunin mamaya.

“One day millionaire”—bagong sweldo at katatanggap lang ng Christmas bonus kaya malakas ang loob kong mag-aya Wala rin akong dahilan para tumanggi lalo na’t Pasko—panahon daw ng pagbibigayan at pagmamahalan.

Sa labas pa lang ng mall, nakita na namin ang mga nagsisiksikan at hindi magkandaugagang mga mamimili—pamilya, barkada, magkasintahan at kung sino-sino pa. Lahat papunta sa mga stall na may nakalagay na malaking karatula ng SALE.

Sa dami ng mga ipinagbibili sa mas mura umanong presyo—tulad ng 50% sale na dating P1999— mukhang wala talagang matitira sa bonus ko. Nag-isip muna ako bago kunin ang dress kahit matagal ko na itong gustong bilihin. Maya-maya pa’y tinulak na namin ang push cart patungo sa kahera. Kasing bilis ng pag-punch ng kahera ang pagkaubos ng Christmas bonus ko.

Tila bulang naglaho ang katas ng ilang buwan kong pagtatrabaho.

Inisip ko na lang na tama iyon batay sa napanood kong station ID ng mga artista na nagbibigay ng regalo sa mahihirap na Pilipino.

Nagpalinga-linga ako sa paligid ng mall at natawa sa nakitang dami ng tao at sale na produkto.

Mautak talaga ang mga negosyante, sinisigurado nilang sa kanila ang takbo ng mga nagtatrabaho sa tuwing sweldo sa pamamagitan ng advertisement o di kaya nama’y sale items na kalahati na nga ng presyo pero mahal pa rin.

Naalala ko ulit yung station ID kung saan ipinakita ang mga bagay na sumisimbolo sa Pasko. Materyal man ito o hindi, pangunahing dahilan ito para dumugin ng mga tao ang malalaking establisyemento kung saan ito mabibili.

Gaya ko, marami akong nabili ngayong araw at napasaya ko ang mga kapatid ko, pero hindi ko maitatangging naglalaro sa isip ko kung paano gagastusin ang natitirang sentimo sa wallet ko para sa mga susunod na araw. ∞

Iba’t ibang mukha ng karahasan tuwing kapaskuhan Ang Pasko ay sumapit. Naghahanda na ang lahat para sa kapistahan ng pagbibigayan—pagpuno sa kumakalam na mga sikmura, ngiti sa mapait na karanasan, at pag-asa sa kabila ng kawalan. Kaugnay nito ang mga naratibo ng mga taong sinusuyod ang kasukalan ng kahirapan at nilalabanan ang marahas na lipunan, habang nagpapakalunod sa mapagbalat-kayong telon tuwing Pasko.

Illustration : Ysa Calinawan

G N A N

KULTURA-LATHALAIN

SAGUPA AN

SA

Paskong Pinoy

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

Julio Dimagiba DELIKADO RAW DITO SA BARYO namin sa Aurora, Quezon, lalo na sa mga liblib na lugar. Bilang tukoy ang baryo namin na pugad ng mga New People’s Army (NPA) kaya hindi nawawala ang banta ng engkwentro sa pagitan ng militar at mga pulang mandirigma.

Ngunit ngayong Pasko, makakaranas raw umano kami ng kapayapaan, sabi ni Ka Tonyo, isa sa mga nakilala kong kasapi ng lihim na kilusan. Tiniyak pa niya sa akin na wala munang magaganap na bakbakan dahil nagdeklara ng ceasefire ang militar at NPA. Gayunman, may agam-agam pa rin ako na kahit idineklara na ang ceasefire, magpatuloy pa rin ang bakbakan. Mukhang hindi nga talaga ako nagkamali.

Mahimbing ang pagkakatulog ng buong pamilya ko sa mapayapang gabi, nang bigla naming narinig ang isang malakas na kalampag na nagmula sa kung saan. Sinundan ito ng putukan.

Maya-maya pa’y maririnig na ang mga nagtatakbuhan at nagsisigawan, kasabay ng palitan ng mga putok.

Umiiyak na ang mga anak at ang asawa ko sa takot, ngunit sinabihan ko silang huwag gagawa ng kahit anong ingay para hindi kami madamay.

Nakadapa lamang kami sa sahig sa buong magdamag, sakali lang na may maligaw na bala sa marupok naming kubo.

Sa hindi kalayuan, narinig ko ang isang impit na tunog ng paghihingalo.

Pamilyar ang boses kaya maingat akong bumangon at sumilip sa maliit na butas ng aming sawali. Nakita ko ang nakahandusay na katawan ni Ka Tonyo na sugatan at naliligo sa dugo.

Hinintay kong dumaan ang iba pang mga sundalo, saka ako nagmadaling lumapit sa kanya.

“Pumasok ka sa loob,” ang sambit niya. Ngunit ilang saglit lang at nawalan na siya ng malay. Bilang isang matagal ng kaibigan, hindi ko siya kayang iwanan sa ganoong kalagayan.

Utang na loob ko siya kanya ang

pagtuturo sa mga anak ko na magbasa at sumulat kapag may pagkakataon.

Sabi pa nga ng panganay kong anak, marami siyang natututunan sa mga araling ibinabahagi ni Ka Tonyo at ang mga kasamahan niya.

Ipinasok ko siya sa bahay at agad kong nilapatan ng paunang lunas.

Kailangan ko lang namang pa-ampatin ang pagdurugo ng mga tama sa iba’t ibang bahagi ng katawan niya. Hindi ako manggagamot, ngunit natutunan ko ang mga panlunas sa lolo ko na isang kilalang doktor sa Maynila. Nang masiguro kong maayos na si Ka Tonyo, hinayaan ko muna siyang magpahinga.

Laking pasasalamat ko at humupa na rin ang sagupaan.

Kinabukasan, dumiretso ako sa bukid upang tingnan ang mga aanihin sanang palay sa susunod na Linggo.

Ngunit tumambad sa akin ang wasak na palayan, walang natira ni isang butil para anihin. Sa halip, dugo at kung ano-ano pang mga armas ang nagkalat sa sakahan mula sa engkwentro noong nagkaraang gabi.

Wala na akong maipagbibili sa mga pananim ko. Tiyak na mahihirapan na naman ako nito na mangutang sa mga kapitbahay. Nagmadali akong bumalik sa bahay upang ibalita sa aking asawa ang sinapit ng kabuhayan namin.

Sa daan, nakasalubong ko si Ka Tonyo.

“Julio, maraming salamat sa tulong mo at paumanhin sa kung anumang naidulot ng engkwentro sa baryo niyo noong nakaraang gabi,” aniya.

“Isang karangalan na iligtas kayo Ka Tonyo. Bakit hindi na lang po kayo magpalipas ng gabi dito sa amin?” tanong ko.

Ngunit hindi na nagpumilit pa si Ka Tonyo, kailangan daw niyang kamustahin ang kalagayan ng mga kasama at upang maka-iwas na rin sa panganib ang aming baryo.

Malapit na ako sa bahay nang marinig ko ang galit ngunit nagmamakaawang boses ng asawa ko mula sa loob. Biglang nangatog ang mga tuhod ko sa kaba kaya’t nagmadali akong pumanhik.

“Hindi NPA ang asawa ko! Wala kaming ginagawang masama! Wag niyong saktan ang mga anak ko.

Maawa kayo.” ∞

PHILIPPINE COLLEGIAN

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

RO E T

Bong Gregorio MAALINSANGAN ANG PALIGID dala ng pinaghalong kapal ng usok ng mga sasakyan at nakakapasong sikat ng araw, sapat lamang upang pilit na sumilong ang kahit sinong nasa lansangan sa kalapit na waiting shed. Hindi ko alintana ang ganitong panahon dahil tatlong taon na akong nagtatrabaho sa lansangan — laging babad sa init ng araw at lamig ng simoy ng hangin kapag hatinggabi.

Batang kalye ako. Sa kalye ako ipinanganak at natutong makisalamuha. Siguro, dito na rin ako tatanda.

Dito mismo nanggagaling ang pangkain ng pamilya ko araw-araw. Kahit saang kalye man ‘yan, papatusin ko, dahil biyaya ang maikling panahong hatid ng trapik, para sa mga tulad kong nasa lansangan ang hanapbuhay.

Lagi’t lagi kong suot ang aking sombrero at mahabang manggas bilang pananggalang sa sikat ng araw. Nakahiwa-hiwalay sa aking kahon ang iba’t ibang kulay ng kendi, at magkakatabing nakasiksik ang kaha ng iba’t ibang tatak ng sigarilyo na siyang pinakamabenta.

Saktong-sakto ang pwesto ko ngayon sa sangangdaan ng North at Mindanao Avenue. Bukod sa madalas mabagal ang usad ng mga sasakyan dito, siguradong dadagsa ang mga tao sa magkatapat na mall ngayon.

Sale kasi ngayon sa SM at Trinoma, at trapik na naman ‘yan, sigurado.

Perwisyo ito para sa iba, pero kung mas maraming dyip at sasakyang nakahinto, mas maraming pwedeng bumili sa akin ng yosi at kendi.

Buong ingat kong binibitbit ang aking kahon, upang hindi malaglag ang yosi at kendi sa tuwing tumatalilis ako ng tawid sa kalsada.

Sa totoo lang, sanayan din ang pagdadala nito, at kailangan lamang tumugma ng kahon sa mga kamay mo.

Sinimulan ko nang patunugin ang aking takatak habang iniisaisa ang mga sasakyan. Isang buong minuto lang bago umilaw muli ng kulay berde.

BIG AY

PHILIPPINE COLLEGIAN

PAT IN

KULTURA-LATHALAIN

GI T

8

“Bong! Kendi nga. Saka Abante,” sambit ni Mang Berto, isa sa mga suki kong tsuper ng dyip. Kaninang umaga pa ubos ang mga tabloid ko. Inabot ko na lang sa kanya ang kendi at sukli niya. “Sa iyo na ‘yan.” Nginitian ko siya at pinatunog kong muli ang takatak, hanggang sa magpatuloy ang takbo ng mga sasakyan.

Parang naglalaro ako ng patintero sa pagparoo’t parito sa magkabilang dako ng kalye. Sa tuwing umuusad ang isang daan, doon naman ako sa kabila kung saan mas mabigat ang trapik. Panganib ang kakambal ng larong ito.

Pero sa bawat tawid ko, palaging may nag-aabang na karagdagang kita. Bahagi ito ng hanapbuhay ko, na katukin isa-isa ang bintana ng mga sasakyan o patunugin nang malakas ang kahon ko.

Kinalabit ako ng isang MMDA na sumulpot na lang bigla mula sa kung saan nang magda-dapit-hapon na.

Sinabihan niya akong bawal na doon ang mga street vendors. “Kumuha ka ng puwesto sa may palengke.” aniya.

“Pasensya na, bossing. Wala po akong pang-upa ng puwesto,” sagot ko sa kanya. Sabay abot ng P50 at pagbati ng “Meri krismas.” Nilista niya lang ang pangalan ko at lumayo na siya.

Ang lakas ng loob nitong taong ito, samantalang kadarating lang niya upang magbantay ng mga motorista at sitahin ang mga tulad ko. Pero wala akong magagawa, mas gusto kong makasama ang pamilya ko ngayong pasko nang hindi nagbabayad ng pagkamahal-mahal na multa.

Singkwenta din iyon. Mukhang aabutin ako ngayon ng noche buena sa daan. Kung ano man, sa overpass rin naman ako uuwi at magpapasko kasama ang aking pamilya— sana may maiuwi man lamang akong isang bagong putahe, bukod sa nakasanayan na naming pagpag. ∞

9

WI A -B

Bong Gregorio WALANG TRABAHO NGAYON KAYA nagpakasasa ako sa higaan. Kahit tirik na tirik na ang araw sa labas, mas pinili ko pa ring mahiga at titigan ang inaagiw na kisame ng kwarto ko. Ilang linggo na rin akong hindi nakakapaglinis dahil abala sa mga gawain sa opisina.

Sabado ngayon, araw ng pahinga ng isang kawani ng gobyerno na tulad ko. Halos isang dekada na rin akong nagta-trabaho bilang isang shorthand stenographer sa Metropolitan Trial Court sa Supreme Court (SC). Simple lang naman ang trabaho ko, isulat ang lahat ng pinag-uusapan sa loob ng korte gamit ang isang bolpen at papel.

Si Papa ang nagpasok sa akin sa Court kung saan dati siyang data processor. Hindi ko pinangarap na magtagal sa trabaho kung saan lima hanggang pitong libong piso kada buwan lang ang natatanggap ko sa halip na P17 libo dahil sa dami ng loans, utang at buwis na binabayaran ko.

Sabi ko nga noon kay Papa, tatlo hanggang limang taon lang ako doon tapos papasok na ako sa pribadong kumpanya o mangingibang bansa para kumita nang malaki. Kaya lang, nanghinayang na akong umalis dahil sa mga benepisyong makukuha sakaling mag-retiro ako.

Sa isang dekada kong pagtatrabaho kasama ng iba pang mga kawani ng gobyerno, lagi’t laging naka-amba ang tanggalan sa trabaho at kontraktwalisasyon ng gobyerno.

Saka kumpara sa pribadong kumpanya, marami kaming natatanggap na allowance sa gobyerno—may rice allowance at holiday allowance na nakadepende kung magkano ang aprubadong badyet sa aming institusyon.

Kalimitang umaabot ito sa tatlong libo kaya naman dito lang kami bumabawi bukod sa maliit na kita namin. Sa gabi nga’y may tutorial service naman sa halagang P200 kada oras.

Binasag ng sigaw ng bunso kong kapatid ang pagmumuni-muni ko.

“Ate, punta tayo ngayon sa mall.”

Kasunod nito ang sunod-sunod na katok na alam kong hindi titigil kaya bumangon na rin ako.

Sa salas nadatnan kong abala sa panonood ng TV ang mga bata habang abala naman sina Mama at Papa sa pagpaplano ng susunod nilang business trip. Katulad ko, may sideline din ang mga magulang ko—maghanap ng buyer ng mga lupa at bahay na ipinagbibili ng mga kaibigan nila. Kaya madalas, kahit weekend wala sila sa bahay.

Todo-kayod talaga kami ngayon dahil hindi sapat ang mga kinikita namin para tustusan ang pangangailangan—tubig, ilaw, bahay at pagkain. Nasa kolehiyo na rin ang mga kapatid ko. Akala nga namin mababawasan ang gastusin namin dahil nakapasa ang kambal kong kapatid sa UPCAT. Gumuho ang pangarap na ito nang malamang P1,500 kada yunit ang matrikula sa Unibersidad. Mukhang magiging suki pa kami ngayon ng loan board.

“Aalis ba kayo?” tanong ni Mama. Binanggit kong mamimili na ng pang-noche buena at siyempre niyaya ko rin siya upang makapaglibang naman.

Habang hinihintay sila Mama, inaliw ko ang sarili sa panonood ng bagong station ID ng ABSCBN, “Magkasama tayo sa kwento ng Pasko.” Kasunod nito ang patalastas ng Christmas Sale sa malls na ikinatuwa ng mga kapatid ko. Mukhang sigurado na sila sa kukunin mamaya.

“One day millionaire”—bagong sweldo at katatanggap lang ng Christmas bonus kaya malakas ang loob kong mag-aya Wala rin akong dahilan para tumanggi lalo na’t Pasko—panahon daw ng pagbibigayan at pagmamahalan.

Sa labas pa lang ng mall, nakita na namin ang mga nagsisiksikan at hindi magkandaugagang mga mamimili—pamilya, barkada, magkasintahan at kung sino-sino pa. Lahat papunta sa mga stall na may nakalagay na malaking karatula ng SALE.

Sa dami ng mga ipinagbibili sa mas mura umanong presyo—tulad ng 50% sale na dating P1999— mukhang wala talagang matitira sa bonus ko. Nag-isip muna ako bago kunin ang dress kahit matagal ko na itong gustong bilihin. Maya-maya pa’y tinulak na namin ang push cart patungo sa kahera. Kasing bilis ng pag-punch ng kahera ang pagkaubos ng Christmas bonus ko.

Tila bulang naglaho ang katas ng ilang buwan kong pagtatrabaho.

Inisip ko na lang na tama iyon batay sa napanood kong station ID ng mga artista na nagbibigay ng regalo sa mahihirap na Pilipino.

Nagpalinga-linga ako sa paligid ng mall at natawa sa nakitang dami ng tao at sale na produkto.

Mautak talaga ang mga negosyante, sinisigurado nilang sa kanila ang takbo ng mga nagtatrabaho sa tuwing sweldo sa pamamagitan ng advertisement o di kaya nama’y sale items na kalahati na nga ng presyo pero mahal pa rin.

Naalala ko ulit yung station ID kung saan ipinakita ang mga bagay na sumisimbolo sa Pasko. Materyal man ito o hindi, pangunahing dahilan ito para dumugin ng mga tao ang malalaking establisyemento kung saan ito mabibili.

Gaya ko, marami akong nabili ngayong araw at napasaya ko ang mga kapatid ko, pero hindi ko maitatangging naglalaro sa isip ko kung paano gagastusin ang natitirang sentimo sa wallet ko para sa mga susunod na araw. ∞

10

LATHALAIN

THE BOARD OF REGENTS (BOR) has scrapped the Socialized Tuition and Financial Assistance Program (STFAP)—or at least its name.

On December 13, the university’s highest governing body passed a new package of reforms, dubbed as the “new” Socialized Tuition System of 2013 (STS). It is the UP administration’s answer to mounting protests against the STFAP, especially in the wake of UP Manila student Kristel Tejada’s tragic death.

But after more than two decades of trying to make STFAP work, does the Iskolar ng Bayan need yet another line of reforms?

Quick fix The rise of misbracketing incidents over time has prompted the University Committee on Scholarships and Financial Assistance to task former Office of Scholarships and Student Services (OSSS) officerin-charge Richard Gonzalo and a team of university officials to draft the STS proposal on November 2012.

Just last year, one in ten STFAP applicants appealed for lower bracketing, while two in three also applied for tuition loans—baring the STFAP’s failure in providing “a more just and democratic access to the University.”

On the contrary, the STFAP, under its principle of making richer students pay for the less fortunate, has over time turned students of UP—a state university—into paying scholars. In fact, as of last semester, an Iskolar ng Bayan who receives full state subsidy nowadays only make up around 400 of UP Diliman’s 24,000 population To resolve this problem, the committee proposed, among other reforms, to replace the bracket cut-offs and the four indicators STFAP uses to gauge financial capacity (see sidebar) with the National Statistics Officesponsored Marketing and Opinion Research Society of the Philippines socioeconomic classification (MORES 1SEC) which uses a simplified and expenditure-based method.

“Using MORES 1SEC, the STS will be more reliable [in avoiding] misbracketing students,” UP President Pascual says.

Devil in the details Although its proponents claim STS to be more reliable for using a new formula, the reforms still retained STFAP’s inherent flaws.

For one, the STFAP’s skewed assessment method still tends to bloat the financial status of poorer families to fit higher brackets.

In the STFAP’s special indicators where students are classified based on their properties, poorer families tend to have a bigger increase in predicted income than richer families. The 2007 STFAP committee placed a bigger multiplier on items common in most Filipino homes like television sets (0.155) and motorbikes (0.121) than airconditioners (0.075) and cars (0.106).

The STS is no different. Under its point system, properties owned by poor and rich families are given the same weight. In classifying a student’s housing for example, an apartment and a condominium both receive two points. Meanwhile, households headed by rank and file employees and corporate executives are also both given two points.

In the end, even with reforms, the STS still employs the same STFAP mechanisms that lead to misbracketing of students.

Same old, same old For all its promises of a “new and improved” system, STS appears to be just another version of STFAP. With the same framework of treating Iskolars ng Bayan as sources of income to sustain the University, students can only expect an STFAP déjà vu.

In his critique, College of Arts and Letters professor Dr. Ramon Guillermo noted that “an increase in the number of stipend [and free tuition] receiving students requires an increase in higher tuition paying students.” This only shows that the STFAP contradicts itself when it needs to have a large amount of “rich” students for it to be able to give tuition discounts. And such system proves beyond repair when UP caters mainly to students from poorer origins, “Pilit nilang ginagamit ang framework ng STFAP, ilang reforms na ang dinaanan niyan. It only

PHILIPPINE COLLEGIAN

means that the system doesn’t work,” Student Regent Krista Melgarejo argues.

Symptom of a crisis While the STFAP receives the bulk of criticism against inaccessible UP education, it is only part of the Aquino administration’s grand scheme to leave state universities and colleges (SUC) on their own.

Under the Aquino administration’s Roadmap to Public Higher Education Reform (RPHER) patterned after previous administrations’ policies, SUCs are being pushed to raise their own income and face cut after cut in their budget. By 2016, RPHER expects UP to raise half of its own budget.

If the STFAP’s annual earnings of P1.2 billion, according to the STS committee itself, is any indication, UP seems to be well in its way to this grim future.

The only solution With UP historically receiving less than half of its proposed budget every year, schemes that sacrifice UP’s public character like the STFAP and higher tuition are born.

During the past two decades, UP has seen at least three tuition increases, each accompanied by STFAP reforms that STS also promises now. But none has addressed that UP’s tuition is now more expensive than most schools nationwide.

Compared to the national and NCR average of P590 and P1,186 per unit, respectively, UP’s full tuition rate now stands at P1,500 per unit from a measly P40 before 1989.

“Ang isyu talaga ay pamahal na ng pamahal ang tuition ng UP,” Melgarejo argues.

Recycled Assessing the same old STFAP reforms under the STS 2013 Ronn Joshua Bautista

Illustration : Karl Aquino Page design : Jerome Tagaro

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

Instead, Melgarejo suggests, to truly democratize access to UP education, UP must directly attack expensive tuition by rolling it back to a rate affordable to the majority of the Filipino youth.

For the right to education, after all, is enshrined in the Constitution, and the duty to uphold this right rests not on students but on the government

that has for so long abandoned even its national university.

UP students must thus reclaim the tag “Iskolar ng Bayan” not in patchwork reforms that defeat the fight for greater state subsidy, but out in the streets, where the students’ voices can demand a radical, more long-term solution. ∞

SPOT THE DIFFERENCE STFAP STS

6

5

Alphabetical brackets Indicators

Desired bracket, annual income, predictive income, special indicators (with multipliers)

Declared income, MORES 1SEC survey

Range of tuition discounts 40 percent to 100 percent with stipend

40 percent to 100 percent with stipend

Bracket assignment Highest possible bracket from indicators

Highest possible bracket from indicators Bracket cut-offs

P1 M+ P500,001 - P1 M P250,001 - P500,000 P135,001 - P250,000 P80,001 - P135,000 P0 - P80,000

P1.3 M+ P650,001 - P1.3 M P325,001 - P650,000 P135,001 - P325,000 P0 - P135,000 __

A B C D E1/E E2

Appeals deliberations system-wide, thrice a year

decentralized to every UP unit Applications

in person

online

LATHALAIN

PHILIPPINE COLLEGIAN

NAPALILIGIRAN NG LUNTIANG kabukiran ang daan tungo sa paraiso. Palubog na ang araw at yumayapos sa balat ko ang malamig at sariwang ihip ng hangin.

Naglalaro ang mga bata sa gilid ng kalsada, at huni lamang ng mga ibon at kaluskos ng dahon ang tanging ingay sa mapayapang bayan.

Tila nga paraiso ang Brgy.

Paradise III sa San Jose Del Monte, lalo na para sa mga magsasakang bumubuo sa kalakhan ng naninirahan dito.

Ngunit ikinukubli ng nakabibighaning tanawin ang nakaambang panganib sa kanila, at sa marami pang lupang sakahang apektado ng mga patakaran ng bansa hinggil sa agrikultura.

Pangunahin dito ang paglahok ng ating pamahalaan sa World Trade Organization (WTO), na kamakailan lang ay nagdaos ng panibagong kumperensya sa Bali, Indonesia.

Paraiso Sa Brgy. Paradise III, nakilala ko ang mag-asawang Lito at Myrna Cruz* na 23 taon nang nagsasaka upang itaguyod ang kanilang limang anak. Mahigit 15-ektaryang lupain ang kanilang binubungkal kasama ng pito pang pamilya.

Maliban sa palay, nagtatanim ang pamilya Cruz ng mga gulay tulad ng sitaw at talbos ng kamote, at mga prutas gaya ng saging, santol, at mangga. Sa lupain na ring ito nanggagaling ang pagkain nila arawaraw, ayon kay Aling Myrna.

“Dati, malaya naming naaani at naibebenta ang aming mga pananim. Kapag may namamakyaw, mura lang ang benta namin. Minsan naman kapag kami mismo ang nagbebenta sa bayan, umaabot sa P7,000 ang aming kinikita linggu-

11

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

linggo,” ani Mang Lito. pangangamkam ng lupa. naapektuhan ng pangangamkam ng Ang nalilikhang produkto ng “Naging export-oriented at lupa ang kanilang pamilya, lalo na mga maliliit na magsasakang tulad import-dependent ang Pilipinas, ang kanilang mga anak. nila ay halos sasapat lamang sa kaya pinakamalalang epekto ang Sa kasalukuyan, may mga gwardya konsumo sa bansa, ayon sa isang pag- pag-agaw ng lupa sa mga magsasaka nang nagbabantay sa lupaing kanilang aaral ng IBON International, isang at pagpapalayas sa kanila, upang tinatamnan, kaya nahihirapan silang institusyong pampananaliksik. Bunga papasukin ang mga dayuhang kapital anihin ang kanilang mga pananim. ito ng kakulangan sa makabagong at pamumuhunan sa agrikultura,” Dagdag nila, sa tuwing sinusubukan teknolohiya, at kakulangan ng ayon sa Kilusang Magbubukid ng nilang magtanim ulit, sinisira ito ng subsidyo ng pamahalaan para sa mga Pilipinas (KMP), isang militanteng mga gwardya makalipas ang ilang magsasaka. organisasyon ng mga magsasaka. araw.

Dagdag ng IBON, “Ngayon, sa isang linggo, pinatutunayan lamang Hatid ng pagsali sa madalas wala na kaming nito ang mas malaking kinikita.

Hindi na nga pangangailangan na paunlarin WTO ang pangakong nakakapasok sa paaralan ang sektor ng agrikultura, bago minsan ang aming mga anak pa makipagkompetensiya sa sisigla ang ekonomiya dahil wala na kaming pantustos pandaigdigang kalakalan. sa mga gastusin nila tulad Ngunit simula nang naging dahil sa mabilis at ng mga project,” mapait na miyembro ang Pilipinas sa pagbabahagi ni Mang Lito.

WTO, isang organisasyong murang palitan ng mga Hindi nalalayo ang kaso ng nagpapadulas ng kalakalan pamilya Cruz sa kaso ng libo-libo sa pagitan ng 159 bansa, mas kalakal. Subalit sa mga pang magsasakang inaagawan lalong nahirapan na umunlad ng lupa upang paupahan sa magsasaka, ang idinulot mga dayuhan. Halimbawa ang ating lokal na agrikultura.

Layunin ng WTO na nito ay ang 94,000-ektaryang pagtibayin ang free trade, o nito ay suliranin, lalo sakahan sa Occidental ang pagbubukas ng ekonomiya Mindoro na inuupahan ng ng bansa sa internasyunal na na ang talamak na Jeonnam Feedstock Limited, pamilihan, sa pamamagitan kumpanyang Koreano, pangangamkam ng lupa isang ng pagbabawas ng taripa sa upang pagtamnan ng mais. mga produkto. Noong 1985, Gayundin, sa Pagudpud, Ilocos nasa 42 porsyento ang taripa ng Nagbago ang ihip ng kwentuhan Norte, ginawang taniman ng niyog mga imported na mga produkto. namin nina Mang Lito at Aling Myrna ang 600,000-ektaryang lupain ng Ngunit sa pagpasok ng WTO noong nang ibinahagi nila ang kanilang kumpanyang pag-aari ng ilang Hapon.

1996, bumaba ito sa 9.7 porsyento, kasalukuyang suliranin.

Isang at lalo pang lumagpak tungong 8.7 pamilya ang umaangkin sa lupang Pagbagsak Mas lalo pang lulubha ang porsyento ngayong 2013. sinasaka ng mag-asawa upang ibenta umano sa mga pribadong kompanya. kalagayan ng mga magsasakang Pangangamkam “Iginigiit nila sa amin na sila raw ang tulad nina Mang Lito at Aling Myrna, Hatid ng pagsali sa WTO ang nagmamay-ari nitong buong lupain,” dahil sa paglagda ng Pilipinas sa “Bali pangakong sisigla ang ekonomiya salaysay ni Aling Myrna. package” na napagkasunduan nitong dahil sa mabilis at murang palitan Bakas sa mukha ng mag-asawa 9th WTO Ministerial Conference. ng mga kalakal. Subalit sa mga ang pagkabalisa habang ikinukwento Kabilang dito ang panukalang magsasaka, ang idinulot nito ay nila sa akin kung paanong labis na Trade Facilitation (TF), na nagsuliranin, lalo na ang talamak na aalis sa kontrol at regulasyon ng pamahalaan sa mga imported na produkto, upang mas mapadali ang kalakalan. Ayon sa KMP, mapapaigting nito ang pagsalig ng Pilipinas sa mga ibang bansa para sa mga produktong kung tutuusin ay kaya nitong likhain, tulad ng palay.

Sa katunayan, umaabot na sa mahigit 19.7 milyong metro tonelada (MT) ang inangkat na bigas ng bansa mula 1984 hanggang 2009.

Dahil dito, patuloy na bumagsak ang lokal na produksyon ng palay

mula 16.8 milyong MT noong 2008 tungong 15.8 milyong MT nitong 2010.

Ibinunga nito ang paghina ng kontribusyon ng agrikultura sa ekonomiya ng Pilipinas tungong 11 porsyento nitong 2012 mula 21.6 porsyento noong 1995, ayon sa datos ng Bureau of Agricultural Statistics.

Patuloy ring nawawalan ng trabaho ang mga magsasaka. Mula Abril 2012 hanggang Abril 2013, mahigit-kumulang 600,000 na magsasaka ang nawalan ng trabaho, ayon sa National Statistics Office.

Bumagsak na rin ang arawang sahod ng mga magsasakang nagtatrabaho para sa mga agrikultural na kumpanya, mula P126 noong 1995 tungong P122 nitong 2011.

Samantala, lumalaki naman ang kita ng malalaking agrikultural na kumpanya sa bansa kada taon, tungong P2.5 bilyon nitong 2010 mula P674 milyon noong 2001.

“Nakita natin na dagdag pahirap itong WTO sa mga magsasaka [dahil sa] hindi pantay na mga kasunduan. Kaya nararapat lamang na kumalas na ang gobyerno natin sa mga kasunduang ito dahil hindi tayo nakikinabang dito kundi ang mga mayayamang bansa, pati na rin ang mga pribado at malalaking kumpanya,” ani Antonio Flores, Secretary General ng KMP. Sabi ni Mang Lito at Aling Myrna, hindi sila papayag na bastabasta na lang agawin sa kanila ang lupang halos buong buhay na rin nilang binungkal. Dagdag pa ni Aling Myrna, “Paano na lang ang aming mga anak kung susuko na ang kanilang mga magulang?”

Dahil dito, sumapi sila sa Samahan sa Ikauunlad ng Pamumuhay (SIKHAY), isang organisasyon ng mga magsasaka sa Brgy. Paradise III. Sa tulong ng SIKHAY at KMP, dinala ng mga magsasaka sa Department of Agrarian Reform ang kanilang kaso upang mapigilan ang mga pribadong kumpanya sa pagkamkam ng lupa.

Kumagat na ang dilim nang mamaalam ako sa mag-asawa. At sa muli kong pagbalik ng Maynila, bitbit ko ang pag-asang maipaglalaban nila ang kanilang kabuhayan at tahanan, ang kanilang paraiso. ∞ *hindi totoong pangalan

a s t o l n a a S ah k a s

ra u t l iku r g sa a

Dibuho : Ysa Calinawan Disenyo ng pahina : Jerome Tagaro

TO co W g en n lam P a a iz Glo sal n i p g n A

12

KULTURA

PHILIPPINE COLLEGIAN

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

Presyong Jonathan Alejo Valdez NGAYONG GABI, MAKAKATANGGAP ng maagang pamasko ang mga pamangkin ni Badong, manager sa isang gasoline station sa Cubao. Tutal araw naman ng sahod kaya mag-uuwi siya ng isang bucket ng fried chicken sa KFC. At dahil bahagi ng kikitain kada bucket meal ay mapupunta sa mga nasalanta, makakakuha rin ng konting biyaya ang mga biktima ng Bagyong Yolanda.

Matapos bumili, nilapitan si Badong ng payat na batang nakasuot ng gulagulanit na sando. “Penge po, kuya,” bulong ng bata sabay lahad ng palad kay Badong.

Nang inabot niya ang isang pirasong manok kumaripas ng takbo ang bata papalayo, dala na marahil ng hiya o tuwa.

Alas siyete na nang maka-uwi si Badong. Pagdating sa bahay agad niyang inabot ang bucket meal sa mga pamangking nagtatatalon sa tuwa. At tulad ng nakagawian, binuksan niya ang TV upang manood ng balita habang nagpapahinga.

Daan-daang residente sa Tacloban ang nawawala. Labis ang kakulangan sa supply ng pagkain at tubig para sa mga nasalanta ng bagyo. Dumating umano si Pangulong Benigno Aquino para ayusin ang gulo. Isang CNN reporter ang bumatikos sa kabagalan ng gobyerno.

"Nothing is fast enough in a situation like this," sagot sa kanya ni Mar Roxas.

Sa ibang balita, puspusan naman ang pagtulong ng GMA Kapuso Foundation at maging ng mga artista na siyang sumasagot ng tawag sa donation drive hotline at nagre-repack ng mga donasyon. Samantala ipinagbili ng ibang

mga artista ang ilang mga gamit upang makalikom ng pandonasyon. Kaliwa't kanan din ang mga "concert for a cause" at iba pang pagtatanghal.

Nakaramdam ng ligalig si Badong matapos mapanood ang mga balita. Dahil sa kagustuhang higit pang makapagambag, maging siya ay naghalungkat na rin ng mga lumang damit at gamit sa aparador para ipamigay sa mga nasalanta ng bagyo. Siya naman ang magsasakripisyo ng kanyang gamit, pagod, at oras para makatulong sa mga kababayan.

Nang sumapit ang linggo, naging abala si Badong sa pagre-repack sa isang donation center sa may Cubao. "Tauntaon na lang nauubos ang mga letra ng alpabeto sa pangalan ng bagyo at hindi kailanman naging handa ang ating mga kababayan," sabi ni Baldo, isa sa mga kasama ni Badong na ilang taon na ring boluntaryo sa ganitong mga gawain.

Sumapit ang break matapos ang ilang oras ng pagre-repack. At sa kanyang paglilibot, sinipat ni Badong ang isang makulay na freedom wall kung saan nabasa niya ang kaliwa't kanang pambabatikos ng mga progresibong organisasyon sa pamamahala ng administrasyon. Nakailang ulit na ring pinatungan ang pader ng makukulay na pintura. Ngunit tila iisa lang din ang tunguhin ng mga ipinintang hinaing.

Milyon-milyong piso ang nakukurakot sa kaban ng bayan dahil sa pork barrel. Walang maayos na trabaho at suweldo ang mga manggagawa dahil sa kontraktwalisasyon. Libo-libong kabataan ang hindi makapag-aral dahil

Pagtulong

sa pagtaas ng matrikula. Libo-libong pamilyang mahihirap ang nawawalan ng kabahayan at kabuhayan dahil sa demolisyon sa Quezon City na pabor lamang sa mga malalaking korporasyon tulad ng Ayala malls.

Ngiwing binabasa ni Badong ang mga nakasulat sa mga poster na nanghihikayat na sumali sa isang barikada para pigilin ang demolisyon.

“Ano ba naman 'yan? Rally na naman?” sambit ni Badong habang ngumunguya ng sandwich.

“Kailan ba pinakinggan ng gobyerno ang hinaing ng mga mamamayan?” tila wala ng pag-asang bulalas ni Badong. Sa araw-araw na panonood niya sa balita hindi nakaligtas sa kanya ang mga karahasang nagaganap sa mga demonstrasyon. Sino ba namang hindi maalarma sa karahasan— tear gas, pambubugbog ng pulis, iligal na panghuhuli— ng estado sa mga taong pilit na ipinaglalaban ang kanilang karapatan.

Hindi talaga maintindihan kung bakit may mga grupo pa ring nagsasagawa ng rally sa kabila ng karahasang nararanasan nila.

Pagkatalikod niya, tatlong bata ang lumapit sa kanya at tinuro ang sandwich na hawak niya. “Kuya, akin na lang 'yan,” sabi ng isang bata habang kinakalabit ang kanyang braso. nagdalawang isip pa siyang i-abot ang sandwich dahil maliit na ito. gayunman inabot pa rin niya na siyang pinag-agawan ng mga bata.

Ilang linggo ring nagpabalik-balik si Badong sa center upang magdala ng kanyang mga lumang gamit ngunit araw-araw, tila

nababawasan ang mga kasamahan niya sa center. Tila ba sapat na ang iilang araw nilang pagtulong sa pagre-repack ng mga relief goods upang tuluyang matugunan ang sakunang hatid ni Yolanda.

"Nakatulong pa rin naman sila kahit papaano. May mga sari-sarili din silang buhay na kailangang asikasuhin," banggit ni Baldo.

Bakit ikaw, nandito ka pa rin? Hindi ka ba nagsasawa sa ginagawa mo?” takang tinanong ni Badong.

“E hindi rin naman nagsasawa ang bagyo sa'tin e,” pabirong paliwanag ni Baldo habang nakakunot ang noo.

Ngunit maging siya ay kailangan na ring bumalik sa trabaho. Sa kanyang pagalis sa center, tanging ang pag-asang makakabangon rin ang Tacloban at ang iba pang bahagi ng Visayas sa hagupit ng bagyo ang kanyang mapanghahawakan.

Matapos ang ilang linggo, muling bumalik si Badong sa KFC para bumili ng bucket meal na sadyang paborito ng

kanyang mga pamangkin. Nandoon pa rin ang promotional poster pero parang dinadaanan na lamang ito ng mga ito, ni wala nang nag-aatubiling tingnan pa.

Tila tapos na ang pagtulong nila balik sa pangkaraniwang kalakalan. Ngunit sa hindi kalayuan, hindi pa natatapos ang delubyo.

Sa paglabas ni Badong sa fastfood, naroon pa rin ang mga batang kadalasa'y namamalimos sa kanya. Sa kanyang paglalakad patungong sakayan, hilera ng mga kabahayang gawa lamang sa mga pinagtagpitagping yero at kahoy ang sumasalubong sa kanya.

∞

Dibuho : Rosette Abogado Disenyo ng pahina : Jerome Tagaro

KULTURA

PHILIPPINE COLLEGIAN

13

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013 ALAS SINGKO Y MEDYA. TANGAN ANG ballpen at kopya ng kani-kanilang mga isinulat na akda, nagkumpulan ang mga miyembro ng UP Ugnayan ng mga Manunulat (UP UGAT) sa kanilang kubo para sa isang workshop o palihan.

Sa isang palihan, orihinal na akda ng mga miyembro ang hinihimay sa pamamagitan ng pagpuna sa porma, pagsusuri, at pagwawasto sa mensaheng nais nitong iparating sa mambabasa.

Isa lang ito sa mga gawain ng organisasyon, na may layuning “maglinang sa kakayahan at talino ng bawat isa upang ituon [ito] sa pagsulong ng Panitikang Pilipino, sa paglilingkod sa sambayanan, at sa makabuluhang pagbabago sa lipunan.”

Unang itinatag ang UP UGAT noong 2000, sa pangunguna ng mga mag-aaral sa Sertipiko ng Malikhaing Pagsulat sa Pilipino. Sa kasalukuyan, may 15 miyembrong aktibo sa organisasyon.

Bilang grupo ng mga manunulat, malimit ang pagsasagawa ng mga palihan bilang pagsasanay.

Tunguhin ng UP UGAT na paunlarin ang Panitikang Pilipino sa pamamagitan ng pagbabasa at pagsusulat gamit ang wikang gamay at itinuturing na malapit sa puso ng mga Pilipino.

“Iba-iba ang lenggwahe ng mga tao, kaya kailangan ng isang wika na magtutulay sa lahat.

Pilipino ang kinikilalang wikang pambansa para maiparating sa [kalakhan] ng masa ang mensahe ng mga [akda],” ani Ram Hernandez, tagapangulo ng UP UGAT. Dagdag pa ni Hernandez, hindi umano purista ang organisasyon dahil umaayon sila sa wikang ginagamit ng nakararami, kabilang na ang Departamento ng Panitikan at Pilipino.

Nakabatay din ang paggamit ng wikang Pilipino sa tunguhin at tono ng akda.

Sa bawat kataga Mary Joy T. Capistrano

“Walang matambayan? Halika’t kilalanin ang bawat organisasyon sa unibersidad at ang kanilang mga samu’t saring kuwento— malay mo, maisipan mo pang maging bahagi ng kanilang kasaysayan.”

“Hindi dapat tinitingnan ang pagsusulat bilang isang [libangan] lang,” ani Hernandez.

Higit na mabisa ang panulat kung kakabit ng tunguhing talakayin ang mga isyu sa lipunan.

Ngunit, bahagi rin ng kanilang mga akda ang pagbibigay buhay sa mga simpleng bagay–-upuan, papel, lapis—na makikita sa loob ng Unibersidad.

Upang mahasa ang kanilang mga miyembro at maipamahagi ang kanilang mga akda, naglalabas ang UP UGAT ng zine o koleksyon ng kanilang mga akda. Kalimitang nakabatay sa matutunog na isyu sa lipunan ang tema ng zine.

May tatlong uri ng zine ang UP UGAT—Bagito, para sa mga bagong miyembro; Applicant’s zine, para sa mga aplikante; at ang opisyal na zine ng organisasyon.

Sa kabila ng kakulangan sa panustos, pilit na naglalathala ang grupo upang bigyang buhay ang kanilang mga akda sa isipan ng mga mambabasa.

Dalawa hanggang tatlong zine ang nailalathala ng grupo kada semestre, na umaabot sa 100 hanggang 200 na kopya.

Liban sa mga palihan, tunguhin din ng grupo na imulat ang mga miyembro sa tunay na kalagayan ng lipunan sa pamamagitan ng mga educational discussions, at pakikilahok sa mga kampanyang magpapayabong sa kakayahan ng mga manunulat.

Sa pamamagitan ng sentralisadong pag-aaral, higit na natatalakay ang mga isyu sa lipunan at naiiwasan ang pagkakulong sa sining ng pagsusulat.

Paniwala ng grupo, ang mabisang akda ay hindi lamang tungkol sa pagbuhay ng mga salita, kundi paghamig sa damdamin ng mga mambabasa upang tumindig sa paniniwalang magbubuklod sa mga Pilipino tungo sa isang panlipunang pagbabago.

∞

Photo : Inah Anunciacion Page design : Jerome Tagaro

TAMBAYAN 101 EVEN THE EARLY ARRIVAL OF NIGHT common in Ber months did not engulf Bulwagang Rizal from its unusually festive mood. From the outside, a passerby might deem the well-lit building as inviting. Inside its walls of wood and concrete that sheltered literary luminaries of the University was a splurge of colors and music—far from my dull mornings as a common student of the College of Arts and Letters (CAL).

It was the end of CAL week, and in a few minutes, UP Writers Night was about to begin.

The familiar crowd of people I see in CAL contributed to the enthusiastic murmuring inside the building. Writers Night is an initiative by the Institute of Creative Writing (ICW) along with efforts from the UP Writers Club (UPWC).

Founded in 1927, UPWC started as "elitist" and colonial—a club appreciating the "nonrevolutionary " works of William Shakespeare, as evidenced in the club’s literary journal, the The Literary Apprentice. Originally exclusive to Palanca winners and national writers’ workshop fellows, the club has given birth to well-known Filipino writers such as Nick Joaquin, Jose Garcia Villa, Virgilio Almario, F. Sionil Jose, and Jose Maria Sison. Currently handled by Palanca Hall of Famer and ICW head Professor Jose Dalisay Jr., the club takes pride in the past glories of its alumni by having its writers constantly create and publish works. Usually just an event for book-launching and an opportunity for gathering among writers, this year’s event was an effort to raise funds for writers affected by the typhoon Yolanda. It was even held in the Executive house before proceeding to the GT Toyota, then back to the Bulwagang Rizal.

The conference inside Claro M. Recto Hall was adjourned. I inched my way to the buffet where an elegant display of food made the event appear grand. Unnoticed, I passed by some of the most

known writers today circled around a table, laughing among themselves, debating over each other’s works. Every step nearer the literary elders who have defined literary excellence for us, coming from differing political spheres, made me feel strangely isolated in such a festive event.

The young student-writers pooled themselves outside Recto Hall, struggling to sell their club’s journals and literary zines which were workshopped among themselves. Filipino student-writers situate themselves in the dim outskirts of the well-lit building, drinking in merriment among each other, asking passers-by to buy their zines.

Literary zines and self-publishing are common in the current literary set up. With a lack of interest, the government and the administration risked insufficient subsidy for the humanities and instead poured it on sciencerelated fields. Establishing writers who are often less prioritized by the major publishing houses resort to alternative publishing such as the Better Living Through Xeroxography (BLTX), an event that hosts a fair for self-published books and zines for readership rather than profit.

UPWC members held diverse beliefs in writing, politics, and religion, which always made for interesting discussions. Formalists, Feminists and Marxists tended to clash on a daily basis. Yet, the club’s heavier concern on the craft of writing somehow trapped the club into the mere act of writing itself among the company of those who can speak the same language.

I left the building with the sound of laughter from Bulwagang Rizal still audible. The darkness feels strangely comforting. There are still a lot of things to write about, and there is still an audience that awaits outside the blinding lights of Bulwagang Rizal—into the peripheries where words are body and blood for a wider societal purpose.

∞

Outside the circle Inah Anunciacion

14

OPINYON

PHILIPPINE COLLEGIAN

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

Killing Fields Keithley Difuntorum THERE’S ANOTHER DEAD BODY on the street.

Rogelio “Tata” Butalid probably thought he could get away with such an expose. When he criticized an ongoing corporate feud within the Davao del Norte Electric Cooperative, he probably thought the concerned parties would not take it personally and would consider it as a case of a journalist who was just doing his job.

But when he went to work as usual on that fateful Wednesday morning, he realized a journalist’s workplace was not secure enough to protect him. He was shot dead on broad daylight in front of the radio station he worked for, just minutes after his final broadcast.

Tata was one of three broadcasters who were murdered within a span of two weeks—the other two being Joas Dignos of Bukidnon and Michael Milo of Surigao del Sur. No matter if in that same week, the world was commemorating the International Human Rights Week. No matter that just a month ago, the fourth anniversary of the Maguindanao Massacre was commemorated with cries seeking justice for the victims.

But the problem was not as serious, when the victims of the Maguindanao Massacre were to be

excluded from the list of journalist killed because it was a ‘special’ case, that is if we are to believe Communications Secretary Sonny Coloma, who declared it in a press statement. Apparently, the lives of journalists weren’t serious business for this regime. Apparently, the lives of journalists who were killed in the field were dispensable, only a matter of statistics.

The gravity of the situation is lost on President Aquino and his team of media hacks: 21 journalists have already been killed since 2010 when Aquino assumed power, according to the National Union of Journalists of the Philippines. This brings the total count of journalists killed in the line of duty since 1986 to 161.

Recent reports even state that the Philippines was ranked 140th among 179 countries in the 2013 Reporters Without Borders press freedom index. Most perpetrators of these extrajudicial killings are still at large, benefitting from the culture of impunity. If all of these seem measly by normal standards, then something is “seriously” wrong with how the administration defines press freedom. Or maybe the justice system is so used to a high body count on a day-to-day basis, that premeditated casualties such as

The truth is, people do get killed daily, and for various reasons

what happened to Butalid do not warrant much attention.

The truth is, people do get killed daily, and for various reasons — asserting the right to land ownership, fighting for basic human necessities like food and shelter, among others. It should not matter then if there are only 21 journalists killed or if there are 1,000. The state must ultimately uphold its citizens’ constitutional rights and provide justice to each and every single one of those who have been disenfranchised of their rights.

Downplaying the situation reveals the Aquino administration’s policy of not only incompetence and abandonment of its duty to deliver justice—it has also revealed its complicity in perpetuating a culture of impunity that condones murder.

For Tata Butalid, dying during the call of duty would be so poetic if it wasn’t so tragic. Indeed, the Philippines is becoming increasingly inhospitable towards journalists, depressing as it may sound.

This is not the time to be downplaying the situation. There’s another dead body on the street. It’s time this administration prioritizes this matter, because if human life wouldn’t be worth so much time, space, effort, and “seriousness,” I don’t know what else could be. ∞

Sa may Senado lang Keith Mariano TILA MAHILIG MAKIPAGTAGUAN ang Senado.

Sa ilang beses ko nang pagpunta rito, wala ni isang pagkakataong hindi ako naligaw. At sa pinakahuli kong pagdalaw, ilang oras na biyahe sa tren at ilan pang sakay ng jeep ang inabot ko.

Gusali pa nga lang ay hirap na akong hanapin, paano pa kaya ang mga sikretong natatago sa loob nito?

Hindi na nakapagtatakang inabot ng ilang dekada bago mabunyag ang mga katiwalian ng mga senador sa paggasta ng kanilang pork barrel.

“Paano nga ba ang maging senador? Kung may gagawin kang mali, madaming babatikos sa ‘yo.

Pero kung gumawa ka ng maganda, madami pa ring babatikos.”

Sa isang saglit, nais kong paniwalaang may nakakarinig sa mga hinaing ko, at sasagutin din ang mga ito. Ngunit si Dina Bonavie lang pala iyon, nakikipagkwentuhan sa mga tagahanga niyang sumubaybay sa karakter niya bilang Senadora Victoria.

“Napakahirap siguro. Si Victoria na nga lang—at sa teleserye pa lang iyon ah?”

Sadya lamang sigurong nasanay na sila sa kalakaran sa loob ngSenado

Tila hindi lubusang kilala ng aktres ang ginampanang karakter.

Marahil nakalimutan niyang tinulungan ni Senadora Victoria ang isang rape victim na idiin ang isang inosente para mailigtas lamang ang sariling anak, na ginamit nito ang kapangyarihan para maikulbi ang ilegal na negosyo ng kanyang pamilya.

Ngunit tuloy lang ang pagsusog ng mga kasabayan namin sa elevator. Marahil hindi rin nila lubusang kilala ang bawat sulok ng gusaling ginagalawan nila, o sadya lamang sigurong nasanay na sila sa kalakaran sa loob ng Senado.

Marahil isa lamang ako sa iilang naliligaw dito. Sa katunayan, maging sa mga sandaling iyon, nangangamba pa rin akong baka ibang gusali ang napasok ko. Kung hindi man artista, mga karton ng regalo ang makakasabay ko sa elevator.

Ayaw kong mag-isip ng masama.

Regalo lang siguro ito bilang pagkilala sa mga magagandang bagay na nagawa ng mga senador.

O simpleng regalo ngayong kapaskuhan.

Kung tutuusin, hindi lang naman tumatanggap ang mga

senador dahil marunong din silang magbigay. Nitong linggo lamang, binigyan ng P1 bilyong budget ang UP para sa pagpapatayo ng mga gusali at pagbili ng mga kagamitan sa susunod na taon.

Hindi ko nga lang maiwasang isipin kung ano ang kapalit ng regalong ito. Bakit UP lang ang binigyang pansin ng mga senador samantalang marami pang mga pamantasan ng bayan ang nangangailangan ng pondo?

Kung isang maliit na pamantasan sa isang liblib na probinsya nga naman ang bibigyan ng ganitong halaga, hindi masyadong papansinin sa media.

Hindi magagawang maipagmalaki ng mga senador ang magandang nagawa pagdating ng eleksyon.

Walang pinagkaiba ang magandang gawaing ito sa nagawa ni Senadora Victoria nang tulungan niya ang isang biktima ng rape.

At nang kalaunan ay gamitin niya ang litrato nila ng biktima para sa kanyang campaign posters.

Marahil, mali lang talaga ako ng nasakyan. ∞

OPINYON

PHILIPPINE COLLEGIAN

TEXTBACK

EKSENANG PEYUPS

The Oblation Run Edishun!

HALULUR MGA MAHAHAROT NA isko’t iska na nagbabasa nitong Oblation Run Edition na hatid sa inyo ng yours truly, wala nang iba kundi ako… muling nagvavalik ang inyong jultra makatang vekibelz na si Baklakid! BKLKD for shert. Ehkey? O, kamusta ang Oble Run jexperience mga baks? Sobrang na-enjoy niyo ba ang makasayt ng genitals na may bangs? At dahil ako ang naatasang magsulat patungkol ditey, walang cocontra martin sa akin dahil magpapaulan ako ng mahahabang d*cks! Este, bonggang-bonggang rhythmic eksenang peyups today!!!

The Running Dead. Excited muchiest pa naman ako no’n sa Oblation Run last Friday, nadukutan pa’ko ng iPhone, nagjaywalking pa ako sa highway. Sweat and Spicy ang aura ng lola niyo dahil sa sobrang pagmamadali, expected-failon ko do’n ang makakita ng mga dragon na nagmamalaki.

Ngunit paglabas ng mga human sperms galing sa horning-horny na AS entrance, ang nasaytsunng ko lang ay mga sad na mini nose ng elephants. Wag ka nga, ako kasi yung tipong bekilog na gusto e bibbo jumbo hotdog yung masilayan, pero sa tingin ko na-stress lang yung mga dragon nila dahil sa approval ng bagong stfuck, este stfap na magpapa-poor sa mga iskolar ng bayan. Hay nako najijira na ang beauty ko nito, gorla na tayo sa next kwenow.

Kilig to the hormones. Hala itong ateng na outsider na sa sobrang kilig nang makakita ng d*cks, halos mag-blast

91

15

MIYERKULES, DISYEMBRE 18, 2013

na ang ovaries na amoy datu-puti patis.

Pero chika lang, ma-Gandiz Everdeen naman itong ateng at artistahin , maganda ang kutisticles. Gumanda sa paraang nagpa-cure siya sa isang spermatologist at ginamitan ng extracts from kabayowz testicles! Nabi-bitter Ocampo ako kasi dati mukha talaga siyang cubicle, as in sa sobrang jubis niya yung bilbil gates niya’y gume-gimme-gimme at at jumi-jingle bell! Pero echouz lang ulit mga fangit yo!

Pinatawa ko lang talaga kayo sa part na ito dahil pak na pak ang susunod na kwenow!

Wreck it Balls! Kaloka lang talaga yung boylet na binuhat ng other boylets, pramis! namumukadkad ang sperm bank ng kanyang dragon phoenix! Napapa-lipbite ako sa tuwing niyuyugyog ng other boylets si koyang may big dragon, sumasabay din kasi sa galaw ang biggie niyang Dick Gordon, at talagang kinabog niya ang mga running dedz at pinakilig niya ang aking hormones! Am so horny-horny talaga nun, pero wala e, yung BOR ang corny-corny nila nun. Imbyerna!

Oh ayan na ang pamaskong hatid ko sa inyo mga bakla, pagoda na talaga ako at kailangan ko nang bumorlog para maaga ako sa simbang gabi leytaaaaar. Gusto ko lang talaga maimbyerna do’n dahil makakajita nanaman akez ng mga teenagers na iskuala lumpur kung mag-landian. Basta me, hindi ako manlalandi, mas bet ko na ako ang nilalandi. Um! Kabog! Fly na’ko, Muah muahp tsup tsup…Tsupi! Shoo shoo shoo! Hihi!

Echuouz! Merry Christmas mga neng!

EDITOR’S PICK

The Philippine Collegian republishes distinguished photographs from its past issues that captured its YEARS tradition of critical and fearless journalism.

∞

Ano ang masasabi mo sa pagapruba ng BOR sa STFAP reforms at Student Code?

KULE amidst the recent calamities, di ba nla naisip na dagdag pahirap ung stfap reforms na yun? it's not right! dapat mawala yan. kapal din nla noh? ndistractd lng sandali sa pagtulong ang mga studnts tas ganyan agad. plain backstabbd. 2008-33848 KULE Ang kukupal ng mga nkaupo sa BOR mit nung araw na yun jusko!!! Puro anti student ang mga polisiyang pinatupad nila!! Kung nasa harap ko lang sila ngyon bbgyan q sila ng mlupit na left and right slap!!

Isang malaking kabastusan at injustice ang ginawa ng BOR! Unang una, wala nga yung SR nun. Dapat hindi iyon itinuoy. CAL 12-6**** Hay naku maihanda na nga yung wand ko ng ma-crucio ang mga yan 12-22793 M

Sino ang gusto mong maknockout sa susunod na laban ni Pacquiao?

sagot ko sa question 2, si Justin Bieber!!! o kaya yung hinayupak na nagnakaw ng payong ko last sem. ate, shoutout ko to sayo karmahin ka sanaaaa!!! 2012-3**** NELLE BS ARCH Napoles! At lahat ng corrupt! Walang kwenta, PONDO NG BAYAN PARA SA BAYAN hindi sa GAHAMAN!;) ----- hindi ako agit. Slight lang ;) CAL 12-6**** si Mayweather Jr. Or si Janet Lim Napoles XD puede rin si Abnoy (de joke lang) 201314746 Ms Jackson, BS CT Si Bradley para mapilitang lumaban ulit sa kanya si Marquez. Malabo na rin nmng mangyari yung laban kay mayweather. Andaming palusot nung loko, ayawnlng sabihing takot siya labanan si pacquiao. 201*-4*6*9 Jonathan Ang gusto kong ma-knockout ay si Janet Napoles. Hahaha. :D #HARD 2013-792** CC FIL Pwede bang si Napoles na lang? Para "di nya alam" pag-k.o. na sya. 12-*5*4* Pub Ad Pwede ring si Anne Curtis. Sampal vs.

Suntok haha :D 12-*5*4* Pub Ad gusto kong ma-knockout ni Pacquiao si Pnoy...at ialay ung knockout sa mga kababayan nating naghihirap /nagdudusa dahil sa kasalukuyang pamahalaan. Yon lamang po. Maraming salamat po. =)) 2011-206** Magshishipna,BS ChE Si Mayweather na. Puro kaartehan kasi kaya nauuntol. 2012-4*3** BS BAA

NEWSCAN

Si Janet Napoles! Mr. Arum, please make it happen. 12-52*** Daora Eng'g Gusto ko ma-knock out na si Napoles at ang iba pang mga alipores nya na sangkot sa PDAF scam! 2012-1434 LingMagaling Si Pacquiao naman sana para maiba at magulat ang mga tao, and magsilbi siyang paalala for us to stay humble because nothing on earth's permanent. Charrr! :) 2012-***** BS CE gusto kong maknock out si jejemon binay!!

Kasi sobrang epal nya at gusto ko din macheck kung mahahalata ba yung pasa sa kanya hahaha \m/ 2011-09*** Afan BSCE Si Pacquiao. 2011-18140 Yung kalbo na nakasalamin na maraming alagang baboy na kulay dilaw 2012-22793 emebloms

Comments

BAKIT PO SPANISH YUNG TITLE NG KULE THIS WEEK? EH PAGKA MAKABAYAN NGA PO YUNG PINAG LALABAN NI BONIFACIO TAPOS VIVA EL BONIFACIO PA YUNG TITLE. LOL! 2012-.....

Sagutan

to 201322755: Oo,nakakagalit ang pagtaas ng tuition ng up. I also find it wrong that we have to pay these exorbitant fees for our supposedly state-funded education. Pero nakakaasar yung pgkakasabi mo n sana nagadmu o dlsu ka na lang kung nalaman mong hindi free ang educ natin kasi mas mataas pa rinnaman ang quality ng educ sa up kesa sa ibang universities,private or otherwise.

At hindi rin mapapantayan ang whole up experience. I understand your fr ustrations pero I want to assert that UP education is still the best there is in the Phils,even taking tofi into account. 2009-*93** engg

MBANG GABI Year 2 UP United for A Cause

(The Lantern Parade AFTER-PARTY)

A night of unlimited food, unlimited drinks, and good music on December 18 at the ASCAL walk. Party starts at 8pm.

Featuring KAMIKAZEE, A Chance To Run, Kian Ransom, and Repubiliq's DJ Nina for the EDM party.

This event is brought to you by the Alpha Phi Beta Fraternity, together with the UP Diliman Ovcsa, UP Sidlangan, UP FLIPP, and UP SAMASKOM. Entrance Fee: Just bring donations (specifically for children) or cash donations (Minimum P50.)

Proceeds will go to the Supertyphoon Yolanda survivors from UP Tacloban.

I shot the president...

CONTACT US! Write to us via snail mail or submit a soft copy to Rm. 401, Vinzons Hall, UP Diliman, Quezon City.

Email us at pkule1314gmail.com.

Save Word attachments in Rich Text Format, with INBOX, NEWSCAN or CONTRIB in the subject. Always include your full name, address and contact details.

Next week’s questions 1. Ano ang masasabi mo sa naging tugon ni Aquino sa pagresolba sa problemang dulot ni Yolanda, lalo na sa Tacloban?

2. Ano ang resolutions mo para sa panibagong semestre?

Send in your opinions and feedback via SMS! Type KULE <space> MESSAGE <space> STUDENT NUMBER <required> NAME and COURSE (optional) and send to:

On December 15, 2006, the Board of Regents approved the restructuring of the Socialized Tuition and Financial Assistance Program along with the 300% tuition fee increase. Seven years after, the board voted for yet another revision despite the continuing calls to scrap the 24-year old program for being a smokescreen to the high cost of UP education.

UNTITLED PHOTO Photo by Rouelle Umali January 16, 2007

0935 541 0512 0908 180 1076

Non-UP students must indicate any school, organization or sectoral affliation.

Hindi matatapos ang diyaryong ito kung wala ang tulong nina:

Jan Laurence Lontoc BS GE

Tenkyu, mga kuya! Enjoy sa tuna!v

Reynaldo Geronia III BS ChE

And I like it!

Like mo rin ba?

Shoot your load here at Room 401, Vinzons Hall.

Bring two blue books and a portfolio of your photos.

Look for Kit D.

NOWHERE MAN

Alan P. Tuazon

Year’s end I CAME BACK HOME FROM my Katipunan condo unit to Makati after being bankrupt from all the wish lists from all Christmas parties I had to attend this week: family, extended family, college barkada, high school barkada, Kule, my previous Engineering org, among others. I scoff at myself at how I, a non-believer of Christmas, succumb to this consumerism that is a product of such cultural construct.

Home smelled as it always was: a mixture of newly-laundered sheets and brewing coffee. The good old days of a worriless childhood made me realize how life was more profound when I was seven years old. The only problem I remember having was when one of my brothers and I discovered that Santa Claus was not real. We caught mom putting Nerds and a new Hot Wheels in our tiny school socks one Christmas Eve in Baguio.

“You need a new haircut before Christmas, Al. You are starting to look like one of those noontime Koreanovela boys,” mom complained yesterday at Glorietta.

It has been the first time I allowed my mom to help me buy something for a girl for Christmas. But you, dear friend, loved combing your dainty fingers through my hair, I thought to myself despite mom’s distaste on it.

We had Christmas plans, you and I. We would go to your family’s ancestral house in Pampanga, and liberate our happiness-starved selves to a carefree Christmas lunch of sisig, leche flan and kakanin.

Dear friend, where are you?

For the past daysvvv, I have consumed nothing but Marlboro reds and the remaining Yukio Mishima books I have at hand. I am stuck in bed, penniless and weary, nursing my nuisance on both everything and nothing. My fresh indignation towards the recent BOR meeting—which I expressed openly among colleagues— exhausted me. I just needed space, a banal space, where I could lie down uninterrupted for a while, and rid myself off all the outgoing year’s tragedies. We would return next year, stronger and more assertive to reclaim our losses. ∞