Affiksering

Proto-Dené-Sino-Kaukasies se uitgebreide fonologiese stelsel sluit komplekse sibilantaffrikate en resonantkombinasies in, wat fonologies eenvoudige kognate in Eurasiaties het.

Een van PDSK se uitstaande kenmerke is die oorvloed aan laterale affrikate soos dl, tl en tl’ (glottale uitspraak). Al drie van hulle oorleef in die Oos-Kaukasiese tale Avar, Andi en Tsez, en in Na-Dene, soos Navajo dloo’ “grond-eekhoring” , -tle/-tlee’ “sokkies” en tl’ee’ “nag” .

Eurasiaties het net die basiese lateraal /l/: Proto-DSK *Htl’wǐnV “winter, jaar” teenoor Eurasiaties *luńgV “sneeu” ; PDSK *tl’ăpǐ “blaar ” (Burushaski *ltap “blaar”, Basque lapar “braambos”) is die Eurasiatiese *lVp’V “blaar, bas”, en PDSK *tl’ānpV “tong, lip” is die Eurasiatiese *l[a]pV “lek, lip” .

Dis fassinerend dat Baskies en Burushaski laterale affrikate tussen klinkers op dieselfde manier hanteer – /rd/ of /rt/ by eersgenoemde, en /ld/ of /lt/ by Burushaski. Ter vergelyking: Afrikaans het 23 en Engels 24 konsonantfoneme teenoor die 48 van PDSK.

Eurasiaties het maksimum 25 konsonante gehad, en vokaalharmonie (hoog vs laag) onder +/- agt klinkers wat aanleiding gegee het tot Ablaut (klinkerwisseling) in Indo-Europees en vokaalharmonie (voor- vs agtervokale en/of gerond vs ongerond) in die Oeraalse, Mongoolse en Turkse tale.

Vandag is Fins en Hongaars, sowel as Turks, van die bekendste tale met vokaalharmonie.

Turks is ‘n aglutinerende taal. Om meervoud aan te dui, word ‘n suffiksale morfeem aan die stam gevoeg. Die vokale van die suffiks word bepaal deur die klinker/s in die stam, volgens die reёls van vokaalharmopnie.

Affikse

Proto-Dené-Kaucasies het van prefikse en suffikse gebruik gemaak, soos die klasprefiks in die naamwoordklasstelsel en ‘n stel prefikse voor die werkwoordstam. Die uitsonderings wat meer suffikse as prefikse kan dra, is Noordoos-Kaukasies en Burushaski.

Eurasiaties het van suffikse gebruik gemaak by werkwoordvervoeging, naamvalle en geslagsaanguiding. Prefiksering was die uitsondering, soortgelyk aan Afrikaans waar negering met “nie“ aangedui word.