Natuurfotografie Magazine editie 42, 4-2019 inkijkexemplaar

€8,95

tweemaandelijkse inspiratie voor natuurfotografen

editie 42 - nr 4 2019

MAGAZINE

ONSCHERPTE

CREËERT SFEER ETHIEK

in de natuurfotografie

PERDITA PETZL & HENRIK SPRANZ

Mijn project

WEIDEBEEKJUFFERS

ap

in deze EDITIE

TUTO RIALS

#nfhoedan PAGINA 32 T/M 52

Foto: Bart Heirweg

THE MAKING OF

34

NXT LVL - GEBRUIK VAN ONSCHERPTE IN DE MACROFOTOGRAFIE 42

BASISCURSUS VAN BEELD TOT BACK-UP

36

NABEWERKING AANDACHT TREKKEN

48

COLUMN NOORTJE RUSSEL

75

HUTSPOT BIJENETERHUT

76

REVIEW OLYMPUS OM-D E-M1X

86

ACHTERGROND SCHERPTEDIEPTE

88

NATUUR365 FOTOKALENDER

94

WORKSHOPS EN AGENDA

96

Foto: Hans Schot

NIEUWS PORTFOLIO PETZL & SPRANZ

6 10

INTERVIEW MARCEL VAN KAMMEN 16 Foto: Marcel van Kammen

DE 5 VAN LARISSA RAND

19

MIJN PROJECT WEIDEBEEKJUFFERS 20

4

DOOR HET OOG VAN PIM RAS

26

GASTCOLUMN LAURA VINK

53

Foto: Pim Ras

inhoud

THEMA

ETHIEK PAGINA 58 T/M 74 Foto: Bob Luijks

UITSLAG LEZERSENQUÊTE 60 DESKUNDIGEN OVER ETHIEK IN DE NATUURFOTOGRAFIE 64 Foto: Paul van Hoof

DE RUGZAK VAN BOB LUIJKS

56

MIJN FOTO ONVERWACHT BEZOEK 81

LEZERS rubriek

PHOTO CHALLENGE WATERLAND 82 HOTSPOT KAAP NOORD

Foto: Gerrit Euser

85

Foto: John Jansen

5

Foto: Henrik.

PERDITA PETZL & HENRIK SPRANZ Sprookjes bestaan! Wie de foto’s van Perdita Petzl en Henrik Spranz bekijkt, waant zich direct Alice in Wonderland. Licht, natuurlijke ­structuren en bokeh vormen de ingrediënten voor dit fotografenduo.

Op de website www.fairytale-nature.com wordt in één oogopslag duidelijk: beide fotografen werken graag in een sprookjesachtige sfeer. Vanwaar deze romantische, haast lieve benadering? “We startten onze fotografie met macro-opnames en close-ups.

Al snel werd dit echt ons ding. Toch begonnen 10

www. fairytale-nature.com

de technisch perfecte foto’s, waarin alles van het onderwerp goed scherp is, afgezet tegen een egale achtergrond, ons snel te vervelen. We gingen daarop experimenteren met de aanwezige elementen. In plaats van deze te negeren of als storend te beschouwen, werden ze juist ons decor.

De sprookjesachtige stijl was geboren.” Inmiddels werkt het stel al jaren in deze bijzondere stijl en heeft die ook een diepere betekenis gekregen.

“Door het gebruik van uitgesproken kleuren en meestal ochtendlicht laten we de tederheid en kwetsbaarheid van onze natuur zien.”

Foto: Rob Buiter.

MARCEL VAN KAMMEN De Friese fotojournalist en natuurfotograaf Marcel van Kammen (Zwaagwesteinde, 1984) werkt het liefst in de noordelijke provincies van ons land, ondanks de landschapspijn die ook hij daar voelt. “Ik ben bang dat ik nog meemaak hoe de vergrijsde populatie grutto’s hier helemaal gaat instorten.”

Rob Buiter

16

Weidebeekjuffers

Bert Faber – www.bertfaber.com 20

Sony ILCA-77M2 met 100mm; 1/200s bij f/5; ISO 50.

In mijn ontwikkeling als natuurfotograaf merkte ik dat het los-vast schieten van ‘mooie’ plaatjes me niet meer verder bracht als fotograaf. Ik liep net als velen een beetje de seizoenen achterna en maakte net als velen de standaard plaatjes van ­bos­anemoontjes, oranjetipjes, paarse heide en hoog water in de IJssel. En dat deed ik het jaar daarna weer, et cetera.

Niet dat ik ambitieus ben, ik fotografeer voor mijn plezier, maar ik wil me wel blijven ontwikkelen. Zo werd het project weidebeekjuffer geboren. Het idee voldeed aan diverse voorwaarden: weidebeekjuffers zijn er van mei tot augustus, ze zitten dicht bij huis en ze zijn erg fotogeniek, met name de mannetjes.

door het

van

Johan: “Pim aan het werk. Alles is groot: de lens, de man en de reputatie. Het wordt een heerlijke en gezellige middag.”

Pim Ras Terwijl ik mijn oude terreinwagen door het drukke verkeer op de A9 manoeuvreer, word ik gebeld. Ik neem op en hoop dat de beller mij via de headset verstaat … boven de 80 km/h uit is die kans vrij klein. “Met Pim. Ik heb een opdracht tussendoor en kom een uurtje later.” Ach, ik wacht al bijna een jaar op een moment dat wij beiden tijd hebben, dus dit uur is hem gegund. Het geeft mij wat extra tijd om dit voor mij nagenoeg onbekende gebied alvast te verkennen. Terwijl ik dit bedenk, vraag ik mij af of ik straks niet heel erg onvoorbereid overkom. Je gaat op pad met een van Nederlands beste en bekendste fotojournalisten en dan ken je het gebied niet eens …

Johan van der Wielen - www.johanvanderwielen.nl – Pim Ras - www.pimras.nl

26

#nfhoedan

Regenboog fotograferen met een drone Een regenboog is een prachtig fenomeen, maar het fotograferen ervan is nogal lastig. Althans, als je meer wilt dan enkel een foto van de regenboog zelf. Vaak is een regenboog maar kort zichtbaar en meestal als ik er een zie, ben ik niet op het mooiste plekje om er echt een spectaculaire foto van te maken. Met een drone maak je in dat soort gevallen een veel spannender plaatje dan vanaf de grond.

Martin Podt - www.martinpodt.com Panorama Begin mei was er een prachtige, bijzonder felle regenboog zichtbaar in het oosten van Nederland.

Vanaf de grond was er heel duidelijk een dubbele boog te zien. Omdat ik niet in een bijzonder inspirerende omgeving was, besloot ik een panorama te maken met mijn drone.

Ik heb een eerste generatie DJI Mavic Pro, waarmee je heel eenvoudig een panorama maakt.

De drone heeft hiervoor een speciale modus waarin de drone en de camera zelf draaien en hij geheel automatisch meerdere foto’s maakt.

De drone kan foto’s in RAW-formaat maken, ook in de panoramamodus. In dit geval besloot ik een 180 graden-panorama te maken, om ook de mooie wolkenpartijen naast de regenboog op de foto te krijgen. De panorama bestaat uit 21 losse, horizontale foto’s.

Nabewerking in Camera RAW en Photoshop Het combineren van de losse foto’s tot één panorama kan op verschillende manieren. Deze panorama is gemaakt door de 21 RAW-bestanden te combine-

34

ren met Adobe Camera RAW. Dat leverde één grote RAW-file op van maar liefst 220 MB. De foto’s van de Mavic Pro vind ik zelf erg vlak en hebben weinig contrast. In Camera RAW trok ik daarom de hooglichten en schaduwen wat bij en verhoogde ik het contrast.

Het combineren van de losse foto’s in Camera RAW ging niet helemaal vlekkeloos en de foutjes die mij opvielen, corrigeerde ik in Photoshop met de ‘Clone Stamp Tool’ en het ‘Liquify Filter’. De onderste helft van de foto was vrij donker vergeleken met de lucht, en die maakte ik in Photoshop lichter met een aanpassingslaag. Google Nik Collection is gebruikt om de foto wat meer te laten knallen. Al met al leverde dit een regenboogfoto op die een stuk indrukwekkender is en met veel meer diepte dan de panorama die genomen is ­vanaf de grond.

#nfhoedan

Flexibele workflow

Van beeld tot back-up Je komt terug van een geweldige shoot, waar je de mooiste natuurbeelden maakte. Heerlijk! Hoe verwerk je nu al die foto’s op de juiste manier? Van importeren en opslaan tot bewerken en back-uppen: de juiste workflow vinden kan uitdagend zijn. Bovendien evolueert die in de loop van de tijd, samen met de technologie Ên de manier waarop je fotografeert. Dus, hoe begin je eraan? Met dit stap-voor-stap-artikel.

Bart Heirweg - www.bartheirweg.com

Thermische bron, IJsland. Foto: Bart Heirweg. Nikon D850 met 16-35mm @ 16mm; 0,8s bij f/11; ISO 100.

36

#nfhoedan

Foto 1: Weidebeekjuffer dame. Canon 6D II met 150mm + 1.4x TC; 1/20s bij f/4; ISO 800.

Gebruik van onscherpte in de macrofotografie Het is een van de grootste valkuilen bij beginnende fotografen: je concentreren op je onderwerp, en alleen maar op je onderwerp. Dat moet immers goed scherp en duidelijk in beeld komen. Deze focus wordt vaak zichtbaar in de compositie: het onderwerp staat centraal in het beeld, terwijl er niet gekeken is naar wat daaromheen gebeurt en hoe het onderwerp onderdeel is van de compositie. Dan is het tijd om eens kritisch te kijken naar de onscherpte in je foto’s.

Johannes Klapwijk - www.johannesklapwijk.com

42

#nfhoedan

Nabewerking: AANDACHT TREKKEN Wij fotografen halen de camera pas uit de tas als iets onze aandacht trekt en een foto waard is. Vervolgens ­bepalen we zorgvuldig de compositie en zorgen ervoor dat er in beeld niet te veel staat dat afleidt van het eigenlijke ­onderwerp, datgene wat in eerste instantie onze aandacht trok.

Marijn Heuts – www.marijnheuts.nl

Nadruk met helderheid Een bekende manier om de blik van de kijker naar je onderwerp te leiden, is een vignet. Je maakt daarbij de randen van de foto donkerder, want onze ogen gaan als vanzelf naar het lichtste deel van de foto en dat is dan het onderwerp.

In Lightroom vind je onderaan in de Ontwikkel-module de mogelijkheid een vignet toe te passen. Hoewel het een snelle en doeltreffende methode is, is het niet altijd de beste. De dekking en vorm (rond of hoekig) van het vignet zijn weliswaar naar wens aanpasbaar, de plaatsing is altijd vanuit het midden (zie hiernaast). Als je onderwerp niet pontificaal in het centrum van de foto staat, gaat het al gauw mis.

Een betere manier om een vignet toe te passen, is daarom via het radiaalfilter. Trek een ruime cirkel of ellips om je onderwerp en pas de belichting aan. Let wel op dat de bewerking buiten de ellips plaatsvindt en niet erbinnen! (zie hiernaast).

Omdat de cirkel of de ellips overal in de foto te plaatsen is, werkt deze methode ook bij foto’s met het onderwerp ergens aan de rand van het beeld.

Als de overgang te hard is, kun je met de schuif ‘doezelaar’ het verloop zachter maken.

Waak ervoor dat je de belichting niet te veel naar beneden trekt. De donkere delen lopen dan al gauw helemaal dicht en diepzwarte delen trekken juist weer meer aandacht dan je zou willen.

48

Hier is de zogenaamde ‘orange & teal’ look toegepast die je tegenwoordig zo veel ziet in Hollywood films. Cyaanblauw in de schaduwen en vaal-oranje in de hoge lichten.

Voordeel voor abonnees Als abonnee van Natuurfotografie profiteer je van heel veel voordeel. Jaar in jaar uit. Wij selecteren partners die relevant zijn voor natuurfotografen en voegen regelmatig nieuwe partners toe. Op onze website staat vermeld hoe je in aanmerking komt voor de kortingen. Maak een account aan op www.natuurfotografie.nl en ga naar: www.natuurfotografie.nl/mijn-kortingen.

€ 5,- korting op deelname aan de Groene Camera

€ 10,- korting op Luminar

€ 20,- korting bij Photofacts Academy

Gratis PiXpas Basic t.w.v. €24,95

10% premiekorting of 50% korting op eigen risico bij DSV ­Apparatuurverzekering

20% korting bij CHIPCLEAN

20% korting op alle fotoproducten van CEWE

10% korting bij Amazing Nature Scandinavia

€15,- korting op huur fotohut van Glenn Vermeersch

10% korting* bij Vivara

10% korting bij Cameratools

€5,- korting* op een workshop van Natuurfotoworkshop

Winacties: onder abonnees verloten we regelmatig tickets voor evenementen

€5,- korting op een ticket voor PiXPERIENCE

Profiteer van heel veel voordeel bij Natuurfotografie Magazine * Bij de meeste partners zijn voorwaarden van toepassing. Op www.natuurfotografie.nl/abonneevoordeel lees je deze voorwaarden

54

Wil jij een publicatie in ons volgende nummer?

Photo Challenge

Mijn foto

HOTSPOT

Doe mee en win!

Stuur jouw ‘mijn foto’ in

Deel en win een praktijkboek

In ieder nummer organiseren we een Photo Challenge. Ga met de tips in het magazine lekker buiten aan de slag en verras ons met je mooiste beelden.

Daarbij maak je kans op mooie prijzen! Zo heeft de hoofdprijs een waarde van meer dan 300 euro.

Bekijk de prijswinnaars van afgelopen w ­ edstrijd op pagina 82-84.

In ‘Mijn foto’ zijn we op zoek naar jouw verhaal achter de foto. We draaien het dus een beetje om: het verhaal is nu eens belangrijker dan het beeld. Heb je iets bijzonders meegemaakt bij het fotograferen, is het na lang zwoegen eindelijk gelukt, of juist niet?

Deel je ervaringen met ons en win een publicatie in Natuurfotografie Magazine.

Zie pagina 81

Wat is jouw favoriete fotoplekje? En waarom? Deel dit met ons en win niet alleen een publicatie in het magazine, maar ook een praktijkboek naar keuze. Bij Fotospot zijn we echt op zoek naar een specifieke plek, dus niet een heel gebied. Beschrijf in 50 woorden de plek en waarom die zo geweldig is.

Zie pagina 85

Ga voor meer informatie, de aanleverspecificaties en de werkwijze naar www.natuurfotografie.nl/lezersrubrieken

Zeevogels fotograferen G IN D IE B N A A S R E LEZ

Unieke kans om zeevogels van dichtbij te fotograferen

Op zaterdag 14 september en zaterdag 12 oktober 2019 organiseren we twee zeevogelfotografie ­workshops. Met speciaal gecharterde schepen varen we een hele dag op de Noordzee met vertrek ­vanuit Lauwersoog (14/9) en Scheveningen (12/10). Als lezer van Natuurfotografie ­Magazine ontvang je € 20,- korting. We vullen het schip tot maximaal 60% van de capaciteit, zodat je altijd en overal voldoende ­ruimte hebt om te fotograferen. De workshop wordt begeleid door Arno ten Hoeve en Daan Schoonhoven, de vormgever en uitgever van dit magazine.

Foto: Martijn Bot

Met de kortingscode NFMzv2-19 ontvang je € 20,- korting en betaal je slechts € 99,voor een complete dag op een exclusief gecharterd schip.

Ga naar www.natuurfotoworkshop.nl/vogelfotografie en kijk in het aanbod aan de rechterzijde 55

de RUGZAK van

Heb je je nooit afgevraagd wat collega-fotografen allemaal meezeulen in die rugzak? Nooit de neiging hoeven onderdrukken éven te spieken welke onmisbare gadgets men zoal a­ chter die rits verbergt? In andermans tas gluren is onbeleefd, maar wij doen het hier toch. Met toestemming uiteraard. Verwonder je over de verborgen geheimen van collega-fotografen.

Bob

De RUGZAK van:

Een van mijn eerste rugzakken werd al snel te klein, de opvolger ging kapot. Toen kwam daar mijn huidige ­Benro-rugzak. Een preproductiemodel van de 600N om exact te zijn. Er moest veel in kunnen, maar wel zodanig dat ik alles nog op comfortabele wijze kon meesjouwen door de natuur. Om die reden was het nog grotere model, de 800N, voor mij niet geschikt. Mijn rugzak gaat inmiddels al jaren met volle tevredenheid met me mee.

Bob Luijks - www.natuurportret.nl

Meest gebruikte objectief Dat hangt een beetje van de situatie af natuurlijk. De meeste objectieven van Fujifilm zijn primes. Een half jaar geleden verscheen de Fujifilm GF 100-200mm f/5.6 R LM OIS WR, in full-frametermen een 79-158mm objectief. Ik vind dit een interessant bereik binnen de landschapsfotografie, maar ook voor het vastleggen van allerlei interessante details. Door de enigszins beperkte lichtsterkte (‘slechts’ f/5.6) is dit objectief heerlijk compact en licht in vergelijking met veel andere middenformaatobjectieven.

Sinds twee jaar fotografeer ik met de Fujifilm GFX50S, een middenformaat­ camera. Zeker in combinatie met de batterygrip is dit een flinke camera, net een maatje groter dan het topsegment van de traditionele full frame spiegelreflexcamera’s. Vooral de hoogte is bepalend; mijn camera past niet zomaar in elke rugzak. De objectieven zijn eveneens ietsje forser, maar daar ligt de beperking niet. Doorgaans gaat mijn gehele Fujifilm-arsenaal mee: 23mm f/4, 32-64mm f/4, 120mm f/4, 100-200mm f/5.6 en 250mm f/4, inclusief 1.4x converter, twee tussenringen en uiteraard de nodige accu’s. Wil ik daarnaast nog extra bereik en/of snelheid, dan gaan ook de Fujifilm X-T3 en de 100-400mm f/4.5-5.6 nog mee. Met een lunchpakket en wat kleine accessoires zit de tas dan wel ver vol en zijn we een kilo of 15 verder.

Handige accessoire: Tilt Adapter Voor de GFX is een zogenaamde Tilt Adapter verkrijgbaar. De elektronische zoeker is daardoor ook in verticale standen te gebruiken, een beetje zoals een hoekzoeker. Sinds een auto-ongeluk is het voor mij vermoeiend om lang met mijn hoofd omhoog te kijken wanneer ik plat op de grond lig. De adapter maakt het mogelijk dat ik bijvoorbeeld ook in zittende houding kan werken.

Het werkt prettiger dan een klapschermpje, omdat je geen enkel last hebt van reflecties op een zonnig moment.

Filters Ik kan niet zonder filters (en schreef er zelf de ‘Praktijkgids filters in natuur- en landschapsfotografie’ over). Het maakt je foto’s zoveel beter. Vooral een polarisatiefilter is een must voor iedere natuurfotograaf. Je vergroot het contrast in de lucht en krijgt diepe kleuren in bijvoorbeeld de vegetatie. Ik maak gebruik van Benro, de Masterserie. In mijn losse filtertasje (handig!) zit de houder met polarisatiefilter, drie grijsverloopfilters (2 en 3 stops zacht verloop, 2 stops hard verloop), twee grijsfilters (6 en 10 stops) en een set ringen.

Fujifilm GFX50S met 32-64mm f/4 Fujifilm 100-200mm f/5.6

Lampje

Inbussleutel en schroefjes t.b.v. koppelplaatjes

Kleurengels voor lampjes

Fujifilm 100-400mm f/4.5-5.6

Fujifilm X-T3

Fujifilm 250mm f/4

1.4x extender

Snack

Doek (schoonmaken / afdrogen)

56

Tussenring Geheugenkaartjes

Lampje

Fujifilm 120mm f/4

Accu’s

Wasknijpers

Eenvoudige regenhoes

Filtertas

Kwastje Water (dorst / schoonmaken)

Fujifilm 23mm f/4

Uitslag lezersenquête

Foto: Bob Luijks.

Een paar maanden geleden stuurden we een enquête over ethiek binnen natuurfotografie rond onder de lezers van Natuurfotografie Magazine. De respons was enorm: maar liefst 1500 lezers namen de moeite onze enquête in te vullen, waarvoor onze grote dank. Met een dergelijk groot aantal durven we de reacties ook gedegen te interpreteren.

Voordat we ingaan op de resultaten, eerst even terug naar het hoe en waarom van deze enquête.

Natuurfotografie is een populaire hobby. Dat betekent een groot aantal fotografierecreanten in de natuur. Soms zorgt dat voor conflicten, die in een incidenteel geval zelfs het landelijke nieuws halen. Als platform en spreekbuis voor alle natuurfotografen vinden we dat jammer.

Natuurlijk gaat er wel eens wat mis, maar geldt dat niet voor iedere vorm van recreatie? We hebben immers maar weinig natuur, waar we allemaal zo maximaal mogelijk gebruik van willen maken. Waar ligt echter de grens? Wanneer gaat genieten over in verstoren of zelfs schaden? We waren benieuwd naar jullie ervaringen en vooral hoe jullie de invloed van ons vak zien en ervaren.

Tijd voor een grote enquête!

60

Sommige vragen uit de enquête waren wat summier. Dat was voor ons een bewuste keuze.

Zo kon iedereen, zonder te veel nadere informatie, zelf een invulling geven aan het onderwerp. Dat sommige keuzes wat zwart-wit waren namen we daarbij op de koop toe, simpelweg om de enquête behapbaar te houden. We bespreken hier de resultaten, waarbij het belangrijk is te vermelden dat het gaat om een objectieve weergave, zonder enig waardeoordeel. Op basis van de enquête en het navolgende artikel binnen dit themablok kan iedereen zijn eigen mening vormen.

Verstoring Wat is verstoring? De ene verstoring is de andere niet. En wanneer leidt verstoring tot (permanen-

te) schade? Voordat we daar met andere vragen dieper op ingingen, vroegen we: denk jij dat je wel eens iets in de natuur verstoort? Maar liefst 63% van de lezers geeft aan het gevoel te hebben wel eens iets te verstoren, of is zich in ieder geval in enige mate bewust van zijn of haar mogelijke verstorende invloed.

Gedragingen We legden jullie een groot aantal gedragingen voor die actueel kunnen zijn voor natuurfotografen. Slechts weinig gedragingen worden volgens de ondervraagden ‘altijd’ uitgevoerd.

Het aanbieden van voer aan vogels om deze beter voor de lens te krijgen, is de enige die er een beetje uitspringt. ‘Regelmatig’ voorkomende

Deskundigen over ethiek in de natuurfotografie Als natuurfotograaf probeer je de natuur zo mooi mogelijk vast te leggen. Op het juiste moment op de juiste plek zijn is een vereiste. Soms blijkt het nodig om de natuur een handje te helpen voor die perfecte plaat. Wat zijn nu de werkelijke gevolgen van bepaalde handelingen en gedragingen? We vroegen het aan drie specialisten: Paul van Hoof, Robin Kraaij en Rollin Verlinde.

Eidereendjes voeren. Foto: Paul van Hoof.

64

Photo Challenge thema WATERLAND Water inspireert en verveelt nooit, dat blijkt ook wel uit de diversiteit aan inzendingen die we mochten ontvangen. Van abstracte ronddrijvende blaadjes tot kleurrijke amfibieën en van een ‘eindeloze’ plas tot een intiem watertje met prachtige reflecties. De winnende afbeeldingen zie je hier, maar bezoek zeker ook eens onze website (www.natuurfotografie.nl/inzendingen-photo-challenge-waterland) om alle inzendingen te bekijken.

1e prijs Plompeblaadjes met bomen, Nel Talen.

Geen exif beschikbaar.

82

NiSi Benelux Landscape filterset ter waarde van € 449,00 beschikbaar gesteld door Transcontinenta.

In ieder nummer sturen we je op pad met een gerichte opdracht. Maak jij de beste, meest originele foto, dan win je niet alleen een publicatie in ­Natuurfotografie Magazine, maar maak je ook kans op prachtige prijzen!

review: Olympus OM-D E-M1X

Stevige systeemcamera Op lage gevoeligheden zijn scherpte en kleurweergave zeer goed. @ 125 mm; 1/1600s bij f/2.8; ISO 125.

De Olympus OM-D E-M1X is een stevige, weerbestendige camera die bedoeld is voor sport-, actieen wildlifefotografen die het uiterste van hun toestel vergen. We stellen hem op de proef.

Erik Derycke

De Micro Four Thirds-systeemcamera’s van Olympus staan bekend om hun compacte afmetingen.

De OM-D E-M1X doorbreekt dat verwachtingspatroon volledig. Hij bevat een geïntegreerde batterijgrip en is daardoor anderhalf keer zo hoog en bijna dubbel zo zwaar als de OM-D E-M1 Mark II; we komen in de buurt van de Nikon D5 en de Canon EOS 1-D X Mark II. Op de batterijgrip zijn fysieke bedieningselementen zoals de ontspanknop, instelwielen voor sluitertijd en diafragma, de knopjes voor ISO, belichtingscompensatie en AF-On herhaald. Daardoor is de camera makkelijker bruikbaar wanneer je hem verticaal (in portretstand) houdt. Verder is de OM-D E-M1X stof- en waterdicht afgewerkt volgens de norm IP-X1. Concreet betekent het dat hij het zeker tien minuten uithoudt in een regenbui (1 mm water per minuut).

De batterijgrip biedt plaats aan twee accu’s. Deze zijn van hetzelfde type als in de OM-D E-M1 Mark II. Samen staan ze volgens de CIPA-norm garant voor 870 opnames. In de praktijk haalde ik meer dan 900 shots voor de eerste accu leeg was. Bij 86

systeemcamera’s varieert de autonomie sterk volgens de manier waarop je het scherm en de elektronische zoeker gebruikt, want die vreten stroom. Als je na elke opname secondenlang de foto bekijkt, gaat de batterij minder lang mee dan wanneer je blijft fotograferen.

Rekenkracht De OM-D E-M1X bevat net als de E-M1 Mark II een 20 megapixelsensor in Four Thirds-formaat.

De sensor wordt echter bijgestaan door niet één maar twee TruePic VIII-beeldprocessoren. Daardoor kan de informatie die de sensor opvangt sneller verwerkt worden. Een van de opmerkelijkste innovaties die hierdoor mogelijk worden is objectherkenning in de autofocus. De OM-D E-M1X herkent auto’s, motoren, treinen en vliegtuigen en is getraind om daarop scherp te blijven stellen. Je dient wel in het cameramenu in te stellen welk onderwerp herkend moet worden. Voor wildlifefotografen zou het natuurlijk leuker zijn als de camera bijvoorbeeld getraind was om vogels in vlucht of jagende roofdieren te volgen … Misschien komen deze functies er ooit wel via een update.

In elk geval: ook zonder deze onderwerpherkenning werkt de autofocus snel en accuraat. Met de AF-Tracking-instelling volstaat het om een scherpstelpunt op het onderwerp te plaatsen en de AF te activeren; de E-M1X blijft de scherpstelling dan op het onderwerp houden, ook als dat zich o­ nvoorspelbaar beweegt.

Stabiliteit De extra rekenkracht komt ook van pas bij de hoge-resolutiemodus. Hierbij maakt de camera opeenvolgende opnames waarbij tussen elke opname de sensor met een halve of hele pixel verschoven wordt. Deze worden dan gecombineerd tot één bestand met een hogere resolutie dan de 20 megapixel van de sensor. Dat kan met de E-M1X nu ook uit de hand; het resultaat is een opname van 50 megapixels. Gebruik je de hoge-resolutiemodus met de camera op statief (wat ik sowieso zou aanraden), dan worden dat 80 megapixels.

Nog een aardigheid is de ‘Live ND’-functie. Hierbij voegt de camera een reeks opnames samen tot één opname die met lange sluitertijd gemaakt

Scherptediepte in de praktijk. De camera stond scherpgesteld op het boompje, maar door het gebruikte diafragma is alles wel zo’n beetje scherp.

Scherptediepte is een illusie Iedere natuurfotograaf heeft ermee te maken en past het meer of minder bewust toe. Scherpte­ diepte is het verschijnsel dat niet alleen het punt waarop je scherpstelt scherp op de foto komt, maar ook een deel ervoor en erachter. Hoe dat precies gebeurt, is minder bekend.

Johan Elzenga - www.johanfoto.com

Het verschijnsel scherptediepte beschouwen we als natuurfotografen meestal als een gegeven. We gebruiken veel scherptediepte als we een landschapsfoto maken, en weinig scherptediepte als we een dierenportret lekker ‘los van de achtergrond’ willen houden. Dat je de hoeveelheid scherptediepte in een foto kunt 88

beïnvloeden door het diafragma, is ook wel bekend. Hoe kleiner het diafragma (hoe groter het getal), hoe groter de scherptediepte. Maar wat is scherptediepte nu echt, en waaróm wordt die groter als het diafragma kleiner wordt? De meeste fotografen staan daar niet lang bij stil.

Sterker nog, de meeste fotografen kijken vreemd

op als wij hier stellen dat scherptediepte eigenlijk helemaal niet bestaat! Het is een optische illusie, die ontstaat doordat het menselijk oog niet ongelimiteerd kleine details kan zien. Laten we eens kijken hoe dat precies zit, en daarna bespreken wat we met deze wetenschap kunnen doen.

Fotokalender juli - aug

Natuurfotografie kan altijd, 365 dagen per jaar. Zonder idee met je camera naar buiten lopen kan heel verfrissend zijn. Maar soms heb je wat meer houvast nodig of mis je even de inspiratie. Deze rubriek biedt je wat je op zulke momenten nodig hebt: wat fotografeer je wanneer en waar precies?

Heide Besef je wel eens hoe bijzonder onze heide is? Het komt zo wijdverspreid voor op onze zandgronden … Toch tref je het in Europa alleen maar aan in een tamelijk smalle zone parallel aan de Atlantische oceaan en Noordzee. Dat we in onze contreien nog kunnen genieten van dit unieke landschap, danken we aan onszelf. Heiden maakten traditioneel onderdeel uit van het boerenbestaan en waren net zo belangrijk als weiden of akkers. Tegenwoordig plakken we het stempel ‘natuur’ op dit cultuurlandschap.

Qua fotografie is er een lichte haat-liefdeverhouding met de heide. De overweldigende rozepaarse deken laat in augustus ieder fotografenhart sneller kloppen. Dan móéten we massaal naar die gekleurde velden. Hoewel in het echt oogstrelend mooi, valt het op de foto nog wel eens tegen. Een paar ingrediënten blijken cruciaal.

Afwisseling Met het oog is zo’n gekleurde zee van heidebloemetjes erg indrukwekkend, maar op de foto niet veel meer dan een vlak gekleurde pixels. Iets moet dat vlak doorbreken om de aandacht vast te houden. Dit kan van alles zijn, zolang het maar afwijkt, zoals een frisgroen polletje pijpenstro, een open stukje met korstmossen of ontkiemende berkjes. Geef dit dan wel lekker veel ruimte door er dicht op te kruipen. In de meeste gevallen betekent dat op de knietjes!

Blikvanger Eindeloos is ook maar eindeloos. Zorg dat je blik ergens kan landen in de vorm van een markante boom. Is die er niet, dan wil een grote grazer je misschien nog wel van dienst zijn.

Zon De bloemetjes van heide zijn haast letterlijk doffe ellende. Zonder zon komt de kleur niet tot leven. Gebruik dan wel het warme licht aan de randen van de dag. Een felroze gekleurde lucht voor zonsopkomst of na zonsondergang verricht ook wonderen.

Mist Mist voegt sfeer en diepte toe. Zeker in het tegenlicht van een opkomende zon geeft het ook nog eens extra kleur aan het geheel.

Foto: Bob Luijks

Waarop je je nog meer kunt verheugen in Brede wespenorchis

juli Lichtende nachtwolken

Heideblauwtje

Bob Luijks Bob Luijks

94

Arno ten Hoeve

Natuurfotografie workshops Heb je zin in een workshop? Hieronder een overzicht van enkele workshops die je de komende weken kunt volgen.

Kijk op de website voor een compleet overzicht.

Natuur- en landschapsfotografie Landgoed De Utrecht (NB) o.a. 29 juni en 9 november

Indian Summer herfstkleuren in Zeeland

Creatieve bloemenfotografie

25 augustus en 1 september

Vlinderhof Utrecht o.a. 13 juli en 17 augustus

Landschapsfotografie

Duinnatuur

Fotocoach

Oisterwijkse bossen en vennen o.a. 29 juni en 17 augustus

Kwade Hoek, Goedereede o.a. 7 juli en 11 augustus

Holterberg 14 augustus en 30 oktober

Fotografie op safari

Landschapsfotografie

Vliegende herten fotografie

Burgers’ Zoo o.a. 8 juli en 7 september

Friese Waddenkust o.a. 6 juli, 24 augustus en 7 september

Veluwe, Apeldoorn 21 juni en 26 juni

Ga naar natuurfotoworkshop.nl en boek een workshop!

96

events&kalender

Een mooi landschap maakt nog geen mooie landschapsfoto …

Het maken van een goede landschapsfoto is een hele kunst. Misschien is het wel één van de lastigste fotografische disciplines. Bij landschapsfotografie komt namelijk alles samen: je bent afhankelijk van het weer en het licht. Daar komen techniek, apparatuur en compositie ook nog eens bij. Je moet echt aan het werk als ­fotograaf.

Deze cursus landschapsfotografie wordt gegeven door niemand minder dan onze hoofdredacteur Bob Luijks en vaste auteur Marijn Heuts. Deze cracks op het gebied van landschapsfotografie brengen je in vijf avonden en twee praktijkdagen naar ‘the NXT LVL’.

KALENDER Interessante data voor elke natuurfotograaf

Zet in je agenda !

De cursus vindt plaats in Eindhoven en start op donderdagavond 5 september 2019. Alle data vind je op de website van Natuurfotoworkshop.nl

De cursus is te boeken via www.natuurfotoworkshop.nl/fotografiecursus

World Press Photo t/m 30 juni t/m 7 juli 12 jul t/m 25 augustus 12 jul t/m 25 augustus 11 sep t/m 3 oktober 15 nov t/m 8 december www.worldpressphoto.org

Knokke-Heist Amsterdam Zutphen Alkmaar Eindhoven Groningen

t/m 4 augustus Groene Camera, Den Haag www.museon.nl t/m 1 september Grid Corrections (Gerco de Ruijter), Den Haag www.fotomuseumdenhaag.nl t/m 8 september Landschapsfotografie Maarten Westmaas en Klaas van Slooten, Paterswolde www.cultureleraadeelde.nl/html/exposities 20 t/m 22 september Unseen, Amsterdam www.unseenamsterdam.com t/m 29 september Safari - Ingrid Vekemans, Ravels www.ingridvekemans.com t/m 6 oktober Lust for Life, Rotterdam www.nederlandsfotomuseum.nl t/m 27 oktober Wonderland, Heemskerk www.isoo.nl 9 en 10 november Nature Talks www.naturetalks.nl 7 en 8 december Lowland Photo Festival, Antwerpen www.landschapvzw.be Exposeer jij met je foto’s of misschien wel met je fotoclub? Laat het ons weten, dan nemen we het op in onze kalender!

97

COLOFON

IN ONS VOLGENDE NUMMER:

Natuurfotografie Magazine is een uitgave van PiXFACTORY en verschijnt 6 keer per jaar.

Coverfoto Perdita Petzl Redactieadres Natuurfotografie Magazine | Postbus 7, 3860 AA Nijkerk tel +31 (0)33 2451260 redactie@natuurfotografie.nl | www.natuurfotografie.nl facebook.com/natuurfotografienl | instagram.com/natuurfotografie.nl Hoofdredacteur Bob Luijks - bob@natuurfotografie.nl Redactieteam Arno ten Hoeve, Bob Luijks, Roeselien Raimond, Daan Schoonhoven Tekstredactie Tekstbureau Met rode letters

MIJN PROJECT IMPRESSIONISME

Foto: Nel Talen

PORTFOLIO MATS ANDERSSON

Ontwerp en vormgeving Arno ten Hoeve Druk Drukkerij Roelofs, Enschede Aan dit nummer werkten mee Rob Buiter, Erik Derycke, Johan Elzenga, Gerrit Euser, Bert Faber, Bart Heirweg, Marijn Heuts, Paul van Hoof, John Jansen, Marcel van Kammen, Johannes Klapwijk, Robin Kraaij, Perdita Petzl, Martin Podt, Larissa Rand, Pim Ras, Noortje Russel, Hans Schot, Henrik Spranz, Rollin Verlinde, Laura Vink, Johan van der Wielen Distributie Aboland www.aboland.nl VMB press www.vmbpress.nl Abonnementen

De prijs voor een jaarabonnement bedraagt € 46,50 voor 6 nummers. Abonnementen kunnen bij ieder nummer ingaan en worden automatisch verlengd. U kunt uw abonnement maandelijks beëindigen. Aanmelding kan via onze website (www.natuurfotografie.nl/abonneren) of bij Abonnementenland via telefoonnummer +31 (0)251 257924. U kunt hier ook terecht voor vragen over bezorging. Adreswijzigingen dienen schriftelijk te worden doorgegeven aan Abonnementenland met vermelding van de oude en de nieuwe adressering en het telefoonnummer. Opzeggingen kunt u doorgeven via www.natuurfotografie.nl/klantenservice of via www.aboland.nl. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter via @Aboland_klanten. Opgave en vragen over abonnementen in België: Abonnementenland, Ambachtlaan 21 Ubit 2a, 3001 Heverlee, +31 (0)28 085523. www.bladenbox.be voor abonneren of aboland.be voor adreswijzigingen en opzeggingen. Voor een abonnement in België betaalt u € 5,- extra aan verzendkosten voor 6 nummers.

Abonnee worden vanuit een ander land? Neem contact met ons op voor de verzendkosten. Deze bedragen gemiddeld € 10,- tot € 15,- voor 6 nummers. Beëindigen abonnement België: Opzegging dient 8 weken voor afloop van de abonnements­periode in ons bezit te zijn.

Foto: Mats Andersson

DE ANDERE WERELD VAN INFRAROOD

THEMA LICHT

www.natuurfotografie.nl © PiXFACTORY Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of ­openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Natuurfotografie Magazine drukken we op papier van verantwoorde herkomst. FSC C116979.

98

Foto: Bob Luijks

Foto: Bob Luijks