€7,95
tweemaandelijkse inspiratie voor natuurfotografen
MAGAZINE
editie 36 - nr 4 2018
FOTOGRAFEREN IN DE
VELDSTUDIO
LANDSCHAPSFOTOGRAFIE Zo doe je dat
OP REIS
De mooiste bestemmingen
JASPER DOEST Foto’s als visuele stem
ap
portfolio
Hermanns tip: Zet je smartphone uit en ga de natuur in! mooie en scherpe foto’s van de zeearenden te maken. Het is dan niet gemakkelijk om geduldig te blijven. Het moment dat het dan wel lukt is des te mooier. Als je dan naar je scherm staart, slaat je hartslag spontaan een toontje over.” Het feit is: hoe je de term ‘hard werken’ ook definieert, je hebt wil, doorzettingsvermogen, kennis en plezier nodig.
in elk park. Niettemin blijven ze één van mijn absolute favorieten.” Naast dieren weten vormen en kleuren in het landschap en de prachtige planten die hij onderweg tegenkomt hem evengoed te boeien. “Zodra een motief in de natuur me aanspreekt, heb ik zin om dat te fotograferen.” Een goed gevuld archief met prachtige foto’s. Hoe ziet Hermann zijn toekomst? “Op dit moment
werk ik als freelancefotograaf en schrijver. Ik volg absoluut mijn droomleven. In de nabije toekomst staan nog veel meer reizen in en buiten Duitsland gepland, evenals tentoonstellingen en nieuwe boekprojecten. Naast natuurfotografie blijf ik mijn huwelijksfotografie uitbreiden en hou ik me bezig met filmprojecten. Wat de toekomst betreft durf ik geen inschatting te maken. Ik kijk enorm uit naar nog veel meer bijzondere momenten in de natuur!”
Veel foto’s maakt Hermann in de omgeving van zijn woonplaats. Dat is voor een jonge natuurfotograaf niet alleen handig; Hermann kiest bewust voor een lokale aanpak. Het stelt hem in staat om ’s ochtends vroeg wanneer iedereen nog lekker slaapt zijn foto’s te maken. Overdag ontmoet hij zijn vrienden of gaat de ‘dagelijkse dingen’ doen. “Ik hoef zo niet te beslissen wat ik ga doen, want ik kan alles achter elkaar doen! Daarnaast is het essentieel om dezelfde onderwerpen steeds opnieuw te bezoeken. Waar kan dat beter dan in je eigen woonplaats?” Een echt favoriet onderwerp heeft Hermann niet, al heeft ‘ie een zwak voor vogels en zoogdieren. Die hoeven zeker niet zeldzaam te zijn: “Roodborstjes bijvoorbeeld; je ziet ze in iedere stad en 16
www.fotoforum.de 168 pagina’s formaat: 230 x 230 mm € 29,90
17
thuis bij
‘Foto’s zijn mijn visuele stem’
Ooievaars op vuilnisbelt, Andalusië, Spanje. Canon 1D X met 70-200mm @ 205mm; 1/2500s bij f/4; ISO 3200.
JASPER DOEST ‘Mooi beeld hoor, maar wat is je verhaal?’ Het was een even confronterende als prikkelende vraag van een beeldredacteur aan de jonge fotograaf Jasper Doest (Vlaardingen, 1979). Een vraag ook die zijn carrière als fotograaf uiteindelijk richting gaf en die hem dit jaar een tweede prijs opleverde in de categorie Natuurverhalen van de World Press Photo. Rob Buiter
18
“Mijn carrière als fotograaf is eigenlijk vrij pragmatisch begonnen”, vertelt Jasper Doest vanachter een kop thee op een terras naast zijn spreekwoordelijke achtertuin, de Vlietlanden onder de letterlijke rook van de Botlek. Vlak voor ons knalt een visdief het water in, om er met een visje weer uit te komen. Hoog boven ons ‘grut-o-gruttoot’ een grutto in baltsvlucht. “De liefde voor de natuur heb ik in deze regio meegekregen. Toen wij woonruimte zochten ben ik ook bewust weer in mijn geboorteregio gaan kijken. Je verwacht het misschien niet, maar Vlaardingen is ooit tot Groenste Gemeente van Nederland uitgeroepen. Dat ze direct daarna een tunnel gingen aanleggen onder één van de laatste plekken in Nederland waar nog woudaapjes broedden, was daar overigens wel een lelijke smet op.” Na een korte loopbaan als laboratoriummedewerker, ging Doest biologie studeren. “Dat bracht mij onder andere in het Arctisch gebied. Op Spitsbergen moest ik voor een afstudeervak de
groeisnelheid van toendraplantjes proberen te meten. Ik was volkomen kansloos’, lacht hij, ‘met mijn meetlatje naast plantjes die een paar millimeter per seizoen groeiden. Maar ondertussen kon ik wel mooi foto’s maken, onder andere van poolvossen. Toen vervolgens het tijdschrift Grasduinen een fotowedstrijd uitschreef, zowel voor de categorie amateurs als voor professionals, bedacht ik dat ik mijn poolvossenfoto’s beter als zogenaamde professional kon insturen, omdat ik er dan wellicht nog een carrièreswitch uit zou kunnen halen. Ik zie mezelf nog dansen door de kamer toen de hoofdredacteur belde om te vertellen dat ik gewonnen had.“ Nadat Doest zichzelf op de kaart had gezet als professioneel fotograaf, kon hij nog enige tijd teren op de verkoop van oud materiaal. “Die foto van die poolvossen, daar kan ik nog steeds blij mee zijn. Het was net iets meer dan alleen maar een mooi plaatje. Er spatte plezier van het beeld van twee spelende dieren. Maar op een gegeven moment was het toch op. Voor een appel
en een ei ben ik toen met een vriend naar Japan gereisd om daar makaken te fotograferen. De jaren daarna stonden vooral in het teken van de apen en van de reizen die ik op kleine schaal voor andere fotografen organiseerde om deze dieren in hun warmwaterbronnen te fotograferen.“ De confrontatie kwam toen Doest zijn materiaal probeerde te verkopen aan National Geographic. “De beeldredacteur zei letterlijk dat ik prachtige losse beelden maakte, maar dat ik geen verhalenverteller was. Dat was natuurlijk even slikken, maar ik had voldoende bewijsdrang om hem het tegendeel te willen bewijzen. Het bracht mij bij de Missouri Photo Workshop, een workshop waarbij het maken van sociale documentaires centraal staat. Je wordt dan gecoacht door toppers van de Washington Post, de New York Times en National Geographic. Ook daar kreeg ik de vraag: ‘Wat is je verhaal?’ Bij die workshop heb ik geleerd om mijn visuele stem te vinden.“ 19
door het OOG van Natuurfotograaf Johan van der Wielen gaat op pad met een collega fotograaf uit een geheel ander werkveld. Wat zijn verschillen en zijn er ook overeenkomsten? Lukt het ze begrip, misschien zelfs interesse voor een ander soort fotografie op te brengen en verandert dit hun kijk op fotografie…? Johan verhaalt over deze bijzondere ontmoetingen.
door het
Wanneer ik zenuwachtig begin te worden (en mij schuldig begin te voelen) stapt vanachter het oude stadhuis een kwieke dame tevoorschijn die mij met Vlaams accent de hand schudt. Mijn bange vermoedens bleken bewaarheid… pas die ochtend kwam zij er, net als ik, achter dat er in de Benelux twee Hasselts zijn.
van
Terwijl ik haar trakteer op eenzelfde drankje puft ze uit van de lange en warme autorit. Voor mij het moment om kennis te maken met Anke Geurts: weddings, newborn en kids. Alles met mensen, zo’n andere tak van sport dat ik mij afvraag hoe het zal gaan tussen de kievitsbloemen. Terwijl ze ontspant vertelt ze over de autorit. “Het was wel lang rijden, maar ik heb enorm genoten, overal zulke mooie bomen. Dat heb je niet bij ons. Ik zie er dan meteen een vrouw onder voor een zwangerschapsshoot.” Ik schiet in de lach en beken dat ik mij tijdens mijn vele ritten ook vergaap een de vele prachtige bomen in het landschap, maar een zwangere dame er onder… nee, die associatie heb ik zelden. “Voor mij zijn juist dit soort locaties interessant om eens te gebruiken voor een shoot, ik onthoud die dan en stel hem voor wanneer ik een koppel of dame moet portretteren.” In mijn naïviteit had ik bedacht dat het juist de koppels of mensen zijn die de locaties bedenken, als fotograaf ga je toch mee met die mensen? In hoeverre heb je als fotograaf dan inbreng over plekken? “Heel veel, mensen weten vaak niet zo goed wat ze willen. Bij een kennismakingsgesprek nemen ze foto’s mee van wat ze mooi vinden en dan probeer ik aan te sluiten bij hun wensen door de plekken of momenten voor te stellen. Daar zijn ze vaak dankbaar voor, want waar zij aan denken komt vaak niet overeen met wat fotografisch nodig is om dat te maken.”
Anke Geurts Het is 19 april als ik op een terrasje neerplof en een Spa rood bestel. Nog nooit heb ik op deze datum, met 26 graden in mijn T-shirt, korte broek en sandalen, mijzelf vervloekt dat ik mijn zonnebrand vergeten ben. Zelden was de naam van een kroeg, de Zon, zó toepasselijk. Ondanks dat ik een echte zonliefhebber ben – zowel lijfelijk als fotografisch – hoop ik dat ik niet té bezweet ben als mijn gast van vandaag uit het warme zuiden arriveert. Wanneer de kerkklok zijn driemaal slaan alweer enige tijd achter zich heeft gelaten begin ik een bang vermoeden te krijgen. We hadden in Hasselt afgesproken voor ‘mijn’ kievitsbloemen en Anke, komende uit Maastricht, had wel heel snel positief geantwoord. Het zal toch niet… Johan van der Wielen, www.johanvanderwielen.nl – Anke Geurts, www.ankegeurts.nl Harcore wedding- en newbornfotograaf in haar element tussen de kievitsbloemen. Foto: Johan van der Wielen.
28
Hoe belangrijk is voorbereiding dan? “Als fotograaf bereid ik mij enorm goed voor. Ik verken de locaties en heb al ideeën voor diverse beelden. Dan sta ik niet voor verrassingen en kan ik mij volledig focussen op de mensen. Hoe beter de voorbereiding, hoe beter ook de beelden. Anders loop je telkens achter de feiten aan. Dat voelt een bruidspaar en dan gaat de spontaniteit er ook af.” 29
tutorial BASIC
#nfhoedan
Basiscursus
landschapsfotografie Weids of besloten, vlak of reliëfrijk, nat of droog, natuur of cultuur. Landschappen vind je overal. In ons deel van de wereld zijn we bevoorrecht met een grote variatie aan landschappen. Soms indrukwekkend, dan weer intiem, maar hoe leg je ze nu het beste vast? Bob Luijks neemt je mee in zijn grote passie: landschappen. Bob Luijks - www.natuurportret.nl
Het aardige van landschappen is dat je er niet direct speciale apparatuur voor nodig hebt. Ook met de eenvoudigste camera of een smartphone kun je prachtige landschapsfoto’s maken. Al bestaan er natuurlijk wel degelijk apparatuur en accessoires die het leven van een landschapsfotograaf veraangenamen. Groothoekobjectief Met ons oog zien we héél veel, waardoor we een landschap in z’n geheel beleven. Wil je dat gevoel naar een foto vertalen, dan is een groothoekobjectief ideaal. We spreken van groothoek als het objectief een brandpuntsafstand van 24 millimeter of minder heeft. Hoe minder millimeters, hoe meer je van het landschap in 1 foto krijgt. Dat klinkt ideaal, maar er zitten we wat haken en ogen aan. Hoe meer je in een foto verwerkt, hoe kleiner de elementen in beeld zullen verschijnen. Markante elementen, zoals een grillige boom of ruwe stenen, fotografeer je daarom het best van dichtbij. Ideale landschappen voor een groothoekobjectief:
Teleobjectief Bij een landschap denk je niet direct aan een teleobjectief, maar ook een dergelijk objectief biedt volop mogelijkheden. Je fotografeert niet langer het gehele landschap, maar haalt daar juist het meest krachtige deel uit. Ik gebruik mijn 70-200 mm minstens zoveel voor het fotograferen van landschappen als bijvoorbeeld mijn 16-35 mm. Zelfs een nog grotere brandpuntsafstand kan soms erg nuttig zijn. Met een teleobjectief
druk je het landschap wel wat in elkaar, waardoor het gevoel voor diepte sneller verdwijnt. Ideale landschappen voor een teleobjectief: Landschappen met een echte eyecatcher, zoals een enkele boom Heuvelachtige gebieden (je benadrukt met een teleobjectief de hoogte) Boslandschappen of andere ‘rommelige’ plekken
Uitgestrekte, lege landschappen zoals de kust of de heide Landschappen met een markant element in de voorgrond Landschappen met opvallende lijnen, zoals waterlopen en wegen Landschapsfotografie met een 150-600mm-objectief om in te zoomen op de markante bomen. Canon 5D III met 150-600mm @ 390mm; 1/250s bij f/8; ISO 400. 40
Verticale foto’s creëren vaak meer aandacht voor de voorgrond. Canon 5D IV met 100mm; 1/640s bij f/2.8; ISO 400.
41
tutorial NXTLVL
#nfhoedan Zelf werk ik graag op gevoel met mijn flitslicht, niet geheel volgens het boekje dus. Dat betekent dat je de flitser op de manual-stand zet. Je kan je flitser zien als een lamp met een dimfunctie. Ingesteld op 1/1 staat hij vol open en op 1/128 zo goed als dicht. Met dit gegeven zal ik een voorbeeld proberen te geven waarmee je gemakkelijk zelf eens aan de slag kunt gaan.
De wow-factor dankzij Als je in de macrofotografie kiest voor het gebruik van flitslicht zou het kunnen gebeuren dat het je begint te duizelen van de ingewikkelde informatie die hierover te vinden is op internet. Dat wil je liever niet, we willen immers snel aan de slag, toch? Het lijkt dus wat moeilijker dan het in werkelijkheid is. Leon Baas gebruikt in nagenoeg al zijn foto’s flitslicht. Aan de hand van praktische voorbeelden neemt hij je stap voor stap mee in de totstandkoming van zijn foto’s.
De theorie Als voorbeeld neem ik een tegenlichtopname met een donkere achtergrond. We stellen onze camera in op manual. Nu is het belangrijk dat we de flitser los van de camera kunnen gebruiken. Dit kan met een zogenaamde Flash Trigger. Daarmee kan je namelijk je flitser draadloos van de camera gebruiken. Een andere handige oplossing is het gebruiken van een TTL-kabel. Ook hiermee kan je de flitser los van de camera gebruiken, maar dan wel verbonden met een kabel. Een klein statiefje om je flitser op te plaatsen is altijd handig.
PRAKTIJKVOORBEELD Bladwesp De achtergrond van een foto is allesbepalend. Bij deze bladwespen is dat de regen die het beeld een spannend karakter geeft. Het beeld zou
Als sluitertijd nemen we om het gemakkelijk te houden 1/200 sec. Het diafragma stellen we in op f/8 en de ISO zetten we zo laag mogelijk. Vervolgens maken we een foto zonder daarbij de flitser te gebruiken. Nu is het de bedoeling dat we een zwart beeld krijgen. Als dat niet het geval is draai je het diafragma langzaam dicht, net zo lang totdat je een zwart beeld krijgt. Als je beeld uiteindelijk zwart is, gaan we de flitser gebruiken. Plaats de flitser dichtbij schuin achter je onderwerp en naar de camera toe gericht. Om ervoor te zorgen dat het flitslicht niet in de lens valt, scherm je het flitslicht af. Hiervoor zijn de flashbenders van bijvoorbeeld het merk Rogue erg handig. Uiteraard kan je zelf ook iets eenvoudigs fabriceren. Het flitslicht schijnt nu van achteren door het onderwerp heen. Je zult al snel merken dat je onderwerp zwaar overbelicht zal zijn wanneer je de flitser helemaal open zet (1/1). Daarom draaien we het flitslicht steeds een stukje verder dicht net
minder spannend geweest zijn als ik hier geen tegenlicht gebruikt zou hebben. Zoals je ziet zijn de regendruppels alleen te zien in de achtergrond en niet op de voorgrond. Je zou dit echter wel verwachten in de regen. Ik heb dit probleem
Foto: Goffe Struiksma
Leon Baas - www.leonbaasphotography.com 48
Canon 7D met 90mm F/2.8 macro; 1/50s bij f/2.8; ISO 320.
zolang totdat we een mooi uitgebalanceerd beeld hebben. Negen van de tien keer zullen je instellingen (bij bewolkt weer) uiteindelijk uitkomen op de volgende instellingen: sluitertijd 1/200 sec, diafragma f/16, flits 1/16.
Canon 7D met 100mm F/2.8 macro; 1/200s bij f/7.1; ISO 100; flitssterkte: 1/16.
TIP
H et gebruik van flitslicht komt beter tot zijn recht bij bewolkt weer of in de schaduw.
opgelost door boven het onderwerp een kleine paraplu te plaatsen. Had ik dat niet gedaan, dan werkten de regendruppels alleen maar verstorend. Tegenlicht zorgt voor het spannendste beeld, omdat de larven licht doorlatend zijn. Tegenlichtopnames zijn het makkelijkst te maken met insecten die lang op dezelfde plaats blijven zitten. Je ontkomt er niet aan om een opstelling te maken met je flitsers en dat is vrijwel zinloos bij insecten die erg beweeglijk zijn of van plant naar plant vliegen. Bij deze larven hebben we daar niet mee te maken, waardoor je alle tijd krijgt om verschillende belichtingen uit te proberen. Deze larven staan erom bekend dat ze zichzelf omhoog richten als je er met je hand overheen beweegt. Het is een soort afweermechanisme dat ze gebruiken om de vijand af te schrikken. Nu was het een kwestie van blijven proberen totdat ze allebei synchroon in positie waren. Voor deze foto heb ik slechts 1 flitser gebruikt. De camera heb ik zo gepositioneerd dat de larven evenwijdig aan het sensorvlak stonden. Hierdoor verschijnen beide exemplaren scherp in beeld. Deed ik dat niet, dan zou waarschijnlijk 1 van de larven buiten het scherptegebied gevallen zijn. 49
de RUGZAK van
De RUGZAK van: Mijn rugzak en ik, wij zijn een apart duo. Waar mijn hoofd uit zijn voegen barst van de ideeën, daar moet mijn rugzak zo onopvallend mogelijk en compact zijn. De rugzak moet mij ondersteunen bij mijn fotografische activiteiten en niet andersom. Hij moet daarom praktisch zijn en vooral geen extra last veroorzaken. Dit betekent dat ik hem zo klein en licht mogelijk houd. Elk nieuw grammetje dat een plekje in mijn rugzak krijgt wordt daarom nauwkeurig ‘afgewogen’: levert dit gewicht mij voldoende profijt op? Dit betekent ook dat ik afscheid moet nemen van al ‘het mooie’. Niet zo vanzelfsprekend voor mij, in mijn normale leven ben ik nogal verknocht aan dit ‘mooie’. Zo fiets ik in de winter in een veel te dunne jas naar mijn werk, puur omdat ik de jas zo mooi vind. Dat ik half bevries neem ik op de koop toe. Hoe anders is dat bij mijn foto-uitstapjes. Ik heb nog geen rugzak gevonden die licht, praktisch en ook nog eens mooi is. De rest van mijn foto-uitrusting heeft hier overigens ook onder te lijden. Zo is mijn kleding praktisch (type outdoor) en niet mooi. Ook mijn kapsel is weggemoffeld onder een praktisch petje omdat ik geen hinderlijke haarlokken voor mijn ogen wil en omdat ik anders last krijg van de zon. Make-up krijgt al helemaal geen kans, gezien het tijdgebrek bij het vroege tijdstip waarop ik voor menig macrofoto uit de veren moet. Al met al niet vreemd dat ik in het veld wel eens voor man wordt
Misja
Het witte parapluutje
aangezien... Maar ik dwaal af. Wat ik bedoel: mijn hele foto-uitrusting, met de fotorugzak als belangrijkste item, staat in dienst van een praktische ondersteuning bij mijn fotografische uitspattingen. De drive voor een goede foto gaat helaas niet samen met ‘mooi’ en ik laat daarom praktisch gemak zegevieren. “Photos first, looks later!”
Mijn parapluutje en ik, ook weer zo’n bijzonder duo. Als ik namelijk ergens een broertje dood aan heb, is het aan opvallen. En reken maar dat mijn witte parapluutje opvalt in het groene veld. Toevallige voorbijgangers kunnen niet anders dan al van verre mijn parapluutje spotten en eenmaal dichterbij gekomen natuurlijk ook mij... Weg is de rust en de anonimiteit die ik eigenlijk zo ambieer.
• Meest onmisbaar: parapluutje en hoekzoeker. Parapluutje om de zon van mijn hoofdonderwerp af te houden. Hoekzoeker vanwege de vaak lage standpunten in combinatie met het ontbreken van een kantelbaar schermpje op mijn camera. Onmisbaar om geen dubbelgevouwen nek- of rugwervels te krijgen. • Meest opmerkelijke: de wasknijpers en stokjes. In de herfst heel handig om gekleurde blaadjes voor en achter mijn hoofdonderwerp te rangschikken. In de zomer komen de gekleurde knijpers onder andere goed van pas om planten, waar een insect op zit, te markeren en daardoor terug te kunnen vinden. • Wat ontbreekt: voorlopig niets. • Apparatuur: Nikon D610 full frame body, Tamron 90mm f/2.8 macrolens, Nikon 80-400mm f/4.5-5.6, Nikon 24-85mm f/3.5-4.5, reserve Nikon D90 body.
2
Maar ook hier heiligt het doel de middelen, het parapluutje is bij zonnig weer namelijk onmisbaar. Direct zonlicht op mijn hoofdonderwerp zorgt voor lelijke contrasten en dito kleuren. Op het moment dat ik met het parapluutje mijn onderwerp in de schaduw plaats, verandert de hele foto, ten goede welteverstaan. De tinten en de kleuren worden zacht, precies zoals ik het wil. Mijn voorkeur gaat uit naar een wit, lichtdoorlatend parapluutje. Wit omdat ik geen kleurzweem wil toevoegen en lichtdoorlatend omdat ik zoveel mogelijk licht wil overhouden, dit is gunstig voor mijn ruis en sluitertijd. Verder moet het parapluutje natuurlijk lichtgewicht zijn, omdat het deel uitmaakt van mijn fotorugzak. Mocht het parapluutje door de wind niet blijven staan, dan zet ik mijn statief in als ‘steunpilaar’.
Misja Smits - www.misjasmits.com
1 Nikon D610 fullframe body 2 Tamron 90mm macrolens f/2.8 3 Benro statief C2980F en Manfrotto balhoofd 496RC2 4 Lichtgewicht opvouwbaar wit parapluutje 5 Tuinmatje in gebruik als kniebeschermer. Voor harde ondergronden noodzakelijk om je knieën te beschermen. 6 Hoekzoeker, noodzakelijk vanwege lage standpunten en het ontbreken van een kantelbaar schermpje op mijn camera. 7 Wasknijpers. De grijze voor bijvoorbeeld het rangschikken van kleurige herfstblaadjes en de opvallend gekleurde om planten te markeren waar insecten op zitten. 8 Stokjes, dit zijn Japanse eetstokjes. Perfect om blaadjes of iets dergelijks tegen aan te laten leunen en zo mijn voor en achtergrond in te laten vullen 9 Led zaklampjes die kunnen worden bevestigd op flexibele ministatiefjes van JOBY. 10 Rond opvouwbaar reflectieschermpje om schaduwen op te helderen.
6
9
10 1 3
8
2
7
5
4
Mogen wij in jouw rugzak kijken? Kijk op www.natuurfotografie.nl/ lezersrubrieken
64
de RUGZAK van
Heb je je nooit afgevraagd wat collega-fotografen allemaal meezeulen in die rugzak? Nooit de neiging hoeven onderdrukken éven te spieken welke onmisbare gadgets men zoal a chter die rits verbergt? In andermans tas gluren is onbeleefd, maar wij doen het hier toch. Met toestemming uiteraard. Verwonder je over de verborgen geheimen van collega-fotografen.
4
1
1 Mijn hoofdonderwerp, de orchidee, in de schaduw geplaatst met behulp van het parapluutje. 2 Een zelfde soort orchidee in de onscherpte in de achtergrond, ook in de schaduw. 3 Een zelfde soort orchidee in de onscherpte in de achtergrond, in de zon. Deze wordt lichter van tint doordat de zon erop schijnt. 4 Achtergrond in de onscherpte in de zon, dit kan gewoon gras of iets dergelijks zijn.
De witbalans van de camera laat ik meestal op zonnig staan (in ieder geval niet op automaat) en daardoor krijgt mijn hoofdonderwerp in de schaduw soms ook nog een extra blauwe tint. Dit gebeurt vaak vroeg in de ochtend of laat in de middag. De achtergrond daarentegen wordt extra warm van tint doordat deze door de zon wordt verlicht. Zo kan groen gras in de achtergrond een gele waas worden en een witte paardenbloempluis (als hoofdonderwerp) in de schaduw een blauwe gloed krijgen. Niet ‘natuurgetrouw’ misschien, maar wel precies zoals ik het mooi vind!
3
Kreta, orchidee (Anacamptis boryi).
4
1 3
1 De hoekzoeker, deze zorgt ervoor dat ik via een hoek door mijn zoeker kan kijken. 2 Mijn macrolens, de Tamron 90mm f/2.8. 3 Mijn hoofdonderwerp, de orchidee, in de schaduw geplaatst met het parapluutje. 4 Het parapluutje.
2
‘Misja at work’ in Nederland. 65
thema REIZEN
10 hotspots
1 Katmai, Alaska – Bas Breetveld
n at u u r f o t o g r a f i e
Een bruine beer die vlak achter je rug bescherming zoekt omdat hij om de beste visstek een conflict heeft met een stel grotere jongens. De grotere jongens willen vervolgens vlak voor je neus verhaal halen. Zonder je ook maar één moment onveilig te voelen naast de gids met lange baard, die geen spier vertrekt en het allemaal heel normaal vindt wat hier gebeurt. Dit kun je meemaken in Katmai!
WERELDWIJD
Katmai is een bijzonder ruig gebied dat grenst aan de monding van Cook Inlet, ruim 16.500 vierkante kilometer groot. De vele uitbarstingen van een zevental vulkanen hebben het gebied gevormd tot wat het nu is. Na een lange vliegreis via Detroit naar Anchorage en een flinke rit met de huurauto sta je daar dan in Homer om plaats te nemen in het watervliegtuig, een ‘de Havilland Beaver’ uit ’68. Alles is hier bijzonder: het landschap, het vervoer, de mensen en de dieren die er leven. Wij gingen er speciaal naartoe voor de bruine beren, ofwel ‘coastal brown bears’, ook wel grizzly’s genoemd. Al is deze naam bedoeld voor de beren die in het binnenland leven en iets kleiner blijven, omdat zij het zonder de eiwitrijke zalmen moeten doen. In Katmai kun je de zalmvissende beren van bijzonder dichtbij fotograferen en soms zit je er letterlijk tussen. De beste tijd om de beren vissend te fotograferen is gedurende één van de rijke zalmruns die eind juli hun piek beleven. Angst hebben voor de beren is niet nodig, ze leven in dit jaargetijde in overvloed en zijn gewend aan menselijk bezoek.
Het is natuurlijk nauwelijks te doen: een top 10 van de beste natuurfotografiehotspots van de wereld te maken. We vroegen 10 natuurfotografen naar hun favoriete plekje. Waar val jij voor: dat spectaculaire landschap of die prachtige wilde dieren die zich zo goed laten zien? Vergeet niet dat er op de wereld nog veel meer te ontdekken valt, zelfs (letterlijk) in je achtertuin!
2 IJsland
8 Lofoten
6 Opaalkust
9 Bayerischer Wald
7 Catalonië
en mag je jezelf wat meer laten leiden door je fotografische intuïtie. Sinds wij er waren is het aanbod van gidsen flink gegroeid. Verdiep je goed in welke het beste aansluit bij jouw wensen en welke locaties ze aandoen.
10 Japan
Het eiland ligt ten noordwesten van het Europese vasteland, net onder de poolcirkel en is ontstaan door vulkanische activiteit. Nog altijd groeit IJsland aan. Door de noordelijke ligging heb je in de zomer (juni t/m augustus) midzomernacht, terwijl je in de herfst en winter kans hebt op het magische noorderlicht. Het landschap is afwisselend en ruig. Gletsjers, vulkanen, bergen, geisers, meren, watervallen, alles wisselt elkaar in rap tempo af. Niet alleen het landschap is ruig, ook het weer kan ruig zijn. Van windstil met een zonnetje tot storm met regen, hagel of sneeuw. Wees niet verbaasd wanneer je tijdens een herfst- of winterreis ergens strandt, maar een echte straf is dat niet.
3 Costa Rica
5 Zimanga
Vik, gelegen aan de zuidkust, is vooral bekend vanwege Reynisdrangar, zwarte basaltzuilen die voor de kust liggen. Vik ligt ongeveer halverwege op de route van het vliegveld naar het bekende ijsmeer Jokulsarlon en wordt dus veel gebruikt om de reis op te breken. Fotografisch leent Vik zich goed voor seascapes, (intieme) landschappen, grafische beelden en zelfs vogels. Vanuit Vik kun je ook de watervallen Skogafoss en Seljalandsfoss bezoeken. Ook Dyrholaey is een locatie om zeker te bezoeken; genoeg te doen om je een week bezig te houden.
72
Een zoomlens van 100-400mm is ideaal, je nooit weet op welke afstand ze vissen. Bereid je goed voor, verdiep je in het gedrag van de beren en hoe er veilig mee om te gaan. Zo krijg je wat meer vrijheid van de gidsen
2 IJsland – Elise Ruijssenaars
4 Helgoland 1 Katmai Alaska
Grizzly met zalm; Bas Breetveld; Canon 1D II met 500mm; 1/3200s bij f/5; ISO 400, op een monopod.
Vik in een sneeuwstorm, waardoor Reynisdrangar onzichtbaar was, maar er talloze structuren op het zwarte strand tevoorschijn kwamen; Elise Ruijssenaars; Nikon D800 met 55mm; 1/320s bij f/8; ISO 640. 73
thema REIZEN
natuurfotografie
OP REIS Nikon D3 met 150-600mm; 1/160s bij f/8; ISO 400.
Je kent je ‘local patch’ door en door en maakt er de mooiste foto’s van zonsopkomsten in fraaie ochtendnevel. Maar op de juiste plaats, op het juiste tijdstip in ‘den vreemde’, hoe doe je dat? Natuurfotografie in een omgeving waar je nog nooit eerder bent geweest, zoals dat kan gebeuren tijdens een opdracht voor een reistijdschrift, wat komt daar eigenlijk bij kijken? Reisfotograaf Martin van Lokven neemt je aan de hand van enkele voorbeelden mee op reis en toont zijn voorbereidingen.
Martin van Lokven – www.martinvanlokven.com
Tanzania De insteek bij een opdracht in Tanzania was het fotograferen van ‘Savage Paradise’, van één van mijn helden: Hugo van Lawick (beroemd fotograaf en filmer en ex-echtgenoot van Jane Goodall). Dertig jaar lang had hij zijn tentenkamp in Ndutu, de ‘Secret Serengeti’. Een gebied in de Ngorongoro Conservation Area, ingeklemd in een scherpe hoek in het zuidelijk deel van de Serengeti. Waar hij en zijn filmers bekende films als ‘The Leopard Son’, ‘Serengeti Symphony’ en ‘Savage Paradise’ hebben 78
gemaakt. Waar ook Masai wonen en hun vee hoeden. Zelf kom ik al 20 jaar in de Serengeti, de laatste 12 jaar vooral in Ndutu. Van januari tot in mei vindt hier de grote trek van gnoes, zebra’s en diverse soorten antilopen plaats, de regen en het malse groene gras achterna. Op de vlaktes rondom Ndutu worden de kalfjes geboren en verwelkomd door leeuwen, cheeta’s, luipaarden, hyena’s en jakhalzen. Het voorstel voor deze opdracht (Savage Paradise in tekst en foto’s in beeld brengen) heb ik zelf geschreven en ingediend bij NG Traveler.
Sri Lanka In Sri Lanka was ik nog nooit geweest. Het voorstel voor een publicatie kwam van een operator uit Sri Lanka die zijn natuurreizen wilde promoten via een Nederlandse touroperator. Met de gathering van Aziatische olifanten, wel 250-300 dieren in Minneriya National Park in augustus en september. En met Yala, het nationale park met de hoogste dichtheid luipaarden ter wereld, waarop ik wederom NG Traveler heb benaderd.
Ervaring, techniek en een blauwe leeuw Natuurfotografie op reis is één van de moeilijkste soorten fotografie. Je werkt op locaties waar je nog nooit bent geweest en waarover met veel en gevarieerd beeld een verhaal moet worden verteld. Natuurlijk kun je jezelf voorbereiden en zelfs vooraf al foto’s bedenken, maar natuurfotografie op reis is juist ook het onverwachte kunnen vastleggen. Kennis van zaken, ervaring en techniek zijn onontbeerlijk. Voor natuur- en wildlifefotografen is het nog eens extra moeilijk omdat je kennis van je onderwerp moet hebben, van habitat en gedrag. Zo kwam ik eens vlak voor zonsopkomst bij een zebra kill aan. Vrijwel alle leeuwen – inclusief acht welpjes met mama – liepen net weg. Terwijl andere jeeps achter die leeuwen aan gingen, bleef ik bij een jong mannetje dat alleen bij het karkas achterbleef en werd beloond met een jonge ‘lion king’ in het licht van de opkomende zon. Soms vereist een situatie een ‘trucje’. Bij een etende leeuw in supersaai licht besloot ik te kiezen
Nikon D3 met 500mm + 1.4 x; 1/25s bij f/11; ISO 6400.
voor onderbelichting, een lange sluitertijd en witbalans op gloeilamp, hetgeen een bewogen blauwe leeuw opleverde. Dat bedenk je niet van tevoren, maar door veel te lezen over fotografie, veel te fotograferen en veel te proberen, kun je wel beter beslagen ten ijs komen!
niet de beste. Bij een kort bezoek aan een nabije lodge bleek deze groene basilisken, groene leguanen, pijlgifkikkers en roodoogboomkikkers in de tuin te hebben. Gewend aan mensen en goed te fotograferen, waarmee dit dus ook de accommodatie voor de fotoreis werd.
Juiste plaats, juiste tijd Doe ook research naar de locatie en de beste reistijd! Vrijwel iedereen wil in Tanzania naar de Serengeti en Ngorongoro en liefst grote aantallen gnoes zien. Die vind je in de periode januari tot medio mei, normaliter in het zuidelijk deel van de Serengeti en in de Ngorongoro Conservation Area, net ten zuiden van de Serengeti. In Sri Lanka is het beste park voor luipaarden Yala. Let op: vanaf 1 september tot medio oktober is de beste zone in Yala gesloten.
Juiste plaats, verkeerde – of beter: te weinig – tijd Voor een opdracht in Zuid-Afrika kreeg ik pas in het vliegtuig van de redacteur te horen dat we, naast de eerder besproken reportage, ook een reportage in Addo Elephant National Park zouden gaan maken, met slechts één ochtend voor fotografie. Toeristen vertelden ons later over 120 olifanten, ‘s middags bij de drinkplaats. Wij verlieten het park al voor het middaguur met slechts één matig geslaagde foto van een auto met één olifant. Wat een fiasco!
Juiste plaats, juiste accommodatie Zoek de juiste accommodatie, liefst al voor vertrek. Zo bleek bij een verkenningsreis voor een fotoreis naar Costa Rica de eerst gekozen accommodatie
Voor Tanzania fotografeerde ik op twee locaties en had tien nachten geregeld. Normaliter voldoende tijd om gnoes te treffen, want het zal toch wel een 79
review OBJECTIEF
review: Laowa 25mm f/2.8 2.5-5x Ultra Macro TIP gebruik een afstandsbediening en e ventueel ‘spiegel opklappen’ om iedere beweging of minieme verplaatsing van je camera te voorkomen.
Licht en weer Door de extreme vergrotingsfactor wordt ook iedere beweging sterk uitvergroot, je onderwerp mag dus niet te veel bewegen. Windkracht 3 blijkt een beetje de grens te zijn voor een enkele foto, daarboven wordt je geduld aardig op de proef gesteld (je moet dan echt toeslaan op de kalme momenten tussen de windvlagen door). Uiteraard kun je een plekje uit de wind zoeken of neem je zelf maatregelen om de invloed van de wind te beperken. Bij focus stacking mag er absoluut geen wind zijn.
Een nieuwe wereld opent zich
Een zebraspin meet slechts 5 millimeter en komt in ieder huis of tuin voor. Met een vergrotingsfactor van 5x leg je de prachtige ogen vast (f/4).
Hoewel lichtsterk, neemt de sluitertijd snel toe met de vergrotingsfactor en het knijpen van het diafragma. Zonder hulplicht lopen de sluitertijden onder normaal daglicht op tot waarden tussen de
Bloem van de maagdenpalm, vergrotingsfactor 2,5x, f/5.6.
Inzoomen op de kleinste details binnen de bloem van de maagdenpalm, vergrotingsfactor 5x, f/5.6.
1/10 en 1 seconde. Dit onderstreept het belang van rustige weersomstandigheden. Tevens maakt dit ook duidelijk dat je met dit objectief geen beweeglijke insecten vastlegt. Dit alles geldt nog meer bij focus stacking! Wil je insecten in al hun detail vastleggen, dan doe je dit met weinig beweeglijke exemplaren op een koude ochtend of maak je gebruik van dode diertjes.
onderwerp zich altijd 4 tot 4,5 centimeter van de lens bevindt kan (flits)licht prima doordringen tot je onderwerp.
Hulplicht, bijvoorbeeld een flitser of zaklamp, verruimt je mogelijkheden aanzienlijk. Omdat het
Beeldkwaliteit De beeldkwaliteit is reeds vanaf een open diafragma prima. De foto’s tonen geen opvallende chromatische aberratie, vignettering of andere onvolkomenheden. Naarmate de vergrotingsfactor toeneemt worden de beelden iets softer bij de hogere diafragmawaarden. Het
De objectieven van Laowa zijn eigenzinnig en maken het onmogelijke mogelijk. Zo verscheen enkele jaren geleden al de bijzondere 15mm macro-groothoek (zie Natuurfoto M agazine editie 25). De nieuwste telg belooft ook weer veel spektakel, namelijk een vergrotingsfactor van 2,5 tot maar liefst 5x. Tijd voor een test tussen de voorjaarsbloemen. Bob Luijks - www.natuurportret.nl
Kennismaking Het objectief voelt bij het uit de doos halen direct vertrouwd. Net als de andere Laowa-objectieven heb je, dankzij de aluminium behuizing, meteen iets degelijks in de hand. Wat ook onveranderd is: alles aan het objectief werkt manueel, van het scherpstellen tot het instellen van de juiste diafragmawaarde. Verder ziet het objectief er wat iel uit. Zeker in de uitgeschoven toestand, de maximale vergrotingsfactor, is het een spichtige verschijning. Focussen Het objectief heeft twee ringen. Met de voorste (vanaf de lens gezien) stel je het diafragma in, variërend van f/2.8 tot f/16. Dit kun je traploos 86
doen, al klikt ‘ie op 6 vaste waarden vast, zodat je in dergelijke gevallen exact weet met welke waarde je werkt. Met de andere ring bepaal je de vergrotingsfactor, die je eveneens traploos in kunt stellen van 2,5 tot 5x vergrotingsfactor. Een markering op het objectief laat zien met welke vergrotingswaarde je op dat moment ongeveer werkt. Een scherpstelring ontbreekt. Afhankelijk van de vergrotingsfactor heeft het objectief dus een vast punt waarop het beeld scherp is. Het focussen gebeurt dan ook door de camera voor- of achterwaarts te bewegen. Dit scherpstellen komt zeer nauw, aangezien de scherptediepte uiterst beperkt is
(maximale scherptediepte 2,5x bij f/16 is 0,514 mm!). Om dit efficiënt en nauwkeurig te doen maak je het beste gebruik van een speciale macro slider, ook wel focusing rail of instelslede genoemd. Een dergelijke slider plaats je op je statiefkop. Met een speciale schroefknop verplaats je de camera vervolgens in tienden van millimeters naar voren of achteren. De beperkte scherptediepte zorgt voor veel sfeer en abstractie. Wil je een haarscherpe foto met een scherptediepte van meerdere millimeters creëren, dan biedt focus stacking de enige oplossing. Ook hier komt de macro slider weer van pas. Voor een tamelijk vlak onderwerp volstaan 4 tot 6 foto’s bij een diafragma van f/8. Grotere, driedimensionale onderwerpen vragen om vele, soms tientallen foto’s.
Paardenbloemen saai? In het kleinste detail gaat er een fascinerende wereld voor je open. Vergrotingsfactor 4,5x, f/4. 87
NEEM NU EEN ABONNEMENT Wil je ook 6x per jaar Natuurfotografie Magazine op je deurmat ontvangen? Neem dan voor slechts €45,- een abonnement (maandelijks opzegbaar). Kijk voor meer informatie op www.natuurfotografie.nl/abonneren
Wil jij een publicatie in ons volgende nummer? 35
€7,95
tweemaandelijkse inspiratie voor
natuurfotografen
MAGA ZINE
editie 35 - nr 3 2018
Photo Challenge
HOTSPOT
Mijn foto
Doe mee en win!
Deel en win een praktijkboek
Stuur jouw ‘mijn foto’ in
In ieder nummer organiseren we een Photo Challenge. Ga met de tips in het magazine lekker buiten aan de slag en verras ons met je mooiste beelden. Daarbij maak je kans op mooie prijzen! Zo heeft de hoofdprijs een waarde van meer dan 300 euro. Bekijk de prijswinnaars van afgelopen wedstrijd op pagina 78-81.
Wat is jouw favoriete fotoplekje? En waarom? Deel dit met ons en win niet alleen een publicatie in het magazine, maar ook een praktijkboek naar keuze. Bij Fotospot zijn we echt op zoek naar een specifieke plek, dus niet een heel gebied. Beschrijf in 50 woorden de plek en waarom die zo geweldig is. Zie pagina 81
In ‘Mijn foto’ zijn we op zoek naar jouw verhaal achter de foto. We draaien het dus een beetje om: het verhaal is nu eens belangrijker dan het beeld. Heb je iets bijzonders meegemaakt bij het fotograferen, is het na lang zwoegen eindelijk gelukt, of juist niet? Deel je ervaringen met ons en win een publicatie in Natuurfotografie Magazine.
6x per jaar slechts €45,maandelijks opzegbaar
3 2018
NATUURBESCHERMING met behulp van fotografie
HOE FOTOGRAFEER JE
VLINDERS? CAMERAVALLEN VOSSENV RIENDSCHAP Geautom atiseerd fotograferen
Engel, Bengel en Boef
Profiteer van héél veel
abonneevoordeel:
Ga voor meer informatie, de aanleverspecificaties en de werkwijze naar www.natuurfotografie.nl/lezersrubrieken 20% korting* bij CHIPCLEAN 20% korting* op alle fotoproducten van CEWE 10% korting* op fotoworkshops en logies bij AMAZING NATURE SCANDINAVIA
€15,- korting op het huren van een fotohut van GLENN VERMEERSCH 10% korting* bij CAMERATOOLS €10,- tot €20,- korting op de huur van een fotohut van HAN BOUWMEESTER
Gratis een Birdpix Pixpas basic t.w.v. €24,95 €5,- korting* op een workshop van NATUURFOTOWORKSHOP 10% korting* op premie bij de PiX POLIS voor reis- en apparatuurverzekering
Het tiende praktijkboek is een bijzondere uitgave! Dit lijvige boek van meer dan 260 pagina’s gaat over de natuurfotografie-kalender: wanneer kun je wat, waar en hoe fotograferen.
Het nieuwste PRAKTIJKBOEK
10% korting* bij VIVARA Gratis deelname NK NATUURFOTOGRAFIE €5,- korting op een ticket voor PiXPERIENCE
Handig
Winacties: onder abonnees verloten we regelmatig mooie prijzen
Overal Natuurfotografie Magazine lezen? Gratis voor abonnees ook als digitale versie verkrijgbaar.
62
Je leest alles over welke soorten je wanneer het beste kunt fotograferen. Je ziet welke fenomenen in de natuur op welke momenten voorkomen en wanneer welke gebieden het meest fotogeniek zijn. Dit alles omlijst met kaartjes, overzichten, tijdbalkjes en natuurlijk veel inspirerende foto’s.
De variatie, diepgang en verrassende onderwerpen maken dit praktijkboek tot een ‘must-have’ voor elke natuurfotograaf.
Voor dit extra dikke boek betaal je slechts € 34,90. Ga naar www.webshop.natuurfotografie.nl en bestel het boek. * Hieraan zijn voorwaarden verbonden. Kijk voor een compleet overzicht van alle v oordelen op www.natuurfotografie.nl/abonneevoordeel
63