Natuurfotografie Magazine editie 41, 3-2019 inkijkexemplaar

€8,95

tweemaandelijkse inspiratie voor natuurfotografen

editie 41 - nr 3 2019

MAGAZINE

MACRO

FOTOGRAFIE TEKEN & LYME

Voorkomen is beter dan genezen

THOMAS HEATON & KONSTA PUNKKA

ZEEVONK Zomers mysterie

ap

in deze EDITIE

TUTO RIALS

#nfhoedan PAGINA 34 T/M 57

Foto: Edwin Giesbers

PANORAMA’S MAKEN MET JE SMARTPHONE BASISCURSUS MACROFOTOGRAFIE

NIEUWS

36

NXT LVL - EXTREME MACROFOTOGRAFIE

44

38

NABEWERKING KLEURZWEEM TOEVOEGEN

50

COLUMN MARIJN HEUTS

73

HUTSPOT DASSENHUT

76

UITSLAG GROENE CAMERA

80

REVIEW CANON 400MM & 600MM

88

Foto: Edwin Giesbers

6

DE 5 VAN CHRIS RUIJTER

13

PORTFOLIO THOMAS HEATON

14 Foto: Marianne Jonkman

INTERVIEW KONSTA PUNKKA

20

MIJN PROJECT ZEEVONK

22

GASTCOLUMN CHRIS VAN RIJSWIJK

27

DOOR HET OOG VAN JANTINA SCHELTEMA 28 4

ACHTERGROND BEELDSTABILISATIE 90

Foto: Luc Hoogenstein

NATUUR365 FOTOKALENDER

94

inhoud

THEMA TEKEN &

LYME

PAGINA 56 T/M 71 Foto: Robin Kraaij

PORTRET VAN EEN TEEK 58

LYME WAT ZIJN JE OPTIES?

64

TEKENBEET VOORKOMEN 60

TEKENWERENDE KLEDING

69

OVER LYME - ARNO & JEROEN

70

EEN TEEK VERWIJDEREN

62

Foto: Daan de Vos

DE RUGZAK VAN LUC ROOMAN

54

INSTAGRAM MAANDAGS MOOISTE 74 MIJN FOTO TACHTIG SECONDEN

LEZERS rubriek

79

PHOTO CHALLENGE ZWART-WIT 84 HOTSPOT HUISDUINEN 87

Foto: Johan Bosman

Foto: Ron de Vries

5

THOMAS HEATON Thomas Heaton behoort tot de beste landschapsfotografen ter wereld.

Deze Engelse fotograaf geniet niet alleen bekendheid vanwege zijn ­foto’s, maar vooral ook door de persoonlijke vlogs op YouTube. Meer dan 300.000 mensen volgen zijn kanaal, waarop wekelijks twee verse filmpjes verschijnen.

14

www. thomasheaton.co.uk

‘Ik zie mijzelf graag als kunstenaar, niet als documentairemaker’

KONSTA PUNKKA Zoals het een man uit zijn generatie betaamt, is de Finse natuur­ fotograaf ­Konsta Punkka (Helsinki, 1994) groot geworden met ‘­socials’ als Instagram. “Ik heb het geluk gehad dat mijn dierenportretten daar al snel viral gingen. Sindsdien kan ik leven van dat wat ik het ­liefste doe: natuurfotografie.”

Rob Buiter

“Het begon ooit met muziek- en sportfotografie”, herinnert Konsta Punkka zich, nog maar koud terug van een fotoworkshop in het uiterste noorden van Finland. Rond het plaatsje Kilpisjärvi, dicht bij het drielandenpunt van Finland, Noorwegen en Zweden, heeft hij net met een kleine groep klanten onder barre omstandigheden een week lang jacht gemaakt op – onder andere – het noorderlicht. Punkka: “Als tiener leerde ik veel over de natuur van mijn opa, die boer was. Al vrij snel na muziek en sport ging ik dan ook de natuur fotograferen. Na de middelbare school moest ik net als alle Finse jongens in militaire dienst, maar dat vond ik helemaal niet zo erg.” Lachend: “We brachten vooral veel tijd door in het bos en dat was toch al wat ik het liefste deed.”

Ook net als de meeste Finse jongeren van zijn leeftijd, bracht Punkka de nodige tijd door op sociale media, zoals Instagram. “Rond de tijd dat ik uit dienst kwam, gingen net mijn eerste portretten van eekhoorns viral. Het was voor mij een vliegen20

de start. Zonder eerst mee te hoeven doen aan tijdrovende fotocompetities kon ik vrijwel direct aan de slag als professioneel natuurfotograaf.

Sindsdien is het alleen maar bergop gegaan.”

Die portretten zijn tot op de dag van vandaag de beelden waar Punkka het meest trots op is.

“Ze laten emotie zien”, vindt hij. “In een heel kort moment van intimiteit met een dier probeer ik in de ziel van een vos of een eekhoorn te kruipen.”

Tegelijk weet hij dat het ook uitgerekend die beelden zijn die de nodige kritiek losmaken.

Talrijk zijn de foto’s van Punkka met een eekhoorn of een vogel op zijn schouder en een nootje in zijn hand. “Het voeren van dieren ten behoeve van natuurfotografie is inderdaad controversieel.

Toch sta ik voor honderd procent achter wat ik doe. Ik voer beslist geen dieren in een natuurlijke omgeving waar ze niet gewend zijn om voedsel te vinden van mensen. Maar in de buitenwijken van veel Finse dorpen en steden vind je bijvoorbeeld vossen die het gewend zijn om in het afval van de

bewoners rond te snuffelen. Dat geeft mij de mogelijkheid om heel eventjes deel uit te maken van de omgeving van zo’n dier. Ik maak gebruik van net die vijftien seconden van nieuwsgierigheid die een vos aan de dag legt voor mij met mijn camera.

Alleen dan kan ik het dier recht in de ogen – of nee: in het hart – kijken en kan ik proberen te voelen wat het dier voelt. Die intimiteit kan ik vanuit een schuilhut nooit bereiken.”

Op andere plaatsen maakt Punkka wel degelijk gebruik van schuilhutten. “Soms kan dat gewoon niet anders. Wanneer ik beren of wolven ga fotograferen aan de noordoostgrens van Finland met Rusland, dan maak ik gebruik van de schuilhutten die daar door onderzoekers zijn neergezet.

En ook voor vossen in het buitengebied gebruik ik ­schuilhutten.”

Punkka is een selfmade man in de natuur­ fotografie. “Ik speel met de kennis die ik heb over de dieren die ik fotografeer, maar die kennis komt

Er was een nacht ... Thailand, januari 2004. Een idyllisch tropisch strand, onbesmet door enige vorm van kunstlicht. Totale zwartheid, waarin alleen de schuimkoppen op de golven vaagjes worden belicht door de maan. Misschien is al dat turen in het donker verwarrend voor je ogen, want die witte branding lijkt ineens wel blauw! Met elke stap wordt ze blauwer. En over stappen gesproken … als je achteromkijkt, zie je dat je gevolgd wordt door fonkelend blauwe voetstappen. En dan … lijkt het alsof de sterrenhemel naar beneden is gedwarreld en de zee heeft omgetoverd tot een fel fluorescerende blauwe lichtbak. Wat is dit?! Een soort ­onbekende milieuvervuiling? Zou het giftig zijn? Iets … buitenaards?

Nils Poldervaart & Roeselien Raimond – www.nilspoldervaart.com | www.roeselienraimond.com

22

door het

van

Johan: “Een Amelander fotograaf bij hét Amelandse onderwerp: de vuurtoren.”

Jantina Scheltema Het is 21.15 uur als ik in het pikkedonker druk bezig ben met het bepalen van de compositie. Het licht van de koepel zorgt voor een soort netwerk van schaduwen door de bomen en ik plaats doelbewust een boompje erachter. Terwijl ik mij na de eerste proeffoto’s begin te ergeren aan de lichtvervuiling door de stralen tegen de kraakheldere hemel, klinkt er een koekoek. Als vanzelf gaat mijn hand naar mijn broekzak: de enige koekoek in februari is mijn eigen telefoon die aangeeft dat er een appje is. Kort en krachtig: “Ik ben er al.” Oei, ik was nog niet klaar. Snel besluit ik toch nog een lichtvervuilingsfilter te plaatsen, maar ik peins over de inmiddels voelbare dauwvorming en het ­probleem met dauwlinten en filters …

Ik neem de gok, laat het dauwlint voor wat het is en zoek mijn weg terug door het ­donkere bos naar de parkeerplaats.

Johan van der Wielen - www.johanvanderwielen.nl – Jantina Scheltema - www.amelandfoto.nl 28

tutorial #NFHOEDAN

TUTO RIALS

#nfhoedan

Niet één, maar twee macrotutorials vind je ditmaal in N ­ atuurfotografie Magazine. Edwin Giesbers leert je de basis van deze mooie discipline, terwijl Marco Jongsma ons meeneemt in de extreme macrofotografie: kleine beestjes zoals je ze nog niet gezien hebt. Beiden macro, maar beiden met een totaal andere aanpak. Met een ­smartphone maak je op handige wijze prachtige panoramafoto’s.

Andrea Gulickx laat zien hoe je dat aanpakt en hoe je er tevens leuke grapjes mee kunt uithalen. Tot slot neemt Marijn Heuts ons mee in deel twee van de zwart-witfotografie.

35

#nfhoedan

Panorama’s maken met je smartphone Je staat voor een prachtig weids vergezicht, pakt je camera en drukt af. Terugkijkend op je cameraschermpje is de weidsheid van het landschap niet terug te zien in je foto. Natuurlijk kun je nu met je camera meerdere overlappende foto’s maken en die in Photoshop tot een panorama samenvoegen. Zelf pak ik op zo’n moment mijn iPhone erbij.

Andrea Gulickx – www.andreagulickx-photography.nl

In de meeste standaard camera-apps op smartphones zit de panorama-optie. Deze optie is geweldig voor het vastleggen van landschappen, steden of bijvoorbeeld grote gebouwen.

Hoe maak je een panoramafoto met je smartphone?

Een panoramafoto maak je door met je smart­ phone een vloeiende beweging te maken van links naar rechts (of andersom). Bij de iPhone kun je de panoramafoto alleen in verticale stand maken (je houdt je telefoon dan rechtop). Bij andere smartphones is horizontaal ook mogelijk.

Bij de iPhone maak je van tevoren een keuze voor de richting die je op wilt bewegen door op het pijltje op je scherm te tikken. Met bijvoorbeeld 36

een Samsung start je gewoon met bewegen en registreert je smartphone zelf de richting. De volgende stappen helpen je bij het maken van een panoramafoto.

1 Bepaal waar je je panorama wilt

beginnen en eindigen Ga stevig in het midden van het gekozen beeld staan door je benen iets uit elkaar te plaatsen. Houd je smartphone voor je uit, met licht ­gebogen armen.

2 Zet de AE/AF-vergrendeling van

t­ evoren aan Kijk goed naar de lichtsituatie. Het beste resultaat krijg je door de belichting van tevoren in te stellen en vast te zetten. Draai hiervoor met je camera naar het lichtste deel van je panorama, tik op het

lichte deel op het scherm en hou dit even vast. Er verschijnt dan een geel vierkant of rondje, afhankelijk van het type smartphone. Daarna verschijnt er in beeld een geel kadertje met AE/AF-vergrendeling. Je ziet ook dat het beeld automatisch iets donkerder kleurt. Tik je in het donkere deel, dan is de kans groot dat de kant waar het licht vandaan komt uiteindelijk overbelicht is op de foto.

3 Maak een vloeiende beweging

Druk op de ontspanknop, waarna je met een vloeiende beweging je bovenlichaam van het ene uiterste punt naar het andere uiterste punt draait.

Houd daarbij de horizonlijntjes op je scherm in de gaten. De iPhone geeft een waarschuwing als je schuin gaat. Bij het andere uiterste punt aangekomen, druk je weer op de ontspanknop.

Klaar is de panorama.

#nfhoedan

Macrofotografie Voor mooie en aansprekende macrofoto’s hoef je geen verre reizen te maken. Sterker nog, zelfs in je e­ igen ­achtertuin is het mogelijk om aansprekend beeld van planten en insecten te maken. Macrofotografie is ­genieten op de vierkante meter. Kruip en sluip eens lekker door een bloemenweide en je waant je in een ­andere ­wereld, net als Erik in Godfried Bomans’ boek ‘Erik of het klein insectenboek’. Je modellen zijn kevers, vlinders en l­ ibellen. En heb je er eenmaal eentje tussen de planten ontdekt, dan volgen er vanzelf meer.

Edwin Giesbers – www.edwingiesbers.com

Aan de ietwat hoekige bokehringen in de achtergrond zie je dat het diafragma niet wijd open staat. Nikon D7100 met 90mm; 1/640s bij f/7.1; ISO 250.

38

#nfhoedan

Portret van een wolfspinnetje. Canon 6D met 75-300mm @ 240mm; 1/125s bij f/5.6; ISO 500.

Workflow

EXTREME macro Marco Jongsma neemt ons mee naar de wereld van de extreme macrofotografie. Van ­insecten krijgen mensen vaak de kriebels.

Niet zelden eindigt het insectenleven onder een vliegen­mepper of een schoen. Aan de hand van extreme macrofotografie laat Marco zien dat ­insecten juist prachtige beestjes zijn, de moeite van het bekijken en fotograferen waard.

Marco Jongsma – www.facebook.com/marco.jongsma.9 44

#nfhoedan

Nabewerking deel 2: KLEURZWEEM TOEVOEGEN Zwart-wit is soms ook maar zwart-wit. Extra sfeer of emotie, of een persoonlijke stijl, voeg je aan een foto toe door deze een lichte kleurzweem mee te geven. Bijvoorbeeld een blauwige zweem voor een wat koeler en ­afstandelijker foto, of een sepia zweem voor een warmer en meer historisch aandoend resultaat. Lightroom en met name ­Photoshop bieden legio manieren om dat te doen nadat de foto is omgezet naar zwart-wit.

Marijn Heuts – www.marijnheuts.nl

Lightroom In Lightroom zijn de mogelijkheden beperkt tot het tabje Split Toning in de ontwikkelmodule.

Daar kun je een kleur meegeven aan de hooglichten en de schaduwen en bepalen hoeveel verzadiging die kleur moet meekrijgen. Zet de verzadiging eerst helemaal open zodat je goed kunt zien of de kleur die je kiest naar wens is, en schroef vervolgens de verzadiging terug naar een acceptabel ­niveau.

Wil je echt split toning, dus bijvoorbeeld een koele kleur in de schaduwen en een warme kleur in de hooglichten, dan bepaal je met de balansschuif hoe helder een pixel moet zijn om als hooglicht of schaduw gezien te worden, en welke pixels dus welke tint meekrijgen. Wil je slechts een enkele tint toevoegen, voeg dan aan zowel schaduwen als hooglichten dezelfde tint en verzadiging toe.

Wil je alleen de schaduwen kleuren, laat de verzadiging van de hooglichten dan op nul staan en bepaal met de balansschuif wat in jouw optiek een schaduw moet zijn. Doe dit uiteraard andersom als je alleen de hooglichten wilt kleuren.

Wil je enkel de middentonen kleuren, dan heb je in Lightroom pech gehad. Het verloopfilter biedt tegenwoordig allerhande mogelijkheden om specifieke kleuren of tonen aan te passen, maar in dat menu zit helaas (nog) geen mogelijkheid om pixels een kleur mee te geven.

50

Hier is de zogenaamde ‘orange & teal’ look toegepast die je tegenwoordig zo veel ziet in Hollywood films. Cyaanblauw in de schaduwen en vaal-oranje in de hoge lichten.

Portret van een teek In de Nederlandse en België natuur is het vrij veilig vertoeven. Wij hoeven geen angst te hebben voor tijgers of giftige spinnen. Toch ligt het gevaar ­constant op de loer. In steeds meer struiken en grassen wachten teken op een kans om onze, liefst in korte broek gestoken, benen vast te grijpen. ­Helaas is de ­onvrijwillige bloeddonatie soms niet het enige gevolg van een ­tekenbezoek. Met wat pech brengt de teek ook de ziekte van Lyme over.

Robin Kraaij

Zijn naam is klein, zijn daden zijn groot.

Foto: Nico van Kappel.

Teken lijken op het eerste gezicht wel wat op spinnen en horen dan ook bij de spinachtigen, net als bijvoorbeeld spinnen, schorpioenen en hooiwagens. De enige echte overeenkomst tussen spinnen en teken zijn de acht poten die ze hebben. De verschillen zijn veel groter. Zo hebben teken een lijf uit één stuk, terwijl spinnen een duidelijke scheiding tussen hun kopborststuk en achterlijf bezitten. Teken hebben een steeksnuit, waar spinnen het met twee gifkaken moeten doen. En in plaats van de overvloedige zes tot acht ogen van de spin, doet de teek het met twee speldenprikoogjes die bijna blind zijn. Ook een web spinnen zit er voor teken helaas niet in.

58

Vijftien soorten teken In Nederland en België komen vijftien verschillende tekensoorten voor, die allemaal bloed zuigen.

Deze teken zijn helemaal aangepast op hun parasitaire leefwijze. Ze hebben sterke klauwen aan het einde van hun poten om zich goed vast te kunnen houden. Door deze klauwtjes zal de teek niet snel van zijn lopende buffet af vallen en kan hij snel naar een veilig plekje kruipen. Wie ooit een teek heeft proberen plat te drukken (niet doen overigens), weet dat dit een hele opgave is. Niet alleen zijn ze erg plat, ze zijn ook ontzettend taai.

Door het platte lijf kunnen teken zich met gemak nestelen in de meest knusse, warme, licht voch-

tige plekjes die ze maar kunnen vinden. Eenmaal aangekomen op de perfecte locatie gebruikt de teek zijn belangrijkste gereedschap: de steeksnuit.

Deze steekt de teek in de gastheer en zit daarna verankerd door de tientallen weerhaken die zich in het vlees vastzetten. Dit verklaart meteen de worsteling om een teek los te krijgen uit de huid. De weerhaken zijn in sommige gevallen zelfs zo sterk dat de teek eerder doormidden wordt getrokken dan dat deze de gastheer loslaat.

Borrelia De schapenteek is de gastheer van de Borrelia-bacterie en komt steeds meer in Nederland

Tekenbeet

Voorkomen is beter dan genezen Nog niet eens zo heel lang geleden was het mogelijk om heerlijk een hele dag door het gras te rollen zonder je gezondheid ernstig in gevaar te brengen. Hoe anders is dat nu! Wij hoeven hier niet bang te zijn voor leeuwen, slangen of giftige spinnen, maar onze natuur wordt geterroriseerd door een misschien wel net zo gevaarlijk wezen: de teek.

In Nederland is gemiddeld één op de vijf teken (20 procent) besmet met de Borrelia-bacterie, die de ziekte van Lyme kan veroorzaken. Jaarlijks worden erg veel mensen, volgens schattingen mogelijk zelfs 1 miljoen, door een teek gebeten en 25.000 mensen krijgen naar aanleiding daarvan lyme. Met het warmer wordende weer is het startsein voor teken gegeven. Wil je geen enkel risico lopen dan moet je in deze periode de natuur volledig vermijden. Aangezien dit voor ons natuurfotografen bijna gelijkstaat aan stoppen met ademhalen, is dit natuurlijk geen optie. Gelukkig 60

zijn er een aantal dingen die we wél kunnen doen om het risico op een tekenbeet aanzienlijk te verminderen.

1 Vermijd plaatsen waar teken zich bevinden Het goede nieuws is dat teken zich niet uit bomen laten vallen – in tegenstelling tot wat het hardnekkige fabeltje beweert. Het slechte nieuws is dat ze zich vrijwel overal waar het groen is kunnen bevinden: in struiken, in het gras, op overhangende planten en in allerlei andere begroeiing, zelfs in de tuin. Laten dit nu net de

plaatsen zijn waar je je als natuurfotograaf het liefst bevindt. De teken wachten rustig af tot jij langskomt en grijpen je dan vast. Ze springen of vliegen dus niet op je.

Om het risico zoveel mogelijk te beperken: probeer in ieder geval niet lang en uitgebreid in het hoge gras te gaan liggen of je in een struikje te verstoppen. Zeker op warme dagen is de kans op teken daar groot. Op Tekenradar.nl kun je checken wat de tekenverwachting in een bepaald gebied is. De ene regio bevat meer teken dan de andere.

Een teek verwijderen In de natuurfotografie weet je één ding zeker: vroeg of laat heb je een teek aan je lijf hangen. Gelukkig zijn er veel hulpmiddelen beschikbaar voor het verwijderen van een teek.

Geschikte hulpmiddelen

Foto: Robin Kraaij. Canon 550D met 100mm; 1/200s bij f/13; ISO 400.

Pincet Een ‘normaal’ pincet vormt een bruikbaar hulpmiddel. Pak de teek bij de kop vast (niet bij zijn lijf ) en trek hem voorzichtig recht uit de huid. De meeste pincetten zijn hier natuurlijk niet speciaal voor gemaakt. Hoe fijner het uiteinde, hoe beter.

Hoe het niet moet Het lijkt een logische gedachte een teek met grof geweld te lijf te gaan, zoals met alcohol, hitte, zeep of een prikker. Doe dit beslist niet.

De teek schrikt en spuugt zijn maaginhoud in je, inclusief de eventueel aanwezige schadelijke bacteriën en virussen!

Heb je geen tekenverwijderaar bij je, dan kun je als noodoplossing je nagels gebruiken. Zet het beestje tussen je nagels klem en wrik het voorzichtig los. Toch is het beter een speciale tekenverwijderaar te gebruiken. Met je nagels is het namelijk lastig de teek op de juiste plek vast te pakken. Het risico is dat je te hard aan het lijfje trekt en de kop alsnog achterblijft in je huid. Een bezoek aan de huisarts is dan nog de ­enige ­oplossing.

62

Tekentang of tekenpincet Deze werkt hetzelfde als een pincet. Hoe fijner het uiteinde, hoe beter. Veel tekentangen zijn eigenlijk te ‘lomp’ gemaakt, waardoor je moeilijk grip krijgt op de kop.

GROENE 20 CAMERA19 Zaterdag 23 maart 2019 werd tijdens P­ iXperience de uitslag van de natuurfotowedstrijd de Groene C­ amera gepresenteerd. Meer dan 6.000 foto’s streden om de hoofdprijs.

In dit artikel tonen we van iedere categorie de ­winnaar.

Alle runner-ups en de eervolle vermeldingen vind je op onze website www.­ natuurfotografie.nl/dit-zijn-de-­ winnaars-van-de-groene-camera-2019. De ­Groene Camera is gesponsord door CameraTools.

NATUURFOTO VAN HET JAAR

Winnaar categorie VOGELS - Luc Hoogenstein Het juryrapport: “ Een prachtig staaltje kijken van de fotograaf! De meerkoet, een oer-Hollandse vogel die je overal kunt aantreffen, zowel in de natuur en de stad. Juist dit maakt het moeilijk om daar als fotograaf een eigen draai aan te geven.” Luc ontving een waardecheque van €1000,- vrij te besteden bij Cameratools.

80

Photo Challenge thema ZWART-WIT Kleurloos, maar toch krachtig en tijdloos, dat maakt een goede zwart-witfoto. We mochten een grote variatie aan prachtige foto’s ontvangen. Proficiat voor de winnaars van deze Photo Challenge!

1e prijs Varen, Wouter van de Weerd.

Canon 5D III met 24-70mm @ 70mm; 1/15s bij f/5.6; ISO 800.

84

In ieder nummer sturen we je op pad met een gerichte opdracht. Maak jij de beste, meest originele foto, dan win je niet alleen een publicatie in ­Natuurfotografie Magazine, maar maak je ook kans op prachtige prijzen!

Samyang AF 14mm F/2.8 ultragroothoek ter waarde van € 649,00 ter beschikking gesteld door Transcontinenta.

review: Canon EF 400mm F/2.8L III USM en EF 600mm F/4L IS III USM

Superieure telelenzen Canon 5D IV met Canon 600mm F/4L IS III USM; 1/640s bij f/4; ISO 640.

In september vorig jaar kondigde Canon nieuwe versies aan van twee t­ eleobjectieven. ­Canon b­ eloofde toen ‘een revolutionaire combinatie van een zeer hoog prestatievermogen en een lichtgewicht ­ontwerp’. Nu beide objectieven effectief leverbaar zijn, gingen we na wat daarvan waar is.

Erik Derycke Om maar met de deur in huis te vallen: dit zijn natuurlijk astronomisch dure objectieven die buiten het bereik van de doorsnee fotograaf liggen.

Ook wie zijn brood verdient met fotografie zal zich goed afvragen of de investering verantwoord is.

Maar dat er een markt voor dergelijke toplenzen bestaat, is wel zeker; voor Canon is dit al de vijfde generatie EF 400m F/2.8 en de vierde EF 600mm F/4L. Voor wildlifefotografen zijn de brandpuntsafstanden van 400 mm en 600 mm een goed vertrekpunt, al zal voor schuwe soorten of kleine dieren het gebruik van een teleconverter (of een camera met APS-C-sensor) nog lonen.

De hogere lichtsterkte in vergelijking met goedkopere tele- of telezoomobjectieven is een pluspunt: je kunt in dezelfde omstandigheden werken met een lagere gevoeligheid (ISO-waarde), wat de kwaliteit ten goede komt. Tevens werkt de autofocus beter met een lichtsterk objectief. Zeker als je ook converters wil gebruiken, is het een voordeel dat je op f/2.8 of f/4 kunt beginnen.

Afgeslankt In vergelijking met hun voorgangers werd het gewicht van beide nieuwe objectieven aan88

zienlijk verminderd. De EF 600mm F/4L III USM weegt 3050 gram, zowat een vijfde minder dan de EF 600mm F/4.0L IS II USM (3850 gram). De EF 400mm F/2.8L IS III USM weegt zelfs een volle

!

S pecificaties Canon EF 400mm F/2.8L III USM

Maximaal diafragma: f/2.8 Beeldhoek: 6,10 graden Aantal diafragmabladen: 9 Minimale scherpstelafstand: 250 cm Gewicht: 2840 gram Prijs: € 13.219,99

k­ ilogram minder dan de EF 400mm F/2.8L IS II USM: 2840 tegen 3850 gram. Toch zijn beide nieuwkomers even robuust afgewerkt, inclusief afdichting tegen stof, vocht en spatwater.

!

Specificaties Canon EF 600mm F/4L III USM

Maximaal diafragma: f/4 Beeldhoek: 4,10 graden Aantal diafragmabladen: 9 Minimale scherpstelafstand: 420 cm Gewicht: 3050 gram Prijs: € 14.229,99

Deze opname is gemaakt met een sluitertijd van 8 seconden, uit de hand, de ellebogen steunend op een hek. Dit kan alleen dankzij de voortreffelijke beeldstabilisatie. Olympus E-M1 II met 12-100mm F/4 @ 12mm (effectief: 24mm); 8s bij f/22; ISO 64. Foto: Arno ten Hoeve.

Techniek: beeldstabilisatie Beeldstabilisatie in objectieven kennen we al langer, maar tegenwoordig zit ook in veel camera’s beeldstabilisatie. Hoe werkt beeldstabilisatie, en wanneer is ze nuttig?

Erik Derycke

Een van de meest voorkomende redenen waarom een foto in de (digitale) prullenmand belandt, is dat hij niet scherp is. Tenzij je net creatief wil omgaan met onscherpte, wil je meestal dat je onderwerp scherp op de foto staat.

Er zijn verschillende mogelijke oorzaken waarom dat niet lukt. Soms is het te wijten aan een verkeerde scherpstelling, waarbij je niet focuste op het onderwerp maar op de voor- of achtergrond.

Soms is er iets mis met je lens, waardoor die niet 90

scherpstelde op het gekozen punt, maar ervoor of erachter (de zogeheten front- en backfocus).

Soms heeft het te maken met bewegingsonscherpte: wanneer je onderwerp beweegt, moet de sluitertijd kort genoeg zijn om die beweging te ‘bevriezen’.

het ware uitgesmeerd. Hoe langer de sluitertijd, hoe groter de kans dat dit gebeurt. En hoe hoger de resolutie, hoe sneller je het merkt. Er bestaat gelukkig een hulpmiddel om onscherpte door camerabeweging te voorkomen: beeldstabilisatie.

Hoe werkt dat, en wanneer helpt het (niet)?

Een veelvoorkomende oorzaak is camerabeweging tijdens de opname. Als de camera beweegt terwijl de sluiter opengaat, valt het beeld dat door de lens komt niet op één plek maar wordt het als

Camerabeweging Hoelang de sluitertijd mag zijn voor camerabeweging een probleem wordt, is te vatten in de gekende vuistregel: 1/brandpuntsafstand.

Fotokalender mei - juni

Natuurfotografie kan altijd, 365 dagen per jaar. Zonder idee met je camera naar buiten lopen kan heel verfrissend zijn. Maar soms heb je wat meer houvast nodig of mis je even de inspiratie. Deze rubriek biedt je wat je op zulke momenten nodig hebt: wat fotografeer je wanneer en waar precies?

een breed arsenaal aan gedragingen én bijpassende expressies bieden ze voor elke fotograaf wel wat wils. In deze tijd van het jaar komen de jonge steenuiltjes naar buiten en dan kan de pret beginnen. Je kunt ze vinden bij speciaal daarvoor opgehangen nestkasten, maar ook in holtes van gebouwen en bomen en zelfs in konijnengangen. Steenuiltjes zijn meestal redelijk schuw en het best te bekijken en fotograferen vanuit een schuilhut of door gebruik te maken van camouflage.

Aanvankelijk zitten de kleintjes vooral onwennig wiebelend en wild met hun kop draaiend voor het nest. Schattigheid gegarandeerd! Maar laat je niet misleiden door dat vertederend voorkomen, want het zijn al ware killers in uilskuikenkleren. De jongen kunnen zelf nog niet jagen en zijn afhankelijk van wat pa of ma uil komt brengen. Gelukkig vliegen deze af en aan met allerhande lekkers: van meikevers en regenwormen tot kikkers, kleine vogeltjes en muizen. Het is dan aan de nieuwgeborenen om eens uitgebreid met hun eten te spelen. Ze moeten immers nog leren hoe een prooi doden werkt en beheersen die techniek nog niet tot in de finesses.

Steenuilen zijn zeer fotogenieke dieren en eigenlijk biedt elk moment wel mooie fotokansen. Met name in de ochtend en voor zonsondergang is er volop activiteit, met als bijkomend voordeel dat het licht dan vaak erg mooi is. De volwassen vogels vliegen regelmatig richting nest met voedsel en deze vliegmomenten kunnen perfect benut worden om eens te oefenen met het vereeuwigen van een steenuil in vlucht. Uiteraard vliegen ze ook weer weg om nieuw voedsel te halen, wat de kans op fotografisch succes verdubbelt.

Jonge steenuil. Foto: Roeselien Raimond

Steenuil De steenuil is ons kleinste uiltje, van nog geen 30 centimeter hoog, maar daarmee niet minder leuk! Waarschijnlijk zijn er weinig natuurfotografen te vinden die niet gecharmeerd zijn door steenuiltjes. Niet heel vreemd; met

Waarop je je nog meer kunt verheugen in Jonge eendjes

Door ze een tijdje te observeren, ontdek je al snel vaste routines, zodat je op een gegeven moment wel een idee hebt welk gedrag je ongeveer kunt verwachten. Maar uiteraard kun je ook nog aangenaam verrast worden.

Wist je bijvoorbeeld dat een steenuil best goed kan rennen? En zelfs in ­bomen kan klimmen?!

mei Zandhagedis

Aardbeivlinder

Roeselien Raimond Roeselien Raimond

94

Arno ten Hoeve

Natuurfotografie workshops Heb je zin in een workshop? Hieronder een overzicht van enkele workshops die je de komende weken kunt volgen.

Kijk op de website voor een compleet overzicht.

Damhertenfotografie

Fotografisch kijken XL

Wildfotografie

Amsterdamse Waterleidingduinen o.a. 26 april, 11 mei en 20 juli

Veluwezoom o.a. 26 april en 31 mei

Anholter Schweiz o.a. 3 mei

Creatieve meervoudige belichting Veluwezoom

Filtergebruik bij landschapsfotografie Tiengemeten

Zandhagedissen

o.a. 28 april

o.a. 4 mei, 22 juni en 26 oktober

Landschapsfotografie

Natuurfotografie per boot

Oisterwijkse bossen en vennen o.a. 4 mei en 16 juni

Biesbosch o.a. 11 mei en 15 juni

Amsterdamse Waterleidingduinen 8 mei

Macrofotografie Slikken van Voorne Oostvoorne o.a. 12 mei en 23 juni

Ga naar natuurfotoworkshop.nl en boek een workshop!

96

events&kalender

Hét boek voor elke natuuren landschapsfotograaf Hoeveel gebieden ken je zo goed dat je precies weet wanneer je waar moet zijn om de perfecte foto te maken? Je wil graag nieuwe gebieden ontdekken, bijzondere soorten en adembenemende landschappen vastleggen. Maar waar begin je? Wat zijn de beste plekken, wat is het beste moment van de dag en hoe weet je zeker dat het de ­moeite waard is?

Hoe fijn zou het zijn als collega-fotografen hun gebiedskennis met jou zouden delen? Stel je voor dat al het voorwerk al door anderen gedaan zou zijn. Dan kun je gericht op pad en kom je met ­foto’s thuis die wél anders zijn. Daar wil je wel de deur voor uit!

Klinkt als een utopie? Dat was het inderdaad. Tot voor kort, want nu is er het boek De mooiste fotolocaties van Zuid-­Nederland. Meer dan 360 pagina’s met 180 gebieden en 700 exacte GPS-locaties! Bij elke locatie staat concreet beschreven wat je er wanneer kunt fotograferen. De beste plekken voor landschapsfotografie, toplocaties voor de mooiste insecten en de beste hotspots voor dieren- en vogelfotografie. Betrouwbare informatie gebaseerd op de ervaring van collega-fotografen die deze ­gebieden op hun duimpje kennen.

Bestel het boek voor slechts € 44,90. Dat is omgerekend 6 cent per locatie!

Bovendien betaal je tot 1 mei 2019 geen verzendkosten.

Rust Ruimte

Het boek is te bestellen via webshop.natuurfotografie.nl

Vakantie midden op de Veluwe Hier huurt u een: - Bungalow - Familiehuis - Kampeerplek Met respect voor mens en natuur Vakantieoord Het Lorkenbos Mosselsepad 64 in Otterlo (0318) 59 15 67 www.lorkenbos.nl

KALENDER Interessante data voor elke natuurfotograaf

Zet in je agenda ! t/m 5 mei Comedy Wildlife, Tilburg www.natuurmuseumbrabant.nl 1 mei t/m 1 juli 25 mei t/m 1 september Grid corrections, Den Haag www.fotomuseumdenhaag.nl 25 en 26 mei Fotofair, Hilvarenbeek www.fotofair.nl 25 mei t/m 30 juni Fotofestival Naarden www.fotofestivalnaarden.nl 25 mei t/m 6 oktober Lust for Life - Ed van der Elsken in kleur, Rotterdam, www.nederlandsfotomuseum.nl t/m 16 juni National Geographic the Art of Wildlife Photography, Den Haag www.museon.nl 8 en 9 juni Photo + Adventure, Duisburg www.photoadventure.eu 8 juni t/m 1 september When Red Disappears, Amsterdam www.huismarseille.nl 20 t/m 22 september Unseen Amsterdam www.unseenamsterdam.com

Exposeer jij met je foto’s of misschien wel met je fotoclub? Laat het ons weten, dan nemen we het op in onze kalender!

97

COLOFON

IN ONS VOLGENDE NUMMER:

Natuurfotografie Magazine is een uitgave van PiXFACTORY en verschijnt 6 keer per jaar.

Coverfoto Edwin Giesbers Redactieadres Natuurfotografie Magazine | Postbus 7, 3860 AA Nijkerk tel +31 (0)33 2451260 redactie@natuurfotografie.nl | www.natuurfotografie.nl facebook.com/natuurfotografienl | instagram.com/natuurfotografie.nl Hoofdredacteur Bob Luijks - bob@natuurfotografie.nl Redactieteam Arno ten Hoeve, Bob Luijks, Roeselien Raimond, Daan Schoonhoven Tekstredactie Tekstbureau Met rode letters Ontwerp en vormgeving Arno ten Hoeve

MIJN PROJECT WEIDEBEEKJUFFERS

Foto: Bert Faber

PORTFOLIO PERDITA PETZL & HENRIK SPRANZ

Druk Drukkerij Roelofs, Enschede Aan dit nummer werkten mee Rob Blanken, Rob Buiter, Erik Derycke, Edwin Giesbers, ­Andrea Gulickx, Thomas Heaton, Marijn Heuts, Ronald Wilfred Jansen, Marco Jongsma, Robin Kraaij, Lymevereniging, Konsta Punkka, Chris van Rijswijk, Luc Rooman, Chris Ruijter, Jantina Scheltema, Jeroen Stel, Ron de Vries, Johan van der Wielen.

Distributie Aboland www.aboland.nl VMB press www.vmbpress.nl Abonnementen

De prijs voor een jaarabonnement bedraagt € 46,50 voor 6 nummers. Abonnementen kunnen bij ieder nummer ingaan en worden automatisch verlengd. U kunt uw abonnement maandelijks beëindigen. Aanmelding kan via onze website (www.natuurfotografie.nl/abonneren) of bij Abonnementenland via telefoonnummer +31 (0)251 257924. U kunt hier ook terecht voor vragen over bezorging. Adreswijzigingen dienen schriftelijk te worden doorgegeven aan Abonnementenland met vermelding van de oude en de nieuwe adressering en het telefoonnummer. Opzeggingen kunt u doorgeven via www.natuurfotografie.nl/klantenservice of via www.aboland.nl. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter via @Aboland_klanten. Opgave en vragen over abonnementen in België: Abonnementenland, Ambachtlaan 21 Ubit 2a, 3001 Heverlee, +31 (0)28 085523. www.bladenbox.be voor abonneren of aboland.be voor adreswijzigingen en opzeggingen. Voor een abonnement in België betaalt u € 5,- extra aan verzendkosten voor 6 nummers.

Abonnee worden vanuit een ander land? Neem contact met ons op voor de verzendkosten. Deze bedragen gemiddeld € 10,- tot € 15,- voor 6 nummers. Beëindigen abonnement België: Opzegging dient 8 weken voor afloop van de abonnements­periode in ons bezit te zijn.

Foto: Perdita Petzl

CREATIEVE ONSCHERPTE JOHANNES KLAPWIJK

THEMA ETHIEK

www.natuurfotografie.nl © PiXFACTORY Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of ­openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Natuurfotografie Magazine drukken we op papier van verantwoorde herkomst. FSC C116979.

98

Foto: Arno ten Hoeve