Raam en Deur editie 1-2013

design | techniek | toepassing | productnieuws | regelgeving

jaargang 15, 2013

1

Vakblad voor gevelopeningen, beveiliging, raam- en deurtechniek

Cover.indd 1

15-01-13 12:09

Roto Door Compleet programma voor duurzaam dichte deuren

Aluminium Hout Kunststof

Voor-/achterdeuren

Voor duurzaam dichte deuren: met ons uitgebreide Roto Door-assortiment zijn we de meest complete aanbieder van deurtechnologie. Sloten, scharnieren, dorpelsystemen - alles bij ĂŠĂŠn leverancier voor individuele aanpassing van uw huis- en woningdeuren.

Nooduitgang- / paniekdeuren Onze uitgebreide productlijn Roto DoorSafe biedt betrouwbare meervoudige vergrendelingsloten voor paniekdeuren in openbare gebouwen (bijv. luchthavens) conform DIN EN 1125 en nooduitgangen (bijv. bedrijfsgebouwen) conform DIN EN 179.

www.roto-frank.com

Raam- en deurtechnologie

02-ROTO.indd 1

15-01-13 13:47

VO O R WO O R D Voorwoord.indd 3

De crisis is voorbij Stel dat de crisis eigenlijk al lang voorbij is? Dat het nooit meer anders wordt dan nu? Wat zou je dan doen? Hoe zouden we dan bouwen? Met wie? Op welke manier? En met welke producten? Goed om daar eens over na te denken. Uitgaan van de nieuwe realiteit in plaats van de adem in te houden en te wachten op betere tijden. Ondertussen doorbouwend zoals we altijd al bouwden.

Ondertussen zien we allerlei combi’s ontstaan die wél helemaal van deze tijd zijn. Die inspelen op de kansen die deze nieuwe tijd biedt. Of op de eisen die deze nieuwe tijd stelt. Aannemers die bouwen met de prestatie-eisen van de opdrachtgever als leidraad in plaats van zijn gedetailleerde bestek. Timmerfabrikanten die hun eigen kozijnen monteren er 25 jaar garantie op geven? Aluminium kozijnenbouwers die hun producten ver-leasen.

Fabrikanten van gelieerde producten die hun krachten bundelen ten gunste van hun klanten in plaats van achter elkaar aan te rijden met hun busjes. Gecombineerd advies in plaats van één-voor-één. Of aannemers die op vaste basis met een set onderaannemers werken. Je beste voetbalteam stel je toch ook niet iedere wedstrijd opnieuw samen uit heel andere spelers? En woningcorporaties die op die manier partneren met vaste aannemers. Elkaars taal spreken, de boeken open durven doen naar elkaar en samen goede dingen doen?

“Ja, mooi gezegd Nelissen”, denkt u misschien. “Maar als ik nou niet in dat vaste team zit. Wat blijft er dan voor

des ign | tech niek | toep ass ing | prod uctn Vak blad voo r ge ieuw s | rege velo pen inge n, b lgev ing eve iligin g, ra am- en deu rtec hnie k

1

jaargang 15, 20 13

mij over?” Ja, dan heeft u het hard te halen. Daarom doet u er ook goed aan om na te denken hoe u wél zo’n vaste partner van uw markt wordt. Hoe u kunt zorgen dat ze niet om u heen kunnen.

Ik zeg niet dat het gemakkelijk is.

Maar het is wel nodig. Dat weet ik zeker. Al hoop ik stiekem ook nog steeds dat het binnenkort beter wordt…

Marc Nelissen Hoofdredactie Raam en Deur

Cover.indd 1

15-01-13 12:09

raam en deur

1 / 2013

I

3

15-01-13 15:47

Raam en Deur

Inhoudsopgave Verlies voor Doorwin

Vakmagazine voor raam-, deur- en geveltechniek, van ontwerper tot verwerker.

De Vries Kozijnen uit Gorredijk moet haar deuren sluiten. De rechtbank heeft het faillissement uitgesproken, waardoor ongeveer 140 banen verloren gaan. Een gevoelige klap voor moederbedrijf Doorwin.

Redactie Robert Dingemans Tim van Dorsten Hans Fuchs Paul van den Hurk Louis Jongeleen Ramona Kezer Marc Nelissen Hein Stienstra Rianne van der Voort Joop Wilschut

Uitgever Marc Nelissen

Vormgeving Inpladi bv, Cuijk

Uitgave MIXpress BV Rosmalen

Redactie-adres Raam en Deur postbus 55, 5240 AB Rosmalen tel. 073.503.43.47 fax 073.503.81.53 e-mail: raamendeur@mixpress.nl

11 Gevel uit gebogen glas Het nieuwe Fletcher Hotel aan de A2 bij Amsterdam heeft een cilindrisch gebogen glazen gevel, opgehangen aan een lichtgewicht binnengevel uit GRP elementen. Veel kozijnen in de gevel zijn rond. De buitengewone gevel is bedacht door het Delftse Design & Build-bedrijf Octatube.

12

Abonnementen losse nummers E 12,50 jaarabonnement E 68 buitenland E 83 MIXpress BV (zie redactie-adres)

Duurzaam hout: van woorden naar daden

Abonnementsvoorwaarden

Woningbouwcorporaties willen voorkomen dat ze met het gebruik van hout en houtproducten bijdragen aan bosvernietiging. Uit onderzoek blijkt dat het voorschrijven van duurzaam geproduceerd hout alleen niet voldoende is.

check www.mixpress.nl/abo

Stopzetten abonnement Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

Advertenties Molijn Sales Support, Edgar Molijn postbus 61, 5258 ZH Berlicum tel. 073.503.35.44 fax 073.503.11.95 raamendeur@molijnsalessupport.nl

16

Omslagfoto

Lagere EPC niet altijd effectief

Fletcher Hotel, Amsterdam Reportage op pagina 12

Close-Up Advertorial

Copyrights Alle rechten voorbehouden.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, op welke wijze dan ook of worden opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Onderzoek toont aan: een verlaging van de EPC leidt niet automatisch tot minder energieverbruik. Reden: de helft van de woningen voldoet niet aan de steeds hoger wordende eisen. Prof. dr. ir. Henk Visscher van de TU Delft pleit voor een betere controle op de uitvoering.

20

ISSN 1389-6873

4

I

1 / 2013

Inhoudsopgave.indd 4

raam en deur 15-01-13 15:42

22

Is het een raam of is het een deur?

Postbox

Een opdrachtgever heeft een verschil van mening met een aannemer over de plaatsing van veiligheidsglas. In de basis gaat het over de zienswijze of een draaiend deel in een gevel te beschouwen is als een raam of een deur. Regelgeving en adviserende instanties geven geen duidelijkheid.

Vaktueel 11 16 20 50

Gevelarchitectuur 12

Deur in Deur uit Is het een raam of is het een deur? 22 Productinformatie 25

Eind vorig jaar zijn de definitieve wijzigingen van het Bouwbesluit 2012, de bijbehorende Regeling Bouwbesluit 2012 en de Regeling omgevingsrecht bekend geworden. Deze wijzigingen treden zo goed als zeker per 1 februari 2013 in werking.

Inside Wijzigingen wet- en bouwregelgeving

26

Raamwerk

26 Nieuwe U-waarde voor kozijnen, ramen en deuren De eisen voor isolatie van nieuwe gebouwen worden aangescherpt.

De vereiste U-waarde voor ramen, deuren en kozijnen ligt dan op het niveau van HR++glas. Wat betekent dat voor de branche? Is men voorbereid op deze aanscherping?

Rondvraag over de nieuwe vereiste U-waarde Productinformatie

28 32

Close Up Roto: wat betekent passiefbouwen voor ramen en deuren?

33 Assa Abloy: Nemef, Lips en Yale nu écht samen 35 Tremco Illbruck: kennisbundeling vanuit techniek 37

Sluitstuk

Productnieuws

34

Goed Beslagen Productnieuws

36

Luchtdicht Innovatieve ventilatie

Innovatieve ventilatie brengt ‘welbevinden’ De laatste jaren volgen de vernieuwingen van ventilatiesystemen elkaar snel op. Drijvende krachten van deze innovaties zijn: het streven naar energiezuinigheid, de behoefte aan een betere kwaliteit van het binnenklimaat en de vraag naar comfort. Drie ‘actuele producten’ geven aan wat we onder ventilatie verstaan.

38

Uitzicht Productinformatie

43

Branchepagina’s VKG VMRG NBvT

44 45 47

Buiten de Deur

38 raam en deur

Inhoudsopgave.indd 5

evoelig verlies voor Doorwin G Duurzaam hout: van woorden naar daden Lagere EPC niet altijd effectief Interessante websites

Gevel uit gebogen glas en GRP elementen

Wijzigingen wet- en bouwregelgeving

28

7

Berichten uit de markt

Beurzen en evenementen

48

1 / 2013

I 5

15-01-13 15:42

DucoTop 50 ‘ZR’ Onzichtbare plaatsing

e e

0,07

Cwinst

e C

0,06

winst

CO C C system 2

omfort

T

C4b

NEN 7120

NEN 8088-1

e

glasaftrek

system

system

FIX

0,14 Cwinst

80

0,11 prachtig Ciswinst

C4a

NEN 7120

NEN 8088-1

ronic

system

e79

min.

0,11

e kan worden eenvoudig achter het buitenspouwblad aangebracht, zodat lassic 0,26 system

Comfort

Brandwerend

DucoTop 50 ‘ZR’ is een zelfregelend ventilatierooster dat snel Cwinst en

C

Tronic

P4

NEN 7120

C4a

CO2

NEN 8088-1

het van buitenaf niet zichtbaar is.COok is discrete plaatsing op het kozijn winst

rooster kan gedeeltelijk weggewerkt worden, waardoor het zich perfect in een woning integreert. Plaatsing is mogelijk op elk type kozijn en voor kozijndieptes tot 120 mm.

DUCO OP ‘BOUWBEURS UTRECHT’ 2013 Bezoek ons op stand 01.B010 en 01.C010 4 tot 9 februari 2013

We inspire at www.duco.eu

20110920_Top50_Timmerfabrikant.indd 3 06-DUCO.indd 1

HOME OF OXYGEN

mogelijk met een vlak aluminium buitenprofiel. De binnenkant van het

info@duco.eu - Handelsstraat 19 - 8630 Veurne - Belgium - tel +32 58 33 00 33 - fax +32 58 33 00 44

27/11/12 17:12 15-01-13 13:48

Postbox FSB voldoet aan BREEAM-normen

Levendig Bouwwebinar Grote belangstelling was er voor het eerste webinar dat Eisma Bouwmedia, uitgever van vakinformatie voor de bouwsector, in december organiseerde. De deelnemers, directeuren van installatie-, onderhouds- en bouwbedrijven gebruikten de interactieve mogelijkheden volop. De sprekers die werden ondervraagd tijdens dit live-webevent waren ondernemers met echte ervaring op het gebied van totaalrenovaties: het energiezuinig maken van complete straten met slecht geïsoleerde woningen. Jark Schepens, directeur van bouwbedrijf de Bonth van Hulten in Nieuwkuijk (onderdeel van VolkerWessels) beet het spits af. Het bedrijf verbouwde twee slecht geïsoleerde appartementcomplexen in bewoonde staat om tot passiefhuizen en voerde een ‘schilrenovatie’ uit bij een straat eengezinswoningen in Drunen. Ook kwam Albert van Lohuizen, hoofd installatieconcepten bij Brink Climate Systems in Staphorst,aan het woord. Hij was vanaf het begin betrokken bij het project De Kroeven in Roosendaal, waar ook een groot aantal energieverspillende woningen volledig werd ‘ingepakt’ en van een installatie werd voorzien waardoor het energieverbruik tot praktisch nul werd teruggebracht. Van alle deelnemers aan het Bouwwebinar nam 80% van de deelnemers ook deel aan polls die voorbijkwamen en stelden ze vooral veel vragen. Volgens Eisma Bouwmedia is renovatie een belangrijk thema voor de komende jaren. Totaalrenovaties zijn de toekomst van de bouwsector: Nederland telt miljoenen woningen die slecht geïsoleerd zijn. Eisma Bouwmedia is dan ook van plan in de nabije toekomst meer Bouwwebinars te organiseren.

Campagne Ellen-profielen Tochtprofielenfabrikant Ellen startte deze winter een energiebesparingscampagne. Dit doet zij onder meer als partner van het ‘Hier Klimaatstraatfeest’. Tijdens de campagne is er een prominente rol weggelegd voor het authentiek houten dorpelprofiel ‘Authentiek Beuken’ en het opbouwprofiel ‘Tochtlat Authentiek Beuken’. Als partner van het Hier Klimaatstraatfeest organiseert Ellen diverse activiteiten.

Het Klimaatstraatfeest is een landelijke competitie, georganiseerd door de Hier Klimaatcampagne om heel Nederland te betrekken bij de oplossing van het klimaatprobleem door de bewustwording van energiebesparing te vergroten. De energiebesparingswedstrijd startte op 21 november en eindigt op 31 maart. Ellen is een merknaam geproduceerd en gedistribueerd door Elton.

raam en deur Postbox_3Pag.indd 7

FSB is wereldwijd het eerste bedrijf in de bouwbeslagbranche dat het ISO 14025 keurmerk op haar producten mag toepassen. Dit maakt FSB ook de enige producent van raam- en deurbeslag dat aan de normen volgens de BREEAMbeoordelingsmethode voldoet. BREEAM is één van de meeste gehanteerde beoordelingsmethoden om de duurzaamheidprestaties van nieuwe of bestaande gebouwen te beoordelen. Deze beoordeling wordt gedaan op basis van negen verschillende criteria op het gebied van duurzaamheid, waaronder gezondheid, energie, afval en het gebruik van materialen. Om in aanmerking te komen voor een BREEAM-certificaat, zal dus tijdens de bouw van een project rekening gehouden moeten worden met de toepassing van de juiste producten bij de inrichting van het gebouw. Hierbij is het een vereiste dat producten die zijn gebruikt, gecertificeerd zijn en de volledige waardeketen en productie-informatie bekend en transparant zijn.

Brandbrief naar kabinet Deze week heeft de Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten (NBvT) een brandbrief gestuurd aan de leden van de Tweede Kamer.

De NBvT wil duidelijk maken welke gevolgen het door het huidige kabinet ingezette beleid ten aanzien van de woningbouwcorporaties heeft. Uit rondvraag onder haar leden blijkt dat een zeer groot aantal projecten van woningcorporaties door de maatregelen van dit kabinet acuut is stopgezet of voor onbepaalde tijd wordt opgeschort.

Aan de Kamerleden is een lange projectenlijst met aantallen woningen en plaatsnamen toegezonden om concreet aan te geven waarover wordt gepraat. Het betreft op dit moment al duizenden woningen.

Directeur Willem Olthof van de NBvT: “Het aantal werknemers binnen de timmerindustrie is al gekrompen van 13.500 werknemers voor de crisis naar 9.000 werknemers op dit moment. Deze daling zet voort met circa 100 werknemers per maand. Bovenop de bestaande crisis zal de beleidsmaatregel van dit kabinet, met betrekking tot woningcorporaties, vergaande gevolgen hebben voor de timmerindustrie.” Met de lange projectenlijst hoopt de NBvT het probleem concreet te maken en de bewindspersonen ervan te overtuigen de aangekondigde maatregelen te herzien.

3 / 2012

I 7

15-01-13 12:15

Postbox Renson sponsort Belgische wielerploeg

CGI neemt Interver SA over CGI International, fabrikant van brandwerend glas, nam de handelsactiviteiten en voorraad over van Interver SA, de Franse producent van brandglasproducten. CGI International zal het bedrijf voortaan beheren onder de naam CGI France SA, een volledige dochteronderneming en afzonderlijke businessunit binnen de CGI Group. David Jolliffe, managing director van CGI International, over de overname: “Dit is onze eerste belangrijke investering in productietaken in Europa. De overname vormt daarom een belangrijke mijlpaal in ons doel om een onafhankelijke wereldleider op het gebied van brandglas te worden.” De producten worden onder de merknaam Pyroguard geproduceerd.

Renson en Omega Pharma – QuickStep Cycling Team hebben een partnership voor de wielerjaren 2013 en 2014 afgesloten. De specialist in ventilatie en zonwering uit Waregem (België) zet daarmee zijn eerste stappen in de wielersport als nieuwe partner voor de topformatie van Patrick Lefèvere. De komende twee seizoenen zal de naam Renson in het World Tour wielerpeloton te zien zijn als partner van het Omega Pharma – Quick-Step Cycling Team van toprenners als Tom Boonen, Mark Cavendish, Sylvain Chavanel en Tony Martin. De naam Renson zal op de broeken van de renners staan, net als op de wagens en het marketingmateriaal van het team.

Nieuwe rekenmodule CO2-opslag

Lamikon ontvangt octrooi Volhout FSC, een minimum aan energieverbruik en minimaal onderhoud op termijn. Het LamikonLongLife++ passiefkozijn dat in 2010 is ontwikkeld ontving recentelijk octrooi op basis van de zeer hoge isolatiewaarde van het kozijn. Het massief houten kozijn voldoet aan de allerhoogste eisen qua energiereductie en materiaalgebruik.Ruud Verweij van Verweij Houttechniek uit Woerden is één van de drijvende krachten achter de ontwikkeling van LamikonLongLife++. “De kracht van de ontwikkeling was het 100% out-of-the-boxdenken. In het plan van eisen stond het gebruik van volhout FSC en minimaal onderhoud op termijn centraal. Van daaruit ontwikkelden we een ‘gezond verstand’ passiefkozijn vervaardigd uit massief Europees hout en met naar buiten draaiende ramen. Tot op heden is dit het enige passiefkozijn met naar buiten draaiende ramen.”

De NBvT heeft de berekening van CO2-opslag in 29 houtproducten vereenvoudigd in een online rekenmodule. Door houtsoort en hoeveelheid te kiezen, is direct te zien hoeveel CO2 wordt opgeslagen in hout en houtproducten. Het unieke aan deze rekenmodule is dat binnen enkele minuten ook een compleet samengesteld houtproduct, bestaande uit verschillende houtsoorten wordt doorgerekend.

Zo kun je eenvoudig zien hoeveel CO2 er in het totale product is opgeslagen en kan men complete gevelprojecten eenvoudig doortekenen. De rekenmodule is te vinden op co2opslag.nbvt.nl

Groothuis lanceert Hout Garant Plan Timmerfabriek Groothuis biedt haar afnemers het Hout Garant Plan, een totaaloplossing die volledig aansluit bij de vraag van de markt naar Resultaatgericht Vastgoed Onderhoud (RVGO).

Het plan werd opgesteld in samenwerking met Wijzonol Bouwverven. De afnemers wordt veel werkzaamheden uit handen genomen, waardoor de beheerskosten verminderen en de exploitatiekosten voor langere tijd volledig inzichtelijk zijn. Zo wordt de levensduur van duurzaam houten geveltimmerwerk, geproduceerd volgens Concept IV van BRL0801, samen met gerenommeerde ketenpartners voor minimaal 25 jaar gegarandeerd. Zwaarwegende aspecten binnen het plan zijn milieu, isolatiewaarden, veiligheid en mogelijkheden tot recycling.

MENSEN Geert van Meersbergen (46) trad per 1 januari in dienst bij DOM Nederland als accountmanager voor de regio Zuid-Nederland. Van Meersbergen heeft sinds 1999 diverse functies bekleed in de hang- en sluitwerkbranche en heeft een ruime ervaring. Zijn voorganger Laurens Hulisélan zal zich weer gaan bezighouden met de Electronics-afdeling binnen DOM Nederland.

8

I 1/ 2012

Postbox_3Pag.indd 8

raam en deur 15-01-13 12:15

Postbox Vernieuwde AGC-website brandwerend glas De ontwikkelingen in brandwerend glas volgen elkaar in razend tempo op. Reden voor AGC om de website voor brandwerend glas, www.yourpyrobel.com, geheel te vernieuwen. Joris van der Vleuten, technisch adviseur brandwerend glas: “De vernieuwde site heeft nu hetzelfde stramien als onze AGC-productensite yourglass.com. De vernieuwde site is uitgebreider en overzichtelijker dan de oude.

Zaken als projecten, regelgeving en veelgestelde vragen zijn nu netjes gerangschikt. Eén van de meest geraadpleegde features, de productkiezer, is nu ook vertaald naar de Belgische normen.”

Ploeg Kozijnen vernieuwt website De website www.ploegkozijnen.nl is in een nieuw jasje gestoken.

Ploeg Kozijnen stelt dat het design, de techniek en de vindbaarheid van de ´oude´ site niet meer van deze tijd waren en breidde de website uit met onder andere meer informatie over het bedrijf en de producten, meer mogelijkheden tot contact en uitgebreider film- en fotomateriaal.

Primeur: bamboe deuren

Samenwerking gevelbouwers

Met de ontwikkeling van een van bamboe gemaakte deur schaft ReinÆrdt Deuren het gebruik van tropisch hardhout af. Dit levert een enorme milieuwinst op. Jaarlijks produceert ReinÆrdt driehonderdduizend deuren, waarvoor zo’n twintigduizend m³ hout wordt gebruikt. Verwacht wordt dat vrijwel alle deuren die uit de fabriek rollen voortaan van bamboe worden gemaakt.

Bamboe is een stuk duurzamer dan het nu gebruikte gecertificeerde hout. Allereerst omdat bamboe een grassoort is, zelfs één van de snelst groeiende grassoorten. Bamboe kan worden gekweekt in plantages, zo wordt ontbossing voorkomen. De kwaliteit van de bamboedeur is zeer hoog, vergelijkbaar met de hardste houtsoort. Alle krachttesten, brandtesten, duurtesten en rooktesten zijn geslaagd. De eerste bamboe deuren zijn al geleverd. Zo kreeg de nieuwbouw van Isala Klinieken in Zwolle 5.000 deuren.

De Gevelbouw Groep en Ventura Gevelbouw hebben de handen ineengeslagen om te kunnen voldoen aan de vraag vanuit de markt om meer maatwerk te leveren tegen steeds lagere kosten.

De bedrijven uit respectievelijk Drachten en Didam bieden de markt beide een compleet gevelassortiment aan in kunststof en aluminium, terwijl de uitvoering gescheiden wordt uitgevoerd, door de betreffende specialist, afhankelijk van het product. Het gezamenlijk CRMsysteem zorgt voor controle en transparantie over het hele proces van elk project. De Gevelbouwgroep richt zich sinds 5 november 2012 enkel nog op aluminium gevelsystemen.

De verwerkte profielsystemen zijn van Alcoa en Schüco. De kunststof productie gaat geheel naar Ventura Gevelbouw, terwijl hun aluminiumproductie gesloten werd. De verwerkte kunststof gevelsystemen bij Ventura Gevelbouw zijn de volledige assortimenten van Profine en Schüco.

Dit vergroot voor beide ondernemingen het assortiment en het specialisme in de uitvoering.

raam en deur Postbox_3Pag.indd 9

3 / 2012

I 9

15-01-13 12:15

Fixscreen® Mono AK • • • • •

Connect & Go-technologie voor eenvoudig onderhoud Alle voordelen van Fixscreen® EVO Maximaal thermisch & akoestisch comfort Verschillende binnenafwerkingen mogelijk Verborgen plaatsing

Invisivent® EVO • Verborgen plaatsing met een maximaal respect voor de architectuur • Natuurlijke, energievriendelijke comfortoplossing • Inbraakveilig ventileren (klasse WK 2) • Insecten- en regeninslagwerend • Ook leverbaar in akoestische versie (AK) of met hoger debiet (HF) Hal 1 • Stand D.032

Wenst u meer informatie? www.renson.nl

4 - 9 februari 2013 • Utrecht

argenta

®

opening doors

argenta® invisible neo • Onzichtbaar scharnier • Geen vijzen zichtbaar • Extra vereenvoudigde hoogteregeling: geen spie nodig • 3D regelbaar: zonder afnemen van de deur • Universeel: zowel voor linkse als rechtse deuren • Compacte afmetingen • 3 types: S-5, M-6, L-7 • Easy-Hook® plaatsing: plaatsen en regelen door slechts 1 persoon

argenta® invisidoor Onzichtbaar aluminium kader voor binnendeuren • eenvoudig te plaatsen • geen scheuren in plakwerk • groot aanbod aan standaardmaten, maatwerk eveneens mogelijk • standaard voorzien van primerlaag

Hal 2 • Stand D.078

nv Argent Alu sa | Bankstraat 2, 9770 Kruishoutem - Belgium T +32 (0)9 333 99 99 | F +32 (0)9 333 99 90 | info@argentalu.com | www.argentalu.com

10-ARgenta 1 raam&deur_Ren_Arg_1212.indd 1

4 - 9 februari 2013 • Utrecht

15-01-13 13:49 4/12/12 09:14

Vaktueel

Gevoelig verlies voor Doorwin Als gevolg van de jarenlange hevige crisis in de woningbouw moet De Vries Kozijnen uit Gorredijk haar deuren sluiten. De rechtbank heeft op 8 januari het faillissement uitgesproken, waardoor ongeveer 140 banen verloren gaan. Een gevoelige klap voor moederbedrijf Doorwin.

In mei 2012 vond bij het geplaagde De Vries Kozijnen nog een directeurswissel plaats. Dirk Jan Bax volgde Sjouke Bus op. John Rietveldt, CEO van Doorwin, sprak destijds hoopvolle woorden bij het aantreden van Bax: “Dirk Jan Bax heeft zich bij Strukton en Dura Vermeer bewezen als een bekwame en gedreven bestuurder. Onder zijn leiding zal De Vries Kozijnen zich verder gaan ontwikkelen op het gebied van leanmanagement en nieuwe duurzame producten die aansluiten bij de vraag uit de markt.” De Vries Kozijnen had het echter al lange tijd moeilijk. Vorig jaar vloeiden reeds bijna 130 werknemers af en al drie jaar op rij draaide het bedrijf fors verlies, zo laat Doorwin in een persbericht weten. De aandeelhouders stelden de afgelopen jaren meerdere keren additionele financiering beschikbaar aan de groep waartoe De Vries behoort. Door een groot gebrek aan orders bedroeg het verlies van De Vries Kozijnen in de afgelopen periode echter nog steeds een half miljoen euro per maand. Het orderboek voor de komende maanden is eveneens slecht gevuld. Op de kozijnenfabriek uit Gorredijk werd de afgelopen drie jaar circa € 15 mln verloren. De grote verliezen bij De Vries en de verwachte continuering hiervan in 2013 bracht de positie van Doorwin, en daarmee de overige zusterbedrijven, in gevaar.

Marktleider Net als elders in de bouwsector zijn de gevolgen van de economische crisis goed merkbaar bij Doorwin. “We hebben moeten herstructureren, er zijn bedrijven verdwenen en we zijn met zevenhonderd man ingekrompen”, zei Rietveldt onlangs in Cobouw. “Dit was absoluut geen plezierige periode. Aan de andere kant hebben we de afgelopen twee jaar onze zaken op orde gebracht en nu zijn we klaar om onze positie als marktleider verder uit te bouwen.” Na de sluiting van De Vries is Doorwin naar eigen zeggen weer gezond.

Het bedrijf heeft na het faillissement nog negen dochterbedrijven, waar in totaal 670 mensen werkzaam zijn. Daarmee blijft Doorwin marktleider op het gebied van totale De Vries plaatst kozijnen tijdens de renovatie van 44 woningen in de Wilgenhof in Pijnacker. geveloplossingen met

houten kozijnen, kunststof kozijnen, gevelelementen en buitendeuren.

De Doorwin Groep tracht op de crisis in te spelen door zich in toenemende mate te richten op de renovatiemarkt en op samenwerkingsverbanden met bepalende marktpartijen.

Dalende omzet Het faillissement van De Vries Kozijnen betekent een flinke dreun voor de kozijnproductie van Doorwin. Dochterbedrijven Vianen Kozijntechniek en De Kock van Gelder produceren eveneens houten kozijnen, maar opereren vanwege hun unieke marktposities zelfstandig. De Divisie Kozijnen bestaat verder uit Europrovyl en Transcarbo.

De Divisie Deuren heeft vier merken: Kegro Deuren, Tinga Deuren en Ramen, Van Bruchem Deurenfabriek en Norhtgo Deuren. Met Gevelplan is ook een bedrijf in geveloplossingen en –onderhoud aangesloten bij Doorwin. In het boekjaar 2011 zorgden de dochterbedrijven van Doorwin voor een omzet van € 132 mln, € 6 mln minder dan in 2010. De orderintake bedroeg ruim € 143 mln.

raam en deur Vaktueel_Doorwin.indd 11

Van Kegro naar Rugby naar Doorwin Doorwin vindt zijn oorsprong in Groesbeek, waar in 1974 een timmerfabriek en houthandel worden gestart door J.A. Kersten.

Vier jaar later wordt de naam Kersten Groesbeek veranderd in Kegro Deuren. Jaren van succes volgen. In 1980 breidt de fabriek met een tweede pand uit. In 1985 volgt een derde gebouw. Nadat in 1988 zelfs een vierde pand nodig is, verhuist het bedrijf naar haar huidige fabriek op de Industrieweg 25 in Groesbeek. In datzelfde jaar koopt het Engelse bedrijf The Rugby Group een aantal Nederlandse deuren-, ramen- en trappenfabrieken, waaronder Kegro Deuren. Jaren later wil het bedrijf zich enkel nog richten op haar kernactiviteiten cement en kalk en verkoopt de Nederlandse bedrijven weer. Toen is de holding Doorwin opgericht, waarvan Kegro Deuren deel uitmaakt.

1 / 2013

I 11

15-01-13 15:46

Gevelarchitectuur

Door Hans Fuchs

Rondom prefab: Fletcher Hotel Amsterdam

Gevel uit gebogen glas en GRP elementen Het nieuwe Fletcher Hotel aan de A2 bij Amsterdam heeft een een cilindrisch gebogen glazen gevel, opgehangen aan een lichtgewicht binnengevel uit GRP elementen (Glass Reinforced Plastic).

Veel kozijnen in de gevel zijn rond. De buitengewone gevel is bedacht door het Delftse Design & Buildbedrijf Octatube. Ir. Joeri Bijster van Octatube: “Deze gevel is uniek.”

Futuristisch, dat is het juiste woord voor het nieuwe Fletcher Hotel aan de A2 bij Amsterdam. Het 4-sterrrenhotel is een cilinder van zestig meter hoog, met een glazen huid waarop een patroon van blauwe bollen is gedrukt. Met die futuristische verschijning voldoet het Fletcher Hotel in alle opzichten aan de eerste van twee belangrijke eisen, die de gemeente Amsterdam stelde aan de nieuwbouw op deze locatie: de gemeente verlangde hier een gebouw dat de omgeving een impuls zou meegeven.

Blikvanger Een impuls geeft het Fletcher Hotel de omgeving zeker. Het gebouw in de lus van de verbinding tussen de snelwegen A2 en A9, niet ver verwijderd van de Amsterdam Arena, de Heineken Music Hall, Amsterdam RAI en het AMC, is een echte blikvanger.

In die blauwe blikvanger bevinden zich honderdtwintig hotelkamers, negen vergaderzalen en een fitnesscentrum, verdeeld over achttien verdiepingen. De smalle voet uit prefab beton herbergt de toegang tot de parkeergarage en de lobby van het hotel. Het hotel heeft honderdtwintig parkeerplaatsen, onder- en bovengronds. Boven in de toren zijn een panoramarestaurant en een skylounge gevestigd, met uitzicht op het silhouet van de stad Amsterdam en de omgeving met zijn infra, de Ouderkerkerplas en het omringende polderland. Een tweede belangrijke eis die de gemeente stelde aan projectontwikkelaar Caransa: alzijdigheid.

Die eis resulteerde in de opmerkelijke ronde bouwvorm van het hotel.

De alzijdigheid wordt nog eens onderstreept door de bijzondere blauwe prints op de gevel van het Fletcher Hotel. Die maken van de nieuwbouw overdag al een opmerkelijke, autonome verschijning. Maar ’s avonds doet het gebouw er nog een schepje bovenop. Dan wordt de gevel van binnenuit aangelicht en ontstaat het beeld van een zestig meter hoge, abstracte blauwe kolom met een gevel vol over elkaar heen tuimelende blauwe bollen, ronde uitsparingen en kozijnen.

Prefab beton Het Fletcher Hotel is niet alleen bijzonder vanwege zijn hoofdvorm en blauwe gevel. Het gebouw is ook een schoolvoorbeeld van bouwen in prefab beton. Nagenoeg het hele gebouw is opgetrokken uit prefab

12

I

1 / 2013

Gevelarchitectuur.indd 12

elementen, 602 in totaal. Die betonnen bouwstenen werden vervaardigd in Duitsland, bij het bedrijf Max Bögl in Sengenthal.De fundering van het Fletcher Hotel bestaat uit een betonplaat van 1,2 meter dikte, met daaronder honderd betonpalen. In het hart van het gebouw bevindt zich een vierkante betonnen kern, opgebouwd uit negen prefab delen per verdieping. De kern zorgt voor de stabiliteit van de toren en herbergt onder andere de liften en trappenhuizen van het hotel.

Om de vierkante kern heen staat een ronde betonnen wand, opgebouwd uit tien prefab delen per verdieping. Deze ronde wand vormt de buitenwand van de kern van het Fletcher Hotel. In de ronde wand bevinden zich de deuren naar de hotelkamers.

Ook de verdiepingsvloeren tussen de vierkante kern en de ronde wand zijn prefab beton. Deze vloeren bestaan uit vier delen per verdieping.

Aan de buitenkant van de kern liggen de prefab vloeren van de hotel-

raam en deur 15-01-13 11:20

Gevelarchitectuur

Projectgegevens Opdrachtgever: M. Caransa, Amsterdam Architect: Benthem Crouwel Architekten, Amsterdam Hoofdaannemer: Strukton Bouw & Vastgoed, Utrecht Design + Build gevel: Octatube, Delft Buitendeuren: J.M. van Delft + zn., Drunen GRP elementen: Holland Composites Industrials, Lelystad Adviseur installatietechniek: Wichers en Dreef, Badhoevedorp Adviseur bouwfysica, akoestiek, duurzaam bouwen, brandveiligheid en installatietechniek: MoBius consult, Driebergen.

Adviseur constructie: Van Rossum Raadgevende Ingenieurs, Amsterdam Bruto vloeroppervlak: 6500 m² Start montage gevel: februari 2012 Oplevering gevel: december 2012

kamers. Deze buitenkern bestaat uit twintig prefab vloerdelen per verdieping, gedragen door stalen vakwerkliggers.

Geïntegreerd gevelsysteem De bouw van het Fletcher Hotel ging in 2011 van start. Half april 2012 werd het hoogste punt bereikt.In februari 2012 startte de montage van de gevel. De gevel van het gebouw is rondom opgetrokken uit een geïntegreerd gevelsysteem, bestaand uit een cilindrisch gebogen glazen buitengevel (de zogenaamde screens), opgehangen aan een lichtgewicht binnengevel uit composieten GRP elementen. Alles bij elkaar telt de gevel 5.500 m² glasoppervlak. Opmerkelijk detail: veel kozijnen in de gevel zijn rond, in aansluiting op de blauwe bollen die op de screens geprint zijn. De buitengewone gevel van het Fletcher Hotel is ontwikkeld door het Delftse bedrijf Octatube. Ir. Joeri Bijster van Octatube: “Wij zijn al

vroeg in het traject betrokken geraakt bij dit bouwproject. In eerste instantie zouden wij alleen de cilindrisch gebogen glazen gevelhuid uitvoeren. Die zou aanvankelijk nog bevestigd moeten worden op een traditionele HSB-binnengevel. Door ook de engineering en uitvoering van de binnengevel naar ons toe te trekken, konden we een geïntegreerd gevelsysteem ontwikkelen. Daarbij zijn de traditionele HSB-wanden vervangen door composieten GRP elementen. Zo konden we de constructieve en bouwfysische uitdagingen die er lagen om de glazen gevel op te hangen aan een lichtgewicht binnengevel, in één klap oplossen.”

GRP GRP, ook bekend als glasvezelversterkte kunststof (GVK), wordt veelvuldig toegepast in de botenbouw en voor de bouw van lichtgewicht vliegtuigen. GRP bestaat uit glasvezels, gevat in een polyesterhars. GRP

raam en deur Gevelarchitectuur.indd 13

1 / 2013

I

13

15-01-13 11:21

DOM_ANZ_Guardian_1251_91x126_NL_DOM 20.12.12 14:42 Seite 1

“The Sound of Silence” met de suskasten VariaCoust EPC

Voorkomt geluidsklachten, verbetert het leefcomfort en bespaart energie

Intelligent deurbeslag De

beste

akoestisch e prestatie

De beste akoestische prestatie Unieke zelfregelende EPC-klep Verhoogt comfort en bespaart energie EasyClean constructie Ook toepasbaar in schuine daken VEI LI G HE ID, K WA LI TEIT , D OM.

www.dom-nederland.nl

10-ARgenta 1

Better Air, better Life Aralco NVS

•

+32 56 53 80 60

•

info@aralco.be

•

www.aralco.be

15-01-13 13:54

Gevelarchitectuur ‘Met GRP konden we alle constructieve en bouwfysische uitdagingen aan de gevel in één klap oplossen’ is een composiet-materiaal dat geometrisch veel mogelijkheden biedt.

Het leent zich met repititie erg goed voor vormcomplexiteit. Zo zijn in het Fletcher Hotel de sparingen aan de dagkant van de ramen in het ronde GRP element dubbel gekromd.

Octatube deed in eerdere projecten al ervaring op met GRP elementen, en gebruikte die kennis om in het Fletcher Hotel een sprong naar voren te maken en de voordelen die het materiaal biedt, ook constructief te benutten. Daarbij werd samengewerkt met de firma Holland Composites in Lelystad, die de GRP-elementen leverde. Joeri Bijster: “Het GRP element is een integraal gevel-element, dat ook constructief meewerkt. GRP gaat langer mee dan hout. Zeker in deze toepassing, waarbij de elementen als onderdeel van de dubbele huidgevel zijn gerealiseerd. Daarnaast heeft het GRP ook een akoestische functie, door de ontkoppeling van binnen- en buitenzijde. De elementen hebben een hoog prefab-gehalte en zijn in één keer stuk voor stuk aan de vloeren bevestigd door middel van stalen beugels. Ze zijn gemonteerd als complete gevel-elementen. ” Daar kwam nog bij dat de bouwplaats extreem klein was. Bijster: “De bewegingsruimte rond de toren was voor alle partijen beperkt. De GRP gevel is dan ook volledig vanaf de vloer gemonteerd.”

Isolatie De prefab composiet GRP elementen bestaan aan de binnenzijde uit een gipsplaat, met daarop Acoustikon verende, absorberende regels en isolatieschuim. De GRP elementen hebben aan de binnenkant isolatiemateriaal. Aan de buitenkant van het element bevinden zich twee GRP platen. Tussen deze beide platen is 150 mm PIR-isolatie aangebracht.

Aan de randen zijn de elementen voorzien van rubberen profielen. In de GRP elementen zitten ronde ramen. Bijster: “De 130 GRPelementen hebben 114 kleine ronde ramen en acht grote ronde ramen.

Octatube heeft de ronde glazen ramen geïnstalleerd en ontworpen in de GRP elementen. De aanslag voor het raam is opgevangen in de geometrische vorm van het GRP. Het glas is met aluminium gewalste u-profielen tegen de aanslag geklemd. Daarna is het isolatieglas structureel verkit.”

Bijster: “De buitenste schil is volledig van glas en dus transparant.

Octatube heeft de verschillende bollenpatronen, die door de architect zo bedacht waren, geoptimaliseerd. Zo kon repetitie worden gerealiseerd in de glaspanelen, met toch een afwisselend beeld. Ook is het stippenpatroon aangepast om het printen productietechnisch haalbaar te maken en om van binnen naar buiten te kunnen kijken. De functie van het bollenpatroon is vooral architectonisch. Het glas zelf heeft ook een belangrijke akoestische functie - het Fletcher Hotel staat op een drukke, geluidbelaste locatie direct naast de A2.”

Entree Ook de entreegevel van het Fletcher Hotel is bijzonder. Hier is warm gebogen isolatieglas ingezet en Janisol SG-deuren. Deze stalen deuren zijn geleverd door J.M. van Delft + zn. uit Drunen en bij Octatube verlijmd. Al het glas is warm gebogen en gehard.

Op de bovenste verdiepingen, met restaurant en skylounge, zijn aan de gevel gefaceteerde glaspuien toegepast. Joeri Bijster: “Hier staan de kolommen buiten, het glas zit aan de binnenzijde. Hierdoor kon het glas, in verband met de beperkte bereikbaarheid door de buitenschil, te allen tijde van binnenuit gemonteerd worden. De afmetingen van deze glaspanelen zijn afgestemd op de grootte van de lift. Het glas is hier verticaal structureel verkit op de kolommen, horizontaal zijn stalen Stabalux-profielen gebruikt. Aan de binnenzijde bestaat de afwerking uit glaslatten en kliklijsten. Het glas is 8/15/8.8.2.”

Bijster noemt het Fletcher Hotel een bijzonder bouwproject: “Dit project is een goed voorbeeld van onze Design & Build filosofie en integrale projectmatige aanpak. Het hotel heeft een unieke gevel gekregen.”

Screens Niet alleen de honderddertig GRP elementen in het Fletcher Hotel zijn prefab vervaardigd. Dat geldt ook voor de screens. De gebogen glazen buitenwanden bestaan uit tien screens per verdieping, bedrukt met een blauw bollenpatroon. De screens zijn gefabriceerd in China. Ieder screen bestaat uit vier glaspanelen van 1,8 bij 3 meter. De opbouw van het buitenglas is 2 bij 8 mm.

raam en deur Gevelarchitectuur.indd 15

Duurzaam Duurzaamheid was een belangrijk thema bij het ontwerp van het Fletcher Hotel. Volgens hoofdaannemer Strukton haalt het hotel een goede score op de Green-calc en het Energielabel. MoBius consult uit Driebergen adviseerde over onder andere duurzaamheid, en daarnaast over onder meer akoestiek en brandveiligheid van het Fletcher Hotel Amsterdam. Ook in het interieurontwerp was duurzaamheid een thema. Het hotelinterieur werd ontworpen door designer Robert Kolenik. Hij gaf het hotel een ‘Eco Chic’ interieur, waarin duurzaamheid verweven is met warmte en huiselijkheid.

1 / 2013

I

15

15-01-13 11:21

Vaktueel

Door Annemieke Winterink en Mark van Benthem

Duurzaam hout: van woorden n Woningbouwcorporaties en andere opdrachtgevers willen voorkomen dat ze met het gebruik van hout en houtproducten bijdragen aan bosvernietiging. Door in opdrachten en bestekken voor te schrijven dat er duurzaam geproduceerd hout uit verantwoord beheerde bossen moet worden toegepast, probeert men invulling te geven aan deze wens. Echter, uit recent onderzoek blijkt dat het voorschrijven van duurzaam geproduceerd hout alleen niet voldoende is. Hoe moet het dan wel? Controle op de daadwerkelijke toepassing blijkt cruciaal.

Certificering van verantwoord bosbeheer en de houtketen is een middel om aan te tonen dat hout afkomstig is uit een verantwoord beheerd bos. Het gebruik van duurzaam geproduceerd hout is daarmee een stimulans voor verantwoord bosbeheer. Bovendien is duurzaam geproduceerd hout één van de meest milieuvriendelijke bouwmaterialen. Bij de aanbesteding van ramen, deuren en kozijnen wordt vaak gebruik gemaakt van bestekken waarin onder meer wordt omschreven aan welke eisen de materialen moeten voldoen. Stichting Probos heeft de afgelopen tijd gewerkt aan standaardbestekbepalingen ten aanzien van de duurzame herkomst van het hout (zie kader 1).

Deze bestekbepaling is afgelopen zomer opgenomen in de gestandaardiseerde bestekssystematiek voor de woning- en utiliteitsbouw (de STABU-systematiek). Onderzoeken van Milieudefensie en WNF tonen echter aan dat er een groot verschil zit tussen voorschrijven van duurzaam geproduceerd hout en het uiteindelijk ook geleverd c.q. toegepast krijgen. Projectevaluaties, uitgevoerd door Probos voor zowel het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) als FSC Nederland bij overheden en woningbouwcorporaties, bevestigen deze bevindingen.

Van vraag naar levering Figuur 1 laat zien welke stappen van belang zijn om aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout daadwerkelijk gerealiseerd te krijgen.

De eerste drie stappen zijn vaak redelijk tot zeer goed ingebed in de onderzochte organisaties. Het zijn met name de stappen vier en vijf waar tot op heden niet of nauwelijks aandacht voor is.

Om te bepalen wat voor de Nederlandse overheid duurzaam geproduceerd hout is, zijn in 2008 de inkoopcriteria voor duurzaam hout vastgesteld (Dutch Procurement Criteria for Timber). De toetsingscommissie

Stap 1

Beleidsmatig kiezen voor DUPRO hout

Stap 2

Vertalen wens DUPRO hout naar eisen

Stap 3

Foto’s: Mark van Benthem, Probos.

Inkoop Duurzaam Hout (Timber Procurement Assessment Committee, TPAC) toetst certificeringssystemen voor verantwoord bosbeheer en de handelsketen, zoals Forest Stewardship Council (FSC) en Programme for the Endorsement of Forest Certification (PEFC) aan deze inkoopcriteria.

De bewindspersoon van het ministerie van IenM besluit vervolgens over de toelating van de getoetste certificerings- systemen tot het duurzaam inkoopbeleid van de rijksoverheid. Op dit moment zijn FSC en PEFC, m.u.v. het Maleisische systeem MTCS, toegelaten tot het duurzaam inkoopbeleid.

Certificeringsystemen In navolging van de overheid kunnen ook marktpartijen en semioverheden gebruikmaken van de Dutch Procurement Criteria for Timber als minimumeis voor de herkomst van houten producten. Een voordeel

Eisen integreren in bestek

Stap 4

Levering controleren

Stap 5

Nacontrolle beleid middels monitoring

Figuur 1. Stappenplan implementatie duurzaam geproduceerd hout (DUPRO) bij opdrachtgevende partijen.

16

I

1 / 2013

Vaktueel Duurzaam Hout.indd 16

raam en deur 15-01-13 13:33

Vaktueel Bestekbepalingen aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout

n naar daden hiervan is dat er in de aanbesteding geen specifieke certificeringssystemen (keurmerken), worden voorgeschreven. Er wordt verwezen naar criteria waaraan de certificeringsystemen, waarmee het hout wordt geleverd, minimaal aan moeten voldoen. Daarnaast zorgt het voor duidelijkheid naar de markt en doordat de markt meer keuze heeft, vergroot het de kans dat de economisch meest voordelige optie wordt geleverd. De bestekbepaling ten aanzien van duurzaam geproduceerd hout in de STABU-systematiek verwijst ook naar de inkoopcriteria voor duurzaam geproduceerd hout van de Nederlandse overheid (de Dutch Procurement Criteria for Timber). De bestekbepaling voor aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout bestaat uit een artikel onderverdeeld in lid 1 t/m 4 (kader 1). Wanneer men niet gebonden is aan openbare aanbestedingen kan overwogen worden alleen lid 1 t/m 3 op te nemen.

Vertrouwen is goed, controle is beter Controle is cruciaal om zeker te stellen dat het hout voor bijvoorbeeld ramen, deuren en kozijnen, conform het bestek, aantoonbaar afkomstig is uit een verantwoord beheerd bos. Informeer regelmatig of levering van het hout volgens plan verloopt. Hierbij spelen zowel de projectleider als de opzichter op de bouw een grote rol. Er zijn twee documenten waarmee gecontroleerd kan worden of de producten bestaan uit duurzaam geproduceerd hout: 1) de pakbon en 2) de (eind)factuur.

Van bos tot eindconsument Om zeker te stellen dat het hout in bijvoorbeeld een kozijn afkomstig is uit een gecertificeerd bos, wordt de hele handelsketen van bos tot eindconsument gecontroleerd. Alleen een bedrijf dat in het bezit is van een handelsketencertificaat (ook wel Chain of Custody of CoCcertificaat) mag claimen dat het geleverde product gemaakt is van aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout. Elk bedrijf dat eigenaar van het hout wordt en het bewerkt, dient CoC-gecertificeerd te zijn. Een bedrijf dat CoC-gecertificeerd is, heeft een uniek CoC-nummer. Er kan gecontroleerd worden of een bedrijf CoC-gecertificeerd is en of het nummer klopt (FSC: http://info.fsc.org en PEFC: http://pefcregs.info).

Het werken met CoC-gecertificeerde timmerfabrieken en aannemers vergroot de kans dat er daadwerkelijk duurzaam geproduceerd hout toegepast wordt en maakt de controle eenvoudiger. Een CoC-

Te leveren hout en houtproducten 01 Te leveren hout of hout verwerkt in te leveren (hout)producten, voor zover dit dient ten behoeve van de uitvoering van het werk en voor zover dit in het werk achterblijft, dient aantoonbaar duurzaam geproduceerd te zijn.

02 Onder aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout wordt verstaan: hout dat voldoet aan de Dutch Procurement Criteria for Timber ten aanzien van duurzaam bosbeheer en de handelsketen, volgens de bijbehorende beoordelingsmethode, zoals op 24 juli 2008 vastgesteld door de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. De criteria zijn te vinden op www.tpac.smk.nl, onder ‘Documents’.

03 De aannemer overlegt de directie een bewijsmiddel waaruit blijkt dat het door hem te leveren hout of houtproducten voldoet aan de in lid 01 gestelde eis. Indien het hout geleverd wordt onder een certificatiesysteem dat is goedgekeurd door TPAC, wordt de aannemer geacht aan deze eis te voldoen.

Een overzicht van goedgekeurde systemen is beschikbaar op www.tpac.smk.nl en op www.inkoopduurzaamhout.nl. Als hulpmiddel bij het leveren van bewijs voor certificatiesystemen die nog niet getoetst zijn door TPAC kan de aannemer gebruik maken van de volgende onderling samenhangende documenten: • Dutch Framework for Evaluating Evidence of Compliance with Timber Procurement Requirements; • Annex I: Category A Evidence; • Application form for system managers; • Assessment matrix for system managers.

Deze documenten zijn te vinden op www.inkoopduurzaamhout.nl en www.tpac.smk.nl.

04 Een ander bewijsmiddel dan het in het vorige lid bedoelde certificatiesysteem, voorzien van uitgebreide gedocumenteerde en op authenticiteit verifieerbare informatie, waaruit blijkt dat het te gebruiken hout aantoonbaar duurzaam is geproduceerd in hiervoor bedoelde zin, is toegestaan. Als hulpmiddel bij het leveren van het bewijs kan de inschrijver gebruik maken van de volgende onderling samenhangende documenten: • Dutch Framework for Evaluating Evidence of Compliance with Timber Procurement Requirements; • Annex II: Category B Evidence; • Appendix 1: Checklist Supply Chain; • Appendix 2: Checklist Legality; • Appendix 3: Checklist SFM with Guidance; • Guidance appendix 1: Checklist Supply Chain; • Guidance appendix 2: Checklist Legality.

Deze documenten zijn te vinden op www.inkoopduurzaamhout.nl en www.tpac.smk.nl.

raam en deur Vaktueel Duurzaam Hout.indd 17

1 / 2013

I

17

15-01-13 13:34

Betreft: eerste KOMO-gecertificeerde bevestiging voor balkonhekken en doorvalbeveiliging in houten kozijnen in Nederland.

Van de Vin Ramen en Kozijnen uit het Brabantse Heeze heeft het bevestigingspunt vinSecure ontwikkeld om balkonhekken en doorvalbeveiligingen aan houten kozijnen te bevestigen. vinSecure is KOMO-gecertificeerd en wordt geleverd met een SGTgarantie. De bevestiging voldoet aan de beoordelingsrichtlijn BRL 0801 die betrekking heeft op de stootbelasting. Daarnaast komt de statische belasting overeen met NEN 6702. Aan de hand van een verouderingsproef is ook de duurzaamheid op lange termijn aangetoond.

De Geestakkers 8 5591 RC Heeze 040 - 224 19 99

Inmiddels is vinSecure toegepast in zeventig woningen van het Bossche project Eikendonk.

De vinGarant-kozijnen zijn uitgevoerd in concept III en zijn in de productie voorzien van vinSecure.

Van de Vin leverde en monteerde in dit project ook de 420 balkonhekken aan de 1680 vinSecurepunten.

Het toepassen van vinSecure kan aan de voorzijde en in de dagkant van het kozijn plaatsvinden.

Het betreft een eenvoudige mechanische bevestiging die voldoet aan het Bouwbesluit. Op verzoek zijn de verwerkings- en onderhoudsvoorschriften beschikbaar voor gebruik. Voor informatie kunt u terecht op www.vandevin.nl. U kunt ook rechtsreeks contact opnemen.

info@vandevin.nl www.vandevin.nl

Van de Vin Ramen en Kozijnen is als deelnemer op de Bouwbeurs 2013 aanwezig in Hal 1 stand A010. Hier zal onder meer vinSecure te zien zijn.

GEKWALIFICEERD... ...+50K!

REVER

SIBLE

P R O D U C T I N F O De BDS 200-serie binnendeursloten van DX bestaande uit 6 types, hebben zich met het behalen van de door SKG uitgevoerde duurzaamheidtesten gekwalificeerd! De heersende norm van 200.000 bewegingen bij veiligheidssloten is zowel voor de dagschoot als het krukmechaniek met maar liefst 50.000 (+50K) overschreden. Bij normaal gebruik gaat een DX binnendeurslot ruim 20 jaar mee!

f Getest en gekwalificeerd voor minimaal 250.000 aanslagen en omwentelingen van de dagschoot en het krukmechaniek. w w w. d u l i m e x . n l

f Getest en gekwalificeerd voor minimaal 50.000 bewegingen van de nachtschoot. f Dagschoot gemakkelijk en snel in drie stappen omlegbaar voor links- of rechtsdraaiende deuren.

REVER

SIBLE

RAAM-& DEURBESLAG - HANGSLOTEN & OVERVALLEN - SCHARNIEREN & PAUMELLES - ANTIPANIEKBESLAG - DEURSLUITERS - SCHUIVEN & GRENDELS - MEUBELBESLAG - DRAGERS - KETTING - STAALKABEL - TOUW - TOEBEHOREN

14-DOM 1

15-01-13 13:58

Vaktueel Dutch Procurement Criteria for Timber in bestek opgenomen?

Opdrachtnemer in bezit Chain of Custody certificaat (CoC)?

De opdrachtnemer is niet gebonden aan het leveren van duurzaam geproduceerd hout

Project afgerond en opgeleverd?

Eindfactuur bevat: • CoC-nummer opdrachtnemer • Beschrijving gecertificeerde producten • Hoeveelheid gecertificeerde producten • Productclaim

Tussentijdse controle van pakbonnen op duurzaam geproduceerd hout?

Geen zekerheid of het geleverde hout duurzaam geproduceerd is tot oplevering project / eindfactuur.

Leverancier(s) opdrachtnemer in bezit van CoC?

Het is niet mogelijk vast te stellen of er duurzaam geproduceerd hout is toegepast.

Opdrachtnemer kan facturen en inkoopdocumenten overleggen van de houten producten die geleverd zijn met certificaat door zijn CoC-gecertificeerde leveranciers.

Pakbon bevat: • CoC-nummer opdrachtnemer • Beschrijving gecertificeerde producten • Hoeveelheid gecertificeerde producten • Productclaim

Kans bestaat dat er geen duurzaam geproduceerd hout wordt geleverd.

Contact opdrachtnemer noodzakelijk.

Er is duurzaam geproduceerd hout geleverd!

Kans bestaat dat er geen duurzaam geproduceerd hout is geleverd. Contact opdrachtnemer noodzakelijk.

Er is duurzaam geproduceerd hout geleverd! (controle eindfactuur nog steeds van belang).

Ja

De kans is groot dat de geleverde hout producten duurzaam geproduceerd zijn, maar geen 100% garantie

Nee

Figuur 2. Schema controle duurzaam geproduceerd hout

gecertificeerd bedrijf weet hoe te werken met duurzaam geproduceerd hout en een onafhankelijke derde partij (de certificeerder) controleert het bedrijf. De opdrachtgever hoeft alleen te controleren of op de factuur of pakbon staat dat het duurzaam geproduceerd hout betreft.

De volgende informatie moet hierop vermeld staan: het certificeringssyteem en bijbehorende productclaim (bijvoorbeeld FSC Mix X% en 70% PEFC Certified), specificatie van de gecertificeerde producten (bijvoorbeeld hoeveelheid, aantal) en het CoC-nummer van de leverancier die het hout of houtproduct levert. De eindfactuur is uiteindelijk hét bewijsstuk om te controleren of de eisen met betrekking tot aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout zijn opgevolgd. Indien op

de factuur geen melding wordt gemaakt van het certificeringssysteem of de claim waarmee het hout is geleverd of als bepaalde zaken onduidelijk zijn, dan is het zaak contact op te nemen met de opdrachtnemer en opheldering te vragen.

Duurzaam geproduceerd?

Door de pakbonnen en vrachtbrieven van de houtproducten te controleren, kan (tussentijds) gecontroleerd worden of de (tot dan toe) geleverde houtproducten duurzaam geproduceerd zijn. Hiervoor gelden dezelfde eisen als voor facturen. Op www.inkoopduurzaamhout.nl zijn voorbeeldfacturen en pakbonnen te vinden. Figuur 2 laat zien welke stappen er in de controle een rol spelen.

Verantwoord bosbeheer en bosbehoud Het toegepast krijgen van duurzaam geproduceerd hout in bijvoorbeeld ramen, deuren en kozijnen begint bij het opnemen van correcte bestekbepalingen. Het is tevens van belang prestatie-eisen voor te schrijven in plaats van specifieke houtsoortnamen. Hiermee wordt de kans groter dat aan de vraag voldaan kan worden. Vervolgens is het van belang te controleren of het geleverde voldoet aan de bepalingen.

Hier schort het veelal nog aan, waarbij er overigens niet automatisch sprake is van kwade wil. Hout is in de regel één van de vele grondstoffen waarmee gewerkt wordt en de certificering van duurzaam geproduceerd hout is voor veel bedrijven nog steeds betrekkelijk nieuw. Wanneer er een tijd actief, eventueel steekproefsgewijs, gecontroleerd wordt of het geleverde in lijn is met het gevraagde, zal de situatie snel verbeteren. Zeker in deze tijden wil niemand opdrachten mislopen of bij een opdrachtgever in een kwaad daglicht komen te staan.

raam en deur Vaktueel Duurzaam Hout.indd 19

1 / 2013

I

19

15-01-13 16:21

Vaktueel

Door Hans Fuchs

Controle op uitvoering in plaats van aanscherpen EPC’s?

Lagere EPC niet altijd e Onderzoek toont aan: een verlaging van de EPC leidt niet automatisch tot minder energieverbruik. Reden: de helft van de woningen voldoet niet aan de steeds hoger wordende eisen. Prof. dr. ir. Henk Visscher van de TU Delft pleit voor een betere controle op de uitvoering. “Bij hogere eisen zijn de effecten van fouten veel groter.”

Prof. Dr. Ir. Henk Visscher is aan de TU-Delft programmaleider woningkwaliteit. Hij houdt zich bezig met onder meer bouwregelgeving, kwaliteitszorg, energie-efficiëntie en duurzaamheid van woningen. Visscher doet dat samen met zijn team van vijftien tot twintig researchers, die onder andere onderzoek doen naar het vergroten van het inzicht in energie-efficiëntie, duurzaam materiaalgebruik en een gezond binnenklimaat, naar beleid en regelgeving op dit gebied en naar innovaties om de effectiviteit en efficiëntie van bouwprocessen te vergroten.

Visscher en zijn team doen dergelijk onderzoek namens Onderzoeksinstituut OTB, dat is gespecialiseerd in onafhankelijk onderzoek en advies op het gebied van wonen, bouwen en de gebouwde omgeving. Het instituut is onderdeel van de TU Delft.

Opdrachtgevers van OTB zijn overheden, woningcorporaties, projectontwikkelaars, consumentenorganisaties, brancheorganisaties, financiers en beleggers, vastgoedbeheerders en bouwbedrijven, GISontwikkelaars en -leveranciers. Ook wordt steeds meer gewerkt aan internationale projecten gefinancierd door de EU.

Aanscherpen Ook een veld van onderzoek van Visscher en collega’s: de effecten van het aanscherpen van de EPC op het energieverbruik: “Drie jaar geleden deed Olivia Guerra Santin bij ons promotie-onderzoek naar de relatie tussen het werkelijke energiegebruik en de diverse niveau’s van de EPC, in woningen tot tien jaar oud. Een trend bleek te zijn dat de werking van de EPC aan het begin wel sterk was. Maar later, in nieuwere woningen, vlakte dat effect af. En in de meest recente woningen is het energieverbruik per vierkante meter zelfs hoger.”

De conclusie van Guerra Santins onderzoek was dan ook: aanscherping van de EPC lijkt niet te hebben geleid tot minder energiegebruik.

“Hoewel de introductie van de EPC-regelgeving in 1995 heeft geleid tot lager energiegebruik, hebben de aanscherpingen van de norm in 1998, 2000 en 2006 niet geleid tot noemenswaardige energiebesparingen”, aldus Guerra Santin.

Weerbarstige praktijk De oorzaak ligt volgens de onderzoekster onder andere in de standaardwaarden die bij de berekening van de EPC worden gebruikt voor gebruikersgedrag. Die waarden stemmen onvoldoende overeen met

20

I 1 / 2013

Vaktueel_Kritische_professor.indd 20

Prof. dr. ir. Henk Visscher

werkelijk bewonersgedrag, stelt Guerra Santin.

Ook het feitelijke bewonersgedrag is een factor van belang bij het frustreren van de relatie tussen hogere EPC’s en minder energieverbruik - de praktijk is weerbarstiger dan de waarden op papier. De installatietechniek speelt daarbij eveneens een rol: Guerra Santin constateerde bijvoorbeeld dat bewoners in een woning met een handmatige thermostaat en mechanische afzuigventilatie zuiniger omspringen met energie dan bewoners met programmeerbare thermostaten en gebalanceerde ventilatiesystemen.

Maar volgens Henk Visscher is er nog een belangrijke factor die er voor zorgt dat hogere EPC’s niet per se leiden tot minder energieverbruik: “Behalve bewoners en hun gedrag, ligt dat deels ook aan de kwaliteit van de bouw. Een bevinding uit onderzoek is, dat 50% van

raam en deur 15-01-13 12:02

d effectief de ontwerpen niet voldoet en dat in de praktijk zelfs een nog hoger percentage van de woningen niet voldoet. We hebben dus overal in Nederland woningen staan die officieel een EPC van bijvoorbeeld 0,8 hebben, maar waarvan de bouwkwaliteit niet voldoende is om de bijbehorende energieprestatie te halen. Dat ligt aan fouten in de berekening van de EPC, maar dus ook aan ontwerpfouten én uitvoeringsfouten. En ook installaties worden niet altijd optimaal afgestemd.”

Europese trends Niet alleen in Nederland wordt dit fenomeen onderzocht. Visscher: “Er is in Europa meer onderzoek gedaan naar de relatie tussen theoretische berekeningen en de dagelijkse praktijk. Europees gezien is door de jaren heen sprake van twee trends: woningen die goed zouden moeten voldoen, hebben meer kans op fouten. En met het aanscherpen van de EPC is het relatieve effect van fouten ook groter. Met andere woorden: hogere eisen aan gebouwen stellen, betekent meer kans op fouten en ook een grotere impact van die fouten. En de EU schroeft de regelgeving almaar meer op. In 2020 moet de regelgeving voor nieuwbouw op energieneutraal niveau zijn gebracht. Maar nu al is te zien dat de afstand tussen wens en realiteit groter wordt . Als men deze hoge eisen wil realiseren met hetzelfde bouwproces dat we nu hanteren, wordt de kans op fouten alleen maar groter.”

telijke bouwplantoetsing van het ontwerp. Dat is bijna operationeel.

Daar zou vanuit de overheid meer op gestuurd kunnen worden. Maar dat zal nog wel lang duren. De trend is er echter al wel. Het ontbreekt echter nog aan de druk om dat breed te implementeren.”

Het traject naar zo’n bouwplantoetsing loopt al sinds 2002. In dat jaar stelden OTB en SKW Certificatie in opdracht van het toenmalige Ministerie van VROM een concept BRL 5019 op voor het procescertificaat Bouwbesluittoetsingen. In 2004 en 2005 volgde een toetsing aan de praktijk. Met architectenbureaus, adviesbureaus en gemeentes werd bekeken of het concept werkbaar was en plannen daadwerkelijk - en correct - getoetst konden worden aan het Bouwbesluit. Een jaar later, in 2006, volgde de toetsing aan concrete bouwplannen, uitmondend in het verstrekken van de voorlopige certificatie bouwplantoetsing aan vier bedrijven (2007). In 2008 volgde de roep van de Commissie Dekker om praktijkexperimenten met verschillende vormen van kwaliteitsborging.

In juli 2012 volgde de voorlopig voorlaatste stap: SKW bood de Beoordelingsrichtlijn voor het Komo managementcertificaat voor ‘Bouwplantoetsingen aan het Bouwbesluit’ (de BRL 5019) ter accreditatie aan bij de Raad voor Accreditatie.

Maar tot op heden is de toetsing volgens de BRL 5019 niet operationeel. Visscher: “Het zou nu snel zo ver kunnen zijn, maar de ervaringen in het verleden doen vrezen dat uitstel nog steeds mogelijk blijkt.”

En dan is er nog de bouwplantoetsing van de uitvoering. Visscher: “Ook hier is een proces gaande - dat betreft de BRL 5006. Die is al oud, maar men wil hem naar het niveau van de BRL 5019 brengen, zodat een integrale toetsing ontstaat, een bouwplantoetsing van ontwerp èn uitvoering.”

Halen we het überhaupt wel, onze nieuwbouw energieneutraal in 2020?

Visscher: “Op de huidige manier: nee. En dan moet ook nog de bestaande voorraad worden aangepast. Vanuit Europa is er veel druk, de doelen zijn helder, er is steeds meer regelgeving vanuit Europa, er zijn financiën. Maar het komt allemaal moeizaam tot stand. Om de bouw in 2020 werkelijk alleen nog energieneutrale gebouwen te laten realiseren is, zeker in de huidige economische situatie, een kleine revolutie nodig.”

‘Energieneutrale nieuwbouw in 2020, daar is een kleine revolutie voor nodig’

Controle Volgens Visscher ligt de vraag dan ook voor de hand of verdere aanscherpingen van de EPC zonder andere controle-mechanismen de juiste weg is: “In mijn visie is de vraag urgent: hoe kun je de kwaliteitscontrole verscherpen, in ontwerp en uitvoering? Energie kan effectiever en efficiënter worden door een betere kwaliteitsborging. En gezien de effecten op de feitelijke energiebesparing van de almaar aangescherpte eisen, neemt het belang van zorgvuldige kwaliteitsborging alleen maar toe. Idealiter gaat die borging van ontwerp tot uitvoering tot controles bij de oplevering. Voor de controle bij oplevering zijn allerlei technieken voorhanden: infra-rood fotografie, de blower door test. Maar dat wordt mogelijk als te kostbaar gezien. Maar je zou bijvoorbeeld kunnen overwegen om steekproefgewijs dergelijk controlerend onderzoek te doen. Dat heeft beslist een preventieve werking.”

Niet voldoende De huidige controle, de gemeentelijke bouwplantoetsing, is in ieder geval niet voldoende, zegt Visscher. “Het toezicht aan de voorkant, het verstrekken van de vergunning, het voldoet niet. Er is een traject gestart voor de privaatrechtelijke bouwplantoetsing, naast de gemeen-

raam en deur Vaktueel_Kritische_professor.indd 21

EPN De Energie Prestatie Norm (EPN) is in de bouw de maat der dingen als het gaat om energieverbruik. De overheid heeft de EPC voor nieuwbouw steeds verder aangescherpt: 1,4 in 1995, 1,2 in 1998, 1,0 in 2000, 0,8 in 2006 en 0,6 in 2011. Uiteindelijke doel van de overheid: energieneutraal bouwen in 2020 – een EPC van 0.

1 / 2013

I 21

15-01-13 12:02

Deur in Deur uit

Door Joop Wilschut

Bouwpartners vragen om duidelijkheid

Is het een raam of is het een deur?

Een opdrachtgever heeft een verschil van mening met een aannemer over de plaatsing van veiligheidsglas. In de basis gaat het over de zienswijze of een draaiend deel in een gevel te beschouwen is als een raam of een deur. Regelgeving en adviserende instanties geven geen duidelijkheid. Hoe kijkt u als lezer (en misschien ook wel als belanghebbende) tegen deze zaak aan en wat is uw mening? De redactie ziet uw reacties met interesse tegemoet.

Wanneer is een draaiend deel in een gevelconstructie te zien als een deur en wanneer als een raam? In de meeste gevallen is dat voor iedereen wel duidelijk. Maar er zijn situaties waarin daarover een verschil van mening kan ontstaan. Bij een Frans balkon bijvoorbeeld, met draaiende delen die over de volle hoogte beglaasd zijn. Als daarbij dan het aspect ‘veiligheid van bewoners’ een rol gaat spelen, is het zaak dat duidelijk wordt of men het hier over een deur of een raam heeft. Mede om de regelgeving goed te kunnen uitvoeren. Diezelfde regelgeving geeft echter geen duidelijkheid.

Veiligheid richting huurders Het gaat in dit geval om het plaatsen van veiligheidsbeglazing. De opdrachtgever, een woningcorporatie: “Wij gaan, als het om veiligheid gaat op onze projecten, te allen tijde uit van twee normen. Ten eerste NEN 6702 ten aanzien van doorvalbeveiliging. Maar als overstijgende eis aan beglazing stellen we ook dat aan NEN 3569:2011 moet worden voldaan. We doen dat als zorgplicht richting de huurder. Die kan het risico lopen door het glas heen te vallen en ons verantwoordelijk stellen voor eventuele schade. Dat geldt voor elke situatie waar risico op doorvallen bestaat, dus ook op binnen-binnen-situaties. We controleren op basis van deze twee normen de tekeningen, de kozijnstaten en de uitvoering.”

Het verschil van mening tussen opdrachtgever en aannemer ontstond over de eis om te voldoen aan NEN 3569. “In eerste instantie over het toe te passen type beglazing, maar in wezen gaat het om de beoordeling of iets een raam of een deur is”, benadrukt men met klem.

Interpretatie van normen NEN 3569: 2011 beoordeelt een deur en een raam op verschillende wijzen als het om stootzijden gaat en dus om de toepassing van gelaagd veiligheidsglas. Een deur wordt beoordeeld in geopende toestand en heeft twee stootzijden. Een raam wordt beoordeeld in gesloten toestand en heeft derhalve één stootzijde.

22

I 1 / 2013

DiDu_2pag.indd 22

Wat nu wezenlijk is, is wat men dan onder een deur moet verstaan om een juiste beoordeling te kunnen maken en de juiste beglazing te kunnen toepassen. De corporatie: “Volgens het Nederlands woordenboek is een deur een bewegende afsluiting. Iets waar je doorheen kunt gaan naar een andere ruimte. In dat soort gevallen heeft een deur volgens de interpretatie van NEN 3569 twee stootzijden en moet aan beide zijden gelaagd veiligheidsglas worden toegepast.”

Bij een Frans balkon, één of twee naar binnen draaiende geveldelen met een balustrade, kun je dus niet naar een andere ruimte en zou je dus kunnen concluderen: dit is een raam en dat heeft dus één stootzijde. Dat is ook de visie van de aannemer. Volgens de definitie van het Bouwbesluit voldoet dit gebouwonderdeel ook niet aan de eisen van een deur.

De corporatie is evenwel van mening dat het hier in vrijwel alle gevallen om een deur gaat. “Een bewoners loopt letselrisico en kan door het glas van het geopende geveldeel vallen. Het draaiende deel heeft veelal ook de afmetingen van een deur; in hoogte en in breedte en de beglazing loopt meestal over de volle hoogte door vanwege het uitzicht en de lichtinval. Een deur dus en die moet je beoordelen in geopende toestand: twee stootzijden en dus tweezijdig gelaagd glas.”

raam en deur 15-01-13 12:10

Borstweringshoogte In de regelgeving dachten beide partijen een oplossing voor hun meningsverschil te vinden bij de hoogte van de borstwering, maar ook daarin is geen duidelijkheid te vinden. Ligt de grens op 85 cm, zijnde de hoogte van een borstwering? Zijn draaiende delen in gevelopeningen met een lagere borstweringshoogte aan te merken als deur?

Het staat nergens. In de begeleidende tekst van een specifiek detail over Franse balkons (detail 2.17-2-02 uit de reeks Bouwbesluit in de Praktijk) staat een opmerking ‘dat de bovenzijde van de vensterbank niet veel lager dan 20 cm boven de vloer mag liggen om te voorkomen dat het raam als deur moet worden geschouwd’. Ook niet al te duidelijk, want hierbij vraagt de opdrachtgever zich af: Wat is niet veel lager dan 20 cm? Is dat 18cm, is dat 10 cm?

adviesbureaus, benaderd met dit dilemma, maar geen van allen kon uitsluitsel geven. Of er jurisprudentie over dit onderwerp bestaat, kan men niet zeggen.

Er blijkt in de regelgeving dus geen duidelijke omschrijving te bestaan, wat men onder een deur en wat men onder een raam moet verstaan en waar de scheidslijn tussen beide ligt. Tenminste, tot die conclusie zijn opdrachtgever en aannemer in dit verschil van mening tot dusver gekomen.

Weet u als lezer meer om beide partijen uit de impasse te halen of wilt u reageren op dit artikel, dan kunt u dat doen via raamendeur@mixpress.nl.

Geen duidelijkheid Zoals al eerder verwoord, draait het verschil van mening dus niet meer specifiek om de beglazing, maar gaat het inhoudelijk over: is het een deur of een raam? De woningcorporatie heeft verschillende instanties, zoals het Norminstituut, SKG, Kenniscentrum Glas en een aantal

raam en deur DiDu_2pag.indd 23

De in dit artikel opgenomen foto’s hebben niets met het onderhavige project van doen en zijn louter geplaatst als beeldvorming.

1 / 2013

I 23

15-01-13 12:10

Amsterdam Z.O. Amsterdam Utrecht Bussum ‘s-Hertogenbosch

www.weijntjes.nl

In de volgende Raam en Deur Brandwerende ramen en deuren HELM Modul.Concept 80 HELM Modul.Concept 80 biedt, met een beperkt aantal toebehoorgarnituren, een oplossing voor alle voorkomende situaties bij interne schuifdeuren.

Voor, glas- of houten deuren, Enkel of meervoudige deuren, synchroon of parallel schuivend, heeft HELM Modul.concept 80 een oplossing.

Helm is een merk van Woelm GmbH Nederlandse vertegenwoordiging: René Kos tel.: +31 (0) 226 - 34 51 50 e-mail: rnkos@planet.nl

Houten buitendeuren design | techniek | toepassing | productnieuws | regelgeving Vakblad voor gevelopeningen, beveiliging, raam- en deurtechniek raam- en deurtechniek

4

jaargang jaargang 14, 2012 2012

desig n | techn iek | toepa Vakblad v ssing oor gevelo | produ peningen, ctnie uws | regel beveiliging gevin g , raam - en d deurt eurte echn chnie iekk

raam en deur

jaargang 14 ng 14,, 201 2012 2

5

des ign | tech niek Vakblad | toe voor ge pas sing velopen | pro ingen, b duc tnie uws eveiligi | reg ng, raam elgeving - en deu rtechnie k

jaargan

g 14, 20 12

6

Cover.indd 1 20-08-12 11:37

Cover_nr

5.indd

1

02-10-12

13:15

Cover

_nr 6.indd

1

28-11-

12 08:54

24-WOELM 1

15-01-13 14:18

Deur in deur uit Geïsoleerd

Glasmotieven

Buva introduceert een geïsoleerde uitvoering van de IsoStone onderdorpel, waardoor volgens het bedrijf de U-waarde beter is dan die van HR++ glas. Afhankelijk van de uitvoering varieert de waarde tussen 0,85 en 1,1 W/m2K. Deze waarden zijn berekend door Nieman Raadgevende Ingenieurs en bepaald volgens NEN-EN-ISO 10077-1 + 2. Met deze waarden is de onderdorpel toe te passen in passiefkozijnen en andere energiezuinige kozijnconcepten. De met polyurethaan geïsoleerde dorpels zijn uitvoerig getest op duurzaamheid. De overige kenmerken zijn ongewijzigd: ijzersterk, vederlicht en minimale krimp en uitzetting.

Info: Buva Rationele Bouwprodukten, Barendrecht, 0180. 69.75.00, www.buva.nl

Hörmann TopComfort is een hoogwaardige lijn aluminium voordeuren. Het gamma is dit najaar uitgebreid met zes nieuwe glasmotieven voor een mooie ‘onderbreking’ en meer lichtinval. De nieuwe lichtmotieven worden gerealiseerd met drie achter elkaar geplaatste beglazingen. De voordeurbeglazingen zijn uitgevoerd in de kleur parsol (grijs). Gezandstraalde vormen zorgen voor een geraffineerde driedimensionale structuur. Een doorkijk van buiten naar binnen is niet mogelijk en toch laat de beglazing veel licht invallen. De nieuwe motieven zijn te leveren in afmetingen tot 1.300 x 2.500 mm. Zij- en bovenlichten zijn in passende uitvoeringen te verkrijgen.

Optioneel is de volledige deur te bestellen in een WK2-uitvoering met P4A-beglazing.

Info: Hörmann Nederland, Barneveld, 0342.42.94.00, www.hormann.nl

Taatsdeur Een taatsdeur van stalen 42 mm U-profielen, dat is de nieuwste ontwikkeling van Different Windows. Doordat het draaisysteem volledig in de deur is opgenomen, is het niet meer noodzakelijk om vooraf in de ruwbouw een vloerpot te plaatsen. Er kan dus compleet afgewerkt worden tot aan de plaatsing van de deur. Nastellen is heel eenvoudig met behulp van een inbussysteem in het draaimechaniek. De deur is 180º te draaien en uit te voeren voor zowel een binnen- als een buitensituatie. Bij buitenwerk zorgen aanslagprofielen en borstelprofielen voor een redelijk goede afdichting. De deur is naar wens te leveren met een slot.

Info: Different Windows, Amsterdam, 06.25.06.51.50, www.d-windows.com

Bamboe deuren

Brandwerend rolscherm

Met de ontwikkeling van een van bamboe gemaakte deur, schaft Reinaerdt Deuren, een onderneming van Volker Wessels, het gebruik van tropisch hardhout af. Dit levert volgens het bedrijf een enorme milieuwinst op. Bamboe is namelijk een snelgroeiende grassoort en geen hout. Maar geschaafd en verlijmd tot balken en planken kan het materiaal zich meten met hardhout. Alle testen op het gebied van krachten, brand en rook en duurzaamheid zijn doorstaan. De fabrikant gebruikt het bamboe momenteel alleen voor sandwich binnendeuren, maar het leent zich ook voor de productie van kozijnen en puien. De praktijk moet uitwijzen of met het materiaal ook massieve deuren zijn te maken, die bestand zijn tegen weer en wind.

Info: Reinaerdt Deuren, Haaksbergen, 053.573.57.35, www.reinaerdt.nl

Hoefnagels Branddeuren ontwikkelde een nieuw product op het gebied van brandcompartimentering: het Firescreen brandwerend rolscherm. Bij brand zorgt het scherm voor een directe scheiding van ruimten, waardoor de brand zich niet verder kan uitbreiden. Daarnaast is met het scherm een veilige evacuatieroute voor personen of goederen en/of aanvalsweg voor de brandweer te realiseren. Het rolscherm is in maximale afmetingen van 5 x 4 meter te leveren en kan de temperatuur zestig minuten isoleren zonder sprinklerinstallatie. Firescreen brandwerende rolscherm heeft een EI-classificatie, is getest volgens EN 1634-1 en EN 13501-1 en voldoet aan de criteria: vlamdichtheid, thermische isolatie van de temperatuur en beperking van de warmtestraling van maximaal 1 kW/m2.

Info: Hoefnagels Branddeuren, Tilburg, 013.462.59.59, www.hoefnagels.com

raam en deur DiDu_PI 25

1 / 2013

I

25

15-01-13 12:24

Inside

Door Hein Stienstra

Van kinderen jonger dan 12 jaar tot en met nieuwe dakkapellen

Wijzigingen wet- en bouwregelgeving 2013 Eind vorig jaar zijn de definitieve wijzigingen van het Bouwbesluit 2012, de bijbehorende Regeling Bouwbesluit 2012 en de Regeling omgevingsrecht bekend geworden. Deze wijzigingen treden zo goed als zeker per 1 februari 2013 in werking.

Raam en Deur geeft een overzicht van de belangrijkste wijzigingen.

Meldingen die binnenkwamen bij het speciaal opgerichte Meldpunt Bouwbesluit 2012 hebben geleid tot aanpassingen van het Bouwbesluit. In een aantal gevallen speelde de wens van de Tweede Kamer een belangrijke rol. De wijzigingen van het Bouwbesluit zijn zeer uiteenlopend van aard (zie kader). Zo is de overklauterbaarheidseis uitgebreid naar alle bouwwerken waar mogelijkerwijs kinderen jonger dan 12 jaar aanwezig kunnen zijn. Van geheel andere aard zijn de nieuwe isolatie-eisen (U-waarde) voor ramen en deuren. Naast de wijzigingen in het Bouwbesluit gaat de inwerkingtreding van twee nieuwe wetten een belangrijke rol spelen.

U-waarde ramen en deuren

26

I 1 / 2013

Inside_2Pag.indd 26

Rc-waarde van 3,5 naar 5,0 m².K/W nog niet helemaal. De U-waarde voor ramen en deuren naar het niveau van HR++glas is derhalve per 2013 van kracht geworden, maar de verhoogde Rc-waarde van 5,0 m².K/W is uitgesteld tot 2015.

DGMR geeft de volgende toelichting op het door hen uitgevoerde onderzoek: “Het onderzoek is gebaseerd op de methode uit de NEN 1068 ‘Thermische isolatie van gebouwen – Rekenmethoden’, waarbij U-raam wordt bepaald als het maximum van de situaties waarbij er sprake is van 20% en 30% kozijnoppervlak ten opzichte van het totale raamoppervlak (glas + kozijnoppervlak). Hierbij is het wezenlijk dat de bepaling in het Bouwbesluit van toepassing is op de U-waarde van de combinatie glas en kozijn. Er is vanuit gegaan dat de in het Bouwbesluit genoemde prestatie-eis voor de U-waarde niet (ook) van toepassing is voor alleen de kozijnen. In dat laatste geval zou met de aanscherping van de U-waarde in het Bouwbesluit namelijk met de meeste kozijnen niet meer voldaan kunnen worden.”

raam en deur

" "

Bij de bespreking van het Bouwbesluit 2012 werd vorig jaar door Minister Spies afgesproken om de Rc-waarde voor dichte delen te verhogen naar 5,0 m².K/W en de U-waarde voor ramen en deuren te verlagen naar het niveau van HR++glas, mits deze maatregelen kosteneffectief zijn. In opdracht van AgentschapNL heeft ingenieursbureau DGMR een onderzoek uitgevoerd naar de kosteneffectiviteit van deze maatregelen. Hierbij bleek dat een aanscherping van de U-waarde tot het niveau van HR++glas kosteneffectief is, maar de beoogde verhoging van de

15-01-13 12:17

Omgevingswet

Belangrijkste wijzigingen Bouwbesluit voor 2013

De voor dit jaar geplande Omgevingswet is uitgesteld tot 2018. Dit meldde minister Schultz eind vorig jaar tijdens besprekingen over de voortgang van nieuwe regelgeving. Eerder hield de minister vast aan inwerkingtreding in 2013. Met de Omgevingswet wil het kabinet de regels voor ruimtelijke projecten vereenvoudigen en bundelen.

Hierdoor moet het makkelijker worden om projecten op te starten, zoals woningbouw op voormalige bedrijventerreinen of de aanleg van windmolenparken. De nieuwe wet moet leiden tot minder regels en onderzoekslasten, terwijl besluitvorming over projecten en activiteiten sneller en beter wordt. Ook sluit de wet beter aan bij Europese regels en is er meer ruimte voor particulier initiatief.

• Een aantal nieuwe begripsbepalingen: ‘distributienet voor warmte’, ‘warmteplan’ en ‘veiligheidsroute’.

• Een aantal gewijzigde begripsbepalingen: ‘beschermd subbrandcompartiment’, ‘subbrandcompartiment’ en ‘vrije breedte’.

• In de artikelen 2.19 en 2.20 is de overklauterbaarheidseis uitgebreid naar alle bouwwerken waar mogelijkerwijs kinderen jonger dan 12 jaar aanwezig kunnen zijn.

• In artikel 3.9, lid 2, wordt ‘verblijfsgebied’ vervangen door nietgemeenschappelijke verblijfsruimte. Hiermee is het tweede lid in overeenstemming gebracht met het eerste lid. De geluidseisen zijn nu in beide leden gekoppeld aan verblijfsruimten. Hiermee is het maximum installatie-geluidsniveau van een mechanische voorziening voor luchtverversing, warmteopwekking of warmteterugwinning in alle gevallen voldoende gewaarborgd voor verblijfsruimten.

• In artikel 3.32, lid 5, is ‘met een gebruiksoppervlakte van niet meer dan 50 m²’ vervallen. Hiermee is duidelijk dat de eisen aan de luchtverversing voor parkeergarages ongeacht de omvang gelden.

• In het nieuwe tweede lid van artikel 5.6 (verbouw) is een specifiek voorschrift voor nieuwe dakkapellen en aan-of uitbouwen opgenomen. Bij het geheel oprichten of geheel vernieuwen van een dakkapel of van een aan-of uitbouw van een woning (bijvoorbeeld een serre) geldt wat betreft de thermische isolatie en de luchtvolumestroom het nieuwbouwniveau onverkort. Bij nieuwe dakkapellen en aan- of uitbouwen mag dus in afwijking van het algemene voorschrift niet worden uitgegaan van het rechtens verkregen niveau.

• In artikel 5.3, lid 3, is ‘functieruimte’ vervangen door een ruimte die niet wordt verwarmd of die wordt verwarmd, uitsluitend voor een ander doel dan het verblijven van personen. Met deze wijziging wordt tot uitdrukking gebracht dat er naast functieruimten ook andere ruimten zijn die niet of beperkt worden verwarmd.

Een technische ruimte of een onverwarmde sporthal zijn voorbeelden van dergelijke ruimten. Het derde lid, dat eisen aan de warmteweerstand (Rc-waarde) van de inwendige scheidingsconstructie met een verblijfsgebied, een toiletruimte of een badruimte stelt, is dus ook op dergelijke ruimten van toepassing. Hiermee is het derde lid in overeenstemming gebracht met het vergelijkbare voorschrift uit het Bouwbesluit 2003.

• In artikel 5.3, lid 4, is de warmtedoorgangscoëfficiënt (U-waarde) van ten hoogste 2,2 W/m².K aangescherpt naar 1,65 W/m².K. • In artikel 5.9 wordt voortaan gesproken van ‘milieuprestatiekengetallen emissies en grondstoffen’ in plaats van de uitstoot van broeikasgassen en de uitputting van grondstoffen.

• In artikel 6.2, lid 4, is het begrip ‘beschermde route’ toegevoegd.

Hiermee is ook voor beschermde routes in bestaande bouwwerken noodverlichting verplicht.

• Op basis van artikel 6.10, lid 3, is nu de verplichting om aangesloten te zijn op het warmtenet niet alleen afhankelijk van de aansluitafstand, maar ook van de vraag of het in het warmteplan geplande aantal aansluitingen op het distributienet op het moment van het indienen van de aanvraag om vergunning voor het bouwen nog niet is bereikt.

Aanbestedingswet Eind vorig jaar heeft de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorstel Aanbestedingswet. Deze wet, die waarschijnlijk in juli 2013 ingaat, moet meer ondernemers een eerlijke kans geven op een overheidsopdracht. Een ander wetsvoorstel zet de Europese aanbestedingsrichtlijn over defensie- en veiligheidsmateriaal om in Nederlandse wetgeving. Het voorstel ligt nu bij de Eerste Kamer. De maatregelen uit de wet moeten leiden tot meer concurrentie, minder administratieve lasten, een meer uniforme aanbestedingspraktijk en een eenvoudiger afhandeling van klachten. Het midden- en kleinbedrijf en zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) krijgen door de Aanbestedingswet meer kansen bij aanbestedingen.

Zo moeten volgens de wet de eisen, die aan een ondernemer worden gesteld, in verhouding staan tot de opdracht.

" "

Bron: Rijksoverheid, NEN

Inside_2Pag.indd 27

raam en deur

1 / 2012

I 27

15-01-13 12:17

Raamwerk

Door Hans Fuchs

Bouwbesluit per 1 februari aangepast

Nieuwe U-waarde voor kozij 1,65 W/m².k Op 1 februari worden de eisen voor isolatie van nieuwe gebouwen aangescherpt. De vereiste U-waarde voor ramen, deuren en kozijnen ligt dan op het niveau van HR++ glas. Wat betekent dat voor de branche? Is men voorbereid op deze aanscherping? Heeft de aanscherping consequenties voor de uitvoering?

Verandert het productpalet? Een rondvraag.

Ruim een jaar geleden al, op 18 januari 2012, deed toenmalig minister Spies de plechtige belofte aan de Tweede Kamer om de isolatie-eisen aan te scherpen. Op 8 juni 2012 volgde de brief waarin Spies de Tweede Kamer informeerde over de feitelijke invulling van die belofte: voor dak, gevel en vloer een Rc-waarde van 5,0 m².K/W, voor kozijnen, ramen en deuren een U-waarde op HR++glasniveau. Een concrete U-waarde gaf de minister toen niet.

Als voorwaarde stelde de minister destijds dat de aanscherping wel kosteneffectief moest kunnen worden doorgevoerd. De minister vroeg AgentschapNL om daar onderzoek naar te laten doen. Uitkomst van dat onderzoek, uitgevoerd door DGMR: verhoging van de Rc van 3,5 naar 5 kan niet kosteneffectief worden uitgevoerd.

Marktpartijen (‘signalen uit het veld’, aldus de minister) hadden hun zorgen geuit over de kwaliteit van de schil bij een ad hoc verhoging.

Deze marktpartijen, onder wie ondertekenaars van het Lente-akkoord energiezuinige nieuwbouw, wensten meer voorbereidingstijd om bouwontwerpen te kunnen aanpassen. Een te snelle verhoging zou de bouwkwaliteit van woningen mogelijk schaden en leiden tot hogere bouwkosten. Daarop besloot de minister de verhoging van de Rc-waarde uit te stellen tot 1 januari 2015. Met andere woorden: de gevel-, dak- en vloerenbranches hebben nog even de tijd.

Conrete waarde De ramen-, deuren- en kozijnenindustrie is deze extra tijd niet gegund. Voor de aanscherping van de U-waarde tot HR++glas concludeerde DGMR dat dit wel kosteneffectief mogelijk is. Voor de ramen-, deuren- en kozijnenindustrie geldt sinds 1 februari 2013 dus wel degelijk de aanscherping naar HR++glasniveau.

DGMR leverde ook een concrete waarde: de aanscherping gaat van 2,2 naar 1,65 W/m².k. Dat is volgens DGMR het niveau dat gehaald wordt in woningbouw met HR++glas in houten kozijnen. In het onderzoek van DGMR hanteert men de volgende rekensom: HR++glas met een U-waarde van 1,1 W/m².k, een houten kozijn met een U-waarde van 2,4 W/m².k en een psi-waarde voor de glasrand van 0,06 W/m².k. Dat levert een gecombineerde U-waarde op van 1,64 W/m².k: toereikend om te voldoen aan de eis zoals deze per 1 februari 2013 in het bouwbesluit wordt opgenomen.

28

I 1 / 2013

Raamwerk_onderdorpels_3Pag.indd 28

Knelpunten Wat betekent deze nieuwe U-waarde voor de branche? Bij PelserHartman Bouwadvies uit Den Bosch signaleren ze al direct twee knelpunten. Op de website van dit adviesbureau blogdePelserHartman in 2012 al over de gevolgen op twee terreinen: utiliteitsbouw en deuren.

Over die laatste categorie meldt PelserHartman dat het voor deuren moeilijker wordt om aan de nieuwe eisen te voldoen: “Een ongeïsoleerde buitendeur met dubbelglas (buitendeur met stapeldorpels) bezit een U-waarde van ongeveer 2,0 W/m².k. Dit is hoger dan 1,65 W/m².k en daarmee kan dus niet meer aan de eis worden voldaan. [...] Zeer waarschijnlijk kan gesteld worden dat na 1 januari 2013 enkel nog gewerkt kan worden met fabrieksmatig geproduceerde geisoleerde deuren, of mogelijk een houten deur met zeer goed isoleerd dubbel glas (U-waarde 0,8 W/m².k of lager) of 3-dubbele beglazing.”

Hout Bij Helwig Timmerfabriek in Geleen zien ze dat precies zo. Loek Reijnaerdts, manager operations bij Helwig: “Bij een U-waarde van 1,65 vermoed ik dat de massieve houten deur van 54 mm het niet haalt. Dat zou het einde betekenen van de massieve deur. Met een grote glaspartij die de hele deur beslaat, zou het misschien nog kunnen. Mogelijk haal

raam en deur 15-01-13 11:59

ozijnen, ramen en deuren: Magische grens Vooruitlopend op een verdere aanscherping, ontwikkelt Helwig nu al producten die de allerscherpste norm aankunnen. Reijnaerdts: “0,8 is de magische grens van de passiefbouw. Wij hebben begin 2011 al het intitiatief genomen om, samen met Leitz, alle onderdelen in een kozijn die 0,83 scoren, te vervangen door alternatieven. Dus de koudebruggen eruit halen die we eruit kúnnen halen: de aluminium aanslagprofielen hebben we vervangen door een profiel van Accoya. Het resultaat van die samenwerking gaat naar verwachting in 2013 in productie.

Dan hebben we dus een volledig passiefraam van massiefhout.”

De visie van Kegro is in grote lijnen te vergelijken met die van Helwig.

Maar Jeroen Lückers, hoofd R&D van Kegro in Groesbeek, plaatst wel een paar interessante kanttekeningen. “In oktober 2012 hoorden we de eerste vage geluiden over de aanscherping. Op zichzelf vinden we het zinvol dat de U-waarde wordt aangescherpt. Het is goed om de isolatie van gebouwen te verbeteren en daarbij te kijken naar de trias energetica, dus duurzame energie te gebruiken, en daarvan dan zo weinig mogelijk. Alleen ontstaat nu de vreemde situatie dat de Rc voor de gevel niet wordt aangescherpt, maar de U-waarde voor ramen, deuren en kozijnen wel. Zodoende hebben we te maken met een oude norm voor de gevel en een extreem hoge U-waarde voor de deuren, ramen en kozijnen.”

Helwigs huidige standaard kozijn dat voldoet aan 1.65 W/m2K met dubbel glas (Uglas=1,1W/m2K.)

je dan de aangescherpte waarde wel. Maar dit vraagstuk verlangt wel oplettendheid. Als in het bestek straks staat ‘massieve deuren’, moet ik wel weten: welke deur kan ik wel aanbieden en welke deur niet?”

Reijnaerdts was bekend met de nieuwe aanscherping. “Maar ook pas zeer recent. Ik heb eind 2012 het ontwerpbesluit gezien, dat we ontvingen via de NBvT, de Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten.”Of de aanscherping zinvol is, vindt Reijnaerdts een vraag die moeilijk te beantwoorden is. “We zijn in 2011 al van 4,2 naar 2,2 gegaan. Waarom dan nu weer naar 1,65? Waarom in twee stappen? Dat had best handiger gekund. Nu moeten wij als branche twee keer reageren.” Problemen ondervinden ze bij Helwig van deze aanscherping niet.“Alles voldoet al aan die 1,65. Maar met de waarde van 1,65 wordt wel de grens bereikt van de mogelijkheden voor kozijnen met glas en hardhout. Bij 1,4 bijvoorbeeld, hebben wij echt een probleem. Dan moeten we van hardhout over op naaldhout. En als straks de norm 1,0 wordt, of zelfs 0,9 of 0,8, dan kunnen we niet meer om triple glas heen. Ik verwacht dat dat in 2015 de realiteit zal zijn. Wij hebben bijvoorbeeld al een draaivalraam met triple glas dat 0,83 scoort. Maar bij 0,8 moeten we ook daar naar een aanpassing zoeken. Uiteindelijk gaan we naar mijn verwachting toe naar een situatie waarin het hardhout zal worden vervangen door (gemodificeerd) naaldhout en een ander glaspakket.”

‘Op zich is overstappen op naaldhout in orde.

Maar het vergt wel een andere bouwwijze.’

En wat betreft massief houten deuren staat Lückers op één lijn met Reijnaerdts. “Wat deze deuren betreft, is deze nieuwe U-waarde geen appeltje eitje. Dat gaat toe naar het maken van dikkere deuren of kiezen voor een beter isolerende houtsoort, bijvoorbeeld naaldhout, of onze KegaWood Dural. Maar dat zijn maatregelen die de kosten verhogen en daar zit de bouw momenteel echt niet op te wachten. In die zin is deze aanscherping een redelijke doodsteek voor massiefhouten deuren.”

En de aanscherping heeft dan ook consequenties voor de uitvoering, aldus Lückers. “Op zich is overstappen op naaldhout in orde. Maar het vergt wel een andere bouwwijze. Je moet dan meer denken in concept 3 of 4: je monteert je product pas in de eindfase van een bouwtraject. Voor voordeuren gaat dat op zich, voor achterdeuren is het een stuk lastiger. Maar met die aangescherpte norm moeten we dat wel gaan doen.”

raam en deur Raamwerk_onderdorpels_3Pag.indd 29

1 / 2013

I 29

15-01-13 11:59

Raamwerk Nieuwe norm Overigens heeft de branche nog wel wat lucht, stelt Lückers: “Bestaande producten die niet aan de aangescherpte norm voldoen, zijn altijd nog toegestaan op de renovatiemarkt en daar geldt de nieuwe eis tenslotte niet. We hebben nog een werkvoorraad tot 20162017 van projecten die voor deze wijziging een bouwvergunning kregen en nog worden uitgevoerd volgens de oude norm. De effecten van de nieuwe norm zien we pas in bouwprojecten die over een of twee jaar worden uitgevoerd.”

Maar aan de basis staat een heel andere overweging, aldus Lückers.

“Uiteindelijk gaat het om de vraag of je als bedrijf en branche elke keer die kleine stap meegaat met de aanpassingen in het bouwbesluit, of dat je gelijk maar streeft naar de standaard voor 2020, als alle nieuwbouw energieneutraal moet zijn. De vraag naar passiefproducten neemt steeds meer toe, dat merken we, bij ons aan het toenemende succes van onze KegaPro+, de passiefhuis-gecertificeerde buitendeur van Kegro. En je bouwt ook voor de toekomst, een huis gaat minimaal vijfenzeventig jaar mee. Waarom dan nu een huis bouwen volgens de huidige normen en straks de energierekening niet meer kunnen betalen?”

Kunststof Bij de kunststof kozijnen is de nieuwe aanscherping geen reden tot zorg, stelt commercieel manager Paul van Tongeren van Smits Gemert.

“De nieuwe aanscherping naar 1,65 is voor ons makkelijk haalbaar, dat is geen enkel probleem. Noch op productniveau, noch in de uitvoering. Nieuwe producten zijn voor deze aanscherping niet nodig: wij kunnen dit met onze bestaande producten gemakkelijk halen. De markt is al veel verder. Wij leveren producten voor een EPC van 0 en hebben diverse passiefbouwprojecten in uitvoering waarin we bestaande producten toepassen. Daarin is de genoemde 1,65 al meer dan gehalveerd.”

Maar op termijn gaat het toch richting een ander glaspakket en andere afstandhouders. Wat dat betreft is Van Tongeren het eens met Reijnaerdts. “Denk er niet te gemakkelijk over: om 0,10 in U-waarde te winnen, is veel nodig. Je kunt op een gegeven moment met dubbel glas niet meer toe, dan is toch echt triple glas nodig. En je kunt op een gegeven moment ook geen standaard afstandhouder meer gebruiken, maar moet overstappen op alternatieven - zoals kunststof afstandhouders die minder geleiden.”

Schipper Kozijnen uit Opmeer komt met een korte reactie op de aanscherping van de U-waarde. Simon Besseling, communicatiemedewerker, mailt: “Schipper Kozijnen heeft zowel kunststof als aluminium in het assortiment. De kunststof is helder qua U-waarde. Aluminium is lastiger te beoordelen in verband met de vele mogelijkheden, toepassingen, profielsamenstellingen en combinaties hiervan.”

Aluminium PelserHartman Bouwadvies uit Den Bosch ziet bij aluminium kozijnen een tweede knelpunt, namelijk in de utiliteitsbouw. “In utiliteitsgebouwen wordt veel gewerkt met thermisch onderbroken aluminium kozijnen of vliesgevels. Deze bezitten forfairair een U-waarde van 3,8 W/m².k. In combinatie met HR++beglazing wordt dan niet meer aan de nieuwe eisen voldaan. Veel leveranciers beschikken echter ook over kozijnen of vliesgevels met een betere U-waarde, die, net zoals houten kozijnen, zo rond de 2,4 W/m².k ligt. In combinatie met HR++beglazing kan dan de maximale U-waarde worden gehaald. Vaak worden deze beter isolerende profielen niet standaard toegepast, dit zal dus moeten veranderen.”

Uitdaging

Kegro: KegaPro+

30

I 1 / 2013

Raamwerk_onderdorpels_3Pag.indd 30

Bij Verhagen Ramen in Gemert constateren ze die problematiek ook.

Algemeen directeur Theo Arntz: “Er zijn door deze nieuwe eis profielseries afgevallen die tot nu toe in grenssituaties nog konden worden toegepast. Hierdoor zal niet altijd meer de meest economische totaaloplossing geboden kunnen worden. Dat is nog wel een uitdaging in de huidige vastgoedmarkt.”

De aanscherping naar 1,65 komt bij Verhagen Ramen niet als een donderslag bij heldere hemel. Arntz: “De aanscherping is bij ons en in de markt al bekend en een logisch gegeven. De EPC-norm is al verlaagd van 0,8 naar 0,6 en gaat in 2015 verder omlaag naar 0,4. Dit betekent dat in de samenwerking en voorbereiding van een bouwproject al gekeken wordt naar alle onderdelen van een gebouw en de bijdrage die de kozijnen daarin kunnen leveren. Daarin kwamen we sowieso meestal onder de 1,65 uit. Bij het isoleren van een gevel is het kozijn nu eenmaal de zwakste schakel. Uit het aanscherpen van de U-waarde is dus veel winst te behalen.”

raam en deur 15-01-13 11:59

Lieftink: renovatie van De Baronie in Alphen aan den Rijn.

Veranderende vraag Omdat de normen steeds verder worden aangescherpt, verwerken ze bij Verhagen Ramen in de nieuwbouw al geruime tijd hoofdzakelijk met goed geïsoleerde aluminiumsystemen, aldus Arntz. “Wij hebben ook nieuwe profielseries toegevoegd die qua isolatiewaarde voldoen aan de aangescherpte norm. Die ontwikkeling hebben we bij Verhagen Ramen tijdig ingezet. Zodoende hebben wij voldoende profielseries waarmee we aan de veranderende vraag kunnen blijven voldoen. Een grote slag hebben we gemaakt met het passiefhuisprofiel, waarvoor we volgens Duitse normering zijn gecertificeerd. Dit profiel hebben we toegepast in de Brede Bossche School in ‘s-Hertogenbosch. Hiermee hebben we veel kennis opgedaan op het gebied van isolatie van aluminiumkozijnen en kunnen we nu de vinger op de koudste plek leggen.”

Jan van Veen, commercieel directeur van Lieftink Ramenfabriek in Alphen aan den Rijn meldt dat de aanscherping naar 1,65 bij Lieftink

als zodanig niet bekend was. “Maar voor ons ligt het niet zo moeilijk: wij kijken wat er in het bestek staat en wat daar gevraagd wordt, dat bieden we aan. Zinvol is de aanscherping wel; het is duidelijk dat we zuinig moeten omgaan met energiebronnen. Dat verlangt natuurlijk wel andere systemen en die kosten ook iets.”

Problemen om aan de nieuwe eis te voldoen, hebben ze bij Lieftink in het geheel niet. Van Veen: “Als verwerker van Schüco liften wij mee op de ontwikkelingen die Schüco inzet - die zetten zich al heel lang in voor duurzame oplossingen. Ook bij collegabedrijven zie ik die trend.

En wat betreft de toekomst, als de norm verder wordt aangescherpt: daar moeten we als branche mee leren omgaan. Dat betekent dat we uiteindelijke nieuwe profielen krijgen; dieper, met meer en diepere koudebrugonderbrekingen, met triple glas. Dat is een kwestie van evolutie. Profielsystemen ontwikkelen zich.”

raam en deur Raamwerk_onderdorpels_3Pag.indd 31

1 / 2013

I 31

15-01-13 11:59

Raamwerk Parallel Onder de benaming Lambda 110 heeft Hueck Benelux een nieuwe ventilatiemogelijkheid voor ramen geïntroduceerd: het parallel openen van het raam. Bij gelijke oppervlakte heeft dit type ramen veel meer ventilatiedebiet. De wijze van openen van het Lambda 110-systeem is traploos in te stellen. Een bijkomend voordeel is dat er geen ruimte aan de binnenzijde nodig is bij het openen. Het systeem is in te bouwen in alle varianten van Trigon en Trigon Unit. Een bijzondere eigenschap is dat het zich leent voor zeer grote raamafmetingen tot wel 2 x 4 meter; in zowel uitval- als paralleluitvoering. Het maximale vleugelgewicht bedraagt 200 kg.

Info: Hueck Aluminium Profieltechniek Benelux, Oud Gastel, 0165.51.39.55, www.eduard-hueck.de, www.hueck.nl

Afsluitbaar Met de Abus FG 300 presenteert H.Cillikens & Zn een afsluitbare raamgreep met alarm op de markt. Zodra er een poging tot inbraak plaatsvindt, gaat het alarm door een gepatenteerde magneetsensor af. De geluidproductie bedraagt 110 dBA. Door middel van de sleutel kan men het systeem aan- of uitzetten.

Hiermee is het raam te openen of te sluiten zonder het alarm in werking te stellen. De raamgreep biedt een extra veiligheid voor draaikiepramen en –deuren en is naderhand te plaatsen. Gelijksluitende sets grepen zijn op aanvraag mogelijk en een glasbreuksensor is als optie te leveren. De greep vergrendelt door de drukcilinder, openen gebeurt met de sleutel. Wisselende weersomstandigheden hebben geen invloed op de alarmwerking.

Info: H.Cillikens & Zn, Roermond, 0475.32.51.47, www.hcillikens.nl

Tochtstrips Tochtwering bij schuiframen zorgt in veel gevallen nog altijd voor problemen. Met de nieuw ontwikkelde VR Strips heeft Van Ruysdael de oplossing die geschikt is voor vrijwel alle schuivende onder- en bovenramen, zowel met contragewichten als met balansveren. De strips zijn zo ontworpen dat ze speling in het (oude) raam kunnen opvangen. Het raam mag dus een beetje krom, scheef of scheluw zijn. In alle richtingen mag het verschil ongeveer 5 mm bedragen. Grotere afwijkingen kunnen de isolatiewaarde verminderen of het schuiven minder soepel maken. Om de strips te kunnen plaatsen, is een groef in het bestaande hout noodzakelijk. Uitgebreide hand- en montageleidingen zorgen ervoor dat het aanbrengen vrij eenvoudig is uit te voeren.

Info: Van Ruysdael, Delft, 015.213.93.15, www.vanruysdael.com

Geïsoleerd Voor het renoveren van historische gebouwen had een ontwerper tot voor kort enkel de keuze uit niet geïsoleerde stalen stoeltjes profielen of slanke profielen uit andere materialen. Met Janisol Arte biedt ODS – Jansen een geïsoleerde oplossing, die aansluit bij het oorspronkelijke materiaal staal. Het slanke profiel kan in combinatie met HR-beglazing U-waarden van 1,1 W.m2K behalen. Het staal met de hoogtechnologisch glasvezelversterkte kunststoffen garandeert een minimaal warmteverlies en biedt een uitstekende stabiliteit. De profielen hebben aanzichtbreedten van 25 resp.

40 mm en een inbouwdiepte van 60 mm. Met slechts vier profieltypen zijn draai-, stolp-, kiep-, klap- en uitzetzakramen te maken voor naar binnen of naar buitendraaiende situaties.

Info: ODS, Barendrecht, 0180.64.08.87, www.ods-geveltechniek.nl

Geluidisolatie Om de akoestische isolatie van bestaande kozijnen met al aanwezig glas te verbeteren, ontwikkelde Isoglas de ProSilence profielserie. Met deze profielen zijn voorzetramen te maken, waarmee in combinatie met bestaand floatglas tot een piek van wel 56 dB aan geluidreductie te behalen is met een gemeten gemiddelde van 44 dB. Dat resultaat wordt onder meer bereikt door de ontstane spouw, die men creëert tussen bestaand en nieuw glas. Toepassing van speciaal ontwikkeld akoestisch glas draagt daar extra aan bij. De ProSilence voorzetramen zorgen niet alleen voor een reductie van geluid maar ook voor een betere thermische isolatie en met gelaagd glas neemt de inbraakvertraging en de doorvalbeveiliging toe.

Info: Isoglas, Haarlem, 023.531.90.36, www.isoglas.nl

32

I

1 / 2013

Raamwerk_PI 32

raam en deur 15-01-13 12:25

Close Up

Wat betekent passiefbouwen voor ramen en deuren?

Vraag aan een willekeurig iemand wat de trends in de bouw zijn. Grote kans dat het antwoord zal zijn: passief-, laag-energie- of luchtdicht bouwen. Maar gezien alle eisen en nieuwe normen op dit gebied, blijkt het nogal onduidelijkheid te zijn wat dit nu betekent voor ramen en deuren.

geslaagd om ook voor haar dakraam een rondomsluiting te ontwerpen, die comfortabel te bedienen is door de op de onderdorpel geplaatste bedieningsgreep. Veiligheid is hiermee gewaarborgd en het raam haalt een uitzonderlijke Uw waarde van 0,84 W/m2K*. Combineer dit met een drievoudig akoestische beglazing en je beschikt over een perfect dakraam.

Lekkage bij deuren Waar moet bijvoorbeeld een architect rekening mee houden als hij een gebouw bedenkt en gewend is om zijn creativiteit te steken in het ontwerp van grote glasvlakken, lijnenspel en functionaliteit? De experts van Roto durven te stellen dat er bij het gebruik van de juiste materialen nog steeds geen beperkingen zijn op dit gebied. De architect zal enkel rekening moeten houden met alle functies van een raam of deur, zijnde de communicatie met de buitenwereld, het binnenlaten van licht en dus warmte en het betreden of verlaten van de woning. Wel worden daarnaast veel eisen aan deze ramen en deuren gesteld op gebied van veiligheid, isolatie, ventilatie en akoestiek, waarbij de bediening ook nog comfortabel moet zijn. Een mooi voorbeeld, dat aan al deze functies en eisen voldoet, is het vernieuwende schuifdeurbeslag Patio Life.

Met dit beslag kunnen schuifdeuren gemaakt worden met een gewicht tot 400 kg en een hoogte die niet door het beslag beperkt wordt, maar door het gebruikte materiaal. Door de unieke wijze waarop de dichtingen gecontroleerd tegen de onder- en bovendorpel gepositioneerd worden en doordat je de deur niet meer hoeft te heffen, krijg je een zeer comfortabel te bedienen deur die aan de hoogste eisen voldoet op het gebied van veiligheid en wind- en waterdichtheid.

Dakramen even belangrijk Bij ramen worden dakramen nog wel eens vergeten. Ook hier heeft Roto een gepaste oplossing. De fabrikant van raambeslag is er in

Het struikelblok is vaak de deur en voornamelijk de hoge deur. Een combinatie van het juiste onderdorpelprofiel en een meerpuntssluiting, die indien nodig te verlengen is met een extra haakschoot, maakt het mogelijk de deur luchtdicht te maken. Zeker als je kiest voor een meerpuntssluiting waarbij de cilinder niet doorgaand is, maar waar twee halve cilinders van binnen en buiten verspringen. Het luchtlek wordt hier dan ook verholpen.

PassiveForArchitects Roto is samen met een vijftal andere fabrikanten in België gestart met een kennisplatform voor architecten. Hier willen ze architecten informeren, voorlichten en wijzen op het belang van zaken doen met betrouwbare en stabiele partners, die niet alleen ervaring hebben met luchtdicht bouwen, maar ook door middel van trainingen zorgen voor voldoende kennisoverdracht naar de voorschrijvers, gebruikers en verwerkers van de geleverde producten. Dit platform, genaamd PassiveForArchitects, biedt naast online faciliteiten ook seminars aan waar architecten gelegenheid hebben om naast de presentaties vragen te stellen. Waar iedereen na afloop van de seminars van overtuigd is, is dat luchtdichtbouwen in de praktijk niet zo lastig is als men vooraf denkt. Je moet enkel uitgaan van het principe dat iederéén in de bouwkolom overtuigd moet zijn van de noodzaak van luchtdicht bouwen en de nodige aandacht geeft aan details.

raam en deur CloseUp_Roto_1pag.indd 33

1 / 2013

I 33

15-01-13 12:08

Sluitstuk Deursluiter

Elektronisch toegang

De Zenith-S van Market is een gepatenteerde hydraulische deursluiter voor enkel- en doordraaiende deuren, die volledig instelbaar is. De sluiter is geschikt voor hardglazen deuren van 10 en 12 mm met een maximaal deurgewicht van 80 kg en maximale deurafmetingen van 1.050 x 2.600 mm. Door de eenvoudige montage en inregeling is een tijdsbesparing van 50% te behalen, aldus de leverancier. Er zijn slechts drie boringen in het glas noodzakelijk en twee kleine boorgaten van 10mm als vloeruitsparing. De grondlager is horizontaal +/- 4 mm te verstellen en de deur vanuit de 0-stand +/- 10 º. De deur is zelfsluitend tussen 0 en 90º en voldoet aan EN 1154. De afwerking is van geborsteld roestvast staal.

Info: Market Bouwbeslagtechniek, Lomm, 077.473.24.00, www.market.nl

Op de beursstand van EVVA, de Security Cube, werd de bezoeker een nieuwe elektronische wereld ingeleid. Hoe ziet de elektronische toegangscontrole er vanaf 2013 uit, was de belangrijkste vraag. Het antwoord is Xesar. Deze nieuwe elektronische toegangsoplossing zal vanaf midden 2013 een nieuwe norm stellen in de markt.

Wandlezers, elektronische deurkrukken, elektronisch beslag en elektronische cilinders komen dan op de markt. Verder presenteerde het bedrijf op de beurs een methode om deuren te openen met mobiele telefoons, nieuwe oplossingen voor nooduitgangen met grendelstangen, mechanische sluitsystemen en veiligheidssloten in een nieuw design.

Info: EVVA Nederland, Hengelo, 074.851.53.00, www.evva.nl

In de vorige editie stonden onjuistheden over het Maco-deurslot Z-TA. Hieronder de juiste omschrijving.

Automatische vergrendeling Wie een deur wil afsluiten, heeft daarvoor geen sleutel meer nodig. Het Macodeurslot Z-TA regelt de vergrendeling automatisch.

Waar normaliter een deur eerst aangedrukt moet worden en vervolgens door het omdraaien van de sleutel de haken uit komen en in hun sparingen vallen, werkt dat bij dit slot compleet anders. Op het moment dat de deur aangetrokken is door de drie dagschoten, komen door het magneetcontact de haken eruit. De Z-TA is het eerste slot waarbij de aandrukfunctie en de sluitfunctie gescheiden zijn. En het eerste slot waarbij men zich niet hoeft af te vragen of de deur wel goed op slot gedraaid is. Het slot regelt dat zelf. Er is nog wel een mogelijkheid om met een sleutel de deurkruk te vergrendelen, zodat bijvoorbeeld kleine kinderen de deur van binnenuit niet zonder meer kunnen openen.

Info: Maco Beschläge, Zelhem, 0314.65.97.10, www.maco-nl.nl

Kettingaandrijving Voor een makkelijk en veilig openen en sluiten van ramen komt Geze met twee nieuwe vergrendelingsystemen: E905 en E906. De kettingaandrijfsystemen zijn compleet geïntegreerd, waardoor ze de uitstraling van het raam niet beïnvloeden. Ze zijn veelzijdig te gebruiken in standaard raamprofielen, snel en eenvoudig te installeren en er zijn geen additionele producten noodzakelijk; een all-in-one oplossing dus. De E906 wordt gemonteerd in het kozijn, de E905 (gespiegeld) in het raam. De verbruikskosten van beide systemen zijn laag, doordat de motor nooit meer dan 1 Ampère gebruikt. De bediening van het systeem is intelligent, waardoor het veel informatie kan verwerken, maar dat hindert het gebruik niet. Zo is een raam eenvoudig in vijf seconden te openen.

Info: Geze Benelux, Eindhoven, 040.26.90.80, www.geze.nl

34

I

Sluitstuk_PI 34

1 / 2013

Anti-inbraakstrips

Naast de bestaande stalen SecuStrip antiinbraakstrips komt Secu Products met een nieuwe serie: Alu Line. Deze anti-inbraakstrips zijn gemaakt van hoogwaardig blank geanodiseerd aluminium. Modellen zijn te leveren voor naar binnendraaiende voordeuren en naar buitendraaiende achterdeuren met een terugligging. Bij elk model zijn de montageschroeven onzichtbaar. Door de bestendigheid tegen corrosie is de Alu Line zeer geschikt voor toepassing in kustgebieden. De aluminium anti-inbraakstrips hebben een strakke vormgeving, die mooi past bij aluminium deurbeslag. De strips zijn standaard te leveren in lengtematen van 2.150 en 2.500 mm.

Info: Secu Products, Nieuw-Vennep, 0252.62.09.01, www.secu.nl

raam en deur 15-01-13 13:28

Close Up

Nemef, Lips en Yale nu écht samen Op de Internationale Bouwbeurs staat Assa Abloy voor het eerst met al haar merken op één stand. En die wordt een publiekstrekker van jewelste. Met de merken doordacht gepositioneerd voor specifieke doelgroepen, heel veel productnieuws en volop aandacht van de accountmanagers voor alle Assa Abloyklanten.

Nieuw op de Bouwbeurs

Assa Abloy Aperio Aperio, de intelligente manier om extra deuren toe te voegen aan een elektronisch toegangscontrolesysteem. Draadloze RFID-lezers ondersteunen nu ook 125 kHz-technologie.

“Een unieke gebeurtenis in het bestaan van de merken”, noemen commercieel directeur Frank Mackenzie (rechts op de foto) en algemeen directeur Robert Vos (links) het dat de merken Lips, Nemef en Yale samen op één beursstand staan. “Niet alleen voor ons als fabrikant. Maar eigenlijk voor de hele branche.”

Abloy Certa Motorsloten De nieuwe generatie motorsloten kan de toegang en uitgang voor de gehele gebouwomgeving elektrisch controleren.

Bundeling van kracht Met de combinatie van alle topmerken kunnen dealers en eindgebruikers profiteren van de voordelen van krachtenbundeling.

Mackenzie legt uit: “Of je nu handelaar bent, architect, opdrachtgever of aannemer. Tot nu toe kreeg je bijvoorbeeld een vertegenwoordiger voor Lips en een ander voor Nemef. Terwijl je nu te maken krijgt met één accountmanager voor het totale merken- en productenaanbod van Assa Abloy Nederland. Dat maakt de communicatielijnen niet alleen korter en sneller, het werkt ook efficiënter.”

Assa Abloy deurdrangers Veelzijdige serie deurdrangers en –automaten. Nu ook met DC700G-FT: met geïntegreerde elektrische sluitplaat voor gecontroleerde uitgang en brandcompartimentering.

Merkenportfolio De merken van Assa Abloy Nederland: Nemef: woningbouw Lips: utiliteitsbouw Yale: dhz-retail

Merkenstrategie Mackenzie: “Inmiddels zijn ook onze merkstrategieën heel goed op elkaar afgestemd. Nemef voor de woningbouw, Lips voor de utiliteitsbouw en projectenmarkt en Yale voor de doe-het-zelfdetailhandel. Dat maakt dat we samen met onze dealers de markt goed en gestructureerd kunnen bedienen.”

Deze doordachte merkenstrategie geeft Assa Abloy-klanten een uitstekende uitgangspositie. Zeker als je daar de constante stroom aan innovatieve producten van de diverse merken bij optelt. Op de Bouwbeurs presenteert Assa Abloy diverse splinternieuwe producten. Als opmaat voor een innovatief nieuw jaar.

Abloy: o.a. motorsloten Effeff: elektrische sluitplaten Ikon: cilinders Assa Abloy: o.a. Aperio en deurdrangers

Assa Abloy op de Bouwbeurs Volg Assa Abloy op de Internationale Bouwbeurs. Raam en Deur geeft een dagelijkse e-mail-nieuwsbrief uit met dagelijks productnieuws, reacties van klanten, account-managers in beeld, beurscijfers en ander nieuws. Abonneer u op die nieuwsbrief via:

www.mixonline.nl/nieuwsbrief

raam en deur Close_up_Assa-Abloy.indd 35

Zelfsluitend De Nemef-sloten 4119 en 4109: nu ook zelfsluitend en met afstandsbediening.

1 / 2013

I

35

15-01-13 12:04

Goed beslagen Smeed- en gietijzer Met twee brede programma’s boerendeurbeslag van de merken GPF bouwbeslag en Kirkpatrick levert Ten Hulscher uit voorraad een grote collectie smeed- en gietijzer in landelijke stijl. Het assortiment omvat deurbeslag, raambeslag en meubelbeslag.

Het smeedijzeren beslag van Kirkpatrick heeft een duurzame en weerbestendige zwarte coating. De structuur is levendig en uniek en geeft een oude en authentieke uitstraling aan een deur. De vormen en de zwarte kleur van het GPF-smeedijzer zijn van alle tijden.

Klinken, raamboompjes, meubelgrepen en het luikbeslag passen in een landelijke, maar ook in een moderne omgeving. Dankzij veiligheidsrozetten met smeedijzerlook wordt ook aan optimale veiligheid gedacht. Het voldoet aan SKG*** en past binnen het PKVW. Info: Ten Hulscher, Garderen, 0577.46.23.07, www.deurbeslag.nl

Scharnier voor residentiële deuren DoorLine Solid 150P is de jongste telg van het uitgebreide gamma producten voor residentiële deuren van Roto. Het nieuwe scharnier is gericht op de markt van EN-gecertificeerde deuren. De unieke anti-uittilfunctie biedt niet alleen veiligheid voor de huiseigenaren, maar ook voordelen voor de monteur.

De deur is in geopende stand eenvoudig uit te nemen en opnieuw in te hangen, maar verticale verplaatsing in gesloten stand is beperkt. Dit maakt het opblokken van de beglazing van de deur eenvoudiger, omdat het niet meer nodig is het scharnier vast te klemmen en de deur bovenaan te blokkeren.

Het nieuwe scharnier is geschikt voor deuren met een gewicht tot 110 kg en is in elke RAL-kleur te bestellen. De nylon bussen maken extra smering onnodig.

Info: Roto Frank, Nivelles, 00.32.67.89.41.40, www.roto-frank.com

Kierstandhouder De Necosteel kierstandhouder van Necomij is een robuuste constructie van massief rvs, die goed bestand is tegen vervorming door bijvoorbeeld gewicht, een koevoet of een schroevendraaier. De voorziening past op alle naar binnendraaiende deuren, is te monteren op een deurdikte van maximaal 65 mm en is niet van buitenaf te openen. De kierstandhouder voldoet aan de SKG-kwaliteitseisen in de beoordelingsrichtlijn SKG-KE 573.

Het Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW) eist dat alle nieuwbouw vanaf augustus 2011 voorzien wordt van een kierstandhouder die voldoet aan deze norm, aldus de leverancier. Naar alle waarschijnlijkheid wordt de kierstandhouder per 1 juli 2014 ook verplicht in het PKVW voor bestaande bouw.

Info: Necomij, Sassenheim, 0252.22.09.40, www.ivana.com

36

I

1 / 2013

Goed Beslagen pi_1pag.indd 36

ISO keurmerk FSB is wereldwijd het eerste bedrijf in de bouwbeslagbranche dat het ISO 14025-keurmerk op haar producten mag toepassen, zo meldt men uit Zeewolde. Hiermee is FSB ook de enige producent van raam- en deurbeslag dat aan de normen volgens de BREEAMbeoordelingsmethode voldoet. Dit is één van de meest gehanteerde methodes, op basis van negen criteria, om de duurzaamheidprestatie van nieuwe en bestaande gebouwen te beoordelen. FSB heeft sinds de jaren ‘90 een duidelijke visie op het gebied van milieu en verantwoord ondernemen. Met de ISO 14025-certificering laat het bedrijf zien de toekomst erg belangrijk te vinden.

Info: F+W Nederland, Zeewolde, 036.522.56.88, www.fsb.de

Onzichtbaar De Argenta Invisible Neo is een scharnier, gemaakt van zamak, dat van buitenaf niet meer zichtbaar is. Het is te leveren in drie versies. De S-5uitvoering is geschikt voor deuren met een dikte van minimaal 35 mm en een gewicht tot 80 kg.

De M-6-versie is bedoeld voor binnendeuren van 40 mm en een gewicht tot 100 kg. En het L-7-scharnier is ideaal voor minimaal 50 mm dikke deuren en een gewicht tot 150 kg. De compacte afmetingen beperken de inbouwdiepte en het ingebouwd inhaaksysteem maakt dat de deur door één persoon is in te hangen en af te stellen. Nastellen in hoogte, breedte en diepte kan zonder de deur of het scharnier te demonteren. De Argenta Invisible Neo-scharnieren zijn rechts en links omkeerbaar. De reeks is te leveren in mat chroom, chroom blinkend of inox-look uitvoering.

Info: Argent Alu, Kruishoutem, 00.32.93.33.99.99, www.argentalu.com

raam en deur 15-01-13 12:20

Close Up

Kennisbundeling vanuit techniek Onder de noemer van ‘De kracht van de combinatie’ bestormen de bedrijven Tremco Illbruck, Fischer Benelux en Gebr. Bodegraven in een samenwerkingsverband de markt vanaf begin februari. De krachtenbundeling op het gebied van de techniek is een handreiking om de kans op fouten in de bouw te verkleinen.

Tijdens het gesprek uit Fischer Benelux sales- en marketingmanager Piet Breevaart de slogan van zijn bedrijf, in zijn ogen ook de kern van het samenwerkingsverband met Tremco Illbruck en Gebr. Bodegraven.

“Know more, sell more. Door onze klanten trainingen aan te bieden, krijgen ze meer kennis over producten en toepassingen. Deze kennis kunnen ze toepassen, bijvoorbeeld om hun klanten beter van dienst te kunnen zijn”, licht hij toe.

Dit sluit volledig aan op de filosofie van Tremco Illbruck en Gebr.

Bodegraven, zeggen salesdirector Tremco Illbruck Benelux Constanz Bothof en GB’s Simon Bodegraven. Sinds de afgelopen zomer zijn de drie bedrijven een samenwerkingsverband aangegaan, waarbij ze hun krachten bundelen op basis van techniek.

EPC-norm Gebr. Bodegraven, Fischer Benelux en Tremco Illbruck kennen elkaar al veel langer. Eerst zochten de twee eerstgenoemde bedrijven elkaar op om elkaars producten in het bouwproces op elkaar af te stemmen.

Inmiddels neemt ook de Arkelse multinational deel aan het samenwerkingsverband.

De drie bedrijven vullen elkaar goed aan. “Gebr. Bodegraven zorgt voor de verbindingen, Fischer voor de bevestiging en wij voor de luchtdichte afdichting”, verklaart Bothof.

Door de verscherping van de EPC-norm is ‘luchtdicht bouwen’ inmiddels namelijk een must. “Het is een planmatige aanpak van de verwerking van ruwbouwmaterialen om een beter duurzaam rendement te creëren”, legt Bodegraven uit. “Dit geldt zowel voor nieuwe gebouwen en voor renovatie. Onder duurzaam verstaan we onder meer minder CO2-uitstoot en een langere levensduur van gebouwen.”

Basisdetails De samenwerking vindt plaats aan de hand van een kennisbundeling vanuit de techniek, waarbij op detailniveau wordt geholpen bij de vorming van het bouwbestek. “In het document ‘De kracht van de combinatie’ geven we de basisdetails van twintig doorsnedes, die te maken hebben met het luchtdicht bouwen van gevels en kozijnen. In elke tekening staat de optimale combinatie van producten van de drie partners”, legt Bothof uit. “We richten ons hiermee primair op de woningbouw.” Bodegraven vervolgt: “Daarnaast lanceren we tijdens de komende Bouwbeurs de website www.dkvdc.nl, waarop onder meer ook allerlei documentatie staat.”

Van links naar rechts: Constanz Bothof, Simon Bodegraven, Piet Breevaart.

Aanpak faalkosten De uitleg van de basisdetails moet zorgen voor minder faalkosten.

Volgens Breevaart is hierbij nog een tweetal aspecten van belang. “De aannemerij vergist zich nog geregeld in de aanpak van faalkosten. In vergelijking met de totale bouwsom van een bouwproject zijn de aanschafkosten voor onze producten marginaal ten opzichte van de arbeidskosten. De kosten van de arbeidstijd per verankering, bevestiging en dichting overschrijden deze aanschafkosten meerdere malen.

Vanuit die visie vinden wij het van belang dat de verankering, bevestiging en dichting nauwgezet op elkaar worden afgestemd per specifiek bouwdetail. Hierdoor kan het aantal arbeidsuren flink worden teruggebracht. Door zo veel mogelijk te standaardiseren en kennis te delen, besparen we veel tijd per detail en zorgen wij voor een duurzame bevestiging met langdurig functiebehoud. Als je echter goedkopere en kwalitatief mindere productvarianten gebruikt, dan loop je het risico dat deze na een aantal jaar hun functie deels of geheel verliezen en vervangen moeten worden. Uit ervaring weten we dat in dit deel van de bouw enorme faalkosten verborgen zitten. Deze willen we graag terugdringen met onze kennis, kunde en producten.”

Volgens hem zijn dit de belangrijkste argumenten om de gestandaardiseerde basisdetails op de markt te brengen. “Hiermee ontzorgen we dus de aannemerij”, vult Bothof aan. “Met ons document en onze website helpen we hen om de faalkosten naar beneden te krijgen.”

Rendement De gestandaardiseerde basisdetails geven architecten houvast. “Om luchtdicht te bouwen hoeven ze niet langer te zoeken, maar enkel de standaard details over te nemen in hun ontwerp. En dat werkt ook prettiger voor kozijnenbouwers, die steeds vaker ook zelf verantwoordelijk worden voor de montage van hun product”, aldus Bothof.

raam en deur Close up Tremco Illbruck.indd 37

1 / 2013

I 37

15-01-13 15:44

Vaktueel

Door Louis Jongeleen

Innovatie deel 4: ventilatiesystemen

Innovatieve ventilatie brengt ‘w De laatste jaren volgen de vernieuwingen van ventilatiesystemen elkaar snel op.

Vooral in de woningsector. Drijvende krachten van deze innovaties zijn: het streven naar energiezuinigheid, de behoefte aan een betere kwaliteit van het binnenklimaat, de vraag naar comfort en daarbij de technische mogelijkheden van sensoren en geïntegreerde systemen voor beheer van alle aspecten van ‘wonen’.

Drie ‘actuele producten’ geven aan wat we nu en straks onder ventilatie verstaan.

Het DucoTronicSystem In de loop van twee decennia heeft Duco Ventilation & Sun Control in het Belgische Veurne zich ontwikkeld tot een toonaangevende speler op de Europese markt voor ventilatie- en zonweringsystemen.

Ventilatieproducten van Duco combineren natuurlijke toevoer van verse lucht via gevelroosters met centrale, mechanische afvoer van vervuilde lucht. De productontwikkelaars van Duco leggen zich de laatste jaren toe op vraaggestuurde ventilatie-oplossingen die in ieder geval energiezuinig zijn. Vijf jaar geleden startte Duco de ontwikkeling van de nieuwste generatie in deze lijn, het DucoTronicSystem.

Stefan Verbrugge, manager R&D van Duco, had de leiding over het project. Verbrugge: “Ons doel was het maken van een energiezuiniger ventilatiesysteem dat een beter binnenklimaat mogelijk maakt en betere thermische en akoestische eigenschappen heeft. Daarbij gingen we ervan uit dat het CO2-gehalte en het vochtgehalte in de lucht bepalend zijn voor de luchtkwaliteit. Dus moesten we de techniek ontwerpen die deze factoren voor elke ruimte meetbaar en regelbaar maakt.”

Het maken van het technische ontwerp van het DucoTronicSystem nam twee jaar in beslag. Het bleek nog een grote technische opgave om sensoren, een motortje en de nodige elektronica onder te brengen in een klein ventilatierooster.

Gezondheid Duco maakt bijna alle onderdelen voor de eigen producten zelf, in de eigen fabriek in Veurne. De voorbereiding van de productie van alle onderdelen van het DucoTronicSystem duurde ongeveer een jaar. Het ontwikkelprogramma was erop afgestemd dat het nieuwe product in 2009 op de Internationale Bouwbeurs van Utrecht zou worden gepresenteerd. Hoofd marketing van Duco, Hendrik Dejonghe was betrokken bij de lancering van het DucoTronicSystem. Dejonghe: “Bij de introductie van het DucoTronicSystem was onze belangrijkste boodschap dat bij ventilatie de gezondheid en comfort op de eerste plaats komen en dat de energiezuinigheid vanzelfsprekend is. Met dit product hoeft de gebruiker zich geen zorgen te maken over de kwaliteit van de binnenlucht. Die wordt bewaakt en gestuurd door het systeem.” In 2011 won het DucoTronicSystem de Belgische IWT-prijs voor een project met maatschappelijk meerwaarde. Toen was Duco alweer bezig met de ontwikkeling van een bekabelde variant, het DucoTronicSystem Wired voor kantoren.

38

I 1 / 2013

Luchtdicht Ventilatie.indd 38

Schema van DucoTronicSystem

‘Gewoon prettiger’ Studenten en medewerkers van de Groningse Hanzehogeschool hadden last van sufheid en vermoeidheid als ze werkten in de gebouwen van de campus Marie KamphuisBorg van de Hogeschool.

Daarom werd het binnenklimaat in die gebouwen onder de loep genomen bij het groot onderhoud van de gevels. De gebouwbeheerder schakelde technisch adviesbureau Nijeboer-Hage in om een oplossing te bedenken voor het probleem. Edwin Nijeboer was direct betrokken bij het project. “De opdrachtgever wilde voor de ventilatie verzekerd zijn van onbelemmerde toevoer van frisse lucht via de gevels. Een eis was ook dat de werkruimtes afzonderlijk geventileerd konden worden. Ik ben gaan kijken welke ventilatiesystemen voor deze situatie geschikt zouden zijn en ik kwam uit bij het DucoTronicSystem van Duco. In samenwerking met de producent hebben we het DucoTronicSystem getest in een aparte vleugel. We concludeerden dat het systeem in principe goed werkte, maar dat communicatie tussen de systeemcomponenten te snel verstoord raakte. Duco heeft daarop een bekabelde versie van het DucoTronicSystem geïnstalleerd. Dat bleek goed te werken en is vervolgens in alle ruimtes van de campus geïnstalleerd. Bij een nieuwe enquête gaven de studenten een positief oordeel over onze ingreep. Voor mij is dat een bevestiging dat je je bij natuurlijke ventilatie gewoon prettiger voelt.

raam en deur 15-01-13 12:06

gt ‘welbevinden’ in de woning Het ClimaRad-toestel In 1995 stelde de Nederlandse overheid voor het eerst een grenswaarde vast voor het energieverbruik in een gebouw. In dit geval een nieuwbouwwoning. Hoe lager de EPC, hoe energiezuiniger de woning. Sinds die tijd is energiezuinigheid hoofddoel voor alle bedenkers van nieuwe bouw- en installatieconcepten. Toen was de uiterste EPC-waarde 1,4. Nu ligt de EPC-grenswaarde op 0,6 en is er naast energiezuinigheid een hoofdoel bijgekomen: het creëren van een gezond binnenklimaat.

Nu wil het geval dat al in 1992 twee slimme ingenieurs uit Delft, Holstein en Kemna, bezig waren met het ontwikkelen van een ­energiezuinig ventilatietoestel waarmee het binnenklimaat naar wens kan worden geregeld. Dat was de oerversie van wat nu het ClimaRad-toestel is. “Soms lijkt het wel alsof we niks hebben geleerd sinds de jaren ‘70”, verzucht Hans Velten. Hij is commercieel directeur van ClimaRad te Oldenzaal, leverancier van ClimaRad, het toestel dat verwarming combineert met balansventilatie met WTW. Velten doelt op een situatie die vijftig jaar geleden heel gewoon was: huiskamers die werden verwarmd met een loeihete radiator onder het raam terwijl via een rooster in hetzelfde raam de koude lucht naar binnen viel. Velten: “Tegenwoordig maken we die fout nog steeds met die supergeïsoleerde en potdichte woningen waar je een stijve nek krijgt van de koude lucht uit het rooster in het supergeïsoleerde kozijn. Gevolg is dan dat de bewoner het rooster dicht doet. Daarmee sluit hij zichzelf op in een luchtdichte woning zonder ventilatie. Voor dat probleem heeft ClimaRad de oplossing.”

Slim genoeg Het voorontwikkelde idee van VHK is in 2002 omarmd door radiatorenfabriek Brugman Radiatoren in Tubbergen. Velten: “In die tijd kwamen er betaalbare CO2-sensors op de markt die we nodig hadden voor het nieuwe ClimaRad-concept. In 2003 konden we een eerste prototype gaan testen.”

De zelfstandige leverancier ClimaRad presenteerde het ClimaRad-toestel op de VSK-beurs van 2004. Het won meteen de VSK Innovation Award voor klimaatbeheersing. De combinatie van natuurlijke ventilatie met WTW met de mogelijkheid van sturing van het CO2-gehalte in de binnenruimte bleek een doorbraak.

Velten: “Het ClimaRad-toestel is zelf slim genoeg om op basis van meting van CO2 en luchtvochtigheid voor een gezonde luchtkwaliteit te zorgen. Daarmee waren we eindelijk verlost van die ellendige raamroosters. Wij zijn

altijd overtuigd geweest van de kwaliteit van het ClimaRad-concept.

Daar hadden we geen marktonderzoek voor nodig. Soms word je niet wijzer van marktonderzoek. Kijk maar naar Steve Jobs en zijn i-Phone. Inmiddels hebben we Climarad-toestellen geleverd voor 15.000 woningen, 200 schoolgebouwen en 80 zorgcomplexen.

Onze belangrijkste troeven zijn energiebesparing en luchtkwaliteit.

Automatisch In de Utrechtse wijk Overvecht renoveert woningcorporatie Mitros een tweetal galerijflats van tien hoog uit de jaren ’70. Van de in totaal 174 verhuureenheden zijn de oude ventilatievoorzieningen vervangen door nieuwe ClimaRad-toestellen. Projectmanager Jos Driehuis noemt het ‘een grote verbetering’. “Het oude shuntsysteem voor ventilatie werkte slecht en roosters waren vervuild. We hebben nog een proef uitgevoerd met mechanische toe- en afvoer via roosters, maar dat was geen succes. Alleen al niet vanwege die wirwar aan luchtkokers die daarvoor nodig was. Bij toeval waren we met ons projectteam op een techniekbeurs waar ze uitleg gaven over de ClimaRad. Dat vonden wij het proberen waard. Een test met het Climarad-toestel pakte goed uit.” Uiteindelijk heeft Mitros in alle huureenheden het ClimaRadtoestel geïnstalleerd. De ontluchting voor keuken, doucheruimte en toilet zijn aangesloten op het oude shuntkanaal. De bewoners waren blij met het toestel omdat het eruit zag als een moderne design-radiator. Driehuis: “Voor bewoners blijkt het vooral ook een groot voordeel dat ze geen omkijken ­hebben naar de instelling van verwarming en ventilatie. Dat is nu immers automatisch ingeregeld op basis van meting van CO2 en vochtgehalte.”

ClimaRad-toestel

raam en deur Luchtdicht Ventilatie.indd 39

1 / 2013

I 39

15-01-13 12:06

DOM_ANZ_Bohrer_1251_91x126_NL_DOM 20.12.12 13:57 Seite 1

Passief : Uw = 0,8 W/m²K *

Alles draait om weerstand.

Bezoek ons op BouwBeurs Utrecht 2013 stand A044 Hal 1

De oplossing voor energiebesparing & duurzaamheid: ✔ Kunststof profielsysteem S3000NL ✔ Onbeperkte kleurmogelijkheden met Color-line®GREEN ✔ Triple glas ✔ Passief : Uw = 0,8 W/m²K * * in functie van de isolatiewaarde van het glas

VE IL IG H EID , KW A LIT EI T, D OM .

www.dom-nederland.nl

K U N S T S T O F

R A A M -

E N

scan voor website

D E U R S Y S T E M E N

Ontdek meer over de wereld van Profialis op www.profialis.com Voor al uw vragen: info@profialis.com

De revolutionaire innovatie voor de houten kozijnenindustrie!

De onzichtbare ventilatieopeningen in deze onderdorpel voor houten kozijnen gecombineerd met een koppeling naar binnen maakt het mogelijk om verse buitenlucht via een WTW-wisselaar comfortabel in de binnenruimte te brengen.

De MOVAIR+ garandeert een

gezonde balansventilatie gecombineerd met een laag energieverbruik.

Een variant: MOVAIR, zonder ventilatieopeningen maakt het bovendien mogelijk alle ramen gelijkwaardig uit te voeren met een gelijkblijvend gevelaanzicht.

ISC® B.V. Heidebloemstraat 1 5482 ZA Schijndel +31 (0)73-611 06 14 www.isc-nl.com

06-DUCO.indd 1

15-01-13 14:04

Vaktueel

De Jaga Hybrid Solutions Innovatie vindt zeker niet alleen plaats in onderzoekcentra en laboratoria. Vaak niet zelfs. Het innovatieve proces begint dikwijls met een toevallige waarneming, zomaar ergens op een schijnbaar willekeurig moment. De ontwikkeling van Jaga Hybrid Solutions is daar een voorbeeld van. Jaga maakt al veertig jaar verwarmingstoestellen en radiatoren en pas de laatste zes jaar ook koelsystemen en ventilatieapparaten. Sinds drie jaar produceert het bedrijf de Jaga Hybrid Solutions, een alles-in-één-systeem dat verwarming combineert met koeling en ventilatie. Het innovatieve product sluit aan bij een groeiende vraag naar energiezuinige oplossingen voor het creëren van een gezond en comfortabel binnenklimaat. André Nuijten, accountmanager van importeur Jaga Konvectco Nederland, vertelt hoe praktisch innovatie kan zijn. Nuijten: “Jaga gaat altijd heel ver in het zoeken naar oplossingen voor zeer specifieke situaties. Zes jaar ­geleden kwamen we een project tegen waarbij behalve verwarming ook een ventilatietoestel nodig was. Alleen, de ruimte was te krap. Een architect suggereerde dat we in het verwarmingstoestel toch gewoon een ventilator konden laten inbouwen. Van een goed merk. Daarop zei de betrokken projectleider van Jaga: ‘Ja maar zo’n combinatie kunnen we zelf ook maken.’ Die op het werk ­bedachte oplossing was het begin van ons Jaga Oxygen-ventilatietoestel.”

Hybride De vraag naar maatwerk is bij Jaga een sterke stimulans bij het ontwikkelen van nieuwe producten. Maatwerkoplossingen vond Jaga meestal in een combinatie van drie afzonderlijke producten voor verwarming, koeling en ventilatie. Totdat de vraag kwam naar een geïntegreerd systeem. Nuijten: “We hadden al veel ervaring opgedaan met verschillende hybride systemen die waren opgebouwd uit onze afzonderlijke componenten. Het ontwikkelen van een energiebesparend luchtverversingssysteem heeft onze productontwikkelaars niet meer dan zes weken gekost. Jaga Hybrid Solutions is een toestel dat gemonteerd is tegen de borstwering onder een raam en dat

v­ erwarmt of koelt en ventileert tot de lucht in de ruimte gezond en comfortabel is. De conditie van de binnenlucht in elke ruimte wordt bewaakt en bijgestuurd door CO2-sensoren, vochtmeters en de thermostaat. Vochtige lucht, van keuken, badkamer en toilet, wordt afgevoerd via een centrale afzuigbox. De zogeheten Low-H2Oradiator heeft een aparte boostfunctie die zeer snel opwarmt. In combinatie met lage-temperatuurverwarming kan dat een flinke energiebesparing opleveren.”

HoTT-House Inmiddels heeft Jaga al verschillende projecten met de Hybrid Solutions uitgevoerd zoals een nieuw Medisch Centrum in Lopik.

Daar hebben huisartsen, tandartsen en fysiotherapeuten hun praktijk en is er ruimte voor een apotheek en kantoor van de thuiszorg.

Nuijten: “In elke afzonderlijke ruimte kun je met onze oplossing een gezond en aangenaam binnenklimaat instellen. Bij de tandarts moet het misschien wat koeler zijn, terwijl het bij de dokter wat warmer mag zijn.”

Jaga Hybrid Solutions heeft ook de belangstelling gewekt van de bedenkers van het nieuwe bouwconcept House of Tomorrow Today (HoTT), een woonhuis dat meer energie opwekt dan het gebruikt en dat onder alle omstandigheden een comfortabel binnenklimaat heeft.

Deze maand start de bouw van het HoTT-House in het Brabantse Sterksel. Initiatiefnemer, opdrachtgever en toekomstig bewoner is Jos Lichtenberg, hoogleraar productontwikkeling aan de Faculteit Bouwkunde van de TU/Eindhoven. Lichtenberg: ”HoTT-House is onder andere gebaseerd op het Active House, een van oorsprong Deens concept waarbij wooncomfort centraal staat. De HoTT-House zal niet zo’n rigoureus geïsoleerde gebouwschil hebben als bijvoorbeeld een passiefhuis. Enig energieverlies is niet erg, want het huis wekt met PV-panelen een overschot aan energie op. Comfort voor de bewoners is hoofdzaak. Frisse lucht komt onder andere via luchtroosters in het raamkozijn naar binnen. De koudeval die daarbij ontstaat, kan door het Jaga Hybrid Systeem worden bestreden.

Comfortabel is het ook als je een ruimte binnen enkele minuten wat kan opwarmen. Met lage temperatuurverwarming lukt dat niet, met behulp van de boostfunctie van de Jaga-radiator kan dat wel.”

Installatie van een Jaga Hybrid Home-toestel

raam en deur Luchtdicht Ventilatie.indd 41

1 / 2013

I 41

15-01-13 12:06

OMEGA FLEX Geniaal eenvoudig – eenvoudig geniaal

Eenvoudige montage Geen bekabeling naar de deur Eenvoudig te programmeren Cilinder varianten voor elke toepassing/deur

Kom ons bezoeken op de bouwbeurs te Utrecht.

Hal 2, stand E040

CESnederland B.V. Lage Brink 9 · 7317 BD Apeldoorn tel. 055-5266890 · infonl@ces.eu www.ces.eu/nl

Bewust op zoek naar innovatieve deursluitoplossingen?

Stand 02.D070 met o.a. de volgende noviteiten:

  

TJSS T6, de nieuwe RVS deurdranger Toegangscontrole in sluisfunctie DICTATOR deuropvanger 1600 in branduitvoering

  Wij ontmoeten u graag op onze stand midden in hal 2 en laat u verrassen door de veelzijdige en toegankelijke sluitoplossingen die daar zullen worden getoond.

Graag tot ziens!

DICTATOR Productie B.V. Emmeloord T +31 (0)527 613456 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website:

42-CES 1

DICTAMAT 50 schuifdeursluiter .......................

Gratis toegangskaart nodig?

Scan dan de QR-code met uw smartphone of bezoek onze website.

F +31 (0)527 698420 www.dictator.nl

15-01-13 14:07

Uitzicht Zonnescherm

Dun isolatieglas

Het nieuwe zonnescherm BX 270 van Harol is gebaseerd op de functionele en technische troeven van de eerdere 260-uitvoering, maar heeft een volledig gesloten kast met zijconsoles in aluminium gietwerk en een strakke lijn van de voorlijst met een geïntegreerde waterafvoer. Dankzij de slanke vormgeving komt de kast slechts 150 mm uit de gevel en via brede muurconsoles is het scherm op praktisch elke achtergrond te monteren. Tot een breedte van 6 meter steunt de BX 270 op twee knikarmen, vanaf 6 tot 7 meter heeft het scherm drie armen en bij gekoppelde uitvoeringen tot een breedte van 12 meter worden vier armen aangebracht. Het gesloten cassettesysteem beschermt het doek tegen regen en wind en vervuiling zal veel minder snel optreden.

Info: Harol Nederland, Breda, 076.542.70.69, www.harol.nl

Pilkington Spacia levert thermische prestaties van dubbele beglazing, maar heeft de dikte van enkelglas. Het is een oplossing voor situaties waar men comfort en energieprestatie moet combineren met het behoud van een historisch uiterlijk van een gebouw. Spacia bestaat uit twee glasbladen met een vacuüm, omdat de lucht ertussen verwijderd is. De ruimte tussen de glasbladen is niet groter dan 0,2 mm, waardoor de totale dikte van de beglazing slechts 6,2 mm is. Op één van de bladen is een warmtereflecterende coating aangebracht om het warmteverlies door straling te beperken. Door de geringe dikte kan Spacia een goed vervanger zijn bestaande enkele beglazing, zelfs in originele kozijnen.

Het is ook toe te passen als binnenruit bij dubbele beglazing, waardoor hogere U-waarden te bereiken zijn.

Info: Pilkington Benelux, Enschede, 053.483.58.35, www.pilkington.nl

Glazen gevellamellen Tijdens de Bouwbeurs in Utrecht toont Metaglas verschillende uitvoeringen van de nieuwe Total Glas gevellamellen. Deze volglazen lamellen zijn geschikt voor onder andere architectonische zonwering, gevelbekleding en beglazing van galerijen. De lamellen zijn verticaal en horizontaal, vast en beweegbaar aan te brengen en zijn naar wens te voorzien van bedrukte of gekleurde folies. De schuine stand zorgt voor een natuurlijke ventilatie van de achterruimte. Het modulaire systeem is oneindig uit te bouwen.

De lamellen worden per project op maat gemaakt en de elementen worden zoveel mogelijk geprefabriceerd om de montagetijd te verkoten. Afhankelijk van de glasdikte kunnen de lamellen een hoogte van 5 meter overspannen. Het systeem is ook uit te rusten met een slank draaimechanisme om een levendige gevel te creëren.

Info: Metaglas, Tiel, 0344.75.04.00, www.metaglas.nl

Klapluiken

Drievoudig

Renson heeft onlangs de gemotoriseerde aluminium klapluiken Cilium op de markt gebracht. Het is een dynamische zonwering, die van een verticale zonwering voor het raam tot een horizontale, openstaande positie boven het raam is om te vormen. De klapluiken vermijden zo oververhitting van gebouwen en beperken kunstmatige koeling tot een minimum. Tijdens de koude periode van het jaar kunnen de warme stralen door de lage stand van de zon ongehinderd onder de opgevouwen luiken het gebouw in schijnen en daarmee het energieverbruik voor verwarming beperken. In gesloten stand kan een volledige lamellenwand ontstaan, omdat de klapluiken identiek zijn aan de eventueel ernaast, erboven en eronder aangebrachte lamellen. Cilium wordt op maat gemaakt.

Info: Renson Ventilation, Waregem, 00.32.56.62.71.11, www.renson.eu

Met Silverstar TRIII E Luxar F biedt Euroglas een drievoudig isolatieglas dat een hoge lichttransmissie (78%) combineert met een neutrale kleurweergave (Ra = 99). Om deze eigenschappen te realiseren is gebruik gemaakt van transparant Eurowhite (geen groene kleurzweem) en de antireflectiecoating Luxar F op de middelste glaslaag. Het isolatieglas is toe te passen voor grootschalige gevels maar ook voor kleine raamopeningen. Het zonwerende glas Silverstar Superselekt 35/14 T, eveneens van Euroglas, is ontwikkeld om een overmatige warmteontwikkeling in gebouwen tegen te gaan en het beoogde buitenaanzicht te behouden. Door de g-waarde van 14% is in veel gevallen geen extra zonwering nodig. Daarbij behaalt het tweevoudige isolatieglas een lichttransmissie van 35%. Door een lage reflectie aan de buitenkant is het aanzicht neutraal en het visuele effect beperkt.

Info: Euroglas Benelux, Ulvenhout, 076.560.09.35, www.euroglas.com

raam en deur Uitzicht_PI 43

1 / 2013

I

43

15-01-13 12:22

VKG Nieuws Postbus 5086, 2000 GB in Haarlem T: 023.551.84.44, F: 023.551.00.83, E: info@vkgkozijn.nl, I: www.vkgkozijn.nl

De informatie op deze pagina is afkomstig van VKG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie

Renoveren als opgave ‘Vitaal renoveren’ was het thema van de VKG Architectuurdag 2012. Renovatie stelt de markt voor talloze uitdagingen, maar biedt - mits goed ingevuld ook oplossingen voor maatschappelijke en sociale vraagstukken. Voorwaarde is wel dat we anders gaan kijken naar renovatie. De jury van de VKG Architectuurprijs stelt voor om de Renovatieprijs en de VKG Architectuurprijs de komende keer te verenigen. “Want renovatie is ook architectuur.”

Op aannemers, industrie, projectontwikkelaars en architecten ligt volgens de sprekers een grote opgaaf te wachten. Er staat in Nederland 8 miljoen vierkante meter kantoorruimte leeg, nieuwe woningen bouwen is momenteel geen optie, de bevolkingsgroei neemt af en de vergrijzing toe. Renovatie van de bestaande woning- en kantoorvoorraad kan een oplossing bieden, de vraag is alleen: hoe pakken we het op? Albert Zegelaar, directeur van de Vereniging Kunststof Gevelelementenindustrie (VKG) beet het spits af. “De omgeving verandert. Niet alleen omdat de bevolking vergrijst, we gaan ook anders werken. Daarnaast moet het energieverbruik omlaag en de bouwketen nieuwe invulling krijgen. Waar we nu mee geconfronteerd worden, is dat veranderingen zo snel gaan dat het niet in verhouding staan tot de bouwtijd. Toch moeten we die omslag maken, maar dan wel met een groen idee in ons hoofd en met oog voor de sociale veranderingen.” Het bouwproces anders inrichten is volgens hem daarbij essentieel. “Een toekomstbestendig bouwproces kenmerkt zich door het aangaan van andere coalities, complementair werken, integrale verantwoordelijkheid en transparantie in processen en financiën.” En waar kan dat beter tot uiting komen dan bij renovatieprocessen? “Want ook renoveren kan vernieuwender. Dat vergt alleen een andere aanpak, een toekomstbestendige aanpak die zich kenmerkt door betrokkenheid en invulling geven aan hedendaagse uitdagingen als duurzaamheid, comfort en flexibiliteit.”

Legolisering Toch plaatst Hennes de Ridder, emeritus hoogleraar Integraal Ontwerpen TU Delft, duidelijke vraagtekens. “Waarom is de bouw niet duurzaam?”, vraagt hij zich af. Het antwoord: “We willen allemaal een eenmalig uniek gebouw. We zijn unieke gebruikers en eisen unieke materialen, maar ook een unieke prijs. Daar wringt de schoen, want als bouwer kun je je alleen op prijs onderscheiden. Dat moet veranderen.

Dat kan door meer naar de functionele invulling van gebouwen te kijken en van daaruit te ontwerpen.” Volgens hem is het daarnaast noodzakelijk dat er naar andere bouwprocessen gekeken wordt. “De context waarin we bouwen wordt steeds ingewikkelder en oplossingen complexer. Die complexiteit moeten we vermijden, ook bij renovatie.” Hij voegde daarbij een nieuw woord toe aan de Nederlandse taal: ‘legolisering’. “Ik ben voorstander van industrialisering. Dat betekent niet een

44

VKG.indd 44

I

1 / 2013

industrieel geheel maken. Ik zie het als een legobouwdoos. Een bouwdoos die oplossingen biedt voor transformatie en waarbij je iedere vorm kunt maken, maar wel met uniforme bouwstenen.” Dat er met bestaande materialen unieke bouwwerken gerealiseerd kunnen worden, bewezen de genomineerden voor de VKG Architectuurprijs en de Renovatieprijs. Daarnaast toonde architect Hans van Heeswijk een paar aansprekende projecten die hij heeft gecreëerd. Meest opvallende: een flat in het Apeldoornse Zevenhuizen. “De coöperatie koos voor renovatie van de zestiger jaren flat. Kenmerkend voor deze flats is het rigide bouwsysteem.

Het belangrijkste wat we wilden realiseren is binnen en buiten weer bij elkaar betrekken. De oplossing werd onder andere gevonden in het wegslopen van de onderste galerij waardoor de onderste laag woningen grondgebonden werd. Daarnaast werden er schuifpuien geplaatst, de entree van een glazen pui voorzien en de balkons van transparante borstweringen.” Een project dat op het oog ook geïndustrialiseerd kan worden volgens de theorie van De Ridder, maar dat is volgens Van Heeswijk niet helemaal waar. “De ingrediënten kun je deels standaardiseren, maar het blijft maatwerk.”

De Winnaars De winnaars van de Renovatie- en VKG Architectuurprijs wisten zich juist door maatwerk te onderscheiden. De Kaleidoscoop in Nieuwkoop werd ontworpen door Marianne Loof van LEVS Architecten en won de VKG Architectuurprijs. “Met de materiaalkeuze is een warme uitstraling gecreëerd en de kunststof kozijnen voegen zich naadloos is de houten gevel”, schetst het juryrapport.

Daarnaast zijn veel functies in het gebouw verenigd, maar past het door het gebruik van verschillende materialen (riet, metselwerk en hout) in het kleinschalige dorp en haar groene omgeving. De Renovatieprijs werd uitgereikt aan Corporatie Wocom en De Loods Architecten en Adviseurs. Het architectenbureau bracht de woningen aan de Freesialaan in Leende qua comfort en energiebesparing naar een hoger niveau. De keuze voor kunststof kozijnen kwam voort uit de wens om de woningen tevens onderhoudsarm te maken. Ten slotte was er nog een Publieksprijs. Deze ging naar architectenbureau Klamer voor de renovatie van basisschool De Springplank in Leek.

raam en deur 15-01-13 12:01

VMRG Nieuws

Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche Einsteinbaan 1, Postbus 1496, 3430 BL Nieuwegein T: 030.605.36.44, F: 030.605.32.60, E: info@vmrg.nl, I: www.vmrg.nl De informatie op deze pagina is afkomstig van de VMRG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie

Inspirations In deze sombere tijden, tijden die overigens maar in bepaalde opzichten somber zijn, zijn we op zoek naar inspiratie. Het is daarbij de kunst om je te richten op de kansen en de mogelijkheden in plaats van je te laten bombarderen tot luisteraar voor de predikers van het huidige onheil.

Dus gericht op de positieve dingen des levens starten we gewoon nieuwe dingen. Dat betekent: energie geven aan best risicovolle initiatieven of je storten in een avontuur dat je nog niet eerder meemaakte. Deuren openen zonder te weten wat daarachter zit, inspireert. Mensen ontmoeten die nu eens niet hetzelfde denken als jezelf en je collega’s, zij geven nieuwe inzichten.

Vaak is er sprake van een kunstmatige collectieve kijk op dingen. Media versterken een bepaalde visie en een bepaalde boodschap. Kijk maar eens naar de koppen van kranten, de actualiteiten op radio en tv, de internetberichten.

Actualiteit wordt versterkt en daarmee bewezen geacht.

Ik noem de huidige somberheid wel eens de ‘crisissluier’.

Deze sluier vertroebelt het zicht op mogelijkheden en kansen. Het dwingt ons naar die zogenaamde realiteit te kijken. En hoe kun je nu nog geïnspireerd raken door die uitgekauwde en in rots gebeitelde zogenaamde werkelijkheid?

Toch is het simpel. Gewoon open staan voor nieuw, voor anders, voor ongewoon. Gewoon er eens even niet bijhoren en ronddwalen in je eigen geest in je creatieve en inspirerende brein, of dat van anderen of samen. Voor gevelmensen kan dat zijn: eens nadenken over comfort, over duurzaamheid, over gezondheid, veiligheid, over andere culturen over andere beroepen enz. enz.

Hoe? Het oplossen van die vraag geeft nu net die inspiratie, die ook toepasbaar is in ons vakgebied of ander gebied waar we willen verdienen en iets willen bereiken.

Veel inspiratie, maar eerst weg met die zelfopgelegde grenzen.

GreenInspirations: inspiratieboek over architectuur en duurzaamheid Eind januari is het VMRG themaboek Green Inspirations verschenen. Dit boek geeft een overzicht van alle activiteiten en publicaties die de VMRG rondom het thema ‘Duurzaamheid’ georganiseerd en uitgebracht heeft.

Het boek Green Inspirations is het tweede boek in een serie van themaboeken die de VMRG publiceert. In september 2011 verscheen het eerste themaboek, Light Inspirations.

Dit 84 pagina’s tellende boek bevat aansprekende teksten, geïllustreerd met bijpassende foto’s over het thema duurzaamheid. Het boek staat vol met kennis en inspirerende projecten, waarbij op een unieke manier gebruik is gemaakt van duurzaamheid. Daarnaast staan er visies in van onder andere de gastinspirator van het thema, Chris de Weijer, en Bert Lieverse, directeur VMRG. Het boek is een samenvatting van het gelijknamige thema dat de VMRG heeft opgezet. Zo zijn er innovatiesessies georganiseerd, verschillende artikelen verschenen in vakbladen en kwamen er gastsprekers bij verschillende Actueel VMRG-bijeenkomsten. Daarnaast zijn er Per 10 december 2012 is op de website www.vmrg.nl allerlei Hydro Building Systems interessante projecten opgenomen.

– Wicona verhuisd. Het Het boek is in eerste instantie bedoeld nieuwe adres is: als informatie- en inspiratiebron voor Nijverheidsstraat 48 E, architecten, woningcorporaties en proB-2260 OEVEL (België) fessionele opdrachtgevers in de bouw.

Maar de praktijk wijst uit dat er een Per 1 januari 2013 is brede belangstelling is voor het thema Ergon Nederland ver‘duurzaamheid’. Het boek is te bestellen huisd. Het nieuwe adres is: via de website van de VMRG, Tarweweg 7-X, 6534 AM www.vmrg.nl.

NIJMEGEN Postbus 73, 6500 AB NIJMEGEN De VMRG verwelkomt een nieuwe partner: Alucopal Industrieweg 92, 5145 PW WAALWIJK Tel.: 0416 - 67 24 00 www.alucopal.nl

raam en deur VMRG_1pag.indd 45

1 / 2013

45

15-01-13 12:12

Collectors item Collectors item of... of...

origineel relatiegeschenk

Het ligt in inhet hetverleden. verleden.

Dat speelt alleen Het heden ligt Dat speelt nietniet alleen bij en restauratie, restauratie, maar nieuwe details bijrenovatie renovatie en maar velevele nieuwe details rondom en deur deurstoelen stoelen- eigentijds - eigentijds - op ervarondom raam raam en - op de de erva ringen eertijds.De Deredactie redactie Raam & Deur ringen van eertijds. vanvan Raam & Deur deeddeed enenkele unieke vondsten prachtig incollectie uw collectie kele unieke vondsten die die prachtig in uw passen alsbijzonder bijzonderrelatiegeschenk relatiegeschenk bewondering passen of als bewondering oogsten. oogsten.

5700 5700(historische) (historische)bouwbegrippen bouwbegrippen Das DieDie gesamte Schreinerei DasSchreinerbuch/ Schreinerbuch/ gesamte

Verklarend Verklarendwoordenboek. woordenboek.Dat Datbetekent betekentvoor voorde deliefhebber liefhebbervan van

Een facsimiledruk van de eerste uitgave uit Schreinerei

--historische historische--bouwmaterialen, bouwmaterialen,constructies, constructies,gereedschappen gereedschappenen en

1899, dat (Duits) begint een uitgave verhandeling Een facsimiledruk van demet eerste uit

beslag s smullen. beslagzo’n zo’n640 640pagina’ pagina’s smullen.Want Wantdedenieuwste nieuwstedruk drukomvat omvat

over hout gereedschap sluit met 82 1899, daten(Duits) begint en met eenafverhandeling

5740 5740bouwkundige bouwkundigebegrippen begrippendie dieuitvoerig, uitvoerig,vaak vaakook ookmet metteketeke-

pagina’ s ontwerptekeningen poorten, over hout en gereedschap envan sluit af met 82

ningen, Dikwijls met historische citaten enen ningen,worden wordentoegelicht. to§egelicht.

Dikwijls met historische citaten

binnenbuitendeuren, of niet beglaasd pagina’s en ontwerp tekeningenal van poorten,

bronvermeldingen. bronvermeldingen.Weet Weetuuwat wateen eencafcoen cafcoenis,is,een eenvermetguts, vermetguts,

en met sierlijke bovenlichten, in allerlei binnenen buitendeuren, al oframen niet beglaasd

een eenpersienne, persienne,een eenslof slofen eneen eenhaarstuk, haarstuk,een eendagge daggeen enen envlagvlag-

versies lambrizeringen. en meten sier lijke bovenlichten, ramen in allerlei

fits? fits?De Deauteur auteurwas wasdan danook ook33 33jaar jaararchitect architectbij bijde deRijksdienst Rijksdienst

Hoe dat en allemaal gemaakt moest worden, versies lambrizeringen.

Monumentenzorg. s met Monumentenzorg.Bijzonder: Bijzonder:achterin achterinruim ruim100 100pagina’ pagina’s met

toont het allemaal handboek op verdere 237 bladzijden Hoe dat gemaakt moest worden,

Franse, van al die bouwkundige Franse,Duitse DuitseenenEngelse Engelsevertalingen verta-

met talloze illustratiesopenverdere technieken, met detailsmet vantalloze luik- en raamconstructies, toont het handboek 237 bladzijden illustraties en

termen.

Ookalvanuit de vreemde lingen van die bouwkundige

architraven, en van het benodigde hang- en sluitwerk.

Voor restauratiewerk technieken, bossings met details luik- en raamconstructies, architraven, bossings

taal naar het termen.

OokNederlands. vanuit de vreemde

zelfs vandaag nog zeer interessant. en het benodigde hangen sluitwerk. Voor restauratiewerk zelfs vandaag nog

Door dr. E.het Haslinghuis en taal naar Nederlands.

In harde gouddruk kaft E 27,zeer interessant.

dr. ir. H. Door dr.Janse.

E. Haslinghuis en In E 57,dr.harde ir. H.kaft Janse.

In harde gouddruk kaft E 27,-

In harde kaft E 57,-

Klinken Klinkenund undGriffe Griffe Een Eenschitterend schitterendDuitstalig Duitstaligboekwerk, boekwerk,samengesteld samengesteldonder onderItaliaanse Italiaanse redactie redactievan vanMichele MicheleColombo Colombo(ja, (ja,van vandie diedeurkrukken) deurkrukken)en enCarlo Carlo Bartoli. s voert Bartoli. In In 181 181 rijk rijk geïllustreerde geïllustreerde pagina’ pagina’s voerthet hetboek boekuudoor doorde de eeuwen eeuwenheen heenlangs langsde deontwikkeling ontwikkelingvan vansloten, sloten,grepen, grepen,deurkrukken deurkrukken en en-kloppers.

-kloppers.Van Vanhet hetbrons bronsen enijzer ijzeruit uit1500 1500 via via Franse Franse en en Italiaanse Italiaanse barok barok tot tot Bauhaus Bauhaus van van begin begin vorige vorige eeuw. eeuw.

In In harde harde kaft kaft gebonden gebonden kunstdruk-uitgave kunstdruk-uitgave EE 51,51,-

raam en deur

deze bestelbon naar Raam Deur 073.503.81.53 073.503.81.53 FaxFax deze bestelbon naar Raam enenDeur Ja, hiermee bestel ik Ja,

Bedrijfsnaam Bedrijfsnaam

(aankruisen) (aankruisen)

T.a.v.

T.a.v.

Bouwkundigetermen termen Bouwkundige

57,EE 57,-

Adres Adres

Das Schreinerbuch Schreinerbuch Das

27,EE 27,-

Postcode Postcode

Klinkenund undGriffe Griffe Klinken

51,EE 51,-

Plaats Plaats Datum Datum

Tel. Tel.

Handtekening Handtekening

Prijzen zijn zijnexclusief exclusiefporti, porti,inclusief inclusiefbtw btw Prijzen Leveringkan kaneventueel eventueelenkele enkeleweken wekenduren duren Levering

Naamloos-19 44

15-01-13 15:30

NBvT Nederlandse Bond van Timmerfabrieken Nieuwe ’s Gravelandseweg 16 | Postbus 24 | 1400 AA BUSSUM t: 035.694.70.14 | w: www.nbvt.nl De informatie op deze pagina is afkomstig van de NBvT en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie

NBvT ondersteunt duurzaam bouwen met CO2-rekenmodule De keuze voor houten geveltimmerwerk past uitstekend in het CO2-klimaatbeleid van de Nederlandse overheid. Omdat veel beslissers in de bouw hiervan onvoldoende op de hoogte zijn, lanceerde de NBvT onlangs online een CO2-rekenmodule. En dat is goed nieuws voor iedereen die bezig is met duurzaam bouwen.

De Nederlandse overheid vraagt in haar klimaatbeleid alle industriële sectoren de uitstoot van CO2 te verminderen. De Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie in Bussum heeft recentelijk voor projectontwikkelaars, gemeenten, architecten en bouwers een rekenmodule online gezet, waarmee heel eenvoudig te zien is hoeveel CO2 wordt opgeslagen in hout en houtproducten. Door een keus te maken uit een van de 29 houtsoorten en de hoeveelheid te kiezen, wordt direct zichtbaar hoeveel het desbetreffende product bijdraagt aan de binding van CO2. Het unieke is verder dat binnen enkele minuten ook een compleet samengesteld houtproduct of een compleet gevelproject, bestaande uit verschillende houtsoorten eenvoudig is door te rekenen.

Reductie Kooldioxide (CO2) is een broeikasgas dat in belangrijke mate verantwoordelijk wordt gehouden voor de opwarming van de aarde. Omdat kooldioxide als een deken in de atmosfeer infrarode straling absorbeert, vermindert het de uitstraling van zonnewarmte naar de ruimte.

De temperatuurverhoging die daarvan het gevolg is, kan onder andere leiden tot verhoging van het zeepeil door het smelten van de poolkappen. In het Kyoto Protocol van de Verenigde Naties hebben 37 landen afspraken gemaakt over de reductie van de emissies van broeikasgassen als CO2. Europa wil in 2050 zijn overgestapt op een CO2-arme samenleving. De EU streeft naar 80-95% minder CO2-uitstoot in 2050 (ten opzichte van 1990). In 2020 moet de uitstoot al met 20% zijn verminderd. Nederland heeft zich gecommiteerd 6% minder uit te stoten. Het Nederlandse kabinet wil daarnaast dat in 2020 16% van de Nederlandse energiebehoefte afkomstig is uit hernieuwbare bronnen, zoals wind of biomassa.

ting bij de productie van klinker en baksteen, draagt de cementindustrie voor circa 5% bij aan de wereldwijde jaarlijkse CO2-uitstoot. Hout is daarentegen een bouwmateriaal dat CO2 bindt en zo een bijdrage levert aan de gevraagde milieumaatregelen. Bomen zetten CO2 door fotosynthese om in glucose dat in het hout blijft opgeslagen en zuurstof die aan de atmosfeer wordt afgegeven. De opgeslagen CO2 komt pas aan het eind van de levensduur van de boom of het hout door verrotting of verbranding weer vrij. Waarna het weer kan worden opgenomen door nieuwe bomen. Houtgebruik, duurzaam bosbeheer en het aanleggen van zogenoemde klimaatbossen leveren dan ook een positieve bijdrage aan het terugdringen van de mondiale CO2-uitstoot.

Online tool De berekeningen in de NBvT CO2-rekenmodule worden uitgevoerd volgens de “TC 175 WI 00175146” . De opgeslagen hoeveelheid CO2 door hout toe te passen, wordt afgezet tegen de CO2-uitstoot van een middenklasse auto en het elektraverbruik van een gemiddeld huishouden. Ook wordt een vergelijking gemaakt met andere grondstoffen, zodat duidelijk wordt wat de positieve bijdrage van hout is met betrekking tot CO2-emissie in de bouw. De uitkomsten geven tevens weer in hoeveel tijd Europese bossen nodig hebben om deze hoeveelheid CO2 vast te leggen.

De CO2-opslag en vergelijkingen zijn na de berekening in certificaatvorm als pdf op te slaan of te printen en bij de bouwdocumentatie toe te voegen.

De voor iedereen toegankelijke rekenmodule is te vinden op co2opslag.nbvt.nl (zonder ‘www’ ervoor).

Hout bindt CO2 CO2 komt vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen en bij de productie van bouwmaterialen als kunststof, aluminium en staal. Omdat het in gebonden vorm in kalksteen ook aanwezig is en vrijkomt bij verhit-

De online rekenmodule op co2opslag.nbvt.nl maakt het mogelijk tot 29 verschillende houtsoorten in complete gevelprojecten na te rekenen op hun CO2-vastlegging en de berekeningen als pdf of print uit te draaien.

raam en deur NBvT_branchepagina.indd 47

1 / 2013

I

47

15-01-13 12:18

Buiten de deur Bewust bouwen ‘Bewust Bouwen’ is het thema van de Internationale BouwBeurs 2013 die van maandag 4 tot en met zaterdag 9 februari in de Jaarbeurs in Utrecht wordt gehouden.

Verdeeld over elf sectoren presenteren zo’n zeshonderd exposanten hun visie op de toekomst. Sleutelwoorden daarbij zijn ‘duurzaam’, ‘innovatief’ en ‘ambitieus’. Tijdens het Gala van de Nederlandse Bouw worden de winnaars bekendgemaakt van De Nederlandse Bouwprijzen en de Bouwpluim. De beurs kent een groot aantal extra activiteiten.

Gelijktijdig staat bijvoorbeeld het event Material Xperience geprogrammeerd, waar de allernieuwste materialen worden gepresenteerd.

Projectmanager Martijn Carlier geeft uitleg over het thema ‘Bewust Bouwen’. “Dat thema is niet zomaar gekozen. In een enquête hebben we onze potentiële bezoekers gevraagd hoe zij deze term interpreteren. We zien vier typen antwoorden terug. We hebben de ‘groene’ interpretatie. Bewust omgaan met het milieu en dat terug laten komen in de manier waarop er wordt gebouwd. Anderen zien in het thema ‘Bewust Bouwen’ veel meer de noodzaak om verspilling in het bouwproces

uit te bannen. Het valt me op dat een grote groep ondervraagden ‘Bewust Bouwen’ uitlegt als bouwen waaraan behoefte is. Dus markten klantgericht. Tenslotte zien potentiële bezoekers het thema als een roep om de kosten onder controle te houden.”

Carlier doet geen uitspraken over bezoekersaantallen. “Die aantallen zeggen me niet zoveel. Een geslaagde beurs hangt vooral af

van de vraag of we bezoekers hebben kunnen inspireren zodat ze na afloop zeggen: ‘Goh, dat wist ik nog niet. Goed dat ik dat nu weet.

Daarmee kan ik verder’. Het expositieaanbod in combinatie met alle activiteiten biedt daarvoor alle handvatten. Een beurs is voor ons geslaagd als we exposanten die bezoekers hebben gebracht waarmee ze een commerciële relatie kunnen opbouwen.”

Batibouw: geen typische bouwvakbeurs

BATIBOUW 2013

Twee weken na de Internationale Bouwbeurs staat de volgende grote beurs alweer op het programma: Batibouw, België’s grootste en belangrijkste beurs in de bouw-, renovatie- en woonsector. De beurs is dit jaar aan de 54e editie toe en vindt plaats van donderdag 21 februari tot en met zondag 3 maart. Batibouw is goed voor 120.000 m² expositieruimte en 15 kilometer gangen. Bijna duizend exposanten verrassen en bekoren er elk jaar het publiek met een brede waaier aan nieuwe en innovatieve producten. Op Batibouw zijn zowel consumenten als professionals op het juiste adres, waardoor de beurs zich van typische bouwvakbeurzen onderscheidt. In 2012 werden niet minder dan 310.000 bezoekers verwelkomd, waaronder 75.000 professionelen. Naast de exposanten die hun meest innovatieve producten voorstellen, staat Batibouw ook in het teken van de interactiviteit.

Nagenoeg elke dag van de beurs worden debatten, evenementen en prijsuitreikingen georganiseerd, denk daarbij bijvoorbeeld aan de ECO Award en de Belgian Building Awards.

Datum: Donderdag 21 februari tot en met zondag 3 maart 2013

48

I

1 / 2013

BUITEN DE DEUR 48

Locatie: Brussels Expo, Brussel Openingstijden: Professionele dagen: Donderdag 21 februari van 10.00 tot 18.30 uur Vrijdag 22 februari van 10.00 tot 21.00 uur Groot Publiek: Van zaterdag 23 februari tot en met zondag 3 maart van 10.00 tot 18.30 uur Kosten: € 12 Info: www.batibouw.be

raam en deur 15-01-13 12:23

De Nederlandse Bouwprijs Stichting De Nederlandse Bouwprijs kent sinds 1991 De Nederlandse Bouwprijs toe. De stichting reikt deze onafhankelijke prijs één keer in de twee jaar uit. Met het uitreiken van De Nederlandse Bouwprijs wil de stichting de kwaliteit en het onderscheidend vermogen van de bouw bevorderen én het veelzijdige bouwtalent in Nederland stimuleren.

De jury van De Nederlandse Bouwprijs heeft in vier categorieën uit 137 inzendingen een selectie gemaakt van genomineerden. Tijdens het Gala van de Nederlandse Bouw, op 6 februari 2013, wordt in vier categorieën De Nederlandse Bouwprijs uitgereikt. Daarnaast kunnen de bezoekers aan de Bouwbeurs hun stem uitbrengen op één van de genomineerden. De genomineerde met de meeste stemmen wint tijdens het Gala van de Nederlandse Bouw de Publieksprijs. De vier categorieën en de nominaties: Gebouwen Gebouwen is de categorie voor in Nederland gerealiseerde nieuwbouw, transformatie, renovatie of restauratie in woning- en utiliteitsbouw.

De genomineerden: • TNT Centre, Architectenbureau Paul de Ruiter • Nieuwbouw NIOO - KNAW te Wageningen, Claus en Kaan Architecten • De Karel Doorman, Royal HaskoningDHV / Ibelings Van Tilburg architecten (Foto)

Wonen 2013 26 januari – 3 februari, Mechelen www.wonen.eu

Internationale BouwBeurs 2013 4 – 9 februari, Utrecht www.bouwbeurs.nl

Batibouw 2013 21 februari – 3 maart, Brussel www.batibouw.be

Eigen Huis (Ver)Bouwen + Inrichten 15 – 17 maart, Utrecht www.eigenhuisverbouwen.nl

Safety & Security Amsterdam (SSA) 2013 4 – 6 juni, Amsterdam www.safetysecurityamsterdam.nl

Bouwmaterialen & -systemen Bijzondere bijdragen op het gebied van bio-based bouwmaterialen, bouwelementen, materialen, hulpmiddelen, daksystemen, gevelsystemen, installaties, afbouw en onderhoud, hang-en sluitwerk, isolatie, keukens & sanitair en ruwbouw.

De genomineerden: • Spuittechniek biobased materialen, Warmteplan BV • Rentovloer, Mulder Obdam bouw • Fire Fighting Layer, Bartels Ingenieursbureau

INTERNATIONALE BOUWBEURS 2013 Thema: Bewust Bouwen

Civiele kunstwerken In Nederland gerealiseerde bruggen, viaducten, tunnels en overige kunstwerken die de (leef) omgeving optimaal benutten.

De genomineerden: • Mosesbrug Fort de Roovere te Halsteren, RO&AD Architecten • Fietsverbinding over de A2 tussen Maarssenbroek en Haarzuilens, Aletta van Aalst & • Partners Architecten BV Talent met toekomst Aanmoedigingsprijs voor young professionals die een opvallende bijdrage hebben geleverd aan de totstandkoming van een gebouw, civiel kunstwerk of (bio-based) bouwmateriaal of -systeem.

De genomineerden: • De heer D. Horjus (Projectleider afdeling Vastgoedproductie WoonFriesland) • De heer D.W. Bruggink (architect, ORGA Architect) • De heer S.L. Duckworth (architect, Inbo)

raam en deur BUITEN DE DEUR 49

Agenda

Datum: Maandag 4 tot en met zaterdag 9 februari 2013

Locatie: Jaarbeurs, Utrecht Openingstijden: Maandag 4 tot en met vrijdag 8 februari: 9.30 tot 17.30 uur Zaterdag 9 februari: 9.30 tot 16.00 uur Kosten: € 35 Info: www.bouwbeurs.nl

1 / 2013

I

49

15-01-13 12:23

Vaktueel

Door Hein Stienstra

Raam en Deur scant interessante websites

Online op de hoogte Internet biedt informatie in alle soorten en maten. Maar je moet het wel weten te vinden.

Raam en Deur selecteert regelmatig interessante websites. Speciaal om u te helpen bij uw werk.

www.nrplatform.nl

Op deze website stelt het Nationaal Renovatie Platform (NRP) duidelijk haar doel en werkwijze; samenvattend ‘Toekomstwaarde creëren in bestaand gebouwd gebied’. Oftewel het duurzaam gebruik van de bestaande gebouwde omgeving door renovatie en transformatie bevorderen. Men doet dat door • Kennisverspreiding en -ontwikkeling en uitwisseling van ervaringen; • Het agenderen van het maatschappelijke belang van de opgave en de wenselijke verandering van randvoorwaarden om investeringen in renovatie en transformatie aantrekkelijker te maken; • De jaarlijkse uitreiking van de prestigieuze renovatieprijs de Gulden Feniks. Er zijn op dit moment meer dan 58 partners aangesloten. Naast partners kent het NRP begunstigers uit de ontwerp-, bouw- en vastgoedsector. Bijzonder is dat men vanaf september 2013 bij de nieuw opgerichte ‘NRP Academie’ terecht kan voor een unieke opleiding die zich volledig richt op renovatie en transformatie.

De lesmodules zijn een samenwerking van TU Delft, NRP, praktijkdocenten van de partners en onderwijsinstellingen.

www.sbr.nl/projecten

De website van de Stichting Bouwresearch (SBR) informeert over de circa twintig lopende projecten, waaronder een aantal die betrekking hebben op de aanpak van leegstand, herbestemming en renovatie. SBR is het kennisplatform voor de bouw en vastgoed, verzamelt en vertaalt bestaande en nieuwe kennis in praktische en bruikbare producten en diensten voor alle geledingen in de bouw. Naast projecten zoals ‘Meer met minder’ (‘elke verbouwing levert energie op’) en het Expertisenetwerk BIM is een opvallend project de ‘Energiewerkplaats’, bedoeld om een nieuwe impuls aan energiebesparing in de gebouwde omgeving te geven. Niet met nieuwe ambities of hoogdravende plannen, maar met praktische opleidingen, kennisuitwisseling en nuttige ondersteuning om ondernemers en werknemers verder te helpen in het bereiken en bedienen van hun klanten. Elke ‘Energiewerkplaats’ wordt daadwerkelijk, samen met ‘Meer met minder’, georganiseerd in een werkplaats, waarbij steeds vier onderwerpen centraal staan.

www.mijnbalansventilatie.nl

Via deze website heeft een zestal grote fabrikanten op het gebied van luchtbehandeling een campagne opgestart om het imago van balansventilatie op te krikken. De fabrikanten willen, ook via radiocommercials en beeldadvertenties op internet, duidelijkheid scheppen over de betrouwbaarheid en voordelen van balansventilatie. ‘Er bestaat nog onvoldoende kennis over de noodzaak van een goed, gezond en duurzaam binnenklimaat’ is hun uitgangspunt. Balansventilatie is de laatste jaren, door onder meer gezondheidsklachten in de Amersfoortse nieuwbouwwijk Vathorst, vaak negatief in het nieuws geweest. Niettemin geniet het systeem grote populariteit bij duurzame, goed geïsoleerde woningen. De website richt zich vooral op consumenten die tips en ervaringen willen uitwisselen en informatie willen hebben over de techniek en regelgeving rond balansventilatie. Op de meest voorkomende misvattingen over balansventilatie zoals ‘het is ongezonde gerecyclede oude lucht’ en ‘de ramen mogen niet open’ wordt op verhelderende wijze ingegaan.

50

I 50 / 2013

Vaktueel websites_1pag.indd 50

raam en deur 15-01-13 12:12

WETEN WAT CORPORATIES WETEN? ABONNEER U OP CORPORATIEBOUW CO BO RPO UW RA T

RPORATIE UW

ducten

bouw, renovatie en onderhoud voor alle corporaties

Top Ren -5 Ce n ted ekk traal ing F Slo als onds p gra Por en o adm tiek f re ete wo r nin nover gen e pas n? sief gem aak t

Havensteder en Ballast Nedam: Zes jaar continu samenwerken Buildsight en Koolraad: “Aanbesteden moet anders”

CORPORATIE BOUW

bou

w, r e

nov

Prij

swin

Blik

Corporaties en gemeente Samenwerking in Haarlem

nen

dA

Lan

gste

cove

r.in

dd

IE

erh

oud

voo r

alle

cor

por

atie

s

mste

rda m

op

“A

geb

ouw

van

V

sbe incent D wa stsan eckers, W t tr eri o effe ng, nen Zui d nw ea an? ”

bew one

r

001

ond

bouw

Woonbron en WZsolutions Strijden tegen vandalisme

Karin Priem, De Goede Woning: bouw, renovatie en onderhoud voor alle corporaties

en

CORPOR BOUW

bouw, renovatie en onderhoud voor alle corporaties

CORPORATIE “Wij bouwen nog.

BOUW Conceptueel”

atie

NL

Centrada in Lelystad Uitgekiend slopen Ymere en Stadgenoot Samenwerken in Oostpoort

Samenwerking met liftindustrie

1

1e

Wonen in de brouwerij

Smits en Staedion: Prestatiegericht samenwerken

jaar

gan

g-

num

me

r4

Eric Smu

- no vem

ber

1e jaargang - nummer 1 - juni 2012

‘D

201

2

Keuken en corporatie: Een intieme tango

‘Passiefbouw in ijskast’ Blik op bewoner

Ditmer Salverda, OFW Woondiensten

“Niet renoveren, maar moderniseren” Leren van lean bouwen

1e jaargang - nummer 3 - oktober 2012

Omgaan met asbest

001 cover.indd 1

17-10-12 11:53

12-1

1-12

€ 25,– 13:4

3

Nu tijd voor herbestemming?

1e jaargang - nummer 5 - d 001 cover.indd 1

voor een half jaar

Zonnestroom in Hoek van Holland

Gerard Anderiesen, Stadgenoot:

“Wij zijn geen grijze muis” Op pad met de projectmanager

1e jaargang - nummer 2 - september 2012 001 cover.indd 1

19-09-12 10:58

www.corporatiebouw.nl/proefabo

Totaal Concept

Uitsluitend voordelen.

4 t/m 9 februari Kom langs op onze stand!

Hal 2, Stand F0.70

kennis, ervaring & ondersteuning compleet assortiment hang- en sluitwerk garantie, service & onderhoud

Benieuwd naar de mogelijkheden? Neem contact op met onze verkoop binnendienst.

Hunneperkade 62, 7418 BT Deventer E: info@themans.nl

| |

T: +31(0)570 662 580 I : w w w. t h e m a n s . n l -

S² safe & secure is een merk van

42-CES 1

| F: +31(0)570 662 589 w w w. s 2 i n f o. n l

hang- & sluitwerk bv

15-01-13 14:19