ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ Περιφερειακή Ενότητα Έβρου Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας & Κοινωνικής Μέριμνας
ΟΔΗΓΟΣ
• ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ • ΔΩΡΕΑΣ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ • ΟΜΦΑΛΙΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ & ΟΡΓΑΝΩΝ
Με τη συνδρομή: • του Κέντρου Αιμοδοσίας του Π.Γ. Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης • του Ιατρικού Συλλόγου Έβρου • της Ένωσης Συλλόγων και Ομάδων Εθελοντών Αιμοδοτών Έβρου
1
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΔΗΓΟ Η Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας & Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφερειακής Ενότητας Έβρου, έχοντας ως βασική αρμοδιότητα τη διαφύλαξη και βελτίωση της υγείας του πληθυσμού (ΠΔ 144, Άρθρο 28, Φ.Ε.Κ. 237/27-12-2010), πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια εντατικά μια σειρά ενεργειών και δράσεων που σκοπό έχουν να ενημερώσουν και να ευαισθητοποιήσουν τον τοπικό πληθυσμό σε θέματα υγείας. Εκτιμώντας τις σημερινές τοπικές ανάγκες σε συνεργασία με αρμόδιους τοπικούς φορείς, διαπιστώθηκε η μεγάλη έλλειψη ενημέρωσης σε θέματα αιμοδοσίας, δωρεάς μυελού των οστών, δωρεάς ομφαλικού αίματος και δωρεάς οργάνων. Η παρούσα έκδοση στοχεύει να καλύψει αυτό το κενό στην πληροφόρηση, με σκοπό την ενίσχυση της εθελοντικής προσφοράς και την προαγωγή της υγείας του πληθυσμού. Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε βασίζεται στην υπάρχουσα νομοθεσία, στη σύγχρονη βιβλιογραφία και σε διαδικτυακές πηγές. Η συνδρομή της Ένωσης Συλλόγων και Ομάδων Εθελοντών Αιμοδοτών Έβρου, του Κέντρου Αιμοδοσίας του Π.Γ. Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης και του Ιατρικού Συλλόγου Έβρου ήταν σημαντική για την έκδοση αυτού του Οδηγού και τους ευχαριστούμε πολύ γι’ αυτό.
Γενική επιμέλεια έκδοσης:
Μαρία Καδόγλου- Κοινωνική Λειτουργός MSc, Δ/νση Δημ. Υγείας & Κοιν. Μέριμνας Π.Ε. Έβρου Ευαγγελία Κοσμαδάκη- Προϊσταμένη Δ/νσης Δημ. Υγείας & Κοιν. Μέριμνας Π.Ε. Έβρου
Επιστημονική επιμέλεια έκδοσης:
Γεώργιος Μαρτίνης- Διευθυντής Κέντρου αιμοδοσίας Π.Γ. Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης Ιατρικός Σύλλογος Έβρου Μαρία Καδόγλου- Κοινωνική Λειτουργός Msc, Δ/νση Δημ. Υγείας & Κοιν. Μέριμνας Π.Ε. Έβρου
Σύνταξη κειμένων και συγκέντρωση υλικού:
Γεώργιος Μαρτίνης- Διευθυντής Κέντρου αιμοδοσίας Π.Γ. Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης Μαρία Καδόγλου- Κοινωνική Λειτουργός Msc, Δ/νση Δημ. Υγείας & Κοιν. Μέριμνας Π.Ε. Έβρου Μαραγκοπούλου Ελένη- Εκπ. Κοινωνική Λειτουργός, Δ/νση Δημ. Υγείας & Κοιν. Μέριμνας Π.Ε. Έβρου Γκουλιαμτζή Παναγιώτα- Κοινωνική Λειτουργός, Εθελόντρια, Δ/νση Δημ. Υγείας & Κοιν. Μέριμνας Π.Ε. Έβρου Ειρήνη- Μαρία ΚελεσίδουΨυχολόγος, Δ/νση Δημ. Υγείας & Κοιν. Μέριμνας Π.Ε. Έβρου Μπακαλάκη Αργυρώ- Απόφοιτη Κοινωνικής Διοίκησης, Δ/νση Δημ. Υγείας & Κοιν. Μέριμνας Π.Ε. Έβρου Ελισάβετ Γιαννακοπούλου- Εκπ. Κοινωνική Λειτουργός, Δ/νση Δημ. Υγείας & Κοιν. Μέριμνας Π.Ε. Έβρου Κοντακίδης Αναστάσιος- Πρόεδρος Συλλόγου Εθελοντών Αιμοδοτών Αλεξανδρούπολης
Γραφιστικά- Εκτύπωση:
www.pitetragono.com
Έκδοση: Α΄, 2016
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ EΒΡΟΥ
Αγαπητοί συμπολίτες, Το αίμα και τα ανθρώπινα όργανα δεν παράγονται παρά μόνο χαρίζονται. Γι΄ αυτό, η εθελοντική αιμοδοσία και η δωρεά μυελού των οστών, ομφαλικού αίματος & οργάνων αποτελούν πράξεις βαθιάς κοινωνικής ευθύνης και ευαισθησίας. Είναι στάσεις ζωής των ανθρώπων που επιμένουν με συνέπεια να υπηρετούν τις ανθρώπινες αξίες. Τα αποτελέσματά τους σώζουν ζωές, ενισχύοντας τους δεσμούς των ανθρώπων μεταξύ τους. Με αυτόν τον Οδηγό προσδοκούμε, μέσα από την ενημέρωση των πολιτών όλων των ηλικιών του τόπου μας, να προωθηθεί η ιδέα της εθελοντικής αιμοδοσίας και της δωρεάς μυελού των οστών, ομφαλικού αίματος & οργάνων. Στόχος μας είναι να πολλαπλασιαστούν οι εθελοντές του Νομού μας που δωρίζουν το αίμα τους ,ώστε η χώρα μας να καταστεί αυτάρκης, αλλά και να αυξηθούν οι μεταμοσχεύσεις των οργάνων, δίνοντας συνέχεια στη ζωή! Ευχαριστώ ιδιαιτέρως όσους συνέδραμαν στο να καταστεί αυτός ο Οδηγός επιστημονικά έγκυρος. Η μεταξύ μας συνεργασία ήταν πολύτιμη και ανέδειξε τη σημαντικότητα του παραγόμενου έργου. Εμείς, πάντα θα επιδιώκουμε να προβαίνουμε σε ανάλογες ενέργειες που έχουν τη δυναμική να υπηρετούν τόσο σοβαρούς σκοπούς και μπορούν να συμβάλλουν στην προαγωγή, στην πρόληψη και στη διαφύλαξη της υγείας του τοπικού μας πληθυσμού. Ο Αντιπεριφερειάρχης Έβρου Δημήτριος Πέτροβιτς
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ • ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΔΗΓΟ • ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΕΒΡΟΥ 1. ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ................................................................................................. 8 • ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΙΜΑ;..................................................................................................................................... 9 • ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗ;.......................................................................................... 9 • ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΕ ΑΙΜΑ ΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ;................................................ 9 • ΠΟΙΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ ΑΙΜΟΔΟΤΗΣ; ................................................... 10 • ΠΟΣΟ ΔΙΑΡΚΕΙ Η ΑΙΜΟΛΗΨΙΑ;................................................................................................... 10 • ΠΟΣΟ ΑΙΜΑ ΘΑ ΜΟΥ ΠΑΡΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΙΜΟΛΗΨΙΑ;................................................ 11 • ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΩ ΦΑΕΙ ΚΑΤΙ ΠΡΙΝ ΔΩΣΩ ΑΙΜΑ;.................................................................. 11 • ΚΙΝΔΥΝΕΥΩ ΑΠΟ ΚΑΤΙ ΔΙΝΟΝΤΑΣ ΑΙΜΑ; ............................................................................ 11 • ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΩΣΩ ΕΓΩ ΑΙΜΑ;.......................................................................................... 12 • ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΩ;........................................................................................................ 13 • ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΑΙΜΟΔΟΤΩΝ.................................................................................... 14 • ΑΙΜΑ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΔΩΣΕΙΣ.......................................................................................................... 15 • ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ............................................................................................................................................ 15 • ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΛΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΣΥΝΕΙΣΦΕΡΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ;........................................................................................................... 16 • ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΦΑΙΡΕΣΗ;.............................................................................................. 16 • ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ.............................................. 18 2. ΔΩΡΕΑ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ......................................................................................... 20 • ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΥΕΛΟΣ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ;............................................................................................. 21 • ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ;.............................................. 21 • ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΔΟΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;............................................................. 21 • ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ;................................................................................... 21 • ΠΟΙΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ ΔΟΤΗΣ;................................................................. 22 • ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΥΜΒΑΤΟΣ ΔΟΤΗΣ;............................................................................................... 22 • ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΘΕΛΟΝΤΗ ΔΟΤΗ;.................................................. 22 • ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΒΡΕΘΕΙ ΣΥΜΒΑΤΟΣ ΔΟΤΗΣ;...................................... 23 • ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΛΗΨΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ;................................................................................. 23 • Πώς γίνεται η επιλογή του τρόπου λήψης μοσχεύματος;............................. 24 • ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΔΟΤΗΣ;................................................................................. 24 • ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ................................................................................................................... 25
6
3. ΔΩΡΕΑ ΟΜΦΑΛΙΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ..................................................................................... 26 • ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ;.................................................................................... 27 • ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΟΜΦΑΛΙΚΟ ΑΙΜΑ;..................................................................................... 27 • ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΔΟΤΗΣ;................................. 27 • ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ;............................... 28 • ΠΩΣ ΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΤΟ ΟΜΦΑΛΙΚΟ ΑΙΜΑ;............................................................................. 28 • ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΜΒΑΤΟΙ ΔΟΤΕΣ;................................................................................................. 28 • ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ ΤΟΝ ΔΟΤΗ;....................................... 29 • ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟ ΤΟ ΟΜΦΑΛΙΚΟ ΑΙΜΑ; • ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΒΛΑΣΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ;........................................................................................................................................... 29 • ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ................................................................................................................. 30 • ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΜΦΑΛΙΚΟ ΑΙΜΑ;...................... 30 • ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΔΩΡΕΑ ΚΑΙ Η ΦΥΛΑΞΗ ΤΟΥ ΟΜΦΑΛΙΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ;..................... 31 • ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΔΩΡΕΑ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ, ΕΧΩ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΑΝ ΤΟ ΧΡΕΙΑΣΤΩ;.............................................................................................................................. 31 • Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΞΕΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΟΜΦΑΛΙΟ ΑΙΜΑ..................... 32 • ΠΟΥ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ ΑΝ ΘΕΛΩ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΘΩ Η ΝΑ ΔΩΡΙΣΩ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΟ ΑΙΜΑ;.............................................................................................. 32 • ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ............................................................................. 33 • MΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ..................................................................................................................... 34 4. ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ..................................................................................................................... 36 • Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ................................................................................................. 37 • ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ «ΔΩΡΗΤΗ» ΚΑΙ «ΔΟΤΗ» ΟΡΓΑΝΩΝ;................... 37 • ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ;......................................................... 37 • ΠΟΙΑ ΟΡΓΑΝΑ, ΙΣΤΟΙ Η ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΤΟΥΝ;.................. 38 • ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΔΩΡΙΣΩ ΚΑΠΟΙΟ ΟΡΓΑΝΟ ΕΝΩ ΕΙΜΑΙ ΑΚΟΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ;................... 38 • Η ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΚΑΙ Η ΚΑΤΟΧΗ ΚΑΡΤΑΣ ΔΩΡΗΤΗ ΕΙΝΑΙ ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ;... 38
7
ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΙΜΑ; Το αίμα είναι ένας υγρός ιστός απαραίτητος για τη ζωή του ανθρώπου. Το ολικό αίμα αποτελείται από τα παράγωγά του, τα ερυθρά και λευκά αιμοσφαίρια, τα αιμοπετάλια και το πλάσμα.
ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΜΕΤΑΓΓΙΣΗ; Αίμα χρειαζόμαστε σε περιπτώσεις όπως: σοβαρός τραυματισμός μετά από ατύχημα, χειρουργική επέμβαση ή μεταμόσχευση, επιπλοκές τοκετού στη μητέρα, θεραπεία του καρκίνου ή της λευχαιμίας, πολυμεταγγιζόμενα άτομα με μεσογειακή αναιμία (4 μονάδες αίματος κάθε μήνα) ή χρόνια αναιμία, έλλειψη παραγόντων πήξης, παθήσεις των νεφρών ή ήπατος κτλ.
ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΕ ΑΙΜΑ ΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ; Έχουμε ανάγκη περίπου από 2.000 αιμοδότες κάθε ημέρα, για να συλλέξουμε τις 620.000 μονάδες αίματος που χρειαζόμαστε κάθε χρόνο. Μόλις το 40% καλύπτεται από τους εθελοντές αιμοδότες, το 50% από το συγγενικό περιβάλλον, που υποχρεώνεται την τελευταία στιγμή λόγω της ανάγκης να δώσει αίμα και το 5% από τις ένοπλες δυνάμεις. Σε κάθε νοσοκομείο οι 2 στους 10 ασθενείς κατά μέσο όρο χρειάζονται μετάγγιση. Ωστόσο, δεν καταφέρνουμε να καλύπτουμε τις ανάγκες των συνανθρώπων μας και έτσι αναγκαζόμαστε να εισάγουμε από την Ελβετία τις υπόλοιπες μονάδες αίματος. Από το 2016 οι εισαγωγές μειώνονται σταδιακά έως την διακοπή τους το 2020.
Η αiμοδοσία μας αφορά όλους!
9
ΠΟΙΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ ΑΙΜΟΔΟΤΗΣ; Κάθε υγιής άνδρας ή γυναίκα, ηλικίας 17- 65 ετών, που ζυγίζει πάνω από 50 κιλά, μπορεί να δίνει τακτικά αίμα (2 με 3 φορές το χρόνο). Για τους νέους, ηλικίας 17 ετών, χρειάζεται γραπτή συγκατάθεση γονέων ή κηδεμόνων. Αν αποφάσισες να προσφέρεις το αίμα σου, να θυμάσαι ότι η υγεία του ασθενή που θα το λάβει είναι στα χέρια σου. Είναι σημαντικό να συμπληρώσεις με προσοχή και ειλικρίνεια το ερωτηματολόγιο που θα σου δοθεί. Κάθε λεπτομέρεια είναι σημαντική, γιατί έχει στόχο να εκτιμήσει πιθανούς λόγους προσωρινού ή μόνιμου αποκλεισμού από την αιμοδοσία. ΔΗΛΑΔΗ: Αν είσαι κρυωμένος με πυρετό, συνάχι, πονόλαιμο, βήχα ή άλλο, αν έχεις διάρροια ή αν παίρνεις αντιβιοτικά, πρέπει να περιμένεις τουλάχιστον δύο εβδομάδες, διότι μπορεί να μεταδώσεις τη λοίμωξη στον ασθενή. Αν υποβλήθηκες σε χειρουργική επέμβαση, τατουάζ, τρύπημα στο σώμα για σκουλαρίκια, επίσης πρέπει να περιμένεις τέσσερεις μήνες, ενώ μετά από τοκετό, ένα χρόνο μετά τον τελευταίο θηλασμό. Αποκλείεσαι μόνιμα από την αιμοδοσία αν πάσχεις από καρδιαγγειακό νόσημα, αν παίρνεις ορισμένα φάρμακα ή αν εσύ ή ο σύντροφός σου πάσχετε από ηπατίτιδα ή AIDS. Αν έχεις επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά, μη δώσεις αίμα, μάθε να προστατεύεις πρώτα τον εαυτό σου. Το ιστορικό έχει πρώτο στόχο την απόλυτη ασφάλεια του αιμοδότη, καθώς και την ασφάλεια του αίματος που θα λάβει ο ασθενής. Θέλουμε επίσης να υπενθυμίσουμε, ότι ο κάθε αιμοδότης, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επιλογής, εφόσον κριθεί κατάλληλος, υπογράφει και την εξής δήλωση: «Δέχομαι την αιμοληψία, απάντησα ειλικρινά στις ερωτήσεις και έλαβα γνώση των αναφερόμενων πληροφοριών. Βεβαιώνω ότι το αίμα μου είναι στην διάθεση της Υπηρεσίας Αιμοδοσίας για κάθε ασθενή που θα το χρειάζεται».
ΠΟΣΟ ΔΙΑΡΚΕΙ Η ΑΙΜΟΛΗΨΙΑ; Η αιμοληψία ολικού αίματος διαρκεί 5-10 λεπτά. Το αίμα συλλέγεται σε ειδικό ασκό, αποστειρωμένο και μίας χρήσης.
10
ΠΟΣΟ ΑΙΜΑ ΘΑ ΜΟΥ ΠΑΡΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΙΜΟΛΗΨΙΑ; Κάθε φορά δίνεις 450 γραμμάρια, δηλαδή το ένα δέκατο από το ολικό σου αίμα, ο οργανισμός σου θα αντικαταστήσει το πλάσμα (το υγρό στοιχείο του αίματος) μέσα σε 24 ώρες. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια θα χρειαστούν τρείς με τέσσερεις ημέρες για να αποκατασταθούν, ενώ ο σίδηρος θα έχει αναπληρωθεί μέσα σε έξι με οκτώ εβδομάδες. Μπορείς να δίνεις αίμα τρεις φορές το χρόνο, ενώ οι νέες γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία μπορούν να δίνουν αίμα δύο φορές το χρόνο. Οι γυναίκες μετά την έμμηνο ρύση με καλό αιματοκρίτη μπορούν να δίνουν αίμα μία ή δύο φορές τον χρόνο ως τα 65 τους.
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΩ ΦΑΕΙ ΚΑΤΙ ΠΡΙΝ ΔΩΣΩ ΑΙΜΑ; Ναι, χρειάζεται να έχεις λάβει ένα ελαφρύ γεύμα χωρίς λιπαρά, π.χ. πρωινό με κουλούρι, ακριβώς επειδή μετά από ένα γεύμα με λιπαρά, αυτά κυκλοφορούν με το αίμα και το πλάσμα παίρνει το χρώμα του γάλακτος (γίνεται λιπαιμικό). Έτσι, αναγκαζόμαστε να το πετάμε μαζί με τα αιμοπετάλια, κρατώντας μόνο τα ερυθρά αιμοσφαίρια, γεγονός που αποτελεί σπατάλη ενός προϊόντος πολύτιμου και με έλλειψη παγκοσμίως.
ΚΙΝΔΥΝΕΥΩ ΑΠΟ ΚΑΤΙ ΔΙΝΟΝΤΑΣ ΑΙΜΑ; Η αιμοδοσία είναι μια ασφαλής και ωφέλιμη διαδικασία για τον δότη. Έχει αποδειχθεί ότι η τακτική αιμοδοσία προστατεύει την καρδιά, ενώ η συζήτηση με το γιατρό της αιμοδοσίας είναι ένα είδος τσεκ-απ. Σπάνια μπορεί κανείς να αισθανθεί λίγο ζάλη ή ελαφρά λιποθυμία, η οποία περνάει αμέσως. Αυτό, συμβαίνει συχνότερα στους νέους αιμοδότες αλλά και σε αυτούς που είναι ξενυχτισμένοι, πολύ κουρασμένοι ή δεν έχουν πάρει πρωινό. Καλό είναι να προσέρχεσαι ξεκούραστος, αφού έχεις λάβει πολλά υγρά ακόμη και από την προηγούμενη ημέρα. Επιπλέον, μπορείς να φέρεις μαζί σου ένα φίλο για παρέα, καθώς ο χρόνος της αναμονής περνάει πιο ευχάριστα, συμβάλλοντας έτσι και στην αύξηση των εθελοντών.
11
ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΩΣΩ ΕΓΩ ΑΙΜΑ; Το αίμα δεν μπορεί να παρασκευαστεί στο εργαστήριο, δεν αντικαθίσταται από φάρμακα και είναι απαραίτητο για τη ζωή. Το αίμα είναι ένα πολύτιμο αγαθό που μόνη του πηγή είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Το αίμα πρέπει από πριν να βρίσκεται αποθηκευμένο, ασφαλές και σε επαρκή ποσότητα την στιγμή που θα το χρειαστούμε. Ο αιμοδότης που προσφέρει εθελοντικά αίμα για τον άγνωστο πάσχοντα συνάνθρωπο χωρίς ανταλλάγματα, είναι η μόνη ασφαλής πηγή αίματος. Οι κατά ανάγκη αιμοδότες που προέρχονται από το συγγενικό ή φιλικό περιβάλλον παρουσιάζουν σε υψηλότερο ποσοστό λοιμώδη νοσήματα από τους τακτικούς εθελοντές αιμοδότες, δεν κατανοούν τη σημασία του ιστορικού για την ασφάλεια του αίματος λόγω της δύσκολης θέσης που βρίσκονται εξαιτίας του ασθενούς συγγενούς τους, συχνά αποκρύπτουν σημαντικά στοιχεία και προσφέρουν αίμα λιγότερο ασφαλές για τον πάσχοντα. Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θέσει στόχο μέχρι το 2020 το αίμα να Ο προσφέρεται σε ποσοστό 100 % από εθελοντές αιμοδότες. Στη χώρα μας, αυτό το ποσοστό είναι κοντά στο 50%. Είναι ευθύνη όλων μας να το αυξήσουμε. υπηρεσία αιμοδοσίας κάνει κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να καλυφθούν Η άμεσα οι ανάγκες σε αίμα των εθελοντών αιμοδοτών και των συγγενών τους μέχρι πρώτου βαθμού. Η χώρα μας δεν καλύπτει τις ανάγκες της σε αίμα και αναγκάζεται να εισάγει αίμα από την Ελβετία, γεγονός που επιβαρύνει οικονομικά και εκθέτει την χώρα μας. Η εθελοντική αιμοδοσία είναι πράξη ευθύνης, ανθρωπιάς, πρόληψης, μέριμνας, αλληλεγγύης, δείγμα πολιτισμού. Είναι το πιο άξιο δώρο ζωής που δεν κοστίζει, αλλά αξίζει, όσο η ζωή.
12
ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΩ; Ενημέρωσε τους φίλους σου για τη σημασία της εθελοντικής αιμοδοσίας. Μίλησε μαζί τους, μοιράσου την εμπειρία σου και τη χαρά της προσφοράς. Αυτός που μπορεί να πείσει κάποιον να γίνει εθελοντής αιμοδότης είναι ο ίδιος ο εθελοντής. Είναι ο άνθρωπος που με ειλικρίνεια θα απαντήσει στις απορίες του φίλου του, θα μπορέσει να τον βοηθήσει να ξεπεράσει τυχόν προκαταλήψεις και φοβίες και να προσφέρει στον άγνωστο ένα κομμάτι του εαυτού του. Γίνε ενεργό μέλος του Συλλόγου Αιμοδοτών της περιοχής σου. Είτε είσαι ενεργός αιμοδότης, είτε όχι, βοήθησε τον Σύλλογο Αιμοδοτών της περιοχής σου και ενημέρωσε τους δικούς σου ανθρώπους. Δημιούργησε μια ομάδα αιμοδοτών στη γειτονιά σου, την εργασία σου, την ενορία σου, τον πολιτιστικό ή εργασιακό σου φορέα.
13
ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΑΙΜΟΔΟΤΩΝ Ν. EΒΡΟΥ: Σ ύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Αλεξανδρούπολης, Πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου 7 (ισόγειο παλιού Δημαρχείου Αλεξανδρούπολης), Τ.Κ. 68100, Αλεξανδρούπολη., Τηλ: 25510-20478, Φαξ:25510-26646, Email: eaa1988@otenet.gr Ωράριο Λειτουργίας: 9:00-14:00 & 18:30-22:00. 02 Ε ταιρεία Εθελοντών Αιμοδοτών Τραϊανούπολης “Αγία Γλυκερία”, Άνθεια Αλεξανδρούπολης, Τ.Κ. 68100, Τηλ & Φαξ: 2551051911, Email: aimodotesaglykeria@ hotmail.com, Ωράριο Λειτουργίας: 19:00- 21:00. 03 Σ ύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Φερών «Ισαάκιος Κομνηνός», Άνω Πλατεία Φερών, Τ.Κ. 68500, Τηλ. & Φαξ: 2555024295. 04 Σ ύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Τυχερού, Τομπαϊδη 27, Τ.Κ. 68003, Τυχερό Έβρου, Τηλ. 2554041011, Ωράριο Λειτουργίας: 17:00-19:00. 05 Σ ύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Διδυμότειχου και Περιφέρειας «Ειρήνη Χρυσοβαλάντου». Βασ. Γεωργίου122- Παλαιό Στρατιωτικό Νοσοκομείο, Τηλ & Φαξ: 2553022200, 6945817998, 6995767686, 6944151970, Email: Seadidxou@ gmail.com 06 Σ ύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Νέας Ορεστιάδας “Άγιος Παντελεήμων ο Ιαματικός”, Αγίων Θεοδώρων 89 (Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο), Nέα Ορεστιάδα, Έβρος 68200, Τηλ & Φαξ: 2552023476, 6976865880 & 6951002200, Email: aimodotes.neas.orestiadas@gmail.com, Ιστότοπος: www. aimodotesneasorestiadas.blogspot.gr/p/blog-page_16.html, Facebook: www. facebook.com/syllogos.ethelonton.aimodoton.neas.orestiadas, Ωράριο Λειτουργίας: Ελεύθερο ωράριο (συνήθως απογευματινές ώρες). 07 Σ ύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Δικαίων «Αλληλεγγύη», Δίκαια, Τ.Κ. 68007,Ορεστιάδα, Τηλ. 6944798826. 08 Σύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Ελιάς «Ο Φιλάνθρωπος», Ελιά Ορεστιάδας, Τ.Κ. 68007, Τηλ. 697772956, 6946682239. 09 Σ ύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Καστανέων «Η Ζωοδόχος Πηγή», Καστανιές, Τ.Κ. 68008, Ορεστιάδα, Τηλ. 6946060979, Email: Tzigalos@hotmail.com 10 Σύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Ν.Βύσσας- Καβύλης «Άγιος Γεώργιος», Ν. Βύσσα, Τ.Κ. 68001, Τηλ.: 2552350633,6978485122, Φαξ: 2552071137. 11 Σ ύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Ορμένιου, Ορμένιο, Τ.Κ. 68007, Τηλ. & Φαξ: 2556350209, 2556041130. 12 Σ ύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Στέρνας «Παναγιώτης Σπύρου», Στέρνα Ορεστιάδας, Τ.Κ. 68200, Τηλ.: 6980481015, 6944517420. 13 Σ ωματείο Εθελοντών Αιμοδοτών Ρυζίων, Ρίζια Ορεστιάδας Τ.Κ.: 68014, Τηλ.: 2552350307 Fax:2552094277, Email: Kitsiouki560@yahoo.gr, Ωράριο Λειτουργίας: 07:00- 15:00. 01
14
ΑΙΜΑ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΔΩΣΕΙΣ: Στο Κέντρο Αίματος Αλεξανδρούπολης του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Έβρου, 7ο Χιλιόμετρο Αλεξανδρούπολης- Μάκρης, Τηλ: 25313-52001/2, Καθημερινά, 08.30 - 14.30 Στην «Αγάπη», την Κινητή Μονάδα Αιμοληψιών που βρίσκεται μπροστά στο Δημαρχείο Αλεξανδρούπολης κάθε Σάββατο πρωί 09.00- 13.30, απογεύματα μόνο Σάββατο-Κυριακές και Αργίες 17.30– 20.30 Στη Νοσοκομειακή Υπηρεσία Αιμοδοσίας του Νοσοκομείου Διδυμοτείχου, Τηλ: 25530-44177, Καθημερινές: 09:00- 13:00 και 17:00- 19:00, Σάββατο, Κυριακή και Αργίες: 09.30- 12:00 Στην Κινητή Μονάδα Αιμοληψιών, η οποία διοργανώνει τακτικά αιμοδοσίες σε συνεργασία με τους Συλλόγους Αιμοδοτών σε όλες τις περιοχές του Έβρου.
ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ: Εθνικό Κέντρο Αίματος (ΕΚΕΑ): www.ekea.gr Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Εθελοντών Αιμοδοτών (ΠΟΣΕΑ): www.posea.gr Σύλλογος εθελοντών αιμοδοτών Αλεξανδρούπολης: https://el-gr.facebook.com/sea.evros Παγκόσμια Ομοσπονδία Συλλόγων Εθελοντών Αιμοδοτών (FIODS): http://www.fiods-ifbdo.org Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ./ W.H.O.), Ασφαλές Αίμα: http://www.who.int/topics/blood_safety/en/ 14 Ιουνίου: Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντή Αιμοδότη: http://www.who.int/campaigns/world-blood-donor-day/2014/en/ 17 Σεπτεμβρίου ημέρα Εθελοντή Αιμοδότη στον Έβρο αρτοκλασία - εκδηλώσεις: http://www.moh.gov.gr/articles/ministry/grafeio-typoy/pressreleases/3968-pagkosmia-hmera-ethelonth-aimodoth 15
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΛΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΣΥΝΕΙΣΦΕΡΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ;
Μπορείς να γίνεις Εθελοντής Δότης Μυελού των οστών, αιμοπεταλίων και πλάσματος, καθώς και Δωρητής Οργάνων. Επίσης, μπορείς να δώσεις σήμερα μόνο αιμοπετάλια ή στο μέλλον πλάσμα για την κατασκευή παραγώγων πλάσματος, χωρίς κανέναν απολύτως κίνδυνο για την υγεία σου.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑΦΑΙΡΕΣΗ; Κατά τη διάρκεια της αιμοπεταλιοαφαίρεσης, ειδικό μηχάνημα συλλέγει το ολικό αίμα σε αποστειρωμένο και μίας χρήσης ασκό, κρατά μόνο τα αιμοπετάλια και στο τέλος επιστρέφει από την ίδια φλέβα όλο το υπόλοιπο αίμα. Η διαδικασία κρατάει περίπου μία ώρα. Με τον τρόπο αυτόν συλλέγουμε 4 με 6 φορές περισσότερα αιμοπετάλια από αυτά που περιέχονται στους ασκούς κοινών αιμοπεταλίων που αφαιρούμε από το ολικό αίμα μίας αιμοληψίας. Έτσι μπορούμε να έχουμε την αναγκαία ποσότητα αιμοπεταλίων της ίδιας ομάδας με την ομάδα του ασθενή. Αιμοπετάλια αφαίρεσης μπορούν να προσφέρουν μόνο άνδρες μετά από πρόσκληση από την υπηρεσία αιμοδοσίας, σύμφωνα με τις ανάγκες. Ρώτησε περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτό, όταν δώσεις αίμα και ζήτησε να συμμετέχεις στην ομάδα δοτών αιμοπεταλίων του νοσοκομείου. Εδώ ισχύει πιο αυστηρά ο περιορισμός των λιπαρών στο γεύμα που θα λάβεις πριν την αιμοπεταλιοαφαίρεση. Επίσης, δεν πρέπει να έχεις πάρει ασπιρίνη ή παυσίπονα τις τελευταίες 5 ημέρες. Τα αιμοπετάλια διατηρούνται το πολύ έως 7 ημέρες και για αυτόν το λόγο οι αιμοπεταλιοαφαιρέσεις γίνονται όταν τις χρειάζεται ο ασθενής.
16
17
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ
Πριν την αιμοδοσία: Είναι σημαντικό να έχεις καλή διάθεση και να είσαι ξεκούραστος/η. Ο καλός βραδινός ύπνος των 8 ωρών είναι απαραίτητος. Πιες περισσότερο νερό την προηγούμενη μέρα. Τ ο φαγητό σου πριν από κάθε αιμοληψία δεν πρέπει να περιέχει λιπαρά, τηγανητά και γλυκά. Αν έχεις καταναλώσει μικρή ποσότητα αλκοόλ, δώσε αίμα μετά από 8 ώρες. Είναι απαραίτητο να πάρεις ένα καλό πρωινό. Μετά το μεσημεριανό γεύμα καλό είναι να περάσουν τουλάχιστον 4 με 5 ώρες. Εάν φοβάσαι, ενημέρωσε τον γιατρό. Θα βοηθήσει αν έχεις μαζί σου φίλους για παρέα. Να έχεις μαζί σου την αστυνομική σου ταυτότητα. Είναι σημαντικό να συμπληρώσεις το φυλλάδιο- ιστορικό με ειλικρίνεια και να συζητήσεις με τον γιατρό. Καλό είναι να ενταχθείς σε Σύλλογο Εθελοντών Αιμοδοτών ως τακτικός Εθελοντής Αιμοδότης. Επίσης, μπορείς να βοηθήσεις προσφέροντας Αιμοπετάλια.
18
Μετά την αιμοληψία: Μη καπνίσεις για μία ώρα. Μην οδηγήσεις για μία ώρα. Πιες περισσότερα υγρά απ’ ότι συνήθως τις επόμενες τέσσερεις ώρες. Μην πιείς οινοπνευματώδη ποτά για έξι ώρες τουλάχιστον. ν αιμορραγήσει το σημείο φλεβοκεντήσεως σήκωσε ψηλά το χέρι σου και πίεσε Α εκείνο το σημείο για μερικά λεπτά. Βγάλε το λευκοπλάστη τον επίδεσμο από το χέρι σου μετά από 3 ώρες. Αν αισθανθείς ζάλη, ξάπλωσε ή κάθισε κάτω με το κεφάλι ανάμεσα στα γόνατά σου. Μπορείς να ξαναπροσφέρεις αίμα μετά από 3 μήνες. Μπορείς άφοβα και εντελώς ακίνδυνα να δίνεις αίμα 2-3 φορές το χρόνο. αρακαλούμε να ενημερώσεις τηλεφωνικά τους ειδικούς της αιμοδοσίας, αν αιΠ σθανθείς ζάλη, αδυναμία, μελανιά στο χέρι ή οτιδήποτε άλλο μετά την αιμοδοσία. Η ασφάλεια και η ικανοποίησή σου ως αιμοδότης είναι το κύριο μέλημα των ειδικών της υπηρεσίας αιμοδοσίας. Αν παρουσιάσεις συμπτώματα κρυολογήματος ή κοινής λοίμωξης 15 ημέρες μετά την αιμοληψία, επικοινώνησε άμεσα με την υπηρεσία αιμοδοσίας. Με σκοπό την ασφάλεια όλων να μην χορηγηθούν σε ασθενή τα παράγωγα του αίματος που έδωσες.
Όλοι μπορεί να χρειαστούμε αίμα αύριο, ακόμα και εσύ. Γι΄ αυτό πρέπει να υπάρχει εκεί και να μας περιμένει ασφαλές και σε επαρκή ποσότητα. Γίνε τακτικός εθελοντής αιμοδότης, δότης μυελού των οστών, ομφαλικού αίματος.
19
ΔΩΡΕΑ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΥΕΛΟΣ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ; Ο μυελός των οστών είναι ένας ρευστός ιστός, που βρίσκεται μέσα στα οστά του σώματος. Περιέχει ανώριμα αιμοποιητικά κύτταρα που όταν ωριμάσουν μετατρέπονται σε λευκά αιμοσφαίρια, ερυθρά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ; Η μεταμόσχευση του μυελού των οστών είναι η αντικατάσταση του πάσχοντος μυελού με κύτταρα ενός υγιούς δότη, τα οποία μεταγγίζονται ενδοφλέβια στον ασθενή- λήπτη. Ο μυελός εγκαθίσταται μέσα στα οστά του λήπτη και αντικαθιστά τον ανεπαρκή μυελό του, ξεκινώντας την παραγωγή φυσιολογικών υγιών κυττάρων.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΔΟΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ; Μέχρι σήμερα, μόνο το 5% των ασθενών που μεταμοσχεύθηκαν έχουν δότη που προέρχεται από τη χώρα μας. Το υπόλοιπο 95% των ασθενών έχουν δότη που προέρχεται από το εξωτερικό. Επομένως, είναι επιτακτική η ανάγκη να αυξηθούν οι Έλληνες δότες προς όφελος των ελλήνων ασθενών.
ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ; Τα κυριότερα προβλήματα που σχετίζονται με τον μυελό των οστών είναι: • η μυελική απλασία (ανεπάρκεια του μυελού να δημιουργήσει τα κύτταρα του αίματος) • η λευχαιμία (παραγωγή παθολογικών κυττάρων) • η μυελική καταστροφή (από ακτινοβολία ή φάρμακα) • τα κληρονομούμενα αιματολογικά προβλήματα. Αρχικά η αντιμετώπιση αυτών των νοσημάτων επιχειρείται με φαρμακευτική αγωγή. Όταν η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι αποτελεσματική, τότε απαιτείται μεταμόσχευση. 21
ΠΟΙΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ ΔΟΤΗΣ; Εθελοντής δότης μυελού των οστών μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε είναι από 18 έως 55 ετών και δεν έχει ιστορικό μεταδοτικών νοσημάτων, νεοπλασιών ή καρδιοπαθειών. Με τη νέα μέθοδο πολύ απλά δίνεις λίγο σάλιο για την καταχώριση των στοιχείων σου στην παγκόσμια τράπεζα δεδομένων.
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΥΜΒΑΤΟΣ ΔΟΤΗΣ; Η επιτυχία της μεταμόσχευσης εξασφαλίζει την ιστική συμβατότητα, δηλαδή την ομοιότητα του δότη και του λήπτη ως προς ειδικά μόρια (αντιγόνα του συστήματος HLA). Τα HLA αντιγόνα κληρονομούνται από τους γονείς και είναι διαφορετικά σε κάθε άτομο. Η «Ιστική Ταυτότητα» του κάθε ατόμου καθορίζεται σε ειδικά εργαστήρια ιστοσυμβατότητας με το δείγμα αίματος. Από την σύγκριση της «Ιστικής Ταυτότητας» προκύπτει η εκτίμηση της ομοιότητας- συμβατότητας μεταξύ δότη και λήπτη. Η πρώτη αναζήτηση κατάλληλου δότη για έναν ασθενή γίνεται μέσα στην οικογένειά του. Ωστόσο, η ανεύρεση συμβατού δότη μεταξύ των μελών της οικογένειας του ασθενούς είναι δυνατή μόνο στο 30% των περιπτώσεων. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, πρέπει να αναζητηθεί εθελοντής μη συγγενής δότης. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι η αναζήτηση δοτών ανάμεσα σε άτομα με κοινή καταγωγή είναι αποτελεσματικότερη, λόγω γενετικών ομοιοτήτων.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΘΕΛΟΝΤΗ ΔΟΤΗ; 1. Ενημερώνεται προφορικά αλλά και με έντυπο υλικό για την προετοιμασία και τον τρόπο λήψης του μοσχεύματος. 2. Συμπληρώνει ένα έντυπο με ατομικά στοιχεία και ιατρικό ιστορικό. 3. Υπογράφει δήλωση συγκατάθεσης (η δήλωση δεν είναι δεσμευτική), όπου εκφράζει την επιθυμία του να περιληφθεί στους εθελοντές δότες μυελού των οστών.
22
4. Λαμβάνονται με μπατονέτα δείγματα στοματικού επιχρίσματος (σάλιου) ή υποβάλλεται σε λήψη μικρής ποσότητας αίματος (15ml περίπου), προκειμένου να προσδιοριστούν τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας. Η ιστική τυποποίηση των εθελοντών γίνεται σε ειδικά τμήματα Ανοσολογίας- Ιστοσυμβατότητας των νοσοκομείων. 5. Τα αντιγόνα καταγράφονται στο αρχείο του Κέντρου Δοτών και το Εθνικό Αρχείο Δοτών του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, από το οποίο και αναφέρονται στο Διεθνές Αρχείο.
ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΒΡΕΘΕΙ ΣΥΜΒΑΤΟΣ ΔΟΤΗΣ; Εάν ένας εθελοντής βρεθεί συμβατός με έναν ασθενή και εξακολουθεί να επιθυμεί τη δωρεά, γίνονται συμπληρωματικές εξετάσεις επιβεβαίωσης της συμβατότητας και υποβάλλεται σε check - up για να επιβεβαιωθεί η καλή κατάσταση της υγείας του.
ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΛΗΨΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ; Υπάρχουν δύο τρόποι συλλογής μοσχεύματος: 1. Συλλογή κυττάρων από το αίμα: Η πιο διαδεδομένη μέθοδος σήμερα (80%) είναι η συλλογή των αιμοποιητικών κυττάρων από το περιφερικό αίμα. Αρχικά, χορηγείται υποδόρια αυξητικός αιμοποιητικός παράγοντας (ουσία που φυσιολογικά παράγεται από τον οργανισμό μας) για τέσσερις συνεχείς μέρες για την αύξηση και κινητοποίηση των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων στην κυκλοφορία του αίματος. Η συλλογή τους γίνεται με τρόπο παρόμοιο με αυτό της αιμοδοσίας. Το αίμα εισέρχεται και διαχωρίζεται σε ειδικό μηχάνημα κυτταραφαίρεσης που συλλέγει τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα και τα υπόλοιπα στοιχεία του αίματος τα επιστρέφει στο δότη. Η διαδικασία αυτή διαρκεί περίπου 2-4 ώρες. Σε μερικές περιπτώσεις, εάν ο αριθμός των κυττάρων δεν επαρκεί μπορεί να γίνει μια δεύτερη λήψη την επόμενη
23
ημέρα. Μετά τη λήψη, ο δότης επιστρέφει στο σπίτι του και συνεχίζει τις δραστηριότητες του. Η συχνότερη παρενέργεια, που συνδέεται με τη χορήγηση του αυξητικού παράγοντα, είναι πονοκέφαλος και πόνος στα οστά και τους μύες, ο οποίος είναι ήπιος έως μέτριος και υποχωρεί με κοινά παυσίπονα. Η χορήγηση του αυξητικού παράγοντα δεν έχει ενοχοποιηθεί για καμία επιπλοκή μακροχρόνια. 2. Συλλογή κυττάρων από τον μυελό των οστών: Η συλλογή μυελού των οστών γίνεται υπό γενική αναισθησία στο χειρουργείο. Η λήψη του μυελού πραγματοποιείται με παρακέντηση των οστών της λεκάνης (όχι από την σπονδυλική στήλη) με ειδικές βελόνες και δεν περιλαμβάνει χειρουργική τομή. Συλλέγεται συνήθως λιγότερο από 5% των προγονικών κυττάρων του μυελού, τα οποία αναπληρώνονται πλήρως σε λίγες ημέρες. Η διαδικασία διαρκεί λιγότερο από μια ώρα. Η πλειοψηφία των δοτών αισθάνεται αρκετά καλά και μπορεί να φύγει την ίδια μέρα από το νοσοκομείο μερικές ώρες μετά τη διαδικασία. Η πιθανότητα μιας σοβαρής επιπλοκής είναι μηδαμινή. Μερικοί δότες μπορεί να έχουν τοπικά ελαφρύ πόνο για μερικές ημέρες.
Πώς γίνεται η επιλογή του τρόπου λήψης μοσχεύματος; Τα κέντρα μεταμόσχευσης συνήθως εκφράζουν την προτίμησή τους στον τρόπο λήψης του μοσχεύματος, βασιζόμενα στη μορφή θεραπείας που θα γίνει στον ασθενή. Εντούτοις, ο δότης είναι αυτός που παίρνει την τελική απόφαση. Η απόφαση αυτή δεν χρειάζεται να ληφθεί κατά την εγγραφή σου στην τράπεζα αλλά όταν κληθείς να δώσεις μόσχευμα.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΔΟΤΗΣ; Αν επιθυμείς να γίνεις δότης μυελού των οστών μπορείς να επικοινωνήσεις με το Κέντρο Αίματος του Νοσοκομείου ή την Υπηρεσία Αιμοδοσίας του Νοσοκομείου της πόλης σου. Μπορείς να ενημερωθείς και αν θελήσεις να καταγραφείς
24
στο Εθνικό Αρχείο Δοτών Μυελού των οστών στο ωράριο λειτουργίας της αίθουσας αιμοληψιών καθώς και στην Κινητή Μονάδα Αιμοληψιών. Την επόμενη φορά που θα δώσεις αίμα συζήτησέ το με το προσωπικό της Αιμοδοσίας.
ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ: Σύλλογος «ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ», Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών: http://www.oramaelpidas.gr/ ΚΕΔΜΟΠ «Χάρισε ζωή»: http://www.xarisezoi.gr/
25
ΔΩΡΕΑ ΟΜΦΑΛΙΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ; Τα βλαστικά κύτταρα του οµφαλοπλακουντιακού αίµατος (αιµοποιητικά κύτταρα) είναι ένα πολύτιμο βιολογικό υλικό, το οποίο αν συλλεχθεί και εξετασθεί για ύπαρξη κληρονομικών παθήσεων & µολυσµατικών παραγόντων και στη συνέχεια φυλαχθεί σωστά σε δηµόσιες Τράπεζες μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όποιον έχει συμβατότητα σε παθήσεις κληρονομικές ή συγγενείς (μεσογειακή αναιµία, διαταραχές µεταβολισµού, ανοσοανεπάρκειες), σε απλαστική αναιµία και σε λευχαιμίες.
ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΟΜΦΑΛΙΚΟ ΑΙΜΑ; Ομφαλοπλακουντιακό ονομάζουμε το αίμα που μπορεί να ληφθεί από τον ομφάλιο λώρο και τον πλακούντα, αμέσως μετά τον τοκετό. Αναφέρονται συχνά ως «βλαστοκύτταρα», χωρίς όμως ο όρος να είναι ακριβής. Ουσιαστικά, αυτό που χρησιμοποιείται ως μόσχευμα είναι μια κατηγορία κυττάρων που ονομάζονται «αρχέγονα αιμοποιητικά». Τα κύτταρα αυτά κυκλοφορούν σε μικρό αριθμό και στο περιφερικό αίμα και μπορούν να ληφθούν και από εκεί. Έχει όμως επιστημονικά αποδειχθεί ότι το ομφαλικό αίμα αποτελεί μια σημαντική εναλλακτική πηγή για μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων που φαίνεται να πλεονεκτεί στο γεγονός ότι δε χρειάζεται τόσο μεγάλη συμβατότητα με το λήπτη. Τα αρχέγονα αιµοποιητικά κύτταρα χρησιμοποιούνται ως μοσχεύματα στις μεταμοσχεύσεις αιμοποιητικών κυττάρων.
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΔΟΤΗΣ; Οι προϋποθέσεις για να μπορεί κάποια μητέρα να δωρίσει το αίμα του ομφάλιου λώρου είναι περίπου οι ίδιες με αυτές της αιμοδοσίας. Πρέπει δηλαδή να έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας της, διαφορετικά δεν μπορεί να υπογράψει τη συναίνεση που απαιτείται για τη δωρεά. Σημαντικό είναι η μητέρα να μην είναι φορέας μεταδιδόμενου νοσήματος ή μεταβολικού νοσήματος όπως π.χ. διαβήτης. Επίσης, αν η μητέρα λαμβάνει οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να αναφερθεί στο ιστορικό που υποχρεούται να συμπληρώσει εφόσον επιθυμεί να δωρίσει το αίμα του ομφαλίου λώρου.
27
ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ; Σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα είναι απαραίτητη η συμπλήρωση ιατρικού ιστορικού, ώστε να εντοπίζονται τα δείγματα υψηλού κινδύνου για μολύνσεις από ιούς. Επιπλέον, σε περίπτωση που χρειασθούν τα βλαστικά κύτταρα για να χρησιμοποιηθούν σε κάποια μεταμόσχευση, το ιατρικό ιστορικό μαζί με τα υπόλοιπα εργαστηριακά ευρήματα δίνουν στους θεράποντες ιατρούς την πλέον ολοκληρωμένη εικόνα για τα βλαστικά κύτταρα. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να πραγματοποιούνται εργαστηριακές εξετάσεις σε αίμα που συλλέγεται από τη μητέρα το πολύ σε διάστημα 7 ημερών πριν ή μετά τον τοκετό. Για τον αποκλεισμό οποιασδήποτε αμφιβολίας πιθανής μόλυνσης της μητέρας, η καλύτερη και ασφαλέστερη μέθοδος λήψης δείγματος αίματος από την μητέρα είναι την ίδια την ώρα του τοκετού. Οι εξετάσεις αυτές αφορούν στους παρακάτω ιούς: Ηπατίτιδα Β, Ηπατίτιδα C, Κυτταρομεγαλοϊός, Σύφιλη (VDRL), HIV I & II, Ανθρώπινος Λεμφοτροπικός Ιός (HTLV I & II).
ΠΩΣ ΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΤΟ ΟΜΦΑΛΙΚΟ ΑΙΜΑ; Η διαδικασία αυτή διαρκεί 5 λεπτά και φυσικά δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα στη μητέρα ή το νεογνό. Η διαδικασία λήψης ομφαλοπλακουντιακού αίματος είναι ακίνδυνη και ανώδυνη. Το αίμα λαμβάνεται από τον ομφάλιο λώρο, αφού αυτός έχει αποκοπεί μετά τον τοκετό. Τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα που συλλέγονται μπορούν να διατηρηθούν μια με δύο ημέρες, μέχρι να μεταφερθούν σε ειδικά εργαστήρια που ονομάζονται «τράπεζες φύλαξης ομφάλιου αίματος».
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΜΒΑΤΟΙ ΔΟΤΕΣ; Το 75% των ασθενών που χρειάζονται μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων δεν έχουν συμβατό δότη μέσα στην οικογένειά τους. Σε τέτοια περίπτωση, συμβατός δότης αναζητείται από τους αρμόδιους φορείς. Στη χώρα μας, αρμόδιος φορέας είναι ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων, ο οποίος αποτελεί μια παγκόσμια δεξαμενή που περιλαμβάνει τους καταχωρημένους δωρητές από όλο τον κόσμο.
28
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ ΤΟΝ ΔΟΤΗ; Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία και τις συστάσεις κορυφαίων οργανισμών και επιστημόνων, τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα από το ομφαλικό αίμα δεν είναι κατάλληλα για μεταμόσχευση προς τον ίδιο το δότη (αυτόλογη μεταμόσχευση). Μπορούν όμως να χρησιμοποιηθούν για άλλον συμβατό ασθενή (ετερόλογη μεταμόσχευση).
ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟ ΤΟ ΟΜΦΑΛΙΚΟ ΑΙΜΑ; Εδώ και αρκετά χρόνια, νοσήματα του αίματος όπως οι λευχαιμίες αντιμετωπίζονται ικανοποιητικά με τη μεταμόσχευση του μυελού των οστών που είχε ληφθεί από υγιείς δότες. Τα αιμοποιητικά κύτταρα δεν έχουν ένδειξη για να χρησιμοποιηθούν στην Αναγεννητική Ιατρική. Αυτό σημαίνει ότι το πλήθος των παθήσεων που λέγεται ότι θα αντιμετωπίζουν (κληρονομικές ή συγγενείς παθήσεις π.χ. διαταραχές μεταβολισμού, ανοσοανεπάρκειες, ορισμένες μορφές αναιμίας και λευχαιμίες) αποτελούν υποθετικό σενάριο.
ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΒΛΑΣΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ; Λευχαιμίες, Μυελοδυσπλαστικά Σύνδρομα, Λεμφώματα, Κληρονομικές Ερυθροκυτταρικές Διαταραχές, Φαγοκυτταρικές Διαταραχές, Καρκίνοι του Μυελού των Οστών, Διαταραχές στον πολλαπλασιασμό των Ερυθρών Αιμοσφαιρίων, Κληρονομικές Ανωμαλίες Αιμοπεταλίων, Μυελοπολλαπλασιαστικές Διαταραχές, Κληρονομικές Διαταραχές του Ανοσοποιητικού Συστήματος.
29
ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ Η έρευνα είναι συνεχής. Για τα ομφαλοπλακουντιακά κύτταρα αναφέρονται δύο στόχοι: Ε πιδιώκεται ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων του μοσχεύματος στο εργαστήριο, επειδή λόγω της μικρής ποσότητάς τους συνήθως δεν επαρκούν για ενήλικες και χρησιμοποιούνται κυρίως σε παιδιά. Έ γιναν προσπάθειες να δημιουργηθούν κύτταρα άλλων ιστών, όπως είναι ο νευρικός ιστός, το ήπαρ, το μυοκάρδιο κλπ, ώστε να μπορέσουν να διορθωθούν αντίστοιχες βλάβες. Τα περισσότερα πειράματα διεξάγονται με βλαστοκύτταρα του μυελού των οστών ή του περιφερικού αίματος των ανθρώπων. Νεώτερες εξελίξεις έδειξαν ότι η μετατροπή σε κύτταρα άλλων ιστών των βλαστοκυττάρων του μυελού ή του ομφαλικού αίματος δε φαίνεται να επιβεβαιώνεται. Προσφάτως το βάρος της επιστήμης έχει πέσει στην αξιοποίηση των μεγαλυτέρων δυνατοτήτων εμβρυικών βλαστοκυττάρων. Οι περισσότεροι επιστήμονες εκτιμούν ότι από τα ολοδύναμα βλαστοκύτταρα θα επέλθει η πρόοδος και όχι από τα βλαστοκύτταρα του πλακούντα.
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΜΦΑΛΙΚΟ ΑΙΜΑ; Το αίμα του ομφάλιου λώρου έχει 3 εναλλακτικές χρήσεις: Να κατατεθεί στη δημόσια τράπεζα, όπου εφόσον συλλεχθούν 10.000 μονάδες θα υπάρξει ένα συμβατό μόσχευμα- μια ΕΛΠΙΔΑ ΖΩΗΣ για όλους. Να κατατεθεί σε ιδιωτική τράπεζα, χωρίς όμως να έχει καμία αξία για το ίδιο το παιδί (η δε πιθανότητα συμβατότητας για το αδερφάκι του είναι 30-35% και για τους γονείς του 2-3%). Να πεταχτεί στα απόβλητα ως βιολογικό υλικό, χωρίς να προσφέρει κάτι στους ανθρώπους.
30
ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΔΩΡΕΑ ΚΑΙ Η ΦΥΛΑΞΗ ΤΟΥ ΟΜΦΑΛΙΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ; Οι τράπεζες φύλαξης ομφαλικού αίματος είναι εξειδικευμένα εργαστήρια στη συλλογή, επεξεργασία και κρυοκατάψυξη των μονάδων ομφαλικού αίματος. Διακρίνονται σε δημόσιες και ιδιωτικές. Στις δημόσιες, το ομφαλικό αίμα φυλάσσεται δωρεάν και γίνεται δωρεά σε όποιον το έχει ανάγκη, ενώ η διαδικασία επιλογής των μονάδων που τελικά θα καταψυχθούν είναι πολύ αυστηρή (απορρίπτεται το 65-70%). Η καταλληλότητα του δείγματος εξαρτάται από το αν έχει γίνει ορθή λήψη, σωστή μεταφορά και κυρίως από το αν περιέχει αρκετό αριθμό κυττάρων. Στις δημόσιες τράπεζες η χορήγηση του ομφαλοπλακουντιακού αίματος από τους γονείς αποτελεί ΔΩΡΕΑ, με σκοπό την εξυπηρέτηση οποιουδήποτε ασθενούς το έχει ανάγκη. Στις ιδιωτικές τράπεζες φυλάσσεται ομφαλικό αίμα έναντι οικονομικού ανταλλάγματος από τους γονείς για «ιδία» χρήση (χονδρικά της τάξεως των 2000 ευρώ για 15-20 έτη, αλλά ποικίλει από εταιρεία σε εταιρεία). Η πιθανότητα όμως ένα παιδί να χρησιμοποιήσει τα δικά του κύτταρα είναι σχεδόν μηδενική, αφού τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα από το ομφαλικό αίμα δεν χρησιμοποιούνται σε αυτόλογες μεταμοσχεύσεις, η δε πιθανότητα συμβατότητας για το αδερφάκι του, όπως προαναφέρθηκε, είναι 30-35% και για τους γονείς του 2-3%.
ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΔΩΡΕΑ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ, ΕΧΩ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΑΝ ΤΟ ΧΡΕΙΑΣΤΩ; Η έννοια της προτεραιότητας στη διαδικασία εύρεσης δεν έχει νόημα, αφού η επιλογή του κατάλληλου δότη εξαρτάται από την ύπαρξη συμβατού μοσχεύματος. Ο μόνος τρόπος να βρει κάποιος συμβατό μόσχευμα είναι να υπάρχει ικανός αριθμός διαθέσιμων μοσχευμάτων προς δημόσια χρήση. Όσο περισσότερο δωρίζει ο κόσμος στις δημόσιες τράπεζες τόσο αυξάνουν οι πιθανότητες να βρεθεί συμβατό μόσχευμα.
31
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΞΕΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΟΜΦΑΛΙΟ ΑΙΜΑ Στην Ελλάδα λειτουργούν δύο Δημόσιες Τράπεζες φύλαξης ομφάλιου αίματος, μία στην Αθήνα και μία στη Θεσσαλονίκη. Στη Θεσσαλονίκη είναι αποθηκευμένα περίπου 4.000 μοσχεύματα. Επίσης, λειτουργούν 20 Ιδιωτικές τράπεζες ομφάλιου αίματος για αυτόλογη χρήση. Ο αριθμός αυτός είναι και ο μεγαλύτερος από κάθε άλλη χώρα αναλογικά με τον πληθυσμό. Σε χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία απαγορεύεται η λειτουργία ιδιωτικών τραπεζών ομφάλιου αίματος καθώς και η εξαγωγή του ομφάλιου αίματος σε άλλες χώρες για ιδιωτική φύλαξη. Η ιδιωτική φύλαξη του ομφάλιου αίματος δε συστήνεται από καμιά επιστημονική εταιρία και κανένα διεθνή οργανισμό. Το μη συγγενικό ομφάλιο αίμα που χρησιμοποιείται για μεταμόσχευση προέρχεται από το δίκτυο των δημόσιων τραπεζών ανά τον κόσμο, που διαθέτουν συνολικά περίπου 400.000 αποθηκευμένες μονάδες. Χάρη στη συμβολή των δημόσιων τραπεζών έχουν πραγματοποιηθεί διεθνώς πάνω από 15.000 αλλογενείς μεταμοσχεύσεις ομφάλιου αίματος.
ΠΟΥ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ ΑΝ ΘΕΛΩ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΘΩ Η ΝΑ ΔΩΡΙΣΩ ΟΜΦΑΛΟΠΛΑΚΟΥΝΤΙΑΚΟ ΑΙΜΑ; Το προσωπικό του Κέντρου Αίματος στην Αλεξανδρούπολη και της Υπηρεσίας Αιμοδοσίας του Νοσοκομείου Διδυμοτείχου προσφέρει όλο το 24ωρο πληροφορίες για τη σημασία της προσφοράς ομφαλοπλακουντιακού αίματος. Επίσης, προμηθεύουν το απαραίτητο ενημερωτικό υλικό, τα έντυπα που πρέπει να συμπληρωθούν από τους γονείς καθώς και τον απαραίτητο ασκό για την συλλογή. Ενημέρωση γονέων γίνεται καθημερινά από το γιατρό στο ωράριο λειτουργίας της αίθουσας αιμοληψιών. Ελληνική Τράπεζα Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος. Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών, Σωρανού του Εφεσίου 4 Αθήνα. Τηλ.:210 6597697. ΦΑΞ: 210 6597345
32
Νοσοκομείο Γ. Παπανικολάου, Αιματολογική Κλινική- Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών. Κτίριο Στοργή, Εξοχή Θεσσαλονίκης Τηλ.: 2313307419. πίσης, μπορείς να επικοινωνήσεις με έναν από τους Συλλόγους Εθελοντών ΑιμοΕ δοτών της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Εθελοντών Αιμοδοτών.
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ: Δες οπωσδήποτε το ενημερωτικό ντοκιμαντέρ «Το πολύτιμο κύτταρο» παραγωγή ¨Εξάντας»: http://www.exandasdocumentaries.com/documentaries/ chronologically/2009-2010/140-the-precious-cell Ελληνική Τράπεζα Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος, http://hcbb.bioacademy.gr Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία, http://www.eae.gr Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων, http://www.eom.gr Σύλλογος Εθελοντών Αιμοδοτών Αλεξανδρούπολης, https://www.facebook.com/sea.evros
33
&
MΥΘΟΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ
1. Ο Μυελός των Οστών είναι ίδιος με το Νωτιαίο Μυελό.
1. Πολλοί άνθρωποι συγχέουν το Μυελό των Οστών με το Νωτιαίο Μυελό. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο Νωτιαίος Μυελός αποτελεί ιστό του νευρικού συστήματος και σχετίζεται με νευρικές λειτουργίες και όχι με την αιμοποίηση.
2. Όταν δίνεις αίμα αυξάνεις τις πιθανότητες να κολλήσεις ασθένειες όπως AIDS και ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ.
2. Όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται κατά την αιμοληψία είναι αποστειρωμένα και ανοίγονται μπροστά στον αιμοδότη. Κάθε φόβος για μετάδοση ασθένειας είναι αβάσιμος και παράλογος.
3. Όλοι μπορούν να γίνουν εθελοντές δότες. Ακόμα και αυτοί που πάσχουν από διάφορα νοσήματα.
3. Αίμα δεν μπορούν να δώσουν όσοι πάσχουν από διάφορα νοσήματα ή παθολογικές καταστάσεις που απαγορεύουν οριστικά ή πρόσκαιρα την αιμοδοσία. Ο αποκλεισμός αυτός γίνεται τόσο για να μην επιβαρυνθεί η υγεία του αιμοδότη όσο και για να διασφαλισθεί η ποιότητα του αίματος που θα μεταγγισθεί στο λήπτη.
34
4. Η Ελλάδα καλύπτει πλήρως τις ανάγκες της για εθελοντικό αίμα.
4. Δυστυχώς, βρισκόμαστε στη δυσάρεστη θέση να εισάγουμε αίμα από τον ελβετικό Ερυθρό Σταυρό, γεγονός που όχι μόνο μας εκθέτει ως χώρα αλλά είναι και οικονομικά ασύμφορο.
5. Η συλλογή μιας μονάδας ομφάλιου αίματος επηρεάζει τη διαδικασία του τοκετού.
5. Κατά τη διάρκεια του τοκετού όλη η προσοχή εστιάζεται στην ασφάλεια της μητέρας και του νεογνού. Η διαδικασία της συλλογής ξεκινά μετά τη γέννηση του νεογνού και αφού έχει κοπεί ο ομφάλιος λώρος.
6. Όλες οι μονάδες ομφαλοπλακουντιακού αίματος που συλλέγονται είναι κατάλληλες για να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντική μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων.
6. Επιλέγονται για φύλαξη μόνον εκείνες οι μονάδες που περιέχουν ικανοποιητικό αριθμό κυττάρων. Αυτό οδηγεί σε απόρριψη από τις δημόσιες τράπεζες του 60% περίπου των μονάδων ομφαλοπλακουντιακού αίματος που συλλέγονται αρχικά. Επιπλέον, δείγματα αίματος που λαμβάνονται από τη μητέρα και από το ομφάλιο αίμα εξετάζονται για ενδεχόμενη παρουσία συγκεκριμένων μεταδοτικών και κληρονομικών νοσημάτων, όπως είναι οι ηπατίτιδες, το AIDS και η μεσογειακή ή η δρεπανοκυτταρική αναιμία.
7. Η ποσότητα του αίματος που θα δίδει ο αιμοδότης είναι μεγάλη και μπορεί να έχει κάποιο πρόβλημα μετά την αιμοδοσία.
7. Ο όγκος του αίματος που λαμβάνεται είναι περίπου το 1/10 του συνολικού όγκου αίματος και αναπληρώνεται ταχύτατα σε 10 λεπτά από τη στιγμή της λήψης.
35
ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ
Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ Περισσότεροι από 10 ασθενείς που έχουν ανάγκη από καρδιά, πνεύμονες, ήπαρ, νεφρά, κερατοειδείς, δέρμα ή και οστά μπορούν να σωθούν από τα όργανα ενός μόνο δότη. Πολλοί είναι εκείνοι που χάνονται κάθε χρόνο, περιμένοντας ένα όργανο που θα σώσει τη ζωή τους ή θα βελτιώσει την ποιότητά της.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ «ΔΩΡΗΤΗ» & «ΔΟΤΗ» ΟΡΓΑΝΩΝ; Δωρητής οργάνων είναι ο ενήλικος πολίτης που δηλώνει εν ζωή ότι μετά τον θάνατό του θα ήθελε να βοηθήσει ασθενείς συνανθρώπους του, προσφέροντας τα όργανά του προς μεταμόσχευση. Ο δωρητής οργάνων κατέχει την «Κάρτα Δωρητή Οργάνων». Δότης οργάνων είναι ο εκλιπών, από τον οποίο αφαιρείται τουλάχιστον ένα όργανό του προς μεταμόσχευση ή ο εν ζωή πολίτης που δίνει ένα όργανό του ή ιστό του προς μεταμόσχευση σε συγγενή του, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ; Αφού κατανοηθεί η σημασία της δωρεάς οργάνων και συζητηθεί με τα μέλη της οικογένειας, συμπληρώνεται η δήλωση δωρεάς και αποκτάται η κάρτα δωρητή. Κάθε δωρητής μπορεί να επιλέξει όποια και όσα όργανά του επιθυμεί να δωρίσει. Αν αλλάξει γνώμη, μπορεί να ακυρώσει την δωρεά, ζητώντας την διαγραφή του από τη λίστα δωρητών. Το μόνο που δεν μπορεί ο δότης να επιλέξει είναι να κάνει δωρεά προς ορισμένο πρόσωπο γιατί τηρείται αυστηρά η καθορισμένη σειρά προτεραιότητας. Σημαντικό είναι να αναφερθεί πως όταν κάποιος αποφασίζει να γίνει δωρητής οργάνων, η αφαίρεση θα γίνει αφού υποστεί νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους, δηλαδή είναι πλέον νεκρός και δεν μπορεί να επανέλθει στη ζωή. Η έναρξη της μεταμοσχευτικής διαδικασίας προϋποθέτει την πιστοποίηση θανάτου. Η όλη διαδικασία διενεργείται με μεγάλη προσοχή από χειρουργούς και εκπαιδευμένο προσωπικό.
ΠΟΙΑ ΟΡΓΑΝΑ, ΙΣΤΟΙ Η ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΤΟΥΝ; Τα όργανα που μπορούν να μεταμοσχευτούν είναι οι νεφροί, η καρδιά, το ήπαρ, οι πνεύμονες, το πάγκρεας και ένα τμήμα του λεπτού εντέρου. Ιστοί και κύτταρα που μπορούν να μεταμοσχευτούν είναι το δέρμα, τα οστά, οι χόνδροι, οι βαλβίδες της καρδιάς, ο κερατοειδής χιτώνας του οφθαλμού, αιμοποιητικά κύτταρα κ.α. Αξίζει να σημειωθεί ότι δύο νεφροί ενός δωρητή μπορούν να μεταμοσχευθούν σε δύο ασθενείς. Το ίδιο συμβαίνει και με τους πνεύμονες, ενώ και το ήπαρ μπορεί να χωριστεί και να μεταμοσχευθεί σε δύο διαφορετικούς λήπτες. 37
ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΔΩΡΙΣΩ ΚΑΠΟΙΟ ΟΡΓΑΝΟ ΕΝΩ ΕΙΜΑΙ ΑΚΟΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ; ΝΑΙ: Σε ιδιαίτερες περιπτώσεις μπορεί να δοθεί από ζώντα δότη ένα νεφρό σε έναν συγγενή δευτέρου βαθμού εξ’ αίματος σε ευθεία ή πλάγια γραμμή (σύμφωνα με το ν. 2737/1999 περί μεταμοσχεύσεων) και αυτό διότι ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει φυσιολογικά και με ένα μόνο νεφρό. Επίσης, μπορεί να μεταμοσχευθεί μέρος του ήπατος, μέρος του πνεύμονα ή μέρος του λεπτού εντέρου. Μεταμόσχευση από ζώντα δότη γίνεται και στα αιμοποιητικά κύτταρα (μυελός των οστών). Ο περιορισμός στο βαθμό της συγγένειας δεν ισχύει στη μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων (μυελού των οστών).
Η ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΚΑΙ Η ΚΑΤΟΧΗ ΚΑΡΤΑΣ ΔΩΡΗΤΗ ΕΙΝΑΙ ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΗ; ΝΑΙ: Όλα τα στοιχεία των δωρητών οργάνων καταχωρούνται με ασφαλείς διαδικασίες στο Εθνικό Μητρώο Δωρητών Οργάνων, το οποίο είναι απόρρητο και προστατεύεται από το νόμο 2472/1997. Ο σκοπός της κάρτας δωρητή είναι να συμβάλει στη διάδοση της Ιδέας της Δωρεάς Οργάνων ανάμεσα στους πολίτες αλλά και να διευκολύνει τους συγγενείς του εκλιπόντος στη συναίνεσή τους μετά τη διάγνωση του θανάτου. Η κάρτα δωρητή αναγράφει τα απλά δημογραφικά στοιχεία του πολίτη και πρακτικά δεν είναι χρήσιμη σε κανέναν άλλον πέρα από τον ίδιο.
Δεν μπορούμε να αγοράσουμε τη ΖΩΗ ... ΜΠΟΡΟΥΜΕ όμως να τη ΧΑΡΙΣΟΥΜΕ!
Δ/νση Δημόσιας Υγείας & Κοινωνικής Μέριμνας Περιφερειακής Ενότητας Ε. Έβρου 2551355335, 2551355330
2551355338
merimna.evrou@pamth.gov.gr
www.peevrou.eu
38
39
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ- ΘΡΑΚΗΣ Περιφερειακή Ενότητα Έβρου Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας & Κοινωνικής Μέριμνας