Interview met Lisette Pelsers directeur van het Kröller-Müller Museum
Wat is de taak van een museumdirecteur?
Zorgen dat dit prachtige museum kan blijven groeien en bloeien. Daar komt heel wat bij kijken: plannen maken voor de toekomst, nieuwe kunstwerken toevoegen aan de collectie, geldstromen in de gaten houden. Daarnaast wil ik het museum toegankelijker maken, zodat nog meer mensen plezier kunnen hebben van dit museum.
Wat is je favoriete kunstwerk?
Dat wisselt regelmatig. Maar op dit moment is het ‘Le Chahut’ van Georges Seurat. Het bijzondere aan dit kunstwerk is dat ik telkens weer nieuwe dingen ontdek. Omdat het werk uit zoveel kleine kleurstipjes is opgebouwd raak je nooit uitgekeken!
Hoe kun je weten of iets kunst is?
Dat kun je niet zo goed weten en dat is precies wat kunst zo interessant maakt. Meestal is iets kunst als het wat met je doet: je vindt het mooi, spannend of juist lelijk. Het roept vragen op en zet je aan het denken. Soms kan kunst zelfs irriteren of emoties los maken. Of iets kunst is, blijft dus altijd een discussie. En dat is maar goed ook!
Wat is je favoriete plek in het museum? De oude beeldenzaal omdat je daar het gevoel hebt dat je tegelijkertijd bin-
nen en buiten bent. Het is eigenlijk het beste van twee werelden. Door de grote ramen is er veel licht en zijn de beelden goed te zien. Ook heb ik sowieso een voorliefde voor beeldhouwkunst en geniet ik elke keer weer van de prachtige beelden die daar staan.
Test over Vincent van Gogh Helene Kröller-Müller is een groot fan van Vincent van Gogh. Het echtpaar koopt, met hulp van adviseur H.P. Bremmer, maar liefst 91 van zijn schilderijen en 180 werken op papier.
Ben jij een Van Gogh-kenner? 1 2
Waarom maakt Van Gogh maar liefst twintig zelfportretten?
Wat klopt niet?
A. Van Gogh woont een groot deel van zijn leven in Frankrijk B. Van Gogh signeert zijn werk alleen als hij 100% tevreden is C. Van Gogh pleegt uiteindelijk zelfmoord, hij verwondt zichzelf met een pistool D. Van Gogh weet al jong dat hij kunstenaar wil worden en volgt met succes enkele tekenopleidingen.
ord
A. omdat hij graag naar zichzelf kijkt B. omdat hij geen geld heeft voor modellen C. omdat hij wil laten zien dat hij steeds ouder en wijzer wordt
Ant wo
4
In een vlaag van waanzin verminkt Van Gogh één van zijn lichaamsdelen. Welk?
A. neus / B. vinger / C. oor
, 4-D
A. Zundert / B. Dommelen / C. Goirle
-B , 2- C, 3 e n : 1- A
3
In welk Brabants dorp wordt Vincent Van Gogh geboren?
Horoscoop
Weegschaal
Ram
(24 september t/m 23 oktober)
(21 maart t/m 20 april)
De lange, dunne beelden van Giacometti (10 oktober 1901) zijn wereldberoemd. Neem eens wat vaker een saucijzenbroodje.
Je lijkt meer op Vincent van Gogh (30 maart 1853) dan je denkt! Blijf rustig, want na je dood word je wereldberoemd!
Stier
Schorpioen
(21 april t/m 21 mei)
Net als Anton Kröller (1 mei 1862) ben je een geboren ondernemer. Zorg wel dat je vriend of vriendin niet al je winst uitgeeft aan kunst! Of juist wel? Ach, zie maar.
Tweelingen
(22 mei t/m 21 juni)
Christo (13 juni 1935) pakt bruggen en gebouwen in. Jij vandaag die klasgenoot waar je al zo lang verliefd op bent.
Kreeft
(22 juni t/m 23 juli)
Net als Gerrit Rietveld (24 juni 1888) ben je fan van heldere lijnen en rechte hoeken. Behalve als je er op moet zitten. Of haal je nu eindelijk die kussens van de bank?
Leeuw
(24 juli t/m 23 augustus)
Henry Moore (30 juli 1898) maakte veel achterover liggende figuren. Die voorkeur komt jou zeer bekend voor. Toch win je vandaag iemands vertrouwen.
Maagd
(24 augustus t/m 23 september)
(24 oktober t/m 22 november)
Je bent, net als Picasso (25 oktober 1881) een veelzijdige alleskunner. Beelden, schilderijen, tekeningen… denk je nog wel aan de verjaardag van je oma?
Boogschutter
(23 november t/m 22 december)
Je hebt een oeverloos geduld. Maak net als Georges Seurat (2 december 1859) eens een schilderij van duizenden gekleurde puntjes. De vakantie is om voordat je het weet!
Steenbok
(23 december t/m 20 januari)
Net als Paul Cézanne (19 januari 1839) kun je eindeloos genieten van kleuren en kleurvlakken. Je raakt vandaag zeer onder de indruk van iemand met een groene broek!
Waterman
(21 januari t/m 18 februari)
Helene Kröller-Müller (11 februari 1869) is jouw grote voorbeeld. Begin ook aan een waardevolle kunstverzameling en schenk deze aan de Nederlandse staat!
Mark di Suvero (18 september 1933) maakt enorme beelden van staal, waaronder de grote rode K (K-piece) bij de ingang. Las ook eens een grote letter en verras je vrienden.
Een selectie maar dan
Het meest gefotografeerde werk (Oswald Wenckebach, Meneer Jacques, ca. 1956). Dit beeld is terug te vinden in ontelbare fotoalbums over de gehele wereld. Het meest
kwetsbare werk (Anselm
Kiefer, Dein aschenes Haar Sulamith, 1981). Dit werk kan bijna niet meer verplaatst worden. De vreemde materialen, waaronder stro en as, laten bij de minste beweging los en de dikke verflagen zijn helemaal gebarsten.
Vissen
(19 februari t/m 20 maart)
Strak, rechtlijnig en zeer georganiseerd: de schilderijen van Mondriaan (7 maart 1872) staan jou wel aan. Koop eens iets tweedehands!
anders... Het meest waardevolle werk (Georges Seurat, Le Chahut). Het blijft een gok (want de collectie is natuurlijk niet te koop) maar Le Chahut zou op dit moment bijna onbetaalbaar zijn. Denk aan zo’n 50 miljoen euro, maar misschien nog wel veel meer! Toch goed nieuws dat het werk van de Nederlandse Staat is en dus ook een beetje van jou! Het gestolen schilderij (Vincent van Gogh - Vier uitgebloeide zonnebloemen, augustus - oktober 1887). Samen met twee andere schilderijen van Van Gogh wordt dit werk in 1988 gestolen. Gelukkig worden ze ongeveer een half jaar later, na uitgebreid politieonderzoek, teruggevonden en kunnen alle beschadigingen weer worden hersteld.
Het beroemdste werk (Vincent van Gogh, Caféterras bij nacht, Place du Forum, ca. 16 september 1888). Veel toeristen (vooral uit Japan en China) reizen speciaal voor dit wereldberoemde werk naar Otterlo.
Helene
Kröller-Müller
Helene Müller wordt geboren in Duitsland, in 1869. Haar vader
(Wilhelm Müller) heeft een eigen scheepvaart- en handelsbedrijf: Wm H. Müller & Co. In dit bedrijf ontmoet ze de jonge Nederlander Anton Kröller. Ze worden verliefd, trouwen en verhuizen naar Rotterdam. Anton doet het hier als directeur zo goed, dat hij uiteindelijk het hele bedrijf onder zijn hoede krijgt. Wm H. Müller & Co groeit uit tot een groot internationaal concern.
Terwijl Anton ervoor zorgt dat het bedrijf steeds groter wordt én steeds meer winst maakt, ontdekt Helene de kunst. Ze besluit zelf te gaan verzamelen en koopt binnen enkele jaren honderden belangrijke kunstwerken, van o.a. Vincent van Gogh en Pablo Picasso. Het geld lijkt niet op te kunnen. Bij haar aankopen wordt ze geadviseerd door haar kunstleraar H.P. Bremmer. In één van haar brieven zegt ze: ‘hij, zonder wie het nooit mogelijk was geweest mijn verzameling tot stand te brengen’. Helene Kröller-Müller droomt van een eigen museum, midden op de Veluwe. In 1921 is het zover. Maar als de fundamenten zijn aangebracht, is er slecht nieuws. Door de economische crisis gaat het slecht met Wm H. Müller & Co, zo slecht zelfs dat de bouw moet worden stilgelegd. Het gedroomde Grote Museum zal er nooit meer komen.
Nu het zo slecht gaat met het bedrijf, loopt ook de kunstverzameling gevaar. Om de collectie bij elkaar te houden, schenkt Helene de hele verzameling aan de Nederlandse Staat. Onder de voorwaarde dat de regering een ‘passend’ museum bouwt. Dit keer lukt het wel. Vlakbij de fundamenten van het Grote Museum wordt een kleiner museum gebouwd. Op 13 juli 1938 wordt het officieel geopend. Tot haar overlijden (in 1939) is Helene de eerste directeur.
Wist je?
Dat ook Het Nationale Park De Hoge Veluwe eigendom was van de familie Kröller? Anton Kröller kocht het als privé-jachtterrein en het echtpaar liet er een bijzonder huis bouwen: jachthuis St. Hubertus. Architect van dit gebouw was H.P. Berlage.
Ze was erg streng. Niet te genieten. Ik herinner me een keer dat er een klein vouwtje in het damasten tafelkleed zat, bij het diner dus. Er moest wel een nieuw kleed komen. Een vouwtje accepteerde ze niet.
Ik herinner me dat ik een keertje met de stofzuiger tegen een antiek tafeltje stootte. Toen vielen er een stuk of wat van die Chinese spekstenen poppen op de grond. Kop d’r af. Ik schrok me een hoedje. Mevrouw was gelukkig op reis. En meneer tilde er niet zo zwaar aan. (Huisknecht Jacob vertelt over Helene Kröller-Müller in een interview met het Deventer Dagblad, 9-6-1977)
Knipsel krant
aar we zwaar, m k a a v is t reden te He nlijk geen e ig e n e b h eb t ons toch t gaat me ter dan e H . n e g kla e r be uizend ke honderdd sen in de n e eeste m m e d t e m wereld. aan me (H .K-M 5) 16 -7-192
v r. W. v a
n B ö t t in
ge r,
Ik heb dit schilderij in Parijs gekoch t. Toen mijn zoon het zag, zei hij: maar moeder, hoe is het mog elijk dat U juist een dans koopt? En toch moest ik hem zeg gen , dat in lange tijd geen schilderij mij zo gepakt had als dit wer k van Seurat.
(H.K-M over ‘Le Cha hut’ in haa r boe k ‘Bes cho uwinge n over problem en in de ontw ikke ling der moderne schilder kun st’, 1925 )
Wij hebben in Hoenderlo de reiswagen en de grote, groene wagen staan, hier de Rolls Royce en de Cadillac als gesloten en de Austro Daimler en Sam’s Mercede s als open wagens, buitendien het Fordje van den Professo r. Ik behoef dus niet altijd heen en weer te trek ken met auto ’s en chauffeurs... (H.K-M aan zoon Too n, 26-9 -192 2)
Feitjes over het
Restauratie & Onderzoek in het museum
museum
Achter de schermen worden regelmatig kunstwerken schoongemaakt, gerestaureerd en onderzocht door restauratoren. Af en toe stuiten zij op bijzondere informatie. De restauratoren van het Kröller-Müller Museum deden de afgelopen jaren bijvoorbeeld een verrassende ontdekking over Vincent van Gogh:
Het Kröller-Müller Museum ontvangt ieder jaar ongeveer 320.000 bezoekers van over de gehele wereld.
Twee vliegen in één klap! Foto 1: In 1974 kocht het Kröller-Müller Museum
dit bloemstilleven (Stilleven met akkerbloemen en rozen, 1886 - 1887) van Vincent van Gogh. Deskundigen vonden het een ‘merkwaardig’ schilderij. Het formaat was te groot, de verfstreken klopten niet en de bloemen waren te overdadig voor Van Gogh’s stijl. Daarom werd er uitgebreid onderzoek naar gedaan.
Foto 2: Dit is een röntgenfoto van het schilde-
rij. Je ziet twee mannen die met elkaar worstelen. Vincent schreef in januari 1886 aan zijn broer Theo: ‘Van deze week schilderde ik een groot ding met twee naakte torsen – twee worstelaars […] En dat bevalt mij uitmuntend.’ Zou het kunnen dat dit
De beeldentuin is met 25 hectare en ongeveer 140 kunstwerken één van de grootste van Europa.
Draai d
het schilderij is waar hij over schreef?
i
om
!
Een kenner in
Kom nog eens terug naar het Kröller-Müller Museum en verbaas je ouders of vrienden met enkele haarscherpe uitspraken over kunst! Onderstaand schema maakt van iedereen een ware kunstkenner.* Het is duidelijk de bedoeling geweest zo echt mogelijk te schilderen, als naar een foto.
ag
na
In 2012 werd met een nieuwe onderzoekstechniek vastgesteld dat het onderliggende schilderij zonder twijfel door Van Gogh geschilderd is. Hij heeft het doek een tweede keer gebruikt voor een bloemstilleven. Met deze ontdekking was het museum in één klap twee schilderijen van Vincent van Gogh rijker!
Je ziet meteen wat het schilderij voorstelt .
ep
de dop!
Zeg: ‘De realisten. Laat me raden: negentiende eeuw? Het werk doet me denken aan de Fransman Millet.’
Zeg: ‘Wat een prachtig pointillistisch werk. De kleuren worden pas in je oog gemengd. Het doet me denken aan Georges Seurat.’
Zeg: ‘Die passie, die expressie. Het meesterschap van een bevlogen postimpressionist. Dat zou wel eens een Van Goghje kunnen zijn.’
Het werk bestaat uit tientallen kleine puntjes. Het werk bestaat uit dik geschilderde streepjes in felle kleuren.
De kunstenaar gebruikt vooral rechte lijnen en vierkanten.
Zeg: ‘Geometrische vormen en toch dit ritme. Dat moet een kunstenaar van ‘De Stijl’ zijn. Mondriaan misschien? Of toch Van der Leck?’
Zeg: ‘Het werk van een kubist! Eerst vormen analyseren en dan weer op geheel eigen wijze combineren. Het lijkt een Picasso.’
Het lijkt een soort collage. Zeg: ‘Ach, moderne kunst. Opvallend hoe het me steeds weer weet te raken. En jullie?’
* De samenstellers van deze krant kunnen uiteraard niet verantwoordelijk worden gehouden voor een flinke misser. Zeg in dat geval: ‘Tjonge jonge, moderne kunst... er wordt wat af gekopieerd. Mooi hoor, maar geef mij dan maar een echte ................... [vul zelf in].’
Colofon
Zeg: ‘Ik zie wel iets van het impressionisme in dit werk. De toets, het kleurenpalet. Een moment vereeuwigd. Wat vinden jullie?’ Kröller- Mül ler Museum Houtkampw eg 6 6731 AW O tt erlo T: 03 18 -591 24 1 information@ krollermulle r.nl
Eerste editie: © 2006 Stichting Kröller-Müller Museum, Otterlo Tweede (aangepaste) editie: © 2013 Stichting Kröller-Müller Museum, Otterlo
De informatiekrant maakt deel uit van het lespakket ‘Make me famous’ (VMBO/HAVO/VWO) Meer informatie over dit pakket en andere educatieve activiteiten is te vinden op: www.krollermuller.nl Tekst/redactie: Sandra Boks, Herman Tibosch Illustraties: Ingi Jensson. Strips huisregels: Voor het gebruik van de strips van Marc Retera is het Kröller-Müller Museum dank verschuldigd aan het G.R.A.S. project, Amsterdam. Ontwerp: PLOT, Rudolf Das Druk: Q-Promotions Foto’s: KMM, Rik Klein Gotink, Milan Vermeulen Afbeeldingen: Van de werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organisatie zijn de publicatierechten geregeld met Pictoright te Amsterdam.© 2013 c/o Pictoright Amsterdam