RAPoRTY RYNKoWE

Atlas zdrowia cyfrowego 2021

Najnowszy raport „Trendy zdrowia cyfrowego 2021 – innowacje, dowody naukowe, regulacje i adaptacja” opracowany przez Institute For Human Data Science (IQVIA) w szczegółach prezentuje krajobraz innowacji w ochronie zdrowia. Zawiera m.in. najnowsze dane na temat aplikacji zdrowotnych, urządzeń ubieralnych, badań naukowych w zakresie rozwiązań zdrowia cyfrowego.

Platformy zdrowia, mobilne aplikacje, cyfrowe terapie – innowacje w ochronie zdrowia prowadzą do radykalnej zmiany zarządzania zdrowiem i realizacji opieki nad pacjentami. Wraz ze wzrostem ich znaczenia i poziomu adaptacji na rynku – znacznie przyspieszonych w czasie pandemii COVID-19 – rośnie znaczenie oceny ich skuteczności oraz potencjalnych korzyści, a także konieczne staje się usuwanie barier wdrożenia. Raport Instytutu IQVIA identyfikuje trendy w czterech obszarach: innowacje, dowody naukowe, regulacje i adaptacja. Przyspieszenie innowacji zdrowia cyfrowego Liczba zdrowotnych aplikacji mobilnych dostępnych dla konsumentów przekracza obecnie 350000. Rekordowym okazał się rok 2020, kiedy pojawiło się aż 90000 nowych aplikacji zdrowotnych, czyli średnio ponad 250 aplikacji dziennie. W tej masie nowy rozwiązań, znaleźć można rozwiązania z różnych dziedzin, przede wszystkich w kategorii fitness/wellness, ale także dedykowane do profilaktyki, monitoringu i wspomagania terapii konkretnych chorób. Wybór dobrego rozwiązania jest sporym wyzwaniem. Sklepy z aplikacjami nie prowadzą ich oceny, jedyną wskazówką może być liczba pobrań i opinie użytkowników, taka jak w przypadku każdej innej aplikacji. To powoduje, że wysokiej jakości, certyfikowane rozwiązania trafiają do jednego worka z aplikacjami, które nie zostały w żaden sposób sprawdzone pod względem obiecywanych przez dostawców korzyści. Chorobami, których zarządzanie najczęściej wspomagają aplikacje, są lekkie schorzenia psychiczne, cukrzyca, choroby układu krążenia. Stanowią one ponad połowę wszystkich aplikacji. Widać też wyraźną zmianę w strukturze dostępnych rozwiązań m-zdrowia. W 2015 roku jedynie 28% aplikacji skupiało się na konkretnej jednostce chorobowej, w 2020% ich udział wzrósł do 47%. Ta zmiana wynika też z coraz większych możliwości urządzeń ubieralnych (wearables), będących źródłem danych zbieranych i analizowanych w aplikacjach

zdrowotnych. Obecnie 55% z nich koncentruje się na monitorowaniu aktywności i kondycji fizycznej, 45% zbiera dane medyczne jak puls, temperatura ciała, poziom natlenienia krwi itd. Pandemia COVID-19 była akceleratorem dla rynku wearables – wiele osób na całym świecie samodzielnie kontrolowało poziom saturacji krwi za pomocą pulsoksymetrów, często oferowanych bezpłatnie dla osób zakażonych i leczących się w domu. Czujniki i cyfrowe biomarkery są również włączane do badań nad nowymi lekami i urządzeniami medycznymi, transformując sposób prowadzenia badań klinicznych. Dane można zbierać bezpośrednio z urządzeń wearables lub podczas wizyt domowych. Hybrydowe badania kliniczne są mniej uciążliwe dla ochotników biorących w nich udział, pozwalając na zebranie większej ilości danych w krótszym czasie. Postępująca regulacja i komercjalizacja Cyfrowe terapie (DTx, digital therapautics) oraz produkty i narzędzia cyfrowej opieki (DC, digital care) bazują na koncepcji „oprogramowania jako środka leczenia, zapobiegania lub zarządzania określonymi chorobami”. Koncentrują się one na bardzo wąskim zakresie klinicznym, gdyż w procesie dopuszczenia na rynek wymagane jest udowodnienie ich skuteczności i bezpieczeństwa stosowania. W ten sposób wiele z nich może być już wystawianych przez lekarza na receptę. Liczba DTx i DC szybko rośnie. Obecnie na rynku dostępnych jest ponad 250 takich rozwiązań, około 150 w ofercie komercyjnej. Systemy ochrony zdrowia na całym świecie dostrzegają rolę, jaką DTx i DC mogą odegrać w opiece nad pacjentem. W efekcie, rośnie liczba tworzonych ścieżek regulacyjnych i refundacyjnych rozwijanych przez krajowe organy. Dzięki temu, do rąk pacjentów trafiają rozwiązania o udowodnionej skuteczności klinicznej, które mogą być polecane przez lekarzy i refundowane przez płatników. Obecnie, co najmniej 25 produktów DTx zostało dopuszczonych do obrotu w procesach regulacyjnych, a kolejne 23 są dostępne komercyjnie. Wskazania do ich stosowania dotyczą głównie zdrowia psychicznego i modyfikacji zachowań. Kolejne 89 znajduje się na wczesnych etapach rozwoju i generowania dowodów. Wiele z nich opiera się na cyfrowej wersji terapii poznawczo-behawioralnej. DTx dają szansę na lepszą dostępność terapii związanych ze zdrowiem psychicznym w sytuacji ograniczonej dostępności tego typu świadczeń. Największym wyzwaniem pozostaje akceptacja e-rozwiązań na rynku ochrony zdrowia, w tym ich refundacja.

Rozwiązania zdrowia cyfrowego stosowane podczas pandemii COVID-19

aplikacje mobilne dla konsumentów oferują informacje o CoVID-19, śledzą objawy, zawierają domowe programy fitness

aplikacje do zarządzania chorobami umożliwiają zdalne monitorowanie pacjentów poza tradycyjnymi placówkami służby zdrowia

E-mail i wiadomości tekstowe pomagają pacjentom komunikować się z zespołem opieki podczas pobytu w domu

interaktywne platformy świadczenia opieki cyfrowej jak przykładowo fizykoterapia, programy CBT bezsenności i inne interwencje terapeutyczne terapie cyfrowe dostarczanie interwencji poprzez oprogramowanie dla wybranych schorzeń

PacJEnt otocZonY oPiEkĄ W doMu

urządzenia typu wearables monitorują aktywność i różne cyfrowe biomarkery zdrowia

Połączone czujniki biometryczne śledzą parametry życiowe, w tym nasycenie tlenem krwi i pomagają w samokontroli choroby

kamery w smartfonach umożliwiają zdalne badania pacjentów z pomocą rozwiązań telemedycyny (np. ocena stanu skóry itd.)

narzędzia do badań klinicznych gromadzą informacje o pacjentach i umożliwiają realizację badań wirtualnych lub z elementami wirtualnymi

Elektroniczne kartoteki zdrowia są łatwiej dostępne ułatwiając ciągłość opieki

Tłumaczenie oryginalnej grafiki z raportu IQVIA Institute. telemedycyna i wirtualne wizyty lekarskie wspomagają zdalny kontakt z lekarzem i opiekę

domowi wirtualni asystenci głosowi są nadal rzadko używani, ale mogą pomagać w znalezieniu informacji zdrowotnych lub wysyłać powiadomienia

Rosnące korzyści wykazane naukowo Od 2007 roku opublikowano ponad 2000 badań dotyczących skuteczności aplikacji zdrowia cyfrowego, w tym prawie 1500 w ciągu ostatnich pięciu lat. Od 2018 roku zaobserwowano spowolnienie w dynamice publikacji, niemniej jednak, liczba przeglądów systematycznych i metaanaliz osiągnęła w 2020 r. łącznie 14% wszystkich opublikowanych badań. Mówiąc wprost, rośną dowody naukowe na to, że stosowanie certyfikowanych rozwiązań zdrowia cyfrowego ma korzystny wpływ na zdrowie i profilaktykę. Najwięcej dowodów przemawia za włączeniem terapii cyfrowych do leczenia osób z chorobami układu sercowonaczyniowego (np. badania przesiewowe w kierunku migotania przedsionków i arytmii serca, rehabilitacja kardiologiczna i nadciśnienie), modyfikacji zachowań (np. zarządzanie farmakoterapią, ćwiczenia fizyczne, programy zdrowego odżywiania się i kontroli masy ciała oraz wspomagające rzucanie palenia) oraz leczenia niektórych schorzeń przewlekłych (np. stany bólowe). Mimo to, rozwiązania zdrowia cyfrowego wymagają dalszego badania. W przypadku niektórych aplikacji, wskazane byłoby przeprowadzenie randomizowanych badań kontrolnych, aby precyzyjnie wykazać korzyści, trwałość efektu klinicznego, efektywność kosztową i przewagę w porównaniu z alternatywnymi interwencjami.

Bariery na drodze do adaptacji zdrowia cyfrowego Firmy opracowujące oparte na dowodach, certyfikowane rozwiązania zdrowia cyfrowego mają coraz więcej moż-

»Terapie cyfrowe (DTx) to interwencje medyczne dostarczane bezpośrednio do pacjentów za pomocą oprogramowania opartego na dowodach naukowych.«

liwości, aby wprowadzić je na rynek ochrony zdrowia i osiągnąć zwrot z inwestycji. Można wyróżnić cztery dostępne obecnie modele komercjalizacji: – sprzedaż bezpośrednia do konsumenta (użytkownik płaci z własnej kieszeni); – kontraktowanie oparte na wartości – rodzaj modelu płatności, który wiąże cenę aplikacji z jej działaniem (jeśli aplikacja cyfrowa przynosi pożądany efekt, płatnicy płacą pełną cenę; w innym przypadku, płatnik może otrzymać od producenta refundację lub obniżkę); – refundacja „podobna do urządzenia” (aplikacja jest certyfikowana jako urządzenia medyczne); – refundacja „podobna do leku” (aplikacja jest kategoryzowana jako terapia cyfrowa, analogicznie do leków). Sposób komercjalizacji zmienia się z tym, jak modyfikowane są regulacje w zakresie dopuszczenia i refundacji rozwiązań e-zdrowia. W początkowym okresie cyfryzacji, praktycznie jedyną ścieżką była sprzedaż bezpośrednio do konsumenta w sklepie z aplikacjami mobilnymi. Jednak konsumenci niechętnie płacą za aplikacje z własnej kieszeni, wychodząc z założenia, że odprowadzają składki na ubezpieczenie zdrowotne. W niektórych systemach ochrony zdrowia, dodatkową możliwością jest dystrybucja w kanale pracodawców, którzy dzięki cyfrowym programom zdrowia mogą zapewnić pracownikom dodatkowy bonus (profilaktyka zdrowia psychicznego, relaks, monitoring zdrowia itd.). Taki model sprawdza się dobrze m.in. w amerykańskim systemie ubezpieczeń zdrowotnych, jednak rzadziej jest stosowany w europejskich systemach opartych na powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Największą barierą dla pracodawców jest i w tym przypadku brak dowodów na skuteczność kliniczną rozwiązań. Od kilku lat można zaobserwować zmiany na rynku zdrowia i rosnącą przychylność do rozwiązań zdrowia cyfrowego. Powstają nowe ścieżki walidacji, podczas pandemii COVID-19 w wielu państwach wprowadzono rozwiązania prawne ułatwiające stosowanie i refundację m.in. konsultacji medycznych na odległość albo monitoring stanu zdrowia. W tym obszarze dopiero jesteśmy na początku drogi. Tylko kilka krajów w UE posiada przykładowo proces dopuszczenia aplikacji do refundacji w systemie ochrony zdrowia, pozwalając lekarzom przepisywać je na receptę podobnie jak leki. 

digital Health trends 2021

trendy zdrowia cyfrowego

Raport przygotowany przez Instytut Danych o Człowieku (Institute For Human Data Science)

(76 stron, język angielski)

Aby pobrać raport, wejdź na stronę https://bit.ly/2WbQRv7 lub zeskanuj kod