politeia #8_

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΟ, ΜΙΑ <<ΞΕΧΑΣΜΕΝΗ>> ΥΠΟΘΕΣΗ Ο ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ ΑΧΑΪΑ Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΑΙΧΤΗΣ ΒΑΣΙΛΑΡΟΣ H ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ / ΔΙΜΗΝΙΑΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

3

#8

editorial ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ

Παναγιώτης Κουνάβης

6

ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΗ ’Η ΑΛΛΙΩΣ «ΜΑΥΡΗ ΣΤΑΦΙΔΑ». ΕΝΑ ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ

Μιχάλης Καρβέλας Ο ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ Π.Ε. ΑΧΑΪΑΣ

Σταύρος Βέρρας

11

Γιώργος Διαγουρτάς Παναγιώτης Κανελλάκης Τάσος Γιακουμής

Αλέξης Δαμασκόπουλος Γεωργία Καρατζά

Νίκος Τζανάκος Δώρα Μόρφη ΙΣΤΟΡΙΑ (ΑΝΕΥ) ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

Κωνσταντίνος Βιέννας

politeiamag@gmail.com

Πολιτεία

Ένα ψηφιοποιημένο περιοδικό, που μπορείτε να το δείτε και να το διαβάσετε στον υπολογιστή σας. Μπορείτε να το αποθηκεύσετε ή να το αναπαράγετε σε ψηφιακή και έντυπη μορφή. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή της ύλης του περιοδικού, είναι ελεύθερη με μοναδική υποχρέωση, την αναφορά στην πηγή με σύνδεσμο (link) και τον συντάκτη του κάθε κειμένου. Η αναδημοσίευση για κερδοσκοπικούς σκοπούς επιτρέπεται μόνο μετά από σχετική άδεια της συντακτικής ομάδας.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ

Κουνάβης Παναγιώτης Μαχαίρα Δήμητρα Ράλλη Νίκη Στεμπίλης Δημήτρης

Τακόπουλος Ανδρέας

2

18

Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΣΤΟ ΜΟΡΙΑ ΚΑΙ Ο ΣΤΡΑΤΑΡΧΗΣ ΜΑΙΖΩΝ Ο ΜΑΙΖΩΝ, Ο ΜΑΝΖΑΡ, ΟΙ ΓΑΛΛΟΙ ΚΑΙ Η ΠΑΤΡΑ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ

23

16

Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΝΑΙ «UNDERGROUND» Η ΑΠΛΑ ΕΓΚΛΩΒΙΣΜΕΝΗ ΣΕ «ΜΑΥΡΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ»;! Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΑΙΧΤΗΣ ΒΑΣΙΛΑΡΟΣ

20

14

ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΕΥΣΗ. ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΟ, ΜΙΑ «ΞΕΧΑΣΜΕΝΗ» ΥΠΟΘΕΣΗ

ΜΕ ΤΗ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ Τάκη Καμπέρου ...

17

8

ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

ΤΑ ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΙΑΣ

15

4

@PoliteiaMag

politeiamag.blogspot.gr

21

Η εκδήλωση με θέμα: «H Αχαΐα της Σταφίδας»

Κατάμεστο ήταν στις 7/5/2017 το βράδυ το Θέατρο Μπάρι στην εκδήλωση με θέμα «Η Αχαΐα της σταφίδας». Στην εκδήλωση μίλησαν ο ιστορικός Βασίλης Κ. Λάζαρης, ο δικηγόρος, ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας Χρήστος Αθαν. Μούλιας, ο Δρ Ιστορίας Στάθης Κουτρουβίδης (Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων) και ο απόγονος του σταφιδέμπορα Φρέντ Μπάρρυ, ο Άλμπερτ, ο οποίος επέστρεψε μετά από περισσότερα από 30 χρόνια στο χώρο των σταφιδαποθηκών/εργοστασίου που διατηρούσε παλαιότερα στον ομώνυμο χώρο η οικογένειά του και που σήμερα στεγάζει τη Δραματική Σχολή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας. Τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε η δημοσιογράφος Λίνα Μπάστα.

*Η φωτογραφία του εξωφύλλου είναι του Γιάννη Ντάρλα

Οι ομιλητές έκαναν μία ιστορική αναδρομή στα γεγονότα που σχετίζονταν με την παραγωγή και διακίνηση της σταφίδας σε τοπικό επίπεδο και στις πολύπλευρες επιπτώσεις, θετικές και αρνητικές, που βίωσε η περιοχή από την κατεξοχήν ασχολία με το προϊόν για περισσότερο από έναν αιώνα. Μεταξύ άλλων τόνισαν ότι το λιμάνι της Πάτρας υπήρξε το κατεξοχήν λιμάνι του εμπορίου του προϊόντος, ότι η σταφίδα προκάλεσε ένοπλες εξεγέρσεις και κλόνισε κυβερνήσεις, γνώρισε κύκλους ακμής και παρακμής και δημιούργησε τρία εσωτερικά μεταναστευτικά κύματα από τα ορεινά του νομού μας προς τις πεδινές σταφιδοπαραγωγικές περιοχές, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία νέων παράλιων οικισμών. Ο Άλμπερτ Μπάρρυ συναισθηματικά φορτισμένος, θυμήθηκε γεγονότα από την παιδική του ηλικία στο εργοστάσιο και έδωσε βιωματικές πληροφορίες από την παραγωγή, την επεξεργασία και τη διακίνηση του «χρυσού» της σταφίδας. Για ακόμα μια φορά ευχαριστούμε όλους όσους βοήθησαν στην επιτυχία της εκδήλωσης και ιδιαίτερα το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. για την παραχώρηση του Θεάτρου, στο εμβληματικό άλλοτε κτήριο για την ιστορία της σταφίδας στην πόλη. Θα ακολουθήσουν και άλλες θεματικές εκδηλώσεις που θα προβάλλουν κοινωνικά, ιστορικά, πολιτιστικά και άλλα θέματα τοπικού ενδιαφέροντος. Μπορείτε να παρακολουθήσετε την εκδήλωση στον παρακάτω σύνδεσμο: http://politeiamag.blogspot.gr/2017/05/h.html

Συντακτική Ομάδα Πολιτείας

3

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ

Παναγιώτης Κουνάβης Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Δυτικής Αχαΐας Επικεφαλής της Αυτοδιοικητικής Κίνησης Δυτικής Αχαΐας

Οι

τελευταίες εξελίξεις σχετικά με την απεργία των συμβασιούχων στις υπηρεσίες καθαριότητας των Δήμων έφεραν πάλι στην επιφάνεια τα προβλήματα διαχείρισης των απορριμμάτων και είναι μια υπόθεση που δεν έκλεισε, αλλά θα προκαλέσει αρκετές συγκρούσεις στο μέλλον. Η διαχείριση των απορριμμάτων σε ολόκληρη την αλυσίδα της (ΑΠΟΘΕΣΗ-ΑΠΟΚΟΜΙΔΗ-ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ) έχει μαζί τεχνολογίες, εργαζόμενους, κεφάλαια και φυσικά κέρδη.

Παγκοσμίως γνωρίζουμε ότι η διαχείριση των απορριμμάτων απαιτεί χιλιάδες εργαζόμενους σε κάθε χώρα και ποικίλει με πολλές μορφές και σχέσεις εργασίας. Τα όσα συνέβησαν πριν λίγα χρόνια στη φτωχογειτονιά Μοκάταμ στο Κάιρο της Αιγύπτου, όπου η ανακύκλωση των απορριμμάτων γίνονταν με το χέρι (1) και όσα γνωρίζουμε για τη Σικελία και την ενασχόληση της Μαφίας με τη «διαχείριση» πάσης φύσεως αποβλήτων, είναι μόνο δυο παραδείγματα που πιστοποιούν, πως μετά από το εμπόριο όπλων και αυτό της «λευκής σαρκός», το εμπόριο σκουπιδιών είναι μια από τις «αγαπημένες» ενασχολήσεις μεγάλων εταιριών αλλά και «συνδικάτων» σε παγκόσμια κλίμακα. Αποκαλυπτικό άλλωστε είναι και το βιβλίο του Ρομπέρτο Σαβιάνο «Γόμορρα». Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που γύρω από τη διαχείριση των απορριμμάτων υπάρχουν από μικροεργολάβους μέχρι μεγάλες εταιρίες. Μεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες στη χώρα μας ήδη πριν από την ολοκλήρωση των σημαντικών οδικών αξόνων, έχουν στραφεί στον τομέα της ενέργειας και της επεξεργασίας των απορριμμάτων. Η έννοια της ανάκτησης υλικών και οι τεχνικές της, αποφέρουν εκτός από πρώτη υλη στη βιομηχανία και τεράστια κέρδη σε εκείνους που κάνουν την επεξεργασία. Κατά μέσο όρο, κάθε Έλληνας επιβαρύνει το 4

περιβάλλον με 500 κιλά σκουπιδιών ετησίως. Το πέρασμα από τις παράνομες και ανεξέλεγκτες χωματερές στους χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (Χ.Υ.Τ.Α), αποτέλεσε την κύρια δραστηριότητα αναβάθμισης του τομέα διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων έως τα τέλη τις δεκαετίας του 90’. Μια νέα αγορά και ένα νέο λόμπυ σχετικό με την κατασκευή και διαχείριση Χ.Υ.Τ.Α είχε δημιουργηθεί. Ωστόσο αυτή η πρώτη προσπάθεια γρήγορα έφτασε στα όρια της, αφενός λόγω της τροποποίησης των Ευρωπαϊκών κανονισμών που έδιναν μεγαλύτερη έμφαση στην ανακύκλωση και την ανάκτηση χρήσιμων υλικών από τα απορρίμματα και αφετέρου γιατί η λειτουργία των Χ.Υ.Τ.Α εμφάνιζε στην πράξη μεγάλα προβλήματα. Η ρύπανση διέρρεε στο έδαφος, το νερό και τον αέρα και οι χώροι γέμιζαν πάρα πολύ γρήγορα λόγω της αύξησης των σκουπιδιών(2). Είναι γνωστά άλλωστε τα προβλήματα στους ΧΥΤΑ του νομού Αχαΐας.

Ταυτόχρονα με τα παραπάνω διαπιστωνόταν

μπει στον θάλαμο επεξεργασίας πολλών εκατομμυρίων euro, με ενδιαφερόμενους και ισχυρούς κατασκευστές. Ενώ, παράλληλα, είναι γεγονός πως η Ελλάδα πρέπει να κάνει αγώνα δρόμου, ώστε στα επόμενα χρόνια να πιάσει τους υψηλούς στόχους ανακύκλωσης και ανάκτησης.

Έχουν

ήδη εγκριθεί συμβάσεις συμπράξεων περιφερειών και δήμων με ιδιωτικές εταιρείες και προχωρούν έργα κατασκευής εργοστασίων επεξεργασίας, σταθμών μεταφόρτωσης, ΧΥΤΥ, πράσινων σημείων και άλλων συστημάτων σε διάφορες περιοχές. Στην Πελοπόννησο έργα 150 εκατ. ευρώ με την ΤΕΡΝΑ στη Δυτική Μακεδονία με την κοινοπραξία των ομίλων Ηλέκτωρ Α.Ε. και Άκτωρ ήδη ολοκληρώθηκε και λειτουργεί μονάδα επεξεργασίας στην Κοζάνη δυναμικότητας 120.000 τόνων ετησίως, ενώ στις Σέρρες ήδη εξελίσσεται το έργο με ανάδοχο την κοινοπραξία Intrakat–Archirodon– Envitec και στην Ήπειρο με την ΤΕΡΝΑ. Στη Δυτική Αχαΐα αναμένεται χρηματοδότηση μονάδας επεξεργασίας 50.000 τόνων.

και η ανάγκη για χωριστή διαχείριση των επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων, που ακόμη και σήμερα συνεχίζουν να

Η

ανακατεύονται με τα αστικά και να καταλήγουν στις χωματερές, ενώ μεγάλο μέρος τους αποθηκεύεται ή απορρίπτεται σε παράνομους χώρους, τροφοδοτώντας ένα μεγάλο μαύρο κύκλο εργασιών, που φθάνει μέχρι και τη βάση των υπηρεσιών καθαριότητας.

Η

Το ισχύον πλαίσιο ευρωπαϊκών οδηγιών και ο νέος εθνικός σχεδιασμός επιβάλλουν ανακύκλωση των αποβλήτων για τα επόμενα χρόνια που θα φτάνει το 65% με κατηγοριοποίηση ανά είδος αποβλήτου. Τα κονδύλια μέσω ΕΣΠΑ για τον παραπάνω στόχο, κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020, ξεπερνούν το 1 δισεκατομμύριο.

580 εκατ. θα κατευθυνθούν στις περιφερειακές αρχές για υλοποίηση του νέου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων μέσω εφαρμογής 13 Περιφερειακών Σχεδίων. Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι ήδη έχουμε

διαχείριση των αποβλήτων (συλλογή, αποκομιδή και επεξεργασία) έχει πολλές παραμέτρους, αφού στο σύνολό της μιλάμε για αστικά και βιομηχανικά απόβλητα. Μέχρι πρόσφατα είχε ανοίξει διάλογος με αφορμή τον εθνικό σχεδιασμό για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Με ποιον τρόπο όμως αποθέτουμε τα απορρίμματα που παράγουμε, πώς γίνεται η αποκομιδή τους και πού καταλήγουν; Όλη αυτή η αλυσίδα αν δεν αντιμετωπιστεί ως ενιαία, δεν μπορούμε να μιλάμε για ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων προς όφελος της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Η διαχείριση αυτή λοιπόν, με ποια χέρια θα γίνεται; απεργία των συμβασιούχων στους ΟΤΑ ανέδειξε προβλήματα που υπάρχουν χρόνια τώρα και δεν έχουν λυθεί. Το γεγονός για παράδειγμα ότι υπάρχουν χιλιάδες συμβασιούχοι σε έναν τομέα που έχει άμεση ανάγκη για μόνιμο προσωπικό, δεν έχει κατά τη γνώμη μου σχέση μόνο με το ότι κάποιοι ήθελαν και θέλουν να έχουν όμηρους εργαζόμενους για να έχουν και εκλογική πελατεία εξασφαλισμένη. Καθώς, επίσης, και με το γεγονός ότι τα μνημόνια επέβαλαν ένα εργασιακό καθεστώς μη μόνιμης εργασίας, ακόμα και σε τομείς που δεν επιβαρύνουν τα έξοδα της κεντρικής κυβέρνησης, αφού καλύπτονται από ανταποδοτικά τέλη. Αλλά και στο ότι η αποκομιδή των απορριμμάτων είναι τμήμα της διαχείρισης τους και αποφέρει κέρδη σε αυτόν που την κάνει. Για παράδειγμα,

ο δήμος Ρόδου έχει αναθέσει σε ιδιωτική εταιρεία έναντι 4 εκατ. του 50% της καθαριότητας, όταν η μισθοδοσία των 130 συμβασιούχων το 2016 έφθασε τα 2,2 εκατ. Ο Μπουτάρης στη Θεσσαλονίκη υπέγραψε στις 27 Ιουνίου σύμβαση (που τελικά προσωρινά δεν υλοποιήθηκε) με εταιρεία για αποκομιδή σκουπιδιών για τρεις μέρες έναντι 192.000 ευρώ, με μόνη υποχρέωση να μαζεύει 400 τόνους τη μέρα, όταν μόνο το προσωπικό ασφαλείας την ίδια μέρα υπογραφής της σύμβασης και μέρα απεργίας μάζεψε 480 τόνους. Στο Δήμο Λαμιέων, σύμφωνα με την Οικονομοτεχνική Μελέτη του δήμου το κόστος των 49 συμβασιούχων ανέρχεται κατ’ έτος σε 1.191.021 ευρώ (μισθοδοσία, καύσιμα, συντήρηση οχημάτων). Ο προϋπολογισμός της ανάθεσης σε ιδιώτη όμως, είναι 1.572.620 ευρώ (με απόσβεση οχημάτων 164.880 ευρώ και ΦΠΑ 304.378 ευρώ). Υπάρχει δηλαδή μια διαφορά περίπου 400.000 ευρώ το έτος που θα πληρώσουν οι δημότες.

Αντίστοιχα παραδείγματα ήρθαν στο φως της δημοσιότητας της τελευταίες ημέρες. Οι διεθνείς μελέτες που συγκρίνουν το κόστος ανάμεσα σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα δείχνουν πως οι δήμοι δεν ωφελούνται μακρόχρονα οικονομικά από την εκχώρηση του τομέα της αποκομιδής των απορριμμάτων (βλέπε σχετικό πίνακα). Βρισκόμαστε λοιπόν σε ένα στάδιο που καθορίζεται η διαχείριση των απορριμμάτων σε εθνικό επίπεδο και η ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας θα επιφέρει και αντίστοιχες εργασιακές σχέσεις.

Η

ανακύκλωση είναι μια λέξη που αναμασιέται συνεχώς. Συνηθισμένη, επίσης, η έκφραση του μέσου Έλληνα για το «χάλι» με τα σκουπίδια. Μάθαμε ως κοινωνία που καταναλώνει ό,τι μένει από το τραπέζι μας μαζί και με ό,τι παράγουμε σε απορρίμματα να τα αποθέτουμε σε μεγάλους κάδους και ορισμένες φορές ακόμα και όταν είναι κορεσμένα.

Και

η σημερινή κυβέρνηση, ιδιαίτερα μετά από την υπογραφή του τρίτου μνημονίου, προωθεί την κατασκευή μονάδων επεξεργασίας (μεγάλης δυναμικότητας σε πολλές περιπτώσεις) απορριμμάτων με σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (ΣΔΙΤ), παρά τις εξαγγελίες της και τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ πριν το 2015 για διαχείριση των απορριμμάτων από τους ΟΤΑ. Πίσω από τις συμπράξεις αυτές, είναι κατασκευαστικές εταιρίες που στοχεύουν μέσα από τις επενδύσεις αυτές στην αύξηση της κερδοφορίας τους. Άλλωστε το ενδιαφέρον των Γερμανών επενδυτών στον τομέα των απορριμμάτων είναι συνεχές.

Έχει

μεγάλη σημασία, λοιπόν, ο πρόσφατος αγώνας για μόνιμο προσωπικό στον τομέα αποκομιδής απορριμμάτων και η έκβασή του,

απορριμμάτων. Ένα μοντέλο διαχείρισης, που θα αυξάνει τα αντανακλαστικά μας για καθαρό περιβάλλον και θα απαιτεί και την ενεργό συμμετοχή μας. Ενώ τα όποια κέρδη και οικονομικά οφέλη από την ανάκτηση υλικών, που θα μπορούσαν να υπάρχουν θα τα έχουν οι δήμοι, αντί να καταλήγουν στα χέρια των ιδιωτών εργολάβων. Ήδη, οι πρώτες εκτιμήσεις από το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων από τις μεγάλες μονάδες που κατασκευάζονται με ΣΔΙΤ είναι το λιγότερο σε 65-70 ευρώ τον τόνο (και εδώ μιλάμε για τις περισσότερο αισιόδοξες εκτιμήσεις), που θα πληρώνονται φυσικά από την τσέπη των δημοτών.

Το

αφού αποτελεί το βασικό πυλώνα του τρίπτυχου ΑΠΟΘΕΣΗ-ΑΠΟΚΟΜΙΔΗΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ. Προϋπόθεση για την ύπαρξη ενός μοντέλου διαχείρισης ολοκληρωμένου, προς όφελος της κοινωνίας είναι και η αλλαγή του άρθρου του άρθρου 61* του Ν.

3979/2011, που ψηφίσθηκε επί υπουργίας Ραγκούση, με βάση το οποίο δίνεται η δυνατότητα στο δημοτικό συμβούλιο να προχωρήσει την ανάθεση της αποκομιδής απορριμμάτων σε ιδιώτη. Ο αγώνας για μόνιμη και σταθερή εργασία με πλήρη δικαιώματα στον τομέα της αποκομιδής είναι αγώνας που έρχεται σε σύγκρουση με την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης της διαχείρισης των απορριμμάτων.

Ο

αγώνας αυτός θα πρέπει να είναι συνδεδεμένος και με ένα άλλο μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων ανά δήμο, που θα προωθεί την αποκεντρωμένη ανακύκλωση, η οποία θα ξεκινά στις γειτονιές και τις συνοικίες με σύστημα μικρών κάδων και όχι με αυτό των μπλε μεγάλων κάδων που συλλέγουν σύμμικτα απορρίμματα και κάνουν την κοινωνία αδιάφορη. Η συγκέντρωση σύμμεικτων απορριμμάτων σε μεγάλες μονάδες, είναι μέρος της αλυσίδας που παράγει κέρδη, το υπόλοιπο κρύβεται στην υπεραξία των εργαζομένων που θα τα συλλέγουν.

Αντίθετα,

η κατασκευή μικρών μονάδων επεξεργασίας ανά δήμο, που η λειτουργία τους θα είναι στα χέρια των ΟΤΑ, έρχεται σε αντίθεση με τα μεγάλα εργολαβικά συμφέροντα, αφού ή ανακύκλωση ξεκινά στην απόθεση. Γιατί αυτό, προϋποθέτει να αφήνουμε χωριστά το γυαλί, τα μέταλλα, το πλαστικό χαρτί, και τα οργανικά υλικά, και να γίνεται και με τη συμμετοχή της κοινωνίας μακριά από τις μεγάλες μονάδες, οι οποίες για να δουλέψουν το μόνο που χρειάζονται είναι μεγάλες ποσότητες σύμμεικτων

ερώτημα προς τους Δήμους είναι σαφέστατο. Διαχείριση απορριμμάτων που θα παζαρεύουν καμιά «θέση» σε μονάδα επεξεργασίας και θα διαπραγματεύονται διάφορες συμβάσεις με εργολάβους αποκομιδής απορριμμάτων ή διαχείριση προς όφελος της κοινωνίας και του περιβάλλοντος, με μόνιμο προσωπικό στην αποκομιδή και τη διαχείριση;

Μπορεί

τις απαντήσεις σε πολλά διλλήματα να τις δίνει η ίδια η ζωή. Αλλά η ζωή των πολλών γίνεται πολύ χειρότερη όταν αδιαφορούν γι’ αυτές τις απαντήσεις. Αντίθετα, όταν οι κοινωνίες μάχονται για μια διαφορετική καθημερινότητα από αυτή που σχεδιάζουν άλλοι για αυτές χωρίς αυτές, η ζωή γίνεται καλύτερη και ομορφότερη.

(1)Το 2003 στο πλαίσιο ενός προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων υπό την επίβλεψη του γιου του Μπουμπάρακ, τότε ισχυρού άνδρα της Αιγύπτου, τρεις εταιρίες καθαριότητας, δυο Ισπανικές και μια Ιταλική, ήρθαν για να «εκσυγχρονίσουν» το σύστημα αποκομιδής της πόλης κερδίζοντας συμβόλαια 50 εκατ. δολαρίων τον χρόνο, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν ταραχές. (Paul Mason, Ο κόσμος σε εξέγερση, εκδ. ΔΙΑΥΛΟΣ, σελ. 25.)

(2) http://kokkoi.gr/?p=40

ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Γόμορρα, ταξίδι στην οικονομική αυτοκρατορία και στο όνειρο για κυριαρχία της Καμόρρα ΔΕΙΤΕ: Εργοστάσια απορριμμάτων-το μεγάλο φαγοπότι των εργολάβων (ντοκιμαντέρ της ποε-οτα) ΔΕΙΤΕ: Ημερίδα Α.ΚΙ.Δ.Α. για τη διαχείριση των απορριμμάτων 9/11/2014 ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Διαχείριση απορριμμάτων και ανακύκλωση: Μια διαχρονικά βρώμικη ιστορία

5

Κορινθιακή ή αλλιώς «μαύρη σταφίδα» Ένα εμβληματικό προϊόν για την Πάτρα και την ευρύτερη περιοχή της Πελοποννήσου και των Ιονίων Νήσων προϊόν, το οποίο οδηγείται στις απαιτητικές αγορές του εξωτερικού έχοντας ως «διαβατήριό» της πιστοποιητικά και αυστηρές διασφαλίσεις ποιότητας, καθώς και τις πρόσφατες κλινικές μελέτες (σημειωτέον ότι είναι το πρώτο και μοναδικό μέχρι στιγμής είδος σταφίδας παγκοσμίως για το οποίο έχουν γίνει κλινικές μελέτες σε εθελοντές), που είναι ήδη δημοσιευμένες σε έγκριτα, διεθνή, επιστημονικά περιοδικά, οι οποίες αποδεικνύουν ότι από την ένταξη της μαύρης κορινθιακής σταφίδας στην καθημερινή διατροφή, υπάρχει σημαντική μείωση στην αρτηριακή πίεση, δημιουργείται «ασπίδα» ενάντια στα καρδιαγγειακά νοσήματα, μειώνεται η «κακή» χοληστερίνη, επιπλέον δε στα πλαίσια μια ισορροπημένης διατροφής δεν υπάρχει καμία αρνητική επίδραση στους διαβητικούς! Συνεπώς, αν ο όρος υπερτροφή (superfood) μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε ένα τρόφιμο, τότε αυτό θα μπορούσε να είναι σίγουρα η ΕΛΛΗΝΙΚΗ μαύρη σταφίδα!

Μιχάλης Καρβέλας Χημικός MSc, ΜΒΑ Διαχειριστής της ομάδας Facebook «κορινθιακή (μαύρη) σταφίδα»

Ακόμα

και σήμερα μπορεί να δει κανείς τα αποτυπώματα της κορινθιακής σταφίδας στις περιοχές στις οποίες ήκμασε η καλλιέργεια και το εμπόριό της. Κάποια ελάχιστα από εκείνα τα στοιχεία που αποδεικνύουν την αλληλεπίδραση του προϊόντος με την ελληνική πραγματικότητα είναι αρχικά η χρηματοδότηση και κατασκευή μεγάλων έργων υποδομής του νεοϊδρυθέντος Ελληνικού κράτους από και για την εμπορία της μαύρης σταφίδας, όπως η αναβάθμιση – κατασκευή μεγάλων εξαγωγικών λιμανιών, η έναρξη της κατασκευής του σιδηρόδρομου της Πελοποννήσου και της διώρυγας της Κορίνθου με σκοπό την καλύτερη και ταχύτερη μεταφορά της στις αγορές του εξωτερικού. Ακόμα, η κατασκευή κτηρίων σπουδαίας πολιτιστικής σημασίας και κληρονομιάς (Θέατρο Απόλλων στην Πάτρα έργο του διάσημου αρχιτέκτονα Τσίλλερ-, Ιερός Ναός Αγίου Ανδρέα Πατρών, η κατασκευή νεοκλασικών αρχοντικών και αποθηκών σε όλες τις περιοχές καλλιέργειάς της, που ανήκαν σε σταφιδέμπορους της εποχής), αλλά και η δημιουργία γιορτών και εκδηλώσεων (π.χ. το καρναβάλι της Πάτρας), οφείλονται κυρίως στον πλούτο τον οποίο δημιούργησε το εμπόριο της κορινθιακής σταφίδας και στις επιρροές από τις χώρες της δυτικής Ευρώπης στις οποίες κατευθυνόταν το προϊόν.

Η

κορινθιακή σταφίδα καλλιεργείται σχεδόν αποκλειστικά στον Ελλαδικό χώρο κατά 80%, που την ευνοεί το μικροκλίμα της περιοχής, ενώ αντίστοιχες προσπάθειες καλλιέργειάς της σε άλλες περιοχές του πλανήτη έδωσαν υποδεέστερες ποιότητες σταφίδας. Πιο συγκεκριμένα, παράγεται στους νομούς Αχαΐας, Μεσσηνίας, Ηλείας, Κορινθίας, Ζακύνθου και Κεφαλονιάς και όχι μόνο στην Κόρινθο, όπως πιστεύουν αρκετοί λόγω του ονόματος της ποικιλίας της, συγχέοντάς την 6

Περιοχές παραγωγης σταφίδας - ΑΣΟ

αρκετές φορές με την ξανθή σταφίδα, τη σουλτανίνα. Το όνομά της το οφείλει στον Κορινθιακό κόλπο, από τα λιμάνια του οποίου ξεκίνησαν οι πρώτες εξαγωγές της.

Σήμερα

καλλιεργούνται συνολικά 100.000 στρέμματα στις παραπάνω περιοχές. Η ετήσια παραγωγή της κορινθιακής σταφίδας κυμαίνεται από 20.000 έως 25.000 τόνους. Οι εξαγωγές της κορινθιακής σταφίδας υπερβαίνουν τα 30 εκ. ευρώ ετησίως με σταθερή ή και ανερχόμενη τάση. Το μεγαλύτερο μέρος, περίπου το 95%, της παραγωγής εξάγεται και οι κυριότερες χώρες εξαγωγής είναι οι απαιτητικές αγορές της Δυτικής Ευρώπης (Αγγλία, Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Σκανδιναβικές χώρες), οι Η.Π.Α., η Αυστραλία κ.ά.

Δυστυχώς η εν Ελλάδι κατανάλωση της μαύρης σταφίδας είναι πολύ μικρή, αγγίζοντας μετά βίας τους 1.000 τόνους, όταν την ίδια στιγμή ο Έλληνας καταναλωτής προτιμά άλλα εισαγόμενα είδη σταφίδας και συναφών ειδών. Ενδεικτικά αναφέρουμε, ότι αν και μόνον αν οι κάτοικοι των σταφιδοπαραγωγών περιοχών κατανάλωναν καθημερινά την ελάχιστη -

Στηρίζει,

εν μέσω κρίσης, απευθείας το εισόδημα περίπου 15.000 οικογενειών σταφιδοπαραγωγών και έμμεσα τις τοπικές κοινωνίες, σε περιοχές ορεινές και μειονεκτικές και με παραδοσιακά χαμηλό ΑΕΠ (Δυτική Ελλάδα, Πελοπόννησος κ.ά.) Η καλλιέργεια της κορινθιακής σταφίδας είναι δύσκολη, κοστοβόρα και απαιτητική, έτσι ώστε να αποκτηθεί ένα ποιοτικό αγροτικό προϊόν έτοιμο προς κατανάλωση. Απαιτεί την παρουσία του αγρότη στο χωράφι 11 μήνες το χρόνο, ενώ συμμετέχει όλη η οικογένεια του παραγωγού στην καλλιέργειά της.

Ένα κατεξοχήν Ελληνικό και εξαγώγιμο

Άπλωμα σταφίδας από όλα τα μέλη της οικογένειας

αποδεδειγμένα από τις κλινικές μελέτεςποσότητα σταφίδας προς βελτίωση της υγείας, η οποία είναι περίπου 50 γραμμάρια, τότε η μισή εγχώρια παραγωγή του προϊόντος δεν θα «κατάφερνε» να περάσει τη διώρυγα της Κορίνθου για να εξαχθεί !!! Πιο συγκεκριμένα, για την Αχαΐα γεννιούνται τα εξής ερωτήματα: Πόσα ξενοδοχεία έχουν κορινθιακή σταφίδα στο πρωινό τους; Πόσες καφετέριες προσφέρουν κέρασμα με μαύρη σταφίδα (π.χ. σταφιδόψωμο) μαζί με τον καφέ; Πόσοι χώροι εστίασης χρησιμοποιούν την κορινθιακή σταφίδα στα φαγητά και τα άλλα εδέσματά τους; Πόσα ζαχαροπλαστεία, φούρνοι κ.λπ. χρησιμοποιούν τη μαύρη σταφίδα στα προϊόντα τους;

Η

ενίσχυση της κατανάλωσης της μαύρης κορινθιακής σταφίδας πρέπει να ξεκινήσει από τους τόπους παραγωγής της κι ας λένε κάποιοι ότι έχουμε χορτάσει από σταφίδα, επειδή την καλλιεργούμε χρόνια τώρα! Εμείς οι κάτοικοι της Αχαΐας, που γνωρίζουμε καλά το προϊόν, πρέπει πρώτοι να τη ζητάμε ως καταναλωτές και να την εντάξουμε στην καθημερινή μας διατροφή, δίνοντας το καλό παράδειγμα και το ερέθισμα σε αυτούς που είτε δεν τη γνωρίζουν είτε ακόμα χειρότερα την μπερδεύουν με άλλα υποδεέστερα, αλλά και εισαγόμενα είδη σταφίδας και συναφών προϊόντων.

Πρέπει

να ενισχυθεί ξανά από την αρχή ο «μύθος» της κορινθιακής σταφίδας, μέσω της στήριξής της από τα νέα ευρήματα που η έρευνα αποδεικνύει για τις μοναδικές της διατροφικές ιδιότητες. Αυτό δεν μπορεί να γίνει δίχως να ξεκινήσει από κάτω. Όλες οι σύγχρονες τεχνικές μάρκετινγκ για τα παραδοσιακά προϊόντα προϋποθέτουν τοπική αναγνωσιμότητα και στήριξη.

Σταφίδα πριν τον τρύγο

Ο κόσμος πρέπει να μάθει να επιλέγει τη μαύρη κορινθιακή σταφίδα κι ας γίνει η αρχή από την Αχαΐα που οφείλει να την αναδείξει!

Αξίζει

να βάλουμε στην καθημερινή μας διατροφή τη μοναδική μαύρη κορινθιακή σταφίδα, η οποία είναι πιο πλούσια σε αντιοξειδωτικά και άλλα διαθρεπτικά στοιχεία και επιπλέον είναι οικονομικά πιο προσιτή από τα διάφορα είδη ξενόφερτων μούρων, που έχουν γίνει τόσο μεγάλη μόδα το τελευταίο διάστημα σε ό,τι αφορά τις αντιοξειδωτικές ιδιότητές τους.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία Κορινθιακή (μαύρη) σταφίδα - ομάδα facebook Αρχείο Συνεταιριστικής Κορινθιακής Σταφίδαας (Σ.ΚΟ.Σ.), πρώην Α.Σ.Ο. (Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού) http://www.skos.gr/ http://www.pesunion.gr/ http://www.neoikairoi.gr/data/ greekraisins.wordpress.com http://www.dikepaigialeias.gr/wp/

7

Ο ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ Π.Ε. ΑΧΑΪΑΣ Προβλήματα του Πρωτογενή Τομέα:

Σταύρος Βέρρας Γεωπόνος Γενικός Διευθυντής Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Περιφ. Δυτ.Ελλάδος

Τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πρωτογενής τομέας εστιάζονται: - Στον μικρό και πολυτεμαχισμένο κλήρο.

- Στην ηλικιακή διάρθρωση του αγροτικού πληθυσμού.

- Στην εκπαίδευση και την κατάρτιση των αγροτών.

- Στις αδυναμίες που παρουσιάζει ο τομέας εμπορίας και διακίνησης των αγροτικών προϊόντων.

- Στην κακή οργάνωση των Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων, πράγμα που δεν βελτιώνει τις συνθήκες προώθησης των αγροτικών προϊόντων και του αγροτικού μάρκετινγκ.

Ο πρωτογενής τομέας στη Δυτική Αχαΐα

Γενικά στοιχεία για τον Νομό Αχαΐας Έκταση & έδαφος:

Ο Νομός Αχαΐας έχει συνολική έκταση 3.274 km 2 και χαρακτηρίζεται από έντονες εδαφολογικές αντιθέσεις. Τα εδάφη του είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό τους (60% περίπου) ορεινά και διασχίζονται από μικρούς σχετικά ποταμούς (Βουραϊκό, Σελινούντα και Πείρο) και μικρότερους χείμαρρους, που εκβάλλουν στον Πατραϊκό και Κορινθιακό κόλπο.

Κλίμα:

Το κλίμα στην περιοχή της Αχαΐας είναι εύκρατο και χαρακτηρίζεται ως Μεσογειακό στα παράκτια και ηπειρωτικό στο εσωτερικό και ορεινό τμήμα του Νομού. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι περίπου 17 έως 18 ο C στην παράκτια περιοχή και χαμηλότερη στις ορεινές περιοχές. Στην Βόρεια παράκτια ζώνη το ετήσιο ύψος βροχής κυμαίνεται μεταξύ 700 και 820 mm περίπου.

Υφιστάμενη κατάσταση στο Τομέα Φυτικής Παραγωγής: •Ελαιώνες: 210.000 στρ.

•Αμπελώνες για οινοποίηση: 40.000 στρ.

•Κορινθιακή σταφίδα: 46.000 στρ.

•Κηπευτικά υπαίθρια: 35.000 στρ.

•Κηπευτικά υπό κάλυψη: 3.000 στρ.

•Δημητριακά και Αραβόσιτος: 170.000 στρ.

•Εσπεριδοειδή: 6.500 στρ.

Υφιστάμενη κατάσταση στο Τομέα Ζωικής Παραγωγής: Συγκεντρωτικά στοιχεία ζωικού κεφαλαίου ανά Δήμο στον Νομό Αχαΐας

8

Υφιστάμενη κατάσταση στον ΔΗΜΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ Προοπτικές Ανάπτυξης •Συνολικός μόνιμος πληθυσμός του Δήμου Δυτικής Αχαΐας: 25.900 κάτοικοι.

•Πληθυσμός που ασχολείται με την γεωργία-κτηνοτροφία-αλιεία: 2.500.

•Ο Αγροτικός τομέας εξασφαλίζει απασχόληση και εισόδημα στον: - Πρωτογενή τομέα (Γεωργία – Κτηνοτροφία) - Δευτερογενή τομέα (Μεταποίηση, τυποποίηση κ.ά.)

- Τριτογενή τομέα (Εμπόριο, Αγροτική πίστη, μεταφορές κ.ά.) Σύνολο απασχόλησης που προσφέρει ο αγροτικός τομέας ίσως είναι >50% πληθυσμού.

Δυτική Αχαΐα με 354.000 στρέμματα στη διάθεση της Γεωργίας και Κτηνοτροφίας Κυριότερες καλλιέργειες •Ελαιώνες: 77.000 στρ. (διάσπαρτα σε όλο το Δήμο) •Αμπελώνες οινοποιήσιμων ποικιλιών: 25.000 στρ.

•Υπαίθρια οπωροκηπευτικά και πατάτες: 30.000 στρ.

•Κορινθιακή Σταφίδα: 3.200 στρ.

•Θερμοκηπιακές καλλιέργειες (πρώιμα και όψιμα οπωροκηπευτικά και φράουλα): 3.000 στρ.

•Δημητριακά και Αραβόσιτος: 85.000 στρ.

•Λοιπές δενδρώδεις καλλιέργειες (εσπεριδοειδή-πυρηνόκαρπα κ.ά.) : 1.000 στρ.

•Ιδιωτικοί και δημοτικοί Βοσκότοποι: 110.000 στρ.

•Αιγοπρόβατα: 140.000 και περίπου 1.000 βοοειδή.

•Δύο φυσικά ιχθυοτροφεία (Πάππας στην περιοχή του Αράξου και Πρόκοπος στην περιοχή του Μετοχίου).

Προβλήματα που υπάρχουν •Μεγάλο κόστος παραγωγής των γεωργικών προϊόντων •Παθογένειες χρόνων στην εμπορεία και τη διάθεση των αγροκτηνοτροφικών προϊόντων (αποδιοργάνωση των Συνεταιριστικών Οργανώσεων, μη ύπαρξη ομάδων παραγωγών).

•Αδυναμία χρηματοδότησης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων από πιστωτικά ιδρύματα.

•Η ύπαρξη μικρών εκμεταλλεύσεων με μικρό κλήρο, προσανατολισμένων σε παραδοσιακές δραστηριότητες, χωρίς δυνατότητες εκσυγχρονισμού.

•Μεγάλο κόστος αρδευτικού νερού, με γεωτρήσεις κοστοβόρες και αμφίβολης ποιότητας νερού.

•Η απουσία μεγάλων μεταποιητικών μονάδων των αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΑΛΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 1: ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Προώθηση της Αναδιάρθρωσης των οινοποιήσιμων ποικιλιών •Προώθηση και ενίσχυση του κλάδου της αμπελοκαλλιέργειας με το κοινοτικό πρόγραμμα Αναδιάρθρωσης και μετατροπής αμπελώνων, ιδιαίτερα ποικιλιών με εξαιρετικά χαρακτηριστικά για παραγωγή οίνων ΠΟΠ (Μαυροδάφνη, Μοσχάτο Πατρών) και ΠΓΕ.

•Πολύ σημαντικό αναπτυξιακό πρόγραμμα για την περιοχή που δημιουργεί έναν σύγχρονο παραγωγικό αμπελώνα με πολλαπλά οφέλη.

Προτάσεις και προοπτικές •Προώθηση και στήριξη μέσα από το ΠΑΑ 2014-2020 των πρώιμων θερμοκηπιακών καλλιεργειών (εκσυγχρονισμός γεωργικών εκμεταλλεύσεων - σχέδια βελτίωσης - Νέοι Αγρότες).

•Στήριξη και διατήρηση της ελαιοκαλλιέργειας. Αύξηση των ποσοτήτων τυποποίησης. Εφαρμογή της στρατηγικής του αγροτικού μάρκετινγκ.

•Βελτίωση των υφιστάμενων υποδομών του πρωτογενή τομέα και δημιουργία νέων (αγροτικός εξηλεκτρισμός, αγροτική οδοποιία, αξιοποίηση βοσκότοπων κ.ά.)

•Άρδευση από το φράγμα Πηνειού ποταμού της πεδιάδας του βορειοδυτικού τμήματος του Δήμου.

•Οι Ομάδες Παραγωγών μπορούν να προσφέρουν στην οργάνωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, τυποποίηση και εμπορία των παραγόμενων προϊόντων.

•Μη γεωργικές δραστηριότητες σε γεωργικές περιοχές (οικοτεχνία, βιοτεχνία, αγροτουρισμός).

•Προσπάθεια αναβάθμισης της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές, με ιδιαίτερη προσέγγιση στους νέους.

•Στήριξη και προώθηση του αιγοπροβατοτροφικού κλάδου με - Στήριξη και εκσυγχρονισμό υφιστάμενων κτηνοτροφικών μονάδων - Βελτίωση κτηνοτροφικών υποδομών (κτηνοτροφικά πάρκα) και ζωοτεχνικών πρακτικών - Προσπάθεια καθετοποίησης της παραγωγής – μεταποίησης και διάθεσης ποιοτικών προϊόντων από τον παραγωγό με χρηματοδοτικό εργαλείο το ΠΑΑ 2014-2020.

- Εξυγίανση του ζωικού κεφαλαίου με προγράμματα εμβολιασμών που εκτελούν οι Υπηρεσίες μας σε συνεργασία με ιδιώτες κτηνιάτρους.

- Βελτίωση του γενετικού δυναμικού για αύξηση της παραγωγικότητας.

- Απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης των σταυλικών εγκαταστάσεων.

ΠΟΠ & ΠΓΕ ΟΙΝΟΙ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΑΧΑΪΑΣ

Αμπελουργικές Ζώνες στον Νομό Αχαΐας

9

Εκτελούμενο από τις Υπηρεσίες μας πρόγραμμα αναδιάρθρωσης αμπελώνων - Αμπελουργική περίοδος 2014-2015 Π.Ε. Αχαΐας: Συνολική έκταση 2.800 στρέμματα αμπελιών. Απορροφούμενο ποσό: 4.730.000 € (50% του συνόλου της χώρας) Δήμος Δυτικής Αχαΐας: Εντάχθηκαν 193 παραγωγοί με 2.450 στρέμματα και 4.021.000 € -Αμπελουργική περίοδος 2015-2016 Π.Ε. Αχαΐας: Συνολική έκταση 3.250 στρέμματα αμπελιών. Εντάχθηκαν 315 παραγωγοί. Απορροφούμενο ποσό: 5.800.000 €. (Σύνολο χώρας: 10.000.000 €) Δήμος Δυτικής Αχαΐας: Εντάχθηκαν 251 παραγωγοί με 2.940 στρέμματα και 4.930.000 € -Αμπελουργική περίοδος 2016-2017 Π.Ε. Αχαΐας: Συνολική έκταση 2.000 στρέμματα αμπελιών. Εντάχθηκαν 204 παραγωγοί. Απορροφούμενο ποσό: 3.520.000 €. (Σύνολο χώρας: 10.000.000 €) - Αμπελουργική περίοδος 2017-2018 Έχουν ήδη κατατεθεί 293 αιτήματα τα οποία και εξετάζονται από την Αρμόδια Υπηρεσία μας.

Παραγωγή Οίνων σε ποσότητες στον Νομό Αχαΐας •Στο Νομό Αχαΐας υπάρχουν 38 ενεργές οινοποιητικές μονάδες, ενώ ο παραγόμενος οίνος, ανέρχεται και κατανέμεται – κατά μέσο όρο - ως εξής:

εκσυγχρονισμό του εργοστασίου παραγωγής τυροκομικών προϊόντων.

•Ο Α.Γ.Σ. Καλαβρύτων εφαρμόζει το σύστημα ελέγχου HACCP (ISO 22000) και είναι πιστοποιημένος για όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας σύμφωνα με το πρότυπο διασφάλισης ποιότητας ISO 9001/2000 και το σύστημα υγιεινής και ασφάλειας τροφίμων BRC 2002 standard. Οι δραστηριότητες και τα προϊόντα του συνεταιρισμού συνοπτικά είναι: •Συγκεντρώνει αιγοπρόβειο γάλα από τουλάχιστον 1.400 κτηνοτροφικές μονάδες.

•Το εργοστάσιο παραγωγής τυροκομικών προϊόντων βρίσκεται σε οικόπεδο έκτασης 16.042 m2 με κτίρια 3.940 m2.

•Διαθέτει ιδιόκτητες εγκαταστάσεις ψυκτικών θαλάμων και αποθήκευσης έτοιμων προϊόντων συνολικού εμβαδού 3.240 m2.

•Λειτουργεί σύγχρονο πλήρως εξοπλισμένο χημικό και μικροβιολογικό εργαστήριο για τον έλεγχο της πρώτης ύλης γάλακτος, των πρώτων υλών ζωοτροφών και έτοιμων προϊόντων.

•Διαθέτει επίσης μονάδα βιολογικού καθαρισμού, δύο (2) συγκροτήματα παραγωγής και αποθήκευσης ζωοτροφών, τέσσερα (4) υποκαταστήματα εμπορίας ζωοτροφών, λιπασμάτων και πολλαπλασιαστικού υλικού, κατάστημα πώλησης κτηνιατρικών και γεωργικών φαρμάκων, καθώς και κατάστημα λιανικής πώλησης τυροκομικών προϊόντων.

•Απασχολεί 20 μόνιμους εργαζόμενους (οι 11 εξ αυτών πανεπιστημιακής εκπαίδευσης) και 68 εποχικούς (6 εξ αυτών πανεπιστημιακής & τεχνολογικής εκπαίδευσης).

•Έχει κύκλο εργασιών που ξεπερνά – τα τελευταία χρόνια - τα 18 εκ. ευρώ ετησίως (το 2013 ξεπέρασε τα 20 εκ. ευρώ).

•Έχει κέρδη – προ φόρων – άνω του 1 εκ. ευρώ κάθε έτος.

•Ίδια κεφάλαια που προσεγγίζουν ήδη τα 10 εκ. ευρώ.

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 2: Α.Γ.Σ.ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ •Ο Αγροτικός Γαλακτοκομικός Συνεταιρισμός Καλαβρύτων είναι η μετεξέλιξη της Ε.Α.Σ Καλαβρύτων.

•Η Ε.Α.Σ. Καλαβρύτων ιδρύθηκε το 1963 από τους κτηνοτρόφους της περιοχής της Επαρχίας Καλαβρύτων.

•Αρχικά δραστηριοποιήθηκε σε πιστωτικές και προμηθευτικές εργασίες για λογαριασμό των μελών της, τη διαχείριση επιδοτήσεων, τη λογιστική εξυπηρέτηση κλπ.

•Το 1972 αποφασίζεται η ίδρυση εργοστασίου επεξεργασίας γάλακτος για παραγωγή τυροκομικών προϊόντων μέσω της συγκέντρωσης και αξιοποίησης του γάλακτος της περιοχής σε συνεταιριστική βάση.

•Το εργοστάσιο εγκαταστάθηκε σε απόσταση δύο (2) χλμ. περίπου από την πόλη των Καλαβρύτων.

•Το 1974 το εργοστάσιο ξεκίνησε να λειτουργεί παράγοντας κυρίως την παραδοσιακή βαρελίσια φέτα, γνωστή ως «ΦΕΤΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ».

•Από το 1982 και μέχρι το 2007 η Ένωση αξιοποίησε της ένταξή της σε τέσσερα (4) αναπτυξιακά και επενδυτικά προγράμματα, καθώς και την συνεχή επανεπένδυση ίδιων διαθέσιμων κεφαλαίων, με σκοπό το συνεχή εκσυγχρονισμό του τυροκομείου της και τη δημιουργία σύγχρονων υποδομών λειτουργίας.

•Έτσι, το 1986 δημιούργησε μονάδα παραγωγής φυραμάτων στα Καλάβρυτα και το 2004 αντίστοιχη μονάδα στην Κλειτορία.

•Το 2003 κατασκεύασε και λειτούργησε αμέσως μετά μονάδα βιολογικού καθαρισμού για την επεξεργασία και τη διάθεση των υγρών της αποβλήτων.

•Το 2011 υποβλήθηκε νέο επενδυτικό πρόγραμμα, ύψους 3,7 εκ. ευρώ, στα πλαίσια του Μέτρου 123 Α του ΠΑΑ 2007-2013, για την ανάπτυξη της ζώνης γάλακτος της ευρύτερης περιοχής Καλαβρύτων και τον 10

•Συνεργάζεται με άλλες συνεταιριστικές οργανώσεις για ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών.

•Έχει ισχυρή παρουσία στην κεντρική συνεταιριστική σκηνή με καίριες παρεμβάσεις.

•Ο συγκεκριμένος λοιπόν συνεταιρισμός απολαμβάνει επιχειρηματική υγεία, διασφαλίζοντας για τους κτηνοτρόφους ευοίωνες προοπτικές για το μέλλον, παρά τα τεράστια οικονομικά προβλήματα που ταλανίζουν την χώρα μας.

Τα γενικά στοιχεία για τον πρωτογενή τομέα στην Αχαΐα παρουσιάστηκαν από τον Σταύρο Βέρρα στην ημερίδα για την Αγροτική Ανάπτυξη που διοργάνωσε ο Δήμος Δυτικής Αχαΐας στο Δημαρχείο του Δήμου στις 23/06/2017.

ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΜΕΡΟΣ Γ’ Τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της ανεργίας στη χώρα μας σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ε.Ε. εργάζονται (48,8% έναντι 65% στην Ε.Ε.) Από το 2014 και μετά η Ελλάδα παρουσιάζει μια ισχνή αύξηση στο ποσοστό των εργαζομένων ξεπερνώντας κατά λίγο το 50%. Παρ’ όλα αυτά εξακολουθεί να εμφανίζει με μεγάλη διαφορά από την 2η χειρότερη Ιταλία (κοντά στο 57%) το μικρότερο ποσοστό εργαζομένων στην Ε.Ε (Γράφημα 12).

Όπως είναι φυσιολογικό όταν εργάζεται μόλις Γιώργος Διαγουρτάς MSc Οικονομικών Επιστημών

Ένα

ακόμη βασικό επιχείρημα για την εφαρμογή των μνημονιακών πολιτικών ήταν το αφήγημα, πως εφόσον η ελληνική οικονομία βρει την ανταγωνιστικότητά της στην παγκόσμια οικονομία θα επανέλθει σύντομα σε ρυθμούς ανάπτυξης και η ανεργία θα επανέλθει σύντομα σε φυσιολογικά επίπεδα. Αυτό δεν έχει συμβεί από το 2010 που ψηφίστηκε από την ελληνική Βουλή και εφαρμόστηκε το 1ο μνημόνιο. Μελετώντας τα στοιχεία του Πίνακα 4 παρατηρείται πως το ποσοστό των εργαζομένων στο σύνολο του πληθυσμού ηλικίας 15-64 έτη μειώνεται συνεχώς από το 2008 κι έπειτα. Μεγαλύτερη ήταν η μείωση τη διετία 2011-2012 που το ποσοστό των εργαζομένων μειώθηκε κατά 8,3 ποσοστιαίες μονάδες (πάνω από 650 χιλ. εργαζόμενοι λιγότεροι) με αποτέλεσμα το 2012 η Ελλάδα να έχει το μικρότερο ποσοστό εργαζομένων στο σύνολο του ενεργού ηλικιακά πληθυσμού στην Ε.Ε. Η πτώση συνεχίστηκε και το 2013 με αποτέλεσμα λιγότερο από τους μισούς κατοίκους της χώρας της ηλικιακής ομάδας 15-64 να

ο μισός ηλικιακά ενεργός πληθυσμός, ο δείκτης ανεργίας της χώρας οδηγείται σε ανεξέλεγκτα επίπεδα. Το Μάιο του 2016 η ανεργία στην Ελλάδα εποχιακά διορθωμένη είναι 23,5% (23,4 τον Ιούνιο σύμφωνα με τo τελευταίο δελτίο τύπου της ΕΛ.ΣΤΑΤ.) ενώ το 1ο τετράμηνο του 2014 είχε φτάσει στο 27,8% (Γράφημα 13).

Μελετώντας τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τον πληθυσμό των απασχολούμενων και των ανέργων φαίνεται πως, αν και οι άνεργοι έχουν μειωθεί το 1ο τρίμηνο του 2016 κατά 150 χιλ. και σε ποσοστό 4,3% από το 1ο τρίμηνο του 2014, ο αριθμός των απασχολούμενων έχει αυξηθεί μόλις κατά 100 χιλ. και περίπου κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες (Γράφημα 14). Αυτό μπορεί να ερμηνευθεί από το γεγονός πως μεγάλο μέρος του ενεργού πληθυσμού εξακολουθεί να μεταναστεύει (υπολογίζεται από το 2010 και μετά έχουν μεταναστεύσει 500 χιλ. οικονομικά ενεργός πληθυσμός της χώρας). Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε πως ως εργαζόμενος σύμφωνα με την ΕΛ.ΣΤΑΤ. θεωρείται το άτομο που στην εβδομάδα της έρευνας εργάστηκε έστω και μία ώρα.

Γράφημα 12: Ποσoστό εργαζομένων ηλικίας 15-64, 2015

Συνυπολογίζοντας το γεγονός του αυξανόμενου ρυθμού σύναψης συμβάσεων ευέλικτης μορφής εργασίας και της χαμηλής παραγωγικότητας γίνεται εύκολα αντιληπτό πως : -ναι μεν η ανεργία μειώνεται, αλλά αυτό δεν επιφέρει την ανάλογη αύξηση των θέσεων εργασίας.

-οι περισσότερες πλέον νέες θέσεις εργασίας είναι «ευέλικτης» μορφής, γεγονός που δεν αποτελεί επιλογή του εργαζόμενου αλλά του εργοδότη.

Πίνακας 4: Ποσοστό εργαζομένων ηλικίας 15-64

-σε συνδυασμό με τη μείωση των μισθών, μειώνεται η παραγωγικότητα και παρά την αύξηση του αριθμού των εργαζομένων το ΑΕΠ της χώρας μειώνεται.

11

Γράφημα 13: Ποσοστό ανεργίας

Γράφημα 14

-Επίσης, λόγω του υψηλού αριθμού μετανάστευσης εργατικού δυναμικού στο εξωτερικό η μείωση του ποσοστού ανεργίας είναι εν μέρει εικονική.

Επίσης,

στην Ελλάδα η ανεργία έχει ενδιαφέροντα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά συγκρίνοντας την με την υπόλοιπη Ε.Ε. Παρουσιάζει μεγάλη διαφοροποίηση ως προς το φύλο καθώς είναι κατά περίπου 40% (27,8% οι γυναίκες έναντι 19,8% των ανδρών) μεγαλύτερη στις γυναίκες έναντι 4% περίπου στην υπόλοιπη Ευρωζώνη (Γράφημα 15). Επιπλέον, το 75% των ανέργων είναι μακροχρόνια άνεργοι έναντι του 50% στην υπόλοιπη Ε.Ε. (Γράφημα 16). Τέλος, μεγάλες διαφοροποιήσεις στα ποσοστά ανεργίας εμφανίζονται και ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης των ανέργων στην Ελλάδα σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ε.Ε. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ε.Ε. που το ποσοστό ανεργίας των αποφοίτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ξεπερνά αυτό των αποφοίτων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ πολύ κοντά βρίσκεται και το ποσοστό ανεργίας των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όταν στην υπόλοιπη Ε.Ε. το ποσοστό των ανέργων αποφοίτων τριτοβάθμιας και δευτεροβαθμιας εκπαίδευσης είναι περίπου το 1/3 και το 1/2 αντίστοιχα του ποσοστού των ανέργων αποφοίτων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (Γράφημα 17) .

Γράφημα 15: Ποσοστό ανεργίας ανά φύλο για το 2015

Γράφημα 16: Ποσοστό ανεργίας με βάση τη διάρκεια, 2015

12

Γράφημα 17 : Ποσοστό ανεργίας ανά επίπεδο εκπαίδευσης

Μετά από 7 χρόνια εφαρμογής πολιτικών λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης, με ήδη 4 μνημόνια να δεσμεύουν τη χώρα έως το 2060 είναι σαφές πως σύμφωνα με όλους τους βασικούς οικονομικούς δείκτες η εφαρμογή αυτών των πολιτικών έχει επιφέρει την απόλυτη καταστροφή στην ελληνική οικονομία. Μάλιστα οι κοινωνικές επιπτώσεις στην καθημερινότητα των πολιτών είναι εμφανείς. Η δημόσια υγεία και η κοινωνική ασφάλιση καταρρέει λόγω των δημοσιονομικών περικοπών, η υπογγεννητικότητα αυξάνεται, τα ψυχικά νοσήματα πολλαπλασιάζονται και η κοινωνία εκφασίζεται αναζητώντας αφανείς εχθρούς.

Είναι βέβαιο

πως όσο η χώρα μας εξακολουθεί να βρίσκεται δεσμευμένη στις πολιτικές δημοσιονομικής λιτότητας, η οικονομική και κοινωνική κρίση θα διαιωνίζεται. Είναι απόλυτα σαφές πως το βάρος της καπιταλιστικής κρίσης στη χώρα έπεσε εξολοκλήρου στα μεσαία και χαμηλά στρώματα των εργαζόνενων και των συνταξιούχων. Το μεγάλο κεφάλαιο εξασφαλίζοντας τη μείωση του κόστους εργαασίας διασφάλισε και σε πολλές περιπτώσεις διεύρυνε με την τακτική της επικράτησης των μονοπολίων σε κλάδους τα κέρδη του. Αν δεν υπάρξει αναδιανομή του πλούτου, απόκτηση νομισματικής κυριαρχίας και δημόσιες επενδύσεις και κυρίως επικράτηση της λαικής κυριαρχίας, οι εργαζόμενοι της χώρας και τα αδύναμα στρώματα θα εξακολουθούν για πολλές δεκαετίες να παραμένουν στη δίνη της κρίσης και της στασιμότητας.

13

ΤΑ ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΧΑΪΑΣ Ο

Παναγιώτης Κανελλάκης Γενικός Γιατρός Μέλος της Κίνησης Υπεράσπισης Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών/τριών Πάτρας

Σάββατο, 3 Ιουνίου 2017

Στα

επείγοντα περιστατικά του Κέντρου Υγείας Κάτω Αχαΐας μπαίνει ένας Πακιστανός μετανάστης (θα τον λέμε «Μοχάμεντ») με σοβαρό τραύμα στο κεφάλι. Μας αναφέρει ότι τον χτύπησαν στο κεφάλι με τσάπα. Έχουμε ήδη καλέσει το ασθενοφόρο για άλλο επείγον περιστατικό, οπότε μπαίνει στο ασθενοφόρο κι ο Μοχάμεντ για να υποβληθεί σε έλεγχο στο νοσοκομείο. Μαζί μπαίνω κι εγώ ως συνοδός ιατρός.

Η διακομιδή αποδεικνύεται ιδανική ευκαιρία για να μάθω την ιστορία του. Μου είπε ότι δούλευε σε χωράφι κοντά στο χωριό Λάππα και καθώς ήταν απλήρωτος, πήγε -για πολλοστή φορά- να ζητήσει τα δεδουλευμένα του. «Κουμάντο» έκανε ένας επιστάτης με καταγωγή από το Μπαγκλαντές. Καθώς ο τελευταίος αρνήθηκε να πληρώσει, ο Μοχάμεντ απευθύνθηκε στο «αφεντικό», που εκείνη τη μέρα βρισκόταν στο χωράφι. Αυτός τον παρέπεμψε στον επιστάτη, ο επιστάτης του είπε να φύγει και καθώς ο Μοχάμεντ επέμεινε, δέχθηκε από τον επιστάτη την «τσαπιά» στο κεφάλι – με την ξύλινη λαβή, η οποία μάλιστα έσπασε στα δύο!

Στη συνέχεια ο Μοχάμεντ περπάτησε περίπου 30 λεπτά, ώσπου να φθάσει στο χωριό. Αμέσως κλήθηκε η αστυνομία, πήγαν μαζί στο χωράφι, όπου όμως πλέον δεν υπήρχε κανείς και τελικά η αστυνομία τον άφησε στο Κέντρο Υγείας, προκειμένου να του δοθούν οι πρώτες βοήθειες.

14

Μοχάμεντ αποδείχθηκε τυχερός, καθώς το τραύμα ήταν μόνο εξωτερικό. Δεν έφτανε όμως αυτό. Τα χρήματα που του οφείλονταν ήταν για αυτόν πολύ σημαντικά, ενώ είχε πληγωθεί και η αξιοπρέπεια του ως ανθρώπου και ως εργαζόμενου. Με τη συνδρομή της Κίνησης Υπεράσπισης Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών/τριών Πάτρας, το περιστατικό πήρε δημοσιότητα, κατατέθηκε καταγγελία στην Επιθεώρηση Εργασίας και μηνυτήρια αναφορά στο Αστυνομικό Τμήμα Κάτω Αχαΐας.

Επίσης,

Ανεξάρτητα

Το συμπέρασμα αταλάντευτο.

από την τελική έκβαση της υπόθεσης και τις ποινικές ευθύνες που θα καταλογιστούν, το περιστατικό είναι πολύ σοβαρό και εγείρει το ζήτημα των συνθηκών εργασίας των μεταναστών εργατών στα χωράφια της Δυτικής Αχαΐας (και όχι μόνο). Είναι αυτό το μοναδικό περιστατικό εργοδοτικής ασυδοσίας ή απλά έτυχε να γίνει γνωστό; Υπάρχουν κι άλλοι μετανάστες απλήρωτοι; Τους παρέχεται το προβλεπόμενο από το νόμο εργόσημο; Υπάρχουν άλλα περιστατικά βιαιοπραγίας που δεν έχουν καταγγελθεί;

μήπως στο πρόσωπο του Μοχάμεντ αντικατοπτρίζεται και κάθε Έλληνας που αναγκάζεται να δουλέψει (όταν βρίσκει δουλειά) με μισθούς πείνας, συχνά ανασφάλιστος, ώστε να πιάσει η Ελλάδα τους «δημοσιονομικούς στόχους» που συμφωνούν οι ελληνικές κυβερνήσεις με τους «θεσμούς» για να μπει η χώρα σε «τροχιά ανάπτυξης»;

Τα ερωτήματα ρητορικά. όμως

σαφές

και

Η αλληλεγγύη και ο αγώνας των «από κάτω» μπορούν να έχουν αποτέλεσμα – αρκεί να πιστέψουμε στη δύναμή μας…

Είναι πρόσφατη η καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την υπόθεση της Μανωλάδας, όταν το 2013 οι επιστάτες μεγάλης αγροτικής επιχείρησης είχαν ανοίξει πυρ ενάντια σε δεκάδες Μπαγκλαντέζους εργάτες που ζητούσαν τα δεδουλευμένα μηνών. Το ελληνικό κράτος είχε καταδικάσει τους υπαίτιους αυτού του «πταίσματος» σε ποινές φυλάκισης που μετατράπηκαν σε χρηματική ποινή…

*Το άρθρο δημοσιευεται ταυτόχρονα στην ΄΄ΠΟΛΙΤΕΙΑ΄΄ και στο ΄΄the presproject΄΄

Προσφυγιά και στρατοπέδευση Παλαιστινιακό, μια «ξεχασμένη» υπόθεση Με

λίγα λόγια, ο λαός της Παλαιστίνης βρίσκεται από το 1948 σε καθεστώς δίωξης, μόνιμης προσφυγιάς, εγκλεισμού και στρατοπέδευσης. Από τον πρώτο πόλεμο της Nakba (Έξοδος) του 1948, τον δεύτερο το 1956, τον πόλεμο των 6 ημερών το 1967 και τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973 μέχρι τη Σάμπρα και Σατίλα και τα υψώματα του Γκολάν το 1982 και τους βομβαρδισμούς της Γάζας αδιαλείπτως από το 2006 ως το 2014, μεσολαβώντας 2 ιντιφάντες (εξεγέρσεις του 1987 και 2000), οι Παλαιστίνιοι σφαγιάζονται αδιάλειπτα, εξωθούνται στη βία και τον εξευτελισμό.

Οι Τάσος Γιακουμής Ιατρός, επιμελητής Π.Ι. Σαγεΐκων

Αφορμή

επιλογές των μεγάλων δυνάμεων (κύρια των Βρετανών) να δημιουργήσουν μεταπολεμικά το κράτος-χωροφύλακα του ιμπεριαλισμού, το Ισραήλ, κλέβοντας τα εδάφη και τους πόρους ύπαρξης, τη μνήμη ενός λαού που διαβιούσε σε αυτή τη γη από εκατοντάδες χρόνια, είχαν σαν στόχο τον απόλυτο έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών και δρόμων της Εγγύς Ανατολής.

για το παρόν στάθηκε η ανακοίνωση του αριθμού των προσφύγων παγκόσμια, έτσι όπως ανακοινώθηκε εν όψει της παγκόσμιας ημέρας προσφύγων από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.

65,3 εκατομμύρια υπολογίζονται οι ανέστιοι παγκόσμια για το 2015.

1 στους 113 κατοίκους του πλανήτη μας έχει αιτηθεί άσυλο, είναι εσωτερικά εκτοπισμένος, είναι πρόσφυγας. Δύο εκατομμύρια έχουν υποβάλλει αιτήσεις ασύλου στις δυτικές χώρες και 100.000 ασυνόδευτα παιδιά βολοδέρνουν στους ευρωπαϊκούς προορισμούς. Από τα 24 εκατομμύρια των Σύρων πολιτών, τα 12 βρίσκονται είτε σε εσωτερική μετακίνηση είτε σε προσφυγιά εκτός της Συρίας. Το κύμα φυγής συνεχίζεται από το Αφγανιστάν και από τις «άγνωστες» πολεμικές ζώνες του Πακιστάν, της Λιβύης, της Σομαλίας. Η Ιορδανία, ο Λίβανος, η Τουρκία έχουν μετατραπεί σε απέραντα στρατόπεδα προσφύγων. Και η Παλαιστίνη;

Σύμφωνα,

λοιπόν, με πρόσφατα στοιχεία στη Γάζα στο 1,1 εκατομμύριο πληθυσμού έχουν προστεθεί 500.000 εκτοπισμένοι, καθιστώντας τη την πιο πυκνοκατοικημένη μεριά του κόσμου, με έκταση όσο η μισή... Αχαΐα και μάλιστα… περιφραγμένη. Στη Δυτική Όχθη, στα 2,3 εκατομμύρια έχουν έλθει άλλες 750.000 και στο κράτος του Ισραήλ το 1,3 εκατομμύριο των Παλαιστινίων πολιτών β' κατηγορίας συμπληρώνουν άλλοι 250.000 πρόσφυγες. Στο Λίβανο 400.000 και στη Συρία 1,5 εκ· 250.000 στη Σαουδική Αραβία και η μεγαλύτερη κοινότητα Παλαιστινίων της διασποράς βρίσκεται στη... Χιλή που αριθμεί 500.000 ψυχές. Στη Δυτική όχθη διαβιούν 500.000 Ισραηλινοί και στο κράτος τους άλλα 7 εκατομμύρια, πολλοί εξ αυτών προερχόμενοι από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.

Ιδίως από την εγκαθίδρυση της Νέας Τάξης που προέκυψε μετά από την κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ το 1991, η παράδοση των ηγεσιών των Παλαιστινίων με την αποδοχή της συμφωνίας του Όσλο, το 1993, και τη δημιουργία της Παλαιστινιακής Αρχής, ενός μη-κράτους χωρισμένου σε δυο μέρη (Γάζα και Δυτική Όχθη), οδήγησαν και στην ψυχική διαίρεση αυτόν τον περήφανο λαό. Στη Γάζα η Χαμάς και στη Δυτική Όχθη η Φατάχ. Κι ανάμεσά τους το Ισραήλ να εποικίζει τα παλαιστινιακά εδάφη και να επεμβαίνει στους καταυλισμούς με έναν πανίσχυρο στρατό, χρηματοδοτημένο και εκπαιδευμένο από τις ΗΠΑ.

Στο

χάρτη που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη της κυριαρχίας των παλαιστινιακών εδαφών από το 1948 που «στήθηκε» το κράτος του Ισραήλ (με κόκκινο η παλαιστινιακή κυριαρχία) ως σήμερα. Στις μικρές κουκίδες που «απλώνεται» η Παλαιστινιακή Αρχή, παρεμβάλλεται ένα τείχος διπλάσιο σε ύψος και πενταπλάσιο σε μήκος από αυτό του Βερολίνου και άπειρα check points που εμποδίζουν την ελεύθερη μετακίνηση των Παλαιστινίων στη χώρα τους.

15

Παρά

τους βομβαρδισμούς, παρά την κατοχή, την ανελευθερία και την ακραία φτώχεια, οι Παλαιστίνιοι υπερασπίζονται την πατρίδα τους. Παραμένουν, παλεύουν, προσδοκούν στις δυνάμεις τους μιας και οι «σύμμαχες» χώρες του αραβικού περίγυρου τους έχουν εγκαταλείψει τελειωτικά από τη δεκαετία του ’80. Οι γέροι που ονειρεύονται την επιστροφή τους στα ερειπωμένα χωριά που ισοπέδωσε ο ισραηλινός στρατός, οι γυναίκες της Γάζας που πασχίζουν να ζήσουν τα παιδιά τους, τα πιτσιρίκια που πετροβολούν -ως σύγχρονοι Δαυίδ- τα πανίσχυρα τανκς Μερκάβα, δείχνουν ένα λαό που δε θέλει να παραδοθεί, γιατί αν το κάνει ξέρει ότι θα πεθάνει...

Η

φωτογραφία των Παλαιστινίων που παρακολουθούν άφοβα υπαίθριο σινεμά μέσα στα χαλάσματα κάπου στη Γάζα σε ένα διάλειμμα των ισραηλινών βομβαρδισμών το 2012, είναι ο οδηγός για να ξυπνήσει ξανά η Αλληλεγγύη για αυτό τον αδάμαστο λαό. Μια Αλληλεγγύη που θα καταγγέλλει την υποκρισία των μεγάλων ιμπεριαλιστικών χωρών και τις απαράδεκτες αναβαθμίσεις των σχέσεων με το σύγχρονο κράτοςαπαρτχάιντ, το κράτος του σφαγέα Νετανιάχου από τη σημερινή ελληνική κυβέρνηση που πέταξε την παλαιστινιακή κουφίγια και φόρεσε το κιπά.

Με τη ματιά του Τάκη Καμπέρου ...

16

Η τέχνη στην Ελλάδα είναι «underground» ή απλά εγκλωβισμένη σε «μαύρα μονοπάτια»;!

Αλέξης Δαμασκόπουλος Director-Filmmaker-Produser

Στα τέλη της δεκαετίας του 80', μεγαλώνοντας στην Πάτρα σε ηλικία 13 ετών περίπου, ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με την techno μουσική σκηνή. Πολύ γρήγορα βρέθηκα πίσω από τα decks, να κάνω αυτό που αγαπούσα. Nα παίζω μουσική και να με πλημμυρίζει το συναίσθημα, προτρέποντας με τη μουσική μου ανθρώπους να χορεύουν και να περνούν όμορφα!

Η techno μουσική, ειδικά τότε και πόσο μάλλον στην Ελλάδα και την Πάτρα ήταν πραγματικά «underground» μουσική σκηνή. Ήταν για λίγους... και καλούς!

Η ανάγκη να ανακαλύψω ακόμα περισσότερα πράγματα σχετικά με την techno μουσική με έβγαλε από τα στενά περιθώρια της Πάτρας. Οι επισκέψεις στην Αθήνα ήταν πλέον συχνές και ένα-δυο club πάντα υπήρχαν για να βγεις και να ακούσεις ένα guest dj από το εξωτερικό.

παραστάσεις, έχω κάνει παραγωγές σε μικρού μήκους ταινίες και βρέθηκα στο ίδιο έργο θεατής. «Μαύρες» παραστάσεις, καταθλιπτικά σενάρια και γενικά αποκόμισα την αίσθηση, ότι όσο πιο «μαύρο», τόσο πιο καλλιτεχνικό φαντάζει! Αυτό δεν ισχύει σε όλες τις παραστάσεις, αλλά αποτελεί βασικό κανόνα. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που με οδήγησαν να μεταβώ στη Γερμανία, όπου πλέον είναι η βάση μου. Προσπάθησα να εμβαθύνω στο θέμα, έκανα συζητήσεις με ηθοποιούς, σκηνοθέτες, παραγωγούς, αλλά τελικά δεν κατάφερα να οδηγηθώ σε κάποιο συμπέρασμα.

Σε

μια Αθήνα, όπου φιλοξενεί εκατοντάδες παραστάσεις, ανταγωνιζόμενη το Παρίσι και το Λονδίνο ψάχνεις με το μικροσκόπιο να βρεις χαρούμενα θέματα. Σε μια χώρα όπου κυριαρχεί ο ήλιος, η θάλασσα, τα καταπληκτικά τοπία, ο αρχαίος πολιτισμός, η κληρονομιά μας, η ιστορία μας με την παγκόσμια αναγνώριση, δείχνουμε να μην το χαιρόμαστε, να μην αξιοποιούμε αυτά που απλόχερα μας έχει δώσει αυτός ο τόπος!

Εκεί

άρχισα να αντιλαμβάνομαι σημαντικές διάφορες στη μουσική ανάμεσα στους Έλληνες και ξένους djs αλλά και παραγωγούς. Μια πρώτη σκέψη που μου είχε έρθει στο μυαλό, ήταν πως γίνεται ο Άγγλος dj που κάνει να δει ήλιο ίσως και δεκαπέντε μέρες να βγάζει τόσο πολύ θετικά vibes μέσα από τη μουσική του, ενώ οι εγχώριοι μουσικοί ακολουθούσαν τη λογική του όσο πιο dark τόσο πιο ποιοτικό. Καμία σχέση με την πραγματικότητα φυσικά.

Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στη μουσική, το θέατρο, τις ταινίες μας αλλά και στην καθημερινότητα μας. Τί μας συμβαίνει αλήθεια;!

Επόμενο

βήμα ήταν τα ταξίδια στο εξωτερικό, όπου εκεί ήρθε και παγιώθηκε η αρχική μου σκέψη. Σταμάτησα να βγαίνω στα ελληνικά πάρτυ και με την πρώτη ευκαιρία ταξίδευα στο εξωτερικό για να απολαύσω τη μουσική που αγαπούσα. Άγνωστοι djs προς εμένα σε χώρες, όπως η Αγγλία, η Γερμανία, η Ισπανία και η Αμερική, έδιναν τον καλύτερό τους εαυτό και τη θετική τους ενέργεια προς τον κόσμο, πράγμα που το έβλεπες να ξεχειλίζει μπροστά σου.

Τελειώνοντας τις πρώτες μου σπουδές -τις οποίες δεν μετουσίωσα σε πράξη φυσικά- βρέθηκα στο μαγικό κόσμο των τηλεοπτικών παραγωγών. Η δυνατότητα να δημιουργείς με εικόνα και ήχο ήταν αυτό που με μάγεψε και ακολούθησα τη σκηνοθεσία ως επάγγελμα μέχρι και σήμερα.

Όλα αυτά τα χρόνια έχω παρακολουθήσει πολλές θεατρικές 17

Ο Καραγκιοζοπαίχτης Βασίλαρος ζωγράφος, έπαιζε καλό μπουζούκι, αλλά εγώ δεν έδωσα μεγάλη προσοχή σε αυτά, ήτανε λάθος μου μεγάλο. Αυτό που ήθελα να μάθω ήτανε ο Καραγκιόζης κ’ τον έμαθα ίσως καλύτερα κ’ από αυτούς που έχουνε μείνει, όχι στα λόγια, αλλά στην τέχνη δηλαδή στην κίνηση της φιγούρας, στο κάρφωμα τις σκηνής κ’ στα σκηνικά που βάζουμε στο μπερντέ.»

Tο Γεωργία Καρατζά Συγγραφέας Μεταπτυχιακός Δημιουργικής Γραφής

Ο

Βασίλειος Ανδρικόπουλος, γνωστός σε όλους με το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο Βασίλαρος, γεννήθηκε το 1899 στη Ροδοδάφνη Αιγίου. Υπήρξε μεγάλος «μάστορας» του θεάτρου σκιών και μαθητής επίσης μεγάλων καραγκιοζοπαιχτών, όπως του Σωτηρόπουλου, του Πάγκαλου και του Μανωλόπουλου. Σε αυτοβιογραφία του όπως αυτή αποδίδεται στο βιβλίο του Άρη Μηλιώνη (2001), αναφέρει: «Από μικρό παιδί μ’ άρεσε ο Καραγκιόζης και σιγά σιγά άρχισα να παίζω. Στην αρχή πήγα βοηθός στο Δαλιάνη- που ήταν γνωστός με το όνομα Μανωλόπουλος- το 1918. Με ρώτησε αν ήξερα να του παίξω κάποια παράσταση και του έπαιξα Το βοτάνι της αγάπης.»

Βεβαίως συνέχισε

με πλήθος παραστάσεων, καθώς πέρασε σχεδόν ολόκληρη τη ζωή του περιοδεύοντας με τους βοηθούς του την ελληνική επαρχία, με κέντρο εξορμήσεων του την Πάτρα. Κατάφερε να κερδίσει την επιδοκιμασία και αγάπη του κοινού προσφέροντας στις ελληνικές μάζες την πατροπαράδοτη θεατρική ψυχαγωγία του Καραγκιόζη, σε εποχές δύσκολες για τον Ελληνισμό αφουγκραζόμενος πάντα τις προτιμήσεις του κοινού του. Ο Βασίλαρος το 1935 παντρεύτηκε στον Αλισσό την Κική, όπου και έζησαν όλα τους τα χρόνια. Μαζί απέκτησαν μία κόρη. Στον ίδιο τόπο, τον Αλισσό, επέλεξε να γίνει και η ταφή του.

Ο

Πατρινός καραγκιοζοπαίχτης "Γιάνναρος" (Μουρελάτος Γιάννης, 1931-2012) υπήρξε μαθητής του Βασίλαρου. Σε ανέκδοτο χειρόγραφο του Γιάνναρου (Αρχείο του καραγκιοζοπαίχτη Κώστα Μακρή) γράφει για το δάσκαλό του: «Τον Οκτώβρη του 1950 πηγαίνω βοηθός στο Βασίλαρο, που γνώρισα μαζί του τη μεγάλη Δόξα του Καραγκιόζη. Έμεινα μαζί του μέχρι τον Αύγουστο του ’52. Έμαθα μαζί του την τέχνη του Καραγκιόζη πολύ καλά, ο Βασίλαρος ήταν λαϊκός 18

δραματολόγιο του Βασίλαρου βασίστηκε στην παράδοση του καραγκιόζη, αλλά όχι μόνο. Είναι πλαισιωμένο και από διασκευές του ίδιου πάνω σε θεατρικά έργα, μυθιστορήματα, κινηματογραφικές ταινίες, κοινωνικά γεγονότα που απασχόλησαν τον τύπο ανά εποχές και κέρδισαν το ενδιαφέρον και την αγάπη του κοινού. Επίσης, άντλησε υποθέσεις από μυθιστορήματα, αστυνομικά, ιστορίες, κουκλοθέατρο, προφορικές αφηγήσεις και φυλλάδια με εικονογραφημένες ιστορίες Το ρεπερτόριο των παραστάσεων του είχε αυτό το εύρος, αφού ο Βασίλαρος ήταν εγγράμματος και μπορούσε να αξιοποιήσει γραπτές πηγές. Ο ίδιος ο Βασίλαρος σε αυτοβιογραφία του που περιέχεται στο βιβλίο Ο ήχος του Καραγκιόζη κατατάσσει πρώτο στα προσόντα του καραγκιοζοπαίχτη τις γραμματικές γνώσεις. Στην ίδια πηγή αναφέρει: «Αν δε ξέρεις γράμματα πώς να παίξεις για παράδειγμα, ένα ειρηνοδικείο… Ένας συνάδελφος έβγαλε τον αυτοκράτορα που έλεγε: Ωρέ!.. Αν είναι δυνατόν.»

Η

κόρη του Βασίλαρου, η κυρία Κατερίνα, μιλώντας για τον πατέρα της στον Άρη Μηλιώνη (2001) μας αναφέρει, «Ο πατέρας μου είχε τελειώσει το Σχολαρχείο της εποχής του και διάβαζε συνέχεια και πολύ. Τη μόρφωση που είχε δεν την άφησε να χαθεί. Ήτανε άνθρωπος που το μυαλό του έκοβε. Δηλαδή, μπορεί να του έδινες μια μικρή ιδέα κι εκείνος την έκανε ολόκληρη παράσταση. Αυτό που λένε “μια εικόνα χίλιες λέξεις”, ο πατέρας μου το έκανε “μια λέξη χίλιες εικόνες”. Ήτανε άνθρωπος πολύ μορφωμένος και για την εποχή που έζησε, αλλά και για το επάγγελμα που έκανε. Πέθανε τον Ιανουάριο του 1979 και μέχρι και τον Δεκέμβριο έδινε παραστάσεις.»

Ο Βασίλαρος έχει καταγράψει μεγάλο τμήμα του δραματολογίου του σε τετράδια, καθόλη τη διάρκεια της ζωής του. Τα περισσότερα κατεγράφησαν κατά την συνταξιοδότησή του, είτε κατά παραγγελία είτε για να τα χαρίσει σε συναδέλφους, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να βρίσκονται συγκεντρωμένα σε μουσεία και ιδιωτικές συλλογές.

Η πρωτοπόρα επιλογή από τον Βασίλαρο της γραπτής απόδοσης των έργων του παρέκκλινε σημαντικά από την προφορική παράδοση του καραγκιόζη, ενώ ταυτόχρονα έθετε σε δοκιμασία τις πρακτικές της τέχνης του. Έχουμε διασκευές του εμπνευσμένου αυτού πολυτάλαντου και προικισμένου ανθρώπου λόγιων πηγών, οι οποίες όπως ήταν φυσικό καθιστούσαν την πρόσληψή τους δύσκολη ή και αδύνατη για τους περισσότερους σύγχρονούς του καραγκιοζοπαίχτες, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους ήταν αγράμματοι. Η καινοτομία του αυτή να μεταγγίσει ιδέες και νοοτροπίες της αστικής κουλτούρας στην ομαδική πρακτική όχι μόνο δεν απέκοψε τον Καραγκιόζη από τις μορφές ομαδικής δημιουργίας και οργανικής σχέσης του δημιουργού με το κοινό του στα πλαίσια της προφορικής λαϊκής κουλτούρας, αλλά συνέβαλε καίρια ως ενδιάμεσος στη διαδικασία προσέγγισης της λαϊκής με την αστική κουλτούρα. Η ζύμωση αυτή δίνει στο θέατρο σκιών το ρόλο του κεντρικού αγωγού που χωνεύει και ομογενοποιεί διαφορετικές τάσεις της ελληνικής κοινωνίας, φέρνοντας

αλλαγές στη λαϊκή κουλτούρα λόγω της πύκνωσης των ανταλλαγών της με την κυρίαρχη σε μια εποχή αυξανόμενης εγγραμματοσύνης.

Παρόλες τις δυσκολίες, κατάφερε με την καταγραφή του ο Βασίλαρος, να διασώσει πολύτιμο υλικό της πολιτισμικής μας κληρονομιάς, που αυτή τη στιγμή (όσα έχουν καταγραφεί) βρίσκονται συγκεντρωμένα σε δύο μουσεία και μια ιδιωτική συλλογή. Στο Ινστιτούτο μεσογειακών σπουδών-ίδρυμα τεχνολογίας και έρευνας, στο Ελληνικό λογοτεχνικό και ιστορικό αρχείο–μορφωτικό ίδρυμα εθνικής τραπέζης και στη Συλλογή θεάτρου σκιών Κώστα Μακρή.

Επίσης,

ακόμα για να ολοκληρωθεί η καταλογογράφηση των σωζόμενων τετραδίων του Βασίλαρου, πρέπει να ελεγχθούν τουλάχιστον τρείς ακόμα συλλογές. Των δύο εγγονών του Βασίλαρου, θυγατέρων της κόρης του Αικατερίνης, των απογόνων του Ιορδάνη Παμπούκη (γραμματέα στην Ακαδημία Αθηνών), που όπως ο ίδιος δηλώνει ότι έστειλε σε αυτοβιογραφία του και το αρχείο του Θανάση Σπυρόπουλου.

άνθρωπο Βασίλαρο, με τις επιθυμίες του, τις εμμονές του, τη μεγαλοσύνη του. Ίσως έτσι, να καταφέρουμε να αισθανθούμε την αγάπη του μεγάλου αυτού καλλιτέχνη για τη ζωή και ίσως, αν ήμαστε από τους τυχερούς, να μπορέσουμε να οσφρανθούμε την ευαισθησία του για τούτο τον κόσμο, τον ολότελα καμωμένο από σκιές.

Κλείνοντας,

επιλέγουμε να παραθέσουμε μια ευχαριστήρια ανακοίνωση του ιδίου προς το κοινό του, όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίς (27/1/1937 αρ.φ.14447).

«Θεωρώ καθήκον μου επιβεβλημένον, ίνα και δημοσία εκφράσω τας απείρους ευχαριστίας μου προς τον φιλόμουσον κοινόν της Αμαλιάδος δια την μεγάλην υποστήριξην και αμέριστην εμπιστοσύνην, ην έτυχον παρ’ημών. Μεθ’ υπολήψεως Βασίλαρος Καραγκιοζοπαίχτης»

Αδιάψευστη

μαρτυρία της αυθεντικότητας και της ύψιστης δημιουργικότητας του Βασίλαρου αποτελούν το πλήθος μελετημάτων ακαδημαϊκών ερευνητών, που όλο και πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια, προσπαθώντας να αποκαλύψουν και να καταγράψουν το πολύτιμο υλικό του.

Επιλέξαμε

να προσεγγίσουμε τη ζωή του Βασίλαρου μέσα από διαφορετικές οπτικές. Του ιδίου, της κόρης του, του μαθητή του Γιάνναρου. Οπτικές «παρμένες σε διαφορετικούς χρόνους» και με διαφορετικούς φακούς διεύρυνσης. Λήψεις αποσπασματικές που συνθέτουν ένα μεγάλο αφήγημα, αυτό της ζωής του και μας προσφέρουν στιγμές αισθαντικότητας. Ευκαιρίες να νιώσουμε λίγο τον

19

Η Γαλλική εκστρατεία στο Μοριά και ο στρατάρχης Μαιζών. Ο Μαιζών, ο Μανζάρ, οι Γάλλοι και η Πάτρα. Μύθοι και πραγματικότητα Αποσπάσματα από επιστολές μεταξύ Καποδίστρια και Μαιζών Μεταξύ του Μαιζών και του Καποδίστρια, στο διάστημα που ο πρώτος βρισκόταν στην Ελλάδα αλλά και τα επόμενα χρόνια που ήταν στη Γαλλία, έχουν διασωθεί περισσότερες από 70 επιστολές.

Νίκος Τζανάκος Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Πατρέων

Μια έρευνα η οποία αφορά το Γάλλο στρατάρχη Μαιζών, που ήρθε το 1828 για να «απελευθερώσει» το Μοριά, εξελίσσεται σε μια γενικότερη μελέτη εποχής σε σχέση με τους Γάλλους, η οποία συμπεριλαμβάνει σημαντικά ιστορικά στοιχεία. Δύο αιώνες περίπου από τότε, η γνώση μας γύρω από τα ιστορικά, κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα είναι αρκετά καθαρή. Πίσω από το Γάλλο στρατάρχη εμφανίζονται στρατιωτικοί, επιστήμονες, περιηγητές, φιλέλληνες αλλά και τυχοδιώκτες. Τα ιστορικά γεγονότα ανασύρονται και απομυθοποιούνται παίρνοντας τις πραγματικές τους διαστάσεις. Οι υπερβολές των πρώτων χρόνων παραλείπονται και ο μύθος δίνει τη θέση του στην πραγματικότητα. Τελικά, ο Μέγας Ναπολέων δεν αναστήθηκε για να μας απελευθερώσει, ο Αλή πασάς δεν έγινε χριστιανός, δεν παραχωρήσαμε νησιά μας για στρατιωτικές Βάσεις στους Αμερικανούς! Αντίθετα, στην Ευρώπη το μεγάλο κεφάλαιο της εποχής έπαιζε συχνά την Ελλάδα στο Χρηματιστήριο! Η Γαλλική Επιστημονική Αποστολή γίνεται η αιτία να πληροφορηθούμε για τις συνθήκες ζωής, την κοινωνία, τα μνημεία της αρχαιότητας και την τύχη τους. Ένας Γάλλος δεκανέας μας αφήνει κληρονομιά ένα βιβλίο με εντυπωσιακές πληροφορίες για τη ζωή των προγόνων μας και στη συνέχεια, γίνεται καθηγητής φιλοσοφικής και συγγραφέας αναλύοντας τους αρχαίους Έλληνες. Ένας στρατηγός μας σώζει από την πανώλη, ενώ ένας συνταγματάρχης έρχεται για πέμπτη φορά να πολεμήσει στην Ελλάδα.

1.600 Γάλλοι στρατιώτες πεθαίνουν από τις κακουχίες, ενώ εκατοντάδες παιδιά χάνουν τη ζωή τους από ελονοσία. Η Ελλάδα έχει «απελευθερωθεί» το 1821, αλλά έως το 1828 η Πάτρα δεν υπάρχει! Μόνο ερείπια! Αρχές του 1829 ο πληθυσμός της πόλης είναι 4.000 χριστιανοί (Έλληνες) και 2.500 καθολικοί (Γάλλοι στρατιώτες). Η ιστορία για την Ελλάδα έχει ξαναρχίσει να γράφεται. Οι μύθοι επικρατούν. Η πραγματικότητα μπορεί να περιμένει τη σειρά της.

20

«Ήσαν όλοι σε έσχατη αθλιότητα, δεν είχανε τίποτα σχεδόν να βρουν κανένα βράχο, σκαμένον από τα χρόνια να τους προστατεύει από την κακοκαιρία». Γράφει ο Μανζάρ: «Κάθε μέρα βλέπαμε να κατεβαίνουν από τα βουνά τους αυτούς τους δυστυχισμένους Έλληνες, που από πολλά χρόνια δεν είχαν άλλο άσυλο, άλλη τροφή, άλλα ρούχα, κι άλλα ήθη από των πιο αγρίων ζώων, ανάμεσα στα οποία ήσαν αναγκασμένοι να ζουν. Το πρώτο που χρειάζονταν ήταν να ξαναβρούν την ελευθερία, που η στέρησή της τους είχε κάνει να μοιάζουν πιο πολύ με ζώα παρά, με ανθρώπους. Η πρώτη τους φροντίδα, φτάνοντας στην πεδιάδα, ήταν να βρουν κανένα βράχο, σκαμμένον από τα χρόνια, που να τους προστατεύει από την κακοκαιρία. Άλλοι με καλαμποκιές, με βούρλα και με καλάμια έφτιαναν μια καλύβα, δέκα ως δώδεκα πόδια πλατειά περίπου, και στριμώχνονταν εκεί μέσα οχτώ ή δέκα συγχρόνως. Ήσαν όλοι σε έσχατη αθλιότητα, δεν είχανε τίποτα σχεδόν, τους έλειπε συχνά το ψωμί, και τα ρούχα για ν’ ανθέξουν στο κρύο που το πρωί και το βράδυ ήτανε τσουχτερό».

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ

Δώρα Μόρφη Κεραμίστρια

Η

κεραμική είναι η τέχνη κατασκευής κεραμικών και αποτελεί μία από τις αρχαιότερες τέχνες που έχουν καταγραφεί χαρακτηρίζοντας τον πολιτισμό της κάθε εποχής.

Ο πηλός είναι ένα απλό υλικό, άφθονο στη φύση, φθηνό και αρκετά εύκολο να βρεθεί. Προέρχεται από βράχους που μετακινήθηκαν από την αρχική τους θέση, λόγω γεωφυσικών αλλαγών. Ο υγρός πηλός διαμορφώνεται και μπορεί να πάρει την επιθυμητή μορφή από τα ανθρώπινα χέρια. Στη συνέχεια στεγνώνει, ώστε να γίνει στερεός και ακολουθεί η διακόσμηση, το υάλωμα και τέλος το ψήσιμο σε ειδικό καμίνι με τη δημιουργία πολύ υψηλών θερμοκρασιών. Ως πηλός μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα είδος χώματος (άργιλος) ή ακόμα και μείγμα από διάφορους αργίλους, ανάλογα με το είδος των αγγείων που πρόκειται να κατασκευαστούν.

Αγγεία

από πηλό κατασκευάζονταν στην Παλαιολιθική εποχή και χρησίμευαν ως οικιακά σκεύη με χαρακτηριστικά αυτά του σπηλαίου της Θεόπετρας στη Θεσσαλία. Αλλά και στο Νεολιθικό οικισμό Σέσκλο της Θεσσαλίας, βρίσκουμε κουτάλες, πιάτα, δοχεία για τρόφιμα, κύπελλα, σουρωτήρια ακόμα και πήλινα ειδώλια με γυναικεία μορφή, διακοσμημένα με χαράγματα και στιλβωμένα.

καθηκόντων, άλλα για σημαντικές στιγμές του βίου τους. Η διακόσμηση διαφέρει από εποχή σε εποχή με κοινό στοιχείο την έμπνευση του καλλιτέχνη από τη φύση (διακόσμηση με φυτικά μοτίβα) και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων (αρματοδρομίες, πολεμικές συγκρούσεις). Η βαφή ήταν κάτι που, επίσης, αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της κεραμικής κάθε εποχής. Άλλοτε η βαφή είναι θαμπή ή στιλπνή και άλλοτε μελανή ή ερυθρή.

Στην

αρχαία περίοδο η εφεύρεση του τροχού επέτρεψε την τελειοποίηση των κεραμικών. Η διακόσμηση γινόταν πλέον με γραμμές, κύκλους με διαβήτη, μαιάνδρους και τρίγωνα. Είναι η εποχή που βρίσκουμε πάνω σε αγγεία επιγραφές κτητορικές ή αναθηματικές, υπογραφές καλλιτεχνών, ύμνους στην ομορφιά νέων γυναικών ή αγοριών, κατάρες ή βρισιές και αλφαβητάρια.

Η

αξία των κεραμικών κάθε περιόδου είναι πολύ σημαντική. Από τα κεραμικά αντλούμε πληροφορίες για την καθημερινή ζωή, τη θρησκεία, τον αθλητισμό, την κοινωνία ακόμα και για τις πολιτικές ή τις κοινωνικές καταστάσεις της εποχής.

Στο

Βυζάντιο εμφανίστηκε η συνήθεια των κεραμέων να περνούν τα κεραμικά, ενώ ήταν στεγνά, με ένα επίχρισμα γνωστό ως μπαντανά, ώστε να κλείνουν οι πόροι του πηλού ή να διορθώνονται οι μικροατέλειες. Ακολουθεί η εγχάραξη των σχεδίων χρωματίζοντάς τα με οξείδια μετάλλων χαλκού ή σιδήρου και μετά γινόταν το πρώτο ψήσιμο. Έπειτα γινόταν το δεύτερο ψήσιμο με το υάλωμα είτε για να στεγανοποιηθεί είτε για αισθητικούς λόγους (δίπυρα).

Το 19ο αιώνα μετά από την εκσκαφή του χώματος με την «σκαλίδα»,

Αγγεία ψημένα σε καμίνι-χαρτί

Την

Εποχή του Χαλκού, 3200-1100 π.Χ., αναπτύχθηκαν τρεις σπουδαίοι πολιτισμοί, ο Κυκλαδικός, ο Μινωικός και ο Μυκηναϊκός, που συναντάμε μεγάλη ποικιλία πήλινων αγγείων. Άλλα χρησίμευαν για τις καθημερινές τους ανάγκες, άλλα για την τέλεση λατρευτικών

ακολουθούσε το σπάσιμο του ξερού πηλού στο αλώνι με τη βοήθεια των ζώων και ύστερα το τρίψιμο των μικρότερων κομματιών με τον «κόπανο». Μετά από το κοπάνισμα, σειρά είχε το κοσκίνισμα με την «κοσκίνα» ή «κοσκινίδα», ένα μεγάλο παραλληλόγραμμο τελάρο με συρμάτινο πλέγμα για να μην υπάρχουν ξένα σώματα, όπως πέτρες ή ξύλα. Ακολουθούσε το ανακάτεμα του χώματος με το νερό. Το «μάλαμα», το ζύμωμα δηλαδή, γινόταν με τα πόδια σε ειδικό χώρο που ονομάζεται «λασπουτζίδικο». Ο πηλός τυλιγόταν σε βρεγμένα τσουβάλια και φυλασσόταν, έως ότου χρησιμοποιηθεί, σε σκιερό μέρος των εργαστηρίων.

Οι

τεχνίτες που ασκούσαν την κεραμική τέχνη τους καλοκαιρινούς μήνες, το χειμώνα απασχολούνταν ως αγρότες. Η μετακίνηση των τεχνιτών προϋπέθετε εύρεση καλής ποιότητας χώματος, πλούσιο σε άργιλο, νερό και καύσιμη ύλη για το καμίνιασμα. Το εργαστήριο γινόταν σε νοικιασμένο χωράφι, ελεύθερο ή κοινοτικό με σκοπό να 21

προμηθεύουν την παραγωγή τους σε κοντινές περιοχές.

Με τις μετακινήσεις γινόταν εύκολα η διάδοση και η εκμάθηση της κεραμικής. Τα υπάρχοντά τους ήταν ελάχιστα. Μερικές αλλαξιές ρούχα, ελάχιστα τρόφιμα, κυρίως παξιμάδια, κουκιά, ρακή ή κρασί, πίνοντας όλοι από το ίδιο κύπελλο. Κουβαλούσαν τα τροχιά και τις πλάκες που χρησιμοποιούσε ο μάστορας, ένα φτυάρι για την εξόρυξη του χώματος, τον κόπανο, την κοσκίνα, το σκαπέτι ή σκάλεθρο για την αφαίρεση της στάχτης από το καμίνι, το τσατάλι ή τέμουλα για το σπρώξιμο των κλαδιών στο καμίνι. Επίσης, έπαιρναν μαζί τους γλυφίδες, σφουγγάρι και σφραγίδες για το τύπωμα επαναλαμβανόμενων θεμάτων επάνω στη νωπή επιφάνεια.

Ο

χώρος εργασίας περιελάμβανε την «απλωτέρα» το καλύβι που γινόταν το ζύμωμα του πηλού. Το κυλινδρικό καμίνι χτιζόταν από τους ίδιους. Αποτελείτο από το «βοθρί», το υπόγειο όπου τοποθετούνταν τα ξερά κλαδιά, που αποτελούσαν την καύσιμη ύλη. Στο ισόγειο με το διάτρητο πάτωμα «τηγάνι» ή «μπάτο», έτσι ώστε να περνάει ο ζεστός αέρας, τοποθετούνταν ανάποδα τα αγγεία με το άνοιγμα στο «μπάτο» του καμινιού. Στο πάνω μέρος του ισογείου υπήρχε ο θόλος, όπου ένα άνοιγμα ρύθμιζε την παροχή αέρα.

Η

ομάδα των τεχνιτών αποτελείτο συνήθως από έξι άτομα. τον «Μάστορα», τον αρχηγό της ομάδας και αυτόν που διαμορφώνει το αγγείο, τον «Σοτομάστορα», τον βοηθό του μάστορα, τον «Τροχάρη», τον γυριστή του χειροκίνητου τροχού και υπεύθυνο για τη λειτουργία του καμινιού, τον «Χωματά», αυτόν που κοπανάει και κοσκινίζει το χώμα για την παραγωγή πηλού, τον «Ξυλά», υπεύθυνο για την καύσιμη ύλη του καμινιού, τον «Κουβαλητή», υπεύθυνο για το κουβάλημα του πυθαροχώματος και για την παράδοση των πιθαριών στους αγοραστές με τη βοήθεια ζώων.

Ο

τροχός εμφανίστηκε την 4η χιλιετία π.Χ. στην Ανατολή, ενώ ο ποδοκίνητος τον 16ο αι. Στην Ευρώπη το 19ο αι. τοποθετήθηκε πεντά και στα τέλη του 20ου αι. ο ποδοκίνητος εξελίσσεται σε ηλεκτρικό τροχό δίνοντας τη δυνατότητα στους νεότερους αγγειοπλάστες να κατασκευάζουν αγγεία με μεγάλη ευκολία και ταχύτητα.

Κεραμικό από καμίνι Raku

Στη

σύγχρονη κεραμική ο πηλός είναι έτοιμος προς χρήση. Υπάρχουν αρκετά είδη πηλών που ψήνονται μέχρι και τους 1300 C. Για να κατασκευαστεί ένα κεραμικό υπάρχουν διάφοροι τρόποι, όπως με μακαρόνι, με φύλλο, στον τροχό και με καλούπι. Το ψήσιμο των κεραμικών γίνεται σε ηλεκτρικά καμίνια ή καμίνια γκαζιού, όπου η θερμοκρασία ελέγχεται με ακρίβεια. Να τονιστεί πως σε ιδιαίτερες περιπτώσεις γίνεται ακόμη χρήση πρωτόγονων καμινιών με σύγχρονες μεθόδους όπως με τη μέθοδο «Racu», «Buccerro» και τη μέθοδο ανοιχτής φωτιάς.

Στην περιοχή μας είναι γνωστό ότι στο Δασύλλιο (Εσχατοβούνιο) υπήρχε αρκετός άργιλος με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν στην περιοχή εργαστήρια κεραμικής. Επίσης, πολλά καμίνια υπήρχανν στην ευρύτερη περιοχή του Σκάγια, όπως μαρτυρά και το όνομα του χωριού των Καμινίων.

Η Κεραμική αποτέλεσε και αποτελεί μία πολύ σημαντική μορφή τέχνης. Γυμνό Ρακού (Naked raku)

22

Πολύ σωστά ο Όμηρος τον 8ο αι. παρομοίασε τα χέρια του κεραμέα πάνω στον τροχό με το ρυθμό και τη χάρη ενός γυναικείου κυκλικού χορού (Ηλιάδα, Σ´ 590-601). Με την ίδια χάρη και την ίδια μαεστρία ο κεραμέας πλάθει τα αγγεία του για να πάρουν ζωή μέσα από τη ζωή των ανθρώπων που θα τα χρησιμοποιήσουν.

Ιστορία (άνευ) προσανατολισμού Το

Κωνσταντίνος Βιέννας Φοιτητής Νομικής

Το ζήτημα της διδασκαλίας της Ιστορίας στις σχολικές αίθουσες είναι ένα ζήτημα που δεν έπαψε ποτέ να απασχολεί τη σχολική κοινότητα, τους πολιτικούς της προϊστάμενους και την κοινωνία εν γένει. Από το αποσυρθέν βιβλίο της ΣΤ' Δημοτικού με τον περιβόητο "συνωστισμό" στη Σμύρνη και τις αντιδράσεις που αυτό είχε προκαλέσει, ως τις σημερινές διαφωνίες κυβέρνησης και αντιπολίτευσης για την ύλη των σχολικών βιβλίων, καθίσταται απολύτως σαφές πως στη χώρα μας η διδασκαλία αυτής της σπουδαίας επιστήμης, αποτελεί ανοιχτή πληγή που δεν τιμά το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Η πιο μεγάλη απόδειξη είναι η Ιστορία Προσανατολισμού, στην οποία εξετάζονται κάθε χρόνο οι δεκάδες χιλιάδες υποψήφιοι των ανθρωπιστικών σπουδών.

Το

πρώτο μεγάλο ζήτημα της Ιστορίας Προσανατολισμού είναι το ίδιο το εξεταζόμενο βιβλίο. Αποτελούμενο από πέντε ασύνδετα μεταξύ τους μέρη, ακροβατεί μεταξύ της οικονομικής και πολιτικής ανάλυσης αφ’ ενός και των παθών των Ελλήνων προσφύγων, των Κρητών ως την ένωση με την Ελλάδα και του Ποντιακού Ελληνισμού αφ’ ετέρου. Είναι πρόδηλο ότι μια τέτοια διάρθρωση δεν είναι λειτουργική, αφού η έλλειψη ενότητας μεταξύ των μερών του βιβλίου οδηγεί τους συγγραφείς σε αναπόφευκτες επαναλήψεις και τον αναγνώστη/μαθητή σε σύγχυση.

Μάλιστα, η συγγραφική ομάδα επιμένει, με

βασικότερο όμως πρόβλημα της Ιστορίας Προσανατολισμού δεν είναι το βιβλίο· είναι ο τρόπος εξέτασης και (συνεκδοχικά) ο τρόπος εκμάθησης της εξεταστέας ύλης. Ορμώμενοι είτε από την ανασφάλειά τους κατά την διόρθωση, είτε από την έλλειψη ιστορικών γνώσεων, καθώς πολλοί εξ αυτών δεν είναι ιστορικοί, οι καθηγητές που διορθώνουν τα γραπτά έχουν επιλέξει να υποστηρίζουν, με τον τρόπο που βαθμολογούν, την στείρα αποστήθιση. Λέξη - λέξη, γραμμή - γραμμή, με το βιβλίο στο χέρι, βαθμολογούν όχι τη γνώση, αλλά την πιστή ανατύπωση των γραφόμενων στο σχολικό εγχειρίδιο. Είναι εύκολα αντιληπτό πως αυτή η παρανοϊκή μέθοδος εξέτασης αποτελεί σοβαρή επιβάρυνση για τους μαθητές, που πρέπει να εντυπώσουν στο μυαλό τους πάνω από 100 σελίδες και να μιμηθούν έναν τρόπο γραφής και σκέψης διαφορετικό από το δικό τους.

Το

Υπουργείο Παιδείας, μάλιστα, επειδή η τάση αυτή της αποστήθισης υπάρχει de facto, δεν έχει λάβει μέτρα για να αντιστρέψει την κατάσταση1. Κάτι τέτοιο όμως δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει σε μια χώρα της οποίας το εκπαιδευτικό σύστημα υποστηρίζει την απομνημόνευση, ήδη από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού.

Το

μόνο που έκανε το Υπουργείο ήταν να προσθέσει στις εξετάσεις τις πηγές, κείμενα δηλαδή τα οποία ο μαθητής καλείται να συνδυάσει με τις ιστορικές γνώσεις (κατ’ ευφημισμόν, αφού ο όρος εννοεί απλώς και μόνο τις πληροφορίες του βιβλίου). Η ιδέα ήταν σωστή, διότι θα μπορούσε να βοηθήσει, ώστε ο μαθητής να εκδηλώνει την κριτική του σκέψη, να σκέφτεται συνδυαστικά και να καταλήγει σε ένα κείμενο δικό του, με βάση τις πληροφορίες που του δίνονται. Τελικά, όμως, αντί να βελτιώσουν την κατάσταση, οι πηγές ανέδειξαν έτι περαιτέρω το πρόβλημα, αφού η κατάληξη ήταν να αντιγράφει ο μαθητής και πάλι τα λόγια του βιβλίου αυτολεξεί και να παρεμβάλλει, όπου χρειάζεται, τις αντίστοιχες

πληροφορίες από την πηγή, δημιουργώντας κείμενα που βασίζονται και πάλι στην αποστήθιση.

Με αυτά τα δεδομένα, το αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε παρά να είναι τραγικό. Οι προσωπικές γνώσεις του καθενός εκμηδενίζονται, και μετρά μόνο η ικανότητα απομνημόνευσης· αριστεύουν έτσι στο μάθημα της Ιστορίας Προσανατολισμού άτομα με πενιχρές γνώσεις, που δεν μπορούν να εξηγήσουν βασικούς όρους ή δεν θυμούνται σημαντικά γεγονότα της ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας. Η διαδικασία χάνει το νόημά της, και η εξέταση στερείται οποιασδήποτε αξιοπιστίας, αφού δεν αξιολογεί σκέψη, γνώση και κρίση, αλλά μόνο την πιστή αντιγραφή του σχολικού βιβλίου.

Κι

είναι σαφές ότι μια τέτοια κατάσταση απαιτείται να αλλάξει. Χρειάζεται νέο, ενιαίο και εύληπτο σύγγραμμα, που θα επιτρέπει στον μαθητή όχι μόνο να μαθαίνει, αλλά και να κατανοεί τί μαθαίνει. Χρειάζεται νέος τρόπος εξέτασης, με συνδυασμό ερωτήσεων κατανόησης, πολλαπλής επιλογής και πηγές τις οποίες ο μαθητής θα συνδυάζει ελεύθερα με τα όσα γνωρίζει (ακόμα κι αν δεν τα έμαθε από το σχολικό εγχειρίδιο) και θα καταλήγει σε ένα κείμενο που θα αντανακλά τις γνώσεις και τις διανοητικές ικανότητές του και όχι το πόσο καλά απομνημόνευσε ένα κείμενο. Χρειάζεται, ακόμα, η διόρθωση των γραπτών να γίνεται αποκλειστικά από ιστορικούς, που θα μπορούν να αξιολογήσουν τις γνώσεις του μαθητή και να τον κρίνουν για το περιεχόμενο του γραπτού του και όχι για την ποιότητα της αντιγραφής του βιβλίου. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να ξαναδώσουμε στη διδασκαλία της Ιστορίας τον αληθινό Προσανατολισμό της, να την καταστήσουμε όχι μόνο σύνδεση με το παρελθόν, αλλά και πυξίδα για το μέλλον...

1 Τα τελευταία χρόνια υπάρχει στις Πανελλαδικές Εξετάσεις άσκηση "Σωστό-Λάθος", βασίζεται όμως και πάλι στην αποστήθιση, με την αντιγραφή προτάσεων από το βιβλίο είτε αυτολεξεί (στις "σωστές" προτάσεις) είτε με κάποια παραλλαγή (στις "λανθασμένες").

εξαίρεση ίσως το κεφάλαιο για τα κόμματα, σε έναν αχρείαστο λυρισμό, με περίτεχνες λογοτεχνικές εκφράσεις που δίνουν στο βιβλίο υφή μυθιστορήματος και όχι ιστορικού έργου. Επιπλέον, εντοπίζονται και εξόφθαλμοι σολοικισμοί, ακόμα και αναντιστοιχία στον αριθμό του ρήματος και του υποκειμένου (!), επιτείνοντας έτσι το αίσθημα σύγχυσης του μαθητή μπροστά σε τούτο το δυσνόητο σύγγραμμα.

23

Ο Γιάννης Ντάρλας είναι ελεύθερος επαγγελματίας στην Κάτω Αχαΐα και στον ελεύθερο χρόνο του ασχολείται με τη φωτογραφία.