Een icoon op vraag van de stad

plan 03 2016 prijs 9,95 euro

03

37 BELGISCHE TOPARCHITECTEN PLAN is een speciale uitgave van Home Sweet Home april - mei - juni 2016 Afgiftekantoor 2200 Herentals I - P608241 Uitgeverij Balfin - Belgiëlaan 4b - 2200 Herentals

PB-PP BELGIË(N) - BELGIQUE

POLO Architects - Poponcini & Lootens

Een icoon op vraag van de stad

Noordelijke stadspoort

deelnemende aannemers aanspoort om een

Op de kop van Park Spoor Noord – het

ambitieuzer project voor te stellen. Interbuild

Antwerpse stadsvernieuwingsproject met

heeft daarom beroep gedaan op het archi-

een zeer grote en positieve maatschappelijke

tectenkantoor POLO Architects en heeft zo

impact – is een iconisch gebouw opgetrokken

de opdracht verworven.

als stadscampus van de Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen.

De uitdaging bestond erin meer dan een façade op te trekken waarachter functies onderdak

© Yvan Glavie

plan

278

De invloed van stadsbouwmeester Kristiaan

krijgen, en dat heeft veel te maken met de

Borret is bepalend geweest voor het uitzicht

prominente locatie. Het gebouw vormt de

van deze noordelijke poort tot de stad.

iconische hoeksteen aan het noordelijke

De marktconsultatie bij aannemersbedrijven

einde van de leien, waar het verkeer met een

had oorspronkelijk heel middelmatige project-

scherpe bocht de stad verlaat. Aan het zuidelijke

voorstellen opgeleverd waarna de toenmalige

eind van de stadsboulevard is naar ontwerp

stadsbouwmeester van Antwerpen (vandaag

van architect Richard Rogers zijn tegenpool

van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) de

opgetrokken, het gerechtsgebouw, aka Vlinder-

© Stijn Bollaert

Š Yvan Glavie

© Stijn Bollaert

© Stijn Bollaert

© Yvan Glavie

© Toon Grobet

paleis. Dit nieuwe ijkpunt lijkt als scharnier tussen

wordt creatief aangepakt. De weg loopt immers

twee verschillende wijken de succesvolle

onder het gebouw door en brengt publieke

stadsvernieuwing in Antwerpen Noord te

en private ruimte nogmaals samen en niet in

bevestigen.

conflict. Dit is de eerste betekenisvolle geste in het ontwerp van POLO Architects. “Een

plan

280

Ruimte teruggeven aan de stad

groot gebouw als dit neemt veel van de stad,”

Bovendien zijn de stedenbouwkundige rand-

betoogt Mauro Poponcini. “Het is daarom

voorwaarden op deze plek bijzonder uitdagend.

maatschappelijk relevant om de inwoners

“Het maakt deel uit van de problemen die

en bezoekers van de stad ook iets terug te

je tijdens het ontwerpproces moet oplossen.

geven.” Door op de hoek van de Noorderlaan

Voor ons zijn deze spanningsvelden vooral

en Noorderplaats een grote overkraging

opportuniteiten om iets coherents mee te doen,”

te creëren, ontstaat de vrije ruimte om de

vertelt Mauro Poponcini, mede-oprichter van

verbinding tussen het park en de brug plaats

POLO Architects, wanneer hij de omstandig-

te geven. De uitkraging vormt een opening

heden van het project omschrijft. De helling van

van twee etages waarboven vijf verdiepingen

Park Spoor Noord, die openbare ruimte is,

zweven. De betonnen ruitvormige constructie

maakt deel uit van het bouwterrein en

die de façade van een zonwerend claustra

moet gevrijwaard worden van bovenbouw.

voorziet en tegelijk visuele dynamiek én luwte

De architecten benutten echter de ruimte

schenkt, trekt de kraagligger omhoog vanuit

onder de helling waar zij de school laten

de bovenste verdieping. Dit exoskelet gaat

doorlopen. Ook het traject dat Park Spoor

vervolgens over in een dragende functie. “De

Noord met het Eilandje verbindt aan de overzij-

keuze voor een overkraging in plaats van de

de van de boulevard via de nog te construeren

veel eenvoudigere oplossing met kolommen,

voetgangers- en fietsersbrug van Laurent Ney,

komt de relatie van het gebouw met de stad

ten goede. De passant heeft niet het gevoel

geven tot de voetgangersbrug, is een uitgestelde

het gebouw te betreden en vervolgens weer

entree voor studenten en docenten, aldus

te verlaten,” legt Mauro Poponcini uit, “maar

Mauro Poponcini: “Je kunt het gebouw al op

blijft zich gevoelsmatig in de openbare ruimte

straatniveau betreden, maar het is leuk voor

bevinden.” De vrij in de lucht hangende massa

een student om nog even afscheid te nemen

straalt ook de kracht uit die bij een landmark

van zijn lief terwijl zij via de publieke ruimte in

hoort. “Een dergelijk gebouw fungeert als

feite het gebouw al betreden.” Het is ook een

een personage in de stad en met een zekere

ontmoetingsplek voor studenten en docenten

vormelijke expressie kan je het een identiteit

of mensen uit de buurt, een plaats waar je in

geven,” vervolgt de architect.

de zon kan vertoeven, een ruimte die op het kruispunt tussen twee wijken dynamiek

© Stijn Bollaert

Op de trappen van de School van Athene

creëert en de campus naar de stad toe

Het tweede ontwerpgebaar dat de ontwerpers

opent. De trap loopt binnen voort, gescheiden

naar de stedelingen maakt, is de monumentale

door een glazen wand. Aan de binnenmuur

trap die een uitnodiging creëert onder het

hangt een monumentaal werk van Rinus

uitkragende volume. Door de benedenverdie-

Van de Velde, waarmee de kunstenaar in situ de

ping achter de rooilijn te plaatsen, komt de

geest van de plek verhaalt. Gezeten, liggend,

benodigde ruimte vrij. Zo ontstaat er een

hangend op een geheel van trappen en

breder voetpad bij het verlaten van de campus

verhogen, verzamelen studenten en mentoren

als een buffer naar de drukke boulevard. De

om te discussiëren, te flirten, te roddelen,

trap, die eveneens rechtstreeks toegang zal

een enkele te luieren of te overpeinzen.

© Yvan Glavie

© Stijn Bollaert

© Stijn Bollaert

© Toon Grobet

plan

282

© Stijn Bollaert

© Stijn Bollaert

A

0

1

4 0

10

25

m

1:1.000

Rinus Van de Velde maakt een geestige ver-

complexe opdracht met een zwaar programma.

architectonisch beton van de overige gevels –

wijzing naar de agora die op de “School van

Met de nieuwe ontwikkeling van de wijken

, wat voor doorzicht zorgt en de gebruiker

Athene” van Rafaël is afgebeeld, met in zijn

Park Spoor Noord en Eilandje zijn al heel

helpt een overzicht van de campus te behou-

uitvoering vele vrienden zoals de debuterende

wat torens uit de grond gerezen en POLO

den. Om een visuele buffer te vormen naar

schrijver Frederik Willem Daem, in het goede

Architects wou dit graag milderen met een

het erachter opgetrokken torengebouw, is er

gezelschap van jonge wijsgeren die de toga

lager gebouw in de lijn van de huidige gebouwen

gekozen voor een sculpturaal volume van aula’s,

voor een petje hebben omgeruild. Met het

op de leien. De verschillende volumes zijn als

waarvan het dak een andere grote en open

budget dat dit project voor kunst voorziet,

een stadscampus rond een patio gebouwd. Om

ontmoetingsruimte vormt.

kunnen POLO Architects ook Peter Rogiers

dit volumeverlies op maaiveld te compenseren

aantrekken om twee bronzen beelden voor

en om ook nog de bouwhoogte te kunnen

Dankzij de inzet van een stadsbouwheer, is

de centrale patio te creëren.

beperken, hebben de architecten deze binnen-

Antwerpen een betekenisvol landmark rijker,

plaats tot niveau -1 uitgegraven. Dat biedt

waarbij uitgedaagde aannemers beroep doen

Compact en toch open

bovendien de mogelijkheid om licht in de

op ontwerpers die oog hebben voor integrale

Als derde belangrijke hoofdlijn in dit project

ondergrondse functies binnen te brengen. De

beleving.

heeft het POLO-team onderzocht om een

interne groenzone wordt omgeven door een

gebouw te ontwerpen dat tegelijkertijd

wandelgang met een glazen wand – in tegen-

Dit project is uitgewerkt in een samenwerking

compact is, open en gemakkelijk leesbaar. Een

stelling tot het minerale karakter van het wit

met architectenkantoor Jaspers-Eyers tekst : Marc Melis

POLO Architects Tavernierkaai 2 bus 28 - B 2000 Antwerpen - t. +32 (0)3 225 18 84 Havenlaan 86C bus 409 - B 1000 Brussel - t. +32 (0)2 486 02 86 info@polo-architects.be - www.polo-architects.be

plan

284