Prezentacja DSRK

Michał Boni, Szef Zespołu Doradców Strategicznych PRM Prezentacja Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

Warszawa, 21 lipca 2011 r.

10 wyzwań i dylematów Raportu Polska 2030 Wyzwanie 1. Wzrost konkurencyjności 2. Sytuacja demograficzna

3. Wysoka aktywność pracy oraz adaptacyjność zasobów pracy 4. Odpowiedni potencjał infrastruktury 5. Bezpieczeństwo energetyczno-­‐klimatyczne

6. Gospodarka oparta na wiedzy i rozwój kapitału intelektualnego

7. Solidarność i spójność regionalna 8. Poprawa spójności społecznej 9. Sprawne państwo

10. Wzrost kapitału społecznego Polski

Dylemat Wykorzystanie szans rozwojowych vs Dryf rozwojowy Wykorzystanie potencjału ze zwiększania się długości trwania życia vs Kosztowne społeczno-­‐ekonomiczne skutki zmian w sferze struktury wieku Adaptacyjna mobilność vs Niepewna stabilność Przyspieszenie wymiany, rozwoju i poprawy relacji społecznych vs Infrastrukturalne bariery wymiany gospodarczej i więzi społecznych Harmonizacja wyzwań klimatycznych i energetycznych czynnikiem rozwoju vs Poza bezpieczeństwem energetycznym i bez jasnych celów w ochronie środowiska Kapitał intelektualny jako główne źródło konkurencyjności Polski w globalnej gospodarce vs Powiększający się dystans Polski wobec rozwiniętych gospodarek świata w obszarze kapitału intelektualnego Efektywne wykorzystanie szans rozwojowych wszystkich regionów vs Trwała polaryzacja rozwoju Spójność społeczna odpowiadająca na nowe wyzwania vs Spójność społeczna czasu transformacji Kompleksowy i aktywnie wdrażany program reform na rzecz państwa, który daje obywatelowi poczucie bezpieczeństwa oraz możliwość realizacji swoich praw i indywidualnych aspiracji vs Niesprawne państwo jako bariera rozwoju oraz niewłaściwa relacja państwo–obywatel Szanse kapitału rozwojowego 2030 vs Pułapka kapitału przetrwania i adaptacji 2

Globalne scenariusze rozwoju (1) • Ujawnianie się nowych sił, • Możliwości dekoncentracji władzy: – Rola Azji (szczególnie południowo – wschodniej), – Rola BRIC, czy BRICS oraz E7, – Rola podmiotów niepaństwowych (korporacje – nowe typy społeczności: Facebook i ich nowe wykorzystanie – patrz „arabska wiosna ludów”), – Problemy w obszarze „łuku niestabilności” (rejon andyjski Ameryki Płd., Afryka Subsaharyjska i Płn., Bliski Wschód, Kaukaz, centralna i wschodnia Azja), – Zmieniająca się rola Afryki.

3 Źródło: The Economist

Globalne scenariusze rozwoju (2) Dziesięć największych gospodarek świata w 2010, 2020, 2030 i 2050 roku Lp. 2010

2020

2030

2050

1.

USA

Chiny

Chiny

Chiny

2.

Chiny

USA

USA

Indie

3.

Japonia

Indie

Indie

USA

4.

Indie

Japonia

Japonia

Brazylia

5.

Niemcy

Rosja

Brazylia

Japonia

6.

Rosja

Niemcy

Rosja

Rosja

7.

Brazylia

Brazylia

Niemcy

Meksyk

8.

Wielka Brytania

Wielka Brytania

Meksyk

Indonezja

9.

Francja

Francja

Francja

Niemcy

10. Włochy

Meksyk

Wielka Brytania

Wielka Brytania

Źródło: HM Government, "Let’s choose growth. Why we need reform to unlock Europe’s potenkal", London 2011. za: 2020 Euromonitor, 2030 i 2050 PwC na podst. parytetu siły nabywczej wg danych MFW.

4

Globalne scenariusze rozwoju (3) PKB per capita (PPP) w 2009, 2030 i 2050 roku w relacji do USA 2009

2030

2050

US

100

100

100

Japonia

71

78

79

Niemcy

79

80

82

Wielka Brytania 81

83

87

Francja

76

79

83

Włochy

71

74

74

Kanada

84

83

83

Chiny

14

33

45

Indie

7

15

28

Brazylia

22

31

41

Rosja

42

67

74

Indonezja

9

16

22

Meksyk

31

43

54

Turcja

30

43

57

Polska*

43

61

78

Źródło: PWC, „The World in 2050. The accelerakng shil of global economic power: challenges and opportunikes”, January 2011.

• Zwiększająca się rola rynków wschodzących, ale nadal duże dysproporcje w parytecie siły nabywczej, • Rosnąca rola E7: BRIC, Indonezja, Meksyk i Turcja, • W 2007 G7 były o 60% większe od E7, a w 2010 już tylko o 35% (PPP), • W 2030 gospodarki E7 będą stanowiły 97% gospodarek G7, a w 2050 będą o 64% większe.

*dane szacunkowe za MF

5

Globalny Indeks Kreatywności • Duża czwórka miast pierwszego poziomu: Nowy Jork, Londyn Tokio, Paryż, • Inne miasta pierwszego poziomu: Chicago, Los Angeles, Frankfurt, Hong Kong, Milan, • Miasta drugiego poziomu: San Franciso, Sydney, Toronto, Zurich, Bruksela, Madryt, Meksyk, Sao Paulo, Moskwa, Seul, • Miasta trzeciego poziomu: Boston, Waszyngton, Dallas, Houston, Atlanta, Miami, Minneapolis, Amsterdam, Caracas, Dusseldorf, Genewa, Jakarta, Johannesburg, Melbourne, Osaka, Praga, Sancago, Taipei, Bangkok, Pekin, Montreal, Rome, Sztokholm, Warszawa, Barcelona, Berlin, Budapeszt, Buenos Aires, Kopenhaga, Hamburg, Stambuł, Kuala Lumpur, Manila, Shanghai.

The Global Creacvity Index Brazylia Chile Gruzja Polska Bułgaria Słowacja Rosja Grecja Austria Korea Południowa Belgia Niemcy Islandia Stany Zjednoczone

Siła rozwoju zależy od innowacyjności i potencjału kreatywności. Wielkomiejskie atrybuty współczesnego wzrostu temu sprzyjają.

Szwecja 0

0,2

Źródło: R. Florida, The Flight of the Creakve Class

0,4

0,6

0,8

1 6

W stronę świata on-­‐line

7

Czynniki zmiany • • • •

Nowe technologie (cyfryzacja, nowe reguły ekonomii: współpraca, otwartość, dzielenie się, integracja, współzależności), Wyzwania i napięcia demograficzne i ich skutki (stary świat Zachodu 1,2 mld ludzi obecnie i tyle samo w 2025 – młody „łuk niestabilności” oraz kraje o dodatniej kontrybucji demografii do wzrostu PKB, obecnie 5,2 mld, a w 2025 6,7 mld ludzi), Konkurencja o zasoby energetyczne i dystrybucję energii, Warunki środowiskowe (klimat, trudności z dostępem do wody, oszczędzanie energii, potrzeby żywnościowe – warunki dla rozwoju rolnictwa, z 0,6 mld ludzi z 21 państw bez ziemi uprawnej i dostępu do wody pitnej w 2025 będzie 1,4 mld z 36 państw).

Źródło: HSBC, „The world in 2050 Quankfying the shil in the global economy”, January 2011.

8

Dług publiczny w relacji do PKB 20

Oprocentowanie 10-­‐letnich obligacji rządowych (proc.)

15

Dług publiczny jako % PKB (2011-­‐2012 prognoza MFW 250

10 5 Japonia

0

200

Grecja Irlandia

Polska

Grecja

Niemcy

Przyrost relacji długu publicznego do PKB w latach 2007-­‐2011 r. w Polsce wyniesie wg MFW 11,6 p.p. i będzie on znacząco niższy niż w krajach o szczególnie złej sytuacji fiskalnej (m.in.

Grecja).

Włochy USA 150

Islandia Portugalia Francja Niemcy

100

Hiszpania

Prognozowany przyrost długu publicznego w latach 2007-­‐2011 (w pkt. proc. PKB)

Polska Litwa

89,0

11,6 12,7 15,2 16,6 -­‐2,8

23,8 27,8 27,8

34,7 37,4

41,4 47,2

Czechy

50

Łotwa Szwecja

0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

9

Rosnące wydatki państwa

Polska

2000

2005

2009

41.1

43.4

44.4

KLUCZ: alokacja w wydatkach publicznych na cele prorozwojowe (przy względnie stałym poziomie wydatków publicznych w relacji do PKB) Źródło: The Economist, IMF

10

Zagrożenia dla polskiego rozwoju • Pokryzysowe bariery rozwoju generowane przez problem wysokiego zadłużenia i deficytu, czyli niestabilność finansów publicznych w długiej perspektywie, co może być pogłębiane globalnymi napięciami walutowymi i powstaniem nowych barier w światowym handlu -­‐ przez brak jasnej polityki oszczędności i rozwoju (poprzez rozumną alokację zasobów w kierunkach najbardziej prorozwojowych), • Dryf rozwojowy opisany już w raporcie „POLSKA 2030”, który polegać miałby na „uśrednieniu” tempa wzrostu, nie rozwiązaniu problemów demograficznych oraz braku stymulacji dla wzrostu zatrudnienia, czyli obniżeniu w efekcie poziomu ambicji i aspiracji – poprzez politykę nie stawiającą trudnych wyzwań, skupioną na doraźnych celach i prymacie spokoju społecznego nad twórczym konfliktem w sprawach, gdzie bez konfliktu nie można się obejść, • Peryferyzacja Polski w globalnym układzie sił – przez brak podjęcia wyzwań i zaniechania modernizacyjne oraz wzrost sił rozwojowych krajów „wschodzących” w tym E7 (BRIC + Indonezja, Meksyk, Turcja).

11

Polska 2030 – Filary rozwoju CEL: rozwój mierzony poprawą jakości życia (wzrost PKB na mieszkańca w relacji do najbogatszego kraju UE i zwiększenie spójności społecznej) Polaków dzięki stabilnemu, wysokiemu wzrostowi gospodarczemu, co pozwala na modernizację kraju

Makroekonomiczne warunki rozwoju Polski do 2030 roku

Filar innowacyjności (modernizacji)

Nastawiony na zbudowanie nowych przewag konkurencyjnych Polski opartych o wzrost KI (wzrost kapitału ludzkiego, społecznego, relacyjnego, strukturalnego) i wykorzystanie impetu cyfrowego, co daje w efekcie większą konkurencyjność

Filar terytorialnego równoważenia rozwoju (dyfuzji)

Zgodnie z zasadami rozbudzania potencjału rozwojowego odpowiednich obszarów mechanizmami dyfuzji i absorbcji oraz polityką spójności społecznej, co daje w efekcie zwiększenie potencjału konkurencyjności Polski

Filar efektywności

Usprawniający funkcje przyjaznego i pomocnego państwa (nie nadodpowiedzialnego) działającego efektywnie w kluczowych obszarach interwencji

12

Filar innowacyjności – wzmocnienie

TURBODOŁADOWANIE: Aspiracje społeczne

Konkurencyjnej jakości badania naukowe i współpraca z przemysłem

Wysokiej jakości edukacja na wszystkich poziomach

Kreatywność i innowacyjność gospodarki

TURBODOŁADOWANIE: Impet cyfrowy

Rozwój postaw przedsiębiorczych i kompetencji zarządczych przedsiębiorców

13

Model rozwoju: 3 zasady solidarności

• Fundamentalny z punktu widzenia równoczesności odpowiedzi na dwa wyzwania: odrabianie zaległości cywilizacyjnych (infrastruktura, czy modernizacja gospodarki) oraz budowanie nowych przewag konkurencyjnych opartych o szeroko pojęty kapitał intelektualny, czyli budowanie podstaw dla innowacyjności kraju -­‐ model solidarności między zasadą wyrównywania szans a konkurencyjnością, model solidarności innowacyjnej, gdzie w celu realnego wzrostu znaczenia innowacji i stworzenia nowych przewag konkurencyjnych -­‐ należy zbudować szerokie podstawy dla innowacyjności w postaci rozbudowy potencjału edukacji i kreatywności, • Priorytetowy ze względu na dysproporcje w rozwoju terytorialnym, model równoważenia rozwoju, czyli swoistej solidarności między

regionami,

• Kluczowy ze względu na przebieg procesów społecznych oraz wyzwania demograficzne aspekt solidarności międzypokoleniowej, 14

Trzecia fala nowoczesności

• 1 fala: industrializacja – Procesy modernizacyjne (choć w ograniczonym zakresie w stosunku do świata): 1945-­‐1989

• 2 fala: transformacja (gospodarka państwowa/gospodarka rynkowa – w stronę modelu poskndustrialnego): boom edukacyjny i boom przedsiębiorczości – 1989-­‐2010 • 3 fala: wyzwania cywilizacyjne fazy poskndustrialnej (nowe przewagi konkurencyjne oparte o kapitał intelektualny, o innowacyjność): 2010/2011

UWAGA: przedkładany model adaptuje wersję „fal” proponowaną przez Tofflera w 1980 roku do warunków polskich

15

Obszary tematyczne/ filary rozwoju

Filar Innowacyjności

Innowacyjność

Polska Cyfrowa

Kapitał Ludzki

Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko

Filar terytorialnego równoważenia rozwoju (dyfuzji)

Rozwój regionalny

Transport Filar Efektywności

Kapitał Społeczny

Sprawne Państwo 16

Dylematy rozwojowe • Jak wyjść ze spowolnienia, budując nowe przewagi konkurencyjne, oparte o kapitał intelektualny, wiedzę, impet cyfryzacyjny, rozbudzony potencjał kreatywności, siłę młodej generacji ?

• Jak odrobić zaległości rozwojowe (dystans infrastrukturalny: transport, energetyka, wymiar digitalny) w tym samym czasie, co tworzenie nowych przewag konkurencyjnych i w jak najszybszym tempie (rola środków UE jako generatora kapitału na inwestycje w tym zakresie) ?

• Jak zaktywizować zawodowo rezerwy zasobów pracy (więcej pracujących, więcej podatków z ich pracy oraz samodzielności gospodarstw domowych – większa równowaga w finansach publicznych)?

• Jak podjąć długoterminowy wysiłek w celu wyrównywania szans i równoważenia rozwoju w wymiarze terytorialnym ?

• Jak harmonizować perspektywę rozwoju (niezbędne nakłady) i perspektywę stabilności finansowej (oszczędności, redukcje nakładów, ujednolicenie stawek podatkowych) ?

17

PILNE! Edukacja: • boom jakościowy, • szkolnictwo zawodowe, • upowszechnienie LLL, • kompetencje cyfrowe i kooperacyjne.

Impet cyfrowy: • klasa laptowa, • moduły programowe „z chmur”, • sieć kooperacji, • nauczyciele – mentorzy edukacyjnej rewolucji cyfrowej.

Potencjał kreatywności: • nawyk kulturowy (czytanie książek), • nawyki prosumenta (udział w globalnej kulturze konwergentnej).

Rozwój metropolii/ sieci metropolitalnej: • centra rozwoju i kreatywności (uczelnie, innowacyjne idee, styl życia, czas wolny).

Finansowanie innowacyjności: • komercjalizacja nauki, • start-­‐upy innowacyjne, • venture capital (globalne źródła), • ścieżka dla biznesu (granty dla biznesu – przez biznes do B+R).

Otwarte zasoby publiczne: • repozytoria wiedzy, informacji, • dostępność dla komercyjnego wykorzystania.

18

Obywatel 2030 2011 2009

Fotografia przedstawia Zoję Owsiańską Źródło: Centrum Informacyjne Rządu

Fotografia przedstawia Zoję Owsiańską Źródło: Rodzice

19