Polska 2030 – Trzecia fala nowoczesności Rynek pracy a rozwój polskiej i europejskiej (światowej) gospodarki Polska 2030
Michał Boni, Szef Zespołu Doradców Strategicznych 12 kwietnia 2011 r.
Zagrożenia dla polskiego rozwoju
Kluczowe dla Polski
• Pokryzysowe bariery rozwoju generowane przez problem wysokiego zadłużenia i deficytu, czyli niestabilnośd finansów publicznych w długiej perspektywie, co może byd pogłębiane globalnymi napięciami walutowymi i powstaniem nowych barier w światowym handlu - przez brak jasnej polityki oszczędności i rozwoju (poprzez rozumną alokację zasobów w kierunkach najbardziej prorozwojowych), • Dryf rozwojowy opisany już w raporcie „POLSKA 2030”, który polegad miałby na „uśrednieniu” tempa wzrostu, nie rozwiązaniu problemów demograficznych oraz braku stymulacji dla wzrostu zatrudnienia, czyli obniżeniu w efekcie poziomu ambicji i aspiracji – poprzez politykę nie stawiającą trudnych wyzwao, skupioną na doraźnych celach i prymacie spokoju społecznego nad twórczym konfliktem w sprawach, gdzie bez konfliktu nie można się obejśd, • Peryferyzacja Polski w globalnym układzie sił – przez brak podjęcia wyzwao i zaniechania modernizacyjne oraz wzrost sił rozwojowych krajów „wschodzących” w tym E7 (BRIC + Indonezja, Meksyk, Turcja). 2
Kluczowe dla Polski
Polska 2030 – Filary rozwoju
CEL: rozwój mierzony poprawą jakości życia (wzrost PKB na mieszkaoca w relacji do UE i zmniejszenie nierówności) Polaków dzięki stabilnemu, wysokiemu wzrostowi gospodarczemu, co pozwala na modernizację kraju Makroekonomiczne warunki rozwoju Polski do 2030 roku Filar innowacyjności (modernizacji) Nastawiony na zbudowanie nowych przewag konkurencyjnych Polski opartych o wzrost KI (wzrost kapitału ludzkiego, społecznego, relacyjnego, strukturalnego) i wykorzystanie impetu cyfrowego, co daje w efekcie większą konkurencyjnośd
Filar dyfuzji (równoważenia)
Zgodny z mechanizmem polaryzacyjno-dyfuzyjnym równoważenia rozwoju i polityką spójności społecznej, co daje w efekcie zwiększenie potencjału konkurencyjności Polski
Filar efektywności Usprawniający funkcje przyjaznego i pomocnego paostwa (nie nadodpowiedzialnego) działającego efektywnie w kluczowych obszarach interwencji
3
Globalne scenariusze rozwoju (1)
Konteksty
• Ujawnianie się nowych sił, • Możliwości dekoncentracji władzy: – Rola Azji (szczególnie południowo – wschodniej), – Rola BRIC oraz E7, – Rola podmiotów niepaostwowych (korporacje – nowe typy społeczności: Facebook), – Problemy w obszarze „łuku niestabilności” (rejon andyjski Ameryki Płd., Afryka Subsaharyjska i Płn., Bliski Wschód, Kaukaz, centralna i wschodnia Azja), – Zmieniająca się rola Afryki. 4 Źródło: The Economist
Globalne scenariusze rozwoju (2)
Konteksty
Przyjmując założenia wzrostu PKB wg MF to PKB per capita (PPP) Polski stanowi 43% USA w 2010 roku, będzie stanowid 61% w 2030, a w 2050 roku 78%*
•
• •
•
Źródło: FT
*dane szacunkowe
Zwiększająca się rola rynków wschodzących, ale nadal duże dysproporcje w parytecie siły nabywczej, Rosnąca rola E7: BRIC, Indonezja, Meksyk i Turcja, W 2007 G7 były o 60% większe od E7, a w 2010 już tylko o 35% (PPP), W 2030 gospodarki E7 będą stanowiły 97% gospodarek G7, a w 2050 będą o 64% większe.
Źródło: PWC, „The World in 2050. The accelerating shift of global economic power: challenges and opportunities”, January 2011.
5
Czynniki zmiany •
• • •
Konteksty
Nowe technologie (cyfryzacja, nowe reguły ekonomii: współpraca, otwartośd, dzielenie się, integracja, współzależności), Wyzwania i napięcia demograficzne i ich skutki (stary świat Zachodu 1,2 mld ludzi obecnie i tyle samo w 2025 – młody „łuk niestabilności” oraz kraje o dodatniej kontrybucji demografii do wzrostu PKB, obecnie 5,2 mld, a w 2025 6,7 mld ludzi), Konkurencja o zasoby energetyczne i dystrybucję energii, Warunki środowiskowe (klimat, trudności z dostępem do wody, oszczędzanie energii, potrzeby żywnościowe – warunki dla rozwoju rolnictwa, z 0,6 mld ludzi z 21 paostw bez ziemi uprawnej i dostępu do wody pitnej w 2025 będzie 1,4 mld z 36 paostw).
Źródło: HSBC, „The world in 2050 Quantifying the shift in the global economy”, January 2011.
6
Do 2050 ekonomiczny wpływ Europy będzie znacząco mniejszy
Konteksty
7
Rosnące wydatki paostwa
Polska
2000
2005
2009
41.1
43.4
44.4
Konteksty
KLUCZ: alokacja w wydatkach publicznych na cele prorozwojowe (przy względnie stałym poziomie wydatków publicznych w relacji do PKB) Źródło: The Economist, IMF
8
Trzy scenariusze
Źródło: Europa 2020.
Konteksty
9
Jak moşna zwiększyd zatrudnienie na rynku europejskim?
Konteksty
10
Źródła wzrostu PKB Polski
Konteksty
Cel zatrudnieniowy (w wieku 20-65)
Aktywnośd zawodowa 4564 (2008)
Niemcy 74,63%
Wielka Brytania 72,96%
Litwa 72,31%
Korea 71,84%
Chile 67,25%
Hiszpania 65,41%
Polska 57,06%
2020
70%
2030
75% Źródło: World Bank, „Europe 2020 Poland Fueling Growth and Competitiveness in Poland Through Employment, Skills, and Innovation”, 2011 i obliczenia własne na podst. danych MOP
11
What kind of growth?
1. Jobless growth
Polskie szanse
2. Growth for jobs
3. Jobs for growth
12
Polska w rankingach konkurencyjności
Polskie szanse
W przeciągu 2 lat awansowaliśmy z miejsca 53 do 39
13 Źródło: WEF Global Competitiveness Report 2010-2011.
Cel zatrudnieniowy
Polskie szanse
Zatrudnienie w grupie wiekowej 20-64 w latach 1997-2009 i ścieżka dojścia do celu wskaźnika zatrudnienia 20-64 w Polsce w latach 2009-2020 (w %) 80 70
65,3 65,4 63,9
60
61 59,4
57,4 57,1 57,3 58,3
60,1
62,7
69,4 70,2 71 68,6 67,9 67,1 65 64,9 64,6 64,9 65,4 65,9 66,5
więcej o ok. 700/800 tys.? 50 40 30 20
10 0
Źródło: KPR i Eurostat
14
Wpływ wzrostu zatrudnienia o 1 p.p. na finanse publiczne
Polskie szanse
Wpływ zmiany na dochody podatkowe sektora finansów publicznych W mld zł
Wzrost dochodów Dochody 2010 ( po wzroście zgodnie z UB) wskaźnika zatrudnienia o 1 p.p.
PIT (BP+JST)
70,2
1,2
VAT
106,2
1,8
Akcyza Wpływy składkowe FUS Wpływy składkowe NFZ (plan finansowy NFZ na 2010 r.)
53,1
0,9
89,0
1,5
53,2
0,9
• •
•
• Wpływy składkowe Funduszu Pracy Łącznie Łącznie bez VAT i akcyzy
8,4
0,1
380,0
6,4
Źródło: opracowanie DAS KPRM na podst. danych Eurostat
3,7
Cel to zatrudnienie na poziomie 7075% Wskaźnik zatrudnienia w Polsce w 2009 r. w grupie wiekowej 15-64 wyniósł 59,3%. Jego wzrost o 1 p.p. (tj. do poziomu 60,3%) oznaczałby wzrost liczby zatrudnionych o ok. 1,7% (tj. o 270 tys. osób; 15-64), Założenie: nowi zatrudnieni odznaczają się takimi samymi parametrami co dotychczas zatrudnieni (dotyczy to zwłaszcza przeciętnego wynagrodzenia oraz skłonności do konsumpcji), Wzrost dochodów z podatku dochodowego od osób fizycznych, podatków pośrednich, wpływów składkowych FUS, NFZ i Funduszu Pracy. 15
Rezerwy wzrostu zatrudnienia:
Polskie szanse
Start młodych Większa aktywnośd kobiet
Dłuższa aktywnośd zawodowa Niepełnosprawni
W jakich grupach społecznych, wiekowych?
Aktywizacja nieaktywnych Zróżnicowanie regionalne
16
Rynek pracy – trendy
Edukacja, praca, cykl życia Zmiany w popycie na umiejętności na rynku pracy w stronę nierutynowych interaktywnych i analitycznych 65 60 55 50 45 40 1960
Wiek a efektywnośd
mądrośd
Kumulatywna pamięd długookresowa Fizyczne możliwości
szybkośd
1970
1980
1990
Routine manual
Nonroutine manual
Routine cognitive
Nonroutine analytic
Nonroutine interactive
2002
“Stażysta"
“Mistrz”
“Profesjonalista”
“Ambasador" “Gawędziarz” “Coach” 65
Źródło: Andreas Schleicher, „Strong performers and successful reformers – PISA 2009” 10 lutego 2011 r. Źródło: Komisja Europejska, "Study on Assessment Criteria for Media Literacy Levels - A comprehensive view of the concept of media literacy and an understanding of how media literacy level in Europe should be assessed", Bruksela 2009.
WIEK
Ocena umiejętności korzystania z mediów cyfrowych w paostwach UE
17
Sytuacja na rynku pracy (1)
Rynek pracy – trendy
Struktura pracujących wg sektorów i statusu zatrudnienia
Źródło: BAEL za IV kw. 2010
18
Sytuacja na rynku pracy (2)
Rynek pracy – trendy
Bezrobotni i stopa bezrobocia wg wieku
Źródło: BAEL za IV kw. 2010
19
Sytuacja na rynku pracy (3)
Rynek pracy – trendy
Bezrobotni absolwenci wg poziomu wykształcenia
Źródło: BAEL za IV kw. 2010
20
Napływy i odpływy z bezrobocia 60,0%
Rynek pracy – trendy
Roczne tempo wzrostu napływu i odpływu z/do bezrobocia
40,0% 20,0% 0,0% -20,0% -40,0% tempo wzrostu napływu do bezrobocia (r/r)
tempo wzrostu odpływu z bezrobocia (r/r)
Napływ do bezrobocia oraz odpływ z bezrobocia (w tys.) 350 300 250 200 150 100 50
napływ do bezrobocia Źródło: DAS KPRM na podst. danych MPiPS
odpływ z bezrobocia
odpływ z bezrobocia z tytułu podjęcia pracy 21
Rynek pracy – trendy
Zatrudnienie i bezrobocie Zatrudnienie (2009) i bezrobocie (2010) w Europie (w wieku 15-64)
80,0
77 76,4 75,7 72,2 71,6 70,9 69,9 69,9
70,0
68,7
67,6 67,5
60,0 50,0
66,3 65,4 65,2 64,6 64,1 63,5 62,6 61,8 61,6 61,2 60,9 60,2 60,1 59,8 59,3 58,6
57,5
56,6
40,0
55,4 54,9
30,0
44,3
20,0 11,8 16,9
Źródło: Eurostat.
9,9
17,1
13,5
14,5 8,4
17,8 20,1
9,5 12,5 7,8
11,2
Norway
Italy
Romania
Poland
Spain
Lithuania
3,5
Slovakia
Latvia
Greece
Belgium
Ireland
6,7
Bulgaria
Estonia
EU27
6,9
Luxembourg
Czech Republic
Portugal
United States
9,6
Finland
United Kingdom
Cyprus
Germany
Austria
Sweden
Denmark
9,7
Malta
9,6
7,4
Hungary
11,0 4,7
Croatia
Netherlands
0,0
7,2
Turkey
4,4 6,8 6,8 7,6 8,4 9,6
France
7,4 8,4
4,5
Slovenia
10,0
22
Bezrobocie długotrwałe Bezrobocie długotrwałe w paostwach UE w III kw. 2007 i III kw. 2010 (w wieku 15-64) 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0
2010Q3 Źródło: Eurostat.
2007Q3 23
Stopa bezrobocia w poszczególnych miesiącach pierwszego kwartału w latach 2008-2011
Rynek pracy – trendy
13,5%
13,0% 12,5% 12,0% 11,5% 11,0% 10,5% 10,0% 2008 2009 2010 2011
styczeo 11,5% 10,5% 12,9% 13,0%
luty 11,3% 10,9% 13,2% 13,2%
marzec 10,9% 11,2% 13,0% 13,1%
Porównując rok 2010 i 2011 trzeba pamiętad o ograniczeniu środków z Funduszu Pracy. Dane za marzec nie są dostępne – jednak w styczniu i lutym 2010 do pracy niesubsydiowanej zostało wyrejestrowane 119 tys. osób w analogicznym okresie 2011 – 139 tys. osób.
Rynek pracy – trendy
Efekt ograniczenia środków z Funduszu Pracy Odpływ z bezrobocia z powodu podjęcia: stażu, szkolenia, prac subsydiowanych – styczeo i luty 2010 / 2011 – a efekty? 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000
0 Styczeo 2010
Luty 2010
Styczeo 2011
Luty 2011
rozpoczęcie pracy subsydiowanej
rozpoczęcie szkolenia
rozpoczęcie stażu
rozpoczęcie pracy społecznie użytecznej
Osoby niepełnosprawne są niewykorzystaną rezerwą rynku pracy
Rynek pracy – trendy
• W Polsce nadal jest bardzo niska aktywnośd zawodowa osób niepełnosprawnych, • Jeżeli pracują to także bardzo często w niepełnym wymiarze czasu pracy. Zatrudnienie osób niepełnosprawnych
Źródło: OECD, Sickness, Disability and Work. Breaking the barriers, 2010.
26
Nadal mało osób pracuje w niepełnym wymiarze
Rynek pracy – trendy
Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy jako % zatrudnienia w ogóle, wg płci w III kw. 2010 (grupa wiekowa 15-64)
90,0 80,0
70,0 60,0 50,0 40,0
Women
30,0
Men
20,0
10,5 4,8
10,0
Netherlands Germany Austria United Kingdom Belgium Sweden Denmark Ireland Luxembourg EU27 France Italy Malta Spain Finland Slovenia Portugal Estonia Cyprus Romania Poland Latvia Greece Czech Republic Lithuania Hungary Slovakia Bulgaria
0,0
Źródło: Eurostat
27
Bariery na rynku pracy dla młodych
Źródło: ILO, Global Youth Employment Trends 2010
Transfer: edukacja – rynek pracy
Premia za wyższe wykształcenie
Transfer: edukacja – rynek pracy
• Inwestowanie w kapitał ludzki daje wysokie stopy zwrotu zwłaszcza na poziomie licencjata, magistra i wyżej, • Dyplom licencjata/inżyniera daje prawie tak samo wysoką premię w wynagrodzeniach co magistra, a umożliwia szybsze wejście na rynek pracy.
Źródło: World Bank, „Europe 2020 Poland Fueling Growth and Competitiveness in Poland Through Employment, Skills, and Innovation”, 2011.
29
Zbyt późny moment otrzymania pierwszego dyplomu i wejścia na rynek pracy
Transfer: edukacja – rynek pracy
Konieczne jest podniesienie roli dyplomów licencjackich i inżynierskich (także ich atrakcyjności na rynku pracy) poprzez system uczelni zawodowych o profilach technicznych, które na bieżąco będą realizowad programy kształcenia odpowiadające na aktualne zapotrzebowanie rynku pracy.
Należy zadad sobie pytanie, czy tak wiele osób w Polsce powinno studiowad 56 lat i opóźniad swój start na rynku pracy?
30 Źródło: World Bank, „Europe 2020 Poland Fueling Growth and Competitiveness in Poland Through Employment, Skills, and Innovation”, 2011.
Pracodawcy cenią sobie motywację i odpowiedzialnośd
Transfer: edukacja – rynek pracy
Źródło: World Bank, „Europe 2020 Poland Fueling Growth and Competitiveness in Poland Through Employment, Skills, and Innovation”, 2011.
31
Transfer: edukacja – rynek pracy
Sytuacja młodych na rynku pracy Udział tymczasowych umów o pracę w 2009 r. w grupie wiekowej 15-24 53,5 53,4 53,1 52,7
50 40 30 20 10 0
5,0
Lithuania
Latvia
Bulgaria
Malta
11,9 11,0 9,3 9,3
United Kingdom
Slovakia
15,0 12,5
Turkey
Cyprus
21,4 18,7 18,4
Hungary
Denmark
Ireland
Norway
Iceland
25,0 23,6
Czech Republic
Bezrobocie wśród osób w wieku 15-24 w 2010 r.
Greece
28,4 26,7 25,7
Belgium
35,6 35,0 33,2
Croatia
40,5 39,3 39,0
Austria
Italy
Netherlands
France
Switzerland
Sweden
Portugal
Spain
Germany
Poland
46,5 44,4
Finland
57,2 55,9
Luxembourg
62,0
EU27
66,6
Slovenia
70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0
41,6 35,1 34,3 33,6 32,9 27,3 27 25,8 25,4 25,2 23,9 23,7 22,4 22,3 22 21,4 20,8 20,7 19,5 18,8 18,7 17 15,2 13,8 12,7
9,1 8,9 8,8 8,7
32
Transfer: edukacja – rynek pracy
Bezrobocia wśród osób młodych 24% 23%
Udział bezrobotnych do 25 lat w ogólnej liczbie bezrobotnych
22% 21% 20% 19% 18% 17%
2006 45,0%
2007
2008
2009
2010
2011
Osoby do 25 roku życia - udział w napływie i odpływie z bezrobocia
40,0% 35,0% 30,0%
25,0%
udział osób do 25 roku życia w napływie do bezrobocia Źródło: DAS KPRM na podst. danych MPiPS
udział osób do 25 roku zycia w odpływie z bezrobocia
33
Transfer: edukacja – rynek pracy
Wejście na rynek pracy młodych
Biernośd społeczna młodzieży (NEET – Not in employment, education or training, udział w tej grupie wiekowej 15-24) 25 20 15
10,6
10 5 0
Wiek wejścia na rynek pracy (2007) 25
22
20 15 10 5
Źródło: OECD, „Off to a Good Start? Jobs for Youth”, 2010, ; EC, „Youth in Europe 2009. A statistical portrait” 2010.
DK
IS
NL
CH
UK
AT
NO
SE
FI
MT
IE
DE
LV
ES
EU-27
HR
SK
SI
PT
CY
FR
EE
CZ
TR
PL
LT
BG
BE
RO
HU
LU
IT
EL
0
34
Transfer: edukacja – rynek pracy
Młodzi a migracje poakcesyjne
• Wg GUS w szczytowym okresie (koniec 2007 roku) 2,27 mln osób przebywało zagranicą, w koocu 2009 roku zasób ten zmniejszył się do 1,87 mln, • Migracje zagraniczne to zwykle domena ludzi młodych – ok. 60% ogółu, • Cechą polskich migracji poakcesyjnych jest także relatywnie wysoki poziom wykształcenia migrujących osób (powodowane wzrostem liczby osób wykształconych ogółem), Struktura polskich migrantów wg płci wykształcenia, w % Poziom wykształcenia
Migranci przedakcesyjni Ogółem M K
Migranci poakcesyjni Ogółem M K
Wyższe Średnia Średnie zawodowe Zawodowe Podstawowe Podstawowe niepełne
14.7 14.0 26.1 34.8 9.9 0.4
12.0 7.1 26.0 45.4 9.3 0.2
18.3 23.1 26.3 20.9 10.9 0.5
19.8 14.2 28.1 30.9 7.0 0.0
15.6 8.8 29.8 39.2 6.6 0.0
27.0 23.8 25.1 16.2 7.8 0.0
Ogolem
100.0
100.0
100.0
100.0
100.0
100.0
Źródło: Fihel i Kaczmarczyk 2008.
35
Migracje ludzi młodych i ich potencjalny wpływ na procesy rynku pracy
Transfer: edukacja – rynek pracy
• Motywacje migracyjne: ucieczka przed ryzykiem bezrobocia, chęd poznania świata, dążenia do akumulacji kapitału – ludzkiego i finansowego, który mógłby ułatwid wejście na rynek pracy nowe wzorce karier zawodowych a migracje, • Wpływ migracji na poziom bezrobocia w kraju – bardzo umiarkowany (na poziomie zagregowanym w zasadzie nieistotny statystycznie) i trudny do jednoznacznego oszacowania, • Wyjazdy zagraniczne ludzi młodych równoważyły nierównowagę na linii system edukacyjny – rynek pracy (tzn. absolwenci wyjeżdżający masowo za granicę nie wchodzili na rynek pracy i tym samym nie zwiększali ryzyka bezrobocia), • Wyhamowanie fali odpływu – wpływ kryzysu gospodarczego i zmniejszenia możliwości absorpcyjnych zagranicznych gospodarek coraz większa presja osób młodych, w tym absolwentów na polski rynek pracy możliwy silny wzrost stopy bezrobocia ludzi młodych, w tym z wyższym wykształceniem (europejski rynek pracy jako system naczyo połączonych?) • Jakie wzorce karier migrantów powracających? – kontynuacja edukacji, ponowny wyjazd, próba wejścia na polski rynek pracy, tworzenie własnych przedsiębiorstw (najbardziej prawdopodobna opcja wspierana wynikami 36 badao w Polsce i za granicą).
Dualizm rynku pracy – transfer: edukacja rynek pracy (1)
Transfer: edukacja – rynek pracy
• Im większa asymetria między zatrudnieniem tymczasowym a stałym, tym: – większy udział w zatrudnieniu form tymczasowych, – mniejsze prawdopodobieostwo przejścia do zatrudnienia stałego, – większe zróżnicowanie wynagrodzeo.
• Korzyśd: – czas wzrostu: tworzenie miejsc pracy tymczasowej, – czas kryzysu: destrukcja miejsc pracy tymczasowej (chod: przyrosty selektywne).
• Zatrudnienie tymczasowe a start zawodowy: Różnica w częstości szkolenia pracowników w zależności od formy zatrudnienia (stałe/tymczasowe) w %
– mniej szkoleo:
37
Dualizm rynku pracy – transfer: edukacja rynek pracy (2)
Transfer: edukacja – rynek pracy
• Rozwiązanie: utrzymad elastycznośd (istotna dla młodych) wysokiej skali – ale: – stworzyd ścieżkę do stabilizacji pozycji na rynku pracy (po 3-letnim okresie pełnej elastyczności ku flexicurity for youth), – nowa edycja flexicurity: Contracto Unico • Faza wstępna (do 3 lat): pracownik ma prawo do odprawy (niezależnie od wielkości firmy) proporcjonalnej do okresu zatrudnienia: wypowiedzenie pracy bez podania przyczyny – wypłacanie odprawy w wysokości maksymalnie 6 miesięcznego wynagrodzenia (odprawa zwiększa się o ekwiwalent wynagrodzenia za 5 dni roboczych za każdy przepracowany miesiąc), • Faza stabilności (począwszy od trzeciego roku): obowiązujące przepisy (wypowiedzenie pracy bez podania przyczyny: prawo powrotu (po wyroku sądu) w firmach powyżej 15 pracowników i 6 miesięczna odprawa w małych firmach). • Contracto Unico (Contratto Unico di Ingresso) zamiast pracy tymczasowej i pozornego samozatrudnienia, z wyższymi wynagrodzeniami i odprowadzanymi składkami,
– Ważne w polskich rozwiązaniach (+samozatrudnienie): • • • • •
dostęp do świadczeo dla bezrobotnych, odpowiedni poziom ubezpieczenia (składka dla samozatrudnionych), wsparcie w dostępie do kredytów, udział w szkoleniach, ścieżka wzrostu wynagrodzeo wraz ze wzrostem produktywności.
• Efekt: nowy model transferu: edukacja/rynek pracy 38
Potencjał ekonomiczny kobiet
Aktywnośd kobiet
• Lepsza umiejętnośd korzystania z potencjału kobiet wpłynie pozytywnie na rozwój gospodarki. • Wymaga to dostosowania zarówno strategii prywatnych przedsiębiorstw (warunki zatrudniania, dostosowanie gam produktów i technik sprzedaży do potrzeb kobiet), jak i polityk wpływających na pozycję kobiet w społeczeostwie. • Polska plasuje się w rankingach równych szans między 26 a 43 pozycją, czyli raczej w koocówce krajów UE czy OECD. Największe braki występują w obszarze polityki oraz szans na rynku pracy.
Źródło: Richard Florida, What makes women rich, 2010 http://www.creativeclass.com/creative_class/2010/10/08/women-and-the-wealth-nations/
39
Potencjał ekonomiczny kobiet – Polska
Aktywnośd kobiet
Women’s Economic Opportunity – Economist Intelligence Unit
Źródło: Economist Intelligence Unit, „Women’s economic opportunity A new pilot index and global ranking from the Economist Intelligence Unit Findings and methodology”, june 2010.
• Wzrost i rozwój – otwarcie możliwości udziału kobiet w rozwoju, • Poprawa warunków dla rozwoju pozycji kobiet, wykorzystanie ich potencjału – zwielokrotnia siłę czynników rozwojowych. 40
Aktywnośd kobiet
Różnice na rynku pracy: kobiety i mężczyźni 30 25 20 15
Gender pay gap (2009) 25,9 25,4
23,2 21,9
21 20,4 20,4 19,2
18,4 17,1 17,1
16,8 16,7 16,5 16,1 16 15,7 15,3 15,3 14,9
10
12,5
10 9,8
8,1 6,9 5,5
5
3,2
0
Źródło: Eurostat 45 40,3 40 33,8 35 30 24,6 22,2 25 20,4 17,1 16,2 20 15,1 14,8 13,8 13,3 13,2 12,1 15 11,4 11,2 11,2 10,9 10,8 10,5 9,8 9,5 9,4 8,9 8,6 8,6 8,4 7,2 10 5,2 4 3,9 3,5 1,6 1,1 0,1 5 0 -5 -1,2
Różnice w zatrudnieniu kobiet i mężczyzn (2010)
Źródło: Eurostat
41
Zatrudnienie kobiet i mężczyzn w usługach
Aktywnośd kobiet
Zatrudnienie kobiet w sektorze usług (jako % ogółu zatrudnionych) w 2009 r. 100,0 90,0 80,0
92,0 91,9 90,6 89,7 89,5 88,4 88,4 87,2 86,4 85,7 85,4 84,9 84,5 83,3 83,1 81,0 81,0 80,9 80,0 79,5
70,0
75,7 75,6 75,0 73,6 71,6 70,0
67,2 66,2
60,0
52,5
50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0
Źródło: Eurostat
42
Aktywnośd kobiet
Zmieniająca się pozycja płci na rynku pracy 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0
Bezrobocie kobiet i mężczyzn wg BAEL 2007-2010
I kw. 2007
II kw. III kw. IV kw. I kw. 2007 2007 2007 2008
12,1
10,1
9,8
9,4
8,7
7,7
7,8
7,6
8,9
8,4
8,6
8,8
10,7
9,8
9,7
9,9
Mężczyźni 10,7
9,2
8,4
7,8
7,6
6,5
5,7
6,0
7,7
7,5
7,6
8,2
10,5
9,2
8,6
8,8
Kobiety
II kw. III kw. IV kw. I kw. 2009 2008 2008 2009
II kw. III kw. IV kw. I kw. 2009 2010 2009 2010
Udział kobiet w napływie do bezrobocia
52,0%
II kw. III kw. IV kw. 2010 2010 2010
Źródło: BAEL
51,0% 50,0% 49,0% 48,0%
50,3%
51,4%
47,0%
47,5%
46,0%
48,3%
45,0% 2007
2008
2009 Źródło: bezrobocie rejestrowane
2010
43
Aktywnośd starszych
Bezrobocie wśród 50+ Osoby powyżej 50 roku życia - udział w napływie oraz odpływie 19,0% 17,0% 15,0% 13,0% 11,0% 9,0% 7,0%
udział osób powyżej 50 roku życia w napływie do bezrobocia 23%
udział osób powyżej 50 roku życia w odpływie z bezrobocia
Udział bezrobotnych powyżej 50 lat w ogólnej liczbie bezrobotnych
22% 21% 20% 19% 18% 17% 16% 15%
2006
2007
2008
2009
2010
2011
44
Aktywnośd starszych
Aktywnośd 50+ 100 80 60 40 20 0
Zatrudnienie w grupie wiekowej 55-64 (w %) w 2009 roku 46
32,3
Ustawowy i efektywny wiek przechodzenia na emeryturę
Źródło: Eurostat i OECD, „Pensions at a glance 2011”, 2011.
45
Zróżnicowanie regionalne
Regionalne uwarunkowania rynku pracy
Zatrudnienie 15+ w Polsce i stopa bezrobocia – BAEL IV kw. 2010 r. 70
60 57,4
56,6 56,9 54,7 56,4 55,8 57,8 56,1 54,1 54,6 53,8 53,3 54,6 53,1 52,9
58
58,5
50 40
30 20 10
11,7 11,4 10,8 10,5 10,1
10
9,6
9,6
9,4
9,3
9,3
9,1
9,1
9
8,8
8,6
7,3
0
Zatrudnienie IV kw. 2010
Stopa bezrobocia IV kw. 2010 46
Mapa lokalnych zagrożeo kryzysowych Mapa lokalnych zagrożeo kryzysowych - Lipiec 2010 •
•
Zróżnicowanie regionalne
Lista ta obejmuje powiaty o stosunkowo niekorzystnej wyjściowej sytuacji rynku pracy, które w dodatku doświadczają niekorzystnych zmian w ostatnich miesiącach, W lipcu kiedy ostatni raz robiono to badanie na potrzeby ARP wyróżniono 35 powiatów: Wąbrzeski, Biłgorajski, Hrubieszowski, Krasnostawski, Parczewski, Łowicki, Pabianicki, Poddębicki, Skierniewicki, Brzezioski, Oświęcimski, M. Nowy Sącz, Łosicki, Węgrowski, Dębicki, Gdaoski, Kartuski, Kwidzyoski, Lęborski, M. Sopot, M. Gliwice, M. Ruda Śląska, M. Tychy, Włoszczowski, Nidzicki, Kępioski, Konioski, Pleszewski, M. Kalisz, M. Konin, Białogardzki, Goleniowski, Myśliborski
Czynniki klasyfikacji: Wpływy z podatku VAT, zaległości z VAT, bezrobotni wyrejestrowani, bezrobotni wyrejestrowani do zatrudnienia niesubsydiowanego w danym miesiącu, napływ bezrobotnych w danym miesiącu, liczba bezrobotnych, liczba ubezpieczonych u tych płatników (w miesiącu za który została dokonana co najmniej jedna wpłata), stopa bezrobocia rejestrowanego.
47
Źródło: Zespół Doradców Strategicznych PRM, „Mapa lokalnych zagrożeo kryzysowych – lipiec 2010”, 2010.
Wydatki na polityki rynku pracy 1,2
Usługi
Wydatki na aktywne polityki rynku pracy, jako % PKB (2008)
1 0,8 0,6
0,47
0,4 0,2 0
2,5
Wydatki na pasywne polityki rynku pracy, jako % PKB (2008)
2 1,5 1
0,35
0,5 0
Źródło: Eurostat
48
Usługi rynku pracy
Usługi
• • • • •
Orientacja na grupy ryzyka / rezerwy, Kompleksowośd usługi / usług, Mierniki efektywności – klient / koszty, Podmioty: PES / PSZ? Model komplementarny – role kontraktowania usług rynku pracy (podmioty pozapubliczne – misja publiczna), • Efektywnośd usług rynku pracy a APRP (jej efekty), • Cele – wskaźniki aktywności zawodowej.
49