Polska 2030. Trzecia fala nowoczeności

Polska 2030 – Trzecia fala nowoczesności Rynek pracy a rozwój polskiej i europejskiej (światowej) gospodarki Polska 2030

Michał Boni, Szef Zespołu Doradców Strategicznych 12 kwietnia 2011 r.

Zagrożenia dla polskiego rozwoju

Kluczowe dla Polski

• Pokryzysowe bariery rozwoju generowane przez problem wysokiego zadłużenia i deficytu, czyli niestabilnośd finansów publicznych w długiej perspektywie, co może byd pogłębiane globalnymi napięciami walutowymi i powstaniem nowych barier w światowym handlu - przez brak jasnej polityki oszczędności i rozwoju (poprzez rozumną alokację zasobów w kierunkach najbardziej prorozwojowych), • Dryf rozwojowy opisany już w raporcie „POLSKA 2030”, który polegad miałby na „uśrednieniu” tempa wzrostu, nie rozwiązaniu problemów demograficznych oraz braku stymulacji dla wzrostu zatrudnienia, czyli obniżeniu w efekcie poziomu ambicji i aspiracji – poprzez politykę nie stawiającą trudnych wyzwao, skupioną na doraźnych celach i prymacie spokoju społecznego nad twórczym konfliktem w sprawach, gdzie bez konfliktu nie można się obejśd, • Peryferyzacja Polski w globalnym układzie sił – przez brak podjęcia wyzwao i zaniechania modernizacyjne oraz wzrost sił rozwojowych krajów „wschodzących” w tym E7 (BRIC + Indonezja, Meksyk, Turcja).

2

Kluczowe dla Polski

Polska 2030 – Filary rozwoju

CEL: rozwój mierzony poprawą jakości życia (wzrost PKB na mieszkaoca w relacji do UE i zmniejszenie nierówności) Polaków dzięki stabilnemu, wysokiemu wzrostowi gospodarczemu, co pozwala na modernizację kraju Makroekonomiczne warunki rozwoju Polski do 2030 roku Filar innowacyjności (modernizacji) Nastawiony na zbudowanie nowych przewag konkurencyjnych Polski opartych o wzrost KI (wzrost kapitału ludzkiego, społecznego, relacyjnego, strukturalnego) i wykorzystanie impetu cyfrowego, co daje w efekcie większą konkurencyjnośd

Filar dyfuzji (równoważenia)

Zgodny z mechanizmem polaryzacyjno-dyfuzyjnym równoważenia rozwoju i polityką spójności społecznej, co daje w efekcie zwiększenie potencjału konkurencyjności Polski

Filar efektywności Usprawniający funkcje przyjaznego i pomocnego paostwa (nie nadodpowiedzialnego) działającego efektywnie w kluczowych obszarach interwencji

3

Globalne scenariusze rozwoju (1)

Konteksty

• Ujawnianie się nowych sił, • Możliwości dekoncentracji władzy: – Rola Azji (szczególnie południowo – wschodniej), – Rola BRIC oraz E7, – Rola podmiotów niepaostwowych (korporacje – nowe typy społeczności: Facebook), – Problemy w obszarze „łuku niestabilności” (rejon andyjski Ameryki Płd., Afryka Subsaharyjska i Płn., Bliski Wschód, Kaukaz, centralna i wschodnia Azja), – Zmieniająca się rola Afryki.

4 Źródło: The Economist

Globalne scenariusze rozwoju (2)

Konteksty

Przyjmując założenia wzrostu PKB wg MF to PKB per capita (PPP) Polski stanowi 43% USA w 2010 roku, będzie stanowid 61% w 2030, a w 2050 roku 78%*

•

• •

•

Źródło: FT

*dane szacunkowe

Zwiększająca się rola rynków wschodzących, ale nadal duże dysproporcje w parytecie siły nabywczej, Rosnąca rola E7: BRIC, Indonezja, Meksyk i Turcja, W 2007 G7 były o 60% większe od E7, a w 2010 już tylko o 35% (PPP), W 2030 gospodarki E7 będą stanowiły 97% gospodarek G7, a w 2050 będą o 64% większe.

Źródło: PWC, „The World in 2050. The accelerating shift of global economic power: challenges and opportunities”, January 2011.

5

Czynniki zmiany •

• • •

Konteksty

Nowe technologie (cyfryzacja, nowe reguły ekonomii: współpraca, otwartośd, dzielenie się, integracja, współzależności), Wyzwania i napięcia demograficzne i ich skutki (stary świat Zachodu 1,2 mld ludzi obecnie i tyle samo w 2025 – młody „łuk niestabilności” oraz kraje o dodatniej kontrybucji demografii do wzrostu PKB, obecnie 5,2 mld, a w 2025 6,7 mld ludzi), Konkurencja o zasoby energetyczne i dystrybucję energii, Warunki środowiskowe (klimat, trudności z dostępem do wody, oszczędzanie energii, potrzeby żywnościowe – warunki dla rozwoju rolnictwa, z 0,6 mld ludzi z 21 paostw bez ziemi uprawnej i dostępu do wody pitnej w 2025 będzie 1,4 mld z 36 paostw).

Źródło: HSBC, „The world in 2050 Quantifying the shift in the global economy”, January 2011.

6

Do 2050 ekonomiczny wpływ Europy będzie znacząco mniejszy

Konteksty

7

Rosnące wydatki paostwa

Polska

2000

2005

2009

41.1

43.4

44.4

Konteksty

KLUCZ: alokacja w wydatkach publicznych na cele prorozwojowe (przy względnie stałym poziomie wydatków publicznych w relacji do PKB) Źródło: The Economist, IMF

8

Trzy scenariusze

Źródło: Europa 2020.

Konteksty

9

Jak moşna zwiększyd zatrudnienie na rynku europejskim?

Konteksty

10

Źródła wzrostu PKB Polski

Konteksty

Cel zatrudnieniowy (w wieku 20-65)

Aktywnośd zawodowa 4564 (2008)

Niemcy 74,63%

Wielka Brytania 72,96%

Litwa 72,31%

Korea 71,84%

Chile 67,25%

Hiszpania 65,41%

Polska 57,06%

2020

70%

2030

75% Źródło: World Bank, „Europe 2020 Poland Fueling Growth and Competitiveness in Poland Through Employment, Skills, and Innovation”, 2011 i obliczenia własne na podst. danych MOP

11

What kind of growth?

1. Jobless growth

Polskie szanse

2. Growth for jobs

3. Jobs for growth

12

Polska w rankingach konkurencyjności

Polskie szanse

W przeciągu 2 lat awansowaliśmy z miejsca 53 do 39

13 Źródło: WEF Global Competitiveness Report 2010-2011.

Cel zatrudnieniowy

Polskie szanse

Zatrudnienie w grupie wiekowej 20-64 w latach 1997-2009 i ścieżka dojścia do celu wskaźnika zatrudnienia 20-64 w Polsce w latach 2009-2020 (w %) 80 70

65,3 65,4 63,9

60

61 59,4

57,4 57,1 57,3 58,3

60,1

62,7

69,4 70,2 71 68,6 67,9 67,1 65 64,9 64,6 64,9 65,4 65,9 66,5

więcej o ok. 700/800 tys.?

50 40 30 20

10 0

Źródło: KPR i Eurostat

14

Wpływ wzrostu zatrudnienia o 1 p.p. na finanse publiczne

Polskie szanse

Wpływ zmiany na dochody podatkowe sektora finansów publicznych W mld zł

Wzrost dochodów Dochody 2010 ( po wzroście zgodnie z UB) wskaźnika zatrudnienia o 1 p.p.

PIT (BP+JST)

70,2

1,2

VAT

106,2

1,8

Akcyza Wpływy składkowe FUS Wpływy składkowe NFZ (plan finansowy NFZ na 2010 r.)

53,1

0,9

89,0

1,5

53,2

0,9

• •

•

• Wpływy składkowe Funduszu Pracy Łącznie Łącznie bez VAT i akcyzy

8,4

0,1

380,0

6,4

Źródło: opracowanie DAS KPRM na podst. danych Eurostat

3,7

Cel to zatrudnienie na poziomie 7075% Wskaźnik zatrudnienia w Polsce w 2009 r. w grupie wiekowej 15-64 wyniósł 59,3%. Jego wzrost o 1 p.p. (tj. do poziomu 60,3%) oznaczałby wzrost liczby zatrudnionych o ok. 1,7% (tj. o 270 tys. osób; 15-64), Założenie: nowi zatrudnieni odznaczają się takimi samymi parametrami co dotychczas zatrudnieni (dotyczy to zwłaszcza przeciętnego wynagrodzenia oraz skłonności do konsumpcji), Wzrost dochodów z podatku dochodowego od osób fizycznych, podatków pośrednich, wpływów składkowych FUS, NFZ i Funduszu Pracy.

15

Rezerwy wzrostu zatrudnienia:

Polskie szanse

Start młodych Większa aktywnośd kobiet

Dłuższa aktywnośd zawodowa Niepełnosprawni

W jakich grupach społecznych, wiekowych?

Aktywizacja nieaktywnych Zróżnicowanie regionalne

16

Rynek pracy – trendy

Edukacja, praca, cykl życia Zmiany w popycie na umiejętności na rynku pracy w stronę nierutynowych interaktywnych i analitycznych 65 60 55 50 45 40 1960

Wiek a efektywnośd

mądrośd

Kumulatywna pamięd długookresowa Fizyczne możliwości

szybkośd

1970

1980

1990

Routine manual

Nonroutine manual

Routine cognitive

Nonroutine analytic

Nonroutine interactive

2002

“Stażysta"

“Mistrz”

“Profesjonalista”

“Ambasador" “Gawędziarz” “Coach” 65

Źródło: Andreas Schleicher, „Strong performers and successful reformers – PISA 2009” 10 lutego 2011 r. Źródło: Komisja Europejska, "Study on Assessment Criteria for Media Literacy Levels - A comprehensive view of the concept of media literacy and an understanding of how media literacy level in Europe should be assessed", Bruksela 2009.

WIEK

Ocena umiejętności korzystania z mediów cyfrowych w paostwach UE

17

Sytuacja na rynku pracy (1)

Rynek pracy – trendy

Struktura pracujących wg sektorów i statusu zatrudnienia

Źródło: BAEL za IV kw. 2010

18

Sytuacja na rynku pracy (2)

Rynek pracy – trendy

Bezrobotni i stopa bezrobocia wg wieku

Źródło: BAEL za IV kw. 2010

19

Sytuacja na rynku pracy (3)

Rynek pracy – trendy

Bezrobotni absolwenci wg poziomu wykształcenia

Źródło: BAEL za IV kw. 2010

20

Napływy i odpływy z bezrobocia 60,0%

Rynek pracy – trendy

Roczne tempo wzrostu napływu i odpływu z/do bezrobocia

40,0% 20,0% 0,0% -20,0% -40,0% tempo wzrostu napływu do bezrobocia (r/r)

tempo wzrostu odpływu z bezrobocia (r/r)

Napływ do bezrobocia oraz odpływ z bezrobocia (w tys.)

350 300 250 200 150 100 50

napływ do bezrobocia Źródło: DAS KPRM na podst. danych MPiPS

odpływ z bezrobocia

odpływ z bezrobocia z tytułu podjęcia pracy 21

Rynek pracy – trendy

Zatrudnienie i bezrobocie Zatrudnienie (2009) i bezrobocie (2010) w Europie (w wieku 15-64)

80,0

77 76,4 75,7 72,2 71,6 70,9 69,9 69,9

70,0

68,7

67,6 67,5

60,0 50,0

66,3 65,4 65,2 64,6 64,1 63,5 62,6 61,8 61,6 61,2 60,9 60,2 60,1 59,8 59,3 58,6

57,5

56,6

40,0

55,4 54,9

30,0

44,3

20,0 11,8 16,9

Źródło: Eurostat.

9,9

17,1

13,5

14,5 8,4

17,8 20,1

9,5 12,5 7,8

11,2

Norway

Italy

Romania

Poland

Spain

Lithuania

3,5

Slovakia

Latvia

Greece

Belgium

Ireland

6,7

Bulgaria

Estonia

EU27

6,9

Luxembourg

Czech Republic

Portugal

United States

9,6

Finland

United Kingdom

Cyprus

Germany

Austria

Sweden

Denmark

9,7

Malta

9,6

7,4

Hungary

11,0 4,7

Croatia

Netherlands

0,0

7,2

Turkey

4,4 6,8 6,8 7,6 8,4 9,6

France

7,4 8,4

4,5

Slovenia

10,0

22

Bezrobocie długotrwałe Bezrobocie długotrwałe w paostwach UE w III kw. 2007 i III kw. 2010 (w wieku 15-64) 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0

2010Q3 Źródło: Eurostat.

2007Q3 23

Stopa bezrobocia w poszczególnych miesiącach pierwszego kwartału w latach 2008-2011

Rynek pracy – trendy

13,5%

13,0% 12,5% 12,0% 11,5% 11,0% 10,5% 10,0% 2008 2009 2010 2011

styczeo 11,5% 10,5% 12,9% 13,0%

luty 11,3% 10,9% 13,2% 13,2%

marzec 10,9% 11,2% 13,0% 13,1%

Porównując rok 2010 i 2011 trzeba pamiętad o ograniczeniu środków z Funduszu Pracy.

Dane za marzec nie są dostępne – jednak w styczniu i lutym 2010 do pracy niesubsydiowanej zostało wyrejestrowane 119 tys. osób w analogicznym okresie 2011 – 139 tys. osób.

Rynek pracy – trendy

Efekt ograniczenia środków z Funduszu Pracy Odpływ z bezrobocia z powodu podjęcia: stażu, szkolenia, prac subsydiowanych – styczeo i luty 2010 / 2011 – a efekty?

60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000

0 Styczeo 2010

Luty 2010

Styczeo 2011

Luty 2011

rozpoczęcie pracy subsydiowanej

rozpoczęcie szkolenia

rozpoczęcie stażu

rozpoczęcie pracy społecznie użytecznej

Osoby niepełnosprawne są niewykorzystaną rezerwą rynku pracy

Rynek pracy – trendy

• W Polsce nadal jest bardzo niska aktywnośd zawodowa osób niepełnosprawnych, • Jeżeli pracują to także bardzo często w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych

Źródło: OECD, Sickness, Disability and Work. Breaking the barriers, 2010.

26

Nadal mało osób pracuje w niepełnym wymiarze

Rynek pracy – trendy

Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy jako % zatrudnienia w ogóle, wg płci w III kw. 2010 (grupa wiekowa 15-64)

90,0 80,0

70,0 60,0 50,0 40,0

Women

30,0

Men

20,0

10,5 4,8

10,0

Netherlands Germany Austria United Kingdom Belgium Sweden Denmark Ireland Luxembourg EU27 France Italy Malta Spain Finland Slovenia Portugal Estonia Cyprus Romania Poland Latvia Greece Czech Republic Lithuania Hungary Slovakia Bulgaria

0,0

Źródło: Eurostat

27

Bariery na rynku pracy dla młodych

Źródło: ILO, Global Youth Employment Trends 2010

Transfer: edukacja – rynek pracy

Premia za wyższe wykształcenie

Transfer: edukacja – rynek pracy

• Inwestowanie w kapitał ludzki daje wysokie stopy zwrotu zwłaszcza na poziomie licencjata, magistra i wyżej, • Dyplom licencjata/inżyniera daje prawie tak samo wysoką premię w wynagrodzeniach co magistra, a umożliwia szybsze wejście na rynek pracy.

Źródło: World Bank, „Europe 2020 Poland Fueling Growth and Competitiveness in Poland Through Employment, Skills, and Innovation”, 2011.

29

Zbyt późny moment otrzymania pierwszego dyplomu i wejścia na rynek pracy

Transfer: edukacja – rynek pracy

Konieczne jest podniesienie roli dyplomów licencjackich i inżynierskich (także ich atrakcyjności na rynku pracy) poprzez system uczelni zawodowych o profilach technicznych, które na bieżąco będą realizowad programy kształcenia odpowiadające na aktualne zapotrzebowanie rynku pracy.

Należy zadad sobie pytanie, czy tak wiele osób w Polsce powinno studiowad 56 lat i opóźniad swój start na rynku pracy?

30 Źródło: World Bank, „Europe 2020 Poland Fueling Growth and Competitiveness in Poland Through Employment, Skills, and Innovation”, 2011.

Pracodawcy cenią sobie motywację i odpowiedzialnośd

Transfer: edukacja – rynek pracy

Źródło: World Bank, „Europe 2020 Poland Fueling Growth and Competitiveness in Poland Through Employment, Skills, and Innovation”, 2011.

31

Transfer: edukacja – rynek pracy

Sytuacja młodych na rynku pracy Udział tymczasowych umów o pracę w 2009 r. w grupie wiekowej 15-24 53,5 53,4 53,1 52,7

50 40 30 20 10 0

5,0

Lithuania

Latvia

Bulgaria

Malta

11,9 11,0 9,3 9,3

United Kingdom

Slovakia

15,0 12,5

Turkey

Cyprus

21,4 18,7 18,4

Hungary

Denmark

Ireland

Norway

Iceland

25,0 23,6

Czech Republic

Bezrobocie wśród osób w wieku 15-24 w 2010 r.

Greece

28,4 26,7 25,7

Belgium

35,6 35,0 33,2

Croatia

40,5 39,3 39,0

Austria

Italy

Netherlands

France

Switzerland

Sweden

Portugal

Spain

Germany

Poland

46,5 44,4

Finland

57,2 55,9

Luxembourg

62,0

EU27

66,6

Slovenia

70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0

41,6 35,1 34,3 33,6 32,9 27,3 27 25,8 25,4 25,2 23,9 23,7 22,4 22,3 22 21,4 20,8 20,7 19,5 18,8 18,7 17 15,2 13,8 12,7

9,1 8,9 8,8 8,7

32

Transfer: edukacja – rynek pracy

Bezrobocia wśród osób młodych 24% 23%

Udział bezrobotnych do 25 lat w ogólnej liczbie bezrobotnych

22% 21% 20% 19% 18% 17%

2006 45,0%

2007

2008

2009

2010

2011

Osoby do 25 roku życia - udział w napływie i odpływie z bezrobocia

40,0% 35,0% 30,0%

25,0%

udział osób do 25 roku życia w napływie do bezrobocia Źródło: DAS KPRM na podst. danych MPiPS

udział osób do 25 roku zycia w odpływie z bezrobocia

33

Transfer: edukacja – rynek pracy

Wejście na rynek pracy młodych

Biernośd społeczna młodzieży (NEET – Not in employment, education or training, udział w tej grupie wiekowej 15-24) 25 20 15

10,6

10 5 0

Wiek wejścia na rynek pracy (2007) 25

22

20 15 10 5

Źródło: OECD, „Off to a Good Start? Jobs for Youth”, 2010, ; EC, „Youth in Europe 2009. A statistical portrait” 2010.

DK

IS

NL

CH

UK

AT

NO

SE

FI

MT

IE

DE

LV

ES

EU-27

HR

SK

SI

PT

CY

FR

EE

CZ

TR

PL

LT

BG

BE

RO

HU

LU

IT

EL

0

34

Transfer: edukacja – rynek pracy

Młodzi a migracje poakcesyjne

• Wg GUS w szczytowym okresie (koniec 2007 roku) 2,27 mln osób przebywało zagranicą, w koocu 2009 roku zasób ten zmniejszył się do 1,87 mln, • Migracje zagraniczne to zwykle domena ludzi młodych – ok. 60% ogółu, • Cechą polskich migracji poakcesyjnych jest także relatywnie wysoki poziom wykształcenia migrujących osób (powodowane wzrostem liczby osób wykształconych ogółem), Struktura polskich migrantów wg płci wykształcenia, w % Poziom wykształcenia

Migranci przedakcesyjni Ogółem M K

Migranci poakcesyjni Ogółem M K

Wyższe Średnia Średnie zawodowe Zawodowe Podstawowe Podstawowe niepełne

14.7 14.0 26.1 34.8 9.9 0.4

12.0 7.1 26.0 45.4 9.3 0.2

18.3 23.1 26.3 20.9 10.9 0.5

19.8 14.2 28.1 30.9 7.0 0.0

15.6 8.8 29.8 39.2 6.6 0.0

27.0 23.8 25.1 16.2 7.8 0.0

Ogolem

100.0

100.0

100.0

100.0

100.0

100.0

Źródło: Fihel i Kaczmarczyk 2008.

35

Migracje ludzi młodych i ich potencjalny wpływ na procesy rynku pracy

Transfer: edukacja – rynek pracy

• Motywacje migracyjne: ucieczka przed ryzykiem bezrobocia, chęd poznania świata, dążenia do akumulacji kapitału – ludzkiego i finansowego, który mógłby ułatwid wejście na rynek pracy  nowe wzorce karier zawodowych a migracje, • Wpływ migracji na poziom bezrobocia w kraju – bardzo umiarkowany (na poziomie zagregowanym w zasadzie nieistotny statystycznie) i trudny do jednoznacznego oszacowania, • Wyjazdy zagraniczne ludzi młodych równoważyły nierównowagę na linii system edukacyjny – rynek pracy (tzn. absolwenci wyjeżdżający masowo za granicę nie wchodzili na rynek pracy i tym samym nie zwiększali ryzyka bezrobocia), • Wyhamowanie fali odpływu – wpływ kryzysu gospodarczego i zmniejszenia możliwości absorpcyjnych zagranicznych gospodarek  coraz większa presja osób młodych, w tym absolwentów na polski rynek pracy  możliwy silny wzrost stopy bezrobocia ludzi młodych, w tym z wyższym wykształceniem (europejski rynek pracy jako system naczyo połączonych?)

• Jakie wzorce karier migrantów powracających? – kontynuacja edukacji, ponowny wyjazd, próba wejścia na polski rynek pracy, tworzenie własnych przedsiębiorstw (najbardziej prawdopodobna opcja wspierana wynikami 36 badao w Polsce i za granicą).

Dualizm rynku pracy – transfer: edukacja rynek pracy (1)

Transfer: edukacja – rynek pracy

• Im większa asymetria między zatrudnieniem tymczasowym a stałym, tym: – większy udział w zatrudnieniu form tymczasowych, – mniejsze prawdopodobieostwo przejścia do zatrudnienia stałego, – większe zróżnicowanie wynagrodzeo.

• Korzyśd: – czas wzrostu: tworzenie miejsc pracy tymczasowej, – czas kryzysu: destrukcja miejsc pracy tymczasowej (chod: przyrosty selektywne).

• Zatrudnienie tymczasowe a start zawodowy: Różnica w częstości szkolenia pracowników w zależności od formy zatrudnienia (stałe/tymczasowe) w %

– mniej szkoleo:

37

Dualizm rynku pracy – transfer: edukacja rynek pracy (2)

Transfer: edukacja – rynek pracy

• Rozwiązanie: utrzymad elastycznośd (istotna dla młodych) wysokiej skali – ale: – stworzyd ścieżkę do stabilizacji pozycji na rynku pracy (po 3-letnim okresie pełnej elastyczności ku flexicurity for youth), – nowa edycja flexicurity: Contracto Unico • Faza wstępna (do 3 lat): pracownik ma prawo do odprawy (niezależnie od wielkości firmy) proporcjonalnej do okresu zatrudnienia: wypowiedzenie pracy bez podania przyczyny – wypłacanie odprawy w wysokości maksymalnie 6 miesięcznego wynagrodzenia (odprawa zwiększa się o ekwiwalent wynagrodzenia za 5 dni roboczych za każdy przepracowany miesiąc), • Faza stabilności (począwszy od trzeciego roku): obowiązujące przepisy (wypowiedzenie pracy bez podania przyczyny: prawo powrotu (po wyroku sądu) w firmach powyżej 15 pracowników i 6 miesięczna odprawa w małych firmach).

• Contracto Unico (Contratto Unico di Ingresso) zamiast pracy tymczasowej i pozornego samozatrudnienia, z wyższymi wynagrodzeniami i odprowadzanymi składkami,

– Ważne w polskich rozwiązaniach (+samozatrudnienie): • • • • •

dostęp do świadczeo dla bezrobotnych, odpowiedni poziom ubezpieczenia (składka dla samozatrudnionych), wsparcie w dostępie do kredytów, udział w szkoleniach, ścieżka wzrostu wynagrodzeo wraz ze wzrostem produktywności.

• Efekt: nowy model transferu: edukacja/rynek pracy 38

Potencjał ekonomiczny kobiet

Aktywnośd kobiet

• Lepsza umiejętnośd korzystania z potencjału kobiet wpłynie pozytywnie na rozwój gospodarki.

• Wymaga to dostosowania zarówno strategii prywatnych przedsiębiorstw (warunki zatrudniania, dostosowanie gam produktów i technik sprzedaży do potrzeb kobiet), jak i polityk wpływających na pozycję kobiet w społeczeostwie.

• Polska plasuje się w rankingach równych szans między 26 a 43 pozycją, czyli raczej w koocówce krajów UE czy OECD. Największe braki występują w obszarze polityki oraz szans na rynku pracy.

Źródło: Richard Florida, What makes women rich, 2010 http://www.creativeclass.com/creative_class/2010/10/08/women-and-the-wealth-nations/

39

Potencjał ekonomiczny kobiet – Polska

Aktywnośd kobiet

Women’s Economic Opportunity – Economist Intelligence Unit

Źródło: Economist Intelligence Unit, „Women’s economic opportunity A new pilot index and global ranking from the Economist Intelligence Unit Findings and methodology”, june 2010.

• Wzrost i rozwój – otwarcie możliwości udziału kobiet w rozwoju, • Poprawa warunków dla rozwoju pozycji kobiet, wykorzystanie ich potencjału – zwielokrotnia siłę czynników rozwojowych.

40

Aktywnośd kobiet

Różnice na rynku pracy: kobiety i mężczyźni 30 25 20 15

Gender pay gap (2009) 25,9 25,4

23,2 21,9

21 20,4 20,4 19,2

18,4 17,1 17,1

16,8 16,7 16,5 16,1 16 15,7 15,3 15,3 14,9

10

12,5

10 9,8

8,1 6,9 5,5

5

3,2

0

Źródło: Eurostat 45 40,3 40 33,8 35 30 24,6 22,2 25 20,4 17,1 16,2 20 15,1 14,8 13,8 13,3 13,2 12,1 15 11,4 11,2 11,2 10,9 10,8 10,5 9,8 9,5 9,4 8,9 8,6 8,6 8,4 7,2 10 5,2 4 3,9 3,5 1,6 1,1 0,1 5 0 -5 -1,2

Różnice w zatrudnieniu kobiet i mężczyzn (2010)

Źródło: Eurostat

41

Zatrudnienie kobiet i mężczyzn w usługach

Aktywnośd kobiet

Zatrudnienie kobiet w sektorze usług (jako % ogółu zatrudnionych) w 2009 r.

100,0 90,0 80,0

92,0 91,9 90,6 89,7 89,5 88,4 88,4 87,2 86,4 85,7 85,4 84,9 84,5 83,3 83,1 81,0 81,0 80,9 80,0 79,5

70,0

75,7 75,6 75,0 73,6 71,6 70,0

67,2 66,2

60,0

52,5

50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0

Źródło: Eurostat

42

Aktywnośd kobiet

Zmieniająca się pozycja płci na rynku pracy 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0

Bezrobocie kobiet i mężczyzn wg BAEL 2007-2010

I kw.

2007

II kw. III kw. IV kw. I kw.

2007 2007 2007 2008

12,1

10,1

9,8

9,4

8,7

7,7

7,8

7,6

8,9

8,4

8,6

8,8

10,7

9,8

9,7

9,9

Mężczyźni 10,7

9,2

8,4

7,8

7,6

6,5

5,7

6,0

7,7

7,5

7,6

8,2

10,5

9,2

8,6

8,8

Kobiety

II kw. III kw. IV kw. I kw.

2009 2008 2008 2009

II kw. III kw. IV kw. I kw.

2009 2010 2009 2010

Udział kobiet w napływie do bezrobocia

52,0%

II kw. III kw. IV kw.

2010 2010 2010

Źródło: BAEL

51,0% 50,0% 49,0% 48,0%

50,3%

51,4%

47,0%

47,5%

46,0%

48,3%

45,0% 2007

2008

2009 Źródło: bezrobocie rejestrowane

2010

43

Aktywnośd starszych

Bezrobocie wśród 50+ Osoby powyżej 50 roku życia - udział w napływie oraz odpływie 19,0% 17,0% 15,0% 13,0% 11,0% 9,0% 7,0%

udział osób powyżej 50 roku życia w napływie do bezrobocia 23%

udział osób powyżej 50 roku życia w odpływie z bezrobocia

Udział bezrobotnych powyżej 50 lat w ogólnej liczbie bezrobotnych

22% 21% 20% 19% 18% 17% 16% 15%

2006

2007

2008

2009

2010

2011

44

Aktywnośd starszych

Aktywnośd 50+ 100 80 60 40 20 0

Zatrudnienie w grupie wiekowej 55-64 (w %) w 2009 roku 46

32,3

Ustawowy i efektywny wiek przechodzenia na emeryturę

Źródło: Eurostat i OECD, „Pensions at a glance 2011”, 2011.

45

Zróżnicowanie regionalne

Regionalne uwarunkowania rynku pracy

Zatrudnienie 15+ w Polsce i stopa bezrobocia – BAEL IV kw. 2010 r.

70

60 57,4

56,6 56,9 54,7 56,4 55,8 57,8 56,1 54,1 54,6 53,8 53,3 54,6 53,1 52,9

58

58,5

50 40

30 20 10

11,7 11,4 10,8 10,5 10,1

10

9,6

9,6

9,4

9,3

9,3

9,1

9,1

9

8,8

8,6

7,3

0

Zatrudnienie IV kw. 2010

Stopa bezrobocia IV kw. 2010 46

Mapa lokalnych zagrożeo kryzysowych Mapa lokalnych zagrożeo kryzysowych - Lipiec 2010 •

•

Zróżnicowanie regionalne

Lista ta obejmuje powiaty o stosunkowo niekorzystnej wyjściowej sytuacji rynku pracy, które w dodatku doświadczają niekorzystnych zmian w ostatnich miesiącach, W lipcu kiedy ostatni raz robiono to badanie na potrzeby ARP wyróżniono 35 powiatów: Wąbrzeski, Biłgorajski, Hrubieszowski, Krasnostawski, Parczewski, Łowicki, Pabianicki, Poddębicki, Skierniewicki, Brzezioski, Oświęcimski, M. Nowy Sącz, Łosicki, Węgrowski, Dębicki, Gdaoski, Kartuski, Kwidzyoski, Lęborski, M. Sopot, M. Gliwice, M. Ruda Śląska, M. Tychy, Włoszczowski, Nidzicki, Kępioski, Konioski, Pleszewski, M. Kalisz, M. Konin, Białogardzki, Goleniowski, Myśliborski

Czynniki klasyfikacji: Wpływy z podatku VAT, zaległości z VAT, bezrobotni wyrejestrowani, bezrobotni wyrejestrowani do zatrudnienia niesubsydiowanego w danym miesiącu, napływ bezrobotnych w danym miesiącu, liczba bezrobotnych, liczba ubezpieczonych u tych płatników (w miesiącu za który została dokonana co najmniej jedna wpłata), stopa bezrobocia rejestrowanego.

47

Źródło: Zespół Doradców Strategicznych PRM, „Mapa lokalnych zagrożeo kryzysowych – lipiec 2010”, 2010.

Wydatki na polityki rynku pracy 1,2

Usługi

Wydatki na aktywne polityki rynku pracy, jako % PKB (2008)

1 0,8 0,6

0,47

0,4 0,2 0

2,5

Wydatki na pasywne polityki rynku pracy, jako % PKB (2008)

2 1,5 1

0,35

0,5 0

Źródło: Eurostat

48

Usługi rynku pracy

Usługi

• • • • •

Orientacja na grupy ryzyka / rezerwy, Kompleksowośd usługi / usług, Mierniki efektywności – klient / koszty, Podmioty: PES / PSZ? Model komplementarny – role kontraktowania usług rynku pracy (podmioty pozapubliczne – misja publiczna), • Efektywnośd usług rynku pracy a APRP (jej efekty), • Cele – wskaźniki aktywności zawodowej.

49