NAAST VOEDING EN BEWEGEN VERDIENT WELBEVINDEN ALLE AANDACHT
Gezonde School stelt het kind centraal TEKST MAR IJKE NIJBOER
Een ware Gezonde School besteedt niet alleen aandacht aan voeding en bewegen, maar stelt ook het kind zelf centraal. Hoe ingrijpend dat kan zijn, zagen 55 Nederlandse onderwijsmensen tijdens een recente studiereis naar Schotland.
Vergeleken met Nederlandse scholen
Goof Buijs. „Schotland heeft het thema
zijn Schotse scholen veel sterker
gezondheid en welzijn centraal gesteld
gericht op het emotioneel welbevin-
in het leerproces. In hun curriculum
den van leerlingen. Dat is wat Dorien
for excellence is dit een volwaardige
Willems, combinatiefunctionaris bij
kernwaarde naast lezen, schrijven en
PCPO Rijssen, vooral opviel tijdens
rekenen. En dat geldt voor het hele
de Schotlandreis. „Wij richten ons
onderwijs.”
vooral op het bijbrengen van ken-
Het effect hiervan is volgens Dorien
nis. De Schotten werken aan zelfver-
Willems goed zichtbaar. „De kinderen
trouwen aan kinderen, ze maken hen
staan centraal; ze worden betrokken bij
verantwoordelijk voor zichzelf. Ze zor-
hun eigen leerproces. Leerlingenraden
gen dat kinderen weten wat ze willen
en ouderraden spelen een belangrijke
en sterk van school af komen.”
rol. Op een van de scholen werden we
De studiereis was georganiseerd in
ontvangen en rondgeleid door twee
opdracht van de Onderwijsagenda,
kinderen. Alle leerlingen durfden ons
de ‘club’ van onderwijsraden.
aan te kijken en waren goed in presenteren. Ze konden uitstekend vertellen
De deelnemers bezochten scholen in en
waar ze mee bezig waren.”
rond Glasgow. „Schotland loopt enorm voor met de manier waarop zij gezond-
Gezonde tussendoortjes
heid en welzijn in het onderwijs hebben
De combinatiefunctionaris is geïnspi-
geïntegreerd,” vertelt reisorganisator
reerd teruggekomen. Met name de
PO-R AAD SPECIAL
SPORT & BEWEGEN IN HET ONDERWIJS
Zelfverzekerde Schotse leerlingen geven een presentatie.
PO-R AAD SPECIAL
SPORT & BEWEGEN IN HET ONDERWIJS
brede aanpak in Schotland sprak haar
Nog een observatie waar zij zeker iets
aan. „Bij PCPO Rijssen zijn we tot nu
mee gaat doen: „De Schotse scholen
toe vooral bezig geweest met voeding.
laten duidelijk zien waar ze voor staan,
We kijken wat er wordt gegeten en
waar ze mee bezig zijn en waar kin-
hoe dat beter kan. Er zit nog regelma-
deren over mee hebben gedacht. Dat
tig zoetigheid in de lunchtrommels.
zie je terug op posters en foto’s. Die
We hebben daarvoor een aantal regels
trots vond ik geweldig. Zelf praat ik niet
opgesteld. Bij gezonde tussendoortjes
zo nadrukkelijk over wat we bereikt
heeft dat al goed gewerkt.” Allemaal
hebben. Ik denk nu dat wij onze goede
heel nuttig, maar: „Die integrale aan-
dingen meer kunnen uitdragen. Dan
pak in Schotland vond ik heel inspire-
krijg je ook meer mensen mee.”
rend. Wat dat betreft hebben wij hier nog een weg te gaan. Rekenen en taal
Top-down
zijn erg dominant.”
Ron Velzeboer, directeur van OBS De Meander in Assendelft, moest juist
Dat geldt ook voor de betrokkenheid
wennen aan hoe de Schotten hun
van leerlingen. „Wij leggen op onze
successen uitdroegen. „Soms vond ik
scholen kant en klare plannen neer.
dat een beetje overdone. Alle scholen
Ik denk dat wij de kinderen meer
zagen er hetzelfde uit. Overal hingen
invloed moeten geven op het program-
posters met de waarden die ze hante-
ma en hen zelf dingen moeten laten
ren, de leerling van de week… Wij heb-
organiseren, zoals een sportevene-
ben ook waarden, maar geven dat wat
ment. Daar leren ze ook van.”
rustiger vorm.”
De Gezonde School De Gezonde School vloeit voort uit de Onderwijsagenda Sport, Bewegen en een Gezonde Leefstijl van de PO-Raad, de VO-raad en de MBO Raad. De Gezonde School-aanpak kent vier pijlers: signaleren en doorverwijzen wanneer de gezondheid wordt bedreigd, gezondheidseducatie voor leerlingen, team en ouders, zorgen voor een gezonde schoolomgeving en ondersteunend beleid en regelgeving. Scholen kunnen samenwerken met buurtsportcoaches, die zorgen voor sport- en beweegaanbod in de buurt. Scholen die structureel aan gezondheid werken kunnen een vignet Gezonde School behalen.
PO-R AAD SPECIAL
SPORT & BEWEGEN IN HET ONDERWIJS
Velzeboer was vooral benieuwd hoe de
Beter leren
Schotten hun programma Health and
Reisorganisator Buijs, die tevens inter-
wellbeing naar ouders communice-
nationale activiteiten op het terrein van
ren. „De ouderbetrokkenheid blijkt in
de Gezonde School coördineert van-
Schotland echter anders geregeld dan
uit Schools for Health in Europe: „We
bij ons. Het aanzien van de leerkracht
weten uit onderzoek dat als je gezond-
is daar veel hoger en men trekt een
heid goed organiseert en onderdeel
sterkere scheidslijn: leren doe je op
laat zijn van je schoolbeleid, kinderen
school en thuis staat daar los van.
niet alleen gezonder worden maar ook
Wij zijn juist bezig om ouders beter te
beter gaan leren. Dat maakt dit thema
betrekken; we willen graag samen met
super interessant voor scholen.” Sinds
hen werken aan het beter laten leren
de start van Gezonde School in de jaren
van kinderen.”
’80 is het inzicht gegroeid dat kennisoverdracht alleen niet voldoende is.
Velzeboer vond het wel leerzaam om
„Je moet de omgeving zo inrichten dat
te zien hoe het programma Health and
je gezonde keuzes kunt maken; op een
Wellbeing binnen de school gestalte
structurele manier kijken naar wat je in
krijgt. „Dat gebeurt daar top-down,
de klas doet, welke regels, afspraken
maar wel met ruimte om zelf dingen
en voorzieningen er zijn op school, en
verder vorm te geven. Bij ons komt
ouders erbij betrekken. Je onderwijs zo
het structureel inzetten van bewegen
inrichten dat elk kind z’n talenten opti-
en leren door de waan van de dag niet
maal kan ontwikkelen. Dat klinkt sim-
altijd optimaal uit de verf.”
pel, maar heeft grote consequenties.”
Wat niet wegneemt dat er op zijn school veel aandacht is voor voeding en
Via de Onderwijsagenda wordt deze
motorische ontwikkeling. De Meander
brede opvatting van gezondheid, die
heeft een ruim schoolplein en een
in Schotland al heel gewoon is, ook in
buitenspeelplan dat kinderen laat ken-
Nederland gepropageerd. Buijs: „Het
nismaken met allerlei speelvormen.
inzicht groeit dat gezondheid en welzijn
„Momenteel is touwtje springen popu-
net zo belangrijk zijn als lezen, schrij-
lair. Wij bieden kinderen dan verschil-
ven en rekenen. We kunnen de Schotse
lende manieren van touwtje springen,
aanpak niet een op een overnemen.
die de leerkrachten voordoen.”
Maar het is wel een mooi voorbeeld, dat
Daarnaast is er een fitprogramma en
kan bijdragen aan de lopende discussie
doen alle kinderen jaarlijks een fittest.
over Onderwijs 2032.” n
PO-R AAD SPECIAL
SPORT & BEWEGEN IN HET ONDERWIJS