Epathlo 91

Καστελλόριζο η Μεγίστη φρυκτωρία

Πευκιάς, Συκιά, Μελίσσι, το θέρετρο των ποιητών | Πεζοπορία στους Μυκηναϊκούς δρόμους

ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2013

Τα νησάκια του Τολού Ρόμβη, Κορωνήσι, Δασκαλειό

Τριχωνίδα το άγνωστο πέλαγος

91

#

τιμή: 4,00 € www.epathlo.gr

Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου Διεύθυνση Τουρισμού

www.aegeanislands.gr

Δωδεκάνησα

Κυκλάδες

Ένα ταξίδι στα Δωδεκάνησα είναι μια περιπλάνηση στην ιστορία, στους μύθους και στους θρύλους που φτάνουν μέχρι τις μέρες μας. Αρκεί να ανηφορήσει κάποιος την οδό Ιπποτών, στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, όπου θαρρείς πως θα συναντήσεις τους Ιππότες που θα σε συνοδεύσουν στον ραντεβού σου με τον Μέγα Μαγίστρο στο Παλάτι. Ένα ταξίδι που σε πάει στην Κω, με την προσδοκία να συναντήσεις στο Ασκληπιείο τον Ιπποκράτη, τον Πατέρα της Ιατρικής, στην ατμοσφαιρική Πάτμο, να βιώσεις το όραμα της Αποκάληψης. Σάν ζωντανοί πίνακες ζωγραφικής φαντάζουν οι νεοκλασικοί οικισμοί στη Σύμη και στη Χάλκη, όπως και στο Καστελλόριζο, την πιο ακραία γωνιά της Ευρώπης. Κοσμικά και πολύβουα νησιά για τους λάτρεις της διασκέδασης. Ήσυχα, απομονωμένα νησάκια για όσους επιθυμούν ξεκούραση και ηρεμία. Επισκεφθείτε τα Δωδεκάνησα και αφήστε τη μαγεία του Αιγαίου να σας παρασύρει, να σας ταξιδέψει και να σας γεμίσει με χρώματα και ήχους της Ελλάδας...

Οι Κυκλάδες γοητεύουν και εμπνέουν τον έρωτα με την πρώτη ματιά. Αναδεικνύοντας σπάνιες μορφολογικές αντιφάσεις, προβάλλουν ένα πρόσωπο τραχύ, γεμάτο χρώματα και αρώματα. Κάθε νησί επιβάλλει διακριτικά τον χαρακτήρα του μέσα από παλιές και παλιότερες παραδόσεις καθώς προτείνουν στάσεις ζωής που απογειώνουν την καθημερινότητα μέσα και έξω από την αναψυχή. Ανακαλύψτε την ναυτική παράδοση της Άνδρου, την θρησκευτική Τήνο, την διάσημη Μύκονο, την Ίο, πατρίδα του Ομήρου, την δημοφιλή Πάρο, την εύφορη Νάξο, την κινηματογραφική Αμοργό, την πρωτεύουσα Σύρο καθώς και τις υπόλοιπες ξεχωριστές σταγόνες ξηράς στον καμβά του Αιγαίου...

6

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

12 32

52 θέματα Ρόμβη, Κορωνήσι, Δασκαλειό

των κήπων και της θάλασσας

η Μεγίστη φρυκτωρία

μαγικοί καταρράκτες στον Πάρνωνα

το άγνωστο πέλαγος

62 Πεζοπορία στους Μυκηναϊκούς Δρόμους

η Συκιά Διπλός Έρωτας & 78 68 ΟκαιΠευκιάς, το Μελίσσι μια τσιμεντοποίηση το θέρετρο των ποιητών

Το Έπαθλο του Μήνα Ο καθρέφτης τ' ουρανού

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Κωνσταντίνος Ντόκος ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Ελένη A. Παπαδοπούλου ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ POSITIVE designlab Σουλτανίδης Γιάννης, Στεφανία Βολικάκη ΦΙΛΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ Σώτος Χρυσαφόπουλος Χρίστος Φρούσιος Χαρά Καλλιάνου Γ. Βαφειάδης Γιάννης Φαρσαράκης Patricia van der Wal ΕΚΤΥΠΩΣΗ PAPERGRAPH BI.ΠΑ Λουτρακίου

μόνιμες στήλες 9

ΕΔΡΑ Μιδέας 5, 21055 Αγία Τριάδα Αργολίδας Τηλ. 27520 45095, 99700 Fax. 27520 45096 e-mail: info@epathlo.gr, epathlo@otenet.gr ΙΔΙΟΚΤΗΤΡΙΑ - ΕΚΔΟΤΡΙΑ Γεωργία Ντόκου

12 Τα νησάκια του Τολού 26 Δρέπανο Αργολίδας 42 Λεπίδα 32 Καστελλόριζο 52 Τριχωνίδα

Εξώφυλλο: Καστελόριζο Φωτογραφία: Κασσέρης Νίκος

Πάθους ή 11 ήτουτουΒάθους

Το επικερδές «κτήνος»!

ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Κατερίνα Μάρα Φρόσω Αγγελοπούλου

82 Sotosblog

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Ετήσια Ιδιωτών: € 20,00 Ετήσια Επιχειρήσεων Νομικών Προσώπων Εξωτερικού: € 50,00 Ο.Τ.Α.: € 65,00

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ // Κωδ. ΕΛΤΑ: 5167

Εθνική Τράπεζα 314 / 36897354

Ο εχθρός της πατρίδας μου

Απαγορεύεται οποιαδήποτε αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή ύλης του περιοδικού χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη.

Τράπεζα Πειραιώς 5500018321433

9

ΤΟ ΕΠΑΘΛΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Ελένη Α. Παπαδοπούλου

Ο καθρέφτης τ’ ουρανού 6000 νησιά και βραχονήσια ...η πατρίδα μου. Καθένα μια χώρα αυτόνομη, καθένα έργο τέχνης του θεού...

6000 μικρές στεριές ριγμένες στο πέλαγος, με ιερά και κάστρα, με ονόματα όλο νόημα... Τα κοιτούν τα κραταιά μας βουνά με τις σκοτεινές τους χαράδρες και μαλακώνει η ατρόμητη όψη τους... Ορμούν απάνω τους θεριά τα κύματα κι όπου τ’ αγγίζουν ημερεύουν... Θαρρείς πως έστησε, σε τούτη την γωνιά του κόσμου, ο ουρανός τον καθρέφτη του. Απ’ το ακριτικό μας Καστελλόριζο, την πολύχρωμη Μεγίστη, τη Ρω και τ’ άλλα μικρονήσια, εκεί που διάλεξε να αναγγείλει τις καινούργιες αλυσίδες μας ο τυχοδιώκτης ολετήρας, του απαντάει η ιστορία: Μύριοι βάνδαλοι σαν και του λόγου σου περάσανε απ’ τα μικρά τους σώματα. Κι από τις μύριες τους καταστροφές γεννήθηκε η Κυρά της Ρω. Στα νησάκια του Τολού που βγήκαν πάλι στο σφυρί, είναι γραμμένο από καιρό ψηλά στις πέτρες τους το πεπρωμένο τους: Κάτω τα βρώμικα χέρια σας, ελεεινοί έμποροι των πατρίδων... Τα δύο τρίγωνα της συμφοράς που ρήμαξαν τις μέρες μας και παζαρεύουνε, πουλάνε τα νησιά μας λες κι είναι τα γουρούνια του αγρού τους, λησμόνησαν την ιστορία και τους αιώνιους δικαιούχους. Τον ουρανό και τους θεούς... Γι’ αυτό σου λέω, μην καταπίνεις τα χάπια τους... Η Κίνα θα είναι πάντα μακριά κι η ομορφιά όλου του κόσμου δίπλα μας... Λίμνες, φαράγγια, καταρράκτες, παράξενα νησιά, δάση και γειτονιές των Ποιητών, θρύλοι και πλάσματα αλλόκοτα... όλα δίπλα μας... Κι επειδή η φτώχια μας φέρνει πιο κοντά και επιπλέον θέλει καλοπέραση, όποιος μπορεί, όπως μπορεί, ακόμα και τα λίγα κέρματα που απόμειναν, εδώ, στις θεϊκές μας γειτονιές, χέρι με χέρι. Ένα ελληνικό καλοκαίρι σας εύχομαι κι έναν ξεσηκωμό, να τους πετάξουμε στη θάλασσα

9

11

ή του ΠΑΘΟΥΣ ή του ΒΑΘΟΥΣ Ελένη Α. Παπαδοπούλου

Το επικερδές «κτήνος»!

Φωτογραφία: Patricia van der Wal

Δυο γαϊδουράκια και 107 χελώνες, έλεγε η είδηση. Μεγάλη περιβαλλοντική επιτυχία της Αστυνομίας η σύλληψη των αλλοδαπών που τα προόριζαν για μεζέδες στα τραπέζια της γείτονος Ιταλίας, έλεγε η είδηση. Είπε και κάτι που δεν έπρεπε η είδηση: Η χελώνα πωλείται στις μαύρες αυτές αγορές προς 100 ευρώ το κιλό ...είπε. Και το «κτήνος» που έγραψε την λεπτομέρεια αυτή της είδησης, δεν σκέφτηκε σε ποιο ξέφραγο αμπέλι με πεινασμένους ζουν οι προστατευόμενες χελώνες και τα τελευταία γηγενή γαϊδουράκια...

11

12

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Ελένη Α. Παπαδοπούλου

Καρφωμένα στον απάνεμο όρμο του Τολού, 3 σμαραγδένια νησάκια, μπουκιές από χώμα, ιστορία και ήλιο, μοιάζουν με άγρυπνους φρουρούς στο στόμα της θαλασσινής πολιτείας.

13

Τα νησάκια του Τολού Ρόμβη, Κορωνήσι, Δασκαλειό

14 Ρόμβη, Κορωνήσι, Δασκαλειό ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Το Δασκαλειό

Στολισμένα με κάστρα, πυκνές φραγκοσυκιές, λευκά εκκλησάκια, παλιά χλωρίδα και κρυφές παραλίες, η τριάδα των μικρών νησιών, μια ανάσα μόλις απ’ το λιμάνι του Τολού, θεωρείται αναπόσπαστο μέρος της γης, της ιστορίας και της τουριστικής του προίκας. Τρεις τουλάχιστον φορές χρειάστηκε να τα υπερασπιστούν οι Τολιανοί από την απειλή της πώλησης-παραχώρησης σε ιδιώτες. Η τρίτη και πολύ πρόσφατη εκδηλώθηκε το 2012 ως πρόθεση του ΤΑΙΠΕΔ για πώληση ή ενοικίαση της Ρόμβης... Μέσα στον γενικευμένο ορυμαγδό των εκποιήσεων, δεν περισσεύει πια η αισιοδοξία για το τι θα σωθεί από τα νύχια της εκμετάλλευσης. Περισσεύουν όμως η αγωνιστικότητα και η αγάπη των κατοίκων, με τις τρεις νικηφόρες μάχες τους να ακονίζουν την αποφασιστικότητά τους.

Μικρός περίπλους Σαλπάραμε χαράματα με τη λάντζα των Γιώργου και του Γιάννη Γεωργιδάκη και την ανατολή του ήλιου ακόμα στα σκαριά. Ο Γιώργος στο τιμόνι και τις μανούβρες, ο Στάθης Κωτσιόπουλος, οικοδεσπότης του ξενοδοχείου ΠΑΝΟΡΑΜΑ, στον ρόλο του ξεναγού και συνοδοιπόρου. Στα αριστερά μας απλώνεται το νωχελικό σώμα της Ρόμβης, του μεγαλύτερου νησιού από τα τρία, με το πανέμορφο πευκοδάσος του να αδειάζει άφθονο σμαραγδί χρώμα στον αυγερινό καθρέφτη της θάλασσας. Όμορφη μέρα με λουλακί ουρανό... Η θάλασσα λάδι και η μπούκα του λιμανιού ανάμεσα στη στεριά και τη Ρόμβη να μοιάζει πέρασμα στενό σε πειρατικό μυθιστόρημα. Κοιτώντας το χάρτη καταλαβαίνεις αβίαστα πως η Ρόμβη αποτελούσε κάποτε προέκταση της στεριάς που κάποιο γεωλογικό φαινόμε-

νο την θέλησε νησίδα. Σ’ αυτήν χρωστάει το Τολό όλη σχεδόν τη γραφικότητα, τη ζεστασιά του κλειστού όρμου όπου λιάζονται ξένοιαστα από ανέμους πολύχρωμα μικρά πλεούμενα. Το σκάφος μας κυκλώνει τη Ρόμβη για να συναντήσει το μικρό θησαυρό που κρύβεται πίσω της, στη νότια πλευρά της, σαν παραπούλι στην αγκαλιά της. Το Δασκαλειό, το πρώτο μας αγκυροβόλιο. Θέα και Κάππαρη Ο μικρός ξύλινος μόλος μας υποδέχεται σε κρύσταλλα νερά και βοτσαλωτά παιχνιδίσματα. Το ήπια διαμορφωμένο μονοπάτι οδηγεί στην κορυφή όπου μας περιμένει το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής με τον λιτό του αυλόγυρο και την ανεπανάληπτη θέα. Ανηφορίζοντας σου κλέβει την προσοχή πότε η παρθένα βλάστηση με την κάππαρη να κυριαρχεί σε κάθε

15 Το Τολό από το Κορωνήσι

σχεδόν βήμα και πότε τα διαδοχικά κάδρα με το βαθύ κυανό της θάλασσας, τις ακτές και τις ράχες της Ρόμβης και τους γκρεμούς του Δασκαλειού να διανθίζονται με πινελιές από θαλασσοπούλια και διερχόμενα πλοιάρια. Το εκκλησάκι είναι καμαροσκεπής Βασιλική με δίρριχτη στέγη και σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή αγιογραφήθηκε το 1688. Λίγα εντοιχισμένα και σκόρπια λείψανα παλαιοχριστιανικής Βασιλικής μαρτυρούν την πολύ προγενέστερη ίδρυσή του. Περιβάλλεται από δίμετρο τοίχο και μια επιγραφή στο τέμπλο μας ενημερώνει ότι ανακαινίστηκε το 1869 από τους Κρήτες πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στο Τολό. Η παράδοση λέει ότι στο Δασκαλειό λειτούργησε ιεροδιδασκαλείο, κρυφό σχολειό κατά μια άλλη παραλλαγή, και από εκεί προέρχεται το όνομα του νησιού. Μια άλλη εκδοχή για το όνομά του, μάλλον λιγότερο πειστική, ισχυρίζεται ότι πρόκειται για παραφθορά του Scogio di Tolon, όπως ονόμαζαν το λιμάνι του νησιού οι ναυτικοί και Ιταλοί γεωγράφοι. Στην περίμετρο του Δασκαλειού διακρίνονται λείψανα ενετικών οχυρώσεων που παρά τις καταστροφές και την εγκατάλειψη διατηρούνται σε καλή κατάσταση σε αρκετά σημεία ενώ κοντά στο εκκλησάκι σώζονται τμήματα πύργου. Τόσο το Δασκαλειό όσο και η Ρόμβη υπήρξαν συχνά καταφύγια των γύρω πληθυσμών από τους πολλούς επιδρομείς της βυζαντινής περιόδου καθώς και καταφύγια και προσωρινές έδρες Επισκόπων. Αυτό επιβεβαιώνουν μεταξύ πολλών άλλων ευρημάτων και μαρτυριών, τα βυζαντινά μολοβδόβουλα 6ου-

16

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Το αγκυροβόλι στο Δασκαλειό, η Ρόμβη απέναντι και στο βάθος το Τολό

8ου μ.Χ. αι. που βρέθηκαν στα δύο νησάκια, κάτοχοι των οποίων ήταν αξιωματούχοι της εκκλησίας και της επαρχιακής διοίκησης και τιτλούχοι της βυζαντινής Αυλής. Κατηφορίζουμε και το βλέμμα μεθάει απ’ τα γαλάζια ξαφνιάσματα, τις βραχώδεις εξάρσεις, τις πράσινες οάσεις, τους κολπίσκους που στραφταλίζουν στο άγγιγμα του ήλιου. Ανάμεσα στα υψώματα

της Ρόμβης προβάλλει το Τολό. Το Δασκαλειό, ανέγγιχτο σήμερα από την ανθρώπινη παρέμβαση είναι τοπίο με εκπληκτικές εικόνες, ένας παράδεισος για πεζοπορία, βαθιές θεραπευτικές ανάσες και κολύμπι μακριά από το συνωστισμό και τους θορύβους. Ρόμβη ...το φιλέτο Αφήνουμε πίσω μας τον μικρό

17

μόλο με τους πρώτους πρωινούς επισκέπτες και πλευρίζουμε πάλι τη Ρόμβη. Ένα τοσοδούλι βοτσαλωτό ακρογιάλι της, μας κλέβει την καρδιά. Το πιο πολιορκημένο απ’ τους επενδυτές νησάκι, είναι από το 1962 κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος (Υ.Α.

15904/24/11/62), πράγμα που καθιστά κάθε «αξιοποίηση» παράνομη. Είναι ταυτόχρονα καταφύγιο

θηραμάτων και περιοχή αισθητικού κάλλους ενώ το πευκοδάσος που απλώνεται στην απέναντι του Τολού όχθη, αποτελεί πολύχρονη και επίμονη προσπάθεια δενδροφύτευσης των κατοίκων του νησιού, με πρωταγωνιστή σήμερα τον Πολιτιστικό Σύλλογο. Στο πίσω μέρος του νησιού υπάρχει εκτεταμένο δάσος αγριελιάς ενώ σε όλη την επικράτειά του υπάρχουν υπολείμματα ενετικής οχύρωσης αλλά και κλασικά και προχριστιανικά λείψανα. Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει να λύσει αρκετά ακόμα αινίγματα της ιστορίας του. Στον όρμο της Ρόμβης κατέπλευσε το 1686 ο ενετικός στόλος με τα στρατεύματα του Μοροζίνη, με σκοπό την επίθεση στα τουρκοκρατούμενα Ναύπλιο και Άργος και κατ’ επέκταση τον διωγμό των Τούρκων από την Πελοπόννησο. Οι επιχειρήσεις στέφθηκαν από επιτυχία, ο Μοροζίνι γνώρισε μεγάλες δόξες και θεμελίωσε την

εποχή της 2ης Ενετοκρατίας. Σ’ αυτήν την περίοδο χτίζονται τα ενετικά οχυρά της Ρόμβης και του Δασκαλειού. Το 1985 η Ρόμβη πολιορκήθηκε για την δημιουργία μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας, το 1987 για την δημιουργία διεθνούς γυμνιστικού κέντρου ενώ στις μέρες μας βρέθηκε σε δημοσιεύματα υποψήφιο για «το σφυρί» του ΤΑΙΠΕΔ. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος και ο Σύλλογος Επαγγελματιών του Τολού υποχρεώθηκαν για άλλη μια φορά στη γραφειοκρατία της τεκμηρίωσης του αυτονόητου. Η έκταση του νησιού (1,6 τ.χλμ.) και η ωραία και βατή μορφολογία του, ανοίγουν προφανώς την όρεξη σε «φιλόδοξες» κερδοσκοπικές εκμεταλλεύσεις. Η απάντηση του Πολιτιστικού Συλλόγου και του Συλλόγου επαγγελματιών στις ορέξεις του είδους υπήρξε κάθετη και αδιαπραγμάτευτη: «Το νησί Ρόμβη με τα παρακείμενα νησάκια

18 Ρόμβη, Κορωνήσι, Δασκαλειό ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Το Κορωνήσι Δασκαλειό και Κορωνήσι είναι άρρηκτα δεμένα με την τουριστική αξία, φήμη και προβολή του τόπου μας. Είναι τα στολίδια μας και ο ζωτικός μας χώρος, συνυφασμένα με την καθημερινότητά μας. Οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος «μνηστήρας» εγείρει αξιώσεις ας γνωρίζει πως, για άλλη μια φορά, θα αντιμετωπίσει την αντίδρασή μας αλλά και τις απαγορευτικές νομικές διατάξεις...». Ψηλά, πάνω απ’ τα βράχια και πάνω σε πέτρινο τοιχίο της Ρόμβης, είναι γραμμένο από παλιά με χρώμα λευκό η φράση «ΚΑΤΩ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΑΠ’ ΤΟ ΝΗΣΙ». Προς γνώση, υπόμνηση και συμμόρφωση κάθε επίδοξου κατακτητή... Η μόνη αποδεκτή αξιοποίηση για το νησάκι είναι λίγες πολύ ήπιες παρεμβάσεις για την δημιουργία πεζοπορικών μονοπατιών στην άσπιλη επικράτειά του. Για το όνομα Ρόμβη επικρατεί σύγχυση. Η ελληνικότητα της λέξης θέτει σοβαρές αμφισβητήσεις στην

σλαβική προέλευση από τη λέξη οροβάς (=νησί) αφού υπάρχει η αρχαία ελληνική λέξη όροβος, ορόβιον (το φυτό-όσπριο ρόβι) αλλά και οι λέξεις ορόβαξ (η παιονία) και ρόμβος. Ένα άλλο της όνομα είναι «νησί της Αφροδίτης».

εκπληκτική θέα προς το Τολό και τον αργολικό κόλπο και πολλοί το επιλέγουν για την γαμήλια τελετή τους. Έχουν απόλυτο δίκιο οι Τολιανοί... Χωρίς τα νησάκια του ο τουριστικός άρχοντας του Νότου θα μοιάζει γυμνός...

Κορώνα με φραγκόσυκα Γνέφουμε στο μικρό φάρο της Ρόμβης που επισημαίνει το αιχμηρό ακρωτήρι στους ναυτιλομένους και πιάνουμε πορεία για το τρίτο νησάκι του Τολού, το λιλιπούτειο, απόκρημνο Κορωνήσι. Οι βραχώδεις πλαγιές του λούζονται από καταρράκτες φραγκοσυκιών και στην κορφή του λάμπει κάτασπρο το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων. Μοιάζει με στέμμα καταστόλιστο και τις νύχτες πλανεύει τις ρομαντικές ψυχές που μαγνητίζονται από τον απαλό φωτισμό του. Το εκκλησάκι χτίστηκε από τους πρώτους Κρήτες που εγκαταστάθηκαν στο Τολό μετά το 1830. Χαρίζει

Οι Κρήτες του Τολού Το Τολό κατοικήθηκε σχεδόν αποκλειστικά από Κρήτες που ήρθαν διαδοχικά στην περιοχή την περίοδο της Τουρκοκρατίας και τα χρόνια της Επανάστασης. Το πρώτο κύμα ξέμεινε στην Αργολίδα αφού πολέμησε στο πλευρό του Μοροζίνι. Μετά το 1830 και ιδιαίτερα μετά τις δύο κρητικές επαναστάσεις, κατέφυγαν εδώ ως πρόσφυγες αρκετές οικογένειες Κρητών, μεταξύ αυτών και ιστορικοί οπλαρχηγοί. Με ψήφισμα του Καποδίστρια και βασιλικό διάταγμα του Όθωνα παραχωρήθηκε το 1834 στους αγωνιστές και πρόσφυγες της Κρήτης που έχασαν τις εστίες τους, η ακατοίκητη τότε

19 περιοχή του Τολού που αρχικά ονομάστηκε Μινώα. Το άγονον της γης έστρεψε τους Κρητικούς στην αλιεία ενώ η σπιρτάδα και η προκοπή τους μετέτρεψαν αργότερα τον μικρό οικισμό στον Δήμο Μινώας, στον οποίο προσαρτήθηκαν γειτονικά χωριά. Μετά την έναρξη των Επιδαυρίων, το 1953, η κρητική πανουργία αντιλαμβανόμενη την μεγάλη ευκαιρία του τουρισμού, δημιούργησε ένα δυναμικό θέρετρο που εξελίχθηκε σταδιακά σε έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς την δεκαετία του ’90. Με τον Καλλικράτη, το Τολό ενσωματώθηκε στον Δήμο Ναυπλιέων αλλά διατηρεί πάντα την ιδιαίτερη κρητική του ταυτότητα και την αυτονομία του. Αποτελεί και σήμερα ένα από τα πιο δυναμικά τουριστικά κέντρα της Νότιας Ελλάδας με περισσότερες από 4500 κλίνες και δυνατότητα φιλοξενίας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Στους κραδασμούς της κρίσης το Τολό αντέχει χάρη στην τουριστική του παράδοση, τους πιστούς επισκέπτες του, την φήμη, τις υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και την άρτια οργάνωση των τοπικών επαγγελματικών. Τα περισσότερα ξενοδοχεία, ταβερνάκια, μπαράκια... βρίσκονται κυριολεκτικά πάνω στο κύμα ενώ μηδανικές αποστάσεις χωρίζουν τον επισκέπτη από όλες τις πιθανές ανάγκες των διακοπών. Δίπλα ακριβώς από τον οικισμό ανοίγεται η μεγάλη, αμμουδερή και δημοφιλής παραλία Ψιλή Άμμος, πολυβραβευμένη με τη γαλάζια σημαία. Στην προέκτασή της αγγίζει την γραφική παραλία της αρχαίας Ασίνης στη θέση Καστράκι όπου και η είσοδος του αρχαιολογικού χώρου, βίγλα στη θάλασσα και αυτός. Αμέσως μετά ξεδιπλώνεται η μεγάλη, πεντακάθαρη παραλία της Πλάκας του Δρεπάνου... Όλες σε απόσταση λίγων λεπτών από την καρδιά του Τολού. Γρίφος και το όνομα «Τολό». Μια

20

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

εκδοχή το αποδίδει σε Φράγκο Επίσκοπο του 1200 που το αποκαλούσε De l’ eau, δηλαδή νερό. Μια άλλη στους Βενετούς που το αποκάλεσαν Port Aulon (Πορτ Ολών).. Ετυμολογική σπαζοκεφαλιά που περιέχει μερικές ακόμα εκδοχές και με τις οποίες καλύτερα να μην σας κουράσω. «Κρουαζιέρα θα σε πάω...» Για τα νησάκια είναι διαθέσιμα καθημερινά το καλοκαίρι οι 3 λάντζες του Τολού «Γιάννης-Γιώργος», «Ταξιάρχης» και «Έρως». Προσφέρονται για μεγάλες παρέες και συχνά οργανώνονται

γαστρονομικά ξεφαντώματα με barbecue εν πλω. Για λιγότερα άτομα υπάρχουν τα βαρκάκια στο λιμάνι και την Ψιλή Άμμο. Μπορείς, όμως να φτάσεις στα νησάκια και με ποδήλατο θαλάσσης, κανό –και με κολύμπι ακόμα- αφού οι αποστάσεις, ειδικά για τη Ρόμβη και το Κορωνήσι είναι μηδαμινές. Δρομολόγια και μικρές κρουαζιέρες ξεκινούν από το λιμάνι του Τολού και για άλλες περιοχές και νησιά του Αργολικού Κόλπου, την Ύδρα, τις Σπέτσες, τον Πόρο... αλλά και την Μονεμβασιά. Οργανώνονται επίσης εκδρομές για τους Δελφούς, την Ολυμπία, τον Μυστρά κ.ά.

Νησάκια στο στόχαστρο Πέρασαν Βησιγότθοι, Σλαύοι, Αβαροί, Τούρκοι, πειρατές... Και τα νησάκια επέζησαν με τα ιστορικά τους ερείπια να κοσμούν και να τιμούν την απρόσβλητη ομορφιά τους. Οι νέοι επιδρομείς, όμως, λέγονται επενδυτές. Και μαζί τους φέρουν σύγχρονα όπλα που προξενούν βλάβες ανεπανόρθωτες. Πέραν του Τολού, ο θαλάσσιος περίγυρος των νησιών αποτελεί τον καθημερινό χώρο αλιείας των ψαράδων του Δρεπάνου, της Κάντιας, των Ιρίων, της Κοιλάδας κλπ. Ζωτικής σημασίας για τους εναπομείναντες ψαράδες που τροφοδοτούν με ολόφρεσκα

21 θαλασσινά το τραπέζι του επισκέπτη. Τα νησιά της Ελλάδας, πάνω από 6000 με τις βραχονησίδες, αποτελούν το ήμισυ της ταυτότητάς μας. Σμίλεψαν την ταξιδιάρικη ψυχή μας, ισορροπούν θαυμαστά με τις ορεινές μας ομορφιές και αποτελούν μοναδική, ανεκτίμητη περιουσία της χώρας μας. Ας τα υπερασπιστούμε με πάθος αν δεν θέλουμε να τα θρηνήσουμε.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΤΟΛΟ ΠΡΟΣΒΑΣΗ Το Τολό απέχει μόλις 10 χλμ απ’ το Ναύπλιο, 28 χλμ από τις Μυκήνες και 23 από το Άργος ενώ σε απόσταση 32 χλμ βρίσκεται το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου με το περίφημο ιερό του Ασκληπιού.

Διαμονή και φαγητό Χιλιάδες επιλογές για κάθε βαλάντιο, σύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες, camping, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενώνες, δίπλα στη θάλασσα αλλά και στα υψώματα της πόλης με πανοραμική θέα στον κόλπο. Διεθνής αλλά και Μεσογειακή κουζίνα με κυρίαρχο το φρέσκο ψάρι και τους θαλασσινούς μεζέδες. Γευτείτε οπωσδήποτε την ψαρόσουπα και το παραδοσιακό ΣΑΒΟΡΙ, μια ειδική νόστιμη σάλτσα που συνοδεύει τα τηγανητά ψάρια.

Σε μικρή απόσταση Η όμορφη και αρχοντική Ασίνη, το γραφικό Δρέπανο με τα φημισμένα μανταρίνια του, το Βιβάρι με τη λιμνοθάλασσα, η Κάντια και τα Ίρια, είναι όλα καλά οργανωμένα θέρετρα με πολλά αξιοθέατα. Το Πόρτο Χέλι, η Ερμιόνη, η γραφική Κοιλάδα... Και φυσικά, μια δρασκελιά το αγαπημένο Ναύπλιο.

Πολιτισμός-Διασκέδαση Τίποτε δεν θα σας λείψει στη βραδυνή σας έξοδο. Με 2500 μόνιμους κατοίκους στους οποίους προστίθενται περισσότεροι από 5000 επισκέπτες το καλοκαίρι, ότι επιθυμήσει η διάθεσή σας στο

Τολό θα το βρείτε. Τα φεστιβάλ της Επιδαύρου, του Ναυπλίου, του Άργους, φροντίζουν για τους λάτρεις του θεάτρου, της κλασικής μουσικής, των σύγχρονων παραστάσεων και συναυλιών. Γλέντι μέχρι πρωίας, ρομαντικές βραδιές με απαλή μουσική δίπλα στη θάλασσα, διαλέξεις, προβολές και κάθε είδους εκδηλώσεις προσφέρονται απλόχερα το καλοκαίρι. Στα ιδιαίτερα παραδοσιακά έθιμα του Τολού ανήκουν η περιφορά του Επιταφίου την Μεγάλη Παρασκευή που γίνεται μέσα στη θάλασσα, κατά μήκος της ακτής και τον συνοδεύουν σε παράλληλη διαδρομή βάρκες και πυροφάνια. Στα Θεοφάνεια το Τολό είναι ένα από τα ελάχιστα μέρη της χώρας όπου ο Σταυρός βυθίζεται και στα παγωμένα νερά βουτάνε οι ψυχωμένοι νέοι για να τον εντοπίσουν. Τον Ιούνιο αναβιώνει το έθιμο του Κλείδωνα. Στο τέλος του Σεπτέμβρη γίνεται η Γιορτή του Ψαρά. Ευχαριστούμε: Τον κ. Δημήτρη Σκαλίδη, ιστορικό πρώην Πρόεδρο του Συλλόγου Επαγγελματιών, τον Κων/νο Γεωργιδάκη, νυν Πρόεδρο του Συλλόγου, τον Στάθη Κωτσιόπουλο (ξεν. ΠΑΝΟΡΑΜΑ) και τον Γιώργο Γεωργιδάκη, για την πολύτιμη υποστήριξή τους, την φιλοξενία, την ξενάγηση, τις πληροφορίες τους. Ιδιαίτερα ευχαριστώ προσωπικά την Αρχαιολόγο και Γραμματέα του Πολιτιστικού Συλλόγου Μαρίνα Κεφάλα. Οι έγκυρες ιστορικές-αρχαιολογικές πληροφορίες του κειμένου προέρχονται από δικές της σημειώσεις. Σημείωση Όλοι σχεδόν οι επιχειρηματίες στον τουρισμό του Τολού είναι ανώτατης και ανώτερης κατάρτισης από σχολές τόσο της Ελλάδας όσο και του εξωτερικού.

Tolon Holidays hotel ****

TOLO hotel***

SKALIDIS apartments***

ALONIA studios-maisonettes***

Tolon Holidays hotel - Tel. 0030 27520 58401-3, Fax 59050, e-mail: tolohol@otenet.gr TOLO hotel - Tel. 0030 27520 59248 / 59464, Fax 59689, e-mail: skalidis@hoteltolo.gr Alonia Studios-Maissonettes: Tel.: 0030 27520 59345, e-mail: tolohol@otenet.gr Skalidis Apartments: Tel.: 0030 27520 59058, e-mail: skalidis@hoteltolo.gr TOLON 21056, Peloponnese, Hellas w w w. t o l o n - h o l i d a y s . g r / w w w. h o t e l t o l o . g r

Discover the Peloponnese enjoying Hellenique hospitality in one of our accomodation

26

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Χαρά Καλλιάνου |

Κων/νος Ντόκος

Δρέπανο Αργολίδας

των κήπων και της θάλασσας Μια φορά μεγάλωσα μια και η πατρίδα με περιπάτους ορθρινούς χειμώνες καλοκαίρια ο δομέστικος του ονείρου… Νίκος Καρούζος Ποιος θα μπορούσε να αντισταθεί σ’ έναν τόπο που παντρεύει τα χρώματα της γης και του ουρανού; Ποιος θα μπορούσε να αντισταθεί στα παιχνίδια του ήλιου κατά την ανατολή και τη δύση, στις απόκρυφες μεριές αυτού του τόπου που αφήνει στον επισκέπτη την αίσθηση της απόλυτης ευδαιμονίας; Το χωριό αυτό που με περίσσια υπομονή αναδύθηκε μέσα από ιστορικές περιπέτειες και κατακτήσεις, δεσπόζει σήμερα ελεύθερο και ομορφότερο από ποτέ. Συνορεύει από τη μια πλευρά με το Τολό και την Αρχαία Ασίνη και από την άλλη πλευρά με το χωριό Βιβάρι. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ερείπια του κάστρου της Αρχαίας Ασίνης είναι ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος της περιοχής με πολύ μεγάλη επισκεψιμότητα. Το Δρέπανο είναι κτισμένο στο πίσω μέρος του μικρού λόφου Μύλος (Άγιος Νικόλαος) με θέα την καταγάλανη θάλασσα του αργολικού κόλπου. Χωριό δύο όψεων που συνδυάζει τους καταπράσινους λόφους με εκτάσεις εσπεριδοειδών και τα διάφανα νερά της παραλίας της Πλάκας. Το Δρέπανο, που μέχρι το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ονομαζόταν «Χαϊδάρι», οφείλει την ονομασία του στο εδαφικό του σχήμα που μοιάζει με δρεπάνι. Η πανοραμική θέα κόβει την ανάσα, οι εκτάσεις εσπεριδοειδών και τα κρυστάλλινα νερά της παραλίας της Πλάκας και του αργολικού κόλπου δημιουργούν έντονα το συναίσθημα της ευφορίας. Χαρακτηριστικό του χωριού είναι τα στενά γραφικά ανηφορικά δρομάκια με την αστείρευτη θέα και τις πολύχρωμες βουκαμβίλιες που διεγεί-

ρουν τις αισθήσεις ακόμα και του πιο απαιτητικού επισκέπτη. Είναι κατά βάση ένας αγροτικός οικισμός με έντονο το παραδοσιακό στοιχείο, μόλις 9 χλμ μακριά από το κέντρο του Ναυπλίου, γεγονός που το καθιστά πόλο έλξης τους θερινούς μήνες. Από τα νησάκια του Τολού και καθώς εκτείνεται η ακρογιαλιά αρμονικά αγκαλιάζεται η παραλία της Πλάκας. Το «διαμάντι» του Δρεπάνου βραβεύεται επί πολλά συναπτά έτη με την γαλάζια σημαία, δείγμα ότι είναι από τις καθαρότερες θάλασσες του αργολικού κόλπου. Πόλος έλξης κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες καθώς παρέχει όλες τις ανέσεις στον οποιοδήποτε θελήσει να την επισκεφθεί. Όμορφα ξενοδοχεία, επιπλωμένα ενοικιαζόμενα δωμάτια και παραδοσιακές κατοικίες, γραφικές ταβέρνες με εκλεκτό ψαράκι παρέα με το θρόισμα

27

28 Δρέπανο

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

του κύματος είναι ο ιδανικός συνδυασμός για την απόλυτη χαλάρωση. Για τους πιο περιπετειώδεις, οργανωμένα κάμπινγκ με το στοιχείο της φύσης να δεσπόζει βρίσκονται κατά μήκος της παραλίας ενώ το πράσινο των δέντρων και το γαλάζιο της θάλασσας γαληνεύει το μυαλό και το αφήνει να ξεφεύγει σε μαγευτικές εικόνες. Τέλος, τους καλοκαιρινούς μήνες διοργανώνονται πάρτι με μεγάλη απήχηση από τον κόσμο που απολαμβάνει τη διασκέδαση σε σχέση με το μοναδικό περιβάλλον. Όσοι αγαπούν την ανταριασμένη θάλασσα, τους χειμερινούς μήνες μπορούν να απολαύσουν έναν μαγευτικό περίπατο κατά μήκος της παραλίας με φόντο το Τολό. Άγρια κύματα ξεβράζονται στην αμμουδιά και οι αγέρηδες στήνουν χορό με τα φύλλα των δέντρων. Φημισμένα είναι τα εσπεριδοειδή και τα κηπευτικά του Δρεπάνου. Οι καλλιέργειες ευδοκιμούν σε φυσικά θερμοκήπια, προστατευμένες από τα άσχημα καιρικά φαινόμενα του χειμώνα. Κάθε εβδομάδα πραγματοποιείται παζάρι όπου οι ντόπιοι παραγωγοί εκθέτουν τα εκλεκτά τους προϊόντα. Λόγω της μορφολογίας του εδάφους υπάρχουν πεδινά αλλά και ημιορεινά μέρη. Ο περίπατος μέσα στη φύση αφήνει τα πνευμόνια να γεμίσουν από καθαρό οξυγόνο και να φιλτράρουν το μυαλό. Δεν είναι τυχαίο που πάρα πολλοί επισκέπτες αποφάσισαν να αγοράσουν εξοχικά για τον μόνιμο προορισμό των διακοπών τους, μη μπορώντας να αντισταθούν στην μοναδική πανοραμική θέα που προβάλει από τους πρόποδες των λόφων και στα ανηφορικά δρομάκια γεμάτα από αγριολούλουδα απαράμιλλης ομορφιάς. Οι κάτοικοι εκτός από την γεωργία ασχολούνται με την κτηνοτροφία, το εμπόριο και την αλιεία. Όμορφα γραφικά ταβερνάκια κοσμούν την πλατεία

του χωριού με ποιοτικά ντόπια κρέατα, ολόφρεσκο ψαράκι και παραδοσιακές λιχουδιές. Τις εντυπώσεις κλέβει το ευχάριστο περιβάλλον με τους καταστηματάρχες πάντα στη διάθεση των πελατών τους. Στην πλατεία του Δρεπάνου δεσπόζει η εκκλησία των Αγίων Ανδριανού και Ναταλίας, πολιούχων του χωριού. Είναι κτισμένη προ του 1830 που γιορτάζει στις 26 Αυγούστου όπου και διοργανώνεται κάθε χρόνο το μεγαλύτερο παραδοσιακό πανηγύρι της περιοχής με άφθονο τραγούδι, χορό και γλέντι μέχρι τις πρωινές ώρες. Λίγα μέτρα πιο κάτω, τα χαλάσματα του πέτρινου ανεμόμυλου ξυπνούν μνήμες της τοπικής παράδοσης. Περιμετρικά του χωριού αξίζει κανείς να επισκεφτεί τα ξωκλήσια της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Νικολάου. Κάθε ξωκλήσι βρίσκεται σε ιδιαίτερη τοποθεσία με θέα μαγευτική. Στο γραφικό Βιβάρι... Ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο του Δρεπάνου το πρώτο χωριό που συναντά κανείς είναι το Βιβάρι. Ένα μικρό, παραθαλάσσιο, γραφικό ψαροχώρι με φόντο τα ενετικά χαλάσματα και το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου που το χρησιμοποιούσαν παλαιότερα ως Φάρο. Χρωστάει το όνομά του στη λιμνοθάλασσα που εκτείνεται ανάμεσα στον ομώνυμο οικισμό και το Δρέπανο και η οποία αποτελεί οικοσύστημα αναπαραγωγής ψαριών. Το Βιβάρι επάξια χαρακτηρίζεται ως τόπος μοναδικής ομορφιάς ηρεμίας και γαλήνης αφού είναι το μοναδικό χωριό της περιοχής με φυσικό λιμάνι προστατευμένο από τους ανέμους, γεγονός που το καθιστά ιδανικό αγκυροβόλι πολλών ιδιωτικών σκαφών. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την αλιεία αλλά και με το

29 εμπόριο και τη γεωργία. Κυριολεκτικά πάνω στο κύμα οι ψαροταβέρνες εκτείνονται κατά μήκος της παραλίας. Το καλοκαίρι, μετά το μπάνιο στα πεντακάθαρα νερά του κολπίσκου, την όρεξη στους επισκέπτες ανοίγουν ολόφρεσκα μπαρμπούνια, τσιπούρες μπακαλιαράκια με την μεθυστική μυρωδιά τους. Το βράδυ, η επιβλητική ομορφιά του φεγγαρόφωτου αντικατοπτρίζεται στην επιφάνεια της θάλασσας και ειδικά τον δεκαπενταύγουστο δημιουργεί ένα πρωτόγνωρο αίσθημα ρομαντισμού που ο καθένας θα ήθελε να ζήσει. Ένας περίπατος στην αμμουδιά θα αφήσει τις καλύτερες εντυπώσεις καθώς από τη μια πλευρά τα πευκάκια στο δρόμο και από την άλλη πλευρά τα ψαροκάϊκα δίνουν το παραδοσιακό στοιχείο που αναζητά κανείς σε ένα τόσο γραφικό μέρος. Εντύπωση προκαλεί ο ιερός ναός του Προφήτη Ηλία στο κέντρο του χωριού, δίπλα στη θάλασσα, δεδομένου ότι οι ομώνυμες εκκλησίες οφείλουν να βρίσκονται σε κορυφές βουνών ή λόφων. Αξιόλογες εκκλησίες αποτελούν η Παναγία η Λεύκα με την πανοραμική θέα προς τη λιμνοθάλασσα και τον αργολικό κόλπο. Από εκείνο το σημείο ισχύει η έκφραση «μία εικόνα ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις», ένας συνδυασμός βουνού, θάλασσας και

των ερειπίων του Ενετικού Φρουρίου. Τα χρώματα που αναδύονται κατά τη δύση του ηλίου μοναδικά. Τέλος, μοναδικής ομορφιάς ξωκλήσι είναι του Αγίου Σπυρίδωνα. Το εκκλησάκι είναι κτισμένο κυριολεκτικά στην όχθη της λιμνοθάλασσας και αποτελεί πόλο έλξης πολλών κατοίκων της περιοχής. Στο Βιβάρι υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια και παραδοσιακές κατοικίες που ο καθένας μπορεί να απολαύσει τις διακοπές του σε ένα ζεστό και όμορφο και φιλικό περιβάλλον.

Με πολύ µεράκι για δηµιουργία, παντρέψαµε το όραµά µασ για την αναβίωση τησ αλλοτινήσ αρχοντιάσ του παλιού Ναυπλίου µε την επιθυµία µασ για ανέση και την πολυτέλεια τησ σύγχρονησ ζωήσ. Η πανσιόν που βρίσκεται στο κέντρο τησ πόλησ, στεγάζεται σ' ένα όµορφο νεοκλασσικό κτήριο πρόσφατα ανακαινισµένο και διαθέτει 5 δωµάτια και δύο σουίτεσ. Κοινά χαρακτηριστικό τουσ, η σύγχρονη άνεση και η αλλοτινή αρχοντιά.

Βασ. Κωνσταντίνου 19, Ναύπλιο Τηλ. 27520 96150, 96151 Fax. 27520 96159

32

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Ελένη Α. Παπαδοπούλου |

Νίκος Κασσέρης

Έχει το ομορφότερο φυσικό λιμάνι της Μεσογείου. Με το κάστρο και τα χρωματιστά αρχοντικά του, μοιάζει με ζωγραφιά σε θάλασσα παραμυθιού. Σε μια χούφτα χώμα και πέτρα χώρεσαν τόση ταραχή και ιστορία, τόσο κάλλος, που γονατίζει και την φαντασία...

33

Καστελλόριζο

η Μεγίστη φρυκτωρία

34 Καστελλόριζο ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Ακρίτες στο Αρχιπέλαγος Το ακριτικό μας μικρονήσι με την τεράστια στρατηγική του σημασία, πρωταγωνιστεί και πάλι στο ιστορικό προσκήνιο με την ελληνική ΑΟΖ. Η αγέρωχη Κυρά της Ρω, θα στέκει για πάντα στη μοναχική της φρυκτωρία να ελέγχει την καθημερινή έπαρση της σημαίας μας. Μας άφησε κληρονομιά την γενναία της αύρα. Το νησί κατοικείται από την Νεολιθική τουλάχιστον εποχή και λόγω της κομβικής του θέσης υπήρξε και παραμένει στο στόχαστρο κάθε λογής και εποχής κατακτητών. Καστελλόριζο ονομάστηκε την εποχή που το κατέλαβαν οι Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου, τον 14ο μ.Χ. αι.. Μια εκδοχή το θέλει παραφθορά του Castello Rosso (Κόκκινο Κάστρο), από το κοκκινωπό χρώμα του νησιού, ή από το

κόκκινο οικόσημο του 8ου Μεγάλου Μαγίστρου των Ιπποτών της Ρόδου. Το κάστρο είναι χτισμένο στα κρηπιδώματα ελληνιστικών οχυρώσεων και η πόλη χτίστηκε στην προέκταση τους, απ’ όπου και μία ακόμη εκδοχή: «στου Καστελιού τη ρίζα». Το αρχαίο -και σημερινό τηςόνομα «Μεγίστη» το έχει απ’ τον καιρό που εγκαταστάθηκαν εδώ –μετά τους Αχαιούς- οι Δωριείς. Το χρωστάει στο γεγονός ότι είναι το μεγαλύτερο ενός συμπλέγματος από 15 μικρονήσια. Παρ’ όλα αυτά η έκτασή του είναι μόλις 7,35 τετραγωνικά χιλιόμετρα που ωστόσο φτάνει με τα υπόλοιπα νησάκια του τα 10. Ένα ταξί κι ένα μικρό λεωφορείο είναι όλα κι όλα τα δημόσια μεταφορικά του μέσα και πάνω κάτω 400 οι μόνιμοι κάτοικοι σήμερα. Το καλοκαίρι ζωντανεύει με τους πολλούς επισκέπτες τους, ανάμεσά τους

και οι ξενιτεμένοι που δεν λησμονούν ποτέ την μικρή τους πατρίδα. Ετούτο το μικρό θαύμα του Αρχιπελάγους, είναι το νοτιοανατολικότερο σύνορο της Ελλάδας και της Ευρώπης. Η εκστρατεία του Νίκου Λυγερού για την θέσπιση και οριοθέτηση της Ελληνικής ΑΟΖ ανέδειξε την στρατηγική σημασία του Καστελλόριζου για τη χώρα μας αφού επιτρέπει την αρραγή σύνδεση της ελληνικής ΑΟΖ με αυτήν της Κύπρου και την κατοχύρωση σπουδαίων θαλάσσιων οικοπέδων με εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα. Από τα τουρκικά παράλια, την σημερινή πόλη Κας (Αντίφυλλος ή Αντίφελλος, αρχαία ελληνική πόλη της Λυκίας) απέχει λιγότερα από 2 ναυτικά μίλια. Κατοικημένα από φαροφύλακες και βοσκούς είναι τα δύο νησάκια Στρογγύλη και Ρω. Τίποτε δεν μπορεί να συγχωρήσει την διαρκή αδιαφορία των

35

36 Καστελλόριζο ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Ο Λυκιακός, ναόσχημος τάφος σύγχρονων κυβερνήσεων για τις ευαίσθητες, ακριτικές φρυκτωρίες της πατρίδας μας, την υποτίμηση και αποσιώπηση της αξίας τους. Η ιστορία κατά έναν τρόπο τους εκδικήθηκε με την Δέσποινα Αχλαδιώτη, την θρυλική Κυρά της Ρω που επί 40 χρόνια ακούραστη ύψωνε κάθε μέρα την ελληνική σημαία στο βραχονήσι που διάλεξε για «μοναστήρι» της. Διατηρητέο και ανεκτίμητο Ενταγμένο στο Δίκτυο Natura 2000, χαρακτηρισμένο Τοπίο Ιδιαίτερο Φυσικού Κάλλους, το Καστελλόριζο με τους βραχώδεις σχηματισμούς του θεωρείται αδιατάρακτος οικολογικός παράδεισος με σημαντική και σπάνια χλωρίδα και πανίδα. Παρά τις πολλαπλές καταστροφές που υπέστη από στους δύο παγκοσμίους πολέμους αλλά και τον προγενέστερο σεισμό του 1926, οι Καστελλοριζιοί που επέστρεψαν μετά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο στο νησί ακολούθησαν το παραδοσιακή δωδεκανησιακή αρχιτεκτονική,

χτίζοντας δίπατες ή τρίπατες οικίες, με στενό μέτωπο, δίρριχτες κυρίως κεραμοσκεπές, βαμμένες με έντονα, λαμπερά χρώματα και εξωτερικά ομοιόμορφα. Ο μοναδικός οικισμός του συμπλέγματος, με το εντυπωσιακό Κορδόνι αρχοντικών της προκυμαίας, είναι χτισμένος αμφιθεατρικά κάτω από το κάστρο και αποτελείται από τις 3 συνοικίες Μανδράκι, Πηγάδια και Χωράφια. Είναι ένας από τους γραφικότερους του Αιγαίου. Μερικά από τα αξιόλογα δημόσια κτήρια είναι η Νέα Αγορά και το Δημαρχείο, η Σαντραπεία Αστική Σχολή, το Εντευκτήριο –νηπιαγωγείο των αρχών του 20ου αι. Το γαρ πολύ των ζηλωτών Αδιαμφισβήτητη η ελληνικότητα του ακριτικού μας διαμαντιού όπως μαρτυρούν τα νεολιθικά, κλασικά, ελληνιστικά και άλλα ευρήματα, σημαδεύτηκε ωστόσο, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, από το πέρασμα πολλών κατακτητών. Την Μινωική και Μυκηναϊκή

εποχή αποτελούσε ενδιάμεσο εμπορικό σταθμό της Κρήτης με την Κύπρο. Πήρε μέρος στον τρωικό πόλεμο και ως σύμμαχος των Αθηναίων πολέμησε εναντίον των Περσών. Εδώ λατρεύτηκε ο Απόλλων Μεγιστεύς, λατρεία που συναντάμε και στα παράλια της Μικράς Ασίας. Το νησί βίωσε την περσική κατάκτηση ενώ από τον 4ο π.Χ. αι. ως τους ρωμαϊκούς χρόνους πορεύτηκε διαδοχικά υπό τα κράτη της Ρόδου, της Αλικαρνασσού, του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μετά την διάλυση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας περιήλθε στο Βυζάντιο. Μετά

37

τους Ιππότες της Ρόδου, δέχτηκε κύματα κατακτητών Αιγυπτίων, Καταλανών, Ισπανών, Τούρκων. Μετά τα πρώτα μαρτυρικά χρόνια της τουρκοκρατίας κατάφεραν να αναπτύξουν εμπορικές συναλλαγές με την Μικρά Ασία, να δημιουργήσουν εκεί αποικίες και να πετύχουν ένα είδος αυτονομίας έναντι ετήσιου φόρου. Είναι η περίοδος σημαντικής ακμής για το Καστελλόριζο. Συμμετείχαν στους αγώνες της Εθνεγερσίας αλλά δεν κατάφεραν να ενταχθούν στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Από την Μικρασιατική καταστροφή και έπειτα διαδοχικές επιδρομές και

πόλεμοι θα ισοπεδώσουν το νησί και θα στείλουν τους ανθρώπους του μετανάστες στους 5 ανέμους. Το 2013 μετρούσε περίπου 8000 ψυχές. Σήμερα σε μία μόνο πόλη της Αυστραλίας ζουν περισσότεροι από 10000 Καστελλοριζιοί. Στην Ελλάδα ενσωματώθηκε το 1948 μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα ως αντιστάθμισμα για τη συνεισφορά της χώρας στους αγώνες κατά του άξονα. Το νησάκι Ρω Κατοικημένο κι αυτό από την αρχαιότητα όπως απέδειξαν τα

αρχαιολογικά του ευρήματα, σε απόσταση αναπνοής από τα μικρασιατικά παράλια. Στο μικρό πεταλόσχημο λιμανάκι του υπάρχει το αιγιοπελαγίτικο εκκλησάκι του Αη-Γιώργη και στην κορφή του τα λείψανα αρχαίας οχύρωσης. Σαράντα χρόνια έζησε στο νησάκι αυτό η Δέσποινα Αχλαδιώτη, στην αρχή με τον σύζυγό της, ύστερα, όταν τον έχασε, με την τυφλή μητέρα της. Μετά απόμεινε ολομόναχη και ως τα 92 της χρόνια (1982) ύψωνε κάθε μέρα την σημαία για να κρατήσει το νησάκι ελληνικό. Η προσφορά της υπήρξε αποφασιστική ιδιαίτερα μετά τα

38 Καστελόριζο ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

γεγονότα του 1974, όταν οι τούρκοι πήγαιναν κρυφά και κάρφωναν στο νησάκι τη δική τους σημαία. Την Ρω μισθώνει ο Δήμος Μεγίστης κάθε 4 χρόνια για βοσκοτόπι. Πάνω του υπάρχουν τα φτωχικά κτίσματα της αγροικίας που φιλοξένησαν την ηρωική Κυρά του. Τι να επισκεφτείτε Ξεκινήστε, για λόγους τιμής, από την πλατεία Χωραφιών όπου βρίσκεται η προτομή της Κυράς της Ρω. Ανεβείτε στο Κάστρο των Ιπποτών της Ρόδου. Επισκεφτείτε το Μουσείο με σημαντικά εκθέματα όπως επιγραφές, αμφορείς, λυκιακά ανάγλυφα, επιτύμβιες στήλες

39

κ.ά. από την αρχαία Μεγίστη αλλά και ευρήματα μεταγενέστερων ιστορικών περιόδων. Τον εντυπωσιακό λυκιακό τάφο του 4ου π.Χ. αι. Ναόσχημος, ύψους 3 και πλάτους 2,70 μ. με ιωνικού ρυθμού πρόσοψη, εντός του οποίου σώζονται οι λίθινες νεκρικές κλίνες. Την ακρόπολη της αρχαίας Μεγίστης στο Παλαιόκαστρο, τα κυκλώπεια τείχη, τα λείψανα αρχαίου οικισμού με πλήθος κτισμάτων και τις δεξαμενές με τα λαξεμένα σκαλοπάτια. Τον μητροπολιτικό ναό των Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης που δεσπόζει πάνω απ’ το Μανδράκι, καμάρι και θρησκευτικό κέντρο

των κατοίκων, εξαιρετικής αρχιτεκτονικής και εικονογράφησης.

12 μονολιθικοί, γρανιτένιοι κίονες από τον ναό του Απόλλωνα στα Πάταρα της Λυκίας στηρίζουν τη στέγη της εκκλησίας. Ανεβείτε 401 σκαλοπάτια για να φτάσετε στον Άη-Γιώργη του βουνού που περιβάλλεται από εντυπωσιακές φυσικές πλάκες. Εντός της Μονής υπάρχει κατακόμβη και το εκκλησάκι Άγιος Χαράλαμπος. Υπάρχουν ακόμα τουλάχιστον 15 εκκλησίες, απόδειξη της θρησκευτικότητας του τόπου. Με καϊκι θα πάτε στην περίφημη Γαλάζια Σπηλιά. Από τα πιο θαυμαστά σπηλαιώδη μορφώματα

του Αιγαίου όπου τα παιχνίδια του φωτός ξεδιπλώνουν όλες τις αποχρώσεις του γαλάζιου. Το σπήλαιο λέγεται και Φώκιαλη γιατί αποτελεί καταφύγιο για τις φώκιες. Με καϊκι θα πάτε στο νησάκι Στρογγύλη για να γνωρίσετε από κοντά τους μόνους κατοίκους του, τους φαροφύλακες και να κολυμπήσετε σε αστραφτερά νερά. Να σημειώσουμε τέλος, ότι τα γυρίσματα, της βραβευμένης με όσκαρ ταινίας «Mediterraneo» του Γκαμπριέλε Σαλβατόρες, που έγιναν στο Καστελλόριζο βοήθησαν πολύ την τουριστική φήμη του νησιού.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ Πώς θα φτάσετε

Γεύσεις

Με πλοίο από τον Πειραιά αλλά και από τα υπόλοιπα νησιά της Δωδεκανήσου, από την Κρήτη και τις Κυκλάδες. Με συμβατικό ferry από Πειραιά θα ταξιδέψετε περίπου 7-10 ώρες ανάλογα με τους ενδιάμεσους σταθμούς. Με High speed ferries αντίστοιχα 5.30 έως 8.30 ώρες. Αεροπορικώς μέσω Ρόδου. Θα πρέπει να ενημερώνεστε πριν την αναχώρησή σας για τα δρομολόγια γιατί τροποποιούνται τακτικά.

Στα παραδοσιακά εδέσματα του νησιού ανήκουν οι ρεβυθοκεφτέδες, το γαμοπίλαφο, το κατσικάκι γεμιστό με ψίχα ψωμιού. Από τα γλυκά περίφημα είναι τα κατουμάρια, είδος ζύμης που τυλίγεται, ψήνεται και πασπαλίζεται με ζάχαρη και μπαχαρικά. Τα στραβά είναι η τοπική παραλλαγή του σιροπιαστού με καρύδι και μπαχαρικά. Και βέβαια, φρέσκο ψάρι, ψαρομεζέδες και ουζάκι ή ότι άλλο τραβάει η όρεξή σας.

Γιορτές και έθιμα

Διαμονή-Διασκέδαση

Παραμονή του Προφήτη Ηλία (19/7) υπάρχει το έθιμο να πέφτουν οι κάτοικοι με τα ρούχα στη θάλασσα. Παραμονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 14 Αυγούστου, οι νέοι του νησιού ανάβουν φωτιές και τις υπερπηδούν. Γίνονται ακόμα τα πανηγύρια των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (21/5) και της Αγίας Παρασκευής στις 26 Ιουλίου. Παραδοσιακές γιορτές είναι ακόμα τα Θεοφάνεια και η Λαμπρή.

Υπάρχουν αρκετά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα στο νησί αλλά μην διακινδυνεύσετε το ταξίδι χωρίς κράτηση. Η διασκέδαση μέχρι πρωίας δεν θα σας λείψει. Ωστόσο, είναι νησί για ήρεμες διακοπές. Δεν θα βρείτε μεγάλες αμμουδερές παραλίες αλλά θα βρείτε παντού κρυστάλλινα νερά για κολύμπι, ψάρεμα, βουτιές... Για τις περισσότερες μετακινήσεις σας εντός της πρωτεύουσας δεν θα χρειαστείτε μεταφορικό μέσο.

Χρήσιμα τηλέφωνα Δήμος Μεγίστης: 22460 49269, 22460 49232 Λιμεναρχείο: 22460 49270

42

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ Γιάννης Φαρσαράκης

Κρυμμένοι μέσα σε βαθειά χαράδρα, μεγαλοπρεπείς και επιβλητικοί, κυρίαρχοι με την βοή τους σε όλη την περιοχή, ορθώνονται με το τεράστιο ύψος τους οι καταρράκτες της Λεπίδας, ένα μνημείο της φύσης για την Ορεινή Κυνουρία.

43

Λεπίδα

μαγικοί καταρράκτες στον Πάρνωνα

44 Λεπίδα

© Φ.Δ. Πάρνωνα-Μουστού

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ

Ε

δώ και 25 εκατομμύρια χρόνια, από τη Μειόκαινο εποχή, η φύση σμιλεύει αδιάλειπτα τον ορεινό όγκο του Πάρνωνα, πλήθος βουνοκορφών, πανέμορφα οροπέδια, φαράγγια απαράμιλλης και άγριας ομορφιάς και βαθιές κοιλάδες σχηματίζουν το ποικιλόμορφο ανάγλυφό του. Τρία ποτάμια-χείμαρροι πηγάζουν από τις ανατολικές πλαγιές της οροσειράς του Πάρνωνα καταλήγοντας στον Αργολικό κόλπο, ο Τάνος, ο Βρασιάτης και ο Δαφνώνας. Ένα θαυμαστό κόσμο, που εντυπωσιάζει και σαγηνεύει, αποτελούν τα φαράγγια του Βρασιάτη. Το φαράγγι των Σπηλακιών, της Λεπίδας, του Λούλουγκα, της Μαζιάς, της Κουτουπούς, της Ζαρμπάνιτσας, με ανάγλυφους σχηματισμούς, εντυπωσιακούς καταρράκτες, αμέτρητες μικρές λίμνες, στενά περάσματα και με πλούσια χλωρίδα στην οποία κυριαρχούν τα θεόρατα και αιωνόβια πλατάνια, ξεδιπλώνουν αμέτρη-

τες καταπληκτικές διαδρομές, διαφορετικού βαθμού δυσκολίας και χρονικής διάρκειας. Η διάσχισή τους αποτελεί αξέχαστη εμπειρία. Η περιοχή του είναι επίσης γεμάτη και από πολλές σπηλιές. Κοντά στη Μονή Αγίου Νικολάου Σίντζας είναι η περίφημη σπηλιά του Διονύσου. Σύμφωνα με τη μυθολογία εδώ μεγάλωσε ο Διόνυσος με τη φροντίδα της Ινώς. Αξιόλογα είναι επίσης τα σπήλαια της Σωτήρας κοντά στον Πλάτανο και του Άσουλα στο Χάραδρο. Θα πρέπει επίσης να αναφερθούν, η καταβόθρα Δέρσειος (οροπέδιο της Παλιόχωρας) και το εντυπωσιακό σπηλαιοβάραθρο Πρόπαντες με βάθος 315 μ. κοντά στο Παλαιοχώρι. Εκτός από τις φυσικές ομορφιές ο επισκέπτης θα θαυμάσει στα φαράγγια και αρκετά περίτεχνα έργα του ανθρώπου στο χθες, αρμονικά δεμένα με το περιβάλλον, όπως ασκηταριά, κάστρα, πέτρινα γεφύρια και καλοχτισμένα καλντερίμια.

Στη Λεπίδα Το φαράγγι της Λεπίδας με τους επιβλητικούς καταρράκτες του είναι ένα από τα ομορφότερα και πιο άγνωστα θαύματα της φύσης του βουνού Πάρνωνας. Ξεκινάει απο ένα οροπέδιο με χαμηλή βλάστηση στις βόρειες παρυφές του βουνού ανάμεσα στο χωριό Αγιος Ιωάννης και στην μονή Μαλεβής, τον Ξερόκαμπο. Στην ανατολική πλευρά του οροπέδιου, πάνω σε κωνικό λόφο δεσπόζει φύλακας της περιοχής το μεσαιωνικό κάστρο της Ωριάς, κτισμένο την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Σύμφωνα με την παράδοση, το κάστρο ανήκε σε μια γενναία και όμορφη Φράγκισα αρχόντισσα, που πολεμούσε μέσα από αυτό 12 χρόνια τους Τούρκους. Όταν τελικά το κάστρο καταλήφθηκε με δόλο, η αρχόντισσα πήδησε από τα τείχη στο κενό, προκειμένου να μην τη συλλάβουν αιχμάλωτη οι εχθροί. Την ιστορία αυτή αφηγείται το γνωστό δημοτικό τραγούδι.

45

46 Λεπίδα

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ

Από το κάστρο, διασώζονται λείψανα του οχυρωτικού περιβόλου, των πυλών και ενός πύργου. Από την κορφή του κάστρου ακούγεται η βοή του πρώτου καταρράκτη του φαραγγιού που βρίσκεται ακριβώς από κάτω. Εκεί τα πεντακάθαρα νερά από το ποταμάκι που διασχίζει το οροπέδιο αφήνουν τον ίσκιο των πλατανιών που τα σκεπάζουν σε όλη την διαδρομή τους ως εδώ και μπαίνουν στον σμιλεμένο και λείο, γυμνό από βλάστηση ασβεστόλιθο του φαραγγιού. Εκεί η ορμή του νερού έχει διαβρώσει τον βράχο και έχει δημιουργήσει λιμνούλες, βαθιές βάθρες και έναν υπέροχο καταρράκτη ύψους 45 μέτρων. Αμέσως μετά συνεχίζει σαν ποταμάκι για

λίγες εκατοντάδες μέτρα ώσπου να γίνει φαράγγι ξανά. Πιο όμορφο και άγριο αυτή την φορά, με μεγαλύτερες λίμνες και βαθύτερες βάθρες. Το αποκορύφωμα είναι η έξοδος των νερών σε έναν τεράστιο και απότομο γκρεμό όπου δημιουργείτε ένας τεράστιος καταρράκτης ύψους 70 μέτρων. Δεν περιγράφεται με λόγια η ομορφιά του. το κυριότερο χαρακτηριστικό του είναι οι τεράστιες αποθέσεις σταλαγμιτικού υλικού στο σημείο που τρέχουν τα νερά και που δημιουργούν μια αντίθεση με τα γυμνά βράχια στα πλαϊνά του. Υπέροχα χρώματα τον διακοσμούν ανάλογα με την ποσότητα του νερού και την θέση του ήλιου και μικρά ουράνια τόξα εμφανίζονται τις ημέρες που

ο δυνατός άνεμος παρασέρνει τα σταγονίδια του νερού σε όλη την χαράδρα μπροστά του. Μετά τον μεγάλο καταρράκτη τα νερά συνεχίζουν σε ένα πολύ όμορφο ποτάμι με βραχώδη κοίτη και τεράστια πλατάνια προς το χωριό Πλάτανος για να συναντηθεί λίγο παρακάτω με τα άλλα φαράγγια του Βρασιάτη. Οι καταρράκτες είναι προσβάσιμοι για όλους. Μπορεί να τους επισκεφθεί ο απλός εκδρομέας με αυτοκίνητο, ο πεζοπόρος που θέλει να γνωρίσει τα μονοπάτια της περιοχής αλλά και όποιος έχει γνώσεις στην κατάβαση φαραγγιών και θέλει να το κατέβει με σχοινιά καθώς είναι πλήρως ασφαλισμένοι για Canyoning. Η καλύτερη εποχή για επίσκεψη είναι η άνοιξη καθώς τότε τα νερά είναι άφθονα και η φύση στολίζεται με τα ομορφότερα χρώματα. Ολόγυρα ο τόπος μοσχοβολάει φασκομηλιά και ρίγανη ενώ τα ριζωμένα πάνω στις πέτρες πλατάνια που μόλις έχουν αρχίσει να πρασινίζουν, βγαίνοντας από το χειμερινό λήθαργο, προσθέτουν τη δική τους πινελιά στην γραφικότητα του τοπίου. Το 2009, ο Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγρότοπου Μουστού (www.fdparnonas.gr) σε συνεργασία με τον Εξωραϊστικό Σύλλογο του Αγίου Ιωάννη και την συνδρομή της ΔΕΗ, προχώρησε σ’ ένα σημαντικό για τους επισκέπτες έργο ανάπλασης και ανάδειξης στον δεύτερο καταρράκτη της Λεπίδας. Ξύλινα σκαλοπάτια στην είσοδο του μονοπατιού, ξύλινη γέφυρα για πιο εύκολη πρόσβαση και ξύλινη τετράγωνη σχεδία-παρατηρητήριο δίπλα στον καταρράκτη, επιτρέπουν σε όλους να θαυμάσουν τη μαγεία του απαράμιλλου αυτού φυσικού τοπίου. Ο συναρπαστικός κόσμος του Βρασιάτη Η περιοχή του Βρασιάτη στεφανώνεται από την ψηλότερη κορυφή του Πάρνωνα Μεγάλη Τούρλα

47 με υψόμετρο 1935 μέτρα. Ποικιλόμορφα δάση καλύπτουν την περιοχή. Σε υψόμετρο άνω των 700 μέτρων κυριαρχούν επιβλητικά δάση κωνοφόρων με πεύκα, κέδρους κι έλατα.. Στη Μαλεβή, σε 800 περίπου στρέμματα εκτείνεται ένα δάσος δενδρόκεδρου, ένα είδος μοναδικό στην Ευρώπη γι’ αυτό η περιοχή έχει κηρυχθεί ως προστατευόμενο μνημείο της φύσης. Άξιο θαυμασμού είναι το καστανόδασος της Καστάνιτσας, το δρυόδασος στην περιοχή Σέλα Πλατάνου, η περιοχή γύρω από τα χωριά Άγιο Ιωάννη και Ορεινή Μελιγού όπου εδώ βρίσκονται συγκεντρωμένα πολλά σπάνια είδη της χλωρίδας του Πάρνωνα. Οι κορυφές, με υψόμετρο άνω των 1500 μέτρων, έχουν ανακηρυχθεί προστατευόμενη περιοχή. Εκεί θα συναντήσεις πολλά σπάνια και ενδημικά φυτά του Πάρνωνα, και φυσικά το φημισμένο αρωματικό τσάι του. Αξιόλογα παραδοσιακά χωριά είναι χτισμένα στις όχθες των παραποτάμων του Βρασιάτη, αληθινά στολίδια, όπως η Καστάνιτσα ένα γραφικό, ολόλευκο τσακωνοχώρι του Πάρνωνα σε υψόμετρο 900 μ., ζωσμένο από πανέμορφα δάση με καστανιές, έλατα και πλατάνια. Η Καστάνιτσα θεωρείται ένας από τους ομορφότερους παραδοσιακούς οικισμούς της Πελοποννήσου. Παραδοσιακά πετρόκτιστα σπίτια βαμμένα λευκά, με στέγες από πλάκες σχιστόλιθου του Μαλεβού, με έντονα χρώματα στα παράθυρα και λουλουδιασμένες αυλές - αρκετά από αυτά είναι πυργόσπιτα 300 και πλέον χρόνων - δίνουν σε συνδυασμό με τους ασβεστωμένους πλακόστρωτους δρόμους μια ειδυλλιακή, πρόσχαρη και ταυτόχρονα αιγαιοπελαγίτικη όψη στο χωριό. Η θέα από το ύψωμα - το κάστρο - στο επάνω μέρος του οικισμού, όπως και από την ανακαινισμένη πλατεία, είναι εξαιρετική. Γύρω-γύρω απλώνεται πυκνό και παρθένο δάσος από

έλατα και καστανιές. Η Καστάνιτσα θεωρείται και είναι ιδανικό μέρος για ηρεμία και περιπατητικό τουρισμό. Η περιπλάνηση στους δασικούς δρόμους και στα μονοπάτια που διασχίζουν το γύρω δάσος είναι ανεπανάληπτη εμπειρία, ένα από τα αρχαιότερα ορεινά χωριά του Πάρνωνα. Η γραφικότατη Σίταινα, σε υψόμετρο 700 μ και στεφανωμένη από πυκνό ελατόδασος. Ανατολικά της είναι το φαράγγι του Λούλουγκα με τον γνωστό καταρράκτη του και δυτικά της οι απότομες χαραδρωμένες πλαγιές του βουνού. Το χωριό έχει παραδοσιακά πετρόχτιστα σπίτια, και διασώζει παλιούς μουλαρόδρομους, γραφικά πέτρινα αλώνια και πηγάδια. Είναι χτισμένο αριστερά και δεξιά μιας καταπράσινης ρεματιάς που το χωρίζει σε δύο συνοικίες. Το πλούσιο δάσος της Σίταινας έχει χαρακτηρισθεί φυσικό μνημείο. Στην Σίταινα έχει καθιερωθεί κάθε Μάιο η Γιορτή Φαραγγιών Πάρνωνα, που διοργανώνουν οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι της Σίταινας με τη συνεργασία του Φορέα

Διαχείρισης Οικολογικού Πάρκου Πάρνωνα και του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας. Πρόκειται για γιορτή με κεντρικό σημείο αναφοράς τα εντυπωσιακά φαράγγια του Βρασιάτη. Συμμετέχουν Ορειβατικοί Σύλλογοι, Πεζοπορικοί Όμιλοι, Σπηλαιολογικές ομάδες, Πολιτιστικοί Σύλλογοι, Φορείς και Υπηρεσίες της περιοχής. Η Γιορτή των Φαραγγιών περιλαμβάνει πορείες στα πανέμορφα φαράγγια του Βρασιάτη, σπηλαιολογικές εξερευνήσεις, μουσικές εκδηλώσεις και τοπικούς χορούς, παρασκευή παραδοσιακών φαγητών και γλυκισμάτων, παρουσίαση παραδοσιακών δραστηριοτήτων. Ο Πλάτανος είναι χτισμένος σε ένα από τα πλέον επιβλητικά τοπία το βουνού, περιβάλλεται από σχεδόν κάθετες πλαγιές σκεπασμένες από βαθυπράσινο πευκοδάσος και μπροστά του απλώνεται μια ολόδροση ρεματιά γεμάτη πλατάνια, καστανιές, κερασιές, αμπέλια και καρυδιές. Το χωριό είναι ωραιότατο, με θαυμάσια δίπατα πέτρινα ασβεστωμένα σπιτάκια που μοιάζουν με αυτά της γειτονικής

48

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Καστάνιστας. Διαθέτει δε και ένα βουερό κεφαλάρι με παγωμένα νερά, που διασχίζουν τους δρόμους του χωριού και καταλήγουν στη ρεματιά με τους παλιούς νερόμυλους. Μονή της Παναγίας Μαλεβής Είναι το σημαντικότερη χριστιανικό μνημείο της Κυνουρίας, χτισμένη πάνω στον οδικό άξονα Άστρους- Αγ. Ιωάννη-Αγίου Πέτρου, περίπου τρία χιλιόμετρα πριν από τον Άγιο Πέτρο και σε υψόμετρο 950 μέτρων. Κοντά στο μοναστήρι αντικρίζουμε το αμιγές δάσος από δενδρόκεδρο μοναδικό όχι μόνο στον Ελλαδικό χώρο αλλά και στην Ευρωπαϊκή ήπειρο. Η μονή Μαλεβής είναι γυναικείο μοναστήρι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η ίδρυσή της ανάγεται στα 1616, επί της Τουρκοκρατίας όμως υπέστη πολλές καταστροφές και στα 1826 πυρπολήθηκε από τον Ιμπραήμ. Η φήμη της είναι μεγάλη και προσελκύει χιλιάδες προσκυνητών κάθε χρόνο. Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας αποτελεί έργο του 1360 κατά την παράδοση. Πρόσβαση Η πρόσβαση για την περιοχή της Λεπίδας γίνεται από το Άστρος Κυνουρίας (απόσταση από Αθήνα μέσω Άργους 160 χιλιόμετρα) με κατεύθυνση προς το χωριό Σίταινα. Ο εκδρομέας, 12 χλμ μετά το Άστρος θα συναντήσει διασταύρωση και έχει δύο επιλογές: 1) Δεξιά έως το κέντρο του χωριού Άγ Ιωάννης όπου στρίβουμε αριστερά και σε 3.5 χλμ φτάνουμε στον πρώτο 45μετρο καταρράκτη. Ο δρόμος αυτός καλό είναι να αποφεύγεται σε περιόδους βροχών.

2) Από την διασταύρωση ακολουθούμε τον δρόμο για Πλάτανο-Σίταινα και σε 6,5 χλμ παρκάρουμε σε πάρκινγκ πάνω σε απότομη στροφή όπου υπάρχει χαρακτηριστική ξύλινη πινακίδα και παγκάκι

49 του Δασαρχείου. Ακολουθούμε στην αρχή το μονοπάτι και μετά περπατάμε κυριολεκτικά στην κοίτη του ρέματος γι’ αυτό και θα πρέπει να αποφύγουμε τις μέρες με βροχή ή χιόνι. Θα πεζοπορήσετε 800 μέτρα και σε 20 λεπτά θα φτάσετε στον μεγάλο καταρράκτη της Λεπίδας. Καθίστε στα σταχτιά βράχια που βρίσκονται γύρω και θαυμάστε τη δύναμη του νερού που πέφτει πάνω στην πελώρια γλυμμένη ορθοπλαγιά. Τα χρώματα που έχει αποκτήσει με τους αιώνες ο κάθετος βράχος θα σας μαγέψουν.. Αν μάλιστα έρθετε καλοκαίρι θα βρείτε και μια περίφημη λιμνoύλα για δροσερές βουτιές. Για τους πεζοπόρους που θέλουν να περπατήσουν στην περιοχή και να επισκεφθούν το κάστρο της Ωριάς, τον Ξερόκαμπο, τους καταρράχτες και τα υπέροχα μονοπάτια της περιοχής θα πρέπει να πάρουν πρώτα καλή πληρο-

φόρηση διότι η σήμανση των μονοπατιών είναι ελλιπής και σε κάποια σημεία ανύπαρκτη. Διαμονή Φαγητό Το πιο τουριστικό χωριό της περιοχής είναι η Καστάνιτσα.

Εδώ μπορεί ο επισκέπτης να βρει καταλύματα και ταβέρνες όλο τον χρόνο. Επίσης ξενώνας και ταβέρνα λειτουργεί στον Πλάτανο και στον Άγιο Ιωάννη.

Φυτώρια

52

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Ελένη Α. Παπαδοπούλου

Στην καρδιά της Αιτωλίας, ανάμεσα στους ορεινούς άρχοντες Αράκυνθος και Παναιτωλικό, βρίσκεται η μεγαλύτερη φυσική λίμνη της Ελλάδας. Εκεί και το λίκνο της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Ένας τεράστιος θησαυρός, παράλογα αφημένος στη λησμονιά...

53

Τριχωνίδα

το άγνωστο πέλαγος

54

Ένας υγρός γίγαντας Με επιφάνεια 98,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα και 58 μέτρα μέγιστο βάθος, αποτελεί με την μικρότερη αδελφή της, τη γειτονική Λυσιμάχεια, ένα τεράστιας αξίας ενιαίο οικοσύστημα ενταγμένο στο δίκτυο Natura 2000 (GR 2310009), με 14.280 εκτάρια προστατευόμενη έκταση. Παρ’ όλα αυτά δεν υπάγεται σε Φορέα Διαχείρισης και παραμένει αναξιοποίητη, απροστάτευτη και άγνωστη... Με τις λίμνες της Αιτωλ/νίας Λυσιμαχεία, Αμβρακία και Οζερό, αποτελούσαν στο μακρινό παρελθόν ενιαία λιμναίο πεδίο. Οι μεγάλης οικολογικής σημασίας ασβεστούχοι βάλτοι της, η πλούσια χλωρίδα και πανίδα της που περιλαμβάνει πολλά ενδημικά αλλά και προστατευόμενα είδη, η ανεκτίμητη αξία του πόσιμου νερού αλλά και η αρδευτική της δύναμη, την κατατάσσουν στο «βαρύ πυροβολικό» των ελληνικών οικοσυστημάτων. Έχουν παρατηρηθεί περισσότερα από 200 είδη πουλιών ενώ περί-

που 50 ανήκουν στα απειλούμενα και προστατευόμενα. Η Τριχωνίδα είναι μια από τις σπουδαιότερες λίμνες της χώρας για τα ψάρια του γλυκού νερού. Έχει πολλά ενδημικά είδη της Ελλάδας και της Αιτωλακαρνανίας ενώ ενδημικό της Τριχωνίδας είναι ο μοναδικός νανογοβιός, το μικρότερο ψάρι της Ευρώπης που δεν ξεπερνάει τα 2 εκατοστά και είναι από τα μικρότερα σπονδυλωτά στον κόσμο. Πλούσια είναι λίμνη και σε αμφίβια και ερπετά ενώ από τα θηλαστικά συναντάται εδώ και η σπάνια βίδρα. Ένας υγρός, μοναχικός γίγαντας στο κέντρο της χώρας. Είναι η μοναδική λίμνη στην οποία η θαλασσινή αθερίνα προσαρμόστηκε στο γλυκό νερό, ψαρεύεται και σερβίρετε ως το κατ’ εξοχήν έδεσμα της Τριχωνίδας. Απόκουρος & Πέλαγος Για το μέγεθός της οι ντόπιοι την ονομάζουν και Πέλαγος. Ένα παλαιότερο όνομά της είναι

Είναι η μοναδική λίμνη στην οποία προσαρμόστηκε και ψαρεύεται η αθερίνα, το κατ’ εξοχήν έδεσμα της Τριχωνίδας. Απόκουρος προερχόμενο από τους πανάρχαιους κατοίκους της Αιτωλίας, τους Κουρήτες. Επί «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ» ήταν 6 οι Δήμοι που την όριζαν. Με τον «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ» η Τριχωνίδα μοιράστηκε ανάμεσα στους Δήμους Αγρινίου και Θέρμου. Το ταξίδι μας στις γειτονιές της δεν έλυσε όλες τις απορίες μας για την εγκατάλειψή της... Μας επιβεβαίωσε όμως άλλη μια φορά τον ανεξάντλητο πλούτο της Ελλάδας. Ανεβαίνοντας από την Ναύπακτο στα ορεινά με κατεύθυνση το Θέρμο βρεθήκαμε μπροστά στην όμορφη Κοιλάδα του Εύηνου Ποταμού και περάσαμε την Γέφυρα Μπανιά. Εδώ βρίσκεται και το Χάνι του Μπανιά, κέντρο εναλλακτικών

55 δραστηριοτήτων, τόπος γνωστός στους λάτρεις του ράφτινγκ, καγιάκ κλπ. Περάσαμε τα χωριά Μαραθιάς, Πάμφιο, Σιταράλωνα για να καταλήξουμε στο Πετροχώρι, τον ωραίο εξώστη με τη μαγευτική θέα στη λίμνη και το φημισμένο του κρασί, που θα γίνει το ορμητήριό μας για τα αξιοθέατα της Τριχωνίδας. Ο Θέρμιος Απόλλων Δύο χιλιόμετρα περίπου από το σύγχρονο κεφαλοχώρι Θέρμο βρίσκεται ο αρχαίος Θέρμος, λατρευτικό κέντρο των Αιτωλών και έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας (ΚΟΙΝΟΝ ΤΩΝ ΑΙΤΩΛΩΝ). Παρά την οικουμενική του σημασία ως σύμβολο της άμεσης δημοκρατίας και των ενωμένων πολιτειών και παρά τα σπουδαιότητα ευρήματα

των ανασκαφών, δεν ανήκει στους προβεβλημένους αρχαιολογικούς χώρους. Περιέργως, η περιοχή βιώνει και σήμερα ένα είδος απομόνωσης ανάλογο μ’ εκείνο των αρχαίων Αιτωλών που στον στίβο των ελληνικών πραγμάτων εμφανίζονται μόλις τον 4ο π.Χ. αι. με το ΚΟΙΝΟΝ και αργότερα, το 279 π.Χ. στην απώθηση των Γαλατών. Η πρώτη ανασκαφή του χώρου ξεκίνησε το 1897 από τον Γ. Σωτηριάδη. Ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος που αφιέρωσε 20 χρόνια της ζωής στο αρχαίο Θέρμο (191232), εξηγεί ότι αυτή η απομόνωση οφείλεται στη γεωμορφολογία του τόπου, περίκλειστος καθώς είναι από θεόρατους ορεινούς φράχτες χωρίς σπουδαία ανοίγματα και επικοινωνιακά περάσματα. Οι ανασκαφές συνεχίζονται σήμερα

και το φθινόπωρο προβλέπονται τα εγκαίνια του νέου Μουσείου. Ο Θέρμος καταστράφηκε δύο φορές από τους Μακεδόνες το 218 και το 206 π.Χ. Την ρωμαϊκή κατάκτηση ακολούθησε η διάλυση της Αιτωλικής Συμπολιτείας και η σταδιακή ερήμωση του κέντρου. Η μεγάλη αρχαιολογική του σημασία οφείλεται στο γεγονός της συνεχούς ανθρώπινης παρουσίας από την πρώιμη τουλάχιστον Μυκηναϊκή εποχή μέχρι τον 2ο π.Χ. αι. Στα σημαντικότερα κτήρια του χώρου ανήκουν τα δύο προϊστορικά μέγαρα και οι αρχαϊκοι ναοί του Θερμίου Απόλλωνα, του Λυσείου Απόλλωνα και της Λαφρίας Αρτέμιδας. Ο Θέρμιος Απόλλων ήταν πιθανότατα παναιτωλικό ιερό ήδη από τους γεωμετρικούς ή αρχαϊκούς χρόνους. Ακόμα και σήμερα,

56

σπαρμένος με ότι ερείπια απόμειναν από την αλλοτινή του αίγλη, ο χώρος είναι επιβλητικός, φωτεινός και σε παγιδεύει μια αύρα ελευθερίας και δύναμης. Εντυπωσιακές είναι στην Αγορά οι δύο στοές, από τις μεγαλύτερες της αρχαιότητας. Κατά τον Πολύβιο, οι ανδριάντες και τα αναθήματα που κοσμούσαν τις στοές έφταναν τις 2000. Η κρήνη και το Βουλευτήριο είναι δύο ακόμα σημαντικά κτίρια

του χώρου ενώ στο μουσείο του Θέρμου φιλοξενούνται ευρήματα της περιοχής που καλύπτουν διάστημα 2500 χρόνων. Εκείνο, όμως, που περισσότερο σε συντροφεύει φεύγοντας από τον ιερό αυτό χώρο είναι το κορυφαίο επίτευγμα της ομοσπονδίας και των δημοκρατικών θεσμών της σε σχέση με το καθολικό έλλειμμά τους στην προηγμένη, υποτίθεται, εποχή μας.

Το νέο Θέρμο Κεφαλοχώρι με εμφανή τα σημάδια της παλιάς αρχοντιάς του, το Θέρμο χτίστηκε πάνω στον κόμβο που ένωνε την ορεινή Ναυπακτία με την Ευρυτανία και την ορεινή Αιτωλία. Στην ωραία ευρύχωρη πλατεία του προσφέρουν ίσκιο και δροσιά τα μεγάλα πλατάνια και τα άφθονα τρεχούμενα νερά. Ταβέρνες, καφενεία, μαγαζάκια κάθε είδους απλώνονται περιμετρικά της

57

Από το Πετροχώρι ως τη Μυρτιά το ωραίο ηλιοβασίλεμα της λίμνης

πλατείας και στις κεντρικές αρτηρίες που καταλήγουν σ’ αυτήν. Πριν συνεχίσουμε την παρόχθια διαδρομή μας θα επισκεφτούμε το Μέγα Δέντρο, την γενέτειρα του Κοσμά του Αιτωλού. Στο πατρικό του διαβάζουμε τις σοφές ρήσεις και προφητείες του, κάποιες επιβεβαιωμένες στις μέρες μας. Δίπλα υπάρχει το ΚΠΕ Θέρμου και κοντά στο χωριό το Μοναστήρι

του Πατρο-Κοσμά. Κάθε χρόνο τον Αύγουστο γίνεται λαμπρή γιορτή προς τιμήν του. Κυκλώνοντας την λίμνη Τα χωριά στις όχθες της Τριχωνίδας δεν έχουν την λάμψη των δημοφιλών προορισμών ούτε και την ανάλογη προβολή και οργάνωση. Στο καθένα, όμως, υπάρχουν φυσικά αξιοθέατα και μνημεία που ανταμείβουν τον επισκέπτη της.

Κατάφυτες οάσεις με τρεχούμενα νερά, παλιά πέτρινα γεφύρια, μικροί καταρράκτες και νερόμυλοι, παλιά μοναστήρια και εκκλησίες, κάστρα και αρχαιότητες, παράκτιες ταβέρνες και καφετέριες αλλά και όχθες που προσφέρονται για κολύμπι, είναι κάποια από τα δώρα της στον εξερευνητή της. Περίπου 70 χλμ είναι συνολικά η διαδρομή περιμετρικά της λίμνης. Με πορεία από το Θέρμο προς

58 Από τη Δογρή ως τη Μυρτιά το πλατανόδασος έχει και πολλά αιωνόβια δέντρα

Αγρίνιο καταγράψαμε τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της.

Ο Εύηνος ποταμός

Όσα αξίζουν Το ωραιότερο παραλίμνιο κομμάτι είναι η χωμάτινη διαδρομή Λουτρά Μυρτιάς-Σιταράλωνα. Εκεί θα συναντήσετε όχθες με ψιλό βοτσαλάκι και την βυζαντινή Μονή Φωτμού. Ανάμεσα στη Μονή και το Πετροχώρι απλώνεται ένα από τα λίγα σωζώμενα δάση ήμερης βελανιδιάς. Στην Αγία Σοφία, τους δίδυμους ναούς των Ταξιαρχών και του Αγίου Νικολάου. Κτίσμα του 13ου αι. με ενσωματωμένα τμήματα από το αρχαίο ιερό της Αρτέμιδος που υπήρχε σ’ αυτή τη θέση. Δίπλα του βρίσκονται τα ερείπια της βυζαντινής Αγίας Σοφίας. Στην Μυρτιά, τα ταβερνάκια και καφετέριες, τις ιαματικές πηγές που ανακαινίστηκαν και μπαίνουν σε λειτουργία. Το Διχαλόρεμα με τα άφθονα τρεχούμενα νερά, τον νερόμυλο (από το 1771), την νεροτριβή, τους καταρράκτες. Την Μονή της Μυρτιάς με τις τοιχογραφίες του 15ου και 16ου αι. στο καθολικό. Στα νότια της Μονής το σπηλαιώδες εκκλησάκι της Ελεούσας με τοιχογραφίες του 14ου αι. και μαγευτική θέα προς την λίμνη. Στο Δογρή, το δάσος με τα πλατάνια που εκτείνεται ως τη Μυρτιά. Τις ναυταθλητικές εγκαταστάσεις, τις παρόχθιες καφετέριες και εστιατόρια. Στην Παραβόλα, το βυζαντινό κάστρο με τα λείψανα του αρχαίου Βουκατίου και την παρακείμενη βυζαντινή εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου.

Επιβλητικό το αρχαίο Θέρμο, έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας

ΠΑΝΩ: Επιβλητικό το αρχαίο Θέρμο, έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας ΔΕΞΙΑ: H Μονή Μυρτιάς

Βόρεια της Παραβόλας υπάρχει το μοναστήρι του Βλοχού, του 18ου αι. με εξαιρετική θέα στη λίμνη. Στο Παναιτώλιο, στην τοποθεσία Αμπάρια βρίσκεται το ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ. Στην Γαβαλού, πάνω στον κεντρικό δρόμο, τη νεκρόπολη του αρχαίου Τριχωνείου. Το μοναστήρι της Κατερινούς. Τους ασβεστούχους βάλτους μεταξύ Τριχωνίου και Δαφνιά που αποτελούν μεγάλης οικολογικής αξίας ευαίσθητους υγροτόπους.

59

60

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

ΑΓΡΙΝΙΟ Παράβολα Ντούγρη Καινούργιο

Μέγα ∆έντρο

Μυρτιά Αγ. Σοφία

Θερµό Πετροχώρι ∆αφνιάσ Γαβαλού

Καψοράχη Κάτω Μακρινού

Σιταράλωνα Πάµφιο Μαραθιάσ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗ Ακολουθήσαμε την ορεινή διαδρομή από την Ναύπακτο προς το Θέρμο. Δρόμος με αρκετές στροφές αλλά χωρίς ιδιαίτερη κίνηση. Υπάρχει η εναλλακτική προσέγγιση από τον κεντρικό δρόμο προς Αγρίνιο που θα σας χρεώσει με πρόσθετα 35 χλμ και τις γνωστές αδυναμίες της διαδρομής. Από το Αντίρριο ως το Θέρμο μέσω Ναυπάκτου θα διανύσετε περίπου 60 χλμ.

ΔΙΑΜΟΝΗ Στην Κάτω Μυρτιά, στη Δογρή και στο Θέρμο θα βρείτε αρκετούς ξενώνες, ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα. Εμείς φιλοξενηθήκαμε σ’ ένα απ’ τα καλύτερα παραλίμνια της περιοχής, στην ΑΛΘΑΙΑ, στο Πετροχώρι του Δήμου Θέρμου. Χτισμένο σε μικρό ύψωμα με εκπληκτική θέα στη λίμνη, ειστιατόριο και καφε-μπαρ με πισίνα και πολύ καλές υπηρεσίες.

ΦΑΓΗΤΟ Στο κτήμα ΠΙΘΑΡΙ στη Δογρή. Δίπλα στη λίμνη, εξαιρετικό φαγητό και δυνατότητα να χαλαρώσετε πίνοντας τον καφέ ή το ποτό σας στις ξαπλώστρες κάτω από αιωνόβια πλατάνια. Εάν

μπείτε στον μικρό κόπο να φτάσετε ως την είσοδο της πόλης του Αγρινίου και να βρείτε το ΠΥΘΑΡΙ θα μας ευγνωμονείτε. Εδώ θα απολαύσετε την gourme απογείωση της ελληνικής –και όχι- μόνο κουζίνας σ’ ένα εκπληκτικό περιβάλλον με κατάφυτο κήπο και από κάθε άποψη άρτια φιλοξενία. Όποιο ΠΙΘΑΡΙ και αν διαλέξετε είναι εγγύηση υψηλής απόλαυσης. Το εστιατόριο του ξενώνα ΑΛΘΑΙΑ είναι επίσης ένα από τα καλύτερα της περιοχής, με μαγειρευτά, ντόπια κρεατικά, πολύ καλή εξυπηρέτηση. Φυσικά θα αναζητήσετε την αθερίνα της λίμνης και το φημισμένο κρασί Πετροχωρίου. Στην πλατεία του Θέρμου κάτω από τα θεόρατα πλατάνια και τα γύρω τρεχούμενα νερά θα βρείτε αρκετά ταβερνάκια. Μας άρεσε πολύ το κοντοσούβλι στην ταβέρνα του κ. Δεληκωστόπουλου. Καλό είναι πριν αποφασίσετε να καθίσετε για φαγητό να κάνετε την έρευνά σας γιατί δεν είναι όλα «ρόδινα» στην περιοχή.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ποδήλατο θαλάσσης, κανώ, ψάρεμα, κολύμπι σε κάποια σημεία της λίμνης όπως π.χ. στη Μυρτιά, βόλτες με σκάφος. Ιδανική περιοχή για πεζοπορίες αλλά και εξορμήσεις στα πανέμορφα ορεινά που περιστοιχίζουν τη λίμνη.

Πιθάρι

STUDIO - RESTAURANT - CATERING www.pithari-agrinio.gr

Οι χώροι των καταστηµάτων µας βρίσκονται σε 2 µέρη.

A. To Κτήµα Πιθάρι βρίσκεται στην ∆ογρή Τριχωνίδας, στην Παραβόλα. Τηλ: 26410-62160 B. Το Πιθάρι Restaurant και το Πιθάρι Studio είναι επί της οδού Ηρακλείτου, στο Γιαννούζι Αγρινίου. Τηλ : 26410-57293 | Fax: 26410-56640

62

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ Patricia van der Wal

Πεζοπορία στους Μυκηναϊκούς Δρόμους

Σ

τις 9 Ιουνίου οι αρχαίοι δρόμοι στην περιοχή των Μυκηνών είχαν την τιμητική τους, αφού μετά από συνεννόηση μεταξύ του «Συλλόγου Φίλων των Μυκηναίων και του Μυκηναϊκού Πολιτισμού» και του «Μορφωτικού & Πολιτιστικού Συλλόγου Στεφανίου Κορινθίας» διοργανώθηκαν την ίδια μέρα τόσο ο ετήσιος Αγώνας Δρόμου μεταξύ Μυκηνών και Προσύμνης με τη συμμετοχή πεζοπόρων, δρομέων, ποδηλάτων και ιππέων όσο και μια πεζοπορία μεταξύ Μυκηνών και Στεφανίου. Η τελευταία διεξήχθη σε τμήμα του μυκηναϊκού δρόμου που μέχρι πρότινος ήταν απροσπέλαστο λόγω της πυκνής βλάστησης. Ένα μονοπάτι καθαρίστηκε πρόσφατα από τον πολιτιστικό Σύλλογο Στεφανίου, κατόπιν σχετικής άδειας της ΛΖ' ΕΒΑ. Η προσέλευση του κόσμου ήταν ιδιαίτερα μεγάλη και στις δύο διοργανώσεις μιας και στον αγώνα δρόμου συμμετείχαν συνολικά 200 άτομα, ενώ στη πεζοπορία προς το Στεφάνι 58 πεζοπόροι.

Το αρχαίο δίκτυο μυκηναϊκών δρόμων στη περιοχή Μυκηνών Στεφανίου θεωρείται το καλύτερο διατηρημένο οδικό δίκτυο της εποχής και κατασκευάστηκε το 13ο π.Χ. αι., εξασφαλίζοντας τόσο τις γρήγορές επικοινωνίες όσο και την άμυνα και τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής. Πρόκειται για δαπανηρή για την εποχή κατασκευή με εντυπωσιακά υπολείμματα τειχών αντιστήριξης που συγκρατούσαν τους δρόμους στις πλαγιές, με στόμια οχετών αλλά και γέφυρες για την απορροή των όμβριων υδάτων. Οι δρόμοι ήταν αμαξιτοί και χρησιμοποιούνταν από τα ελαφρά άρματα των Μυκηναίων. Επισημάνθηκαν για πρώτη φορά το 1884 από τον Γερμανό λοχαγό Bernhard Steffen o οποίος τοπογράφησε την περιοχή των Μυκηνών. Έκτοτε η αρχαιολογική έρευνα έχει επισημάνει τέσσερις βασικές οδικές αρτηρίες, με κατεύθυνση τα περάσματα του Τρητού (Δερβενάκια), του Μαυρονερίου (Αγίου Βασιλείου), της Κοντοπορείας (Κλεισούρα

63

64

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ Αγιονορίου) και της Μιδέας και Τίρυνθας. Σχετικό αφιέρωμα δημοσιεύτηκε σε παλαιότερο τεύχος του περιοδικού. Παρά την σπουδαιότητα τους, οι αρχαίοι δρόμοι των Μυκηνών παραμένουν σχετικά άγνωστοι. Η ανάδειξη από την αφάνεια και η προβολή τους μέσω της προώθησης του πεζοπορικού τουρισμού ξεκίνησε με πρωτοβουλία του καθηγητή Φυσικής Παναγιώτη Ψύχα o οποίος συνεχίζει τη δραστηριότητα του μέσω του Συλλόγου Φίλων των Μυκηναίων και του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Υιοθετήθηκε στη συνέχεια από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Στεφανίου Κορινθίας. Ο σήμερα καλύτερα διατηρημένος δρόμος οδηγεί από την ακρόπολη των Μυκηνών ανατολικά ανάμεσα στο διάσελο που σχηματίζουν τα όρη Προφήτης Ηλίας και Ζάρα, για να κατευθυνθεί στη συνέχεια βόρεια παράλληλα με τη κοίτη του Αστερίωνα και στη συνέχεια ανατολικά προς το χωριό Στεφάνι και την Κοντοπορεία οδό. Στη διαδρομή ο πεζοπόρος έχει την ευκαιρία να θαυμάσει την κυκλώπεια γέφυρα στο Λυκοτρούπι καθώς και εντυπωσιακούς τοίχους αντιστήριξης αλλά και ένα επιβλητικό βραχώδες φυσικό τοπίο που παραμένει αναλλοίωτο ως προς της γεωργικές καλλιέργειες και τη κτηνοτροφία.

Κατασκευάζουμε ηλιακούς Θερμοσίφωνες από το 1979 Τα προϊόντα μας εξάγονται σε 47 χώρες Πιστοποίηση κατά ISO 9001:2008 & Solar Keymark Ρομποτική τεχνολογία Laser υψηλής απόδοσης

ΔΗΜΑΣ ΑΕΒΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΗΛΙΑΚΩΝ ΘΕΡΜΟΣΙΦΩΝΩΝ 2o χλμ Άργους - Ναυπλίου, Άργος 21200, Τηλ. 27510 29110 - 27510 20920, Fax 27510 62671

www.dimas-solar.gr

info@dimas-solar.gr

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΡΓΟΥΣ - ΜΥΚΗΝΩΝ 2013 21/7/13 ΕΛΕΝΗ

«Ελένη» του Ευριπίδη, Παραγωγή: ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας, ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου. Σκηνοθεσία: Βασίλης Νικολαΐδης, Μουσική: Νίκος Ξανθούλης Διανομή: Πέμη Ζούνη, Αντώνης Καφετζόπουλος.

29/7/13 ΜΗΔΕΙΑ

«Μήδεια» του Ευριπίδη, Παραγωγή: Θέατρο Βασιλάκου. Μετάφραση: Κ. Χ. Μύρης, Σκηνοθεσία: Σπύρου Ευαγγελάτου, Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος. Διανομή: Γιώργος Κιμούλης, Τάσος Νούσιας και Οδυσσέας Παπασπηλιωπουλος.

5/8/13 ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ

«Αγαμέμνων» του Αισχύλου, Παραγωγή: Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κοζάνης. Μετάφραση: Νικολέττα Φριτζήλα, Σκηνοθεσία: Νικαίτη Κοντούρη Μουσική : Σοφία Καμαγιάννη Διανομή: Καριοφυλιά Καραμπέτη, Μηνάς Χατζησάββας, Θεοδώρα Τζήμου, Βασίλης Μπισμπίκης, Θέμης Πάνου, Βασίλης Χαλακατεβάκης.

10/8/13 ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΕΣ

Κείμενο: Αλεξία Πετροπούλου, Σκηνοθεσία: Δανάη Παπουτσή-Αλεξία Πετροπούλου Μελοποίηση-Μουσική: Μαριλία Μερσινιάδου Μουσική Επιμέλεια: Αλεξία Πετροπούλου, Έλενα Αρβανίτη Διανομή: Αλεξία Πετροπούλου, Έλενα Αρβανίτη, Τάσος Ράπτης, Άλεξ Θεογιάννης, Χριστίνα Σαχτούρη.

19/8/13 ΠΛΟΥΤΟΣ

«Πλούτος» του Αριστοφάνη, Παραγωγή: Θέατρο Τέχνης και ο Θεατρικός Οργανισμός Ακροπόλ. Μετάφραση- Σκηνοθεσία– Μουσική: Διονύσης Σαββόπουλος Διανομή: Διονύσης Σαββόπουλος, Χρήστος Λούλης, Αμαλία Μουτούση, Νίκος Κουρής, Μάκης Παπαδημητρίου.

31/8/13 ΕΥΜΕΝΙΔΕΣ

“Ευμενίδες” της Αισχύλειας τριλογίας της Ορέστειας Σκηνοθεσία: Νικόλας Ταρατόρης Διανομή: 20μελής θίασος της ερευνητικής και καλλιτεχνικής ομάδας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

68

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Χρίστος Φρούσιος

Τρία ονόματα… μία τοποθεσία όπου το φυσικό της κάλλος είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία της. Που αποτέλεσε έμπνευση για λογοτεχνικές αναζητήσεις. Που σήμερα σου προσφέρει απλόχερα το χαμόγελό της στην ατελείωτη παραλία της και σου υπόσχεται μοναδικές στιγμές χαλάρωσης.

69

Ο Πευκιάς, η Συκιά και το Μελίσσι

το θέρετρο των ποιητών

70

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Θαλασσινή απογείωση στη Συκιά

Ο ταξιδιώτης όταν βρεθεί στην παραλιακή Κορινθία, σίγουρα θα μεθύσει από τα αρώματα των κίτρων. Βαδίζοντας όμως κοντά στην ακτογραμμή θα βρεθεί σε ένα καταπράσινο δάσος, τον Πευκιά. Θα περιπλανηθεί στα μονοπάτια του παίρνοντας ζωή από τη ψυχή αυτού του κατάφυτου πνεύμονα και πριν τελειώσει το δάσος, θα συναντήσει τον οικισμό της Συκιάς και αμέσως μετά το Μελίσσι. Στο Αισθητικό Δάσος του Πευκιά Κατά μήκος μιας μεγάλης βοτσαλωτής παραλίας ανάμεσα στο Ξυλόκαστρο και τη Συκιά εκτείνεται ο Πευκιάς. Αναπτύσσεται σε μια στενή λωρίδα φυσικού πράσινου με μήκος 1.760μ., πλάτος από 80 έως 220μ. και συνολική έκταση 243,5 στρεμμάτων. Χαρακτηρίστηκε ως “Δάσος” το 1926 ενώ το 1974 ως “Αισθητικό Δάσος”, ένα σκαλοπάτι κάτω από την ονομασία “Εθνικός Δρυμός”. Με υπέργηρα

πεύκα, αποτελεί έναν εξαιρετικό βιότοπο για μικρά ζώα, πουλιά και έντομα. Στην απέραντη παραλία του, “το πράσινο ακρογιάλι” αναφέρεται ο Κωνσταντίνος Καρυωτάκης στο ποίημά του “ Ύπνος”: Θα μας δοθεί το χάρισμα και η μοίρα να πάμε να πεθάνουμε μια νύχτα στο πράσινο ακρογιάλι της πατρίδας... Ο ποιητής πέρασε πολλά από τα καλοκαίρια του στην περιοχή. Αν και δεν καταγόταν από εδώ, αγαπούσε τούτο τον τόπο καθώς αποτελούσε τη μόνιμη κατοικία του παππού του και των αδερφών του που τους επισκεπτόταν συχνά. Μιλώντας με την κα. Νάνσυ Ανδρικοπούλου, τη Δασολόγο του Δήμου Ξυλοκάστρου – Ευρωστίνης, με ενημέρωσε πως το δάσος αποτελείται από την “Χαλέπιο Πεύκη” ενώ ταυτόχρονα συνυπάρχουν σχίνα, μυρτιές, πουρνάρια, αλμυρίκια, αφάνες και θαμνώδεις αγριοβελανιδιές. Συνολικά οι

βοτανολόγοι έχουν καταγράψει πάνω από 80 διαφορετικά είδη φυτών. Με διαβεβαίωσε πως η “μίξη στις συστάδες” του πεύκου με τα αλλά δέντρα μπορεί μόνο να ωφελήσει το δάσος καθώς απομακρύνει τον κίνδυνο από τον συνολικό αφανισμό του από πυρκαγιά. Πιστεύεται πως γύρω στο 1821 κάηκε αλλά αναγεννήθηκε. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από την μελέτη των δακτυλιδιών στον κορμό των γηραιότερων δέντρων όπου καταμετρούνται πάνω από 180 κύκλοι, δηλαδή 180 έτη. Σταθερός όμως εχθρός του δάσους αποτελεί το έντομο “marfalina hellenica” που προκαλεί βαμβακίαση, απομυζώντας τους χυμούς των πεύκων. Το έντομο αυτό το εισήγαγαν στο δάσος οι μελισσοκόμοι προκειμένου οι μέλισσες να παράξουν από τα περιττώματα-μελιτώματα του το γνωστό πευκόμελο. Παρατήρησα πράγματι για την προστασία του δέντρου μια βιολογική μαστίχη γύρω από τους κορμούς με σκοπό την παρεμπόδιση του εντόμου να

71 ανέβει από το έδαφος. Ο περίπατός μου σε αυτό το παλιό δάσος ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία ηρεμίας και ανάτασης. Γύρω μου κόσμος να περπατά ή να αθλείται. Η μυρωδιά του πεύκου έντονη και ευχάριστη. Μικρά – στρωμένα με πευκοβελόνες – μονοπάτια με έφερναν κοντά στη θάλασσα. Εκεί εάν διψάσεις μπορείς να βρεις δυο beach bar, ενώ στην αρχή του δάσους μια ιστορική καφετέρια από όπου έχουν περάσει γνωστές προσωπικότητες εδώ και πολλές δεκαετίες. Πολλοί κάτοικοι της περιοχής όμως εκφράζουν ανησυχίες για την ορθή λειτουργία αυτών των μπαρ. Φοβούνται επίσης ότι το δάσος θα αποχαρακτηρισθεί από “Αισθητικό Δάσος” με σκοπό να ιδιωτικοποιηθεί, να αποξηλωθεί σταδιακά και να οικοδομηθεί. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο και ότι θα μπορέσουν να το χαρούν πολλές γενιές ακόμη στο μέλλον. Η Συκιά... των Ποιητών Μικρό γραφικό χωριό κτισμένο κατά μήκος ενός απάνεμου όρμου με μια τεράστια βοτσαλωτή παραλία. Οι 620 κάτοικοι της έχουν μεταμορφώσει την αγάπη για τον τόπο τους σε ζεστή φιλοξενία προς όλους εκείνους που την επισκέπτονται. Ταυτόχρονα έχει αποδειχθεί ζωντανό ιστορικό κομμάτι της τεχνών και των γραμμάτων. Μια αστείρευτη πηγή ανθρωπίνου δυναμικού, λιμάνι έμπνευσης και δημιουργίας για πολλούς καλλιτέχνες. Ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα η περιοχή είχε τραβήξει το παραθεριστικό ενδιαφέρον πολλών σημαντικών Ελλήνων και ξένων, βασιλέων, πρωθυπουργών, ηθοποιών κ.α. Κατά τους βυζαντινούς και φραγκικούς χρόνους το λιμανάκι έφερε το όνομα “Όρμος Αγίου Νικολάου Συκής”. Λέγεται ότι υπήρχε μια μεγάλη συκιά και κρήνες με κρυστάλλινα νερά. Επί Τουρκοκρατίας ονομάστηκε

Περίπατος στο πευκοδάσος

“Πύργος” ή “Πυργοσυκιά” από τον πύργο του Χαλήλ Αγά που δεσπόζει ακόμη σήμερα με θέα προς τη θάλασσα. Ο πύργος είναι τώρα γνωστός με το όνομα του Κιαμήλ Μπέη, του εγγονού του Χαλήλ. Αργότερα η περιοχή κατοικήθηκε από άρχοντες που κατέβηκαν από τα Τρίκαλα και την Καρυά. Λίγα μέτρα από την παραλία ο πέτρινος ναός της Κοίµησης

της Θεοτόκου του 1842, ενώ η εκκλησιά της Αγίας Βαρβάρας κτισμένη μέσα στο πράσινο του Πευκιά. Κατά μήκος του λιμανιού αρκετές παραδοσιακές κατοικίες και αρχοντικά. Πριν την αρχή του Πευκιά στη στροφή του δρόμου το αρχοντικό του Ζούζουλα. Λίγα μέτρα πιο κάτω, οικοδομείται από πέτρα ένας ιδιωτικός μεγαλοπρεπής χώρος τέχνης αφιερωμένος

72

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Στην απέραντη παραλία της Συκιάς

στον γλύπτη Φάνη Σακελλαρίου, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μνημειακής γλυπτικής στην Ελλάδα. Από τη Συκιά κατάγονται επίσης ο Θεοφάνης Κακριδής και ο υιός του Ιωάννης, πανεπιστημιακοί και συγγραφείς, ο Σοφοκλής Καρύδης, δημοσιογράφος και ποιητής, ο Θάνος Μπούρλος, διεθνούς φήμης τραγουδιστής της όπερας. Στη Συκιά επίσης δημιούργησε ένα “Σπίτι για Διακοπές” ο Άρης Κωνσταντινίδης, ο γνωστός αρχιτέκτονας των “Ξενία” της Ελλάδας. Στα ίχνη του Σικελιανού Στο τελείωμα του όρμου της Συκιάς στην αρχή του πευκοδάσους, ένας μικρός ιδιωτικός δρόμος με κατεύθυνση προς τη θάλασσα οδηγεί σε ένα σπάνιας αρχιτεκτονικής ομορφιάς και πολιτιστικής κληρονομιάς οίκημα, τη Βίλα του

Έλληνα ποιητή Άγγελου Σικελιανού. Ο ποιητής μαγεύτηκε από το τοπίο και το θεώρησε ιδανικό τόπο έμπνευσης για το ποιητικό του έργο. Εδώ κτίζουν το 1916 κατοικία με τη σύζυγό του Εύα Πάλμερ. Στη βίλα, το ζεύγος πέρασε πολύ μεγάλο μέρος της ζωής τους και φιλοξένησε εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής όπως τον Κωστή Παλαμά, το Νίκο Καζαντζάκη, τον Κώστα Καρυωτάκη, την Ισιδώρα Ντάνκαν κ.α. Εδώ ο ποιητής συνέλαβε την ιδέα των Δελφικών Γιορτών. Στα μετέπειτα χρόνια η βίλα άλλαξε πολλά χέρια. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο γίνεται διοικητήριο των Ιταλών και των Γερμανών. Στα τέλη της δεκαετίας του ‘50, αγοράστηκε από τον Σπύρο Τυπάλδο. Ο εφοπλιστής οργάνωσε εδώ ξενοδοχειακό συγκρότημα στον παράκτιο χώρο. Σήμερα η βίλα λειτουργεί ως Ιταλικό εστιατόριο.

Το οικοδόμημα, είναι διώροφο με υπόγειο, κατασκευασμένο από λαξευτή πέτρα από τους Αγίους Θεοδώρους και αποτελεί την πρώτη και μοναδική αρχιτεκτονική δημιουργία του Σικελιανού όπου συνδυάζονται διαφορετικές τεχνοτροπίες. Στον κήπο υπάρχει το πέτρινο παγκάκι όπου καθόταν ο Σικελιανός και έγραφε. Κοντά του, ο άψυχος πλέον κορμός ενός γιγαντιαίου πεύκου που χάριζε τη σκιά του στον ποιητή. Το δροσερό και μυρωδάτο Μελίσσι Ένα χωριό με πληθυσμό περίπου 960 κατοίκων κτισμένο με γούστο και μεράκι, αντιπροσωπευτικό της καταπράσινης κορινθιακής γης, με κατάνθιστους κήπους και αυλές που σε μαγεύουν όταν τις αντικρίσεις. Κοντά στη γέφυρα που περνά πάνω από την εθνική οδό και ενώ-

73 νει το παραλιακό Μελίσσι με το Άνω Μελίσσι κτισμένος ο μεγαλόπρεπος ναός του Αγίου Δημητρίου, βυζαντινού ρυθμού από πελεκητή πέτρα. Το πανύψηλο καμπαναριό του αποτελεί σημείο αναφοράς και εκπλήσσει πολύ περισσότερο τους διερχόμενους οδηγούς της εθνικής οδού. Το Μελίσσι διαθέτει μεγάλη βοτσαλωτή παραλία αλλά και κολπίσκους ιδανικούς για μπάνιο και ψάρεμα. Η ίδια παραλία αλλά και η παραλία της Συκιάς, του Πευκιά και του Ξυλοκάστρου τιμούνται με “γαλάζια σημαία. Το χωριό πήρε την ονομασία του από τα άγρια μελίσσια που είχαν τις κυψέλες τους σε βράχο, ανατολικά του ναού του Αγίου Κωνσταντίνου που κατεδαφίσθηκε το 1884 κατά τη διάνοιξη της σιδηροδροµικής γραµµής.. Η ιστορία της περιοχής συνδέεται άμεσα από τον 14ο αιώνα με την οικογένεια Ρέντη, ευγενών της Κορίνθου, συγγενείς των επιφανών Ρέντηδων του Δουκάτου των Αθηνών. Στις αρχές του 20ου αιώνα κατοικήθηκε από το γειτονικό δήμο Σικυωνίων. Τόσο οι κάτοικοι του Μελισσιού όσο και της γειτονικής Συκιάς ασχολούνται με την καλλιέργεια εσπεριδοειδών, ελιών και κηπευτικών, το ψάρεμα και τον τουρισμό. Στην ευρύτερη περιοχή ανθούσε από παλιά επίσης η καλλιέργεια και ξήρανση της σταφίδας. Από εδώ κατάγεται ο μεγάλος Έλληνας εξπρεσιονιστής ζωγράφος, Βασίλης Μάρρος. Εδώ έζησε τα παιδικά του χρόνια αλλά διέπρεψε στην Αμερική. Πίνακες του εκτίθενται σε πολλά μουσεία και γκαλερί του κόσμου. Νοτιοανατολικά και ψηλά σε λόφο είναι κτισμένος ο οικισμός

Η Βίλα του ποιητή Άγγελου Σικελιανού

Οικοδομικού Συνεταιρισμού Υπαλλήλων ΔΕΗ σε έκταση 450 στρεμμάτων μέσα στο πράσινο με υπέροχη θέα στον κόλπο. Το Θαλερό... Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Σικελιανός συνέθεσε ποίημα με το όνομα του χωριού “Θαλερό” που απέχει 2 χλμ από τη Συκιά και έχει υπέροχη θέα προς τον Κορινθιακό. Συνάντησα τον Γιώργο Αμάραντο, απόγονο της οικογένειας των Αμαραντέων που συνδέονταν φιλικά με τον Σικελιανό. Μου διηγήθηκε πως η γνωριμία έγινε μέσω της Έλλης Μαργαρίτη γειτόνισσας του ποιητή στη Συκιά που αποτέλεσε και τη μούσα του μέχρι τέλος. Ο Άγγελος, η Εύα και η Έλλη συνήθιζαν να ανεβαίνουν στο χωριό με άλογα και τη συνοδεία από άλλες κοπέλες, ντυμένοι με αρχαίες χλαμύδες. Έδεναν τα άλογα στον κήπο των Αμαραντέων και ο Σικελιανός ανέβαινε σε ένα μικρό ύψωμα. Καθόταν στον ίσκιο ενός πανύψηλου πεύκου και έγραφε. Απέναντι από τους Αμαραντέους κατοικούσε η οικογένεια Παύλου. Η Μαρία, η έφηβη κόρη

της οικογένειας προσέφερε στον ποιητή κερήθρες από τα μελίσσια που διατηρούσαν, ζυμωτό σταρένιο ψωμί και κρύο νερό από την κοντινή πηγή. Έτσι το 1915 ο ποιητής συνθέτει το ποίημα “Θαλερό”: Εκεί κερήθρα μόφερε, ψωμί σταρένιο, κρύο νερό η αρχοντοθυγατέρα, οπούχε από τη δύναμη, στον πετρωτό της το λαιμό χαράκι ως περιστέρα, που η όψη της σαν της βραδιάς το λάμπο, έδειχνε διάφωτη της Παρθενιάς τη φλόγα,... Ο ήλιος έδυε καθώς ανέβαινα σε εκείνο το ύψωμα. Αντίκρισα την ίδια θέα που αγάπησε και ο Σικελιανός, τη θέα της πεδινής Κορινθίας, της θάλασσας μέχρι τη Ρούμελη και της απόκρημνης χαράδρας. Δυστυχώς ο πεύκος κάηκε στην πυρκαγιά το 2000. Διέκρινα μοναχά τη βάση του σε αποσύνθεση. Λίγο πιο κάτω, πάνω στο δημοτικό δρόμο, ήπια νερό από την ίδια πηγή που είχε πιει ο ποιητής και κατηφόρισα προς τη Συκιά.

74

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

ΠΑΝΩ: Συκιά ίσον Έρωτας ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Πρόταση δροσιάς στη Συκιά

Πριν φύγω… Επισκέφθηκα το Ξυλόκαστρο κτισμένο σε απόσταση αναπνοής από το δάσος καθώς το τέλος του ενός σηματοδοτεί την αρχή του άλλου. Συνάντησα το ζωγράφο Γιώργο Οικονομίδη στο πατρικό του καθώς και την σύζυγο του Άλιξ Παναγιωτοπούλου επίσης ζωγράφο και κόρη του σκηνοθέτη Νίκου Παναγιωτόπουλου. Μου μίλησαν με αγάπη και προβληματισμό για τον τόπο τους. Έκανα μια βόλτα στην ωραία διαμορφωμένη προσφάτως παράκτια ζώνη της πόλης από το δάσος μέχρι τη

μαρίνα. Ιδανική για περίπατους κοντά στα κύματα, φαγητό, καφεδάκι και βραδινές εξορμήσεις. Εντυπωσιακός ο ναός του Αγίου Βλασίου. Επιβλητικός και μοναδικός για τον Ελληνικό χώρο ο ναός της Παναγίας της Φανερωμένης με την παλαιοχριστιανική αρχιτεκτονική του, θεμελιωμένος από τον γέροντα Νίκων. Προσεγμένη η μαρίνα με υπαίθριο θεατράκι, ιδιαίτερο το σκηνικό στο λιμάνι και τους φάρους στην είσοδο του, κοντά στην εκβολή του ποταμού Σύθα. Ευχαριστούμε το Δήμο Ξυλοκάστρου – Ευρωστίνης για τη φιλοξενία στο ξενοδοχείο Xylokastro Beach στο Μελίσσι. Ιδιαίτερα την Αντιδήμαρχο κα. Χριστίνα Καζάνη για το υλικό που μας παρείχε και την κα. Νάνσυ Ανδρικοπούλου, Δασολόγο του Δήμου. Τον κ. Γιώργο Αμάραντο, Δικηγόρο και πρώην Δικαστικό για τις χρήσιμες πληροφορίες.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΕΥΚΙΑΣ-ΣΥΚΙΑ-ΜΕΛΙΣΣΙ ΠΡΟΣΒΑΣΗ Οδικώς θα φτάσετε μέσω της Εθνικής Οδού Αθηνών Κορίνθου και Πατρών. Έξοδος προς Ξυλόκαστρο. Μέχρι εκεί η απόσταση αγγίζει τα 120 χλμ από την Αθήνα και περίπου 100 χλμ από την Πάτρα. Ο Πευκιάς από την έξοδο απέχει 3 χλμ, η Συκιά 5 χλμ και το Μελίσσι 7 χλμ. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και το ΚΤΕΛ. Εναλλακτικά τον ΟΣΕ αλλά και τον Προαστιακό μέχρι το Κιάτο και από εκεί το ΚΤΕΛ με ανταπόκριση.

ΔΙΑΜΟΝΗ Στην περιοχή της Συκιάς υπάρχουν λίγα ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Τα περισσότερα καταλύματα βρίσκονται στην πόλη του Ξυλοκάστρου. Στο Μελίσσι: XYLOKASTRO BEACH Hotel, Μελίσσι Κορινθίας, Τηλ. 2743061190-2

ΦΑΓΗΤΟ - ΑΓΟΡΕΣ Προτιμήστε για φαγητό και καφεδάκι: JIMMY’S GRILL, ψητοπωλείο του Σωτήρη Τσαούση. Μοντέρνος χώρος και νεανικό στέκι με μεγάλη ποικιλία στις ψητές γεύσεις, νόστιμα σουβλάκια, τυλιχτά και γύρος. Ανοικτά μέχρι αργά πάνω στον παραλιακό δρόμο της πόλης. Κ. Καραμανλή 11, Ξυλόκαστρο, Τηλ. 2743022400 ΤΟ ΣΤΕΚΙ, Μεζεδοπωλείο της Μαρίας Τζίνη Συκιά Κορινθίας, Τηλ. 2743023380 RIZOS, Καφέ Σνακ Μπαρ του Κων/νου Ρίζου Συκιά Κορινθίας, Τηλ. 2743024971 ΤΟ ΤΣΙΠΟΥΡΑΔΙΚΟ, Σνακ Μπαρ της Ειρήνης Λαμπράκη Αγίου Βλασίου 10, Ξυλόκαστρο, Τηλ. 2743025853 ΚΑΦΕΝΕΙΟ του Αριστείδη Λευθεριώτη Πλατεία Ηρώων, Ξυλόκαστρο, Τηλ. 2743300766 PELECAN Πιτσαρία του Άγγελου Μαρίνη Κ. Καραμανλή 13, Ξυλόκαστρο Τηλ. 2743028221 / 6946312268 BISTROT, Fast Food του Γιώργου Μπεχλούλη Ιωάννη Ιωάννου 4, Ξυλόκαστρο, Τηλ. 2743096300 LOUNGE, καφετέρια του Φωτόπουλου Σούλη. Νικολάου Μάρκου, Ξυλόκαστρο. Τηλ. 27430 26640 Αγοράστε δώρα για τους αγαπημένους σας από: ΧΑΒΕΛΗΣ ΝΙΚΟΣ, Είδη Δώρων Αραβαντινού 10, Ξυλόκαστρο Τηλ. 2743022429 / 6937017562

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Πλούσιο το καλοκαίρι με μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις. Στα ορεινά χωριά γίνονται πανηγύρια

75

με άφθονη “γουρνοπούλα” και κρασί. Χαρακτηριστικές είναι οι γιορτές: “του μήλου” στο Μάννα, “της σουλτανίνας” στο Ζεμενό, “της Λαπόρδας” (είδος ψαριού) στη μαρίνα του Ξυλοκάστρου μετά τα μέσα Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου. Αθλητικά τουρνουά τένις και beach βόλεϊ.

ΕΞΟΡΜΗΣΕΙΣ Η περιοχή αποτελεί ορμητήριο και για κοντινές εκδρομές. Τεράστια παραλιακή ζώνη ανατολικά μέχρι την Κόρινθο και δυτικά ως το Δερβένι. Επισκεφθείτε τα Τρίκαλα, τη Ζήρεια, τις λίμνες Στυμφαλία, Δασίου και Φενεού. Ανεβείτε στη μονή της Παναγίας της Κορφιώτισσας με την εκπληκτική θέα. Την αρχαία Πελλήνη και κατόπιν συνεννόησης το Σπήλαιο στο Πιτσά. Τη μονή Αγίου Κωνσταντίνου και το Βουδιστικό ιερό στο Μαύρο Όρος στην περιοχή Γελήνι.

ΝΑΥΠΗΓΕΙΟ ΜΠΑΣΙΜΑΚΟΠΟΥΛΟΙ Το

Ναυπηγείο μας ιδρύθηκε το 1965 από τον Δημήτρη Μπασιμακόπουλο. Με πολύ μεράκι αλλά και χειρονακτική εργασία ο Δημήτρης Μπασιμακόπουλος και οι συνεργάτες του μετέτρεπαν την πρώτη ύλη τους, ξυλεία κάθε είδους (όπως πεύκο, ιρόκο, όρεγκον, δρυς ) σε πραγματικά κομψοτεχνήματα, στολίδια στον αφρό της θάλασσας. Στα τέλη του 1994 αρχίζει μια νέα εποχή για το Ναυπηγείο. Η διαχείριση περνά στον Γιάννη, γιο του Δημήτρη, που μαζί με τον αδερφό του πατέρα του Λευτέρη κάνουν σχέδια για το μέλλον. Οι δυο τους, άνθρωποι νέοι με ανοιχτούς ορίζοντες και τολμηρές ιδέες, βάζουν γρήγορα σε εφαρμογή το σχέδιο τους που θα φέρει στην εταιρεία σαρωτικές αλλαγές. Ο αιγιαλός κάτω από το Ναυπηγείο διαμορφώνεται κατάλληλα ώστε τα σκάφη να προσεγγίζουν με ταχύτητα και ασφάλεια. Το νέο Travelift ανυψωτικής ικανότητας 100 τόνων έχει συναρμολογηθεί και είναι έτοιμο να αναλάβει δράση. Πλέον , οι κύριες δραστηριότητες είναι οι ανελκύσεις / καθελκύσεις, η στάθμευση και η επισκευή σκαφών. Στις ημέρες μας ο χώρος έχει διαμορφωθεί έτσι ώστε να μπορεί να υποδεχθεί και να φιλοξενήσει με ασφάλεια περισσότερα από 350 σκάφη κάθε τύπου. Στην ασφαλή διαχείμανση των σκαφών συμβάλουν οι ειδικά πατενταρισμένες μεταλλικές σχάρες στήριξης που κατασκευάζει και χρησιμοποιεί κατ’ αποκλειστικότητα το Ναυπηγείο. Στα άμεσα σχέδια της εταιρείας είναι η ασφαλτόστρωση όλων των επιφανειών του Ναυπηγείου και η εγκατάσταση κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης. Ενέργειες που θα αλλάξουν την όψη του χώρου και θα προσθέσουν βαθμούς στη λειτουργικότητα και την ασφάλεια του. Καλύτερή μας διαφήμιση οι πελάτες μας. Θα μας βρείτε στο γνωστό ψαροχώρι της Ερμιονίδας την Kοιλάδα, στo τηλέφωνο 27540-61409 και fax: 27540-61023 και με e-mail info@bsg.com.gr, bashipyard@yahoo.gr. Περισσότερες πληροφορίες στο site

www.basimakopouloi.gr

78

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ Γ. Βαφειάδης/P. van der Wal

Διπλός Έρωτας & μια τσιμεντοποίηση Εκεί που τα νερά των Αλκυονίδων συναντούν το βαθύ γαλάζιο του Κορινθιακού, προβάλει το ακρωτήριο της Περαχώρας με τον φάρο Μελαγκάβι να δεσπόζει πάνω από απόκρημνες ακτές και το ιερό του Ηραίου.

Έ

νας τόπος ιδιαίτερος και απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς, με θέα τα βουνά της Πελοποννήσου και της Κεντρικής Ελλάδας και ένα ηλιοβασίλεμα ανεπανάληπτο που ανοίγει καινούργιους ορίζοντες στον μυημένο εκεί που δεν το περιμένει…Μέσα στη δίνη των καιρών, ακριβώς στη στιγμή που σχεδόν η ψυχή μου είχε αποφασίσει να αρκεστεί στη δύναμη της συνήθειας, την πορεία προς το συναισθηματικό γήρας και στο υπόλοιπο μιας ζωής χωρίς έντονες συγκινήσεις, ο Θεός του έρωτα εμφανίστηκε για να μου θυμίσει το αληθινό νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτό που κάνει τις αισθήσεις να υπερλειτουργούν, να διοχετεύονται στην κατεύθυνση ενός και μόνο προσώπου, για το οποίο μαθαίνεις να ζεις και να αναπνέεις μέσα από τη δική του ανάσα, αυτό το ένα, το μοναδικό που ξέρεις σχεδόν apriori, με σιγουριά, πως θα σε συντροφεύσει στον αλλόκοτο κόσμο μας εν ηρεμία και θα σου προσφέρει τη νηνεμία ενός λιμανιού για το τσακισμένο σου σκαρί, θα είναι παντού και τα πάντα για εσένα τον τυχερό που το έχεις δίπλα σου…

Το βέλος του Θεού με έριξε σ’ αυτήν την περιδίνηση της ομορφιάς, με διαπέρασε και ταυτόχρονα με έδεσε εκεί που μόνο αυτός γνωρίζει να κρατάει τα ανύποπτα θύματά του, στην αγκαλιά του, η οποία έχει όψη γλυκιά, χρώμα, μυρωδιά… Στη πρώτη μας συνάντηση επιλέξαμε έναν τόπο μαγικό, έναν τόπο που λάτρευε η σύντροφος μου και συμπαρέσυρε και εμένα ούτως ώστε να μοιραστώ αυτό το ανεπανάληπτο τοπίο, έναν πραγματικό ύμνο της γεωγραφικής αρμονίας. Πάντα μου έκαναν εντύπωση οι επιλογές των αρχαίων προγόνων μας σχετικά με τις τοποθεσίες που διάλεγαν για να υμνήσουν τους Θεούς τους. Είχαν κάτι το μοναδικό, κάτι το άρρηκτο και ατέρμονο ως προς την αιώνια θέση τους, πιστεύω πως επεδίωκαν την εξιδανικευμένη φύση ως μέρος ανεπηρέαστο από οποιαδήποτε μελλοντική πολιτισμική επέμβαση. Ακολουθώντας το γραφικό, κακοτράχαλο μονοπάτι που οδηγεί στο φάρο αντικρίσαμε τα νερά της θάλασσας που λαμπύριζαν και από τις δύο πλευρές

79

80

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ

του ακρωτηρίου υπό το φως των άστρων και του μοναχικού φάρου. Νοιώσαμε και οι δύο κάποια ασυγκράτητη οικειότητα, σαν να βρεθήκαμε πολλές φορές σ’ αυτό το σημείο, σαν προμνησία και ζούσαμε σε επανάληψη κάτι που μας ξανασυνέβη στο παρελθόν και ποτέ η ομορφιά του δεν διαγράφτηκε από το νου μας, τα πάντα βρίσκονταν σε καθολική αρμονία, η έννοια του ωραίου είχε επιβεβαιωθεί στα μάτια μας από τους απότομους βράχους και τους κρημνούς που σχεδόν σου κόβουν την ανάσα, τη συνύπαρξη της λίμνης και της θάλασσας, την υπερβατική όψη του κτιρίου του φάρου, αλλά και από την εκπληκτική αύρα του μυστήριου που ανέδυε στο κάτω σημείο ο ναός της Ήρας. Σαν να συναντήθηκαν σε έναν πίνακα ο νατουραλισμός με τον κλασικισμό και το σημερινό «μοντέρνο» για να δημιουργήσουν αυτήν την γαλήνια και μυστικιστική έκρηξη η οποία γιγάντωνε ακόμη περισσότερο τα ερωτικά μας συναισθήματα του ενός για τον άλλον. Μελανό σημείο σε αυτόν τον πίνακα η άσκοπη, εκτεταμένη τσιμεντοποίηση του χώρου για την δήθεν «Προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου». Τόνοι τσιμέντου φαίνεται να έπεσαν με

τη συγκατάθεση της ΛΖ’ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και χρηματοδότηση 500.000 Ευρώ από το ΕΣΠΑ. Αναρωτηθήκαμε με πιο σκεπτικό δημιουργήθηκαν αυτές οι «λεωφόροι» δυόμιση μέτρων πλάτους καθώς και τα τσιμεντένια σκαλοπάτια και τα ογκώδη θεμέλια των «στάσεων θέασης» που μοιάζουν να βεβηλώνουν τον ιερό αυτό χώρο και που καθιστούν τα φωτογραφικά πλάνα και τη θέα προς το λιμανάκι και το ναό χωρίς μπετόν πλέον αδύνατα. Το μονοπάτι προς το φάρο είναι το μοναδικό σημείο που έχει γλυτώσει προς το παρόν… Στο χώρο στάθμευσης του Ηραίου έχει ανεγερθεί κτήριο που από τα συμφραζόμενα των σχετικών αποφάσεων προορίζεται για την εξυπηρέτηση επισκεπτών, θαρρείς πως θέλουν να μετατρέψουν το Ηραίον σε πάρκο μαζικής ξενοιασιάς… Το σήμα του μαίανδρου που έχει αδέξια σχεδιαστεί με σπρέι μπογιάς από ανίδεους σε διάφορα σημεία σε όλο το χώρο, έρχεται να υπογραμμίσει την πλήρη άγνοια και ασέβεια που επιδεικνύεται αυτόν τον καιρό απέναντι στην ιστορία και το ελληνικό τοπίο, απέναντι στη ίδια μας τη ψυχή.

SOTOSBLOG [ www.sotosblog.com ]

Σώτος Χρυσαφόπουλος

Ο εχθρός της πατρίδας μου Π

ατρίδα μου είναι η δημοκρατία· αυτή από όλα τα επιτεύγματα –γλώσσα, τέχνη, φως, όλα. Γι’ αυτήν και όλες μου οι τραγωδίες. Χείμαρροι το δάκρυ, ποτάμια το αίμα που χύθηκε. Δικά της όλα τα μνημεία. Όποιος πειράζει τη δημοκρατία πειράζει την πατρίδα μου. Τον εντοπίζω αμέσως. Μιλάει για πατρίδα· δεν μιλάει για δημοκρατία. Το Μαξίμου μίλησε για πατρίδα, όχι για δημοκρατία. Θλιβερό του ακροατήριο εκείνοι που τους έτρεχαν τα σάλια, ξεχωριστοί ετούτοι τάχαμου ανάμεσα στους άλλους που έχουν καταπιεί τη γλώσσα τους. Το Μαξίμου δεν αγαπάει τη δημοκρατία. Το Μαξίμου προσβάλλει τη δημοκρατία. Όποιος προσβάλλει τη δημοκρατία και τολμάει να μιλάει για πατρίδα δεν είναι ένας απλός σοφιστής, φτηνός δημοκόπος και χυδαίος κάπηλος. Είναι ο ίδιος ο διάβολος. Παραφυλάει γυρεύοντας την αφύλακτη ώρα, και ρίχνει το λοιμογόνο βέλος του, για να σφετερισθεί. Εκμεταλλεύεται τη δημοκρατία, και είναι εχθρός της πατρίδας μου. Σε κανέναν δεν αναγνωρίζω το δικαίωμα να πειράξει τη δημοκρατία. Ούτε τόσο δα λιγάκι. Γιατί έχω γνώση του πώς αυτή κερδήθηκε, και διαθέτω

νου για να γνωρίζω πού οδηγεί ελόγου του κάθε ένα τόσο δα λιγάκι. Αντιθέτως, γονατίζω με άπειρο σεβασμό, με ευσέβεια μπροστά σε κάθε θυσία που θα υπερασπισθεί τη δημοκρατία. Πατρίδα μου είναι η δημοκρατία. Τα άλλα της, όλα, οι κάμποι, τ’ άσπαρτα ψηλά βουνά, ο ήλιος της που χρυσολάμπει, τ’ άστρα της τα φωτεινά, κάθε της ρηχό ακρογιάλι, και κάθε χώρα της με τα χωριά, κάθε νησάκι της που αχνά προβάλλει, κάθε της θάλασσα, κάθε στεριά, τα ερειπωμένα αρχαία μνημεία της χρυσή στολή που η τέχνη εφόρεσε και το καθένα μια δόξα αθάνατη που αντιλαλεί, όλα τους, όλα τους, όλα τους, χωρίς τη δημοκρατία, είναι του καθενός το χόμπυ, του καθενός μας η φτιασιδωμένη ενοχή και οι δαίμονες του παιδικού μας φόβου. Και είναι όλα τα χαρίσματα, όλα του κόσμου τα ελέη άδεια χωρίς τη δημοκρατία. Κενά και κίβδηλα! Αγαπάω τη δημοκρατία· την αγαπάω την πατρίδα μου. Κανείς δεν θα μου την μεταμφιέσει, και κανείς δεν θα με κάνει να αγαπήσω κάτι άλλο στη θέση της. Και όταν εκείνος που το επιχειρεί αυτό τυγχάνει να είναι ο ίδιος ο κυβερνήτης, θα τον πολεμήσω αυτόν τον κυβερνήτη μέχρις εσχάτων. Από καθήκον. Εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάτρης!

Προσφορά Ασύρματο μοτέρ γαλλικού οίκου

170€

&

ΔΩΡΟ το τηλεχειριστήριο