ΕΠΑΘΛΟ 96

Κατάδυση Παξοί Ο παράδεισος στη Χύτρα των Κυθήρων δεν είναι μακριά

Χρυσή, στο «νησί» του Λιβυκού | Επίδαυρος, 60 χρόνια παράσταση | Σπήλαιο Ολύμπων Χίου

ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2014

Τα δελφίνια του Κορινθιακού

96

#

τιμή: 4,00 € www.epathlo.gr

ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΕΙΣ ΜΠΡΟΣΤΑ, ΠΡΕΠΕΙ ΠΡΩΤΑ ΝΑ ΚΟΙΤΑΞΕΙΣ ΠΙΣΩ. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΟΜΙΛΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Η παραγωγική μας ιστορία αναβιώνει εδώ. Με τα επτά, και σύντομα εννέα, θεματικά Μουσεία σε όλη την Ελλάδα, τις ειδικές εκδόσεις, τα ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, τη Βιβλιοθήκη, αλλά και το ανεκτίμητης αξίας Ιστορικό Αρχείο που στεγάζεται στην Αθήνα, το Πολιτιστικό �Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς παρουσιάζει και αναδεικνύει πώς οι �Έλληνες ήξεραν να αξιοποιούν τους φυσικούς πόρους, να δημιουργούν, να καινοτομούν, και τελικά να προχωρούν μπροστά. Αυτή είναι η κληρονομιά μας. Αυτή είναι η ταυτότητά μας.

1. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΕΤΑΞΗΣ (ΣΟΥΦΛΙ) 2. ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΛΙΝΘΟΚΕΡΑΜΟΠΟΙΙΑΣ Ν. & Σ. ΤΣΑΛΑΠΑΤΑ (ΒΟΛΟΣ) 3. ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΑΣ (ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΛΕΣΒΟΥ) 4. ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ΣΤΥΜΦΑΛΙΑ) 5. ΥΠΑΙΘΡΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΥΔΡΟΚΙΝΗΣΗΣ (ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ) 6. ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΔΙΟΥ (ΣΠΑΡΤΗ) 7. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΡΜΑΡΟΤΕΧΝΙΑΣ (ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΝΟΥ) 8. ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΓΥΡΟΤΕΧΝΙΑΣ (ΙΩΑΝΝΙΝΑ)* 9. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΣΤΙΧΑΣ (ΧΙΟΣ)*

* Υπό κατασκευή Μουσείο

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΤΗΡΙΟ ΠΙΟΠ: Αγγ. Γέροντα 6, 105 58 Αθήνα Τηλ. Επικοινωνίας: 210 3256 922 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ: Δωρίδος 2 & Λεωφόρος Ειρήνης 14, 177 78 Ταύρος Τηλ. Επικοινωνίας: 210 3418 051 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ: Σαλαμίνος 72-74, 176 75 Καλλιθέα Τηλ. Επικοινωνίας: 210 3739 651-2 Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής �Ένωσης

www.piop.gr

Κατάδυση Παξοί Ο παράδεισος στη Χύτρα των Κυθήρων δεν είναι μακριά ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2014

16

στη Παξοί 18 Κατάδυση Χύτρα των Κυθήρων 32

Ο παράδεισος δεν είναι μακριά...

δελφίνια 46 Τα του Κορινθιακού

56 Επίδαυρος

66

74

Σπήλαιο Συκιάς Ολύμπων

Το κρυφό στολίδι της νότιας Χίου

60 χρόνια παράσταση στο ωραιότερο θέατρο του κόσμου...

Χρυσή

Στο «νησί» του Λιβυκού

Επικαιρότητα: 82 Απόψεις: 84 Τσιμέντο να γίνει... Νευροπαραλυτικά στη Μεσόγειο;

Το παράθυρο ανοιχτό, το τοπίο να φεύγει...

14 Ατζέντα

Ιδέες, παρουσιάσεις, πολιτισμός

11

Συντακτική ομάδα: Γιώργος Καλομοιρόπουλος, Ιφιγένεια Καμπουροπούλου, Χρήστος Κανατάς, Μάρω Κουρή, Κώστας Μάγκος, Θάλεια Νουάρου, Γιώργος Παγούδης Επιμέλεια κειμένων - διορθώσεις: Συλβί Ρηγοπούλου Σ’ αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν οι φωτογράφοι: Χρήστος Κανατάς, Τάσος Καφκάς, Μάρω Κουρή, Κώστας Μάγκος, Θάλεια Νουάρου, Αλεξία Τούλιου, Εύη Φυλακτού Τμήμα συνδρομών: Φρόσω Αγγελοπούλου, Κατερίνα Μάρα Εκτύπωση: ΚΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑ, Κιάτο Κορινθίας

μόνιμες στήλες Το Έπαθλο του μήνα

Ιδιοκτήτρια-εκδότρια: Γεωργία Ντόκου

Αρχισυνταξία - photo editing: Θάλεια Νουάρου

θέματα και ο Άγγελός τους...

Εξώφυλλο: Τα δελφίνια του Κορινθιακού Φωτογραφία: Μάρω Κουρή

Δημιουργικό: POSITIVE designlab Γιάννης Σουλτανίδης, Στεφανία Βολικάκη

32

90

τιμή: 4,00 € www.epathlo.gr

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

66

9

96

#

Χρυσή: Το «νησί» του Λιβυκού | Επίδαυρος: 60 χρόνια παράσταση | Σπήλαιο Ολύμπων Χίου

6

Τα δελφίνια του Κορινθιακού

Ψιλά γράμματα

Εθνική Ελλάδος, γεια σου!

88 Συνταγές

ΕΔΡΑ Μιδέας 5, 21055 Αγία Τριάδα Αργολίδας Τηλ. 27520 45095, 99700 Fax. 27520 45096 e-mail: info@epathlo.gr

Φρουτοσαλάτες

Μια στάση εδώ

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ // Κωδ. ΕΛΤΑ: 5167

Απαγορεύεται οποιαδήποτε αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή ύλης του περιοδικού χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη.

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ετήσιες) Ιδιωτών: € 20,00 Επιχειρήσεων - Νομικών προσώπων Εξωτερικού: € 50,00 Ο.Τ.Α.: € 65,00 Εθνική Τράπεζα: 314 / 36897354

9

ΤΟ ΕΠΑΘΛΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Θάλεια Νουάρου |

Αλεξία Τούλιου

Το παράθυρο ανοιχτό, το τοπίο να φεύγει… Ή

ρθε η ώρα, λέει, που θα μουσκέψεις τα πόδια σου στη θάλασσα, ακροβατώντας ξυπόλυτος στην καυτή άμμο. Σαν τάχα να μην το ’ξερες που σε ταΐζανε σκουπίδια, θα σβήσεις αποφασιστικά την τηλεόραση, με την υπόσχεση πως θα είναι για πάντα. Θα αναζητήσεις φεστιβάλ, μουσικές σε βράδια ξάστερα, και τη φωνή του γκιόνη ν’ αντηχεί ξανά σ’ αρχαία κοχύλια. Ώρα καλοκαιριού, δική σου. Που θα μαζέψεις τ’ απαραίτητα: τους φίλους, δυο φιλιά κι ένα βιβλίο, να σου κρατάνε συντροφιά το απομεσήμερο στη σκιά κάποιου γερο-κέδρου. Θα γυρίσεις την πλάτη στην πραγματικότητα, αναζητώντας ερμηνείες, παίρνοντας αποστάσεις από μιαν αλήθεια που σε πονά και σε καίει. Σε κάποια έρημη ακτή, θα εμπιστευτείς και πάλι την αφήγηση, θα ταΐσεις με όνειρα ακόμη έναν Σεπτέμβρη. Λέξεις που ψιθυρίζουν καλοκαίρι. Σαν την πρώτη φορά, ταξιδεύουμε αλώβητοι, με κείνη τη βάρκα που κοιτούσε τα δελφίνια. Ανακαλύπτουμε μακρινούς παράδεισους, νησιά αόρατα, κοχυλένιες ακτές, γαληνεύουμε τα μάτια μας στο πράσινο και γαλανό της Αμφιτρίτης. Στο φίλημα ανατολής και δύσης, μοιραζόμαστε χρώματα, κρυφές σπηλιές, μικρές πικρές αλήθειες. Καταδυόμαστε στα έγκατα της γης του Αιγαίου, εκεί που μια ακτίνα φωτός δίνει τη ζωή. Αυτό το καλοκαίρι διεκδικούμε την ψυχή μας – τις αμμουδιές που μας ανήκουν. Βότσαλα οι μνήμες μας, σπαρμένα στο βυθό μιας Επιδαύρου...

Το παράθυρο ανοιχτό, το τοπίο να φεύγει.* Οι λέξεις μας αναζητούν εικόνες. Και οι εικόνες, λέει, γεννιούνται στα ταξίδια.

* «Το μοναδικό μου σπίτι, το μοναδικό μέρος που αισθάνομαι ότι ισορροπώ, που γαληνεύω, είναι δίπλα στο φίλο που οδηγεί. Το παράθυρο ανοιχτό, το τοπίο να φεύγει. Οι εικόνες γεννιούνται σ’ αυτά τα ταξίδια». Θόδωρος Αγγελόπουλος (1935-2012)

11

ΨΙΛΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Θάλεια Νουάρου |

Τάσος Καφκάς

Εθνική Ελλάδος, γεια σου! Γ

ιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει, πατέρα; Γιατί είναι καλοκαίρι, παιδί μου… Και μιας που η σταθερότητα επετεύχθη, μιλιούνια παραθεριστών σκοπεύουν να ξεχυθούν στις πανέμορφες ακτές μας, παραδίδοντας το σμιλεμένο τους κορμί στο χάδι του ελληνικού ήλιου. Κάποιοι φαίνεται δεν έχουν ακούσει πως 90 από τις παραδεισένιες παραλίες μας βγαίνουν στο σφυρί… Πως σ’ ολόκληρη την Ελλάδα εκατοντάδες στρέμματα ολόλευκης αμμουδιάς παίρνουν σιγά σιγά το δρόμο της τσιμεντοποίησης… Ίσως, ακόμα, ανάμεσά τους να υπάρχουν και κάποιοι που εκλαμβάνουν ως θετική μια τέτοια προοπτική αδυνατώντας να καταλάβουν τι στο καλό βρίσκουν όλοι αυτοί που φωνάζουν και οδύρονται σε μια παντελώς έρημη ακτή δίχως μπαρ, ξαπλώστρες, εστιατόρια, ξενοδοχεία και όλες εκείνες τις παροχές που, τέλος πάντων, θα μπορούσε να προσφέρει ένα ιδιωτικό πάρκο στους πελάτες του – και μάλιστα κατ’ αποκλειστικότητα! Άσε που θα μας φέρει και λεφτά. Νισάφι πια με τις οικολογικές σας ευαισθησίες, έρχεται επιτέλους η ανάπτυξη που, μετά από τόσες θυσίες, ο λαός αναμένει για να βγει από την κρίση που του ’λαχε. Τι κι αν, στο βωμό του κέρδους, στερήσουμε από τις επόμενες γενιές την εμπειρία της ελληνικής θάλασσας, τη φυσική μας κληρονομιά, που όμοιά της δεν υπάρχει… Μην ξεχνάς άλλωστε ότι τέτοιου είδους επενδύσεις θα συμβάλουν στη μείωση της αναθεματισμένης ανεργίας… Το απόλυτο ξεπούλημα για μεροκάματο, ένα κομμάτι ψωμί... Μακριά από μας κι ας είναι δέκα μέτρα, που λέει και η λαϊκή σοφία… Μην ξεχνάς άλλωστε, παιδί μου, ότι αυτό το καλοκαίρι δεν είναι ένα οποιοδήποτε καλοκαίρι... Είκοσι εκατομμύρια τουρίστες θα επισκεφθούν την πατρίδα μας, υπερβαίνοντας κατά πολύ το περσινό ρεκόρ των 17 εκ. επισκεπτών, κατατάσσοντας την Ελλάδα μας, πρώτη, ανάμεσα στους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως. Δεν ξέρω βέβαια κατά

πόσο η αύξηση αυτή θα αντισταθμίσει, οικονομικά και ηθικά, τα 2,5 εκ. και πλέον των συμπολιτών μας που, λόγω της οικονομικής κατάστασης, δεν θα καταφέρουν φέτος να πάνε διακοπές… Το καλύτερο όμως, παιδί μου, σου το φύλαξα για το τέλος. Αυτό το καλοκαίρι η Ελλάδα μας συμμετέχει στο Μουντιάλ. Βέβαια… Να σκεφτείς πως καιρό τώρα η αστυνομία της μακρινής Βραζιλίας, για το σπουδαιότατο αυτό γεγονός, τρέχει να «καθαρίσει» τους δρόμους από τους άστεγους, ώστε η φρικιαστική λιμοκτονία τους να μην προκαλέσει αναστάτωση στους τουρίστες. Η Βραζιλία, βλέπεις, σημειώνει ιλιγγιώδεις ρυθμούς ανάπτυξης. Τι κι αν ένας στους τέσσερις πολίτες της χώρας ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, τι κι αν 1 εκατομμύριο παιδιά δουλεύουν μεροκάματο σε άθλιες συνθήκες, τι κι αν οι άνθρωποι στοιβάζονται σε παραγκουπόλεις, δίχως ρεύμα και νερό; Δε βαριέσαι, παιδί μου. Ευτυχώς η Βραζιλία είναι πολύ μακριά από μας, και αρκετά προβλήματα έχουμε ήδη εδώ για να νοιαστούμε και για δαύτους. Όπως σου έλεγα όμως, παιδί μου, εδώ το θέμα μας είναι το ποδόσφαιρο. Ως επιχείρηση, ως ιδεολογία, ως σύμβολο οπαδισμού κι ενότητας, και φυσικά ως δύναμη που ενίοτε μπορεί να αγοράζει και να πουλά συνειδήσεις. Ας μην τα σκαλίζουμε άλλο, παιδί μου. Εσύ να σκέφτεσαι μονάχα πως ήρθαν ξανά εκείνα τα όμορφα βράδια που θα αφήσουμε πίσω κάθε πρόβλημα, κάθε μας διαφορά, και παρέα με μπίρες και σουβλάκια, όλοι μαζί –ενωμένοι σαν μια γροθιά– θα τραγουδάμε με περίσσεια αυτοπεποίθηση: Εθνική Ελλάδος, γεια σου!

Φαρμακοπούλων 3 & Κομνηνού, Παλιά Πόλη, ΝΑΥΠΛΙΟ, 21100

Tηλ. 27520-23520 www.anticagelateria.gr e-mail: info@anticagelateria.gr

14 Ιδέες, παρουσιάσεις, πολιτισμός ΑΤΖΕΝΤΑ

Αθήνα Τα «άδεια κοχύλια»

Μουσείο ΟΣΕ

γεμίζουν ξανά…

ο Σταθμός Πελοποννήσου

Η «Γυναίκα τη Ζάκυθος» του Διονυσίου Σολωμού, σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη με την Όλια Λαζαρίδου στον πρωταγωνιστικό ρόλο, θα «συναντηθεί» με άγνωστους –πλην όμως πολύ αξιόλογους– αρχαίους θεατρικούς χώρους της Ελλάδας. Μια πρωτοβουλία του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ», που σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών δημιουργεί έναν εναλλακτικό πολιτιστικό περίπατο που φιλοδοξεί να γεμίσει ξανά τα «άδεια κοχύλια» 26 συνολικά αρχαίων θεάτρων της χώρας. Στην Πελοπόννησο, η παράσταση θα παρουσιαστεί: στο Εκκλησιαστήριο της Αρχαίας Μεσσήνης, στο Θέατρο Ορχομενού Αρκαδίας, στο Θέατρο Αιγείρας και στο Αρχαίο Ωδείο Πάτρας. Μια παράσταση δραματοποιημένης ποίησης από τον εθνικό μας ποιητή, ένας αξιολογότατος σκηνοθέτης και μία κατ’ ομολογία εξαιρετική ερμηνεία αναμένεται να αγκαλιαστεί απ’ όλους ως ελάχιστη χειρονομία σεβασμού και προς τους χώρους αυτούς.

Ο ιστορικός Σιδηροδρομικός Σταθμός Αθηνών-Πελοποννήσου θα στεγάσει το νέο Σιδηροδρομικό Μουσείο του ΟΣΕ. Ένα δομικό έργο τέχνης του 1985, αριστουργηματικό δείγμα αρχιτεκτονικής σιδηροδρομικού σταθμού, που συνδυάζει τις αρχές του νεοκλασικισμού με στοιχεία αρ νουβό. Το διώροφο κτίριο, που παραμένει κλειστό τα τελευταία 9 χρόνια, κατασκευάστηκε βάσει σχεδίων Γάλλων μηχανικών, και τελειοποιήθηκε το 1913 από τον Έρνεστ Τσίλερ, που πρόσθεσε τους χαρακτηριστικούς θόλους στη στέγη. Στο εσωτερικό του υπάρχουν ακόμα αναλλοίωτα διακοσμητικά στοιχεία του 19ου αιώνα: τα μαρμάρινα τζάκια, το ξύλινο ρολόι, τα φωτιστικά γκαζιού, το ξύλινο κουβούκλιο των εισιτηρίων. Για τη μετατροπή του κτιρίου σε μουσείο θα κατασκευαστεί νέο στέγαστρο, που θα εκτείνεται πάνω από τις γραμμές, οι οποίες θα γεμίσουν ξανά με βαγόνια και μηχανές.

Πόρος Η σύγχρονη τέχνη συναντά την αρχαιότητα Νέα πνοή στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου φιλοδοξεί να δώσει ο εικαστικός Κώστας Βαρώτσος σε συνεργασία με την Gallery Citronne και την ΚΣΤ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Δεκαοχτώ εικαστικά «σχόλια» του καλλιτέχνη στήνονται σε συνάρτηση με τα αρχαία εκθέματα του μουσείου, ανοίγοντας μεταξύ τους έναν πρωτότυπο διάλογο –μια γλυπτική συνέχεια– ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Κατασκευές από γυαλί, μέταλλο, πέτρα, χαρτί, χρώμα και πολυεστέρα θα παρατίθενται μαζί με τα αρχαία έργα τέχνης αναπαριστώντας τη «σκιά» τους στο χρόνο. Στις δύο αίθουσες του μουσείου, ένα νεοκλασικό κτίριο στη θέση της παλιάς οικίας του Αλέξανδρου Κορυζή, φιλοξενούνται εκθέματα από όλη την περιοχή της Τροιζηνίας, καθώς και τα ευρήματα των παλαιών ανασκαφών του Φιλαδελφέως στην Ερμιόνη. Η περιοδική έκθεση οργανώνεται στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων και θα διαρκέσει ως τις 31 Αυγούστου.

Καλαμάτα Στις καθαρότερες θάλασσες…

20 Χρόνια

Στη δεύτερη θέση κατατάχθηκε για μία ακόμη χρόνια η Ελλάδα ανάμεσα σε 51 χώρες του κόσμου, σύμφωνα με το Διεθνές Πρόγραμμα των Γαλάζιων Σημαιών, με 408 βραβευμένες παραλίες – 15 περισσότερες από πέρσι. Στην πρώτη θέση φιγουράρει η Ισπανία και ακολουθούν η Τουρκία και η Γαλλία. Παρότι το πρόγραμμα συνυπολογίζει πολλούς άλλους παράγοντες πέρα από την καθαρότητα των νερών, αν σ’ αυτές τις οργανωμένες ακτές προσθέσουμε και τις αναρίθμητες παρθένες παραλίες των 16.000 χλμ. της ελληνικής ακτογραμμής, την επόμενη φορά που θα βουτήξουμε σε κάποια από τα κρυστάλλινα νερά τους, θα είμαστε απολύτως σίγουροι πως κολυμπάμε στις καθαρότερες θάλασσες του κόσμου... Το γεγονός αυτό έρχεται άλλωστε να επιβεβαιώσει και η ετήσια έκθεση της Κομισιόν για την ποιότητα των νερών, σύμφωνα με την οποία 9 στις 10 παραλίες στην Ελλάδα πληρούν τα αυστηρότερα κριτήρια και χαρακτηρίζονται εξαιρετικής ποιότητας για κολύμπι.

Διεθνές Φεστιβάλ Χορού

Από τις 17 έως τις 24 Ιουλίου θα διεξαχθεί το επετειακό 20ό Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, ένας θεσμός-πρότυπο που καταλαμβάνει διακριτή θέση ανάμεσα στα αντίστοιχα φεστιβάλ παγκοσμίως. Παρά τα ζητήματα που έχουν προκύψει λόγω των υπερεντάξεων και το ενδεχόμενο διακοπής της χρηματοδότησής του από το ΕΣΠΑ, το Φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί κανονικά διατηρώντας και φέτος το υψηλό καλλιτεχνικό του επίπεδο. Σπουδαίες παραστάσεις από διεθνείς και Έλληνες δημιουργούς θα δοθούν στο αμφιθέατρο του Κάστρου και στην κεντρική σκηνή του Μεγάρου χορού. Σεμινάρια σύγχρονου χορού, εργαστήρια δραματουργίας, αυτοσχεδιασμού και χορογραφίας, διαλέξεις και καλλιτεχνικές συναντήσεις θα λαμβάνουν χώρα παράλληλα με τις παραστάσεις. Ο χορός λοιπόν θέλει και φέτος… την Καλαμάτα του, με τους δρόμους της πόλης να γεμίζουν και αυτόν τον Ιούλιο με εκθέσεις, συναυλίες, προβολές και δράσεις που θα φέρουν το κοινό ακόμη πιο κοντά στην αέρινη τέχνη του χορού.

Γιορτή Αγροτουρισμού Επιδαύρου Διάκριση για το Έπαθλο Ακόμη μία διάκριση για το «Έπαθλο» και το συνεργάτη του δημιουργικού μας, Γιάννη Σουλτανίδη, έλαβε χώρα τον Μάιο που μας πέρασε, στο πλαίσιο των «Ελληνικών Βραβείων Γραφιστικής & Εικονογράφησης». Η POSITIVE designlab, που εδρεύει στο Άργος, συμμετείχε στο διαγωνισμό με το λογότυπο της Γιορτής Αγροτουρισμού Επιδαύρου, που σχεδίασε το περσινό καλοκαίρι για λογαριασμό του «Επάθλου» και του Δήμου Επιδαύρου, κατακτώντας την 4η θέση ανάμεσα σε 253 συμμετοχές στην κατηγορία του. Η Γιορτή Αγροτουρισμού Επιδαύρου, μια υπαίθρια έκθεση ντόπιων προϊόντων και χειροποίητων δημιουργιών, πραγματοποιείται τα Σαββατοκύριακα κάθε Ιούλη, στην προκυμαία του λιμανιού της Αρχαίας Επιδαύρου, και συνοδεύεται από πολλές παράλληλες εκδηλώσεις γαστρονομίας, μουσικής, παραδοσιακού χορού κ.ά. Είναι η δεύτερη διάκριση για τον Γιάννη και το «Έπαθλο», και αυτό μας γεμίζει χαρά και περηφάνια. Μπράβο, λοιπόν, στους δημιουργούς και τους συνεργάτες μας που μας τιμούν με την εμπιστοσύνη τους!

-Ξέρεις με ποιον βασικό της Ελλάδας γελάω; -Με ποιον; -Το μισθό.@esdweaf

Tο πήρε το μήνυμα η κυβέρνηση και θα σ' το στείλει με το εκκαθαριστικό @_kimbaris_

18

ΚΥΘΗΡΑ |

Θάλεια Νουάρου

Ένας βράχος μοναχικός εντυπωσιάζει αποκαλύπτοντας τα μυστικά που κρύβει μέσα του. Αργά το απόγευμα, όταν ο ήλιος δύει, η Χύτρα φαντάζει, λένε, ονειρική. Αγέρωχη κι επιβλητική στέκει στην αγκαλιά των Κυθήρων. Στο νησί των θεών, που μας καλωσορίζει ξανά με μυρωδιές και χρώματα για να μας ξεναγήσει… εν πλω στην ιδιαίτερη γοητεία του.

19

Κατάδυση στη Χύτρα των Κυθήρων

20

ΚΥΘΗΡΑ

Το Καψάλι από ψηλά

Εκεί στον Νότο... Στο πανέμορφο Καψάλι, προηγούμενο λιμάνι και επίνειο της Χώρας Κυθήρων, το φως μεγαλουργεί. Καθώς πλησιάζουμε, τα άσπρα σπίτια στα ψηλά παίρνουν τις γλυκές αποχρώσεις του απογεύματος. Ο θεόρατος λόφος, η θέα του φυσικού κόλπου, το γαλανό της θάλασσας και η μυστηριακή Χύτρα, το ολοστρόγγυλο νησάκι που θαρρείς πως κάποιος φύτεψε καταμεσής του πελάγους, πλάθουν ένα τοπίο ονειρεμένο. Στην κορυφή του λόφου, δίπλα ακριβώς από τη Χώρα, στέκει αγέρωχο το κάστρο, που χτίστηκε το 13ο αιώνα από την οικογένεια των Βενιέρ κι ανακαινίστηκε αργότερα, κατά το 16ο αιώνα, από τους Ενετούς. Κάτω στην προκυμαία παρέα με τον… «Αλέξανδρο», το σκάφος του καπετάν Σπύρου, και με πλήρωμα… φίλους από διάφορα μέρη

της χώρας, που λάτρεψαν τα Κύθηρα κι έμειναν εδώ από επιλογή, θα ξεκινήσουμε την εξερεύνηση της Χύτρας και των νοτιοανατολικών ακτών των Κυθήρων. Του νησιού της Αφροδίτης – και όλων των θεών, όπως χαρακτηριστικά δηλώνει ο Σπύρος, που είχε την τύχη να βρίσκεται στο φίλημα τριών πελάγων: του Κρητικού, του Ιονίου και του Αιγαίου. Σταυροδρόμι για τους πολιτισμούς της Μεσογείου, τα Κύθηρα αποτελούσαν πάντα ένα χωνευτήρι των λαών, ένα νησί που χωρούσε στα σπλάχνα του ολόκληρο τον κόσμο. Ο πλους ξεκινά και ήδη από την αφετηρία του είναι άκρως εντυπωσιακός. Ο «Αλέξανδρος», το ταχύτερο σκάφος του είδους των glass bottom στη χώρα, μοιάζει κυριολεκτικά να πετά επάνω από τη θάλασσα. Με ταχύτητα 40 ν.μ. την ώρα πετάμε μαζί του προς την πανέμορφη ακτογραμμή των Κυθήρων, που χαρακτηρίζεται από

ένα βραχώδες τοπίο γεμάτο εντυπωσιακά χρώματα, αναρίθμητες σπηλιές και κρυφές παραμυθένιες αμμουδιές. Πίσω μας αγναντεύουμε το Κάστρο, το φάρο και το πανέμορφο εκκλησάκι του Αϊ-Γιάννη, που μοιάζει να κρέμεται από τον γκρεμό. Χτισμένο στα 100 μέτρα υψόμετρο, επάνω ακριβώς από την προκυμαία, το προσεγγίζεις αναβαίνοντας τα λίθινα σκαλοπάτια. Δίπλα του η σπηλιά όπου, σύμφωνα με την παράδοση, ξεκίνησε ο Ιωάννης τη συγγραφή της «Αποκάλυψης». Πορεία νότια και δυτική μέχρι το Μελιδόνι, την αγαπημένη παραλία των ντόπιων, που φιγουράρει ανάμεσα στις τρεις καλύτερες του νησιού. Ένα εντυπωσιακός κόλπος με πρασινογάλανα νερά, που συνδέεται με χωματόδρομο μέσα από το χωριό Δρυμώνας. Η απέραντη αμμουδιά, τα κρυστάλλινα νερά και η θέα προς τη Χύτρα εντυπωσιάζουν. Στην παραλία

21

Η μυσταγωγική βραχονησίδα της Χύτρας

Καψάλι, με φόντο το εντυπωσιακό φρούριο

Σπαραγαριό, η πανέμορφη ακτή απέναντι από το Καψάλι

22

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Στη Χύτρα με τον καπετάν Σπύρο

λειτουργεί καντίνα-μπαρ όπου συχνά διοργανώνονται beach πάρτι, όχι αποκλειστικά την ημέρα αλλά και τη νύχτα! Στο βάθος τα σημάδια που άφησε στο πέρασμά της η περσινή φωτιά που έπληξε το νησί. Ακόμα κι έτσι, όμως, η

παραλία φαντάζει μία κούκλα. Και παρά τη δύσκολη κατά γενική ομολογία οδική πρόσβαση, τίποτα δεν φαίνεται να εμποδίζει τους αναρίθμητους επισκέπτες, που χαίρονται τα κάλλη της όλο το καλοκαίρι.

Αφού κολυμπήσουμε και πιούμε τα κρασάκια μας, με συνοδεία τον απαραίτητο μεζέ, είμαστε πανέτοιμοι να ξεκινήσουμε για την εξερεύνηση της Χύτρας και των… μυστικών που φυλά στα σπλάχνα της. Ο εντυπωσιακός κατακόρυφος βράχος έχει ύψος 180 μέτρα, μήκος 1 χλμ. και απέχει 3 ναυτικά μίλια από το Καψάλι. Αναδύεται μέσα από σύννεφα, όμοια με καπνούς που παιχνιδίζουν με το φως του ήλιου, και προσδίδουν στο νησί μια ατμόσφαιρα μυστηριακή. Αυτοί οι χαρακτηριστικοί υδρατμοί που μαζεύει το νησάκι τριγύρω

23

Στις σπηλιές της Χύτρας του είναι, φυσικά, υπεύθυνοι για την πρωτότυπη ονομασία του. Επιπλέον, όπως θα μας εξηγήσει ο Σπύρος, οι υδρατμοί έχουν και πρακτική σημασία, καθώς αποτελούν για τους ντόπιους προάγγελο του καιρού που θα ακολουθήσει. Κι ενώ, απ’ ό,τι φαίνεται, ο νοτιάς δεν θα είναι με το μέρος μας, εμείς ξεκινάμε ακάθεκτοι την εκδρομή μας στο νησάκι. Στα παλιά τα χρόνια, οι ντόπιοι, λέει, άφηναν εδώ το πρόβατά τους να βόσκουν κι έπειτα από καιρό έρχονταν πάλι και τα μάζευαν. Το απότομο μονοπάτι της Χύτρας αποτελεί τη μοναδική πρόσβαση στο νησί κι από εδώ δεκά-

δες κάτοικοι ανηφορίζουν κάθε άνοιξη για να μαζέψουν σεμπρεβίβα – το διακοσμητικό λουλουδάκι των Κυθήρων, που δεν μαραίνεται ποτέ και φυτρώνει άφθονο επάνω στο βράχο. Εδώ, επίσης, κατά τη διάρκεια του χειμώνα βρίσκουν καταφύγιο πολλές αλκυόνες, κυνηγημένες από τα γεράκια. Πρόκειται για τα γεράκια της Ελεονόρας, τους μαυροπετρίτες που, όπως μας λέει ο Σπύρος, έρχονται από τη Μαδαγασκάρη, 5.000 χλμ. μακριά, για να γεννήσουνε εδώ, περιμένοντας τα ορτύκια που ταξιδεύουν μαζί τους από τις βόρειες χώρες, στην Αφρική. Λίγο πιο κάτω θα δούμε κορμοράνους κι έπειτα γλάρους, έτοιμους να

γεννήσουν τα μικρά τους. Ένα από τα πιο φαντασμαγορικά θεάματα που μπορεί να σου προσφέρει η Χύτρα είναι ο «αναφυσός», ένα φυσικό φαινόμενο όπου τρεις παράπλευρες σπηλιές σε συνδυασμό με τα κύματα δημιουργούν πίδακες που αναβλύζουν μέχρι και 20 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το καλύτερο όμως μυστικό που φυλά η Χύτρα στο εσωτερικό της είναι μια φοβερή σπηλιά, ή ορθότερα: ένα άκρως εντυπωσιακό σπήλαιο μήκους 200 μέτρων! Τα σκούρα μπλε νερά του βυθού μαζί με τους σχηματισμούς από τα πετρώματα που κρέμονται από

24

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Καλαδί. Η εντυπωσιακότερη παραλία των Κυθήρων

πάνω τους δημιουργούν ένα τοπίο απαράμιλλης ομορφιάς και δέους. Τα νερά του διαυγή, πεντακάθαρα και ρηχά –μόλις ενάμισι μέτρο στο πιο βαθύ σημείο– μας προσκαλούν κοντά τους για εξερεύνηση με κολύμπι, αφού στο βάθος του σπηλαίου κουρνιάζει μια κανονική παραλία! Δυστυχώς, ο καιρός δεν μας επιτρέπει να δέσουμε στη σπηλιά και να ξεναγηθούμε στα έγκατά της. Όσοι πάντως έχουν βιώσει τη μοναδική αυτή εμπειρία, λένε πως κυριολεκτικά δεν περιγράφεται με λόγια… Τόσο σ’ αυτό όσο και σε άλλα από τα σπήλαια του νησιού έβρισκαν παλιά καταφύγιο οι φώκιες, γι’ αυτό και τα σπήλαια ονομάζονται φωκοσπηλιές. Ολόκληρη η ακτογραμμή των Κυθήρων άλλωστε είναι γεμάτη σπήλαια, μικρά ή μεγαλύτερα, φυσικούς θόλους, καμάρες και περάσματα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίος ο μύθος που συντροφεύει το νησί και θέλει όλα του τα σπήλαια –θαλάσσια και στεριανά– να επικοινωνούν μεταξύ τους υπογείως.

Ο εντυπωσιακός καταρράκτης της Φόνισσας

Συνεχίζοντας βορειοανατολικά, θα βρούμε τη Φυρή Άμμο και τη μικρή Κυριακουλού. Καταπράσινες, αμμουδερές κι απόλυτα ειδυλλιακές. Βορειότερα ακόμα, η Παλαιόπολη με το αρχαίο λιμάνι της Σκάνδειας και την «Καμαρέλα» ένα υπέροχο γλυπτό της φύσης στη μέση των δύο απέραντων ακτών. Εδώ, λέει, λουζόταν και η Κυθέρεια Αφροδίτη, γι’ αυτό και στην ακτή βρίσκουμε πολλά βότσαλα σε σχήμα καρδιάς! Πίσω στο Καψάλι, αγναντεύουμε στ’ αριστερά μας το Σπαραγαριό με τα καταπράσινα νερά. Μια μικροσκοπική παραλία, σφηνωμένη σαν μικρό φαράγγι ανάμεσα σε δύο πλαγιές, κατάληξη της ρεματιάς που έρχεται από τη Χώρα. Στην παραλία, εκτός από πλεούμενο, θα σε οδηγήσει και το μικρό κατηφορικό μονοπάτι που ξεκινά από τους πρόποδες του Κάστρου.

25

Σκάνδεια. Η μαγευτική θέα της ακτής μέσα από τους λαξευμένους στα βράχια μινωικούς τάφους Χρώματα, γεύσεις κι αρώματα Όσο όμορφη κι αν ήταν αυτή η εκδρομή, ολόκληρα τα Κύθηρα δεν εξαντλούνται εδώ. Ένα νησί με τόσο πράσινο, τόσα αρώματα κι άλλα τόσα πράγματα να δεις, να γευτείς και να κάνεις. Φυσικά, τίποτα δεν πρόκειται να σου δοθεί έτοιμο αν δεν πιάσεις μόνος σου να ρουφήξεις τις ομορφιές του τόπου αυτού. Ενός τόπου αυθεντικού και παρθένου, όπου τίποτα δεν έχει ξεπουληθεί για χάρη του τουρισμού. Με ανθρώπους που τον ζουν, τον αγαπάνε και τον σέβονται. Θα τους ακούσεις όλους, ντόπιους και «ξένους», να δηλώνουν απόλυτα ερωτευμένοι με το νησί. Στο Καψάλι θα δοκιμάσετε εξαιρετικό ντόπιο παγωτό και θα ξενυχτήσετε μέχρι πρωίας στα όμορφα μπαράκια. Το μέλι των Κυθήρων θεωρείται εξαιρετικό ενώ στα Μητάτα φτιάχνεται ένα από τα καλύτερα τυριά της χώρας. Στο λόφο επάνω από την Παλαιό-

πολη ανεβήκαμε και είδαμε τους μινωικούς τάφους που βρίσκονται λαξευμένοι μέσα στους βράχους – εντυπωσιακές σπηλιές με μαγευτική θέα προς τη θάλασσα. Από εδώ ξεκινά και ο χωματόδρομος για το φημισμένο Καλαδί, την ωραιότερη κατά τη γνώμη μας παραλία του νησιού. Λίγο πιο πάνω και το γραφικό λιμανάκι του Αβλέμονα, ένα από τα ωραιότερα χωριά, που μαζί με τη Χώρα δίνουν στο νησί αυτή την καθαρόαιμη νησιώτικη φυσιογνωμία. Στον Ποταμό, το κέντρο των Κυθήρων, κάθε Κυριακή οι ντόπιοι δίνουν ραντεβού στη σκιερή πλατεία με τα όμορφα καφέ-μπαρ για το καθιερωμένο παζάρι. Στο ιστορικό «Αστικόν», το παλιότερο καφενείο του νησιού, όλο και κάποια μικρή συναυλία θα οργανώνεται. Στα ταβερνάκια ολόκληρου του νησιού, άλλωστε, οι μουσικές βραδιές περισσεύουν... Σημειώστε πως εδώ όλα τα μαγαζιά απευθύνονται τόσο στους ντόπιους όσο και στους επισκέπτες. Πράγμα σημαντικό και σπάνιο.

Βότσαλα σε σχήμα καρδιάς. Εδώ που λουζόταν η Αφροδίτη!

Στα καφενεία του νησιού, γευτήκαμε την «Καμπονάδα», το παραδοσιακό λικέρ των Κυθήρων καμωμένο με τσίπουρο, πορτοκάλι και κανέλα. Πέρα από τα σοκάκια του Μυλοπόταμου, με την πέτρινη πλατεία με τα παραδοσιακά καφενεία και τα πλατάνια, κουρνιάζει ο περίφημος Καταρράκτης της Φόνισσας, ένα από τα ωραιότερα αξιοθέατα του νησιού, που δεν χάνουμε με τίποτα. Στη μεσαιω-

26

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Η απέραντη ακτή της Πλατιάς Άμμου στα βόρεια

Το διάσημο ναυάγιο στο Διακόφτι νική Παλαιόχωρα, τα φρούρια σε ταξιδεύουν σε άλλη εποχή, και λίγο παραπέρα, το εντυπωσιακό Σπήλαιο της Αγια-Σοφιάς σε προσκαλεί να το επισκεφθείς. Στον Λιμνιώνα, ο ήλιος θα δύσει κι απόψε χαρίζοντάς σου ένα ηλιοβασίλεμα πανέμορφο, ονειρικό, που δεν θα δεις να διαφημίζεται πουθενά… Στο Διακόφτι, το νεότατο λιμάνι του νησιού με τα τιρκου-

άζ νερά και τα σκόρπια ταβερνάκια επάνω στην αμμουδιά, θα μείνουμε ώρες να χαζεύουμε σαν σε πίνακα το «Ναυάγιο των Κυθήρων». Αναρωτιέμαι αν υπάρχουν κι άλλα λιμάνια που σε κρατούν τόση ώρα κοντά τους! Ανηφορίζοντας, το τοπίο αλλάζει. Όπως και σε άλλα νησιά, ο βορράς των Κυθήρων έχει μια παντελώς αλλιώτικη φυσιογνωμία από αυτήν

του νότου, εξίσου όμορφη, με πιο παρθένα και ιδιαίτερη γοητεία. Διαδρομές καταπράσινες, απόκρημνες ακτογραμμές, μονοπάτια για ερημικές παραλίες, γεύση από παλιά Ελλάδα. Στον Καραβά, τα φημισμένα λαδοκούλουρα των Κυθήρων ζυμώνονται από νωρίς το πρωί. Στις πηγές του Αμήρ-Αλή, τα έρημα πετρόχτιστα σπιτάκια χαζεύουν τα τρεχούμενα νερά.

27

Σεμπρεβίβα, ο διάσημος ανθός των Κυθήρων φυτρώνει κοντά στα βράχια του νησιού και ζει παντοτινά! Πλατιά Άµµος Αγία Πελαγία Ποταµός ∆ιακόφτι Μυλοπόταµος Καρβουνάδες

Κύθηρα

Τα αναρίθμητα ασβεστωμένα ξωκλήσια μπλέκουν το λευκό με το βαθύ μπλε του πελάγους και το κίτρινο της σεμπρεβίβας. Η απέραντη ακτή της Αγίας Πελαγίας όπου να ’ναι θα γεμίσει επισκέπτες. Ο φάρος στο Μουδάρι χαιρετά αγέρωχος τα πλοία, και η αγαπημένη Πλατιά Άμμος θα μένει απόμακρη και ειδυλλιακή, να αγναντεύει το Ακροταίναρο…

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ • Δρομολόγια για τα Κύθηρα εκτελούνται καθημερινά από τη Νεάπολη και δύο φορές την εβδομάδα από το λιμάνι του Πειραιά. Μπορείτε να ταξιδέψετε και αεροπορικώς.

• Το κόστος για την επίσκεψη στη Χύτρα ή τις νότιες παραλίες του νησιού είναι 12 ευρώ.

• Η καλύτερη ώρα για να ξεκινήσει κανείς να επισκεφθεί τη Χύτρα είναι στις 6 το απόγευμα. Έτσι θα απολαύσετε και το ηλιοβασίλεμα μέσα από τη σπηλιά!

Παλαιόπολη

32

ΠΑΞΟΙ Θάλεια Νουάρου, Ιφιγένεια Καμπουροπούλου |

Θάλεια Νουάρου

Πρώτη ειδυλλιακή εικόνα, το μεγάλο φυσικό κανάλι του Γάιου, με τα γαλαζοπράσινα νερά κaι την πυκνότατη βλάστηση να σβήνει από το μυαλό τη μεγάλη απόσταση που έχουμε διανύσει από την Αθήνα μέχρι εδώ. Παξοί: μια συστάδα μικρών νησιών ανάμεσα στην Κέρκυρα και την ηπειρωτική ακτή, που έχουν δικαιολογημένα καταφέρει να κλέψουν τις καρδιές πολλών χιλιάδων παραθεριστών, πλέον και τις δικές μας…

33

Παξοί

Ο παράδεισος δεν είναι μακριά…

34 Παξοί

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Γάιος, το λιμάνι με τα καταπράσινα φιόρδ Γοητεία σε φόντο πράσινο Δύο καταπράσινα διαδοχικά νησάκια, του Αϊ-Νικόλα και της Παναγιάς, μας καλωσορίζουν και μας αποκαλύπτουν τον Γάιο, την πανέμορφη πρωτεύουσα του νησιού. Το «πολύχρωμο» λιμάνι με την ήπια κοσμοπολίτικη εικόνα στολίζουν τα νεοκλασικά σπίτια, βαμμένα σε παστέλ αποχρώσεις, αλλά και τα πανέμορφα σοκάκια με τα παραδοσιακά λιθόχτιστα, δείγματα γνήσιας επτανησιακής αρχιτεκτονικής. Τη φιλόξενη διάθεση των Παξινών τη νιώθεις αμέσως μόλις πατήσεις το πόδι σου στο νησί. Ζεστοί και προσηνείς, σε υποδέχονται και σου μιλούν για τον τόπο τους και την ιδιαίτερη αγάπη που τρέφουν γι’ αυτόν. Επιβάλλεται μια πρώτη αναγνωριστική βόλτα στην πλακόστρωτη προκυμαία με τους φανοστάτες, ατενίζοντας τα κατάφυτα νησάκια-φύλακες, που προστατεύουν την ενδοχώρα, όχι πια από τους επιδρομείς αλλά από τα τερτίπια του καιρού.

Στο έμπα του λιμανιού, σε υποδέχεται το περήφανο άγαλμα του πυρπολητή Γεώργιου Ανεμογιάννη, ήρωα της Επανάστασης του ’21, που έδωσε τη ζωή του πολεμώντας στη Ναύπακτο σε ηλικία μόλις 23 χρονών. Σε πείσμα άλλωστε όλων των επίδοξων κατακτητών, Ενετών, Γάλλων, Τούρκων και Άγγλων, οι Παξινοί παρέμειναν αγκιστρωμένοι σε αυτά τα βραχώδη εδάφη και τα αξιοποίησαν στο έπακρο. Σημείο αναφοράς της πόλης το κτίριο του Δημαρχείου και το παλιό σχολείο, που φιλοξενεί το λαογραφικό μουσείο του τόπου. Οι Παξινοί κλείνουν πάντα ραντεβού στην πλατεία της προκυμαίας, την οποία θα βρείτε γεμάτη τραπεζάκια έξω και λογής λογής μικρομάγαζα. Στο κέντρο της, η εκκλησιά της Αναλήψεως με το ηλιακό της ρολόι, και λίγο πιο μέσα ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους, προστάτη των Παξών, με το πυργωτό καμπαναριό του. Περπατώντας προς την αποβάθρα

του παλιού λιμανιού, βλέπεις το κτίριο του Αγγλικού Κυβερνείου. Από εκεί, προχωρώντας όλο και βαθύτερα, βρίσκεσαι βυθισμένος στα καταπράσινα φιόρδ. Καθώς σουρουπώνει, η εικόνα του λιμανιού γίνεται ακόμα πιο γοητευτική, με τα λίγα σύννεφα που εμφανίζονται στον ουρανό να καθρεφτίζονται στα ήρεμα νερά του… Το επόμενο πρωί, οι ψαράδες φτάνουν φορτωμένοι με λογής λογής ψάρια: αστακούς, σκορπίνες, μπακαλιάρο και μαρίδα. Οι Παξινοί έχουν κάθε λόγο να περηφανεύονται για τα ψάρια τους αφού η υψηλή περιεκτικότητα των θαλασσών τους σε αλάτι κάνει τη γεύση τους ιδιαίτερα νόστιμη. Η μαρίδα των Παξών θεωρείται η καλύτερη της Μεσογείου. Την φτιάχνουν στο τηγάνι – πίτα με μπόλικο κρεμμύδι. Αν είστε καλοφαγάδες, εδώ θα βρείτε άλλωστε τον παράδεισό σας. Πλήθος από ταβερνάκια κι εστιατόρια με σεβασμό στην ποιότητα προσφέρουν επτανησιακή κουζίνα

35

Στα καφέ του λιμανιού

Το γραφικό νησάκι του Αϊ-Νικόλα

36 Παξοί

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

σε τοπική παραλλαγή: σκορπίνα μπουρδέτο με πιπεράτη σάλτσα, ψάρια σαβόρο, μακαρονάδες με θαλασσινά, γεμιστά καλαμάρια, λαχταριστές ψαρόσουπες και, φυσικά, κόκορα παστιτσάδα και μοσχαράκι σοφρίτο με λευκή σάλτσα και λαχταριστό πουρέ πατάτας... Στο απέραντο γαλάζιο Οι βάρκες πάνε κι έρχονται στον Γάιο… Ιστιοφόρα, ταχύπλοα, καΐκια και πλήθος από πλεούμενα ξαποσταίνουν στην ασφαλή αγκαλιά του λιμανιού. Θαρρείς τελικά πως η βάρκα είναι το κύριο μέσο μετακίνησης των κατοίκων. Μια τέτοια βάρκα θα πάρουμε κι εμείς, για να δούμε τους φημισμένους «Αντιπάξους» – όπως χαρακτηριστικά ονομάζουν το νησί οι ντόπιοι, το διαμάντι των Παξών κι ολόκληρου του Ιονίου. Κάθε μία ώρα τα καραβάκια φορτώνουν τους πολυπληθείς επισκέπτες, γεμάτους λαχτάρα να επιβεβαιώσουν το μύθο που συντροφεύει το μικροσκοπικό αγαπημένο νησάκι που απέχει μόλις 3 ναυτικά μίλια από τον Γάιο. Πέντε μόλις μόνιμοι κάτοικοι το χειμώνα διαμένουν στον οικισμό με τα μερικές δεκάδες σπιτάκια και τα αμπέλια απ’ όπου με ιδιαίτερη φροντίδα παράγεται το φημισμένο μαύρο γλυκόπιοτο αντιπαξιώτικο κρασάκι. Η παραγωγή δεν φτάνει φυσικά για ευρεία κατανάλωση, αν είστε τυχεροί, όμως, υπάρχει πιθανότητα να το βρείτε σε κάποια από τις ταβέρνες στις παραλίες του νησιού. Το καλοκαίρι ο πληθυσμός αυξάνεται πολύ και ξεπερνά τα διακόσια άτομα, αφού πολλοί κάτοικοι των Παξών διατηρούν εδώ τα εξοχικά τους. Για τους Παξινούς, βλέπετε, οι Αντίπαξοι αποτελούν καταφύγιο, αγαπημένο λημέρι που τους μεταφέρει μακριά απ’ όλα και απ’ όλους. Απόλυτα δικαιολογημένα,

όπως πρόκειται να διαπιστώσουμε ιδίοις όμμασι. Περνάμε μπροστά από το στενό πέρασμα, το κανάλι που σχηματίζουν το Μογγονήσι –το μικροσκοπικό νησάκι με τα δαντελωτά φιόρδ και τις μαγευτικές σπηλιές, που ενώνεται με ένα μικρό γεφυράκι με τους Παξούς– και το Καλτσονήσι με το ξωκλήσι του Αγίου Σπυρίδωνα στα αντικριστά του. Έπειτα, οι πρώτες κατάλευκες σπηλιές στο βαθύ μπλε του πελάγους. Το τοπίο ανασαίνει Ελλάδα. Σε 20 μόλις λεπτά προσεγγίζουμε τη Βρίκα, την πρώτη παραλία των Αντίπαξων. Τιρκουάζ νερά, ρηχά και παγωμένα, κατάλευκη άμμος. Νιώθεις πραγματικά πως σε πέταξαν σε κάποιο νησί του Ειρηνικού, κι όμως βρίσκεσαι εδώ, στο απέραντο πρασινογάλανο του Ιονίου. Τα ασβεστολιθικά πετρώματα του νησιού είναι υπεύθυνα για τούτα τα ξεχωριστά χρώματα, που όμοιά τους σπάνια συναντάς. Δίπλα ακριβώς από τη Βρίκα, η Μισοβρίκα – κατά τη γνώμη

μας η ωραιότερη και πιο ήσυχη πλαζ από τις τρεις. Τελευταίο το Βουτούμι, η διασημότερη παραλία των Αντίπαξων, με την εντυπωσιακή βλάστηση που κατεβαίνει μέχρι την ακτή. Μέσα από τα χαρακτηριστικά σκαλοπάτια ανηφορίζεις στη μία από τις δύο ταβέρνες της πλαζ για να αγναντέψεις από ψηλά τη μυθική θέα αλλά και να πάρεις το μονοπάτι για τον οικισμό των «Αντιπάξων» με την Αγραπιδιά, το γραφικό μικροσκοπικό τους λιμανάκι, γεμάτο βαρκάρηδες, ψαράδες και ντόπιους να μας κερνάνε φρεσκοκομμένα βερίκοκα. Εδώ ίσως να μη σας φέρουν τα τουριστικά πλεούμενα, και αν δεν επιλέξετε να το πάτε… ποδαράτο, έχετε τη δυνατότητα με μικρό κόστος να νοικιάσετε το δικό σας ταχύπλοο και να εξερευνήσετε με την ησυχία σας τον παρθένο αυτό τόπο με το μοναδικό του χωματόδρομομονοπάτι, τα ελάχιστα αυτοκίνητα, τα κυπαρίσσια, τους σχίνους, τις μυρτιές…

37

Αντίπαξοι, στο απέραντο γαλάζιο

Συνεχίζοντας με τη βάρκα δυτικά, θα εξερευνήσουμε τις μαγευτικές σπηλιές του νησιωτικού συμπλέγματος – τις «γράβες» κατά τους ντόπιους, άντρα των Νηρηίδων που πλανεύουν τους περαστικούς. Θα βρούμε την Μπλε Σπηλιά κι έπειτα την Καμάρα, μια θεόρατη φυσική πύλη που σμίλεψε ο χρόνος και η θάλασσα. Ακόμη δυτικότερα, βρίσκεται ο Ορθόλιθος, ένας εντυπωσιακός κατακόρυφος βράχος καρφωμένος στη θάλασσα, και η σπηλιά της Υπαπαντής, η κυριότερη κι εντυπωσιακότερη όλων, για την οποία μάλιστα αναφέρεται ότι κατά τη διάρκεια της Κατοχής κρυβόταν μέσα της το υποβρύχιο Παπανικολής. Βουτιές ξανά και ξανά στο απέραντο γαλάζιο, το πράσινο, το τιρκουάζ, σ’ ένα παραμυθένιο τοπίο όπου χάνεσαι και δεν χορταίνεις. Και είναι γεγονός πως αν δεν γυρίσεις με πλεούμενο ολόκληρη τη συστάδα των μικρών αυτών νησιών, δεν έχεις δει τίποτα από τους Παξούς.

Σαν... Καραϊβική, η παραλία της Βρίκας στους Αντίπαξους

Ανηφορίζοντας για την Παναγιά

Βουτούμι, η διασημότερη παραλία των «Αντιπάξων»

38 Παξοί

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Λογγός, Λάκκα κι άγρια ελιά Για να γνωρίσεις βέβαια έναν τόπο, είναι απαραίτητο να τον γυρίσεις και να τον γευτείς ολοκληρωτικά. Κατευθυνόμαστε προς τα βόρεια, με τους πυκνοφυτεμένους ελαιώνες να μας συντροφεύουν σε όλη τη διαδρομή. Οι θεόρατες αγριελιές, με τις χαρακτηριστικές «γρέμπες» να συγκρατούν το χώμα, έθρεψαν για χρόνια τους Παξινούς, κι απόψε μοιάζουν με θάλασσα από ασημένια κύματα, καθώς λικνίζουν τα φύλλα τους στον άνεμο και λούζονται από το φως του ήλιου. Από την εποχή που οι Βενετσιάνοι ηγεμόνες παραχωρούσαν το νησί ως φέουδο σε πρίγκιπες και βαρόνους, άρχισαν να φυτεύουν τις αιωνόβιες σήμερα ελιές, να κατασκευάζουν τις μακραίωνες ξερολιθιές και να σμιλεύουν τις πελεκητές στέρνες στους βράχους για να γεμίζουν τα πηγάδια με το πολύτιμο βρόχινο νερό που πέφτει πλουσιοπάροχα όλο το χρόνο. Για πολλά χρόνια, το υψηλής ποιότητας ελαιόλαδο των Παξών

στήριζε μαζί με την αλιεία την οικονομία του νησιού μέχρι να την κερδίσει ο τουρισμός. Το πολύτιμο παξινό λαδάκι στα χρόνια της Κατοχής έσωσε τους κατοίκους από την πείνα κι έθρεψε για καιρό όχι μόνο τους Παξινούς αλλά και τους κατοίκους των γύρω περιοχών. Πολλοί, από την Ήπειρο μέχρι και την Πάτρα, ήρθαν με ένα καΐκι στο νησί για να μαζέψουν την ελιά, μας εξηγεί η κυραΓιούλα, που εδώ ερωτεύτηκε, παντρεύτηκε και, κάπως έτσι, μαζί με πολλούς ακόμη εποχικούς μετανάστες έμειναν για πάντα στους αγαπημένους τους Παξούς, ένα χωνευτήρι ποικίλων πληθυσμών. Οι δαντελωτές ακτές της ανατολικής πλευράς αποκαλύπτονται σαν πανέμορφες σειρήνες και μας καλούν κοντά τους. Με τα άσπρα τους βότσαλα και τα δέντρα που σχεδόν αγγίζουν τη θάλασσα, με καλοσμιλεμένα βράχια, τη μυρωδιά της αρμύρας και τα γλυκά αρώματα της πυκνής βλάστησης. Κακή Λαγκάδα, Κηπιάδι, Μαρμάρι, Λεβρεχιό,

αριστερά: Καμάρα στο κέντρο: παραλία Μισοβρίκα

όλες σε μικρή απόσταση από τον Γάιο, συναγωνίζονται η μία την άλλη και μας οδηγούν στο πανέμορφο γραφικό λιμάνι του Λογγού, ένα χωριουδάκι χτισμένο μέσα σε πεύκα, ελιές και κυπαρίσσια με τις βάρκες και τα ψαροκάικα να λικνίζονται ήσυχα στο απάγκιο λιμανάκι. Στην άκρη του, το εγκαταλειμμένο εργοστάσιο του Ανεμογιάννη, ένα από τα πολλά «λιουτρουβιά» του νησιού, με το άγαλμα της θεάς Αθηνάς στην είσοδο να δίνει μια σουρεαλιστική νότα στην όλη ατμόσφαιρα. Βορειότερα, ακόμα ένα απάγκιο λιμάνι των Παξών, η Λάκκα, αγκαλιάζει όλους τους θαλασσοπόρους των διεθνών κι εγχώριων υδάτων, με τον πέτρινο φάρο του να υψώνεται στα 108 μέτρα από τη στάθμη της θάλασσας και άγρυπνος να παρακολουθεί το έμπα του λιμανιού.

39

Ερημίτης Μια μικρή βροχή, απ’ αυτές που συνηθίζει ο ουρανός του Ιονίου, θα μας ταρακουνήσει απρόσμενα. Θα αποδειχτεί ευλογία χάρη στο θέαμα που θα ακολουθήσει. Στη δυτική πλευρά του νησιού, κουρνιάζει η διάσημη παραλία του Ερημίτη, που δημιουργήθηκε έπειτα από δύο διαδοχικές καταπτώσεις πριν από περίπου 12 χρόνια: μια έρημη ακτή με έναν θεόρατο άγριο γκρεμό, που σαν να κόπηκε από κάποιο θεϊκό χέρι. Κατηφορίζουμε τα πολυάριθμα σκαλοπάτια για να βρεθούμε κοντά στο υπέροχο ασπρογάλανο χρώμα της θάλασσας. Τα σύννεφα, καμβάς στο πινέλο της δύσης, η κατάλευκη ακτή και οι ήχοι από τα δεκάδες γλαροπούλια, τα άγρια κύματα, οι μακρινές αστραπές και οι μικρές δροσοσταλίδες των βράχων συνθέτουν ένα σκηνικό ονειρεμένο. Το ηλιοβασίλεμα στον Ερημίτη μοιάζει πραγματικά με ιεροτελεστία... Μια εικόνα που, όσες φορές κι αν την απαθανατίσεις, δεν τη χορταίνεις.

Κι αν πάλι θες να αποφύγεις το δύσβατο της διαδρομής, θα απολαύσεις το μαγευτικό ηλιοβασίλεμα πιάνοντας από νωρίς τραπέζι στο ομώνυμο bar-restaurant στην άκρη του γκρεμού. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν συγκρίνεται με τη θέασή του από την ακτή του Ερημίτη, την ωραιότερη παραλία που έχω αντικρίσει μέχρι σήμερα στη ζωή μου. Αϊ-Νικόλας και Παναγιά Τελευταία μας μέρα στους Παξούς και παρέα με τον 93χρονο κύριο Χρύσανθο, έναν από τους γηραιότερους κατοίκους του νησιού, θα επισκεφθούμε τον αντικρινό Αϊ-Νικόλα αλλά και το νησάκι της Παναγιάς. Φύλακας-άγγελος των δύο νησιών, γεμάτος καμάρι μάς μιλά για τα παιδικά του χρόνια στην Παναγιά συντροφιά με τις καλόγριες, και για το φρούριο του Αϊ-Νικόλα που έφτιαξαν οι Ενετοί για να προστατέψουν το λιμάνι κι ολόκληρο τον τόπο από τις συνεχείς επιδρομές Θεόρατες αγριελιές στην ενδοχώρα των Παξών

40 Παξοί

Ηλιοβασίλεμα στον Ερημίτη

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Με τον Χρύσανθο στο φρούριο του Αϊ-Νικόλα

πειρατών. Κρυμμένο μέσα στα πεύκα, που φυτεύτηκαν τη δεκαετία του ’30, το νησάκι αποτελεί σήμερα ένα ακόμη στολίδι του νησιού, και κομμάτι της ιστορικής κληρονομιάς του. Μαζί θα δούμε το μύλο που άλεθε σιτάρι, κι έπειτα το φρούριο με την ενετική δεξαμενή και το πηγάδι με το γάργαρο νεράκι να μας δροσίζει στον ήλιο του μεσημεριού. Η μπαρουταποθήκη, το παρατηρητήριο, τα δύο κανόνια και οι στρατώνες που απέμειναν ξεσκέπαστοι μετά τις καταστροφές που προκάλεσαν οι Γερμανοί το ’40, στέκουν όλα εδώ σχεδόν ακέραια. Το νησί με το πανέμορφο πευκοδάσος προστατεύεται επιμελώς από την πολιτεία, μπορείτε όμως να το επισκεφθείτε με άδεια από τον Δήμο ή την Πυροσβεστική. Στην προβλήτα της Παναγιάς μάς καλωσορίζουν τα αναρίθμητα γλαρόπουλα. Το κατάλευκο παλαιοχριστιανικό μοναστήρι φιλοξενεί στο εσωτερικό του την εικόνα της Παναγιάς της

Ελεούσας, που έφεραν κατά το 18ο αιώνα κάτοικοι από τη Βέλιανη της Ηπείρου, διωκόμενοι από τους Τούρκους. Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, η εικόνα λιτανεύεται στους Παξούς, μένει για 21 νύχτες-παρακλήσεις στον Άγιο Χαράλαμπο κι έπειτα μεταφέρεται πανηγυρικά πίσω στην Παναγιά με στολισμένα καΐκια και τουφεκισμούς. Το μοναστήρι δεν κατοικείται πια, το Δεκαπενταύγουστο όμως ανοίγει ξανά τις πόρτες του και κερνά τους προσκυνητές τον παραδοσιακό ζωμό βοδινού. Ωστόσο, το νησάκι αυτό γνωρίζει και άλλες στιγμές χαράς. Ερωτευμένος Ποσειδώνας Σύμφωνα με το μύθο, ο έρωτας του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης ήταν η αιτία να αναδυθούν οι Παξοί από τη θάλασσα του Ιονίου, προκειμένου να φυγαδεύσουν μακριά τον

έρωτά τους. Διόλου τυχαία, λοιπόν, όλο και περισσότερα ζευγάρια από την Ελλάδα και το εξωτερικό επιλέγουν αυτό τον τόσο ξεχωριστό προορισμό για να ανταλλάξουν όρκους αγάπης και να ενώσουν τις ζωές τους. Επάξια οι Παξοί έχουν φτάσει να ανταγωνίζονται διάσημους προορισμούς γαμήλιων τελετών, όπως τη Σαντορίνη, αφού εδώ εκτός από την ονειρική ατμόσφαιρα και το μοναδικό τοπίο, οι παραδόσεις καλά κρατούν. Με βιολιά και όργανα –τις μπατουνάδες– οι ντόπιοι μεταφέρουν τη νύφη και τους προσκεκλημένους με στολισμένα καΐκια στο ειδυλλιακό νησάκι της Παναγίας με την απόλυτα νησιώτικη αύρα και κάτι από τα παλιά.... Δυο χείλια, δυο καρδιές και δυο χέρια ενώνονται παντοτινά στον μικρό ετούτο παράδεισο. Για να πάρουν κάτι από το χρώμα, το άρωμα και τη γαλήνη του…

ΤΑΒΕΡΝΑ

καπετάν το Σπύρος από 1984 Παραδοσιακό Οικογενειακό ταβερνάκι καφέ του καπετάν Σπύρου στην παραλία Βρήκα Αντιπάξων ...στο Μαγευτικό Ιόνιο τηλ. 6984619583 www.paxoscosmos.gr

BOAT FOR HIRE Γάϊος, Παξοί

τηλ. 26620 32475 κιν. 6976 001197 site: www.tsagarakis-apts.com e-mail: sofiamak@otenet.gr

ταβέρνα ΝΤΟΝΤΟΣ Στην δροσιά της πολύχρωμης αυλής μας στο Γάιο, μέσα σε ένα εξαιρετικό περιβάλλον καμωμένο με φροντίδα και μεράκι, απολαύστε ιδιαίτερες ντόπιες σπεσιαλιτέ και τη μοναδική φιλοξενία του Ντόντου. Δυνατότητα διαμονής στα πανέμορφα σπιτάκια μας γύρω από την αυλή! Βελλιανίτης Γεώργιος Παξοί - Γάϊος - Τηλ.:26620 32265

46

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ |

Μάρω Κουρή

Πριν από μερικά χρόνια έφτασα στο λιμανάκι Καϊκούρα της Νέας Ζηλανδίας. Αποβιβάστηκα σε ένα σκάφος που ανοιγόταν βαθιά για να παρατηρήσω φάλαινες, παρέα με έναν άνθρωπο διψασμένο για ζωή, τη μητέρα μου. Το 2008, άκουσα ότι ένας άνθρωπος αφοσιωμένος στη θάλασσα έκανε το ίδιο στην Ελλάδα. Έφτιαξε το σκάφος «Άγγελος των θαλασσών» και το έριξε στον Κορινθιακό για να συστήσει σε όλους εμάς τις τρυφερές και χαρισματικές υπάρξεις, τα δελφίνια.

47

Τα δελφίνια του Κορινθιακού και ο Άγγελός τους…

48 Τα δελφίνια του Κορινθιακού Εναλλακτικό

Έ

φυγα από τον πολιτισμό των ανθρώπων για να βρεθώ στον πολιτισμό των δελφινιών», θα μου πει ο Νίκος στη διάρκεια της συνομιλίας μας, «και τον Κορινθιακό – τη μόνη περιοχή στην οποία συμβιώνουν και τα τέσσερα είδη δελφινιού που συναντάμε στη Μεσόγειο...» Μίλησέ μας για τη γνωριμία σου με τα δελφίνια, τι σε ώθησε να πας να τα βρεις, και πώς βρέθηκες στον Κορινθιακό;

Έκανα παραγωγή συναυλιών με την εταιρεία μου “Show Day Productions” στους Μάνο Χατζιδάκι, Μίκη Θεοδωράκη, Νότη Μαυρουδή, Μικρούτσικο, Μητσιά, Γαλάνη κ.ά. Ταυτόχρονα, ήμουν διευθυντής παραγωγής σε συναυλίες ξένων καλλιτεχνών. Οργάνωσα για αρκετά χρόνια το πετυχημένο φεστιβάλ «Όνειρο

στο κύμα» με μουσική και κινηματογράφο στο Μπούρτζι της Σκιάθου. Εκεί μάλλον με βρήκανε τα δελφίνια και με… απήγαγαν. Πήρα το φουσκωτό μαζί με τον αδερφό μου, ο οποίος είναι επιστήμονας κι έχει φτιάξει το λεγόμενο υδρόφωνο – ένα μικρόφωνο που ηχογραφεί μέσα στο νερό, και βρεθήκαμε στον Κορινθιακό. Έπεσαν πάνω μας 70 με 80 δελφίνια, κι έτσι έκανα την πρώτη μου φωτογράφηση κι εκείνος την πρώτη του ηχογράφηση δελφινιών. Ήταν Φλεβάρης του 2002. Από τότε έβγαινα κάθε Σαββατοκύριακο, να τα προϋπαντήσω. Δεν μου είχε περάσει ποτέ από το μυαλό ότι θα έκανα παρέα με δελφίνια, αλλά τα όνειρα με ταρακούνησαν. Έκανα μια έκθεση φωτογραφίας σε μια γκαλερί –χαμένη σε ένα στενό του Παγκρατίου– απ’ όπου πέρασαν 2.500 άτομα. Ακολούθησε ο

Μύλος Θεσσαλονίκης και το λιμάνι της Καβάλας. Συνολικά περάσανε 5.000 άτομα, οι περισσότεροι από τους οποίους μου ζητούσανε να δουν δελφίνια. Τότε, ζήτησα δάνειο για να αγοράσω το σκάφος και να ιδρύσω τον «Άγγελο των θαλασσών». Με τον «Άγγελο» διοργανώνω εξορμήσεις στα νερά του κόλπου, και μαζί με τους επιβάτες εντοπίζουμε δελφίνια, παρατηρώντας και καταγράφοντας τη συμπεριφορά τους. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης ξενάγηση στο Ηραίο αλλά και μπάνιο στα πράσινα νερά της Μυλοκοπής. Στη διαδρομή των πέντε ετών μαζί με φίλους-υποστηρικτές, κάναμε παρουσιάσεις των δελφινιών στο κέντρο της Αθήνας, με τη βοήθεια του Νότη Μαυρουδή, που αυτοσχεδίαζε με την κιθάρα όταν ακούγονταν οι ηχογραφημένες φωνές των

49 δελφινιών και προβάλλονταν οι φωτογραφίες τους. Η κρίση που ήρθε απότομα –και είναι τεράστια μπροστά στο νέο καλοκαίρι– είχε ως αποτέλεσμα να έχει βγει το σκάφος για την ετήσια συντήρηση, μουραύγια κι έγγραφα, και να μου είναι δυσβάστακτο το κόστος για να ξαναμπεί στο νερό. Το αντιμετωπίζουμε με δύναμη κι αισιοδοξία, και θα δούμε τι θα μας αποκαλύψει η επόμενη μέρα. Είναι το πιο δύσκολο κομμάτι αυτήν τη στιγμή.

Πες μας για την κοινωνία των δελφινιών. Τι είναι αυτό που σε γοήτευσε;

Τα δελφίνια έχουν δική τους κοινότητα, τις αξίες τους και δικό τους κώδικα επικοινωνίας. Σύμφωνα με μια επιστημονική αποκωδικοποίηση που έγινε πριν από δύο χρόνια στην Αμερική, έχουν τη γλώσσα τους κι επικοινωνούν. Συγκεκριμένα, αποδείχτηκε ότι πριν και μετά την επικοινωνία τους, τα δελφίνια βγάζουν έναν συγκεκριμένο ήχο, που δεν είναι άλλο παρά το όνομά τους. Όπως ακριβώς οι ραδιοερασιτέχνες δηλώνουν το όνομά τους στην αρχή και στο τέλος της επικοινωνίας τους. Γνωρίζουμε ότι έχουν συναισθήματα, που μας τα δείχνουν με τη συγχρονικότητα των κινήσεών τους, όπως με μια φιγούρα στον αέρα – μιλώντας πάντα για τα άγρια δελφίνια κι όχι απαραίτητα γι’ αυτά που ζούνε στο δελφινάριο. Αυτό που σ’ εμάς φαίνεται διασκεδαστικό και ιδιαίτερο είναι γι΄αυτά ένας κώδικας επικοινωνίας.

Είναι επίσης αλληλέγγυα μεταξύ τους, π.χ. όταν ένα θηλυκό πρόκειται να γεννήσει, υπάρχει

50 Τα δελφίνια του Κορινθιακού Εναλλακτικό

αναβρασμός στην κοινότητα. Η δελφίνα, που εγκυμονεί εννέα μήνες, έχει προεπιλέξει την καλύτερή της φίλη για να είναι δίπλα της στη γέννα: Με το που γεννιέται το δελφινάκι, η νονά, όπως τη λέμε, βοηθά στο σπρώξιμο του νεογέννητου στο νερό για να αναπνεύσει, και μένει δίπλα στη μαμά και στο μωρό για δύο ολόκληρα χρόνια. Η σημερινή εποχή μάς καλεί να σπάσουμε τα στεγανά. Δεν είναι απαραίτητο ο καλύτερος φίλος να είναι ο αδερφός μας επειδή το γράφει η ταυτότητα. Είμαι αδερφάκι στην ψυχή, στην ενέργεια, στη δόνηση και με αυτόν τον άνθρωπο, άντρα ή γυναίκα, έχω κάτι πραγματικό να μοιραστώ. Πόσες φορές ένα δελφίνι έχει βοηθήσει τον άνθρωπο προστατεύοντάς τον από κινδύνους! Με έναν τρόπο μάς επηρεάζουν ενώ μαθαίνουμε από αυτά και για την Ιατρική, π.χ. τα δελφίνια εκπέμπουν μια συχνότητα, επιστρέφεται το σήμα πίσω και μέσα από την κάτω γνάθο, που λειτουργεί σαν κεραία, εκπέμπεται μια τρισδιάστατη εικόνα για να βλέπουν μέσα στο νερό. Από την ιδιότητα αυτή, του ηχοεντοπισμού, μπορούν οι τυφλοί να εκπαιδευτούν, έχοντας τη δυνατότητα να κινούνται χωρίς μπαστούνι. Στο Παγκόσμιο συνέδριο κητολόγων, στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο, ειπώθηκε ότι τα δελφίνια είναι άτομα χωρίς ανθρώπινη μορφή. Πάνω από τετρακόσιοι επιστήμονες κατέθεσαν έγγραφο στον ΟΗΕ αναγνωρίζοντας για πρώτη φορά τα δελφίνια ως προσωπικότητες. Αν πείραξες δελφίνι, είναι σαν να πείραξες άνθρωπο. Αν αρρωστήσει δελφίνι και πέσει στην αντίληψή σου, είσαι υποχρεωμένος να καλέσεις έγκαιρα τις αρχές.

Ποια είναι η άποψή σου για τα δελφινάρια;

Από τη στιγμή που αυτά τα δελφίνια μεγαλώνουν στην πισίνα, δεν μπορούν πλέον να επιβιώσουν στη θάλασσα ούτε να αναζητήσουν μόνα την τροφή τους. Αξίζει τουλάχιστον να δούμε αν τηρούνται οι σωστές συνθήκες. Οι κυβερνήσεις πρέπει να δίνουν άδειες μόνο σε όσους ανοίγουν τεράστιες πισίνες και φυσικά όπου έχουν καλό προσωπικό. Έχω ακούσει καλά λόγια για το προσωπικό, με εξαιρέσεις δυστυχώς όπου τα χτυπάνε. Αξίζει τα δελφινάρια να είναι από το νόμο υποχρεωμένα και να χρηματοδοτούν την ελευθερία των νεογέννητων δίνοντάς τα στη θάλασσα για να υιοθετηθούν από άγρια δελφίνια. Ακούγεται απλό, δεν είναι όμως. Πρέπει να δούμε αντιδράσεις και παρατηρήσεις. Τα άγρια δελφίνια δεν τρώνε τίποτα ψόφιο. Στα δελφινάρια όμως ναι, οπότε καταλαβαίνουμε πόσο αλλάζει η φύση κι ο τρόπος ανάπτυξής τους. Αυτή είναι η αρνητική πλευρά. Υπάρχει και η θετική στις χώρες που δεν έχουν θάλασσα, όπου ο άνθρωπος έχει ανάγκη να έρθει σε επαφή με τα δελφίνια. Σίγουρα όμως η Ελλάδα δεν είναι από αυτές. Εδώ χρειαζόμαστε διαφορετικές υποδομές. Όπως αυτό που ξεκίνησα στον Κορινθιακό το 2008, μια ατομική πρωτοβουλία.

Μοιράσου μαζί μας τα όνειρά σου

Το όνειρό μου είναι ο Κορινθιακός να γίνει ένα θαλάσσιο πάρκο χωρίς να επηρεάζεται η αλιεία και η ζωή των ψαράδων. Αυτό είναι άλλωστε το στοίχημα, να συνυπάρχουν αρμονικά οι άνθρωποι με τα δελφίνια. Ευτυχώς, οι ψαράδες της Κορίνθου είναι φίλοι και μιλάνε με τα δελφίνια. Λόγω

της μείωσης ψαριών, δηλαδή της τροφής των δελφινιών, ενώ πριν από 15 χρόνια είχαμε στον Κορινθιακό 600 δελφίνια, τώρα είναι γύρω στα 350. Ξέρω ότι υπάρχει ένα σχέδιο αλλά είναι ακόμη σε εμβρυακό στάδιο. Στον Κορινθιακό ο κόσμος έχει πρόσβαση στα δελφίνια, να τα παρατηρήσει, να τραγουδήσει μαζί τους, να έρθουν κοντά, να παίξουν, κι αυτά να κάνουν φιγούρες ως ένδειξη χαράς που τα συντροφεύουμε! Πρώτα όμως πρέπει να απαγορευτεί ρητά η μεγάλη αλιεία, που κάνει τεράστια ζημιά στο βυθό. Η παρατήρηση δελφινιών φέρνει και την ενέργεια που λέγεται χρήμα. Ουρές κάνει ο κόσμος για να επικοινωνήσει με τα δελφίνια.

Το δεύτερο όνειρο δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τον Σύλλογο Ελλήνων Ενηλίκων Αυτιστικών Αsperger, και είναι η κατασκευή μιας εξέδρας στις Αλκυονίδες νήσους για άτομα με περιπτώσεις αυτισμού, που αποδεδειγμένα μέσα από την επαφή με τα δελφίνια βελτιώνονται έως και ως 40%. Από την Ελλάδα, για το λόγο αυτό, φεύγει κόσμος για το Ισραήλ, την Αμερική και σε λίγο και για την Τουρκία, ενώ εδώ τα έχουμε δίπλα μας. Η πρόεδρος του συλλόγου, Πέρλα Μεσσίνα, προσπάθησε πολύ να ξεκινήσει το έργο, μα η γραφειοκρατία τη σταμάτησε…

Αυτοί οι δύο πυλώνες με επεκτάσεις όπως ένα μαιευτήριο μέσα στο νερό, ώστε να γεννά η γυναίκα με τη βοήθεια των δελφινιών, αλλά και απαραιτήτως το Μουσείο Ισθμού, είναι έργα που θα προσελκύσουν μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Με την κρίση, δίνεται μια ευκαιρία στον άνθρωπο να ξεκουραστεί, να καθαρίσει το μυαλό του, να πάρει ανάταση για να ξεκινήσει νέες δημιουργίες. Έχω καταθέσει

51

52 Τα δελφίνια του Κορινθιακού Εναλλακτικό

πρόταση για ένα Μουσείο Δελφινιού, όπου θα δείχνουμε και την ιστορία μας. Το πρώτο νόμισμα της Κορίνθου έχει χαραγμένο πάνω του ένα δελφίνι. Θα έρθουν επιστήμονες να το πλαισιώσουν, όπως έρχονται και σ’ εμένα και με ρωτάνε: «Τι κάνεις, βρε άνθρωπε μου; Μόνος σου τα κάνεις όλα αυτά;» και με ενισχύουν από παντού με πληροφορίες που καταγράφουν. Θα γίνουν αναρτήσεις, θα διαφημιστεί από στόμα σε στόμα, σε όλο τον πλανήτη. Και δεν είναι κάτι ακριβό. Είναι μια νέα μορφή ανάπτυξης, για όλη την Πελοπόννησο, και μπορεί να έχει πολλές μορφές δράσεων, με εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολεία, οργανωμένες επισκέψεις, και φυσικά με ακόμη περισσότερα σκάφη σαν το δικό μου, με διδασκαλία ενημέρωσης στους καπεταναίους, να ξέρουν δηλαδή πώς και πότε δεν πλησιάζουμε τα δελφίνια. Π.χ. αν ένα δελφίνι δεν θέλει να το πλησιάσεις, κουνά την ουρά του στην επιφάνεια της θάλασσας. Τα δελφίνια θα χαρούν πάρα πολύ και θα βγουν να μας χαιρετήσουν αφού μας αγαπάνε. Είναι ένα μοντέλο ανάπτυξης με ουσία διότι διαμορφώνει συνειδήσεις, πράγμα που έχουμε ανάγκη αυτές τις μέρες, που όλα ανατρέπονται...

Όποιος μπορεί με οποιονδήποτε τρόπο να στηρίξει τον Νίκο στην προσπάθειά του αυτή, ας κάνει το βήμα. Ο «Άγγελος των θαλασσών» μάς χρειάζεται όσο κι εμείς. Για να κάνουμε την κοινωνία μας καλύτερη…

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Νίκος Βογιατζάκης, τηλ.: 6975808432 email: nikosvogia@gmail.com http://www.angelsofseas.gr

ΝΑΥΠΗΓΕΙΟ ΜΠΑΣΙΜΑΚΟΠΟΥΛΟΙ Το

Ναυπηγείο μας ιδρύθηκε το 1965 από τον Δημήτρη Μπασιμακόπουλο. Με πολύ μεράκι αλλά και χειρονακτική εργασία ο Δημήτρης Μπασιμακόπουλος και οι συνεργάτες του μετέτρεπαν την πρώτη ύλη τους, ξυλεία κάθε είδους (όπως πεύκο, ιρόκο, όρεγκον, δρυς ) σε πραγματικά κομψοτεχνήματα, στολίδια στον αφρό της θάλασσας. Στα τέλη του 1994 αρχίζει μια νέα εποχή για το Ναυπηγείο. Η διαχείριση περνά στον Γιάννη, γιο του Δημήτρη, που μαζί με τον αδερφό του πατέρα του Λευτέρη κάνουν σχέδια για το μέλλον. Οι δυο τους, άνθρωποι νέοι με ανοιχτούς ορίζοντες και τολμηρές ιδέες, βάζουν γρήγορα σε εφαρμογή το σχέδιο τους που θα φέρει στην εταιρεία σαρωτικές αλλαγές. Ο αιγιαλός κάτω από το Ναυπηγείο διαμορφώνεται κατάλληλα ώστε τα σκάφη να προσεγγίζουν με ταχύτητα και ασφάλεια. Το νέο Travelift ανυψωτικής ικανότητας 100 τόνων έχει συναρμολογηθεί και είναι έτοιμο να αναλάβει δράση. Πλέον , οι κύριες δραστηριότητες είναι οι ανελκύσεις / καθελκύσεις, η στάθμευση και η επισκευή σκαφών. Στις ημέρες μας ο χώρος έχει διαμορφωθεί έτσι ώστε να μπορεί να υποδεχθεί και να φιλοξενήσει με ασφάλεια περισσότερα από 350 σκάφη κάθε τύπου. Στην ασφαλή διαχείμανση των σκαφών συμβάλουν οι ειδικά πατενταρισμένες μεταλλικές σχάρες στήριξης που κατασκευάζει και χρησιμοποιεί κατ’ αποκλειστικότητα το Ναυπηγείο. Στα άμεσα σχέδια της εταιρείας είναι η ασφαλτόστρωση όλων των επιφανειών του Ναυπηγείου και η εγκατάσταση κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης. Ενέργειες που θα αλλάξουν την όψη του χώρου και θα προσθέσουν βαθμούς στη λειτουργικότητα και την ασφάλεια του. Καλύτερή μας διαφήμιση οι πελάτες μας. Θα μας βρείτε στο γνωστό ψαροχώρι της Ερμιονίδας την Kοιλάδα, στo τηλέφωνο 27540-61409 και fax: 27540-61023 και με e-mail info@bsg.com.gr, bashipyard@yahoo.gr. Περισσότερες πληροφορίες στο site

www.basimakopouloi.gr

56

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Θάλεια Νουάρου |

Εύη Φυλακτού, Αρχείο Φεστιβάλ Αθηνών

57

Επίδαυρος

60 χρόνια παράσταση στο ωραιότερο θέατρο του κόσμου… Θυμάμαι εκείνη την πρώτη φορά. Παιδί, στην εφηβεία, με τ’ άγουρο ακόμη όνειρο του ηθοποιού. Την προσμονή, την αγωνία για την πρώτη παράσταση στον ιερό αυτό τόπο, όπου ο χώρος, ο χρόνος κι ο άνθρωπος γίνονται ένα: Το λένε μέθεξη, το λένε μυσταγωγία. Από τότε καλοκαίρια πολλά ήρθαν και πέρασαν, και η Επίδαυρος πάντα εκεί. Να ακτινοβολεί ως τα πέρατα του κόσμου το ελληνικό πνεύμα, την ελληνική ψυχή. Να συναντά το καλλιτεχνικό μεγαλείο του κόσμου όλου, να γεμίζει τις νύχτες μας με φως. Το φως που ξεχειλίζει από τα μάρμαρα, τ’ αστέρια, την τέχνη. Στον τόπο όπου ολάκερος δέος έμελλε ν’ ανταμώσεις με το αρχέγονο ιερό της ύπαρξής σου...

Τ

ο καλλιτεχνικό γεγονός του καλοκαιριού συμπληρώνει φέτος –έστω ανεπίσημα– τα 60 χρόνια της νεότερης ιστορίας του. Χιλιάδες αρχαία κείμενα και καλλιτέχνες, ανάμεσά τους πολλά ιερά τέρατα της σύγχρονης τέχνης και προσωπικότητες διεθνούς βεληνεκούς, μεγάλοι δημιουργοί και εκατομμύρια θεατές, όλοι

κλείνουν κάθε χρόνο το ραντεβού τους στη σκηνή της Επιδαύρου. Το ωραιότερο θέατρο του κόσμου, που μετρά πάνω από 2.500 χρόνια ιστορίας… Έργο του Πολυκλείτου, το περίφημο θέατρο στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου κατασκευάστηκε το 340-330 π.Χ. κι εδώ τελούνταν μουσικοί αγώνες και παραστάσεις

58 Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου ΑΦΙΕΡΩΜΑ

1967, Συνοδινού και Αλεξανδράκης στην «Ηλέκτρα» του Ευριπίδη

αρχαίου δράματος. Με τέλεια ακουστική κι εντυπωσιακή αρχιτεκτονική έχει χαρακτηριστεί ως το τελειότερο και διασημότερο μνημείο του είδους. Η χωρητικότητά του ανέρχεται σε 13.000-14.000 θεατές, και το μνημείο έχει υπερβεί το φράγμα του χρόνου. Αν και καλυμμένο με επίχωση, παρέμεινε ορατό στο πέρασμα των αιώνων, και αποκαλύφθηκε πλήρως την περίοδο 1881-1883 με τις ανασκαφές του Π. Καββαδία. Τις αναστηλωτικές επεμβάσεις ολοκλήρωσαν ο Α. Ορλάνδος και αργότερα η Επιτροπή Συντήρησης Μνημείων Επιδαύρου. «…υψηλήν μυσταγωγίαν» Ήταν 11 Σεπτέμβρη του 1938 όταν ο Δημήτρης Ροντήρης, η σημαντικότερη θεατρική προσωπικότητα του Μεσοπολέμου, ανέβασε στη

1956, η Κατίνα Παξινού στη «Μήδεια» του Ευριπίδη

σκηνή της Επιδαύρου την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή – την πρώτη μετά την αρχαιότητα παράσταση αρχαίου δράματος που δόθηκε στην Επίδαυρο. Χωρίς σκηνικά, μουσική και φώτα –μονάχα με ένα τύμπανο, το εξαίσιο φως του δειλινού και την υποβλητική σκηνογραφία του τοπίου– η παράσταση θα χαρακτηριστεί «ιερό προσκύνημα» από τον Τύπο της εποχής. Στο ρόλο της Ηλέκτρας η νεαρή τότε Κατίνα Παξινού. Παρά το πανάκριβο για την εποχή εισιτήριο –από 75 έως 100 δραχμές– και τη δυσκολία των μετακινήσεων, ολόκληρη η βορειανατολική Πελοπόννησος συγκεντρώθηκε στην Επίδαυρο για το πνευματικό εκείνο γεγονός. «Ανέζησε η Σοφόκλειος Τραγωδία, ανέζησε η Ηλέκτρα εμπρός εις το πολυάριθμον κοινόν που εξεκίνησε όχι μόνον από τας Αθήνας διά

να παρακολουθήση την υψηλήν αυτήν μυσταγωγίαν αλλά και από πολλάς γειτονικάς της Επιδαύρου γωνίας της Πελοποννήσου» θα γράψουν οι εφημερίδες. «…χρήματα δεν υπήρχαν» Ακολουθεί ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος κι έπειτα ο εμφύλιος, που θα ανακόψουν απότομα την πορεία της νεότερης ιστορίας του θεάτρου. Το 1954, ο Ροντήρης,

59

Μαρία Κάλλας, 1960 διευθυντής του Εθνικού, το οποίο είχε και την αποκλειστική ευθύνη των παραστάσεων στο χώρο, καλείται ξανά να γεμίσει τη σκηνή της Επιδαύρου. Αυτήν τη φορά με τον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη σε μουσική Δημήτρη Μητρόπουλου και με πρωταγωνιστή τον νεαρό τότε, Αλέκο Αλεξανδράκη. Ήταν η γενική δοκιμή –όπως χαρακτηρίστηκε–, που θα στεφθεί με επιτυχία και θα εγκαινιάσει επίσημα ένα χρόνο αργότερα το θεσμό

των Επιδαυρίων. Βρισκόμαστε στο 1955, όταν επί υπουργίας Γεωργίου Ράλλη αποφασίζεται η διοργάνωση ενός μεγάλου φεστιβάλ στην Αθήνα. Είναι η χρονιά-ορόσημο και για την Επίδαυρο, που θα στιγματιστεί από την κορυφαία ερμηνεία της Κατίνας Παξινού, ως Εκάβης, στο ομώνυμο έργο του Ευριπίδη, που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Μινωτή. Στην ίδια παράσταση και η παρθενική εμφάνιση της Άννας Συνοδινού, ενώ στο

Η πρώτη αφίσα του Φεστιβάλ, το 1955

χορό οι πρωτοεμφανιζόμενοι τότε Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Μάρω Κοντού και Μαίρη Χρονοπούλου. «Χρήματα δεν υπήρχαν» εξομολογείται αργότερα ο Ράλλης. «Πάντα με το χαρτί και το μολύβι να τα υπολογίζουμε όλα». Παρά τις πενιχρές οικονομικές δυνατότητες, το Φεστιβάλ στέφθηκε με

60 Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Δημήτρης Χορν. Ο κορυφαίος ηθοποιός δεν εμφανίστηκε ποτέ στην Επίδαυρο. Όπως εξηγούσε ο ίδιος, με τη στεντόρεια φωνή του, δεν διέθετε το φωνητικό εύρος που απαιτείται... επιτυχία. «Μετά την παράσταση, οι χωρικοί φιλούσαν τα ρούχα και τα χέρια των ηθοποιών» αφηγείται αργότερα ο Μινωτής.

1956 και πάνω από 16.000 θεατές συρρέουν στο αρχαίο θέατρο για την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Μινωτή και με την Άννα Συνοδινού στον ομώνυμο ρόλο. Ήταν τόσο πολλοί, που δεν κατάφερναν να χωρέσουν στο κοίλον του θεάτρου, με αποτέλεσμα πολλοί να δουν την παράσταση σκαρφαλωμένοι στις πλαγιές… Ο Δημήτρης Ψαθάς θα γράψει: «Δεν έγινε για τους άσους του ποδοσφαίρου. Έγινε για τον Σοφοκλή κι αυτό –διάβολε– έχει κάποια σημασία. Ένα χρόνο μετά θα ακουστεί για πρώτη φορά αρι-

στοφανικός λόγος στην Επίδαυρο, με τη «Λυσιστράτη», που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού. Πρωταγωνιστικό ρόλο κρατά η Μαίρη Αρώνη, ενώ στο πλάι της για πρώτη φορά εμφανίζεται στην Επίδαυρο και η Τζένη Καρέζη. Η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι συμβάλλει στη μεγάλη επιτυχία της παράστασης. Έχει ήδη ξεκινήσει η εποχή του κοσμοπολιτισμού για την Επίδαυρο… Από τη Μαρία Κάλλας στον Κάρολο Κουν Κορυφαία στιγμή στην ιστορία του θεάτρου η εμφάνιση της Μαρίας Κάλλας, το 1960, με τη «Νόρμα» του Μπελίνι, και ένα χρόνο μετά,

με τη «Μήδεια» του Κερουμπίνι σε σκηνοθεσία Μινωτή, σκηνικά-κοστούμια Τσαρούχη και με 20.000 θεατές να την αποθεώνουν. Το 1960 ο Μίκης Θεοδωράκης γράφει μουσική για την Επίδαυρο. Παράσταση σταθμός στην ιστορία του θεάτρου, η «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου, που ανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο το 1972, και θεωρήθηκε πως αναζωογόνησε το θεσμό του Φεστιβάλ. Το ριζοσπαστικό για την εποχή του Θέατρο Τέχνης και ο Κάρολος Κουν θα σπάσουν το μονοπώλιο του Εθνικού στην Επίδαυρο, εγκαινιάζοντας το 1975 την περίοδο της μεταπολίτευσης με τους «Όρνιθες» του Αριστοφάνη σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι. Μια παράσταση που όταν πρωτοπαίχτηκε στο Ηρώδειο, το 1959, είχε προκαλέσει αντιδράσεις. Ο αρχαίος ιερέας εμφανιζόταν ντυμένος με

61

2008, Πίνα Μπάους, Oρφεας και Ευρυδικη με το Μπαλέτο της Εθνικής Όπερας του Παρισιού συγκλόνησε την Επίδαυρο ορθόδοξη περιβολή και πραγματοποιούσε θυσία με το χορό να αναφωνεί «αμήν», ενώ μέσα στο κείμενο γίνονταν αναφορές στις οικοπεδοποιήσεις – το φλέγον ζήτημα της τότε επικαιρότητας. Κι ενώ ελληνικός και διεθνής Τύπος την υποδέχτηκε με ενθουσιασμό, η παράσταση θεωρήθηκε βλάσφημη, και από τον υπουργό Κ. Τσάτσο δόθηκε εντολή να διακοπεί. Ήταν το «σκάνδαλο» που τελικά θεωρήθηκε αναγκαίο ώστε να «σπάσει» εκείνη η στερεότυπη, στομφώδης απόδοση των αρχαίων κειμένων. Το 1974, λόγω γενικής επιστράτευσης, τα Επιδαύρια ακυρώνονται. Θα ακολουθήσουν οι περίφημοι «Πέρσες», το 1976, σε σκηνοθεσία Κουν και μουσική Γιάννη Χρήστου.

Το «μεγάλο άνοιγμα» Η Επίδαυρος «ανοίγει» στο ελεύθερο θέατρο. Νέες, πρωτοποριακές προσεγγίσεις του αρχαίου δράματος, σπουδαίοι θίασοι και νέοι ανερχόμενοι τραγωδοί, όπως η Ρένα Πιττακή και ο Νικήτας Τσακίρογλου, αλλά και σκηνοθέτες, όπως ο Μίμης Κουγιουμτζής και ο Γιώργος Κιμούλης, αναδεικνύουν το ταλέντο τους. Τη δεκαετία του ’80 όλη η αφρόκρεμα του ελληνικού θεάτρου παρελαύνει από τη σκηνή της Επιδαύρου, που εντωμεταξύ ανοίγει την ορχήστρα της και σε ξένους σκηνοθέτες. Η αρχή έγινε το 1982, όταν ο διαπρεπής Πίτερ Χολ θα παρουσιάσει την «Ορέστεια» του Αισχύλου με το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας.

Τολμηροί πειραματισμοί αλλά και πρωταγωνιστές πυροδότησαν ενίοτε αντιδράσεις και αποδοκιμασίες, ανοίγοντας το διάλογο για την ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης σε σχέση με το χώρο. Από τον Γιώργο Ρεμούνδο μέχρι τον Ρόμπερτ Στούρουα και τον Ντιμίτερ Γκότσεφ, και από την Αλίκη Βουγιουκλάκη μέχρι τον Σάκη Ρουβά, η συζήτηση φαίνεται πως κρατά ακόμη... Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι μέσα στα 60 αυτά χρόνια έχουν δοθεί συνολικά πάνω από 1.300 παραστάσεις αρχαίου δράματος και περισσότερες από 500 αριστοφανικές κωμωδίες, ενώ δεν ξεπερνούν τις 10 οι περιπτώσεις που με τον ένα ή τον άλλον τρόπο «προκάλεσαν». Σε ό,τι αφορά το «άνοιγμα» του Φεστιβάλ, στην εποχή των «παχιών αγελάδων» που ακολούθησε, δυστυχώς αυτό δεν αφορούσε μοναχά σημαντικές –εξαιρετικές

62

2009. Η βραβευμένη με Όσκαρ Έλεν Μίρεν ερμηνεύει Φαίδρα. Η Επίδαυρος είναι σημαντικότερη από τα Όσκαρ, θα δηλώσει αργότερα... ίσως– παραγωγές αλλά και την «ελαστικότητα» των κριτηρίων επιλογής των διάφορων συντελεστών και συνεργατών, καθώς και τα οικονομικά του… Κι ενώ ομολογουμένως η εποχή του πληθωρισμού άφησε τα σημάδια της και στην τέχνη, η Επίδαυρος φαίνεται πως αντέχει τις προκλήσεις, συνεχίζει τον καλλιτεχνικό διάλογο, γράφει ιστορία. Ποιος θα ξεχάσει το χοροθέατρο της Πίνα Μπάους, την εξαιρετική Έλεν Μίρεν να ερμηνεύει Φαίδρα και τον Κέβιν Σπέισι ως τον Ριχάρδο Γ', στην παράσταση του Σαμ Μέντες, που έκοψε σχεδόν 30.000 εισιτήρια. Μιλάμε άλλωστε για τον μακροβιότερο θεσμό της χώρας μας, που προσπαθώντας να ξεφυλλίσεις τις

σελίδες του, νιώθεις πως ξεδιπλώνεται μπροστά σου η νεότερη ιστορία του τόπου, με όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που απαρτίζουν την ιδιοσυγκρασία του. Ποιος θα αμφισβητήσει πως η Επίδαυρος ήταν, είναι και θα παραμείνει ένα ανοιχτό παράθυρο στην τέχνη, ένα πολιτιστικό σταυροδρόμι, μια σκηνή που μοιάζει να διάλεξαν οι θεοί για να προβάλλουν τους μύθους και τους θρύλους τους κάτω από τον έναστρο ουρανό, όπου ακτινοβολούν αστέρια, άλλοτε θνητά κι άλλοτε αθάνατα… …επί της αύρας Πριν από δύο χρόνια βρίσκομαι ξανά στην Επίδαυρο, να είμαι κομμάτι του καλοκαιριού της, να ζω στους ρυθμούς του μακροβιότερου πολιτιστικού θεσμού που έχει να παρουσιάσει η χώρα. Θα νιώσω την ενέργεια του θεάτρου –της επιδαύριας γης– να με

ρουφά στα έγκατα της γης, στη ρίζα του δυτικού κόσμου. Κάτω από το φως του φεγγαριού θα γελάσω με «Εκκλησιάζουσες», θα χαθώ στο λόγο του Μολιέρου, θα απολαύσω Φιόνα Σο και Άλκηστη Πρωτοψάλτη στο μικρό θεατράκι, θα μοιραστώ την αγωνία των συντελεστών, των επαγγελματιών, των ντόπιων για ένα ακόμη καλοκαίρι. Για την Επίδαυρο, άλλωστε, η παράσταση είναι ίσως μονάχα η αφορμή. Ολόκληρο το μέρος δρα… επί της αύρας σου και σε μαγνητίζει. Με τις ξάστερες βραδιές της στη Βαγιωνιά, τα κάμπινγκ, τα μπαράκια του λιμανιού, τα ουζάδικα της Αρχαίας και της Νέας Επιδαύρου. Με τις λιχουδιές του «Λεωνίδα» στο Λυγουριό και τα εξαίσια δείπνα στο περιβόλι του «Καλογερικού» δίπλα στους αστέρες του θεάτρου. Τις ατέλειωτες συζητήσεις για τέχνη και πολιτική, τα ξέφρενα γλέντια μέχρι πρωίας

63

στο… «Καπάκι», τις ανατολές στο Γιαλάσι και το νοσταλγικό σούρουπο στην Παναγίτσα… Στην προκυμαία της Αρχαίας Επιδαύρου, που κάθε καλοκαίρι γεμίζει με τα καλούδια των ντόπιων παραγωγών, Δήμος και Πολιτιστικός Σύλλογος φροντίζουν να πλουτίσουν ακόμα περισσότερο τα βράδια μας, με τοπικές γεύσεις και δρώμενα, εκθέσεις, παραδοσιακά γλέντια και συναρπαστικές συναυλίες.

τους νέους καλλιτέχνες που με γνώμονα την αγάπη, το ταλέντο, το πάθος τους, θα γράψουν τη δική τους ιστορία… Ας θυμηθούμε εκείνα τα πρώτα φεστιβάλ που στήθηκαν χωρίς χρήματα. Ποια ήταν τα συστατικά τους; Ένας υπουργός με όραμα, ένας μεγάλος δάσκαλος, μια χούφτα νέων πλην ταλαντούχων ηθοποιών κι ένα τεράστιο κοινό να τους αγκαλιάζει…

Και η ιστορία συνεχίζεται Ακόμη ένα φεγγάρι θα ανατείλει φέτος στην Επίδαυρο σε ένα «συμμαζεμένο» φεστιβάλ, που κάνει άνοιγμα σε νέους δημιουργούς. Η φωνή του γκιόνη θα αντηχήσει ξανά και η παράσταση θα ξεκινήσει. Και ίσως τελικά η κρίση αυτή να αναδεικνύει μεταξύ άλλων την αληθινή αξία της τέχνης, την ουσία των πραγμάτων, και μαζί της να φέρνει εκείνους

πάνω: Ο Κέβιν Σπέισι ως Ριχάρδος Γ' το 2011 στην Επίδαυρο κάτω: «Σύσσημον» του Ν. Παναγιωτόπουλου. Με τον Σίμο Κακάλα και μια ομάδα νέων συντελεστών έκλεισε πέρσι το Φεστιβάλ Επιδαύρου

66

Σπήλαιο Ολύμπων ΧΙΟΥ Κώστας Μάγκος |

Κώστας Μάγκος, Θάλεια Νουάρου

Βρισκόμαστε στη γη της μαστίχας με σκοπό να περιηγηθούμε στα μεσαιωνικά καστροχώρια της νότιας Χίου. Έχουμε αφήσει πίσω μας το Πυργί με τα εντυπωσιακά ξυστά του και, καθώς πλησιάζουμε στους Ολύμπους, παρατηρούμε μια πινακίδα με φωτογραφία του σπηλαίου: «ΣΠΗΛΑΙΟ ΟΛΥΜΠΩΝ, 5 χλμ.». Και γιατί όχι; σκεφτόμαστε, και αποφασίζουμε να ακολουθήσουμε την πορεία που υποδεικνύει το βέλος...

67

Σπήλαιο Συκιάς Ολύμπων Το κρυφό στολίδι της νότιας Χίου

68 Μεθώνη

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Τ

ο Σπήλαιο Συκιάς Ολύμπων βρίσκεται 8 χλμ. νότια του ομώνυμου μεσαιωνικού οικισμού, και συγκεκριμένα στη θέση Συκιά, μεταξύ του όρμου των Φανών και της Σαλάγωνας. Οι Ολύμποι αποτελούν ένα από τα έντεκα μεσαιωνικά χωριά-φρούρια της Χίου, τα επονομαζόμενα και Μαστιχοχώρια. Στην ευρύτερη περιοχή φωλιάζουν κάμποσες από τις πανέμορφες ακτές του νησιού, ενώ εδώ ευδοκιμούν και οι περίφημοι χιώτικοι σκίνοι, που χαρίζουν το διάσημο ως τα πέρατα του κόσμου μαγικό δάκρυ της Μυροβόλου. Μετά από κάμποσες στροφές της ασφάλτου διακρίνουμε στη μέση του πουθενά ένα ιδιαίτερο πέτρινο κτίσμα. «Αυτό πρέπει να ΄ναι» αναφωνεί κάποιος από την παρέα...

Το Πυργί με τα χαρακτηριστικά ξυστά

Όλα ξεκίνησαν το 1972, όταν η τότε κοινότητα Ολύμπων ζήτησε από την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία να εξερευνήσει έξι βάραθρα της περιοχής, γεγονός που πραγματοποιήθηκε συστηματικά το 1985. Η έρευνα έδειξε ότι τα πέντε από αυτά κλείνουν ή οδηγούν σε πολύ στενές σχισμές μετά από κατακόρυφη κατάβαση 25-35 μέτρων. Αλλά το «Καταφύδι» στην περιοχή «Συκιά» οδηγούσε έπειτα από κατάβαση 13 μέτρων σε ένα θαυμάσιο σπήλαιο με πλούσιο διάκοσμο! Το 1990 ξεκινούν οι πρώτες μελέτες για την αξιοποίησή του, ενώ το 1999 αρχίζουν οι εργασίες, οι οποίες ολοκληρώνονται το 2002, και από τότε το σπήλαιο είναι ανοιχτό για το κοινό. Το σπήλαιο αποτελείται από έναν κύριο θάλαμο διαστάσεων 30x30 μ. περίπου, ο οποίος προεκτείνεται σε ένα επίμηκες τμήμα που αναπτύσσεται προς βορειοανατολική διεύθυνση. Περιμετρικά τού κυρίως θαλάμου δημιουργούνται

69 «εσοχές», οι οποίες σε ορισμένες θέσεις διαμορφώνουν άλλους, μικρότερους θαλάμους. H συνολική του επιφάνεια είναι 940 τ.μ. Το δάπεδο του σπηλαίου βρίσκεται 12,50 μ. χαμηλότερα από την επιφάνεια του φυσικού εδάφους, στη θέση μιας οπής διαμέτρου 1x2 μ., που δημιουργήθηκε μετά από πτώση ενός ογκόλιθου, καθώς αρχικά το σπήλαιο ήταν τυφλό. Η οπή αυτή αποτελεί σήμερα τη φυσική είσοδό του, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 100 μ. από το δρόμο που συνδέει τους Ολύμπους με τον παραθαλάσσιο ναό της Αγίας Δύναμης, 1,5 χλμ. πριν από την ομώνυμη ακτή, έναν παραμυθένιο κολπίσκο με γαλαζοπράσινα νερά. Η περιοχή είναι ομαλή, με χαμηλούς λόφους, αυτοφυείς θάμνους και ήπια τουριστική ανάπτυξη. Το εξαιρετικά διατηρημένο φυσικό περιβάλλον συνθέτει ένα φωτεινό, νησιωτικό, ήρεμο τοπίο. Το δάπεδο του σπηλαίου φθάνει σε βάθος 30-35 μ. από το επίπεδο της φυσικής εισόδου. Στην περιοχή της εισόδου, όπου ο φωτισμός είναι άπλετος, αναπτύσσεται στα τοιχώματα χλωρίδα ενώ υπάρχουν σαφή δείγματα ύπαρξης νυχτερίδων (γκουανό), οι οποίες εισέρχονται στο σπήλαιο για να διαχειμάσουν κατά τη χειμερινή περίοδο. Η περιοχή του σπηλαίου συνίσταται από ασβεστόλιθους του Ιουρασικού (195-140 εκ. χρόνια πριν). Ο σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός του διάκοσμος είναι πολύ αξιόλογος. Σε ορισμένες θέσεις, μάλιστα, η ανάπτυξή του είναι εντυπωσιακή, δημιουργώντας μεγάλα συμπλέγματα από κολόνες ύψους

πάνω: Η δυτική πλευρά της κύριας αίθουσας του σπηλαίου κάτω: Πέτρινοι «καταρράκτες» ρέουν στα τοιχώματα του σπηλαίου

70 Σπήλαιο Ολύμπων Χίου ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Τμήμα μεγάλου σταλαγμιτικού συμπλέγματος

αρκετών μέτρων. Η θερμοκρασία του διατηρείται σταθερά στους 17οC χειμώνα καλοκαίρι, και το επίπεδο της υγρασίας είναι στο 95%. Η τεχνητή είσοδος που διανοίχθηκε για την εύκολη πρόσβαση των επισκεπτών, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Είναι ένα μεγάλο παραλληλόγραμμο όρυγμα που περιτρέχεται από κεκλιμένο διάδρομο, στο τέλος του οποίου ξεκινά μια κυκλική σκάλα που καταλήγει σε μια βαριά σιδερένια πόρτα. Η είσοδος στο σπήλαιο γίνεται οργανωμένα κατά ομάδες και μόνο με συνοδεία. Για την προστασία του σπηλαίου αλλά και για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επισκεπτών, τα γκρουπ δεν περιλαμβάνουν περισσότερα από 25 άτομα κάθε φορά. Κόβουμε τα εισιτήριά μας και

παίρνουμε ένα αναψυκτικό μέχρι να έρθει η ώρα που ο συνοδός θα μας ξεναγήσει στα έγκατα της χιώτικης γης. Απολαμβάνουμε τη θέα των γύρω λόφων και την ανοιχτωσιά του Αιγαίου προς τη μεριά των Κυκλάδων, που διακρίνονται στον ορίζοντα όταν οι καιρικές συνθήκες είναι ιδανικές. Ο συνοδός μάς εξηγεί τον κώδικα επαφής μας με το χώρο. Δεν φωνάζουμε ούτε αγγίζουμε το διάκοσμο, ενώ το φλας απαγορεύεται. Η πόρτα ανοίγει και περνάμε σε ένα μικρό θάλαμο με άλλη μία πόρτα στο τέλος του. Για τη διαφύλαξη του μικροκλίματος, οι δύο πόρτες δεν πρέπει να είναι ταυτόχρονα ανοιχτές. Η δεύτερη πόρτα ανοίγει και… ωωω! Μια τεράστια καταστόλιστη αίθουσα απλώνεται μπροστά μας. Ο χαμηλός φωτισμός και μια

ακτίνα-κολόνα φωτός που εισέρχεται από μια τρύπα στην οροφή –τη φυσική είσοδο του σπηλαίου– μας καθηλώνουν, αισθανόμαστε σαν να βρισκόμαστε σε κάποιο παραμυθένιο σκηνικό όπως αυτό του «Άρχοντα των δακτυλιδιών». «Το μέγιστο βάθος του σπηλαίου είναι 52 μέτρα και η έκτασή του περίπου ένα στρέμμα…» πληροφορούμαστε από τον οδηγό, ενώ κάποια επιπλέον φώτα ανάβουν και αποκαλύπτουν τα χρώματα του χώρου και των σχηματισμών. Το κοκκινοκαφέ κυριαρχεί σχεδόν παντού αλλά σε πολλά σημεία σπάει από κατάλευκες, αστραφτερές λεπτομέρειες. Η διαδρομή μέσα στο σπήλαιο ορίζεται από ανοξείδωτους διαδρόμους και σκάλες ενώ περιλαμβάνει κι ένα

71 μικρό λιθόστρωτο μονοπάτι. Περιηγούμαστε ανάμεσα στους «Κάκτους», τη «Μέδουσα», τους «Σπηλαιοανθρώπους», το «Αρμόνιο», ονόματα που έδωσαν οι πρώτοι σπηλαιοξερευνητές σε μερικούς χαρακτηριστικούς σχηματισμούς. «Οι παραπετασματοειδείς σταλακτίτες δημιουργούνται από τη ροή του νερού στα επικλινή τοιχώματα και την αλλεπάλληλη απόθεση ανθρακικού ασβεστίου κατά μήκος της διαδρομής του» ήταν η απάντηση στην απορία μας για τις πέτρινες κουρτίνες που κρέμονται από την οροφή. Σε ορισμένα σημεία της οροφής, παρατηρούμε απουσία σταλακτιτικού υλικού. Προφανώς εδώ ο σταλακτιτικός διάκοσμος έχει αποκολληθεί κι έχει πέσει, ενώ μικροί σταλακτίτες έχουν αρχίσει να δημιουργούνται εκ νέου. Σε αρκετές θέσεις του δαπέδου εξάλλου βρίσκουμε πεσμένα τεμάχια από σταλακτιτικό διάκοσμο της οροφής. Σε μερικά από αυτά έχουν ήδη αναπτυχθεί αξιόλογα σταλαγμιτικά συμπλέγματα, που σημαίνει ότι οι συγκεκριμένοι σταλακτίτες έχουν αποκολληθεί πολύ παλιά. Οι πλευρές του σπηλαίου είναι και αυτές σε μεγάλο βαθμό καλυμμένες από ασβεστιτικό διάκοσμο. Η χρονολόγηση διαφόρων δειγμάτων ανθρακικών υλικών (σταλαγμιτικών ιζημάτων) του σπηλαίου από το Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής «Δημόκριτος» έδειξε ότι το αρχαιότερο από αυτά δημιουργήθηκε πριν από 230 χιλιάδες χρόνια. Συνεχίζοντας όλο και πιο βαθιά, φτάνουμε στα 30 μέτρα από την επιφάνεια του εδάφους. Στεκόμαστε μπροστά σε έναν μικρό, αφώτιστο θάλαμο. Από δω και πέρα εκτείνεται μια μακριά Βρουλίδια: Ο μαγευτικός κολπίσκος με τα πρασινογάλανα νερά

Το μεσαιωνικό καστροχώρι των Μεστών

72 Μεθώνη

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ και στενή αίθουσα μήκους 30-40 μέτρων, στην οποία δεν έχουν πρόσβαση οι επισκέπτες. Το τμήμα αυτό είναι πολύ στενό σε κάποια σημεία. Είναι επίσης και το πιο «ζωντανό» κομμάτι του σπηλαίου, άρα και το πιο ευαίσθητο. Αν είχε επιχειρηθεί διάνοιξη, κατασκευή διαδρόμων, φωτισμός κ.λπ., αυτό θα είχε καταστραφεί. Αλλά και η ίδια η παρουσία τόσων ανθρώπων σε τέτοιο χώρο θα είχε προξενήσει σημαντικές αλλοιώσεις και υποβάθμιση, γι’ αυτό και αποτελεί προστατευόμενη περιοχή. …Αφουγκραζόμαστε τη σιωπή,

μόνο κάποια σταγόνα που χτύπα το δάπεδο ακούγεται πού και πού. Θαυμάζουμε τα περίτεχνα στολίδια που σμίλεψε το νερό στο βράχο, τα χρώματα, το στραφτάλισμα των κρυστάλλων. Αρχίζει η ανάβαση από άλλη διαδρομή μέσω του κοχλία – μιας γυριστής σκάλας. Παρατηρώντας τη μεγάλη αίθουσα και τους ογκώδεις σχηματισμούς από άλλη πλευρά, φτάνουμε στον εξώστη, όπου συγκεντρωνόμαστε για να περάσουμε όλοι μαζί στο θάλαμο της εισόδου, με τις δύο πόρτες που δεν πρέπει να ανοίγουν ταυτόχρονα...

Μαύρα Βόλια

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ • Το Σπήλαιο των Ολύμπων είναι επισκέψιμο από τον Μάιο έως και τον Σεπτέμβριο, καθημερινά εκτός Δευτέρας, από τις 11 π.μ. ως τις 5 μ.μ.

• Την επίσκεψή σας στο σπήλαιο της Συκιάς Ολύμπων θα τη συνδυάσετε με περιήγηση στα γειτονικά χωριά: το Πυργί, τους μεσαιωνικούς Ολύμπους και το φημισμένο καστροχώρι των Μεστών.

• Θα κολυμπήσετε στις υπέροχες ακτές των Ολύμπων: την παραμυθένια Αγία Δύναμη, την αμμουδιά των Κάτω Φανών, τη Διδύμα, την απέραντη βοτσαλωτή Αποθήκα. Κοντά και η κοσμική, αμμουδερή Κώμη και τα Βρουλίδια, ένας μαγευτικός πρασινογάλανος κολπίσκος με εντυπωσιακά λευκά βράχια.

• Σε κοντινή απόσταση, βρίσκονται και τα φημισμένα Μαύρα Βόλια, τρεις παραλίες στη σειρά με ηφαιστειακή μαύρη πέτρα και πεντακάθαρα, ντουζένια νερά, αλλά και ο αρχαιολογικός χώρος του Εμπορειού, ένας αρχαίος οικισμός του 8ου αι. π.Χ. πάνω στο λόφο του Προφήτη Ηλία, με απίστευτη θέα προς το Αιγαίο.

Μεγάλες προσφορές

Η

πλήρες µενού εκδηλώσεων από 12€

Riviera είναι ένα σύγχρονο κατάστηµα, δίπλα στις πηγές και τις σπηλιές του πανέµορφου Κεφαλαρίου, το οποίο διαθέτει κήπο χωρητικότητας 500 ατόµων και δύο πολυτελείς σάλες χωρητικότητας 300 ατόµων. Επίσης, διαθέτει τεράστιο πάρκινγκ για λεωφορεία και επιβατικά αυτοκίνητα και χώρους για περιπάτους, ξεκούραση και διασκέδαση. Το κατάστηµα λειτουργεί συνεχώς από το 1987 µέχρι σήµερα. Μετά από πρόσφατη ριζική ανακαίνιση είναι ο ιδανικός χώρος για γάµους, βαπτίσεις, συνεστιάσεις και κάθε είδους πολιτιστικές εκδηλώσεις.

74

ΧΡΥΣΗ Χρήστος Κανατάς

Παραλίες μαγευτικές και πλανεύτρες. Πεντακάθαρα γαλαζοπράσινα νερά, κοχυλένια άμμος και στο βάθος το κεδρόδασος με τους υπέροχους ξυλόγλυπτους σχηματισμούς και το ασύγκριτο άρωμα του κέδρου. Απέναντι, επιβλητικά, τα πανύψηλα κρητικά βουνά. Η μοναδικά όμορφη νήσος Χρυσή πραγματικά τιμά την αξία του ονόματός της…

75

Χρυσή

Στο «νησί» του Λιβυκού

76 Χρυσή

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Π

ήρε το όνομά της από την κατάξανθη άμμο με τις χρυσαφένιες αποχρώσεις, που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της. Είναι γνωστή και ως Γαϊδουρονήσι, καθώς παλιά οι Ιεραπετρίτες εγκατέλειπαν στο νησί τα γέρικα γαϊδούρια. Οι ίδιοι όμως το αποκαλούν απλά «Νησί». Η Χρυσή-Γαϊδουρονήσι έχει και ένα δίδυμο αδερφάκι – τη ΛευκήΚουφονήσι, που βρίσκεται λίγο πιο ανατολικά. Φτάνοντας… Η πρώτη εντύπωση της Χρυσής δημιουργείται ήδη από το λιμάνι της Ιεράπετρας, πριν καν ανέβεις στο καραβάκι. Παρότι το νησί είναι ορατό από την Κρήτη, αφού απέχει γύρω στα 15 χλμ., πρέπει να καταβάλεις μεγάλη προσπάθεια για να το εντοπίσεις, γιατί είναι σχεδόν απόλυτα

πάνω: Η παραλία «Καταπρόσωπο» στην ανατολική μεριά του νησιού αριστερά: Άμμος φτιαγμένη από κοχύλια! επίπεδο! Το μέσο υψόμετρό του είναι μόλις 10 μ., ενώ το ψηλότερο σημείο του, όπου έχει φτιαχτεί και ένα δασικό φυλάκιο για να παρατηρείται το κεδρόδασος, είναι στα 30 μ. Έπειτα από μία ώρα ταξιδιού με το πλοιάριο, έχεις την τιμή να πατήσεις το πόδι σου στον παρθένο αυτό τόπο. Εδώ δεν υπάρχουν μηχανοκίνητα οχήματα ούτε και οικήματα – εκτός από ελάχιστα. Δυστυχώς, βέβαια, ειδικά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, εκτός από εσένα θα καταφθάσουν με τα καραβάκια και άφθονοι ακόμη επισκέπτες, με αποτέλεσμα ο συνωστισμός

77 «Χρυσή Άμμος» ή «Μπελεγρίνα», η ομορφότερη παραλία του νησιού

που δημιουργείται να λαβώνει τη μαγική εικόνα του τόπου. Μέσα από αμμόλοφους και κέδρους, η πρώτη σου κατεύθυνση είναι η παραλία της Μπελεγρίνας ή της Χρυσής Άμμου, που αποτελεί και την κύρια παραλία του νησιού, στη βόρεια μεριά του. Τα νερά είναι ονειρικά: έχουν τη μαγευτική αυτή γαλάζια απόχρωση που μόνο σε παραλίες όπως τον Σίμο, την Ελαφόνησο ή τον Μπάλο στην Κρήτη μπορείς να απαντήσεις. Δυστυχώς, όμως, ακόμη κι εδώ το μικρόβιο του τουρισμού έχει αφήσει τα σημάδια του: οι πολυάριθμες ξαπλώστρες και η καντίνα

αποτελούν παραφωνία στην αγνή ομορφιά της ακρογιαλιάς… Αλλά και πάλι αυτή η θάλασσα είναι απόλαυση! Καθώς το νησί πλησιάζει την τροπική ζώνη, το κολύμπι είναι λύτρωση! Δεν το χορταίνεις! Και όταν κάποτε αποφασίσεις να αποχωριστείς τη θάλασσα, μπορείς να κάθεσαι με τις ώρες στην ακτή και να εξερευνάς τον κόσμο των αμέτρητων μικρών κοχυλιών μέχρι ο ήλιος να βασιλέψει. Χιλιάδες κοχυλάκια, που σε πολλά σημεία σκεπάζουν ολοκληρωτικά την άμμο, δίνουν υπέροχες ανταύγειες στο πυρόξανθο και λευκό χρώμα

της υπέροχης αμμουδιάς. Αν βαρεθείς την πολυκοσμία, έχεις πάντα τη δυνατότητα να αποτραβηχτείς στο δαιδαλώδες κεδρόδασος – το μεγαλύτερο φυσικά διαμορφωμένο του είδους του σε όλη την Ευρώπη. Καταλαμβάνει συνολικά έκταση 350 στρεμμάτων καλύπτοντας μεγάλο μέρος του νησιού, κι αποτελείται από κέδρους του Λιβάνου, με τη μέση ηλικία των δέντρων να φτάνει τα 200 χρόνια. Τι καλύτερο από το να στήσεις την αιώρα σου κάτω από τους πανύψηλους κορμούς τους –το ύψος τους μπορεί να φτάνει και τα 10 μέτρα– και να

78 Χρυσή

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Δύση στην ακρογιαλιά, ό,τι καλύτερο! απολαύσεις το διάβασμα ενός βιβλίου ή μια μεσημεριανή σιέστα. Ραχάτι τροπικό δηλαδή! Το ηλιοβασίλεμα στην παραλία είναι όπως πάντα παροιμιώδες και σταθερή αξία: Απλά δεν πρέπει να το χάσεις! Και αφού περάσει το μαγικό δίωρο του σούρουπου, γίνεσαι μάρτυρας της εικόνας ενός από τους ομορφότερους νυχτερινούς ουρανούς. Στο νησί δεν υπάρχει ρεύμα, επομένως και καμία πηγή φωτός. Δεν θα ξεχάσω τη νυχτερινή μας συνάντηση μέσα στο λαβύρινθο από κέδρους με μια παρέα, που εκστατικά κοίταζαν τον ουρανό και μας εξομολογήθηκαν ότι πραγματικά ένιωθαν πως βρίσκονταν στον παράδεισο…

Ο γύρος του νησιού Κάποια στιγμή που θα βαρεθείς το τροπικό αυτό ραχάτι, μπορεί να θελήσεις να εξερευνήσεις το νησί! Έχει μήκος γύρω στα 5 χλμ. και μέσο πλάτος περίπου 1 χλμ. Περπατώντας δυτικά, έχεις στα δεξιά σου τη θάλασσα και στα αριστερά σου το κεδρόδασος. Το διάβα σου στο αμμουδερό μονοπάτι στολίζεται από κατάλευκα κρινάκια της θάλασσας, που βρίσκονται διάσπαρτα τριγύρω. Περνώντας τον Χατζηβόλακα, τη δεύτερη μεγαλύτερη παραλία του νησιού στα βόρεια, θα συναντήσεις τον Άγιο Νικόλαο –το μοναδικό εκκλησάκι της Χρυσής– το μόνο πηγάδι όπου μπορείς να πλυθείς

με γλυκό νερό και την αλυκή με τα πορτοκαλοκόκκινα νερά. Δίπλα της υπάρχει και το μοναδικό σπίτι του νησιού. Στο τέλος της πορείας προς τα δυτικά συναντάς τον φάρο να ορθώνει το ανάστημά του στο επίπεδο έδαφος. Από εκεί συνεχίζεις τον γύρο του νησιού προς τον Νότο. Περνάς από την Κόκκινη Παραλία, που πήρε την ονομασία της από τα κατακόκκινα βοτσαλάκια της, φτάνεις στο λιμάνι, και συνεχίζοντας ανατολικά τον κύκλο, περνάς από τις νότιες αμμουδιές για να φτάσεις στην ανατολική παραλία με το ιδιάζον όνομα «Καταπρόσωπο». Απέναντι ακριβώς, αντικρίζεις το βραχώδες νησάκι που λέγεται Μικρονήσι και αποτελεί καταφύγιο αμέτρητων

79

Τέλος εποχής στην μεγάλη παραλία της Χρυσής στα βόρεια

Αποτυπώματα γλάρων στην Αλυκή

80 Χρυσή

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

πουλιών. Τέλος, επιστρέφεις και πάλι στη Χρυσή Άμμο, την παραλία των κοχυλιών. Τα παράδοξα και τ’ απαγορευμένα Όπως σε κάθε παράδεισο, έτσι κι εδώ, υπάρχει κάτι το απαγορευμένο: η ανεπανάληπτη εμπειρία της διαμονής στον πανέμορφο αυτό τόπο, μακριά από την οχλοβοή. Η Χρυσή, όπως και η Γαύδος, στη δυτική πλευρά του Λιβυκού πελάγους, αποτελούσαν παραδοσιακά τους νοτιότερους τόπους ελεύθερης κατασκήνωσης στην Ευρώπη. Τα δάση του κέδρου που χαρακτηρίζουν και τα δύο αυτά νησιά αποτελούν ιδανικό περιβάλλον για τον κατασκηνωτή αφού προσφέρουν άφθονη σκιά και προστασία από τον ήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Ιδιαίτερα για τη Χρυσή, το ελεύθερο κάμπινγκ αποτελεί μονόδρομο, εάν θέλεις να διανυκτερεύσεις εκεί, καθώς δεν υπάρχουν ξενοδοχεία ή ενοικιαζόμενα δωμάτια. Τα κτίσματα είναι –ευτυχώς– ελάχιστα και δεν φιλοξενούν επισκέπτες. Σήμερα δεν είναι λίγες οι επιδρομές των αρχών, είτε για να κάνουν συστάσεις είτε για να μοιράσουν τα αντίστοιχα

πρόστιμα στους ελεύθερους κατασκηνωτές. Σε ένα νησί που είναι ενταγμένο στο δίκτυο Natura, είναι λογικό να απαγορεύεται η κατασκήνωση, ακόμη περισσότερο όμως η δόμηση, και φυσικά η λειτουργία των οποιωνδήποτε τουριστικών επιχειρήσεων. Στο λιμανάκι του νησιού υπάρχει ταβερνάκι –που παραδόξως λειτουργεί και το βράδυ– καθώς και ομπρέλες με ξαπλώστρες που ενοικιάζονται. Αναλογιστείτε επίσης το εξής: Ποιος είναι μεγαλύτερος κίνδυνος για το φυσικό τοπίο; Οι ελάχιστοι ελεύθεροι κατασκηνωτές ή η «επιδρομή» από τους πρόσκαιρους επισκέπτες που έρχονται καθημερινά με τα καραβάκια;

Οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι είναι συνήθως και οι κύριοι υπεύθυνοι για την αποψίλωση των παραλιών από τα μικρά κοχύλια, αφού πολλές φορές τους βλέπαμε να φεύγουν από το νησί έχοντας γεμίσει ολόκληρες σακούλες! Θα μπορούσαμε άλλωστε να πούμε πως οι άνθρωποι που θα μείνουν και θα χαρούν τον τόπο, νιώθοντάς τον περισσότερο σαν σπίτι τους, είναι ευνόητο ότι θα τον προστατεύσουν. Εξαιρέσεις βέβαια υπάρχουν πάντοτε. Όπως και να ’χει, εσείς φροντίστε να πάρετε μαζί σας πίσω στην Ιεράπετρα οτιδήποτε έχετε για πέταμα, ώστε να παραμείνει το τοπίο ως έχει και για τους επόμενους…

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ • Τα δρομολόγια των καραβιών από την Ιεράπετρα είναι καθημερινά, ξεκινούν από το πρωί και επιστρέφουν το απόγευμα. Η διάρκεια παραμονής στο νησί είναι περίπου 6 ώρες. Τα εισιτήρια μετ’ επιστροφής κοστίζουν 20 ευρώ.

• Φαγητό και νερό μπορείτε να προμηθευτείτε από τα καραβάκια ή από το ταβερνάκι.

• Αφήστε τα κοχύλια στη θέση τους! Είναι αυτονόητο ότι αν συνεχιστεί η αλόγιστη αυτή συλλογή, δυστυχώς κάποτε θα εξαφανιστούν.

82

ΑΠΟΨΕΙΣ Γιώργος Παγούδης |

Θάλεια Νουάρου

Τσιμέντο να γίνει... «Αυτά τα ακρογιάλια είναι δικά μας. Κανείς δεν μπορεί να μας τα πάρει». Μ’ αυτό το μήνυμα, δεκάδες χιλιάδες χρήστες του διαδικτύου καλούν όλο τον κόσμο να συνυπογράψει τα σχετικά κείμενα διαμαρτυρίας εναντίον του ξεπουλήματος του πλέον ανεκτίμητου κομματιού της ελληνικής φύσης: των εκατοντάδων χιλιομέτρων ακτών και αιγιαλού, που μέσω ενός ισοπεδωτικού νομοσχεδίου σκοπεύει να εκποιήσει η κυβέρνηση, με αντάλλαγμα μια αμφισβητήσιμη –αν μη τι άλλο– τουριστική αξιοποίηση.

Μ

έσω ενός νομοσχεδίου που ακόμα κι αν, λόγω της κατακραυγής του κόσμου και των περιβαλλοντικών οργανώσεων, «προσωρινά αποσύρθηκε», εξακολουθεί να στοιχειώνει τον ύπνο όσων έχουν μάθει να κολυμπούν ελεύθερα στις παραλίες, χωρίς να χρειάζεται να πληρώσουν οποιοδήποτε αντίτιμο σε κάποιον που εν μιά νυκτί θα βαφτιστεί «διαχειριστής» της. Ενός νομοσχεδίου που θέλει να δει το τσιμέντο να φτάνει μέχρι τη θάλασσα. Εγκλωβισμένοι σε μια στείρα και κοντόθωρη λογική, τόσο οι εμπνευστές όσο και οι υπερασπιστές

του εγκληματικού αυτού σχεδίου δείχνουν να αγνοούν τις συνέπειες της συγκεκριμένης «αναπτυξιακής πολιτικής». Αγνοούν την περίπτωση της Ισπανίας όπου οι μπουλντόζες πιάνουν δουλειά για να γκρεμίσουν τα πολυώροφα κατασκευάσματα πλάι στις ακτές, που πια ερήμωσαν από αυτούς για τους οποίους υποτίθεται ότι φτιάχτηκαν… Κι είναι αυτοί ακριβώς οι επισκέπτες που προτιμούν πλέον τις ελληνικές ακτές, γιατί απλά σιχάθηκαν το τσιμέντο. Αυτή είναι λοιπόν η ανάπτυξη που μας υπόσχονται; Τερατώδεις ξενοδοχειακές μονάδες πάνω

83 στο κύμα, ξαπλώστρες να καταλάβουν κάθε τετραγωνικό εκατοστό παραλίας, γκαρσόνια να πηγαινοέρχονται, ρακέτες, μουσικές στη διαπασών, λύματα να πέφτουν στη θάλασσα και πλαστικά ποτήρια μισοχωμένα στην άμμο, με 5-10-20 (ποιος ξέρεις άραγε πόσα) ευρώ είσοδο; Διότι παρά τις διαβεβαιώσεις που ανακοίνωσε το Υπουργείο, περί προστατευτικών ρυθμίσεων, κανείς δεν αμφιβάλλει ότι αυτή θα είναι η μελλοντική εικόνα των πανέμορφων ακρογιαλιών μας, όπου μόνο το κύμα και τα τζιτζίκια «σπάνε» την απόλυτη σιγή της φύσης. Ευτυχώς υπάρχουν και οι άλλοι. Είναι αυτοί που έχουν κοιμηθεί σε παραλία, έχουν δώσει μάχη με τα κουνούπια, έχουν κάνει βραδινό μπάνιο, έχουν δει τον Γαλαξία στο απόλυτο σκοτάδι, έχουν ξυπνήσει από τις πρώτες ακτίνες του ήλιου, έχουν κοιμηθεί με την ανατολή, έχουν γεμίσει άμμο σε κάθε σημείο του κορμιού, έχουν κάνει έρωτα πάνω στα βότσαλα, έχουν ανάψει φωτιά, έχουν φάει κονσέρβα και φρυγανιές το μεσημέρι, μπισκότα για πρωινό, έχουν αφήσει το καρπούζι στη θάλασσα να δροσιστεί... Αυτοί που έχουν μισοκοιμηθεί στον ίσκιο ενός δέντρου με το δροσερό αεράκι, έχουν κάψει τους ώμους τους στον ήλιο περπατώντας για να βρουν την παραλία, έχουν ξυπνήσει σε μια σκηνή μούσκεμα στον ιδρώτα, για να ριχτούν κατευθείαν στο νερό. Έχουν τραγουδήσει με κιθάρες κι έχουν ερωτευτεί μια τέτοια βραδιά, έχουν ψαρέψει για να φάνε, έχουν απλώσει φλασκιά στον ήλιο για να ζεστάνουν λίγο νερό και να ξεπλύνουν την αλμύρα από τα κορμιά και τα ποτήρια τους. Και αυτά δεν αποτιμώνται σε χρήμα, δεν πουλιούνται ούτε αγοράζονται. ΚΑΝΕΙΣ δεν μπορεί να πουλήσει τις παραλίες, γιατί απλά δεν ανήκουν σε κανέναν. Είναι «δημόσιο αγαθό», δύο λέξεις που φαίνεται να φέρνουν την ελληνική πολιτεία σε αμηχανία. Οι παραλίες ανήκουν σε όλους, είναι εκεί για να τις χαίρονται όλοι, ελεύθερα, όπως το Σύνταγμα ορίζει. Δεν είναι ιδιοκτησία κανενός. Για ακόμα μία φορά δύο κόσμοι, δύο αντιλήψεις συγκρούονται. Η αντίληψη που βλέπει το περιβάλλον σαν το μέσο που θα αποφέρει περισσότερο χρήμα. Που δεν καταλαβαίνει από ομορφιά, παρά μόνο από χαρτονομίσματα και νούμερα σε λογαριασμούς. Που θέλει κέρδη και μετά περισσότερα κέρδη, ακόμα και αν αύριο δεν θα έχει μείνει τίποτα για τα παιδιά και τα εγγόνια του. Θέλουν τον τόπο μας αποικία, με τους ξένους να έρχονται ως κατακτητές – αγοραστές του ήλιου, της θάλασσας, του αέρα, του τοπίου. Η άλλη αντίληψη είναι αυτή που μας θέλει να ζούμε σαν άνθρωποι, να μοιραζόμαστε με τους

άλλους όλη αυτή την ομορφιά –να νιώθουμε με όλες τις αισθήσεις μας την εικόνα του ήλιου που σβήνει στον ορίζοντα ή τη θέα ενός ψηλού άγριου βουνού– χωρίς να την εκποιούμε, χωρίς να την κατακερματίζουμε για να πουλήσουμε ένα ένα τα κομμάτια της. Η αντίληψη, ή μάλλον η συνείδηση, που λέει πως κάθε φορά, με κάθε κομμάτι που θα πουλάμε, θα είναι σαν να πουλάμε λίγη από την ψυχή μας. Και αυτή δεν είναι προς πώληση…

84

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Γιώργος Παγούδης |

Θάλεια Νουάρου

Νευροπαραλυτικά στη Μεσόγειο;

– Όχι, ευχαριστώ! Ένα χημικό φάντασμα πλανιέται στα νερά της Μεσογείου στοιχειώνοντας τη ζωή όλων των παράκτιων περιοχών της. Οι θάλασσές μας εκπέμπουν SOS από τα μέσα Δεκέμβρη του 2013 μέχρι και σήμερα, και μάλλον θα συνεχίσουν για πολύ καιρό ακόμα.

Η

είδηση έσκασε σαν βόμβα, όταν ο διεθνής Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW) ανακοίνωνε το σχέδιό του για την καταστροφή του χημικού οπλοστασίου τού καθεστώτος Άσαντ, συνολικού βάρους 1.300 τόνων όπλων, αλλά και άλλων τόσων και παραπάνω τόνων «πρόδρομων ουσιών», εκ των οποίων οι 800 θα καταλήξουν στα διεθνή ύδατα. Το σημείο ακόμα και σήμερα δεν έχει προσδιοριστεί επακριβώς, αλλά έχει αναφερθεί ότι αυτό θα ορίζεται από το τρίγωνο Κρήτης-Μάλτας-Ιταλίας. Το έργο ανέλαβαν πρόθυμα να φέρουν εις πέρας οι Αμερικανοί, που διέθεσαν το πολεμικό πλοίο “Cape Ray” με όλο τον εξοπλισμό που απαιτεί μια τέτοιου είδους σύνθετη διαδικασία, και το οποίο θα

φυλάσσεται από ένα στολίσκο αποτελούμενο από ευρωπαϊκά, κινεζικά και ρωσικά πολεμικά πλοία. Η διαδικασία καταστροφής των δολοφονικών χημικών αερίων «Sarin» και «μουστάρδας» θα γίνει με τη μέθοδο της υδρόλυσης –μέθοδο τουλάχιστον αμφιλεγόμενη, αφού εκτός των άλλων επιστημονικών επιφυλάξεων θα λάβει χώρα για πρώτη φορά στην ιστορία εν πλω– αντί της πυρόλυσης, που είναι η πλέον συνηθισμένη. Το γεγονός αυτό έχει σημάνει συναγερμό στην επιστημονική κοινότητα αλλά και στους κατοίκους των γύρω περιοχών, που οργανώνονται όπως μπορούν προκειμένου να αποτρέψουν την επιχείρηση, αναλογιζόμενοι τις τραγικές συνέπειες που μπορεί να έχει ένα τέτοιο «ατύχημα». Πρωτοστάτες οι κάτοικοι του νησιού

της Κρήτης, που δρουν οργανωμένα με όλες τις δυνάμεις που διαθέτει η κοινωνία τους ενάντια στο εφιαλτικό αυτό σενάριο. Οι ειδικοί, εκτός από τις άμεσες συνέπειες που μπορεί να έχει η απόρριψη των «ουδετεροποιημένων αποβλήτων» στο νερό, ανησυχούν και για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει για τη Μεσόγειο μια άσχημη εξέλιξη της επιχείρησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Ισραηλινός Μοσέ Koλ, Καθηγητής Οργανικής Χημείας στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, που σε άρθρο του εξήγησε ότι η διάδοση του νευροπαραλυτικού αερίου Sarin μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στο οικοσύστημα της θάλασσας. Το Sarin αποτελείται από φώσφορο και οξυγόνο, και η διαδικασία αποσύνθεσής του αφήνει τελικά φωσφορικό οξύ, το οποίο παρεμπιπτόντως είναι συστατικό της Coca-Cola, εξηγεί ο καθηγητής Koλ. «Πιθανώς να πέσουν στη Μεσόγειο και άλλα υλικά που εμπλέκονται στη διαδικασία, όπως υποχλωριώδες νάτριο, το οποίο είναι βασικά λευκαντικό, και υδροξείδιο του νατρίου αλλά και καυστική σόδα, που προέρχεται από το αέριο της μουστάρδας» σημειώνει μεταξύ άλλων. «Αυτό που είναι ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι τα υλικά αυτά μπορούν να σκοτώσουν τα ψάρια στην περιοχή», πρόσθεσε, τονίζοντας παράλληλα τον κίνδυνο μεγιστοποίησης της περιβαλλοντικής ζημίας με τα «χημικά υποπροϊόντα να εκτείνονται σε μεγάλη έκταση». Σύμφωνα με ορισμένους εμπειρογνώμονες, τα νευροτοξικά αέρια, όπως το Sarin, είναι συχνά προτιμότερο να καταστρέφονται με αποτέφρωση. Μια διαδικασία που απαιτεί σύγχρονες εγκαταστάσεις, τις οποίες διαθέτουν μόνο οι τεχνολογικά προηγμένες χώρες, που η μία μετά την άλλη αρνήθηκαν να αναλάβουν το ρίσκο τόσο της μεταφοράς όσο και της επεξεργασίας τους. Μεταξύ τους προφανώς και εκείνες που χρόνια πριν προμήθευσαν το καθεστώς Άσαντ με αυτού του είδους τα απαγορευμένα από διεθνείς συνθήκες χημικά όπλα, είτε απευθείας είτε με τη μορφή πρώτων υλών, που επέτρεψαν και την παραγωγή τους. Αλλά και η Αλβανία, η οποία στο παρελθόν έχει αναλάβει παρόμοιες αποστολές, φυσικά αρνήθηκε. Χαρακτηριστικά της επικινδυνότητας που κρύβει η συγκεκριμένη διαδικασία αποκαλύπτει και ο Ευάγγελος Γιδαράκος, καθηγητής στο Εργαστήριο Διαχείρισης Τοξικών και Επικίνδυνων Αποβλήτων του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος Πολυτεχνείου Κρήτης, που δεν κουράζεται από τη στιγμή που έγινε γνωστή η υπόθεση, να ζητάει «τουλάχιστον διαφάνεια στις διαδικασίες και τις αποφάσεις» καθώς και τη συμμετοχή Ελλήνων επιστημόνων ως παρατηρητών. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι «ένα μεγάλο

πρόβλημα που διαπιστώνουν ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες, αποτελεί η εισαγωγή και η προσαρμογή των χημικών όπλων και των “πρόδρομων” χημικών ενώσεων στο σύστημα υδρόλυσης. Για το σκοπό αυτό πρέπει να μετακινούνται συνεχώς κοντέινερ πάνω στο πλοίο, ενώ αρκετά δοχεία πρέπει να αδειάζουν στον αντιδραστήρα χειρωνακτικά». Αυτή η ενέργεια από μόνη της εγκυμονεί κινδύνους, εξηγεί. Σε άλλη επιστολή του τονίζει τα εξής: «Η ελληνική πολιτεία σε άμεση συνεργασία με τις άλλες χώρες της Μεσογείου (Ιταλία, Γαλλία, Μάλτα κ.ά.) και προκειμένου να μη βαρύνεται με μια τριπλή αποτυχία, οφείλει: 1) Να μην αποδεχθεί την απόφαση του ΟΗΕ περί καταστροφής χημικών όπλων στην κλειστή θάλασσα της Μεσογείου.

2) Να επιδείξει τη χρήση εξειδικευμένων μεθόδων καταστροφής και να αποτρέψει το ενδεχόμενο επιχείρησης εν πλω σε διεθνή ύδατα, και 3) Σε περίπτωση καταστροφής του οπλοστασίου της Συρίας στη Μεσόγειο, να συμμετάσχει και να αναλάβει μαζί με τον Οργανισμό για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων την εποπτεία μη απόρριψης των χημικών αυτών αποβλήτων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Γεγονός που, ωστόσο, σύμφωνα με άλλους παρατηρητές, εξίσου αντίθετους σε αυτή την πρακτική, «μπορεί να οδηγήσει στη μετατροπή των αποβλήτων αυτών σε εμπόρευμα, που θα διακινηθεί στη μαύρη αγορά, ακόμα και σε φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες έχουν κατά καιρούς βρεθεί στο στόχαστρο της εκστρατείας απαγόρευσης χημικών όπλων ως ύποπτων για την παρασκευή των πρώτων υλών αυτών των όπλων μαζικής δολοφονίας πληθυσμών. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει περίτρανα ότι το θέμα είναι πιο περίπλοκο απ’ όσο μπορεί κανείς να φανταστεί και η όλη επιχείρηση της απαγόρευσης των χημικών όπλων είναι μια πολύ σύνθετη υπόθεση – με πολύ χρήμα να κρύβεται πίσω της.

ΣΥΚΕΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ, Τ.Κ.: 230 52, ΛΑΚΩΝΙΑ | Τηλ.: 27320 71515 | Fax: 27320 71805 www.cheesefeta.gr | e-mail: laviogal@gmail.com

88

ΣΥΝΤΑΓΕΣ του σεφ Γιώργου Καλομοιρόπουλου

Φρουτο ...σαλάτες Είναι ανάλαφρες και δροσιστικές, κι εμπνέουν άπειρους γευστικούς συνδυασμούς. Τα ζουμερά φρέσκα φρούτα του καλοκαιριού έχουν ελάχιστες θερμίδες και μπορούν να συνδυαστούν ιδανικά με μέλι, γιαούρτι, καραμέλα, ξηρούς καρπούς, τυριά, κρέμα, παγωτό και άλλα υλικά, να αρωματιστούν με τζίντζερ, λεμόνι ή μέντα, και να μεταμορφωθούν σε εντυπωσιακότατα γλυκά επιδόρπια. Βάλτε εμπρός τη φαντασία σας και δημιουργήστε εύκολα και γρήγορα, λαχταριστές και θρεπτικές φρουτοσαλάτες με χαμηλά λιπαρά. Πολύχρωμες, πρωτότυπες και υγιεινές, τις απολαμβάνουμε… με το κουτάλι!

89

Φρουτοσαλάτα με μους γιαούρτι και καραμελωμένους ξηρούς καρπούς

Κρύα σούπα με καρπούζι και φέτα

Υλικά για 6 μερίδες:

Υλικά για 6 μερίδες:

• 1 κιλό στραγγιστό γιαούρτι • Ξύσμα και χυμό από ένα λεμόνι • 250 ml κρέμα γάλακτος • 100 γρ. ζάχαρη άχνη • Φρέσκα φρούτα εποχής, κατά προτίμηση κεράσια, φράουλες και ροδάκινα • 100 γρ. αμύγδαλα ψιλοκομμένα • 100 γρ. καρύδια ψιλοκομμένα • 100 γρ. ζάχαρη κρυσταλλική • Λίγα φύλλα μέντας και φράουλες για το σερβίρισμα

• 1.700 γρ. καρπούζι σε κομμάτια • 2 κ.σ. ψιλοκομμένη μέντα • 1 κ.σ. ζάχαρη • 2 κ.σ. χυμό από λεμόνι • 1 φλιτζάνι λευκό κρασί • 1 κ.γ. ψιλοκομμένο τζίντζερ • 8 κ.σ. φέτα τριμμένη • ¼ φλιτζάνι αφρώδες κρασί, σόδα ή μεταλλικό νερό

Χ

τυπάμε το γιαούρτι στο μίξερ για 2-3 λεπτά. Προσθέτουμε σιγά σιγά την κρέμα γάλακτος, συνεχίζοντας το χτύπημα. Συνεχίζουμε προσθέτοντας τη ζάχαρη άχνη και χτυπάμε εωσότου αρχίζει να γίνεται μια λεία κρέμα. Τέλος, βάζουμε το χυμό και το ξύσμα από το λεμόνι και χτυπάμε για 1 λεπτό ακόμη. Τοποθετούμε το μείγμα στο ψυγείο για 2025 λεπτά περίπου. Λίγο πριν παγώσει η κρέμα μας, καβουρδίζουμε σε ένα τηγάνι τους ξηρούς καρπούς και τους πασπαλίζουμε με τη ζάχαρη κι ανακατεύουμε συνέχεια μέχρι να αρχίσουν να καραμελώνουν. Στήνουμε το γλυκό μας σε ποτήρι. Ξεκινάμε με την κρέμα στη βάση του ποτηριού, συνεχίζουμε με τα φρούτα και έπειτα πάλι με την κρέμα, συνεχίζοντας εναλλάξ. Τελειώνουμε με τους ξηρούς καρπούς και διακοσμούμε με λίγη άχνη ζάχαρη, ολόκληρες φράουλες και μερικά φύλλα μέντας.

Α

φαιρούμε τα κουκούτσια από το καρπούζι μας και το τεμαχίζουμε σε μικρά κομμάτια. Σε ένα μπολ κρατάμε 1 φλιτζάνι από το καρπούζι, τη μέντα και τη ζάχαρη, και τα αφήνουμε στην άκρη. Χτυπάμε στο μπλέντερ το υπόλοιπο καρπούζι μαζί με το λεμόνι, το κρασί και το τζίντζερ. Αφήνουμε το μείγμα στο ψυγείο για μισή ώρα. Στραγγίζουμε τη σούπα μας και τη μοιράζουμε σε 6 μπολ. Σερβίρουμε με κομμάτια από το καρπούζι που έχουμε αφήσει στην άκρη και πασπαλίζουμε με 1 κουταλάκι του γλυκού φέτα. Στολίζουμε το πιάτο μας με λίγα φύλλα μέντας.

90

ΜΙΑ ΣΤΑΣΗ ΕΔΩ Θάλεια Νουάρου

Θάλασσα, ήλιος. Μυστικές πνοές σαν φιλιά. Δυνατότητες. Άγης Μπράτσος, Τόσα λόγια, Κέδρος, 2012

Καλό καλοκαίρι !