Ken Wijn-magazine 32 by Pierre Paul Stacanov

D E C E M B E R 2 0 19

K E N Wmagazine IJN MINDER BEKENDE WIJNSTREKEN AUVERGNE - GEORGIÃ&#x2039; JAPAN - KRETA HOEI EN LUIK

WIJNTIJDSCHRIFT VAN DE VL A AMSE WIJNGILDE V Z W

VERSCHIJNT T WEEMA AL PER JA AR

www.vlaamsewijngilde.be

www.YOUNG-CHARLY.com

INHOUD DE WIJNEN VAN TEMPOS VEGA SICILIA

Jaargang 16 nr 32

TXAKOLI… ¿QUÉ?

December 2019 Oplage: 3500 exemplaren Leden van de Vlaamse Wijngilde ontvangen Ken Wijn-magazine tweemaal per jaar gratis. Niet-leden of leden die extra exemplaren willen, kunnen een abonnement nemen abonnement@vlaamsewijngilde.be www.vlaamsewijngilde.be

Redactieraad Pierre Paul Stacanov (hoofdredacteur) Simonne Wellekens (eindredacteur) Hugo Van Landeghem (erevoorzitter Vlaamse Wijngilde) Ghislaine Vandroogenbroeck Gudrun Huvelier Jaco Vankelecom Jean-Pierre Tavernier Kristel Balcaen Luc Van der Straeten Michel Van Zandijcke Peter Doomen

LES GUEULES DE SAINT-MONT

Verantwoordelijke uitgever Redactie Ken Wijn-magazine p/a Pierre Paul Stacanov Distelstraat 28 9000 Gent +32 475 544 765 pierrepaul@vlaamsewijngilde.be

Infoadres publiciteit valerie@vlaamsewijngilde.be

Website www.vlaamsewijngilde.be

Coverfoto: Koshu, Japan © Grace Wine

Layout en druk Cousto

DE RIESLING TAFEL

15 20 44 61

Dossier Minder bekende wijnstreken en druivenrassen 7 Côtes d’Auvergne Een kritische kijk op de renaissance van een eigenzinnige wijnregio 27 Kreta De wijnen van koning Minos 39 De Japanse gratie van koshu 53 Gepassioneerde wijnmakers in Luik en Hoei 69 Georgië Pelgrimstocht naar de oorsprong van gecultiveerde wijnbouw!

En verder … 4

Het eerste woord Evenementen Vlaamse Wijngilde 34 Syrah en shiraz, een reis om de wereld 37 Een Commanderij in jouw buurt 48 Phélan Ségur, een verticale terugblik 66 Wijnronde: De Ahr, het ontdekken waard! 73 Blaye & Bourg, passie en prijs-kwaliteit in het glas 76 Wijn en chocolade 81 Boekreview 82 Het laatste woord

De uitgever kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor de inhoud van de artikels, noch voor die van de interviews, die onder de verantwoordelijkheid van de auteurs vallen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

HET EERSTE WOORD LUC DEWULF V o o r z i t t e r V l a a m s e W ijn gil d e

D EVENEMENTEN VLAAMSE WIJNGILDE 26 januari 2020

Feest van de Vlaamse Wijngilde

met topwijnen uit Cahors en masterclass door Jean-Luc Baldès (Clos Triguedina) 22 Maart 2020

Ken Wijn-wedstrijd

georganiseerd door Commanderij De Mandel 5 April 2020

Aula Vini

De Vlaamse Wijngilde meets Vini Piemontese 16 en 17 mei 2020 Wijnronde in Chablis

e Vlaamse Wijngilde leeft! De verjongingsoperatie, reeds enige jaren in enkele commanderijen voorzichtig ingezet, is nu in de meeste van onze commanderijen volop op gang gekomen. Voorzitters-senatoren geven de fakkel door aan een volgende generatie wijnfanaten. Ervaren wijnmeesters weten zich te omringen met jonge, opgeleide oenologen of deskundigen. Ze worden voorbereid om het vernieuwde wijnlandschap eerst grondig te verkennen en de wijnen op de degustatieavonden met kennis te brengen en deze objectief te becommentariëren. Wat verlangen de nieuwe leden? Hoe zien zij de Vlaamse Wijngilde en haar organisatie? Dit is de cruciale vraag waar het Nationaal Comité zich permanent over buigt. Dit is onze grootste uitdaging! Wij willen hierbij een rol van ‘voordenker’ spelen. De jongere leden willen hun hobby kunnen beoefenen, een verlengde van hun basisopleiding in wijnkennis vinden, wijnen proeven en delen die ze thuis niet in hun kelder hebben liggen. Kortom, het brede wijnscala zowel theoretisch als praktisch ontdekken, in een ontspannen en gezellige sfeer. Sommigen zijn dan weer gedreven door de prikkel van de competitie, ten bewijze hiervan het enorme succes van de Ken Wijn-wedstrijd. De titel expertproever wordt door ons voorbereid. Volgend jaar beginnen we ermee. Als u vijf keer een Aula Vini en/of Wijnronde hebt bijgewoond in 2018 en 2019, kan u erbij zijn. Het nieuwe Nationaal Comité tracht haar beleid en organisatie op deze verjonging af te stemmen. Kennisoverdracht is belangrijk. Na 50 jaar hebben we eindelijk een eigen wijncursus, een samenvatting over de wijnwereld vandaag, in 30 pagina’s gebald. Peter Doomen heeft sa-

men met een team deskundigen, deze opdracht met succes gerealiseerd. Hartelijk dank voor dit mooie teamwerk. U kunt deze cursus vinden op onze website. Hierbij wil ik nogmaals onderstrepen dat de Vlaamse Wijngilde openstaat voor alle wijnliefhebbers. We zijn geen basisschool in wijn, maar ook geen universiteit. Iedereen kan proeven en vrij commentaar geven, op zijn of haar niveau. Het Nationaal Comité wil elke wijnproever in de beleving van deze fantastische hobby ondersteunen. Onze twee nationaal georganiseerde proeverijen zijn hierop gericht. Elk wijnthema en degustatie die we willen brengen zal voorafgegaan worden door een of meerdere masterclass(es). Dit was al te merken op ons laatste Rioja-event van 26 november waar niet minder dan de eigenaarszoon en oenoloog van Bodegas Muga, Jorge Muga en Juan Sanchez, professor oenologie aan de universiteit van Rioja ons boeiend hebben onderhouden over de nieuwe visie en de onbekende druiven in Rioja. Ik wil graag onze nieuwe nationaal adjunct-wijnmeester, Peter Arijs, bedanken. Hij is echt thuis in Spanje! U krijgt in april ook een nieuwe kans om verliefd te worden op de wijnen uit Piemonte. Het Consorzio di Piemonte zal twee masterclasses verzorgen over ‘nebbiolo’ en ‘barbera di Monferrato’, de minst bekende barbera-appellatie. Allen welkom. De keerzijde van al dit moois is het budgettair plaatje. De prijzen voor huur van zalen, proefcomfort en het beroep doen op professionelen is huiveringwekkend duur. Gelukkig en dankbaar krijgen we nog steeds de steun van de Vlaamse wijnhandel. Dankzij hen kunnen we de degustaties toegankelijk houden voor ieders budget. Ik wil hierbij dan ook een warme oproep doen

Een abonnement op Ken Wijn-magazine? Ken Wijn-magazine heeft een abonnementenservice. Het magazine ligt enkele dagen na verschijning (2x per jaar: half december en half juni) in uw bus. De kostprijs bedraagt 5 euro per nummer per exemplaar. Betaling vooraf op de rekening van de Vlaamse Wijngilde met vermelding van uw abonnementsnummer. Enkel verzending naar een Belgisch adres. Een abonnement geldt voor een jaar (2 nummers). Interesse? Neem contact op met abonnement@vlaamsewijngilde.be en vermeld het aantal exemplaren dat u wenst te ontvangen per nummer. Vergeet niet uw postadres te vermelden. Bij inschrijving ontvangt u van ons een abonnementsnummer en het rekeningnummer van de Vlaamse Wijngilde. Leden van de Vlaamse Wijngilde hoeven zich niet te abonneren: zij krijgen het magazine via het bestuur van de eigen commanderij. www.vlaamsewijngilde.be/ken-wijn/ken-wijn-magazine/abonnement/

Nationaal Comité VOORZITTER - PRESIDENT – PRÉSIDENT Luc Dewulf luc@vlaamsewijngilde.be

ONDERVOORZITTER - VICE PRESIDENT VICE-PRÉSIDENT Wouter De Nul wouter@vlaamsewijngilde.be

ONDERVOORZITTER - VICE PRESIDENT VICE-PRÉSIDENT aan de commanderijbesturen om verder een goede relatie uit te bouwen met onze wijnhandelaars waarop u beroep kan doen. Duurzame liefde is steeds wederkerig! En of de wijnwereld in de Vlaamse Wijnwereld veranderd is….dit jaar trekken we tijdens het Feest van de Vlaamse Wijngilde doorheen Cahors, the capital of French malbec. Een regio in het Zuidwesten van Frankrijk dat voor velen nog weinig bekend is, laat staan geproefd. Dankzij de contacten van commanderij Gent met JeanLuc Baldès, eigenaar van Clos Triguedina, zal een sterke delegatie wijnbouwers uit deze streek aanwezig zijn in De Lozen Boer op zondag 26 januari 2020. We maken er opnieuw een gezellig feest van! Last but not least, is er weer een schitterende Wijnronde in het verschiet. Acht jaar geleden startte ik met Peter de eerste ronde en kijk er telkens weer ontzettend naar uit. Dit jaar trekken we naar Chablis en bezoeken we tijdens de rally

leden van de Union des Grands Crus. Ik kan u nu al verklappen dat we voor het ‘diner champêtre’ te gast zijn op het Domaine Jean-Marc Brocard (http://oenotourisme.brocard.fr/seminaires/ ). De deelname hiervoor is beperkt tot 150 plaatsen. Wie eerst inschrijft, verzekert zich van een deelname aan een uniek nationaal gebeuren. Dit nummer van Ken Wijn-magazine is gestoffeerd met vele boeiende artikels omtrent onbekende of minder bekende wijnregio’s. Orkestleider Pierre Paul Stacanov en zijn team hebben het opnieuw voor elkaar om een sterk nummer te brengen. Hij leidt met verve de wijnpartituur. Top, Pierre Paul! Veel leesplezier.

Michel Terlinck michel@vlaamsewijngilde.be

U allen een zeer deugddoende eindejaardagen toegewenst. Luc Dewulf

PENNINGMEESTER - TREASURER - TRÉSORIER

WIJNMEESTER - WINE MASTER - MAÎTRE DE VIN Peter Doomen peter@vlaamsewijngilde.be

ADJUNCT-WIJNMEESTER – DEPUTY WINE MASTER – MAÎTRE DE VIN ADJOINT Peter Arijs petera@vlaamsewijngilde.be

SECRETARIS - SECRETARY - SECRÉTAIRE Gerard Vanden Abbeele gerard@vlaamsewijngilde.be

Annelies De Smet annelies@vlaamsewijngilde.be

PUBLIC RELATIONS Eric Merny eric@vlaamsewijngilde.be

ADJUNCT-PUBLIC RELATIONS Valérie Heuvelmans valerie@vlaamsewijngilde.be

COMMUNICATIEVERANTWOORDELIJKE COMMUNICATION MANAGER - RESPONSABLE DE COMMUNICATION Pierre Paul Stacanov pierrepaul@vlaamsewijngilde.be

REDACTIE De redactieraad (vlnr): Luc Van der Straeten, Simonne Wellekens, Jaco Vankelecom, Pierre Paul Stacanov, Michel Van Zandycke, Ghislaine Vandroogenbroeck, Jean-Pierre Tavernier, Kristel Balcaen, Gudrun Huvelier en Peter Doomen. Niet op foto: Hugo Van Landeghem.

KELDERMEESTER – CELLAR MASTER – MAÎTRE DE CAVE Anne De Kerpel anne@vlaamsewijngilde.be

WEBMASTER Sara De Meyer sara@vlaamsewijngilde.be

Anverres is gespecialiseerd in Belgische, Franse en Specialty wijnen. Van Belgische bodem hebben we de beste kwaliteit van een 14-tal verschillende domeinen. Uit Frankrijk ligt de focus voornamelijk op de Loire, Sud-Ouest en Languedoc. Daarnaast bieden we een beperkt, maar steeds verrassend en uniek aantal Specialty-wijnen aan uit landen zoals o.a. GeorgiĂŤ. Zowel professionelen als particulieren kunnen bij Anverres aparte wijnen en wijnstijlen ontdekken waarvan het merendeel enkel door Anverres wordt geĂŻmporteerd, wat het aanbod uniek maakt. Alle wijnen komen rechtstreeks van bij de wijnboer, meestal familiale, onafhankelijke wijndomeinen die zich focussen op kwaliteit en originaliteit. Sommelier Conseil Kris Windmolders en mede-eigenaar Bert De Jonghe laten u graag kennismaken met hun selectie in een uniek kader, na afspraak of op verplaatsing.

Anverres Brialmontlei 60 2018 Antwerpen www.anverres.be Open na afspraak

De wijngaard van Châteaugay met de Puy de Dôme in de verte

CÔTES D’AUVERGNE EEN KRITISCHE KIJK OP DE RENAISSANCE VAN EEN EIGENZINNIGE WIJNREGIO

De wijngaarden van de Côtes d’Auvergne, de meest zuidelijke appellatie van de Val de Loire, hebben sinds 2010 het AOC-statuut gekregen. Op vandaag zijn er 300ha aangeplant in AOC Côtes d’Auvergne en 100ha in IGP Puy-de-Dôme. Er wordt 60% rode wijn geproduceerd, 25% rosé en 15% witte wijn. Behalve de generieke

H A N S D E S ME T C o m m a n d e r ij G e n t Fo t o's P i e r r e S o i s s o n s

MADARGUE In het noorden, rond de gemeente Riom, liggen 17ha wijngaard behorend tot de cru van Madargue. De typische bodem bestaat er uit een mengeling van silicium en klei en levert wijnen die deze van Bourgogne benaderen. Ze zijn soepel, evenwichtig, floraal en minder kruidig en fruitiger dan de andere auvergnewijnen.

appellatie ‘Côtes d’Auvergne’ voor rood, wit en rosé, werden ook vijf wijngebieden afgebakend met geografische aanduiding: van noord naar zuid: Madargue, Châteaugay, Chanturgue en Boudes voor rode wijn en Corent voor rosé. Laten we eerst elk van deze crus en een aantal typische kenmerken die aan de basis liggen van hun afbakening van naderbij bekijken. Op grond van bepaalde overeenkomsten met andere wijngebieden in Frankrijk kunnen we de vraag stellen of Auvergne niet dichter aanleunt bij de noordelijke Rhône of bij Bourgogne dan bij de Loire.

CHÂTEAUGAY Dit is met 64ha de grootste cru Auvergne. De rode wijnen op basis van gamay en pinot noir worden hier gekenmerkt gekenmerkt door een lange peperige afdronk, soms wat rokerige toetsen (vuursteen) en strakke tannine. In de bodem vinden we de zogenaamde ‘pépérites basaltiques’ (gestolde lavakorrels). Op de muur van de kelder van het kasteel van Châteaugay prijkt de spreuk ‘Le vin de Châteaugay se boit le matin pur, le midi sans eau et le soir nature’.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Bodem van klei en basalt

CHANTURGUE De kleinste cru. Van de zeven geklasseerde hectaren wordt een kleine helft geëxploiteerd door vier wijnbouwers aan de rand van de stad Clermont-Ferrand. De samenstelling van de bodem is ook hier zeer specifiek: klei-kalk met zeer fijne kalkpartikels vermengd met vulkaanas. Ook deze wijnen worden gekenmerkt door gerookte en geroosterde toetsen en zijn in zekere zin te vergelijken met de wijnen van Boudes. Ze hebben hetzelfde bewaarpotentieel, maar bij Chanturgue is de tannine zachter en soepeler. Vandaar dat men deze wijn ook wel eens de Pomerol van Auvergne noemt.

BOUDES Kenmerkend voor de meest zuidelijke cru is de terrasbouw. Er wordt uitsluitend manueel geoogst. Zeven onafhankelijke wijnbouwers en enkele boeren verbonden aan de coöperatie van Saint-Verny bewerken de 50ha momenteel in productie, waarvan 51% gamay. Specifiek voor dit terroir is de aanwezigheid van rode klei, grotendeels gevormd door la-

teriet, een bodem- en gesteentetype dat rijk is aan ijzer en aluminium. De roestige rode kleur is het gevolg van het hoge ijzeroxidegehalte. De tannine in wijnen afkomstig van deze bodem is van hoge kwaliteit en vergelijkbaar met de tannine in de wijnen van de Sud-Ouest. De wijnen zijn gestructureerd en hebben een uitstekend bewaarpotentieel, in het bijzonder wanneer ze geblend worden met pinot noir. De pepertoets is ook hier sterk aanwezig.

CORENT In deze appellatie wordt uitsluitend roséwijn gemaakt die wordt gekenmerkt door een combinatie van frisheid, zachtheid en mineraal. Met zijn 40ha vertegenwoordigt Corent 10% van de appellatie Côtes d’Auvergne. We onderscheiden twee types rosé, afhankelijk van de bodem. De noordelijk georiënteerde hellingen met een stenige bodem van basalt op een klei-kalk onderbodem, geven zeer licht gekleurde roséwijnen (pressurage direct), wat hen de bijnaam opleverde van ‘petit blanc’ of ‘vin gris’. De zuidelijk georiënteerde hellingen daarentegen, met kalkbodem, brengen rosé voort waarbij het vettige, zalvende karakter de voor Corent

zo typische natuurlijke levendigheid van de zuren ietwat tempert. De meest minerale rosé’s vinden we in wijngaarden met ‘pouzzolane’ in de bodem. De term is afkomstig van de moddervulkaan in Pozzuoli nabij Napels en verwijst naar de zwarte vulkaanas die in de krater opborrelt alsof het zwart water is. Deze natuurlijke pozzolanen vinden we terug in bouwwerken zoals de Pont du Gard, gebouwd door de Romeinen met pozzolan-kalkmortel omwille van zijn duurzame eigenschappen als bindmiddel. Dit materiaal van vulkanische oorsprong wordt nu nog altijd gebruikt als toevoeging in cement en beton.

AUVERGNE, EEN UITDAGING VOOR WIJNLIEFHEBBERS… EN GEOLOGEN Het zal intussen wel duidelijk zijn dat het vulkanisch terroir de rode draad vormt doorheen het verhaal van deze jonge appellatie. Wat de geologie betreft van dit prachtige natuurgebied moeten we een reis doorheen de tijd maken van ettelijke miljoenen jaren. Om de ligging, het klimaat, de morfologie en de samenstelling van het wijnbouwareaal van de Puyde-Dôme te vatten, zijn twee geologische gebeurtenissen van essentieel belang. Ten eerste, het ontstaan van het sedimentair bekken van Limagne. De term komt van het latijn ‘lacus magnus’ (groot meer). Wanneer twee aardplaten tegen elkaar botsen, in casu de Europese en de Afrikaanse, ontstaat er een gigantische druk op de aardkorst waarbij deze wordt opgestuwd en dit leidt tot de vorming van gebergten (de Alpiene plooiing). Dit gebeurde tijdens het cenozoïcum, een tijdperk uit de geologische geschiedenis dat 66 miljoen jaar geleden begon. Aan de ene kant werd de aarde opgestuwd, aan de andere kant, ten westen van de Alpen, ontstond een slenk (grondverzakking), die nu de vlakte van Limagne vormt. Tegelijk werd de aardkorst er dunner en ontstonden er scheuren en breuklijnen. Langsheen de randen van het bekken van Limagne zullen later de eerste wijngaarden worden aangelegd. De hellingen lopen meestal in de noord-zuidrichting. Aan de westelijke rand van Limagne bevinden zich nu de vijf crus van het departement Puy-de-Dôme. Gedurende vele miljoenen jaren heeft het bekken onder water gestaan. Rivieren vormden meren en het bekken werd herhaaldelijk overspoeld door de zee, wat de aanwezigheid op de flanken van de wijngaarden verklaart van zowel zoetwater- als zeewaterafzettingen en fossielen. De tweede bepalende geologische gebeurtenis speelde zich af tijdens het oligoceen. Van 28 tot 24 miljoen jaar geleden kende het gebied een sterke vulkanische activiteit, ook in de bestaande meren. Vandaar de vorming van de eerste ‘pépérites’ (zie Châteaugay). Vervolgens, tijdens het mioceen, van 21 tot 12 miljoen jaar geleden, ontstonden de eerste basaltstromen. Tenslotte, tijdens het quartair tijdperk, tussen 90.000 en 8.500 jaar geleden, vormde zich de keten van de Puys. De toenmalige lavastromen hebben in grote mate het wijnlandschap mee bepaald en kwamen bovenop de sedimentaire afzettingen te liggen. Men noemt dit met een geleerde term ‘inversie van het reliëf’. Voeg daar nog de latere erosie van de basaltlagen aan toe en het geologisch plaatje is compleet als verklaring voor de originaliteit en de variatie aan terroirs van de Côtes d’Auvergne.

HIER BEGINT DE LOIRE. EN DAN? De kritische lezer weet dat de Loire niet ontspringt in Auvergne maar nog een stuk zuidelijker in de Ardèche. Zowel de Ardèche als Auvergne maken deel uit van het groter geheel van het Centraal Massief. Tot daar klopt de redenering. Maar wie aan de Loire denkt als wijnregio, denkt in de eerste plaats aan cabernet franc (breton), chenin (pineau de la Loire), sauvignon blanc en melon de Bourgogne (in Muscadet). Dat de wijnen van Auvergne werden ondergebracht onder loirewijn, heeft louter en alleen te maken met de Loire zelf, die het bindteken vormt voor een hele reeks deelregio’s met grote verschillen in klimaat, bodem en druivenrassen. Er is echter geen technische of wetenschappelijke verantwoording voor. Een AOC Loire bestaat niet als dusdanig. Bovendien is de algemene trend dat steeds minder wijnbouwers nog de geografische naamaanduiding IGP Val de Loire (tot 2007 Vin de Pays du Jardin de la France) op hun etiketten vermelden (van 600.000hl in 2008 naar 300.000hl vandaag). Zowel historisch als op grond van de toegelaten bedruiving zou het logischer zijn om de link te leggen met Beaujolais of meer algemeen met Bourgogne in de ruimste betekenis. De Auvergnewijngaard bestaat voor ruim 70% uit gamay, voor ongeveer 20% uit pinot noir en 10% uit chardonnay.

DE TOEKOMST VAN DE AUVERGNEWIJNEN Het heeft er alle schijn van dat de wijnbouw in Auvergne definitief het woelige en dramatische verleden achter zich heeft gelaten en bezig is aan een heropleving, in de eerste plaats te danken aan het dynamisme van de wijnbouwers zelf. Hierbij mogen we niet vergeten de voortrekkersrol te vermelden van de enige coöperatie in de regio, de Cave de Saint-Verny. Ze brengt tal van topcuvées op de markt, zoals ‘La Légendaire’, een wijn die minstens zes maanden rijpt in een berghut nabij Salers op een hoogte van 1.200m, bij wijze van het in ere houden van een oude traditie in de wijnbouwersfamilie Desprat. Momenteel brengen een 65-tal boeren hun druiven naar de coöperatie, wat toch een aanzienlijk aantal is als je bedenkt dat er daarnaast slechts 32 onafhankelijke wijnbouwers zijn. Wat ze in elk geval allemaal gemeen hebben, is het lastenboek van de AOC: minstens 4.400 stokken per ha, maximaal 20% stokken die ontbreken. De toegelaten snoeiwijzen zijn ‘guyot simple’, ‘guyot double court’ (in Y), en ‘cordon de royat’ (in waaiervorm), met maximum 10 loten met trossen per wijnstok. Een andere niet te onderschatten troef voor deze unieke wijnregio is het belang van de assemblages van gamay en pinot noir, al te vaak nog gepercipieerd als een nadeel ten opzichte van concurrenten zoals Bourgogne en Beaujolais met hun monocépages. Dat men in de wetgeving wenst te streven naar een hoger percentage pinot noir in de blends is een terechte eis. Maar zijn assemblages dan niet interessanter dan monocépages, zowel qua complexiteit in de wijn als risicospreiding in tijden van klimaatverandering en extreme weerfenomenen? Feit is dat de wijnbouwers zich heel goed bewust zijn van het unieke karakter van hun wijnen, en van het bijzondere terroir dat ze zullen doorgeven aan de toekomstige generatie wijnbouwers. Zolang de focus ligt op authenticiteit, ziet de toekomst er alvast rooskleurig uit.

MEER INFORMATIE OP www.fedeviti-puydedome.com

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

DE AANPLANT IN AUVERGNE GAMAY NOIR À JUS BLANC De gamay noir à jus blanc is een vroegrijpende druif, in de 6de eeuw v. Chr. aangekomen in de Languedoc vanuit Egypte en Griekenland. Aangezien het een variëteit betreft die goed bestand is tegen de koude, werd ze steeds noordelijker aangeplant, onder meer in de Maconnais en de noordelijke Bourgogne, tot Filips De Stoute in 1395 alle stokken van de “vil et déloyal gamay” liet rooien. De naam is afgeleid van ‘gamet’, Gamay noir een lieu-dit dichtbij Puligny-Montrachet. De ziekteresistente en productieve druif zou voor het eerst zijn aangeplant in Auvergne in het midden van de 18de eeuw en heeft zich in de loop der jaren goed aangepast om uiteindelijk te evolueren tot een ‘gamay d’Auvergne’. De wijn afkomstig van deze kloon is doorgaans minder fruitig dan een beaujolais. De druiventros heeft een karakteristieke vorm; het bovenste deel van de tros bestaat als het ware uit twee ‘vleugels’ of ‘oortjes’ (oreillons) en is nog steeds aanwezig in de oudste wijngaarden. Na 1980 werd hoofdzakelijk de Beaujolaisvariant aangeplant. De gamaydruif doet het bijzonder goed op een vulkanisch terroir van graniet en basalt. De wijn is kruidig (peperig) met soms geroosterde toetsen en sluit op aromatisch vlak eerder aan bij de Rhône dan bij de Loire. Op een klei-kalkbodem worden de wijnen daarentegen rustiek met tannine die vegetaal overkomt. Langdurige cuvaisons worden daarom meestal vermeden.

PINOT NOIR De naam zou ontstaan zijn omwille van de gelijkenis van de vorm van de tros met die van een pijnboomappel (pomme de pin). De aanplant van pinot noir in Auvergne dateert van het begin van de 16de eeuw onder de naam van ‘pineau’ , ‘nérou’ of ‘auvernat’. Pinot noir doet het vooral goed op de klei-kalkbodems, veel beter dan op vulkanische ondergrond. Pinot noir past zich namelijk moeilijk aan op basalt en krijgt een animaal aroma (leder), wat in jonge piPinot noir nots wordt beschouwd als een fout in de wijn. En toch wordt sinds 1985 meer en meer pinot noir (her)aangeplant, hoofdzakelijk om twee redenen. Ten eerste zijn de wijnbouwers de laatste decennia tot het besef gekomen dat de enige manier om de wijnbouw in Auvergne een kans op overleven te bieden, een radicale ommezwaai was van kwantiteit naar kwaliteit. Bijvoorbeeld door te werken met klonen met een beperkt rendement (in plaats van ‘faire pisser la vigne’). Gamay is een zeer productieve druif, pinot noir is dat veel minder. Bovendien is pinot noir complexer dan gamay. De densiteit van de tannine is hoger, maar tegelijk ook soepeler. De afdronk is langer en de bewaarcapaciteit een stuk beter. De tweede reden waarom er weer meer en meer pinot

noir wordt aangeplant, is de verwachting dat pinot noir ooit zal worden erkend als volwaardig druivenras binnen de AOC. Tot op heden is het zo dat enkel blends met maximum 50% pinot noir zijn toegelaten in de AOC-reglementering. Cuvées van 100% pinot noir worden geklasseerd als IGP (Indication Géographique Protégée), de vroegere Vin de Pays, of op de markt gebracht als Vin de France (voorheen Vin de Table). De huidige heropleving van pinot noir staat in schril contrast met de trend die zich manifesteerde in de 18de eeuw toen de pinot noir meer en meer werd verdrongen door de gamay omdat deze laatste gemakkelijker was in onderhoud en zorgde voor een hogere opbrengst. In 1892 bereikte de productie zijn absoluut hoogtepunt: 45.000ha werden toen bewerkt door 200.000 eigenaars en werklieden. Het departement van de Puy-deDôme was op dat moment de derde wijnregio van Frankrijk en produceerde voor Parijs en de rest van Frankrijk waar de druifluis al hard had toegeslagen. Dit is de zogenaamde gouden eeuw van de auvergnewijnen, maar helaas ook het absolute dieptepunt op gebied van wijnkwaliteit. Daar waar andere regio’s al een tijdlang getroffen zijn door de phylloxera vastatrix, bereikt de plaag Auvergne pas in 1895. Vanaf dan begint het verval van de wijnbouw. De economische crisis van de jaren 1930, extreem koude winters, aantasting van de wijngaard door meeldauw, WO I & II en de oprichting van de Michelinfabriek in Clermont-Ferrand laten diepe sporen na. Vandaag spreken we nog over slechts 300ha AOC-wijngaarden.

CHARDONNAY Chardonnay gedijt uitstekend op kalk en klei-kalkgronden. In Auvergne kan hij verrassend uit de hoek komen, zowel qua smaak (mineraal) als op het vlak van bewaarcapaciteit.

Chardonnay

VERGETEN EN GEÏMPORTEERDE DRUIVENRASSEN Naast de drie hiervoor vermelde basisdruiven, vinden we tegenwoordig ook cuvées gemaakt van ‘vergeten’ druiven zoals de damas noir, ook wel ‘la syrah auvergnate’ genoemd. Aromatisch is er wel degelijk een link met syrah uit de noordelijke Rhône: zwart fruit, witte peper, verbrand rubber,… Dit geldt niet alleen voor damas noir, maar ook voor de monocepages van gamay en voor de gamay-pinot blends, met hun kruidige aroma’s en stevige tannine (vooral in Boudes en Madargue). Ten slotte vinden we hier en daar nog oude, zeldzame rassen zoals de noirfleurien en le portugais bleu, waarmee op kleine schaal wordt geëxperimenteerd. In hun ijver om de Auvergne weer op de wijnkaart te zetten, worden door sommige wijnbouwers ook rassen als petite syrah, mondeuse en limberger in rood, en sauvignon blanc, viognier en gewürztraminer in wit met mondjesmaat geïntroduceerd.

WIJN EN GERECHT De wijnen van de Côtes d’Auvergne laten zich makkelijk begeleiden door de lokale gastronomie en streekproducten uit de vier departementen van Auvergne (Allier, Puy-de-Dôme, Cantal en Haute Loire), in het bijzonder met de streekkazen die meestal fruitig en kruidig zijn, zoals de meeste rode streekwijnen. Auvergne telt maar liefst vijf AOP-kazen. Salers is een dorp in het ‘Parc Naturel Régional des Volcans d’Auvergne’, maar ook een runderras, bekend om zijn malse vleestextuur, en een niet-gepasteuriseerde harde AOP-kaas, niet te verwarren met de Cantal die sterker doorsmaakt. Een Saint-Nectaire past zowel bij een krachtige, kruidige en tanninerijke

rode wijn als bij een fruitige en vettige witte wijn. En waarom niet een ‘gepersilleerde’ Fourme d’Ambert of een Bleu d’Auvergne proberen met een ‘vin de paille’ van Michel Blot? Tot slot vinden we in Limagne nog de krachtige Gaperon-kaas met look en peper en gemaakt met karnemelk. Fruitige en kruidige rode wijnen harmoniëren uitstekend met lokale charcuterieschotels (bergham, gedroogde bergworst…) en met de onvermijdelijke ‘coq au chanturgue’. Zomerse grillades en exotische schotels zijn dan weer zeer goed combineerbaar met een fruitige en florale rosé. Aromatische witte wijnen zijn inzetbaar als aperitief en als begeleider van zeevruchtenschotels of een typische schotel van forel met spek.

Département du Puy-De-Dôme

Vignoble

Vers Paris

A71

BeauregardVendon

A89

Gimeaux Prompsat Yssac-laTourette Châtelguyon

RIOM

L‛Allier

Vers Bordeaux

Côtes d'Auvergne-Madargue

Volvic Ménétrol Châteaugay

Chaine des Puys

Malauzat

Côtes d'Auvergne-Châteaugay

Vers Lyon A72

Sayat Blanzat

Cébazat

Côtes d'Auvergne-Chanturgue

CLERMONTFERRAND Lempdes

Puy de Dôme

Beaumont

Aubière

Chas

Mezel

Chauriat Saint-Bonnetlès-Allier

Cournond’Auvergne

Musée de la vigne et du vin

Vertaizon

Dallet

Pérignatles-Sarliève

Billom

Côtes d'Auvergne générique

Romagnat La Roche- Saint-Georgessur-Allier Noire

La Roche-Blanche Orcet Chanonat

Côtes d'Auvergne-Corent Mirefleurs

Le Crest Les Martresde-Veyre VeyreMonton

Saint-AmantTallende

Laps

SaintMaurice

Tallende

Corent Pignols Vic-le-Comte

La Sauvetat

PARC NATUREL REGIONAL DES VOLCANS D’AUVERGNE

Authezat

Saint-Sandoux

Plauzat

Neschers

PARC NATUREL REGIONAL LIVRADOIS-FOREZ

SauvagnatSainte-Marthe

Saint-Yvoine

ISSOIRE

A75

Aires d’appellations du vignoble des Côtes d’Auvergne Côtes d'Auvergne générique Dénominations locales Côtes d'Auvergne-Madargue

Chalus Saint-Hérent

Côtes d'Auvergne-Châteaugay

Boudes

Côtes d'Auvergne-Boudes

Côtes d'Auvergne-Chanturgue

Côtes d'Auvergne-Corent

10 km

Côtes d'Auvergne-Boudes

Vers Millau Sources : Fédération viticole du Puy-de-Dôme, IGN, DREAL Réalisation : Contoux Jean-Philippe, AuverSIG, Avril 2014

De Côtes d'Auvergne in kaart gebracht.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

HET MYSTERIE VAN HET PEPERAROMA IN DE GAMAYWIJNEN VAN CÔTES D’AUVERGNE In juni 2014 werd door het IVF (Institut Français de la Vigne et du Vin – pôle Sud-Ouest) voor het eerst een onderzoek opgestart naar het opvallend frequent en soms sterk aanwezige peperaroma in de gamaywijnen uit Auvergne. Er werd een selectie gemaakt van 21 gamaywijnen van de jaargang 2013 afkomstig uit vier verschillende wijngebieden: 12 wijnen uit de vier rode cru-gebieden van Côtes d’Auvergne (Boudes, Madargue, Châteauguay en Chanturgue), zes wijnen uit Beaujolais, twee uit Val de Loire en een uit Sud-Ouest (Gaillac). De wijnen werden blind geproefd door een panel van experten van het IVF. Opmerkelijk was wel dat de resultaten van twee van de 10 proevers na afloop van de degustatie niet in aanmerking werden genomen wegens anosmie, meer bepaald het onvermogen om het peperaroma in wijn te detecteren. Wat trouwens overeenstemt met de resultaten van een ander onderzoek waaruit bleek dat 20 à 25% van de bevolking lijdt aan anosmie. De organoleptische analyse betreft de aroma’s in de neus, de mond en retronasaal. De meest frequente door het panel waargenomen aromacomponenten waren de volgende : - banaan, bonbon anglais (amylase) - melk, verse boter, yoghurt (lactisch) - floraal: viooltje, (pioen)roos - thiolen: bloemknop van de zwarte bessenstruik, buxus, blad van tomatenplant, munt - terpenen: framboos, aardbei, braam - kruidig/peperig: peper, kruidnagel - kruidig/vegetaal: zoethout - pyrazines: groene paprika, snijbonen, erwten - boisétoetsen: kokos, geroosterd, vanille, gebrand. Er werd echter opvallend meer peperaroma waargenomen in de gamaywijnen van Auvergne dan in die van andere wijnstreken. De vraag is nu: is dit te wijten aan het effect van het terroir of aan de manier waarop de vinificatie gebeurt? Het antwoord is: beiden! Zowel terroir als vinificatie spelen een belangrijke rol in de opbouw van concentraties van het peperaroma. Uit vroeger onderzoek was al gebleken dat er een correlatie bestaat tussen het peperig aroma in wijn en de aanwezigheid van een molecule, rotundon, in 2008 geïdentificeerd in Australische shirazwijnen. Rotundon werd ook al eerder geïdentificeerd in de Sud-Ouest bij druivenrassen duras, prunelard en négrette. In Auvergne past men voornamelijk nog de traditionele prefermentaire maceratie toe, in tegenstelling tot andere streken waar doorgaans gekozen wordt voor ‘macération à chaud’, wat een minder gunstig milieu creëert voor de extractie van rotundon. Wat het terroir betreft, is de wijngaard van Côtes d’Auvergne de meest frisse, in het bijzonder in het jaar 2013. Diverse studies hebben aangetoond dat jaargangen met veel regen en wijngaarden in koele streken de vorming van rotundon bevorderen. Dan blijft wel de vraag: waarom worden zo uiteenlopende concentraties van rotundon gemeten binnen de Auvergne regio zelf? Ook hier biedt het onderzoek gevoerd door het IVF een antwoord. De parameter die de variabele concentraties van de aangetroffen molecule verklaart is het alcoholpercentage. De cuvées met de hoogste alcoholgraad vertonen de hoogste concentratie rotundon omdat onder invloed van ethanol er een grotere extractie uit de schil van de druif plaatsvindt. Met dit onderzoek is alvast één misverstand uit de weg geruimd: het peperige karakter van de gamay in Auvergne heeft niets te maken met het feit dat de wijnstokken op een vulkanische bodem van basalt staan. Ook al spreken de auvergnats graag over hun ‘vins de feu’, toch moet deze uitspraak als pure marketing worden beschouwd met als bedoeling er op te wijzen dat Auvergne de enige wijnregio in Frankrijk is op vulkanische ondergrond. Interessant om weten is ook dat, naast de analytische benadering van het onderzoek, er ook een marktonderzoek werd gedaan met de bedoeling het consumentenprofiel te bepalen voor de wijnen met het typische peperaroma. Hieruit bleek dat het vooral wijnliefhebbers zijn met kennis van zaken en een aanzienlijk wijnbudget, die dit het meest op prijs stellen.

Puy-de-Dôme

domein Stéphane Bonjean in Blanzat

ROTUNDON Rotundon is een terpeen (sesquiterpeen), geproduceerd door diverse planten, zoals naaldbomen, maar ook door sommige insecten (feromonen). Ze hebben een sterke geur en beschermen planten tegen herbivoren. Rotundon werd ontdekt in de knollen van de Cyperus rotundus, een vaste plant (nl. zegge), een grassoort die tot 1m40 hoog kan worden en voorkomt in Afrika, Zuid-Azië en Midden- en Zuid-Europa. Rotundon is ook aanwezig in essentiële oliën van zwarte peper, rozemarijn, tijm, marjolein, oregano, basilicum en geranium.

GASTRO EVENTS Hof ten Damme organiseert het hele jaar door gastronomische events waarop u van harte welkom bent. Reserveer via +32 (0)3 575 02 77, info@hoftendamme.com of www.hoftendamme.com

We verzorgen ook graag uw huwelijk of business evenement.

Wijngaard in terrasbouw in Boudes

GA MEE OP WIJNREIS W

ilt u zich verder in wijn verdiepen en dat op een heel ontspannende manier, met andere wijnliefhebbers en op inspirerende locaties? Ga dan mee op wijnreis met Davidsfonds Cultuurreizen. Onze deskundige reisleiders onthullen voor u hun uitgebreide wijnkennis en laten deuren opengaan die voor gewone toeristen gesloten blijven.

Gido Van Imschoot

Ronny Debaere

In 2020 staan de volgende wijnreizen op het programma: Waalse & Luxemburgse wijnen een meerdaagse wijntrip vlakbij huis met maître-sommelier & reisleider Gido Van Imschoot

Elzasser wijn

Enkele reizigers over de wijnreis naar Bourgogne (2019)

“

een rondreis langs de beste wijndomeinen in de Elzas met reisleiders Gido Van Imschoot & Ronny Debaere

“

Op ontdekking in Oostenrijk

“

een rondreis langs de beste wijndomeinen van Oostenrijk met maître-sommelier & reisleider Gido Van Imschoot

De reis was fantastisch met twee onderlegde, inspirerende en steeds enthousiaste reisleiders. De bezochte wijndomeinen kunnen gerust exclusief genoemd worden, met superieure wijnen gekoppeld aan maaltijden die bijwijlen thuis hoorden in een sterrenrestaurant. De mogelijkheid om een zo groot aantal uitzonderlijke wijnen te proeven en daarbij grondige uitleg te krijgen is echt bijzonder. We namen aan deze reis deel om toegang te krijgen tot goede wijnhuizen in Bourgogne. Ze overtrof onze verwachtingen in positieve zin!

Kijk voor de volledige reisprogramma’s en alle informatie op www.cultuurreizen.be (vanaf maandag 16 december 13 uur). Liever een papieren reisbrochure gratis in uw brievenbus? Stuur dan een mailtje naar cultuurreizen@davidsfonds.be.

www.cultuurreizen.be

Ribera del Duero

DE WIJNEN VAN TEMPOS VEGA SICILIA

Op 29 augustus 2019 vond in Brussel de persvoorstelling plaats van de nieuwe jaargangen van de wijnen van Tempos Vega Sicilia, de groep wijndomeinen rond Vega Sicilia. De presentatie en degustatie vonden plaats in aanwezigheid van Pablo Álvarez, CEO.

PIER R E PA U L S TA C A N O V C o m m a n d e r ij G e n t Fo t o's H o r e c a M a g a z in e – L a B u e n a V i d a

Een wijnliefhebber kent Vega Sicilia als het vlaggenschip van Ribera del Duero. Het domein produceerde reeds een van de bekendste en meest gegeerde wijnen toen de herkomstbenaming Ribera del Duero in 1982 het licht zag. 1982 was ook het jaar waarin het legendarische wijngoed door de familie Álvarez werd aangekocht, als eerste van de vijf domeinen die nu deel uitmaken van Tempos Vega Sicilia. In 1992 werd Alión gecreëerd, met de ambitie om een moderner type Ribera del Duero in de markt te zetten. Het daaropvolgende jaar, in 1993 werd Oremus in Hongarije opgericht, tot op heden de grootste investering in de Hongaarse wijnindustrie. In 2001 volgde Pintia in Toro, een wijngebied meer stroomafwaarts langs de Duero. De recentste uitbreiding in 2007 was Macán, in Rioja, in samenwerking met Benjamin de Rothschild. Pablo Álvarez benadrukt de lange termijnvisie van het bedrijf dat door de jaren heen niet minder dan 120 miljoen euro in al deze projecten heeft geïnvesteerd. Zoals het hoort concentreert de persvoorstelling zich op de degustatie van wijnen waarvan de nieuwe jaargangen de Belgische markt nu bereiken.

DE WIJNEN VAN TEMPOS VEGA SICILIA WORDEN VERDEELD DOOR LA BUENA VIDA (MOL) www.labuenavida.be Pablo Álvarez, CEO van Tempos Vega Sicilia

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Geproefd MACÁN - RIOJA Voor dit project werden in Rioja Alta en Alavesa ongeveer 100ha aangekocht, verspreid over 14 jaar, en over veel kleine percelen. De 100% tempranillowijnstokken van meer dan 35 jaar oud zorgen voor lage rendementen. 2009 was de eerste jaargang. Van bij het begin worden twee wijnen geproduceerd: Macán (eerste wijn) en Macán Clásico (tweede wijn). De selectie voor beide cuvées gebeurt na vinificatie. Dit zal evolueren naar een vaste selectie van de percelen voor de eerste wijn. Beide cuvées rijpen 12 tot 14 maanden in vaten van Franse eik, waarvan 60% nieuw en 40% van één wijn. Macán Clásico 2015 DOC Rioja

Intens kersenrood met nog een paarse schijn. Rijpe geur met gebrande toetsen van drop, zoete tabak, vanille en elegant rood fruit. Zeer fijne smaakstructuur, met nog sterk aanwezige tannine, veel fruitmolligheid en voldoende frisheid. Goede, middellange afdronk met nazinderende tannine. Macán 2014 DOC Rioja

Donker kersenrood (intenser dan de Clásico), met iets meer evolutie. Minder toegankelijk in de neus, nog wat gesloten; na walsen tabak, licht gerookt en rijpe zwarte kersen. Zeer mondvullend, met mooi fruit, in balans met veel structuur. Zeer lange afdronk. Een zeer mooie wijn, nu al aangenaam, maar met een goed bewaarpotentieel.

PINTIA - TORO De herkomstbenaming Toro ligt langs de Duero, stroomafwaarts vergeleken met Ribera del Duero. Het lager gelegen gebied is droger en warmer dan Rioja of Ribera del Duero. De lokale versie van de tempranillo heet hier tinta de Toro. Pintia omvat 120ha, exclusief aangeplant met tinta de Toro. Een groot deel daarvan werd zonder Amerikaanse onderstam aangeplant; dankzij de zandbodem kan de druifluis hier niet gedijen. De productie bedraagt 300.000 flessen. De wijnen rijpen voor 70% op vaten van Franse eik en 30% op vaten van Amerikaanse eik. De vaten van Franse eik worden aangekocht, die van Amerikaanse eik worden gemaakt in de eigen kuiperij - ook voor andere domeinen van de groep. De vatlagering duurt 12 tot 15 maanden en daarna rust de gebottelde wijn nog minstens één jaar – meestal tot drie jaar – voor verkoop. Pintia 2014 DO Toro

Zeer intens donker kersenrood. Rijpe geur, met toets van kirsch en toch veel fris fruit. Intens en mondvullend, met veel tannine en een lichte alcoholimpressie. Lange afdronk met vooral rijp fruit.

ALIÓN – RIBERA DEL DUERO Alión werd in 1992 opgericht als een nevenproject van Vega Sicilia, met de bedoeling een totaal aparte wijn te maken. Het domein beslaat 150ha met enkel tinto fino – de lokale benaming voor tempranillo. De wijn rijpt voor 100% op nieuwe vaten van Franse eik, gedurende 12 tot 14 maanden. De assemblage van de apart gevinificeerde percelen gebeurt bij botteling. De wijn rijpt twee jaar op fles voor verkoop. Alión 2015 DO Ribera del Duero

Zeer donker, intens kersenrood. De wijn oogt nog jong. Rijpe aroma’s met aanvankelijk vanille, zoethout, eucalyptus en drop. Na walsen komen donkere bosvruchten (zwarte bessen, bramen) opzetten. Veelbelovend. In de mond volgt een wijn met structuur, fijne maar krachtige tannine, veel inhoud - sappig fruit met balans tussen molligheid en aciditeit. De afdronk is lang en vooral fruitig.

VEGA SICILIA - RIBERA DEL DUERO Dit domein produceert wijn sinds 1864. De naam verwijst naar een nabijgelegen kapel gewijd aan de heilige Cecilia en heeft dus niets te maken met Sicilië. Op het domein van in totaal 1.000ha zijn er 150ha aangeplant. De wijngaard kent 90 verschillende bodemtypes, wat het tot een zeer complex geheel maakt. Historisch werden er naast de tinto fino ook Franse druivenrassen aangeplant. Merlot en cabernet sauvignon bevolken nog altijd 10% van de wijngaard. Merlot gaat in de Valbuena, cabernet sauvignon in Único. Valbuena 5° is de meest toegankelijke expressie van Vega Sicilia. De ‘5°’ verwijst naar het feit dat de wijn vanaf het vijfde jaar na de oogst wordt gecommercialiseerd. De wijn rijpt eerst op een combinatie van oude en nieuwe vaten van Franse en Amerikaanse eik en grote foeders van 20.000l. Daarna volgen 2,5 jaar rijping in de fles. Er worden gemiddeld 200 000 flessen Valbuena 5° per jaar geproduceerd. Valbuena 5° 2013 DO Ribera del Duero

Helder, intens robijnrood. Veel fris rood en zwart fruit in de neus, mooi fijn cederhout, vanille (Amerikaanse eik) en vlierbloesem. Klassiek van snit in de mond, met veel frisheid, afgeronde, edele tannine, maar ook sappig fruit dat de wijn toegankelijk maakt. Lange afdronk. Mooie wijn in een moeilijk jaar. Valbuena 5° 2014 DO Ribera del Duero

Nog jonge donker kersenrode kleur. Wat ingehouden aroma’s van rijp zwart fruit en een houtimpressie. Sappig in de mond, met mooi afgeronde tannine, fris en rijp fruit. Een elegante topwijn uit een mooi jaar – het millésime-karakter is in vergelijking met de 2013 duidelijk te merken. Único rijpt vier jaar op fles na enkele jaren rijping in een combinatie van oude en

nieuwe vaten van Franse en Amerikaanse eik en grote foeders van 20.000l. De wijn komt meestal pas na ongeveer 10 jaar op de markt. De huidige jaargang is 2009. Afhankelijk van de jaargang worden er van Único 40.000 à 120.000 flessen geproduceerd. Único 2009 DO Ribera del Duero

Nog intense kleur, tussen kersen- en robijnrood. Expressieve aroma’s, met onderbos, ceder, tabak en veel rijp fruit op de achtergrond. Krachtige aanzet in de mond, met een intense aciditeit, fijne tannine, mooi versmolten en met veel structuur. Een harmonieuze wijn met veel kracht en elegantie.

De presentatie vond plaats in de lokalen van Excellis (Evere)

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Geproefd OREMUS - TOKAJ Tokaj is bekend om zijn zoete wijnen. Meer en meer wordt ook droge wijn geproduceerd. Van bij het begin van het Oremusproject, toen een primeur voor de regio, wordt hier droge wijn gemaakt. 1999 was de eerste jaargang die werd gecommercialiseerd. Bij het recent proeven werd het verouderingspotentieel bevestigd. Momenteel experimenteert Oremus ook met rode wijn, hoewel het niet de ambitie is om die op commerciële schaal te produceren. Mandolás 2017 Tokaj

De naam Mandolás verwijst naar het perceel waarvan de furmint voor de wijn afkomstig is. De druiven worden in september geoogst -de percelen voor de zoete wijnen wachten tot oktober, wanneer botrytis zich kan vormen. De wijn gist in nieuwe eikenvaten. De rijping gedurende zes maanden gebeurt in kleine vaten van 136l die typisch zijn voor de regio en ook voor de zoete wijnen gebruikt worden. De wijn is lichtgeel, weinig intens, zeer helder. Aromatisch is hij expressief, met rijp wit fruit, steranijs, citrusfruit, bloemen en vanille. De volle smaak wordt gedragen door een goede aciditeit, met veel lengte. De houtlagering is mooi verweven. Een mooie gastronomische wijn. Late harvest 2017 Tokaj

De druiven voor deze wijn hebben voor 50% botrytis. Deze wijn heeft een aciditeit van 7,5g/l en 115g/l restsuiker. Helder, lichtgoudgeel. Zeer expressief, bijna zoals muscaat, met aroma’s van witte peer, rijpe witte perzik, abrikoos en bloemen. Veel fris fruit in de mond, met een mooie aciditeit in combinatie met de zachte molligheid. Helemaal niet vermoeiend. Middellange afdronk. 5 Puttonyos 2010 Tokaj

Het aantal puttonyos verwijst naar de hoeveelheid botrytis-druivenpasta die aan de most werd toegevoegd: 5 puttonyos komt overeen met 5 ‘mandjes’ van 25kg per vat van 136l. De wijnwetgeving is intussen veranderd. Restsuiker is nu het bepalende criterium: een Aszú moet minimaal 120g/l restsuiker bevatten. Het is nog steeds toegelaten om het overeenstemmende aantal puttonyos te vermelden. Deze wijn heeft 148g/l restsuiker en een zuurgraad van 9,8g/l. Goudgeel, zeer helder en briljant. Uitgesproken aroma’s van gedroogde abrikozen, honing, oranjebloesem, vanille en zoete amandel. In de smaak is de molligheid present maar in balans met de aciditeit. De houtimpressie gaat mooi op in het geheel. Een zeer lange afdronk.

(vlnr) Peter Arijs, Pablo Álvarez, Luc Dewulf, Pierre Paul Stacanov

caesarsalad.fr

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

TXAKOLI… ¿QUÉ?

M A RC D E MEER L EER C o m m an d e r ij H e t B r u g s e V r ij e Fo t o's M ar c D e M e e r l e e r

EUSKADI OF PAÍS VASCO Spaans Baskenland is een van de 17 autonome regio’s van Spanje en is samengesteld uit drie provincies: Gipuzcoa (hoofdstad Donostia-San Sebastián), Biskaje (hoofdstad Bilbao) en Alava (hoofdstad Vitoria-Gasteiz). Na jarenlang door toeristen te zijn gemeden omwille van het wisselvallige weer, politieke strubbelingen en aanslagen door de separatistische beweging ETA, kent Spaans Baskenland vandaag een revival, niet in het minst dankzij culturele aantrekkingspolen als het Guggenheim Museum in Bilbao en het historisch centrum van San Sebastián. Ook de pittoreske panorama’s langs de wilde kusten en de nieuw ontsloten wandelgebieden in de natuurparken, de steeds weer spectaculaire Ronde van Baskenland en de ongeëvenaarde Baskische gastronomie zijn sterke troeven. Op de vraag wie reeds de lokale wijn, de ‘txakoli’ dronk, volgt meestal de veelzeggende tegenvraag “Txakoli… ¿Qué?”. Onbekend maakt onbemind. En toch… Twee februari 2019: aftrap van het feestelijke jubileumweekend ter gelegenheid van 50 jaar Vlaamse Wijngilde. De Madrileense Elisa Errea gaf er een boeiende workshop over de onbekende druivenrassen van Spanje. Haar presentatie startte met een iconische foto van het wijndomein Txomin Etxaniz met op de achtergrond de donkerblauwe wateren van de Golf van Biskaje in Zarautz. Ze voegde eraan toe dat de nu nog onbekende txakoli binnen het decennium door

Aanplant 'en parral' in Zarautz

elke wijnliefhebber geliefd zal zijn. Als echte hispanofiel en enthousiast wandelaar van onontgonnen wijnpaden, trok ik een volle week uit om er ter plaatse een tiental domeinen te bezoeken en me onder te dompelen in de wereld van de txakoli. Via Bordeaux reisde ik richting grensovergang bij Hendaye-Irún, en dan via San Sebastián naar Durango. Het Casa Rural Garaiko Landetxea in het vlakbij gelegen Garai werd mijn centrale stek. Op de teller stond 1.160km.

EEN LANGE GESCHIEDENIS DIE ZICH HERHAALT De eerste schriftelijke verwijzingen naar lokale wijn dateren uit de 12de eeuw. Vrij snel breidde het wijngaardareaal zich uit en nam men protectionistische maatregelen om de eigen wijn te vrijwaren van concurrentie, onder andere vanuit Galicië, La Rioja en Navarra. Daarnaast werden plaatselijke handelsoorlogen gevoerd tussen de chacolineros of wijnmakers en de sidreros of ciderproducenten. Men zette guardaviñas of bewakers in en het vernielen van wijnstokken werd strafbaar. In de 17de-18de eeuw verschoof het zwaartepunt van de wijnbouw van Gipuzcoa naar Vizcaya en kreeg men af te rekenen met boze Franse wijnboeren die het beu waren hun wijnen moeilijk te kunnen slijten aan hun zuiderburen. De 19de eeuw betekende de afschaffing van heel wat Spaanse privileges maar ook de strijd tegen een ernstige opflakkering van ziektes als oidium, meeldauw en phylloxera. De teloorgang van de wijnbouw werd nog versterkt door de uitbreiding van andere landbouwteelten en appelboomgaarden. De tweede helft van de 20ste eeuw leidde een kentering in. De aanplant van nieuwe stokken, het investeren in moderne technieken en installaties gekoppeld aan een grotere kwaliteitscontrole zetten de txakoli terug op de (wijn)kaart. Niet alleen kwam er in 1989 de officiële erkenning van het stamgebied rond Getaria als wettelijke appellatie, ook wou men bewijzen dat txakoli in het plaatje van de moderne wijnwereld past door te experimenteren met nieuwe wijntypes en -stijlen. Vandaag tref je txakoli aan in vele verschijningsvormen. Naast de traditionele jonge witte wijn is er ook de ‘biribiri’, de mousserende versie in wit of rosé, witte wijn sur lie, wit op eikenvat, rosé, jonge rode wijn, rood op vat, zoete wijn en zelfs distillaat. Waar in het verleden de lokale bevolking zich na de noeste arbeid laafde aan goedkope, minderwaardige, zurige, laag-alcoholische en geoxideerde txakoli met restgas, kan de hedendaagse wijnliefhebber zich laten verras-

sen door wijnen met karakter, bewaarkracht en gastronomisch potentieel. Na een bijna teloorgegane productie staat de txakoli er eindelijk terug, schitterender dan ooit. Het is zeer waarschijnlijk dat de profetische woorden van Elisa Errea waarheid worden.

DRIE VERSCHILLENDE APPELLATIES De herkomstbenaming ‘Txakoli’ of ‘Chacoli’ (volgens de Spaanse of de Baskische schrijfwijze) is met minder dan 1.000ha de kleinste van Spanje. Txakoli produceert men in drie deelgebieden, elk met zijn eigen ‘denominación de origen’. De D.O. Getariako Txakolina of D.O. Chacolí de Getaria kreeg haar officiële status in 1989 met 12 ingeschreven bodegas, nauwelijks 60ha wijngaarden en 260.000 flessen per jaar. Nu 30 jaar later telt men 105 wijnbouwers, 33 bodega’s, 433ha wijngaarden en een productie van 2,3 miljoen liter. Slechts 17% daarvan wordt geëxporteerd. De belangrijkste wijngemeentes zijn Aia, Getaria en Zarautz. Met 90% van de productie is witte wijn er dominant. 10% van de productie is rosé, terwijl rode wijn er bijna onvindbaar is. De D.O. Biskaiko Txakolina of D.O. Chacolí de Vizcaya ontstond in 1994 en telt nu 415ha wijnstokken, 203 wijnbouwers en 39 bodegas. Van de 1,2 miljoen liter gaat amper 3% naar de export. Belangrijkste wijncentra treft men aan in het buitenstedelijke Bilbao, Muxika, Gernika-Lumo, Bakio, Larrabetzu, Ibarrangelu, Lezama en Otxarán. De laatste appellatie is de D.O. Arabako Txakolina of D.O. Chacoli de Alava, toegekend in 2002 met een wijngaardareaal van 95ha voor 43 wijnbouwers en 7 bodegas, en voornamelijk gelegen in Amurrio, Llodio, Artziniega, Okondo en Avara. Eigenaardig genoeg blijkt van de 360.000 liter ruim een kwart te wor-

Enkele druivenrassen

den uitgevoerd. Ook in Cantabrië en Burgos komt txakoli voor, respectievelijk in de IGP Liébana (2004), de IGP Costa de Cantabria (2005) en de IGP Castilla y León, in afwachting van een latere erkenning als D.O. Op gebied van bodem en klimaat vertonen de drie herkomstgebieden gelijkenissen maar ook verschillen. Kenmerkend is het Atlantische klimaat met veel regen en mist, een beperkt aantal uren zon en vrij lage temperaturen. Langs de kust bestaat de bodem vooral uit leem, kalk en rots met soms een zanderige toplaag. In Alava is de bodem zeer divers en de invloed van de zeewind minder voelbaar.

ONBEKENDE DRUIVENRASSEN Twee onbekende autochtone rassen leveren eigenheid aan de wijnen in de drie appellaties: de hondarribi zuri (wit) en de hondarribi beltza (blauw). Andere schrijfwijzen komen voor. De hondarribi zuri is een witte variëteit met relatief lage opbrengst en kleine trossen. De aroma’s gaan van citrus, peer en exotisch fruit tot grasachtige en bloemige tonen. Het alcoholgehalte ligt vrij laag. Dit zijn geen bewaarwijnen. Enkel in de D.O. Getariaka Txakolina komen nog traditionele stille wijnen voor die nog restgas bevatten. De hondarribi beltza is een blauw ras dat vroeg uitloopt maar laat rijpt en ziektegevoelig is en een hoge aciditeit en veel tannine heeft. Wijnen van deze druif zijn dikwijls violet van kleur, hebben veel fruit en doen soms denken aan een beaujolais. Ook in de zeldzame rosé’s en sommige rode wijnen kan, voornamelijk in de D.O. Getariako Txakolina, wat restgas voorkomen. Beide basisdruiven worden soms door elkaar aangeplant (complantation). De plantwijze is en espaldera, wat wij kennen als guyot, of op traditionele wijze in pergola’s, en parral of emparrado, zoals in Galicië en Noord-Portugal.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

LEERRIJKE ONTDEKKINGEN EN LEUKE ONTMOETINGEN D.O. Getariako Txakoli Dit is het stamgebied van de txakoli, waar zich het leeuwendeel van de bezochte bodegas bevindt.

parcellaire witte aitako van 100-jarige stokken met 10% chardonnay. De vatlagering van twee jaar, gedeeltelijk sur lie, resulteert in een complexe en mooie bewaarwijn met lange afdronk.

Bodega Ameztoi in Getaria Nora Lopetegi Gereka is fier op haar uitgebreide gamma wijnen van dit oude familiebedrijf. Speciaal voor de millennia werd de Txakoli 9.6 op de markt gebracht, een goedkope, ongecompliceerde maar toch smaakvolle doordrinker met slechts 9,6% alcohol, die het goed doet in de uitgaansbuurten. De zeldzame maar heerlijke Txakoli Kirkilla (krekel) is dan weer een in beperkte oplage geproduceerde bewaarwijn met 60% zuri en 40% beltza, met een lagering van 5 maand sur lie op eikenvaten van 600l. Andere interessante wijnen zijn hun Ameztoi Natural Unicus Extra Brut en de Ameztoi Primus Circumdedisti Me. Voor de liefhebbers maken ze een wit distillaat, de Ameztoi Aguardiente de orujo.

Bodega Txomin Etxaniz in Zarautz (1649) De familie Etxaniz is met ruim 50ha -waaronder een deel pre-phylloxerawijngaarden - het grootste wijnbedrijf uit de appellatie. Ze worden beschouwd als de Founding Fathers van de txakoli en maakten de eerste geciteerde txakoli in de Guía Peñín, de bekende Spaanse wijngids. Interessante wijnen zijn de Espumoso Eugenia en de dessertwijn ‘Uydi’ vendimia tardía. Men houdt de traditie van wijnen met restgas in ere, hoewel de op acaciahout gelagerde TX een voorbeeld is van vernieuwing.

Bodega Gaintza in Getaria (1923) Joseba Lazkano stapte als vierde generatie over op geïntegreerde wijnbouw met minimaal gebruik van fytosanitaire producten. Men gebruikt o.a. gerecycleerd karton, papier op basis van mineralen voor de etiketten, inkt op waterbasis en bio-gebaseerde polyethyleencapsules. Hoewel de bodega slechts drie soorten wijn produceert wagen ze zich aan interessante experimenten. Zo komen voor de basiswijn de druiven voor 40% van stokken gesnoeid in espaldera (guyot) en voor 60% in emparrado (pergola). De frisse en fruitige in beperkte oplage rosé is een blend van 60% beltza en 40% zuri van 50 jaar oud. Het paradepaardje is de

Bodega Rezabal in Zarautz Mirella Osinada is een zeer bevlogen gastvrouw. De witte Rezabal Arri 2018 met rijp exotisch fruit en een vrij lange afdronk en in een blauwe fles heeft meer gelaagdheid dan de basisversie. De Rezabal rosado is niet te versmaden. Dé topper is echter de schuimwijn TOPA Brut Basque Country (zie verder). Bodega Talai Berri in Zarautz (1992) Onditz Eizagirre verwelkomde mij in haar 12ha tellend familiebedrijf dat zich zeer traditioneel houdt aan de twee basisdruiven. Naast de klassieke witte txakoli fermenteert men er de Jakue met bâtonnage die de wijn een zekere zachtheid geeft. Er wordt ook een fruitige, rode Talai Berri geproduceerd.

Bodega Txomin Etxaniz in Zarautz

Bodega K5 in Aia Amaia Argiñano - een van de dochters van TV-chef Karlos Argiñano runt dit kleine bedrijf van slechts 15ha, uitsluitend beplant met hondarribi zuri. Men produceert er twee wijnen: de mondvullende en smaakvolle K5 Pilota met vijf maanden sur lie, en de K5 Argiñano met 11 maanden sur lie. De bodega ligt in het piepkleine dorpje Aia, nauwelijks 9km van Zarautz, op 300m hoogte in een prachtige omgeving met zicht op de zee. Het in het landschap geïntegreerde, hypermoderne gebouw werd ontworpen door de architecten Alonso & Balaguer en kan enkel bezocht worden door professionelen mits voorafgaandelijke afspraak. Bodega Hiruzta in Hondarrabia Marina Vallet de Montano Iribarren is communicatieverantwoordelijke en zorgde voor de uitgebreide ontvangst. Het bedrijf ligt op een boogscheut van de Franse grens tegen de hellingen van de Monte Jaizkibel. Het gamma is zeer uitgebreid. Te onthouden is de schuimwijn Basque Brut Nature en de Hiruzta Parcela n°3 waarvan slechts 1.297 flessen werden gebotteld.

D.O. Arabako Txakolina In deze kleinste subzone bevinden zich slechts een handvol wijnbedrijfjes waaruit Sergio Muñoz, een bevriend sommelier uit Segovia, mij er één had aanbevolen: Bodega Goianea in Amurrio Op het etiket van deze doordrinker met klasse, staan de woorden ‘UNO, Bat Gara’ wat betekent ‘Samen Eén’. Dit wijnproject is ontstaan uit de samenwerking tussen drie locals, José Cruz Guinea, restauranthouder uit het dorp; Txema Gotxi, veehouder en landbouwer en Juan José Tellaetxe, de lokale pastoor. Txema is zeer bevlogen en houdt van wijn maken, op het artisanale af. Men experimenteert met riesling, vooral met diverse soorten vatrijping. We proefden stalen uit vaten van kastanje, acacia en eik. Het eindresultaat is de Urtarán.

D.O.Bizkaiko Txakolina Drie bedrijven zijn absoluut een bezoek waard: • Bodega Gorka Izagirre in Larrabetzu (2005) José Ramón Calvo, gedreven oenoloog, nam ruim de tijd om dit 40ha grote familiebedrijf voor te stellen. In de hypermoderne bodega proefden we vijf wijnen, voornamelijk gemaakt van hondarrabi zerratia, die hier veel wordt aangeplant. Zoek op de wijnkaarten naar de G22, de op hout gelagerde G42 of de zoete ‘Arima’. Zeer lekker is hun cuvée ‘Ama’, wat ‘moeder’ betekent en een eerbetoon is aan de vrouwen in de familie. Hun wijnen worden geserveerd in het aanpalende toprestaurant ENEKO. • Bodega Itsasmendi in Gernica-Lumo (1995) Gernica is vooral bekend als het door de troepen van Franco platgebombardeerde dorp dat Picasso aanzette tot het schilderen van het gelijknamige doek. Bingen Mendizabal (productieverantwoordelijke) en Edna Bermejo (kwaliteitsverantwoordelijke) maakten van mijn bezoek een onvergetelijke ervaring: Baskische gastvrijheid ten top, vol passie, gedrevenheid, authenticiteit, creativiteit en vakmanschap. De in aanbouw nieuwe bodega is bijna volledig ondergronds. De filosofie van het huis is gebaseerd op het grootste respect voor de natuur. Voor de wijnetiketten vonden ze hun inspiratie in het nabij gelegen natuurgebied, het bio-sferische reservaat van Urdabai. Bingen vertelde honderduit over het belang van bodem, zon en regen en toonde fier een met riesling aangeplant perceel. Edna zorgde voor een professionele proeverij met negen wijnen, sommige in meerdere jaargangen en in vijf verschillende glastypes. Experimenteren zit in hun DNA. Interessante wijnen zijn de Itsasmendi 7 (20% riesling) en de Itsasmendi Artizar (op eikenvat).

Bodem in Gernica-Lumo (D.O.Bizkaiko Txakolina)

• Bodega Doniene Gorrondona in Bakio Andoni Sarratea (commercieel verantwoordelijke) runt dit familiebedrijf samen met Itziar en Egoitz Insausti. De Doniene Apardune Brut Nature is een must, net zoals de Doniene XX (100% zuri op Franse eik, slechts 1.200 flessen) en de rode Doniene Gorrondona Beltza. Men distilleert ook.

Bodemstructuur in Larrabetzu

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

In de D.O. Getariako Txakolina zijn ook andere rassen toegestaan zoals hondarrabi zuri zerratia (petit courbu), izkiriota (gros manseng), riesling en chardonnay. In de D.O Bizkaiko Txakolina komen naast de twee basisdruiven ook nog de mune mahatsa (folle blanche), de izkiriota ttippia (petit manseng), en de sauvignon blanc voor.

VAUT LE VOYAGE Op de Belgische markt is txakoli slechts met mondjesmaat te vinden. Op Spaanse of andere internetsites staat regelmatig ‘out of stock’. Benieuwd wie hier het lef heeft om deze wijnen bij ons te verdelen. Reden temeer om Baskenland zelf een bezoekje te brengen, want de bakermat van de txakoli is dit méér dan waard.

Geproefd De beste wijnen

Tijdens de voorbije zomer organiseerde ik in twee sessies een proeverij met 52 wijnen. Het professioneel panel (met ex-nationaal wijnmeester Eddy Sarlet) proefde per wijnstijl. SCHUIMWIJN WIT Rezabal Brut Optima Limited Edition (€ 20)

100% hondarribi zuri. Zeer transparant met groene reflecties en persistente schuimvorming. Vrij complexe aroma’s met hints van witte bloemen, amandelnoot en mineraal. Fles in luxe-verpakking. De Baskische schuimwijnen maken geen deel uit van de D.O. Cava en zijn gecatalogeerd onder de noemer Espumoso Brut Basque. SCHUIMWIJN ROSÉ Ameztoi Espumoso Brut Hijo de Rubentis (€ 14,52)

100% hondarrabi beltza. Volledig manuele oogst. Lichte, dakpanrode kleur met fijne pareling. Aangenaam fris met aroma’s van klein rood fruit. JONGE WITTE WIJN Txomin Etxaniz Blanco (€ 7,50)

100% hondarribi zuri. In al zijn eenvoud de best gewaardeerde referentie in zijn soort. Inschenken vanop zo’n 40cm hoogte om het restgas te breken (romper el carbónico). Aangenaam fris, lichtprikkelend, veel zuren, groene appel, citrusfruit en limoen. Het perfecte lokale aperitief. JONGE WITTE WIJN (BLENDS) Doniene Gorrondona (€ 10)

Blend van hondarribi zuri, hondarribi zerriata en mune mahatsa. Handgeplukt. Groengeel. Zeer mineraal, goed geïntegreerde en frisse zuren. Middellange afdronk. Txema Gotxi van Bodega Goianea in Amurrio

Ontvangst bij Bodega Txomin Etxaniz in Zarautz

Bingen Mendizabal van bodega Itsasmendi

WITTE WIJN SUR LIE K5 Arguiñano (€ 12)

100% hondarribi zuri. Deze wijn rijpt 11 maanden sur lie. Wijngaarden liggen 300m boven de zeespiegel. Men gebruikt natuurlijke gisten. Het is een licht strogele wijn met groene toetsen, aroma’s van rijp wit fruit, mineralen en wat vlierbloesem. Komt zacht en rond over in de mond. Staat op de kaart in het restaurant van Karlos Arguiñano. WITTE WIJN SUR LIE (BLENDS) Hiruzta Berezia (€ 15)

Blend van uit 85% zuri en 15% izkiriota. Txakoli in moderne stijl en dus geen restgas. Aroma’s van pomelo, ananas en rijpe appel. Vier maand sur lie in inox. Mondvullend en lange afdronk. Bewaarpotentieel tot 3-4 jaar. Goede match met Baskische (gerookte) kaas en mariscos.

WITTE WIJN VATLAGERING Goianea Urtarán (€ 16)

Is een blend van 95% zuri en 5% riesling. Kreeg een fermentatie en lagering sur lie van acht maand in kastanje houtenvaten van 600l en eikenvaten van 400l. Licht strogeel. Grote diversiteit in de aroma’s: vanille, hooi, rijpe peer en gele perzik. Een gastronomische wijn. ROSÉ WIJN Talai Berri Jakué Rosad

Is een blend van 50/50 zuri en beltza. Zeer korte maceratie van 3-5 uur. Lichtroze kleur. Traditioneel lichtprikkelend in de mond en veel klein rood fruit. Frisse rosé met net dat ietsje meer. RODE WIJN Itsasmendi Eklipse Tinto Barrica (€ 18)

Zeer aparte en originele blend van 64% pinot noir, 29,5% beltza en 6,5% berdexa zarie. Vatrijping van 10 maand op Franse eik in foeders van 2.000l. Relatief licht van kleur maar behoorlijk vol in de mond. Minerale toetsen naast massa’s rood fruit en een aardse ondertoon. Ideale begeleider bij klein wild. Lokaal ook bij vis. Een aangename verrassende ontdekking. ZOETE WIJN Itsasmendi Dulce Uresti 2014 (€ 18)

Bevat 101,8 gram restsuiker maar behoudt een mooie aciditeit. Perfect in balans. Niet vermoeiend. Overrijpe druiven (vendimia tardia) werden manueel geoogst eind november 2013. Kort verblijf op Franse eikenvaten. Bevat hints van sinaasappelschil, lychee, rijpe ananas en honing. Een wijn om rustig van te nippen of breed inzetbaar op culinair vlak.

DISTILLATEN

Doniene Gorrondona Aguardiente de Orujo (50cc, € 19,00) is een distillaat van 45° alcohol, gedistilleerd in koperen alambics. Vol en alcoholisch met licht bittere afdronk die typisch is voor de hondarribi zuri. Productie: 2.000 flessen. Serveer (met mate) na de maaltijd of na een mooie herfstwandeling in de streek.

TXAKOLI EN GASTRONOMIE Wie Baskenland zegt, zegt gastronomie. Of men nu in een volkse tapasbar binnen stapt, een luidruchtige sidreria, een pittoreske txakolibar of een sterrenrestaurant, altijd is er eten om U tegen te zeggen. Zowel bij smaakvolle hapjes of pintxos, als bij haute cuisine, ga voor een heerlijke txakoli van één der bovenstaande bodegas. Beginnen met bubbels is een must hoewel ook een piepjonge witte txakoli perfect smaakt bij hapjes vers uit de zee. Een vers gevangen vis past uitstekend bij een glas txakoli sur lie. Kies een sappige rode wijn bij een stukje wild en eindig met een vendimia tardia bij een zoet dessert of een Spaanse blauwschimmelkaas (Cabrales). Tussendoor een sorbete al txakoli kan ook, tenzij je voorkeur gaat naar een kopje koffie met een ijskoud geserveerde orujo de txakoli (marc). Een aanrader is het restaurant ‘Karlos Arguiñano’ in Zarautz met zicht op het strand. Reserveren is noodzakelijk.

Baskische gastronomie

To Another Great Deal! Internationaal onovertroffen. Buitengewoon professioneel. ProWein 2020. THE WORLD’S NO.1

15-17 maart 2020 Internationale vakbeurs voor wijn en gedistilleerde dranken Düsseldorf, Germany www.prowein.com Voor meer informatie: Fairwise BVBA Hubert Frère-Orbanlaan 213 _ B-9000 Gent Tel. +32 (9)245 01 68 info@fairwise.be

KRETA

DE WIJNEN VAN KONING MINOS PIER R E PA U L S TA C A N O V Fo t o's Ly r ar ak i s

Plyto in de Psarades wijngaard Wijn zit Kretenzers in het bloed. Elk gezin beschikt nog steeds over een aantal olijfbomen en wijnstokken voor eigen gebruik, vertelt Eva Gouvianaki enthousiast. De geschiedenis van de wijnbouw gaat meer dan 4000 jaar terug en maakt Kreta één van de plaatsen in Europa waar het langst onafgebroken wijn wordt geproduceerd. Toch staat het grootste van de Griekse eilanden niet prominent op de wijnkaart of in het proefgeheugen van de Europese wijnliefhebber. Bij wijn van Griekse eilanden denken we eerder aan assyrtiko uit Santorini of muscat uit Samos. Lyrarakis, een familiedomein dat zich tot de top van de lokale wijnbouw heeft opgewerkt produceert al eeuwen wijn. Pas in 1966 werd de omslag naar wijnbouw als hoofdactiviteit ingezet door de broers Manolis en Sotiris. Het domein werd opgericht in het dorp Alagni, op een hoogte tot 550m in het hinterland van Heraklion, de hoofdstad van Kreta. Aanvankelijk werd er vooral aan de grote Griekse handelshuizen zoals Boutari geleverd. Veel later wordt er voor eigen rekening gebotteld en geëxporteerd. De eerste export van Lyrarakis wijnen gebeurde in 1994 richting België. De familie volgde de toenmalige trend met de aanplant van internationale druivenrassen. Wanneer we langs de Psarades wijngaard in Alagni rijden, merken we de mooi gemarkeerde ranken met merlot, syrah en cabernet sauvignon. Ook dafni en plyto, twee lokale druivenrassen die door Lyrarakis in 1992 van de ondergang werden gered, vind je hier. In 1996 kwamen de eerste flessen op de markt. Dat bleek een visionaire zet die bepalend was voor de toekomst van het bedrijf.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

DE WIJNEN VAN KRETA Met naar schatting 10,000ha wijngaard zorgt Kreta voor ongeveer 15% van de totale Griekse wijnproductie. Vanaf de jaren 1970 kende de wijnbouw een gestage ontwikkeling en groei, onder impuls van het toerisme en de stijgende vraag naar kwaliteitswijnen. Nu zijn er een veertigtal wijnproducenten professioneel actief op het eiland, naast enkele internationaal bekende handelshuizen als Boutari. Zij bevoorraden zich bij de kleinere wijnbouwers die nog altijd het grootste deel van de versnipperde wijngaarden in bezit hebben en vaak ook nog op kleine schaal wijn produceren.

KRETA’S UNIEK DRUIVENPATRIMONIUM Kreta herbergt een hele reeks unieke lokale druivenrassen, waarvan waarschijnlijk nog niet alle herontdekt werden. Daarnaast zijn ook internationale druivenrassen aangeplant, zoals syrah, merlot, cabernet sauvignon, chardonnay, sauvignon blanc en zelfs sangiovese. Opvallend is dat de lokale druivenrassen overwegend wit zijn die in dit warm klimaat opvallend frisse wijnen voortbrengen, met relatief weinig alcohol – een troef in deze tijden van klimaatverandering. De voornaamste witte druivenrassen zijn: vilana, vidiano, dafni, thrapsathiri, malvazia di Candia, muscat di Spina en Plyto. Daarnaast vinden we ook assyrtiko, beter bekend van op het vulkanische eiland Santorini. Er zijn vier typische blauwe druivenrassen: kotsifali, liatiko, mandilari en romeiko

HERKOMSTBENAMINGEN De Griekse wijnwetgeving over herkomstbenamingen volgt de Europese regels en maakt dus ook het onderscheid tussen Protected Geographical Indication (PGI) en Protected Denomination of Origin (PD0). Tot voor kort waren etiketten van Griekse wijnen nauwelijks te ontcijferen, maar meer en meer tonen ze de naam van de wijn in het Latijns alfabet en uitleg in het Engels. Voor Kreta is er een regionale PGI - PGI Crete - die het gehele eiland omvat en die in 1989 werd opgericht. Ook in 1989 werden de PGI Heraklion en PGI Lasithi in het leven geroepen, op het niveau van de gelijknamige administratieve districten. De twee andere districten van Kreta - Rethymno en Chania - kregen pas in 2010 erkenning als PGI. Onder deze herkomstbenamingen kunnen witte, rosé en rode wijnen geproduceerd worden, van droog tot zoet. Er is ruime keuze aan druivenrassen. Binnen het gebied van de PGI Chania, in het uiterste westen van Kreta, bestond sinds 1990 reeds de zonale PGI Kissamos voor droge witte, rosé en rode wijnen. In alle PGI zijn een ruim aantal lokale en internationale druivenrassen toegelaten.

Met de beschermde oorsprongsbenamingen - PDO - worden lokale wijntradities in de verf gezet en is de keuze van druiven beperkter. Een kort overzicht, van oost naar west: • PDO Sitia, in het district Lasithi, bestaat sinds 1971 voor rode wijnen van vooral liatiko (80%) en voor witte wijnen sinds 1998 (70% vilana). In 2011 kwam daar de PDO Malvasia Sitia bij, voor zoete en versterkte wijnen van zongedroogde druiven (minstens 85% assyrtiko, athiri, thrapsathiri en liatiko; maximum 15% muscat en malvasia di Candia); de wijnen rijpen minstens 24 maand in eiken vaten. • PDO Peza, centraal gelegen in het noorden van het district Heraklion, ontstond in 1971 voor rode wijnen (blend van 75% kotsifali en 25% mandilari) en in 1982 voor witte wijnen (100% vilana). • PDO Archanes (°1971) grenst aan PDO Peza en geldt eveneens voor droge rode wijnen van kotsifali en mandilari – met deze laatste in hogere hoeveelheid, wat de wijnen meer karakter geeft. • PDO Dafnes (°1971) is de meest uitgestrekte van de drie aaneengrenzende PDO in het district Heraklion. Hier mag enkel liatiko gebruikt worden voor rode wijnen. • In 2011 werd de PDO Handakas - Candia in het leven geroepen, die ongeveer het hele district van Heraklion omvat, inclusief het gebied van de PDO Peza, Archanes en Dafnes. Deze herkomstbenaming geldt voor witte wijnen van vooral vilana en rode blends van kotsifali en mandilari. PDO Malvasia Handakas - Candia geldt voor zoete en versterkte wijnen van zongedroogde druiven; de voorschriften zijn identiek aan die voor PDO Malvasia Sitia.

Sindsdien bleef het domein naar nauwelijks nog aangeplante druivenrassen zoeken, vaak in oude wijngaarden waar ze in complantation terug te vinden waren. Daarvan werden er verschillende geselecteerd en opnieuw aangeplant in nieuwe wijngaarden die elk op basis van de bodemkenmerken als meest geschikt bevonden werden voor één druivenras. In 2016, bij de 50ste verjaardag van het domein, werd de keuze voor lokale druivenrassen definitief bezegeld met een herstructurering van het gamma en een vernieuwing van de huisstijl. De oude cuvées, zoals de Lyrarakis cabernet sauvignon – merlot, werden geweerd. Tegenwoordig is het gamma quasi volledig opgebouwd rond lokale druivenrassen.

DRIE NIVEAUS De basis zijn drie ééndruivenraswijnen, genoemd naar de druif: - Vilana (wit): dit is de meest aangeplante witte variëteit in Kreta, met aroma’s van citrusfruit en bloemen, mondvullend en met een frisse aciditeit; - Mandilari (rosé): deze blauwe druif wordt in rode wijnen vaak samen met kotsifali gebruikt; daar waar hij een krachtige, tanninerijke rode wijn geeft, is de rosé fruitig en verfrissend; - Kotsifalli (rood): dit is de klassieke blauwe druif van Kreta, vooral voor rode wijnen, als ééndruivenraswijn of in assemblage (vaak met mandilari), heeft aroma’s van rood fruit en kruiden, een elegante smaak en voldoende frisheid. Deze drie druivenrassen waren lange tijd de enige wettelijk erkende in Kreta. Vanaf de jaren 1950 werd onder impuls van de Griekse overheid de verschraling van het druivenareaal in de hand gewerkt door het vervangen van wijndruiven door tafeldruiven. Ook de meer rendabele, gesubsidieerde olijfbomen verdrongen op veel plaatsen de wijnstokken. In die periode verloor Kreta een groot deel van zijn historische wijngaarden. Gelukkig bleven er oude stokken gespaard op percelen met arme bodems of kiezels moeilijk toegankelijk en soms hooggelegen. Een trapje hoger staan de ‘estate wines’ van het huis, met voornamelijk: - Lyrarakis Rosé (merlot / liatiko); liatiko is een minder intens gekleurde druif die, een beetje zoals grenache, rijk aan suikers is en een fruitig karakter heeft; - Lyrarakis Red (syrah / kotsifali): de eerste blend op Kreta met deze twee druiven en één van de sterkhouders van het huis sinds 1998; - Lyrarakis White (muscat de spina / vidiano) is een aromatische wijn, met een lokale variant van de muscat in combinatie met vidiano, het lokaal alternatief voor viognier.

uit individuele wijngaarden. Daar zijn oudere wijngaarden bij maar ook recenter aangelegde percelen, waar de keuze van het druivenras voorafgegaan werd door nauwkeurige analyse om de juiste combinatie met het terroir te verzekeren. Ook in de vinificatie wordt getracht het unieke spel tussen druif en wijngaard tot uitdrukking te brengen. Elke wijn heeft daardoor zijn eigen verhaal en karakter. Dit leidt tot verrassende resultaten, wat wijst op het veelzijdige vakmanschap van Myriam Ambouzer, de hoofdoenologe op het domein.

SAMENWERKING De totale productie bedraagt 3500hl, waarvan ongeveer 75% naar de Griekse markt gaat en de rest gelijk verdeeld over andere landen in de Europese Unie en daarbuiten. De eigen wijngaarden beslaan 15ha, waarvan bijna de helft rond de gebouwen in de thuisbasis Alagni liggen. Andere wijngaarden werden over heel Kreta aangelegd of aangekocht. Het grootste deel van de wijnen wordt echter gemaakt met aangekochte druiven, afkomstig van meer dan 100 producenten. Samen vertegenwoordigen ze amper een 100-tal ha, wat de versnippering van de wijngaarden op Kreta verklaart. Een andere vorm van samenwerking is die met Manoussakis, een ander topdomein in Kreta, waarmee Lyrarakis een gamma produceert onder de noemer ‘2 Mazi’ of ‘2 Samen’ voor het goede doel. In 2015 werd een samenwerking gecreëerd van 24 wijnbouwers, onder de naam ‘St. August’. Het gaat om wijnbouwers die de visie van de familie delen en daarin extra willen investeren. De bedoeling is om de wijn-

Het topgamma wordt gevormd door de ééndruivenraswijnen uit indivi-

bouwpraktijken op elkaar af te stemmen en nieuwe technieken te promoten om zo duurzaam mogelijk te produceren.

duele wijngaarden. Bij de nieuwe stijl van het domein werden ook de etiketten onder handen genomen. De vorm van elk perceel, telkens in een andere kleur, vind je terug op de labels. Lyrarakis produceert 11 wijnen

Bij de opleidingen horen onder meer workshops over biodynamische wijnbouw. Hoewel

Wijngaard op Kreta

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Mandilari in de Plakoura wijngaard

Lyrarakis als wijndomein niet biologisch gecertifieerd is, bracht het domein in 2013 een eerste biologische wijn op de markt, afkomstig van de wijngaard van een coöperant. Op termijn wil Lyrarakis verder die richting uitgaan. De wijnen worden als ‘Vegan’ bestempeld, wat betekent dat ze zonder gebruik van dierlijke producten tot stand komen – er wordt dus bijvoorbeeld niet met eiwit geklaard.

IN DE WIJNGAARD De meeste wijngaarden bevinden zich boven 500 meter, wat voor de nodige verkoeling zorgt, ook al zijn de lokale druiven goed bestand tegen de hitte en produceren ze relatief weinig alcohol. Sommige rassen vinden dan ook ingang in andere delen van Griekenland en zelfs Italië. Irrigatie is uitzonderlijk. Door het ruime aantal druiven en de verspreiding van de wijngaarden duurt de oogst bij Lyrarakis van eind augustus tot in oktober. 2019 was daarop een uitzondering, met een einde van de oogst in september. Ook hier laat de klimaatverandering zich dus voelen.

Ontvangstruimte bij Lyrarakis dat inzet op wijntoerisme

BRONNEN www.lyrarakis.com www.winesofcrete.com www.winesofgreece.com Dafni

Geproefd We proefden negen wijnen. De populaire assyrtiko, de zeldzame plyto en de houtgelagerde vidiano waren op het domein uitverkocht. Opvallend in het gamma is hoe de vinificatie van elke cuvée verschilt in functie van het druivenras, de ligging van de wijngaard en/of het type wijn dat men wil verkrijgen. Minimus 2018 100% vidiano

Vilana Provolikes 2018 100% vilana

De vidiano voor deze wijn werd eind juli tijdens de nacht geoogst om zoveel mogelijk frisheid en aroma’s te bewaren. Door de vroege pluk is het suikergehalte nog laag, vandaar het lage alcoholgehalte (9,3°). Minimalistische interventie bij de vinificatie (vandaar de naam). Geen malolactaatomzetting. Vinificatie en rijping in inox.

Vilana is de meest aangeplante druif in Kreta. De cuvée komt van een topwijngaard en de vinificatie gebeurde deels in eik, deels in inox.

De wijn is weinig intens, zeer helder en lichtgeel. Fris aromatisch, met groene appel en witte bloemen. Zeer veel frisse zuren, met een zeer lange afdronk op citrusfruit en een minerale toets.

Intens geel, mooie schittering. Kruidig aroma, met wat eik maar ook citrusfruit en bloemen. Veel aciditeit, goed verweven hout, intense smaak. Fijn gebrand in de afdronk. Nog een jonge maaltijdwijn. Liatiko Kedros 2017 100% liatiko

Dafni is één van de vergeten druivenrassen die door Lyrarakis werd gered. De naam betekent ‘laurier’, verwijzend naar een typisch aroma in de wijnen van deze druif met een dikke schil. De wijn ondergaat gedurende een tiental uren schilcontact en rijpt na gisting nog zes maand ‘sur lies’. Geen malolactaatomzetting, geen houtlagering.

Deze rosé komt van een wijngaard op meer dan 800m hoogte, in de buurt van Rethymo (ten westen van Heraklion). Een deel van de oude stokken is niet geënt. Liatiko verwijst naar de maand juli; het is immers een vroeg rijpende druif, die hier echter een stuk later geoogst wordt aangezien de wijngaard weinig zon heeft en veel wind. Een klein deel (14%) wordt op vat gegist en ondergaat de malolactaatomzetting, de rest fermenteert in inox en krijgt geen malolactaatomzetting.

Vrij intens lichtgeel, mooi briljant. Tamelijk aromatisch met geel fruit en oranjebloesem. Mondvullend, filmend met een mooi evenwicht tussen aciditeit en molligheid. Bittertje en aciditeit in de finale. Volgens mijn gastvrouw de ideale wijn voor slakken op Kretenzische wijze.

Zalmroze met een oranje schijn, helder, sterk tranend. Discrete maar elegante fruitige geur, lichte kruidigheid. Soepele aanzet, intense smaak met veel aciditeit en een lange frisse afdronk. Een top-rosé in bandol-stijl (ook vergelijkbaar in prijs…).

Melissaki Gero-deti 2018 100% melissaki

Liatiko Aggelis 2017 100% liatiko

‘Melissa’ betekent honingbij in het Grieks; ‘melissaki’ is het verkleinwoord en verwijst naar de honingtoets en de bijenwas die de aroma’s van de wijn kenmerken. Melissaki werd in 2008 door Lyrarakis herontdekt in een oude wijngaard. In 2010 werd een nieuw perceel aangeplant in de wijngaard Gero-deti dat momenteel de enige is op Kreta met enkel deze druif. Na verschillende experimenten werd in 2018 een natuurlijke vinificatie toegepast. Er werd gebruik gemaakt van parelvormige vaten en de maceratie gebeurde met volledige trossen. Na het persen onderging 40% van de wijn de malolactaatomzetting.

Deze wijn is afkomstig van oude stokken in een wijngaard op 600m hoogte in Oost-Kreta. Ook hier heerst er veel wind. De oude stokken zorgen voor geconcentreerde druiven. De vinificatie gebeurt in open vaten, met deels ontriste en gekneusde bessen, deels gehele trossen. De rijping gebeurt daarna in inox.

Dafni Psarades 2018 100% dafni

Intens amberkleurig, helder, mooi tranend. Zeer krachtig en mondvullend, zelfs licht droogtrekkend met een oxidatief karakter, niettemin zeer fris en aangenaam. Lange afdronk. Een ‘oranje wijn’ van de bovenste plank. Zeer geslaagd.

Helder kersenrood, mooi tranend. Aroma’s van pruimen, rijp fruit, grafiet, zoethout en drop. Frisse aanzet die verlengd wordt in een mooie aciditeit, in balans met de soepele maar duidelijk aanwezige tannine. Veel finesse en een fijnkorrelige textuur in het mondgevoel. Lange, frisse afdronk met persistentie van rood fruit en wat kruidigheid. De 14,5% alcohol vallen niet op.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Mandilari Paloura 2017 100% mandilari

Kotsifali Karnari 2016 100% kotsifali

Liastos - vidiano, plyto, dafni, assyrtiko, thrapsathiri, vilana.

Mandilari is een ‘cépage teinturier’, die vroeger enkel in assemblages gebruikt werd (of in rosé). In 2005 ondernam Lyrarakis een eerste poging om er een ééndruivenraswijn van te maken. Het is een laat rijpende druif die vaak te vroeg geoogst werd, zodat de tannine en de aciditeit overheersten. De wijngaard Plakoura ligt op 500m hoogte, heeft een zandbodem en krijgt veel zon. In 2017 werd een deel van de druiven gedroogd, zodat de wijn een rijper karakter krijgt. De wijn rijpt op een mix van oude en nieuwe vaten van Franse en Amerikaanse eik. Het is de bedoeling een meer beschaafde wijn van deze anders vaak rustieke druif te maken .

Kotsifali is een druif met een lichte kleur en veel alcohol. De naam verwijst naar een vogel (zoals merlot naar ‘merle’ of merel). In het westen van Kreta werd traditioneel wijn in oxidatieve stijl gemaakt met de romeiko druif als basis. De ambitie van Lyrarakis was om een nobele versie van die wijnstijl te produceren met kotsifali uit Oost-Kreta. Daarom rijpte deze wijn gedurende twee jaar in slechts deels gevulde vaten. Door het oxidatief karakter is de wijn volledig gestabiliseerd, niet meer kapot te krijgen.

De verhoudingen variëren van jaar tot jaar. De druiven drogen na de pluk gedurende negen dagen, waarvan slechts twee in volle zon, en zeven in de schaduw. Elk druivenras wordt apart gefermenteerd. Na de assemblage rijpt de wijn een jaar in Franse eik.

Paarsrood, helder met gekleurde tranen. Aroma’s van warm zwart fruit (cassis, bramen), ceder en drop. Frisse aanzet, gevolgd door veel zuren die de tannine benadrukken. Het soepele fruit zit wat op de achtergrond. Lange afdronk, met tannine afgerond door de houtlagering.

Licht robijnrood, lichte evolutie. Kruidig, aroma van vermouth, rijpe rode besjes en een frisse toets. Zoete aanzet, veel frisheid, oxidatief maar toch fruitig. Lange, kruidige afdronk.

Intens amberkleurig, sterk tranend, briljant. Zeer aromatisch met veel complexiteit, een fijne honingtoets en caramel. Frisse impressie van citroenschil. Zoete aanzet, zeer evenwichtig en mooi verweven smaak, vooral mollig. Afdronk met impressies van gedroogde abrikoos.

Alle wijnen van Lyrarakis worden onder de regionale herkomstbenaming PGI Crete gecommercialiseerd.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

SYRAH EN SHIRAZ,

J O Z . VA N A C K ER R IN S E VA N A RU M C o m m a n d e r ij B r u s s e l Fo t o's J o z . V an A c k e r, A n n V an A s s c h e

EEN REIS OM DE WERELD

yrah, of shiraz zoals ze in Australië wordt genoemd, is na cabernet sauvignon en merlot wereldwijd de meest aangeplante rode wijndruif, zowel qua oppervlakte als qua aantal landen waar ze wordt verbouwd. Toch is ze niet minder populair bij vele wijnliefhebbers.

DE OORSPRONG Er bestaan veel mythes over de oorsprong van dit druivenras. Dankzij genetisch onderzoek is gebleken dat syrah ontstaan is uit een kruising van de rassen dureza en mondeuse blanche, en dat de wieg ervan wel degelijk in de Rhône ligt. Petite sirah is geen "petite" versie van syrah (of shiraz), het is een ander druivenras. Petite sirah (in Frankrijk wordt ze meestal durif genoemd) is een natuurlijke kruising van syrah en peloursin. Het is inderdaad een vrij kleine druif, die een zeer intense kleur, vrij veel zuur en krachtige tannine oplevert.

DE DRUIF Syrah en shiraz zijn dezelfde druiven. In Australië, in de VS en Zuid-Afrika wordt shiraz als naam gebruikt. Deze druif heeft veel zon nodig, een warm en droog klimaat en liefst een niet al te vruchtbare bodem. De druif groeit uitbundig zodat er vaak en drastisch moet gesnoeid worden. Syrah is een sterke druif die immuun is voor veel plantenziekten. Zij heeft een vrij dikke schil, wat uiteraard resulteert in wijnen met diepe kleur en met een aanzienlijke portie tannine.

EEN WERELDSPELER In meer dan 30 landen wordt syrah geteeld. Het plantareaal bedraagt meer dan 450.000ha. In Frankrijk vinden we de variëteit in de noordelijke Rhônevallei, (bijna 100% syrah), blends met grenache, mourvèdre en carignan in de zuidelijke Rhônevallei alsook in Languedoc-Roussillon en de Provence. Zuid-Australië herbergt de oudste syrahstokken ter wereld. Het land is bekend voor zijn warme wijnen die soms wat smeuïg en gekonfijt zijn. Vandaag worden fijnere versies gemaakt. In steeds meer regio’s wordt syrah aangeplant. Het land maakt ook schuimwijnen (soms rode) met syrah. In Spanje, in Castilla-La Mancha, staat al lang syrah aangeplant De laatste decennia wordt de druif ook aangeplant in Catalonië, Valencia en Aragon. Verder volgt Argentinië met een grote aanplant in Mendoza.

In Zuid-Afrika vind je syrah op hele zuidelijke Kaap. De verschillende oriëntaties en hoogtes worden aangewend om de fijnste wijnen te maken. Op veel plaatsen in Californië en Washington State groeit eveneens syrah. Ook in Italië, van Noord tot Zuid, inclusief de eilanden Sicilië en Sardinië, wordt steeds meer syrah aangeplant. Chili en Portugal sluiten het rijtje af. Nog te vermelden zijn landen als Rusland, Oekraïne, Oostenrijk en Israël.

IN HET GLAS Syrah levert een donkerrode wijn met gemiddeld tot veel tannine en medium aciditeit. De wijnen hebben aroma’s van zwart fruit, kruidigheid en donkere chocolade. De wijn wint aan complexiteit door houtlagering. In de nieuwe wereld grijpt men al eens naar houtsnippers of houtstaven.

VERSCHILLENDE STIJLEN? Binnen de wereld van syrah zijn er hoofdzakelijk twee stijlen te onderscheiden, die we gemakshalve de Franse en de Australische stijl noemen. Frankrijk produceert intense, droge wijnen met een matige aciditeit, vol in de mond en met medium tot krachtige tannine. Veel wijnen ondergaan houtrijping. Kenmerkend zijn de aroma’s van zwarte bessen en donkere chocolade, met toetsen van gerookt vlees en zwarte peper. Na veroudering ontwikkelen zich geuren van leder, natte bladeren en aarde. De houtrijping geeft toast, rook, vanille en kokosnootaroma’s. Australië levert droge wijnen met medium tot stevige tannine die heel vol zijn in de mond. Aroma’s van zwarte bes en pruim, zachte kruidigheid, kaneel en vanille, en toetsen van zwarte chocolade typeren deze stijl.

Geproefd Italië: Lazio Donato Giangirolami Prodigo Syrah 2015 Bio

Spanje: Campo de Borja Borsao Zarihs Syrah 2015

Donkere kersrode tot bruinrode wijn met brede meniscus. Medium intense geur, zwarte kers, menthol, peperachtig, olijf, hout, veelzijdig. De smaak heeft een hoge aciditeit en medium tannine. Kruidigheid domineert. Alcohol (14,5%) duidelijk merkbaar maar geïntegreerd. Intense wijn maar vrij korte afdronk.

Zeer donker kersenrood met een kersrode meniscus en duidelijke tranen. De geur is krachtig met mint, zwarte bes, gedroogd fruit, zwoel, gekookt fruit, hout en chocolade. De smaak ontwikkelt zich met rode pruimen, een medium aciditeit en tannine. 15% alcohol maskeert de zuren. Intense wijn met een vrij lange afdronk.

Chili: Valle de Colchagua Valdivieso Gran reserva Syrah 2017

Zuid-Afrika: Stellenbosch De Trafford Bleuprint Shiraz 2016

Wijn met een briljante intens paarse kleur en mooie tranen. Medium intense geur met aroma’s van fris fruit bij de aanzet, kruidigheid, vlezig, licht menthol, viooltjes, donker fruit (cassis), braam en een pepertje. Stevige zuren in de mond, rijpe goed aanwezige tannine en zwart klein fruit. Vrij lichte body voor syrah. De afdronk is middellang vooral gedragen door de zuren.

Een donker kersrode wijn met een medium rode meniscus, een intense geur waarin zure kers, leder, gerookt, vlezigheid, olijven en fruit op de achtergrond. Complexe geur. In de mond volgt een mooie frisse aciditeit en fijn rood fruit, gemiddelde tannine en heel goed versmolten alcohol (14,5%). Een medium plus body, perfect in balans met finesse en een zeer lange afdronk.

California: Francis Coppola Diamant collection Syrah 2016

Australië: Barossa Wolf Blass Gold Label Shiraz 2015

Zeer donker kersenrood, ondoorzichtig met stevig paarse rand, helder van spiegel. De geur is medium intens, kruidig, vlezig, gerookt spek, hartig, cassis, braam en zwarte olijven. De smaak toont een gemiddelde aciditeit en tannine. Volle wijn met een lange afdronk.

De kleur is intens donkerrood met een paarse meniscus en kleine tranen. De geur is aanvankelijk gesloten. Nadien volgen tabak, tertiaire toetsen, kruidigheid, specerijen, vanille (van hout), kruiden. Gestoofd fruit, cassis en chocolade na walsen. De smaak toont een gemiddelde aciditeit en rijpe tannine. Alcohol 14,5%. Volle en intense body, eindigt met een lange afdronk.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

HET RESULTAAT De antwoorden waren erg divers. Eén persoon herkende de hermitage en koppelde ook de andere zes wijnen aan de beschrijving. Vijf personen hadden vier wijnen juist, 11 personen drie wijnen en 17 personen twee. Of de stelling ‘dat we wijnen zo beschrijven, dat iemand die ze niet heeft geproefd, weet hoe ze smaken’ klopt, laten we het oordeel aan de lezer over. Het was alvast een leerzame en aangename oefening waarbij geuren smaakcomponenten van syrahwijnen uit verschillende landen door de deelnemers op intense wijze werden geproefd. Het experiment werd geapprecieerd, en we zijn ervan overtuigd dat syrah op hun volgend aankooplijstje zal staan…

De winnaar met de Hermitage Vaak wordt er stevig naar houtrijping gegrepen wat uitgesproken smaken van rook, vanille en kokosnoot oplevert. Tegenwoordig vind je in Australië wel meer wijnen volgens de Franse stijl, soms zelfs met wat viognier zoals gebeurt in Côte Rôtie. Op het etiket wordt dan syrah vermeld in de plaats van het gebruikelijke shiraz. Naast de algemene trends komen syrahwijnen voor in veel variaties naargelang de streek, de wijnbouwer en de jaargang.

Joz. Van Acker en Rinse van Arum

EEN EXPERIMENT Een kunst die we in de Vlaamse Wijngilde geleerd (moeten?) hebben bestaat er in een wijn dusdanig te beschrijven, dat wijnliefhebbers die de wijn niet gedronken hebben, zich toch een goed beeld kunnen vormen van hoe die wijn smaakt. Met een paar wijnliefhebbers hebben we onze impressies van zes wijnen neergeschreven (zie geproefd), en die commentaren aan een groep proevers overgemaakt. Die proevers kregen zeven wijnen blind te proeven: zes waarvan de beschrijving werd gegeven, plus een hermitage. Er werd hen gevraagd de hermitage te herkennen, en elk van de andere wijnen aan de gepaste beschrijving te koppelen.

De jeugd van Commanderij Brussel proeft

EEN COMMANDERIJ BIJ JOU IN DE BUURT

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28.

Commanderij 3Provin - 2230 Ramsel Commanderij Aalst - 9300 Aalst Commanderij Amici - 2300 Turnhout Commanderij Antwerpen - 2000 Antwerpen Commanderij Bellebeek - 9470 Denderleeuw Commanderij Brussel - 1702 Groot-Bijgaarden Commanderij Caudalie - 9000 Gent Commanderij CuvĂŠe - 1730 Asse Commanderij De Epicuristen - 2672 Schelle Commanderij De Lange Afdronk - 9550 Hillegem Commanderij De Mandel - 8800 Roeselare Commanderij Den Bloeyenden Wijngaerdt - 2500 Lier Commanderij Denderstreek-Zuid - 9401 Pollare Commanderij Erasmus - 9831 Deurle Commanderij Gent - 9000 Gent Commanderij Hageland - 3212 Pellenberg Commanderij Hermes - 9600 Ronse Commanderij Het Brugsche Vrye - 8000 Brugge Commanderij Hoegaarden - 3320 Meldert-Hoegaarden Commanderij Kempen - 2460 Kasterlee Commanderij Kust - 8400 Oostende Commanderij Land van Bruegel - 9300 Aalst Commanderij Land van Rhode - 9820 Merelbeke Commanderij Land van Waas - 9120 Beveren-Waas Commanderij Leuven - 3000 Leuven Commanderij Martivinum - 1785 Merchtem Commanderij Mechelen - 2800 Mechelen Commanderij Meetjesland - 9900 Eeklo

29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42.

Commanderij MillĂŠsime - 3200 Aarschot Commanderij Molenberg - 9340 Lede Commanderij Nova Zembla - 9400 Ninove Commanderij Oenotria - 9500 Geraardsbergen Commanderij Osiris - 9000 Gent Commanderij Pajottenland - 1700 Dilbeek Commanderij Provino - 1740 Ternat Commanderij Vinbero - 9520 Sint-Lievens-Houtem Commanderij Vini Amici - 9840 De Pinte Commanderij Vogelsanck - 3550 Heusden-Zolder (Bolderberg) Commanderij Westhoek - 8670 Koksijde Commanderij Zele - 9240 Zele Commanderij Zottegem - 9620 Zottegem Commanderij Zuid-West-Vlaanderen - 8500 Kortrijk

distributed by

+32 (0)473 93 59 51 • wouter@chateaubrillant.be • Steenberg 96 - 9401 Pollare WWW.CHATEAUBRILLANT.BE

DE JAPANSE GRATIE VAN KOSHU PIER R E PA U L S TA C A N O V C o m m a n d e r ij G e n t Fo t o's G r a c e W in e

Enkele jaren geleden. We zijn met vakantie in Japan en genieten mee van de laatste bloesems van de Japanse kerselaars. Op een avond besluiten we de stap te wagen en bestellen in een traditioneel restaurant een fles Japanse wijn. Voor de goede verstaander: wijn uit Japan, dus geen saké of ander rijstproduct, maar wel degelijk vergiste druivenmost. De wijn, van de inheemse koshudruif, was verrassend goed, niet alleen in combinatie met de heerlijke gerechten, maar ook intrinsiek van een hoog niveau. De interesse was gewekt en bij de eerstvolgende gelegenheid drong een bezoek aan het hart van de Japanse wijnbouw zich op. In de Yamanashi prefectuur (een soort provincie), aan de voet van de Fujiberg, bezochten we Grace, de producent van de verrassende kennismaking met de Japanse wijn. Snel blijkt dat dit één van de topproducenten is in dit - voor ons althans - nieuwe wijnland.

EEN BROKJE GESCHIEDENIS Druiven worden al sedert de 8ste eeuw verbouwd in Japan. Ze werden misschien door boeddhistische monniken geïmporteerd langs de zijderoute. De Portugezen zorgden in de 16de eeuw kortstondig voor wat kleinschalige wijnbouw. Het was echter pas vanaf midden de 19de eeuw dat de wijnbouw definitief werd geïntroduceerd, tijdens een periode waarin Japan zich in spoedtempo de Westerse geplogenheden eigen maakte en daartoe ook onderzoekers naar Europa stuurde om de wijnbouw te bestuderen. Sommige domeinen die in deze beginperiode ontstonden, bestaan nog steeds, zoals twee van de grootste producenten, Château Mercian (1877) en Suntory (1890). Suntory produceert ook frisdranken, bier en whisky, maar minder bekend is dat ze eigenaar zijn van Château Lagrange in Saint-Julien en mede-eigenaar van Château Beychevelle (ook Saint-Julien) en Château Beaumont (Haut-Médoc). Ondanks deze relatief prille geschiedenis is Japan het oudste wijnland in Oost-Azië (in het Westen hebben we Turkije, Libanon en Israël). Aanvankelijk was het behelpen - zo zouden de eerste wijnmakers technieken gebruiken die ze ook voor saké toepasten. Perfectionistisch als ze zijn, beheersen de Japanners nu tot in de puntjes wijnbouw- en vinificatietechnieken om volgens de regels van de kunst wijn te produceren in een klimaat dat er eigenlijk niet voor geschikt is.

Het klimaat vormt immers de grootste uitdaging voor wijnbouw in Japan. Vooral de vochtigheid, met regen, moesson en tyfoons, bezorgt de wijnbouwers kopzorgen. Er valt meer dan 1.000mm regen per jaar, bijna het dubbele van wat ideaal is voor wijnbouw. Bovendien valt het water ook vaak tussen juli en oktober, wanneer de wijnstok liefst droge voeten heeft en een warm zonnetje boven het hoofd. Ook is het aantal zonuren vaak aan de lage kant: de meeste wijnstreken hebben minder dan 1.400 zonuren tijdens de groeicyclus van de wijn (van april tot oktober). De nadruk ligt op witte wijnen, waar vooral de inheemse koshudruif voor originele kwaliteit zorgt. Ook andere witte wijnen, vooral chardonnay, halen een hoog niveau. De rode wijnen worden vaak nog geproduceerd met hybride druivensoorten, maar er is een tendens om over te schakelen naar de internationale rassen cabernet sauvignon, merlot, cabernet franc, pinot noir … In 36 van de 47 prefecturen worden nu in Japan druiven voor wijnbouw geteeld. Het grootste deel (31%) komt nog altijd uit Yamanashi, waar de Japanse wijnbouw begon, 150km ten zuidwesten van Tokyo, aan de voet van Fujiberg. De tweede meest productieve regio is Nagano (23%), ten westen van Tokyo. De top drie wordt vol gemaakt door Hokkaido (17%), het eiland ten noorden van Honshu, het centrale eiland waar Tokyo gelegen is.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

De kwaliteitsbewuste Japanse wijnbouwers sparen kosten nog moeite om in de gegeven omstandigheden wijnen te produceren die internationaal kunnen wedijveren. Wijngaarden worden onderhouden als de meest prestigieuze kasteeltuinen, de installaties staan aan de technologische top en wijnmakers volgen opleidingen in het buitenland. Bovendien is geschikte landbouwgrond schaars en duur in Japan dat met 80% van de oppervlakte bedekt is door bergen en bossen. Dat maakt de wijnen er niet goedkoper op. Voor een kwaliteitsproduct telt men ongeveer 15 euro neer en er is geen plafond. Vooral de rode wijnen die extra zorg vergen, krijgen relatief hogere prijskaartjes mee. De wijnbouwers zijn gelukkig met de toenemende interesse voor hun wijn bij de Japanners. Yamanashi, de bakermat van de Japanse wijnbouw, ligt op anderhalf uur rijden van Tokyo en wordt tijdens de weekends druk bezocht door wijnliefhebbers. De meeste wijnbedrijven heb-

ben de nodige infrastructuur om bezoekers te ontvangen, en zorgen voor proefflessen en zelfs voor maaltijden met aangepaste wijnen. Het beroep van sommelier zit in Japan trouwens in de lift: de Japanse tak van de Association de la Sommellerie Internationale is met zijn 8.000 leden de grootste ter wereld. De totale jaarlijkse wijnproductie bedraagt ongeveer 0,8 miljoen hl, vergelijkbaar met de 1,1 miljoen hl in de Elzas. Daarvan is het grootste deel echter op basis van geïmporteerde bulkwijn of druivenconcentraat. Slechts 20% is afkomstig van in Japan geproduceerde druiven, toch nog 150.000 à 200.000hl. Vergelijk dit met de ongeveer 10.000hl die in België geproduceerd worden. Het grootste deel van deze ‘Japanse wijn van Japanse druiven’ wordt in Japan geconsumeerd.

KLIMAAT EN WIJNBOUW •

•

keuze van de druiven: traditioneel werd gekozen voor meer resistente druivenrassen, zoals kyoho (een lokale kruising), niagara of delaware (de twee laatste zijn Amerikaanse kruisingen). De typisch lokale druivenrassen die nu zorgen voor de betere rode en witte wijnen zijn respectievelijk muscat bailey A en koshu. Vooral deze laatste blijkt hoe langer hoe meer de vaandeldrager te worden van de Japanse wijnindustrie. Daarnaast worden ook, met wisselend succes, de internationale chardonnay, pinot noir, cabernet sauvignon, cabernet franc, etc. aangeplant. vinificatie: de druiven hebben vaak een relatief laag suikergehalte en door een minder regelmatige rijpingscyclus zijn de zuren ook niet altijd evenwichtig. Daaraan wordt vaak verholpen tijdens de vinificatie, door chaptaliseren, aanzuren of zelfs het toevoegen van ingevoerde druivenmost of wijn (zoals bijvoorbeeld in Canada). Meer en meer wordt er echter authenticiteit nagestreefd, met onder meer het opstellen van lastenboeken voor herkomstbenamingen en duidelijker etikettering.

Om zich aan te passen aan de klimatologische beperkingen, worden keuzes gemaakt op verschillende punten: • ligging van de wijngaarden: er wordt gekozen voor relatief beschutte plekken, vaak omringd door bergen die de hevigste regens opvangen en ook de temperatuurschommelingen temperen. De bakermat van de Japanse wijnbouw ligt niet toevallig in de Yamanashi prefectuur, een gebied omringd door bergen, waaronder de indrukwekkende Fujiberg. Het is ook een fruitstreek, waar naast druiven ook perziken gekweekt worden. • aanleg van de wijngaarden: de traditionele wijngaarden zijn in pergolastijl aangeplant, een aanpak die ook in Europa nog vaak wordt toegepast, zij het vooral voor tafeldruiven. Inherent aan deze aanpak is een beperkt aantal wijnstokken per ha. Toch liggen de rendementen zeer hoog (tot 120hl/ha), daar waar de traditionele aanplant, die meer en meer wordt toegepast, rond de 40hl/ha opbrengt. In de wijngaarden tracht men met grachten en drainage de afwatering te verbeteren. Ook worden de druiven beschermd tegen vochtigheid (met doekjes of folie boven de trossen) om de ontwikkeling van schimmels tegen te gaan.

Katsunuma

Koshu

KOSHU Dit druivenras wordt al eeuwenlang geteeld in Japan als tafeldruif. 90% van de productie in Japan komt uit de Yamanashi prefectuur. De druiven zijn lichtroze van kleur, met grote bessen en een dikke schil. Door die dikke schil zijn ze weerbaar in het vochtige klimaat. Ze zorgen ook voor een aangename aciditeit. De rijpingscyclus is vrij lang, met een oogst tussen eind september en midden oktober. Aan de andere kant ligt het suikergehalte relatief laag, zodat chaptalisatie bijna altijd noodzakelijk is. Pas vanaf de jaren 1980 is Koshu doorgebroken als wijndruif, na een aanpassing van de vinificatietechnieken met een rijping ‘sur lie’, voor een deel geïnspireerd op die van muscadet. Van koshu worden nu cuvées gemaakt met of zonder houtlagering, droog of zoet, en zelfs schuimwijnen. De vereniging Koshu of Japan (www.koshuofjapan.co.uk) zorgt voor promotie van de Japanse koshuwijnen in het buitenland (voornamelijk in het Verenigd Koninkrijk).

Het uitzicht van koshuwijn is zeer licht tot strogeel, soms met een groene schijn. In de neus is de wijn tamelijk aromatisch, met zacht citrusfruit (mandarijn), witte perzik, peer en witte peper. De smaakstructuur is elegant, met delicaat en zuiver fruit, soms wat molligheid maar steeds fijne zuren. Het is een wijn met een lage alcoholgraad (11-12%) die zeer goed past bij Japanse gerechten zoals sushi of andere visschotels.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Grace Wine is de commerciële naam van het wijndomein dat in 1923 opgericht werd door de familie Misawa. De huidige eigenaar, Shigekazu Misawa, vertegenwoordigt de vierde generatie en leidt het domein. Zijn dochter Ayana studeerde oenologie in Frankrijk en is nu verantwoordelijk voor de vinificatie. Grace Wine ligt in Katsunuma, een stadje in Yamanashi. Hier bezit het domein slechts één hectare eigen wijngaarden. Het overgrote deel van de druiven wordt aangekocht. Het gaat hier voor 95% om koshu, waarin het domein zich gespecialiseerd heeft: 12 van de 18 cuvées zijn koshuwijnen. De wijngaarden in en rond Katsunuma liggen op 400m hoogte, in een kuip omringd door bergen. Daardoor worden de wijngaarden beschermd tegen de ergste stormen en moessonregens. Aan de andere kant is er weinig zon, ongeveer 1.200 uur (van april tot oktober). Zoals overal in Japan is vlakke, vruchtbare grond hier schaars. De streek is er ook een van intensieve fruitteelt, waar ook tafeldruiven gekweekt worden. De wijnstokken worden traditioneel in pergolastijl aangelegd. Dit betekent een lager aantal stokken per hectare en tegelijkertijd een hoog rendement, tot 120hl/ha. In 2005 werd een nieuwe wijngaard van 12ha aangelegd in Akeno, ook in Yamanashi, maar op meer dan een uur rijden van de oorspronkelijke thuisbasis. De wijngaard ligt op 700m hoogte en in de meest zonnige streek van Japan, met

ongeveer 1.600 zonuren van april tot oktober. De hoogte zorgt er voor een groter verschil tussen dagen nachttemperaturen, wat de smaakstructuur van de wijnen ten goede komt. De wijngaard werd aangelegd met geleiding. De dichtheid van aanplant is hoger en met 40hl/ha ligt het rendement een stuk lager. Hier werden, naast koshu, ook internationale druivenrassen zoals merlot, cabernet sauvignon en cabernet franc aangeplant. De oogst gebeurt er in oktober en tot in november voor de laat rijpende cabernet sauvignon. Toch is het er nog zeer vochtig voor wijnbouw en werden bij de aanleg van de wijngaard maatregelen genomen om de afwatering te verzekeren: drainageleidingen in de grond en grachten tussen de rangen. Gezien de afstand tot de thuisbasis in Katsunuma, werden in Akeno aparte vinificatie-installaties gebouwd. Grace produceert jaarlijks 200.000 flessen. De laatste jaren wordt ook op export ingezet, voornamelijk naar het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, maar sinds kort vinden we de wijnen van Grace ook in onze contreien. Grace Wine maakt deel uit van ‘Koshu of Japan’, een groepering van negen Japanse wijnproducenten die sinds 2011 jaarlijks in Londen een degustatie organiseert om koshu op de kaart te zetten. Het etiket van Grace werd ontworpen door Kenya Hara, die ook werkt voor de Japanse designketen MUJI. In september 2013 veroverde Grace de eerste

gouden medaille toegekend aan een wijn uit Azië tijdens de Asia Wine Awards, georganiseerd door het Britse wijntijdschrift Decanter. De bekroonde wijn was de Gris de Koshu 2012, een speciale koshucuvée. De wijn kon de jury van Decanter dus bekoren, maar omdat de wijn tijdens de vinificatie werd gechaptaliseerd mag hij niet ingevoerd worden in de Europese Unie. Toeval of niet, het was ook deze wijn (jaargang 2011) die mijn interesse opwekte voor de Japanse wijn in het algemeen en Grace in het bijzonder. Sindsdien valt Grace Wine geregeld in de prijzen bij internationale wedstrijden en oogst het hoge scores bij gerenommeerde wijnjournalisten.

BRONNEN www.grace-wine.com www.koshuofjapan.com

GRACE WINE

De Misawa topwijnen van Grace Wine

De moderne wijngaard van Grace Wine

Geproefd

WITTE WIJNEN Grace Gris de Koshu 2012

Grace Koshu Kayagatake 2012

100% Koshu, afkomstig van de wijngaarden in Katsunuma. De naam van de wijn “Gris”, verwijst naar de kleur van de koshudruif. De bedoeling van de wijnmakers is met deze wijn een iets intensere kleur en smaak te verkrijgen door een langere schilweking. Gisting en rijping gedurende zes maand in inox cuves. (12%) Tamelijk intens strogeel, helder. Discreet aroma met wit fruit (golden appel, witte perzik), wat mineraal en witte peper. Goed mondvullend, met zachte fruitmolligheid en frisse zuren. Een zeer frisse wijn, met gastronomisch potentieel.

100% Koshu, afkomstig van de nieuw aangelegde wijngaarden aan de voet van de Kayagatake berg in Nakeno. Gisting en rijping gedurende zes maand in inox cuves. (11.5%) Zeer licht, bijna witgeel, heel helder. Zeer fijne aroma’s van citrusfruit, wit fruit en frisse bloemen. Ook fruitig en fris in de mond, met een mooi evenwicht tussen zuren en molligheid. Doordrinker.

Koshu Toriibira Vineyard Private Reserve 2012

Grace Koshu Kayagatake 2018

100% Koshu, van de Toriibira wijngaard in Katsunuma. Sinds jaar en dag is Toriibira bekend voor de kwaliteit van de geproduceerde druiven. Gisting en drie maand rijping in gebruikte eikenhouten vaten. (12.5%). Tamelijk intens strogeel, helder. Expressief in de neus, met fijn citrusfruit en wit fruit, zelfs wat kweepeer, goed geïntegreerd hout. Mondvullend, droog met mooie zuren, krachtige structuur en veel fruit. Fijn pepertje in de afdronk.

Blind geproefd. Bleekgeel, traant mooi. We ruiken limoen, fris wit fruit en een minerale toets. De geur doet aan muscadet of zelfs aan een ‘vulkanische wijn’ denken (dat laatste is een compliment). De zeer fris geserveerde wijn wordt gedragen door strakke zuren. Een frisse, middellange afdronk. Mooi product.

Grace Koshu Kayagatake wordt ingevoerd door Matthys Wijnimport Brugge (€ 18,50)

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

LES GUEULES DE SAINT-MONT

AOP SAINT-MONT

Vakkennis, oorspronkelijke druivenrassen en de unieke bodem van de pre-Pyreneeën bieden de wijnbouwers van Plaimont, een van de meest befaamde coöperaties in Frankrijk, het voorrecht originele assemblages te maken met subtiele aroma’s en karakter. Gepassioneerd werken, heel veel zorg voor de wijnstokken en het behoud van inheemse variëteiten die soms honderden jaren oud zijn, staan garant voor de eigenheid van de wijnen.

S IM O NNE W EL L EK EN S C o m m a n d e r ij B e l l e b e e k f o t o's: S im o n n e W e l l e k e n s

Deze wijnstreek, waar de eerste stokken al in de vierde eeuw voor Christus werden ingevoerd door uit Spanje afkomstige Grieken, kwam vanaf 1050 volop tot ontwikkeling bij de benedictijner abdij van Saint-Mont in Baskenland. Tijdens de jaren 1950 werd de voorkeur gegeven aan intensieve landbouw. De wijnbouw raakte achterop. Een handvol wijnmakers besloot zich tegen deze trend te verzetten en over te gaan naar een kwalitatief hoogwaardige wijnbouw, waarbij de diversiteit van druivenrassen en respect voor het milieu werden benadrukt. De wijngaard van Saint-Mont ligt diep in het zuidwesten van Frankrijk en omvat de districten Aignan, Plaisance en Saint-Mont. In het zuiden grenst de wijnstreek aan Madiran en in het noorden aan de Bas Armagnac.

Aan weerszijden van de Adour liggen de wijngaarden op de unieke bodems van het departement Gers. Zij strekken zich uit over 46 gemeenten. De Pyreneeën en de Atlantische Oceaan bezorgen het gebied een apart microklimaat met veel koelte en extreem rijke gronden. Algemeen heerst er in de hele regio een milde temperatuur. Regenval daarentegen varieert sterk van west naar oost. Eind van de zomer en begin van de herfst is het meestal warm en droog, vooral door de zuidelijke foehn, de alpenwind die gedurende deze periode vaak waait. Dit levert volrijpe druiven. De rode wijnen leunen sterk aan bij deze van Madiran. Witte wijn reflecteert de aromatische weelderigheid van het appellatiegebied Saint-Mont.

UNIEKE STREEK De status van Saint-Mont is het resultaat van lang speurwerk in oude wijnpercelen, van het verzamelen van mooie rassen, waaronder haast verloren gegane Pyreneese variëteiten zoals de lambruscodruif, een wilde wijnstok die bewijst dat de Vitis vinifera hier al duizenden jaren voorkomt. Het dorpje Saint-Mont heeft behalve schilderachtige straatjes en een abdij met mooie romaanse kapitelen nog een andere attractie: de Cave des Producteurs Plaimont, een vereniging die ervoor zorgde dat een deel van de armagnacwijngaarden overschakelde op de productie van kwaliteitswijnen. Een stukje van de wijngaard is geklasseerd als historisch gebied, is 200 jaar oud en bezit een twintigtal druivenrassen waarvan sommige niet zijn geregistreerd. Het oudste perceel kreeg in

200-jarige wijnstok

juni 2012 officieel de status van monument. Er staan 21 verschillende druivenrassen waarvan sommige nooit eerder waren gezien. Deze ongeënte wijngaard is een overblijfsel van de wijnbouw uit vroegere tijden.

DE CREATIE VAN PLAIMONT Tot de aankomst van André Dubosc- een jongen uit de streek en afkomstig van een wijnbouwersfamilie - werd de opbrengst van de wijngaarden gebruikt voor het maken van armagnac. Met een aantal wijnbouwers bouwt Dubosc aan de heropbloei van de appellatie Saint-Mont, blaast hij de zoete witte wijnen van Pacherenc du Vic-Bilh opnieuw leven in en creëert hij droge witte wijnen van de Côtes de Gascogne. In 1979 besluiten de coöperaties van Plaisance, AIgnan et Saint-Mont hun krachten te bundelen en zo hun filosofie te versterken. Plaimont telt 1.000 leden waarvan 200 medewerkers in loondienst. De productie strekt zich uit over 5.320ha. Er worden jaarlijks 40 miljoen flessen verkocht. Het grootste deel betreft wijnen uit de appellatie SaintMont. Madiran, Pacherenc du Vic-Bilh en Côtes de Gascogne vormen het tweede luik. Baanbrekend is ongetwijfeld de beslissing van André Dubosc om druiven niet langer per kilogram te betalen maar wel op basis van hun kwaliteit. Hij is er rotsvast van overtuigd dat kwaliteit in de wijngaard gemaakt wordt. Met deze beslissing verplicht hij de wijnbouwers meer zorg te besteden aan hun druivenstokken. Rendementen worden kleiner en de druiven gezonder.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Manseng noir

PYRENEESE RASSEN De producenten van Plaimont streven ernaar het zuidwesten te herwaarderen. Zij werken met een ongebreidelde inzet aan het behoud van hun lokale druivenrassen. Het originele karakter van hun wijnen wordt inmiddels wereldwijd gewaardeerd, of het nu klassiekers zijn of uitzonderlijke wijnen. Tannat, pinenc (fer servadou) en cabernet franc leveren krachtige rode wijnen, tegelijk genereus en elegant. De meest voorkomende druif is tannat met 2.320ha. Het ras is een typische Pyreneese druif, bekend om zijn tanninegehalte. Deze donkerpaarse variëteit bezorgt de wijnen het kenmerkende strakke karakter dat soms taai en bitter kan zijn. Met een nauwgezette vinificatie en het rijpen in eikenvaten maakt men uitstekende cuvées. Net zoals tannat is pinenc (1.190ha) een druif met krachtige tannine, aroma’s van cassis en toetsen van paprika. Ook cabernet franc (1.350ha) kent een Baskische oorsprong en onderscheidt zich van de andere druiven door zijn aromatische finesse. Witte wijnen danken hun frisheid en minerale stijl aan petit manseng (1.130ha), gros manseng (3.020ha), colombard (5.700ha), petit courbu en arrufiac (enkele honderden hectaren). Alle rassen vinden hun oorsprong in het Baskenland. Exotisch fruit naast een mooie frisheid karakteriseren de zowel zoete als droge wijnen van de familie manseng. Colombard levert strakke wijnen met toetsen van pompelmoes. De rasechte arrufiac met hints van bitter wordt gemengd met manseng. Petit courbu is erg productief. Het ras levert finesse en minerale elementen aan de assemblage.

Lambruscowijnstokken Omdat vernieuwing Plaimont in het bloed zit, focust de coöperatie zich op een derde familielid van de mansengs: manseng noir. Hieruit ontstaat in 2014 de wijn Moonseng, een assemblage van merlot en manseng noir (IGP Côtes de Gascogne), een mooie aanvulling van het gamma.

LEVENDE WIJNBIBLIOTHEEK In 2002 legt de coöperatie een museumwijngaard aan. Deze levende bibliotheek waarborgt de eigenheid van de wijnen en de toekomst van de appellaties. Door middel van onderzoek en ontwikkeling van herontdekte inheemse rassen, een steeds zorgvuldiger beheer van de wijngaarden en eerlijke technieken, maakt men er de beste wijnen. De coöperatie beschikt over enkele unieke percelen met 37 oude druivenrassen. Negen werden geselecteerd voor verdere studie en worden getest voor vinificatie op grotere schaal. Manseng noir is hier een voorbeeld van. Boeiend is het onderzoek in Sarragachies, een perceel met een 20-tal pre-phylloxera druivenrassen waaronder miousap, de Gascogne versie van humagne blanche, en andere vooralsnog niet geregistreerde variëteiten. Het onderzoek richt zich vooral naar ziektes, aromatisch potentieel van de druiven en hun capaciteit om perfect te rijpen zonder al te veel alcohol te produceren. Recent werd de oeroude tardif geregistreerd en aan de lijst met wijndruiven toegevoegd. Zonder registratie is commercialisatie immers niet toegelaten. Nadine Raymond, hoofd van het researchteam, ziet in dit aromatisch ras een druif voor de toekomst. Omwille van haar grote resistentie tegen droogte kan de aanplant van dit ras een belangrijke optie zijn in het kader van de klimaatopwarming.

GEPROEFD LES GUEULES DE SAINT-MONT Les Gueules de Saint-Mont, de nieuwe cuvée van de coöperatie Plaimont, is in de eerste plaats een lofzang aan zijn wijnbouwers. Drie gebeeldhouwde gezichten prijken op de flessen. De wijn is net als zijn makers: uniek en authentiek. Door hun portretten op de flessen te zetten, spreekt de coöperatie zijn waardering uit voor de leden, hun oprechtheid en trots, en de liefde voor het terroir en de inheemse druivenrassen. Gueules de Saint-Mont wil hiermee de filosofie binnen de appellatie en haar acteurs kracht bijzetten. Zij willen het verschil maken en de strijd tegen globalisering en genetische erosie aangaan, en het ancestrale karakter behouden. Tannat (overwegend), pinenc, cabernet franc en cabernet sauvignon van drie verschillende bodemtypes, zijn de ingrediënten voor deze volbloed. De wijn pakt uit met een diepdonkere paarsrode kleur en is intens aromatisch met veel vers fruit als braam, bosbes, cassis en vlier. Nadien volgen kruiden en specerijen, zoethout, bittere chocolade en hints van leder. De smaak is diep met gebald fruit, sappig en gulzig. Zachte tannine en fijne zuren brengen structuur en bezorgen de wijn een ellenlange afdronk.

WIJN VERKRIJGBAAR BIJ INNOVINO www.innovino.be

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

PHÉLAN SÉGUR,

L U C W IEME C o m m a n d e r ij G e n t Fo t o's L i e v e C o l p a e r t , P h é l an -S é g ur, L e F i g ar o

EEN VERTICALE TERUGBLIK

r zijn zo van die wijnkastelen waarmee U als commanderij over de jaren heen een subjectieve, hechte band ontwikkelt. Voor Commanderij Gent is dat ongetwijfeld het geval met Château Phélan Ségur, gelegen op het plateau van Saint-Estèphe, tussen Château Calon-Ségur en Château Montrose. Het adres geeft aan ‘rue des Ecoles’ en ik geef grif toe dat ik graag dagelijks deze weg naar school was ingeslagen… Met zo’n ronkende namen als buren begrijp U ook dat we te maken hebben met de top van de appellatie Saint-Estèphe, die alleen petje af moet doen voor het flamboyante Château Cos d’Estournel met zijn wereldberoemde Oosterse hoektorentjes. En als één van ons die trouwe gehechtheid ook omzette in de aankoop van een jaarlijks kistje ‘Phélan’, dan kunt U alleen maar geduldig wachten tot die het moment rijp acht om een groepje leden van het eerste uur uit te nodigen voor een verticale proeverij van de voorbije 26 jaar. Dat gebeurde op 6 april jongstleden in Ronse, dat op dat moment compleet in de ban verkeerde van een heel ander soort extase: de Ronde van Vlaanderen.

HET FAMILIE EPOS EN DE GENTSE LINK Laat me vooreerst even teruggaan naar het begin. Commanderij Gent werd opgericht in 1994 - dat plaatsten we in de schijnwerpers in Ken Wijn-magazine nummer 30. Haar eerste wijnreis, hoe kon het toen ook anders, ging naar Bordeaux. Op het middaguur van 25 mei kwamen we aan op Château Phélan Ségur. We werden er super genereus ontvangen door Thierry Gardinier en zijn lieftallige echtgenote. Het buffet, voorafgegaan door een toast met champagne De Venoge, nam de allures aan van een gastronomische maaltijd en “reste gravé dans notre mémoire”, zoals de Fransen dat graag formuleren. Thierry kwam met zijn vader Xavier naar Commanderij Gent in mei 1997 om hun wijnen dan aan de hele groep voor te stellen. We proefden in 2003 de jaargang 1995 op een thema avond ‘St-Estèphe 95’. Thierry’s broer Laurent was eregast op ons tienjarig jubileum banket op 6 maart 2004. Groot was dan ook onze verbazing toen we in augustus 2017 in de krant lazen dat de Gardiniers hun prachtig kasteel met de omliggende 70ha wijngaard verkocht hadden

De kelders van Château Phélan Ségur

Château Phélan Ségur aan … een Gentenaar: Philippe Van de Vyvere, kasteelheer in Vinderhoute en topman van de Gentse havenholding Sea-Invest. Volgens de Tijd zou hij er minstens 30 miljoen euro voor op tafel gelegd hebben. Als u ook nog weet dat de man beste vriend was van de onlangs (3 december 2018) overleden Albert Frère van Cheval Blanc, dan zult u beter begrijpen waarom ook hij vond dat er een Bordelese parel aan zijn kroon diende te schitteren. Loopt de Schelde naar de Noordzee, dan stroomt voortaan de Phélanwijn ook een beetje naar Gent… En ondertussen had Thierry, de oudste van de drie broers Gardinier, zijn interesse voor de wijnbouw verlegd naar de daar toch sterk aan verbonden gastronomie. In 2001 kocht hij het driesterrenrestaurant Les Crayères in Reims en daarna het prestigieuze Parijse Taillevent in 2011, een tweesterrenrestaurant vlakbij de Champs-Elysées.

“GRAND CRU NE SUIS, BOURGEOIS ORDINAIRE NE DAIGNE” Eigenlijk is Château Phélan Ségur niet zó lang in het bezit geweest van de Gardiniers: amper 32 jaar (1985-2017). De wijn behoort ook

niet tot het selecte groepje van de vijf Grands Crus Classés 1855 die Saint-Estèphe rijk is (Cos d’Estournel en Montrose 2ième grand cru classé, Calon-Ségur 3ième, Lafon-Rochet 4ième en Cos Labory 5ième) om de eenvoudige reden dat het pas begin de 20ste eeuw zijn huidige naam kreeg. Maar het was wel één van de negen Crus Bourgeois Exceptionnels. Thierry Gardinier was de drijvende kracht achter de hervorming van het aan wildgroei lijdende Cru Bourgeois-systeem. Hij stond in 2003 aan het hoofd van een 18-koppige commissie die het aantal cru bourgeois van 490 naar 247 uitdunde. Het drietraps-systeem dat ze toen uitwerkten was echter een kort leven beschoren, want de massa processen die de ‘verliezers’ aanspanden, leidde al in 2007 tot het annuleren van dit klassement door de rechtbank van Bordeaux. ”On ne peut être juge et partie.” Het Cru Bourgeois-klassement is alleszins het woeligste van allemaal en er zit alweer een verandering in de pijplijn: een overstap van de huidige jaarlijkse toekenning naar een vijfjarig geldend klassement. Phélan Ségur heeft in alle geval, samen met Les Ormes de Pez en Haut-Marbuzet een hogere reputatie dan meerdere grand cru geklasseerde kastelen. Nog even meegeven dat Saint-Estèphe met zijn 1.230ha op een graves/

kiezel bodem ligt met wat meer klei dan de andere appellaties uit de Médoc. Ik keek wel even op toen ik las dat er naast de 56 onafhankelijke kastelen niet minder dan 80 producenten hun wijn aan coöperaties leveren.

GEPROEFD Aan onze Ronde Tafel beperkten we ons – zoals steeds – tot 10 wijnen die in twee reeksen van vijf werden opgedeeld. De eerste reeks met eerder oudere jaargangen, de tweede met jongere, maar niet ‘fanatiek’. We proefden blind, maar wisten wel welke jaargangen in de selectie zaten. Leuk om achteraf te raden welke millésime in elk glas verscholen zat. We startten met de tweede wijn Frank Phélan van 2002 als mondspoeler. Dat die second vin uit een toch eerder minder jaar de tand des tijds behoorlijk had doorstaan (hoewel wat uitdrogend in de finale), was veelbelovend. Een ding was alvast onmiskenbaar: het uitzicht van praktisch alle wijnen was zuiver, zonder vertroebeling én vooral opvallend jong. Slechts drie wijnen (1995, 1990 en 2001) verraadden hun leeftijd door hun bruin randje en mindere kleurconcentratie. We proberen per wijn eerder relevante impressies te geven dan gedetailleerde beschrij-

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

DEGUSTATIEBEURS

s en win n!

vingen. De eerste wijn 2008 bijvoorbeeld, vertoonde nog geen spoor van verkleuring en zette de toon met een mooi geëvolueerde boisé. Dat gegeven was voor mij persoonlijk de verrassing van de hele avond. Tijdens vroegere degustaties van (jonge) Phélans viel me telkens een zeer gemarkeerde torréfaction op. Die bleek in deze selectie overal prachtig geïntegreerd. Wat een opmerkelijk contrasterende wijn kregen we in glas twee! Een kransje van licht tertiaire toetsen rond heerlijke bourgogne-achtige fruitaroma’s met fijne dierlijke toets, een vleugje tabak en truffel. In de smaak werd die finesse bevestigd door een prachtige aciditeit en zijdezachte tannine. Grote, wat buiten de lijntjes kleurende klasse voor de 1990, een jaargang die hier op een unieke manier zijn reputatie waarmaakte. Dat vertaalde zich in scores tussen 15 en 17,5 (gemiddeld 16,7). Reeds in 1997 zei Thierry in Gent: “C’est un vin de grande richesse qui devrait remarquablement vieillir”. 2012, de jonge insteker in deze reeks met 50% cabernet sauvignon (CS) en 50% merlot (M), was al dadelijk als dusdanig gespot door zijn diepdonkere kleur met paarse rand, toetsen van chocolade en grafiet. Een volle krachtige smaak met veel vanille en mokka, zwart fruit, maar met toch een wat strenge en vrij korte afdronk. Hij strandde daardoor op de achtste plaats, met 15,8 net na de 1995 (16). Die wijn had iets minder tuilé en wat meer kleurintensiteit dan de 1990. Ingehouden maar complex in de neus vond ik hem heel mooi omwille van zijn klassieke evolutie met in de smaak het accent op de aciditeit met mooi geëvolueerde tannine. Nu perfect op dronk, op bijna 24-jarige leeftijd! De assemblage hier was 60% CS, 35% M en 5% cabernet franc (CF). Opmerkelijk: die laatste druif speelde vooral bij de wijnen van de jaren 1990 een rol (meestal 5%), in de jaren 2000 werd hij uit de blend gehouden, behalve 3% in 2005 en 2% in 2009. Afsluiter van reeks één was de 2005, die schiep al hoge verwachtingen qua uitzicht en aroma: kruidig, aards-rokerig, melkchocolade, wat cacao. De smaak was duidelijk door het hoge merlotgehalte van 50% getekend. Normaal neemt bij Phélan de cabernet sauvignon de overhand schommelend tussen 62% (2000) en een uitzonderlijke 47% (2005). De aanplant van het domein stemt hiermee overeen: 58% CS, 39% M, 1,5% CF en 1,5% petit verdot die blijkbaar niet meespeelt in de grand vin. Persoonlijk vond ik deze wijn het prototype van een Phélan Ségur op zijn hoogtepunt: gebald, maar niet té, vol met rijpe tannine. Hij kaapte dan ook een tweede plaats weg met 17,3 wel te delen met de 2001 en 2009. Wijn zes bleek de 2000. Hij kon de proevers maar matig bekoren (geen enkele score boven de 16, gem. 15,6). Hij was wat korrelig van textuur, enerzijds vrij jong overkomend maar niet echt versmolten. Bovendien miste hij wat diepgang. Ik moet bekennen dat het zo geroemde millésime

VOOR DE LIEFHEBBERS VAN LIJSTJES Plaats

Organisatie: info@commanderijkempen.be • www.commanderijkempen.be

Gemiddelde score

Jaargang

15,35

2008

15,64

2000

15,85

2012

16,00

1995

16,35

1998

16,71

1990

17,35

2005

17,35

2001

17,35

2009

17,78

2016

slaagden er dan ook in om aan de helft van de wijnen de juiste jaargang toe te kennen. En nog iets: de score vork (min/max) voor elke wijn was meestal zeer klein wat een verbazende unanimiteit in de appreciaties bewijst. Een ding is zeker: we beseften zonder meer dat we hier een uitzonderlijke proeverij van een zeer grote bordeauxwijn meegemaakt hadden. Uitzonderlijk qua kwaliteit, maar wellicht ook qua éénmaligheid. Naar de toekomst toe zullen dergelijke uitgebreide bordeauxreeksen geconfronteerd worden met een nog moeilijk haalbaar prijskaartje. Happy few!

De verticale tegen het licht gehouden 2000 mij niet zó nauw aan het hart ligt, maar ik weet dat velen onder U dit zullen tegenspreken. Negende plaats helaas. Opnieuw een groot contrast met de 2001 die erop volgde. Hij zag er misschien een tikkeltje ouder uit, maar wat een intense, complexe neus met alles wat men van een wijn van de linkeroever mag verwachten. Zeer mondvullend én subtiel geëvolueerd, en dat met 60% cabernet, goed voor een tweede plaats en een paar lyrische 18/20 quotaties. Geen verrassing bij de ontbloting, want velen onder ons hadden een kistje van dit indertijd zwaar onderschatte millésime op de kop kunnen tikken. De 1998 dan, de oudste in reeks twee, maar nog intens donkerrood met zelfs gekleurde tranen, viel ook sterk op door zijn nog steeds rijpe fruitige geur, die aan een warm rijp jaar deed denken. Die fruitigheid kwam ook mooi terug in de smaak. Een mooi gebalanceerde wijn met misschien wat minder materie, wat zijn midscore van 16,3 misschien verklaart. Een zesde plaats die zijn leeftijd wat oneer aandoet. En dan kwam de jeune premier 2016 op de proppen (55% CS, 45% M). Velen vermoedden

het al onmiddellijk. Met grote viscositeit en intensiteit een gekleurd tranengordijn achterlatend, spatten de superjonge rijpe aroma’s uit het glas, gevolgd door cassis, mokka, chocolade en een frisse kruidigheid. In de smaak maakte hij dit alles retro-olfactief waar en leverde een wijn af met nu reeds een verbluffend evenwicht en drinkbaarheid. Un grand millésime die nu al super genot bezorgt en verder is het alleen maar dromen van wat dit over tien of twintig jaar zal worden. We sloten de proeverij af met de alweer zeer mooie 2009, die als derde ex-aequo de tweede plaats wegkaapte met 17,3. Een goed beeld van het millésime 2009 dat bekend staat voor zijn weelderig fruit en vlugge drinkbaarheid. Mooie rijpe materie, veel rood fruit, evenwichtig en harmonieus. 58% CS, 40% M en 2% CF. Als kers op de taart, of juister bij de kaas, kregen we van Renaat nog de klassiek gestileerde 2004 ter afronding. Een conclusie die zich trouwens opdringt, is dat in deze verticale proeverij de reputatie die elk bordeaux millésime met zich meedraagt globaal gezien bevestigd werd (op de 2000 en 2008 na). Een drietal proevers

DE GEHELE GARDINIER FAMILIESAGA VIND JE DIGITAAL IN DIT ARTIKEL VAN LE FIGARO: http://www.lefigaro.fr/entrepreneur/2016/12/21/0900720161221ARTFIG00056-depuis1926-les-gardinier-changent-demetier-a-chaque-generation.php

Thierry Gardinier (R) en zijn broer Laurent (L)

DE PRIJSEVOLUTIE: Phélan Ségur kostte rond de eeuwwisseling ongeveer € 20. Het domein ging mee in ‘de grote sprong voorwaarts’ in Bordeaux 2005: € 36. Hij maakte daarna in 2008 een opmerkelijke duik naar € 25, om het jaar daarop terug naar € 34,5 te klimmen. Spijtig genoeg ontbrak de 2010 (€ 37 tot € 44,5) in de proeverij. De 2016 kwam in primeur uit aan € 45, maar haalt nu al de € 60.

De kurken van alle geproefde wijnen

GEPASSIONEERDE WIJNMAKERS IN LUIK EN HOEI M A R K D E B A C K ER C o m m a n d e r ij E r a s m u s Fo t o's M ar k D e B a c k e r, Patricia Verstraete

‘DE KLEUR VAN UIENSCHIL MET EEN SMAAKJE VAN VUURSTEEN’ Het verhaal van de wijnen van Luik en Huy schrijft als een boek. De wijnbouwgeschiedenis in de streek is boeiend en zorgt mede voor een bloeiende economie. Pas in de 7de eeuw worden de eerste wijngaarden aangeplant in Amay. Daarna ook in Huy of Hoei waar in 980 de wijngaard ‘Grands Malades’ één van de grootste en beroemdste domeinen van Wallonië is. Later worden ook druiven aangeplant in Vivegnis op de hellingen van de oevers van de Maas ten noorden van de stad Luik. De wijnen uit de regio werden beschreven als ‘de kleur van uienschil met een smaakje van vuursteen’.

Clos de la Bouhouille

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

WIJNBOUW VANDAAG OVER DE TAALGRENZEN HEEN In 1962 beslissen twee gepassioneerde Belgen, die elkaar niet kennen, om hun eerste wijnstokken aan te planten. Jan Bellefroid deed als hobbyist een aanplant van 200 stokken müller-thurgau in Borgloon. In datzelfde jaar koopt Charles Legot, architect, de historische wijngaard Clos Bois Marie in Huy om daar zijn woonhuis te bouwen en blaast tegelijk nieuw leven in de wijngaard. Deze feiten betekenen een nieuwe start van de Belgische wijnbouw, want vanaf dan verschijnen er meer en meer wijngaarden in Haspengouw, Hageland en Wallonië. In 2004, mede onder de impuls van José Happart, toenmalig Waals minister van landbouw, werden twee herkomstbenamingen boven de doopvont gehouden: de AOC Côtes de Sambre et Meuse en de IGP Vin de Pays des Jardins de Wallonie. De eerste is selectiever op gebied van toegelaten druivenrassen, opbrengst en oorsprong van de druiven. De tweede laat toe om overal in Wallonië wijnen te maken. Pas in 2008 werden de AOP Crémant de Wallonie, die slechts vier Vitis vinifera druivenrassen toelaat en manuele pluk verplicht, en ook de AOP Vin Mousseux de Qualité toegevoegd. In 2013 werd in België 5,500hl wijn geproduceerd op een oppervlakte van 184ha. In 2018 produceerden 140 wijnbouwers op 383ha bijna 20,000hl wijn. Daarvan komt meer dan de helft uit Wallonië.

een perfecte ligging en een grote geologische verscheidenheid kan dit alleen maar tot kwaliteit leiden.

GEOLOGISCH LAPPENDEKEN MET BOURGONDISCHE GELIJKENISSEN De wijnroute in de vallei kronkelt langs de rivieren Maas en Vesder en leidt ons langs prachtige steden als Huy, Visé, Luik en idyllische dorpen als Oupeye, Olne, Soiron, Chaudfontaine, Dalhem, Warsage en Ans. De grote geologische verscheidenheid biedt de wijnbouwers de mogelijkheid om zich te onderscheiden door de specifieke ondergrond, invloed op de druif en expressie ervan in de wijn. De regio lijkt bijna op een Bourgondisch lappendeken. Dichtbij de Nederlandse grens, onder Maastricht en langs de Voerstreek, vindt men vooral de invloed van het bekken van de Rijn met diepe krijtlagen en véél alluviale afzettingen. Op de linkeroever van de Maas, dichter bij de stad Luik, liggen leisteen, schalie en andere minerale lagen op de uitlopers van het Massief van Brabant. De rechteroever van de Maas wordt gekenmerkt door lagen klei, mergel en kalkafzet-

tingen. Een mooi voorbeeld is de streek rond Dalhem, met zijn zogenaamde Terrasses Mosanes. Dit zijn oude rivierterrassen die vol klei en leem zitten. De rijke landbouwgronden zijn bezaaid met grote fruitteeltbedrijven, op de heuvels kleinere dorpen, geïsoleerde boerderijen, bosjes (‘bocage’) en lange rijen hagen. De huizen zijn gebouwd met grote kalkstenen. Iets verder ligt het land van Herve op een kalkplateau en herrijst de steenkoolmijn van Blegny vandaag als historisch erfgoed. In de streek van Olne, langs de oever van de Vesder, en aan de bronnen van Chaudfontaine rijst de Vaux-sous-Chèvremontheuvel tot zo’n 240 meter hoog. Hier opnieuw schist- of schalielagen met onderliggend drainerende kalkformaties. Meer landinwaarts naar Huy en Condroz worden de leemgronden vermengd met zandsteen die bovenop dikke kalklagen liggen. De betere wijngaarden in Huy liggen op een smalle strook bruine schist die de vallei kruist. Krijt, klei, kalk, mergel, schalie en kolen vormen samen deze unieke geologische samenstelling van de regio. Door in te spelen op de diversiteit in de ondergrond krijgt elke wijnmaker de mogelijkheid zijn eigen unieke wijn te maken. Ligging van de wijngaard, invloed van de weerselementen en kennis van de wijnmaker bepalen vaak meer de keuze tussen Vitis vinifera en hybride druivensoorten.

De wijnbouw is in Wallonië aan een gestage opmars bezig. Er wordt zowel gewerkt met Vitis vinifera soorten als met inter-specifieke soorten of zogenaamde hybriden. Tijdens de gesprekken met de verschillende wijnmakers bleek al snel dat het huidig wetgevend kader van de herkomstbenamingen niet meer aangepast is aan de talloze vernieuwingen en dat de meeste wijnbouwers er geen gebruik meer van maken. Pierre Rion deed als voorzitter van de Waalse wijnbouwers een voorstel aan de overheid: “l’élargissement de la liste des cépages autorisés, une simplification de nom de l’appellation Vin de Pays des Jardins de Wallonie mais surtout la lisibilité de l’origine des raisins contenus dans la bouteille”. Benieuwd hoe en wanneer de wetgeving aangepast zal worden. Vandaag zijn er zo'n 23 commerciële wijndomeinen actief in en rond Luik, daarnaast zijn nog talloze wijnhobbyisten bezig met het maken van wijnen. Met zo’n historisch erfgoed,

Geologie Maas en Vesdre

ONTMOETING MET DE WIJNBOUWERS VAN LUIK EN HUY CLOS DU BOIS MARIE, HOEI, OVER VRIENDSCHAP EN WIJN

De wijnen van Clos du Bois Marie drink je met vrienden

Onder impuls van de architect Charles Legot werd in 1965 de oude wijngaard opnieuw aangelegd op de steile flanken aan de oevers van de Maas. Een fantastisch zicht op de vallei, op de stad Huy, op zijn kathedraal en de koeltorens van Tihange. Een unieke en historische wijngaard, op het zuiden georiënteerd en gelegen op een laag bruine schist/schalie, op een strook van slechts een 50-tal meter breed. Na zijn overlijden in 2007 werd de wijngaard beheerd door Alain, Marcel en Michel, drie vrienden die het project samen voortgezet hebben. Zij maken van de oude ranken drie wijnen. Een blend van müller-thurgau, pinot gris en chardonnay, een monocépage chardonnay en een schuimwijn Bulles de Huy. De laatste flessen werden gebotteld in 2018, want de 30 are van het perceel ‘Clos de la Règle’ werden verkocht na het overlijden van de weduwe Legot. De nieuwe eigenaar, notaris Declerck, staat voor een mooie uitdaging: de bijna 50 jaar oude ranken rooien, nieuwe terrassen aanleggen en nieuwe wijnstokken aanplanten. Ondertussen hebben de drie vrienden aan de overkant van de weg een nieuwe wijngaard van 30 are aangelegd. Het perceel ‘Hautes Vignes’, waarvan de naam reeds in de 16de eeuw gebruikt werd, ligt op diezelfde strook schalie, met een ideale afwatering. Hier staan voornamelijk hybride soorten als johanniter, phoenix en rondo aangeplant, maar ook één Vitis vinifera, met name gamaret. De uit Zwitserland afkomstige druif is goed resistent tegen ziektes. Daarnaast ook nog een paar rijen divico, een kruising tussen bronner en gamaret. De keuze voor de inter-specifieke kruisingen is gedaan omdat deze beter bestand zijn tegen mogelijke ziektes, voornamelijk schimmels. Dit helpt om behandelingen met sulfiet en koper tot een minimum te beperken. De jonge ranken zijn goed voor zo’n 2000 liter wijn. Vanaf eind 2019 moeten de drie wijnmakers op zoek naar een nieuwe wijnkelder. Tijd voor een nieuw wijnverhaal in Huy.

SEPTEM TRIONES, CHAUDFONTAINE, EXCENTRIEK? Chaudfontaine ligt aan de Vesder rivier en was ooit een van de forten die Luik moesten verdedigen. De stad bezit de enige warmwaterbron in België. Hier heeft Jean Galler, de bekende chocolatier, maar vandaag ook bakker en wijnmaker, aan de rue des Anglais zijn eigen wijngaard aangelegd. Op de naar het zuiden gerichte flanken van de Vaux-sous-Chèvremont heuvel, in het gehucht ‘la Haie du Loup’, werden de ranken aangeplant op een noord-zuidas om zo volop van de zonnestralen te kunnen genieten. Septem Triones is afkomstig van het Latijnse woord 'septentrional', de 7 sterren uit het sterrenbeeld de Grote Beer die het Noorden aanduidt. De wijngaard is gelegen in de 'région septentrionale'. Bij het beheer van de planten wordt rekening gehouden met de stand van de sterren en de planeten. De filosofie van het domein draait rond respect voor de natuur en het zoeken naar natuurlijke evenwichten. Het is duidelijk dat biodiversiteit hier centraal staat. In 2007 werden de eerste ranken aangeplant die volgens bio- en biodynamische principes geteeld worden. Op het domein staan meer dan 30 verschillende druivenrassen, allemaal Vitis vinifera, een mix van zowel mediterrane als noordelijke variëteiten. Mille Jérome, een wijnbouwer uit de Champagne, is sinds 2019 verantwoordelijk voor het beheer en het wijnmaken nu Justine Galler, de dochter, een andere richting uitgegaan is. Meeldauw blijft ook hier de grootste uitdaging. Sporadisch sproeien met sulfiet en koper blijft noodzakelijk. De wijnen vallen bewust niet onder de AOP/BOB-wetgeving. Slechts een duizendtal flessen worden gebotteld per jaar. Het zijn exclusieve wijnen aan premiumprijzen, die voor € 50 tot € 90 toch vlotjes verkocht worden. De schistrijke en goed drainerende ondergrond geeft zéér minerale wijnen.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

ONTMOETING MET DE WIJNBOUWERS VAN LUIK EN HOEI LES COTEAUX DE LA LÉGIA, ANS, ITALIAANSE PASSIE In Ans ligt een unieke stadswijngaard met een rijke geschiedenis. Vandaag is opnieuw zo’n 4000 m2 aangeplant die nog verder wordt uitgebreid. Onder de wijngaard ligt een mysterieuze grot en kronkelen de ondergrondse gangen van de Légia, een rivier die in de 16e eeuw nog de watermolens aandreef. Tegenwoordig is de natuurlijke loop van de rivier omgeleid. Wat rest zijn nog twee oude waterputten. De toekomst ziet er groots uit dankzij de vele projecten van Salvatore Carvona, de enthousiaste en erg sympathieke eigenaar. De grot werd recentelijk uitgehouwen en de ondergrondse gangen worden nu klaargemaakt voor het opslaan van de wijnen. De constante temperatuur van 12 °C zal de schuimwijnen ten goede komen. Naast de 2000 bestaande stokken gewürztraminer, pinot noir, pinot gris en merlot zijn zo'n 600 nieuwe stokken chardonnay recent aangeplant. De auxerroisdruiven werden vervangen door 100 stokken siège. Voor alle druiven werd gekozen voor SO4-onderstokken. De nieuwe chardonnay zijn vroegrijpe klonen om hiervan op termijn schuimwijnen te maken. De druivenstokken wortelen hier diep in een laag schist met heel wat keien en silex in de bovenste lagen. Salvatore kreeg de liefde voor de wijnbouw toch een beetje mee van thuis. Zijn familie kweekte in zijn thuisland Sicilië nero d'avola druiven die verkocht werden aan de nabijgelegen coöperatie. Zelf groeide hij echter op in de streek van Ans en Val-Saint-Lambert en is nu al 12 jaar actief bezig met wijn. Naast zijn hoofdberoep in ICT doet hij het meeste werk in de wijngaard en de wijnkelder toch zelf. Alleen in september krijgt hij hulp van extra plukkers. Alle soorten wijnen, zowel rood, wit, rosé, en zoet, alsook versterkte wijnen worden hier gemaakt. 2018 was een moeilijk wijnjaar. De pinot gris mist wat frisse toetsen en is vrij alcoholisch. De edele gewürztraminer wordt enkel droog gevinifieerd en geeft wel mooie exotische aroma’s vrij na het walsen. De pinot noir, gekleurd met dakapo, is expressief in de neus, met toetsen van vlierbes en vooral veel rood fruit. Als wijnmaker is hij fier op zijn vrij unieke blend van pinot noir met mer-

lot. Die merlot heeft wat meer nood aan zon en warmte en staat daarom aangeplant tegen een muur, pal op het zuiden. Naast merlot gebruikt Salvatore ook de dakopa druif om te blenden met pinot noir. De dakopa, een Duitse kruising van deckrot en blauer portugieser is een tanninerijke druif, neutraal van smaak en aroma en dient om rode wijnen donkerder te maken. Het Italiaanse woord 'da copa' staat voor 'extra' en dat is wat je als wijnliefhebber hier zeker krijgt.

Boven de waterputten van de Légia vertelt Salvatore Carvona de geschiedenis van zijn Luikse stadswijngaard

Benoit Hegge van Domaine des Marnières voelt zich "un vitisculpteur de vin et des paysages"

DOMAINE DES MARNIÈRES, WARSAGE, EEN VITISCULPTEUR VAN WIJN EN LANDSCHAPPEN Eén van de pioniers in het land van Herve is Benoît Hegge. Hij was de eerste fruitteler die daar in 1995 gestart is met wijnbouw. Vandaag bezit hij al 3 wijngaarden, samen zo'n 2,5ha. Alles is begonnen net tegen de taalgrens, met een kleine wijngaard achter zijn huis aan de Chemin du Bois du Roi in Warsage (Weerst). Hier staan uitsluitend witte druiven aangeplant. Hybride rassen bestonden toen nog niet in België en dus staan er chardonnay, pinot noir, pinot gris, auxerrois en siegerrebe geplant tegen een achtergrond van oude appelen perenbomen. In 2003 deed hij een uitbreiding dichtbij de ferme de la Marnière. Een professioneel met gps-precisie aangelegde wijngaard van 2ha staat beplant met pinot gris, siegerrebe, chardonnay en pinot noir. De wijn-

In mei 2019 heeft hij opnieuw nieuwe aanplantingen gedaan, ditmaal in de vlakte aan de Thier Saive. Deze nieuwe wijngaard heeft slechts een lichte helling. Er staat vaak een stevige uitdrogende wind in de vlakte. De kalkrijke bodem zorgt voor een perfecte drainage. Tussen de ranken, opnieuw met gps-precisie aangeplant, is gras gezaaid en wordt het onkruid manueel gewied. Hier staan voornamelijk pinot noir, gewürtzraminer en ook zweigelt. Van deze laatste zo’n 500 stokken, aangeschaft via Thomas Leitner, kleinzoon van Fritz Zweigelt en zelf ook een gerenommeerd wijnmaker in Oostenrijk.

gaard ligt op een mergelbodem onder het fort Aubin-Neufchateau tussen de rue de Marnières en rue du Colonel d'Ardenne. In dit glooiende landschap komt Benoît het meest tot zijn recht en mag zich terecht "un vitisculpteur de vin et des paysages" noemen. Deze wijngaard op een hoogte van 200-250 meter heeft een stevige hellingsgraad van 25 tot 28% waarop een drietal klimaatzones te onderscheiden zijn. De chardonnay ranken staan aangeplant op de heuveltop, op een krijt- en mergellaag, Beneden in het dal, staan de pinot noirdruiven.

we rassen, waarvan 3.500 pinot noir. Vandaag maakt hij voornamelijk stille wijnen. Vroeger maakte hij met druiven van de oudste wijngaard ook Vin de Paille, maar daar is hij omwille van het intensieve werk mee gestopt. In 2017 was er een eerste crémant rosé en in 2018 1000 liter schuimwijn volgens de methode traditionnelle. Met enige fierheid mag gesteld worden dat pinot noir zijn specialiteit is. Een pinot noir ‘élevé selon la méthode bourguignonne mais vinifié à la bordelaise, avec fermentation malolactique’. Zijn pinot noir-druiven worden geoogst rond 10 en niet later dan 20 september, met een rendement van 25hl/ha. Voor het opvoeden van de wijn gebruikt hij nieuwe eiken vaten van 220 liter.

Alles is geënt op SO4-onderstokken en de enkelvoudige guyot wordt als snoeitechniek gebruikt. Als fruitteler weet Benoît perfect wat zijn druiven nodig hebben en zoekt hij telkens naar de juiste balans tussen magnesium en kalium. Met een ‘lutte intégrée’ gebruikt hij enkel kleine hoeveelheden koper en zwavel tegen de bijna onvermijdelijke schimmelziektes. Zelf gaat hij prat op zijn hoge wijnranken. Voldoende wind zorgt mede voor een gezond bladerdek waardoor de fotosynthese zijn werk kan doen om genoeg suikers aan te maken.

Van zijn 12.000 stokken zijn er 3.000 chardonnay en zo'n 7.500 blau-

Zijn wijnetiketten hebben evenveel voor- als tegenstanders. Het etiket werd ontworpen door een lokale kunstenaar die beneden aan de wijngaard woont. Op de fles staat ook een afbeelding van een oud zilveren of gouden muntstuk, naargelang de cuvée. De enige munt met de zegel van het graafschap Dalhem door Jan I van Brabant in 1282 geslagen.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

ONTMOETING MET DE WIJNBOUWERS VAN LUIK EN HOEI CLOS DE LA BOUHOUILLE, BLEGNY, BUBBELS VAN EEN AUTODIDACT In het begin van de jaren 2000 gaf opa ‘Nonno’ een paar wijnstokken aan Nicolas Ferrara. Verrast door de druivenopbrengst, ging hij zich toeleggen op de wijnbouw. Clos de la Bouhouille ligt op de oostelijke helling van de Maas tegenover de Blegny-mijn. Deze oude koolmijn, samen drie andere sites Bois du Cazier, Bois-du-Luc en Grand Hornu, worden sinds juli 2012 door de Unesco erkend als wereldpatrimonium. De wijnstokken van Nonno bleken achteraf de onbekende schuylerdruif te zijn. De Vitis vinifera 'Schuyler' is een blauwe tafeldruif met tamelijk dikke vruchten. Deze zoete blauwe druif verlangt naar een beschutte en warme plek in de tuin, best een zuidermuur. De bodem moet kalkrijk en kleiachtig zijn. Na DNA-onderzoek aan de Universiteit van Montpellier bleek dit een kruising tussen de primitivo en de ontariodruif. Van deze familiale druif zijn enkel nog een paar pieds francs overgebleven. Ondanks het feit dat de druif geen last had van ziektes, maar wel van wespen tijdens het rijpen, ging de zoektocht verder.

wijnstokken. De wijngaard heeft geen biolabel, maar alles wordt wel biologisch geteeld. Tussen de ranken groeit het gras weelderig en in de rand staan bloemen. Door de keuze van meer resistente rassen kan het gebruik van SO2 beperkt worden. De wijnen worden niet onder een bepaalde herkomstbenaming gecommercialiseerd. In de garage werd een nieuwe wijnkelder gebouwd met eigen druivenpers en een paar gyropalletten. Alle schuimwijnen blijven minimaal negen maanden sur lie liggen. Het domein werd opgericht door vier aandeelhouders: Valérie Scheen, Julie Ferrara, Nicolas Ferrara et Morgan Martini, aangevuld met coöperanten. Vrienden, familie en andere wijnliefhebbers ontvangen door hun coöperatief aandeel elk jaar een gratis fles en korting bij hun aankoop. Een voorbeeld van coöperatieve financiering.

Ferrara is een jonge autodidact: zelf lezen, opzoeken, proberen en dan goede wijn maken. Valérie, zijn echtgenote, drinkt enkel 'des bulles' dus maakte hij daarvan zijn specialiteit. Zo’n 10 jaar geleden liet hij inzolia druiven overkomen uit Sicilië om er schuimwijnen van te maken. De 1.000 flessen, gemaakt volgens de traditionele methode met tweede gisting op fles, gingen uitsluitend naar vrienden en familie. In 2017 werd aan de overkant een nieuwe wijngaard van een hectare aangeplant en de bedoeling is om snel naar drie hectare te gaan om zo’n 15,000 tot 20,000 flessen te produceren. De ambitie naar 5ha ligt om de hoek. Initieel werd er gekozen voor pinot gris, schuyler, chardonnay en auxerrois, maar de nieuwe aanplantingen zijn allemaal inter-specifieke variëteiten als solaris, johanniter, souvignier gris. In 2018 werd een eerste succesvolle pluk gedaan van de jonge

De blauwe Vitis vinifera 'Schuyler' en 'la Houille' (de steenkool) maken de geschiedenis van Clos de la Bouhouille

VIN DE LIÈGE, OUPEYE, MEDAILLEWINNAAR Deze supermoderne wijncoöperatie is een veelvuldig winnaar van gouden, zilveren en bronzen medailles. In 2019 werden vijf wijnen door de VVS bekroond met een medaille ‘Beste Belgische Wijn’. Alle wijnen zijn modern in stijl; alle flessen zijn voorzien van gestileerde etiketten. Het domein staat voor biologische teelt. Er wordt enkel gewerkt met hybride rassen: johanniter, solaris, muscaris, souvignier gris, cabernet cortis en pinotin staan verspreid over zes verschillende wijngaarden in de buurt. Het domein produceert zowel schuimwijn, rode, witte, rosé als zoete witte wijnen. Reeds in 2011 ontstond uit de activiteiten van vzw La Bourrache een leerbedrijf dat de gronden op de heuvels van Luik gebruikt, het idee om hier wijnbouw te starten. Het domein Vin de Liège heeft een goede reputatie vanwege de uitstekende wijnen, de maatschappelijke betrokkenheid en milieuvriendelijke biologische werkwijze. De wijngaard beslaat maar liefst 12ha in Heure-le-Romain en Eben-Emael, en ligt verspreid over zes verschillende percelen, elk met een eigen terroirexpressie. De wijngaard ‘Fragnay’ is volledig oostelijk gericht en ideaal voor de productie van geconcentreerde witte wijnen. De zanderige ondergrond werkt goed drainerend, maar zorgt ervoor dat bij hete zomers de wijnstokken wel afzien. De aangeplante johanniter wordt gebruikt voor de cuvées l'Insoumise en Ô de Craie. Op het meest winderige stuk werd solaris aangeplant. Deze sterke groeier is gevoelig voor edelrot. In de goede jaren ideaal voor de productie van ‘vendanges tardives’ en hun zoete wijn Orchis. Het grootste perceel ‘La Carrière’ is 4ha groot, zuidoostelijk gericht en ligt in een oude kalkgroeve. De kalk is hier fijn en gemengd met klei. Heure-le-Romain was bekend voor de ontginning van krijt. In het Waals spreekt men hier nog van Pays des Crôy'tis, het land van de krijtwerkers. De souvignier gris wordt gebruikt voor het maken van de cuvées L'Insoumise en Contrepoint. Van de muscaris wordt de beroemde wijn 'Notes Blanches' gemaakt. Het vlaggenschip van het domein is helaas vaak snel uitverkocht. Daarnaast nog een paar rijen pinotin, bestemd voor de fijne en kruidige rode wijn Odyssée. Voor de ‘Grand Aaz’ werd op een moeilijk te bewerken grond in 2014 souvignier gris, johanniter en muscaris aangeplant. Op deze oost-zuid gerichte wijngaard vindt men veel silex in de ondergrond. Recent is de aanplant voor ‘Le Séminaire’ op een perfecte zuid-oostligging. Op de zéér drainerende ondergrond werden enkel rode soorten als cabernet cortis en pinotin aangeplant. Vandaag zijn het nog jeunes vignes, maar deze wijngaard wordt beschouwd als de toekomst van Vin de Liège. Hier zijn ook een paar experimentele aanplantingen met hybride soorten als VB Cal 6-04, VB 37-2, riesel, divico en cabernet jura. Benieuwd naar wat dat zal brengen in de toekomst.

Vin de Liège: een voorbeeld van coöperatieve en moderne wijnbouw

® LOUIS ROEDERER - À LA RECHERCHE DE L’ŒUVRE

RIESLING UIT DE LAGE LANDEN

DE RIESLING TAFEL M A RC RO O V ERS Fo t o's P e t e r D o o m e n

BOB IN NEDERLAND EN BELGIË

Stefaan Soenen heeft zich de laatste jaren geprofileerd als ware ambassadeur van Belgische en Nederlandse wijnen. Niet alleen schreef hij een reeks over de belangrijkste Belgische wijndomeinen in Perswijn, ook op zijn Facebooktijdlijn heeft hij het met de regelmaat van een klok over de kwaliteit van wijnen van de Lage Landen. Voor de wijnliefhebber een ware ontdekking, want veelal geldt nog steeds: onbekend is onbemind. Ook met de organisatie van de "wijntafels" heeft Stefaan baanbrekend werk verricht. De bedoeling is telkens om kennis te maken met een bepaalde soort wijn uit de Lage Landen, in relatie met referentiewijnen van die soort. Zo werd in 2016 de pinot noir-tafel gehouden bij wijndomein Bon Baron en in 2017 werd pinot gris onder de loep genomen in wijndomein Aldeneyck. Verslagen hiervan kan u vinden in Ken Wijn-magazines 26 en 28.

In België zijn tot op heden 10 beschermde benamingen erkend: 8 BOB's (beschermde oorsprongsbenaming) en 2 BGA's (beschermde geografische aanduiding): • BOB Hagelandse wijn • BOB Haspengouwse wijn • BOB Heuvellandse wijn • BOB Maasvallei Limburg (sinds 2018, grensoverschrijdend met Nederland) • BOB Vlaamse Mousserende Kwaliteitswijn • BOB Côtes de Sambre et Meuse • BOB Crémant de Wallonie • BOB Vin mousseux de qualité de Wallonie • BGA Vlaamse landwijn • BGA Vin de pays des Jardins de Wallonie In Nederland bestaan er voorlopig vier BOB's: • de grensoverschrijdende BOB Maasvallei Limburg (2018) • BOB Mergelland (2018) • BOB Oolde (2018) • BOB Vijlen (2018)

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Er lopen nog twee registratieaanvragen voor een BOB: BOB Ambt Delden en BOB Achterhoek Winterswijk. Voor elke provincie in Nederland is een BGA (beschermde geografische aanduiding) voor wijn geregistreerd, daar zijn er dus 12 van. Het gaat telkens om "Landwijn" uit de betreffende Nederlandse provincie. De aanplant van riesling in de Lage Landen was tot voor kort nagenoeg onbestaande. Volgens cijfers van de FOD Economie zijn er in 2017 (meest recente cijfers) 4,97ha van deze druif aangeplant, wat voor dat jaar 2.630 liter "erkende wijn" opbracht. Dat is slechts een fractie van de totale wijngaardoppervlakte in België, die in 2017 347,87ha besloeg, en wat goed was voor een totale productie van zo'n 950.000 liter wijn. Nochtans is riesling toegelaten in alle BOB's, uitgezonderd in BOB Crémant de Wallonie. In 2017 telde Nederland 92 bedrijven met wijndruiventeelt, vier meer dan een jaar eerder. Ook het areaal wijndruiven nam licht toe tot 157ha. Over de aanplant van riesling zijn geen cijfers te vinden. Alles bij elkaar groeit er in de Lage Landen dus ongeveer 10ha riesling.

RIESLING IN DE LAGE LANDEN Riesling in de Lage Landen is een recent fenomeen, en de competitie aangaan tussen wijnen afkomstig van een jonge aanplant tegenover gevestigde waarden, waarvan de druiven al een veelvoud aan jaren oud zijn, is ronduit gedurfd. Op 21 juli verzamelden wijnmakers en wijnschrijvers zich in Maastricht, bij Wijngaard Apostelhoeve, bakermat van riesling in de Lage Landen. Aanwezige wijnmakers waren Matthieu en Robin Hulst van Wijngaard Apostelhoeve (NL), Math Bollen van Wijngoed Hoeve Nekum (NL), Harry Vorselen van Wijngoed Thorn (NL), Luc Creusen van Domein Steenberg (NL), Johan Jacobs van Wijndomein Thilesna (BE) en Karel Henckens van Wijndomein Aldeneyck (BE). Peter Nijskens van Wijndomein Gloire de Duras (BE) liet zich verontschuldigen omdat het opendeurdagen waren op het wijngoed. De wijnjournalisten: Mariëlla Beukers (NL), wijnblogster en auteur van het boek "Wijn van Eigen Bodem" over Nederlandse wijn; Erik Sauter (NL), wijnschrijver voor Proefschrift, wijnhandelaar; Thijs Akkerman (NL), gastblogger voor Anne-Wies.nl, Wine & Foodblog; Peter Doomen (BE), nationaal wijnmeester Vlaamse Wijngilde, redacteur van tijdschrift Ken Wijn, auteur "Wijn van Eigen Bodem" over Belgische wijn; Gido Van Imschoot (BE), culinair journalist, schrijver

van acht wijnboeken waaronder "Welkom op ons domein" over Belgische wijn; Peter Depré (BE), lesgever Syntra, Sommelier-Conseil, Elzaskenner; Stefaan Soenen (BE), wijnjournalist Perswijn, blogger; en Marc Roovers (BE), wijnblogger, schrijver van de Rieslingblog "Vrienden van de Riesling" en wijnblog "Wijnkrabbels". Benchmarks De rieslings uit de Lage Landen werden blind geproefd en vergeleken met "benchmark" rieslings van over heel de wereld. Aan de wijnschrijvers werd gevraagd om een referentiewijn te selecteren en mee te brengen. Uitgangspunt van Stefaan was om een zo eerlijk mogelijk vergelijk te maken. Het heeft immers geen zin om wijnen van een jonge aanplant in België of Nederland te vergelijken met een Grosses Gewächs uit Duitsland of een Grand Cru uit de Elzas. Verder werd zoveel mogelijk rekening gehouden met de prijsklasse: alle wijnen zaten in de prijsvork van pakweg 12 tot 25 euro, met hier en daar een uitschieter. Ook werd een selectie op smaakpatroon gemaakt, zodat bijvoorbeeld uitgesproken fruitige wijnen in een reeks uitkwamen tegen soortgenoten. Dat is en blijft een moeilijke opdracht en voer voor discussie: had deze ene wijnmaker niet beter geweest of had dat andere land niet beter vertegenwoordigd moeten zijn? De keuze van Stefaan, en het feit dat alles blind werd geproefd, waarbij ook de aanwezig wijnmakers niet wisten welke reeks hun wijnen bevatte, maakte het evenement extra interessant. Al bij al gaf de proeverij een erg helder beeld van hoe riesling in België en Nederland zich verhoudt ten opzichte van de rest van de wereld. De Riesling Tafel "In de beperking toont zich de meester", zei Goethe ooit. Niks beperking tijdens De Riesling Tafel: het was een lange dag hard werken, geconcentreerd blijven en objectief proeven. Stefaan schotelde ons 38 wijnen voor, verdeeld over zeven "flights". In het proeflokaal aan een grote vierkante tafel namen we plaats, en na een korte inleiding kwamen de eerste wijnen in het glas. Nogmaals: de proevers, dus ook de aanwezig wijnmakers waren niet op de hoogte van in welke reeks hun wijnen zouden uitkomen. Om alle geproefde wijnen te bespreken, ontbreekt het hier aan ruimte. Alle proefnotities kan u lezen op de “vriendenvanderiesling.wordpress.com”. In de eerste reeks, waarin de wijnen van Hoeve Nekum (NL, Limburgse Landwijn), waren de 2016 en de 2014 van dit wijngoed

de uitschieters. Beide zijn verfijnde wijnen waarbij de zuren voor draagkracht zorgen. Brandluft 2015 van Domaine Boeckel uit de Elzas was een waardige tegenstander, terwijl Bremmer Calmont van Weingut Franzen (Duitsland, Mosel) de duimen moest leggen wegens gebrek aan structuur en drinkplezier. Ook de supermarktcuvée André Stuber Riesling Réserve 2017 (Frankrijk, Alsace) viel uit de toon door middelmatigheid. De wijnen van Domein Steenberg (NL, Limburgse Landwijn) moesten het opnemen tegen Weingut Dönnhoff Riesling Kahlenberg 2014 (Duitsland, Nahe) en Spioenkop

Apostelhoeve

Riesling 2016 (Zuid-Afrika, Elgin). Steenberg 2017 zat in een moeilijke flesfase, maar Steenberg Riesling 2016 zet hier een stevige prestatie neer, en moet slechts de wijn van Duitslands topwijnmaker Dönnhoff laten voor gaan. Complete afgang voor Spioenkop Riesling 2016, met storende petroleum waar moeilijk doorheen te proeven is. Dit is een vegetale wijn met weinig nuance en weinig drinkplezier. Verrassende tegenvaller van de dag, toch wel. De flight met Wijndomein Aldeneyck (BE, Maasvallei Limburg) was een serie van vrij hoog niveau. Weingut Wittmann Riesling

Vom Kalkstein 2018 (Duitsland, Rheinhessen) bleef wat op de vlakte, ik had meer typiciteit en gelaagdheid verwacht. Weingut Leitz "Eins Zwei Dry" 2017 (Duitsland, Rheingau) presteerde als instapriesling vrij hoog, en was favoriet bij de meeste proevers rond de tafel. De wijnen van Aldeneyck (2016, 2017 en 2018) waren consistent van hoge kwaliteit, met een lichte voorkeur voor de 2017, stevig, strak en sappig, en de later in het jaar op de markt komende 2018 was nu uitgesproken floraal in het glas. Na de middaglunch startten we met de reeks met Wijndomein Thilesna (BE, Maasval-

lei Limburg). In competitie met Le Cecche Langhe Riesling 2015 (Italië, Langhe) en Richard Hamilton Watervale Riesling 2018 (Australië, Clare Valley) is Thilesna 2018 hier duidelijk de winnaar, op de voet gevolgd door de Australische wijn. Beide wijnen zijn erg jong en winnen wellicht nog door wat flesrijping. Na de Spioenkop is de Le Cecche 2015 de volgende referentiewijn die het loodje legt: de wijn lijkt wel in een garage gemaakt met een overdaad aan petroleum. Een wijn die de kantjes op zoekt, daar zijn liefhebbers voor, maar dit is niet mijn ding. De flight van Apostelhoeve (NL, Maasvallei

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Limburg) is een lange reeks met uiteenlopende wijnen. Weingut Brundlmayer Terrassen Riesling 2017 (Oostenrijk, Kamptal) is wat minder complex en daardoor wat eenvoudig. Twee rijpere wijnen van Domaine Ostertag (F, Alsace) nemen het op tegen twee Apostelhoeve rieslings met wat leeftijd. Ostertag Fronholz 2007 is al te ver geëvolueerd, maar de Ostertag Muenchberg Grand Cru Riesling 2007 presteert op hoog niveau, evenwichtig met heel rijpe en rijke indrukken, en heeft zijn 12 jaar leeftijd goed verteert. Apostelhoeve 2008 in een bredere stijl, maar wel mooi en boeiend, moet niet veel onderdoen, en is ook goed bewaard gebleven. Buitenbeentje Apostelhoeve 1999 heeft stekelbes, gember en exotisch fruit, pikant in aanzet en dan wild uitwaaierend, met zowel in de neus als in de mond "een hoek af". Wijngoed Thorn (NL, Maasvallei Limburg) en Wijndomein Gloire de Duras (BE, Haspengouw) delen de voorlaatste reeks en komen uit tegen Domaine Valentin Zusslin Riesling Bollenberg 2014 (Frankrijk, Alsace). Een wat heterogene reeks, met Zusslin bovenaan, maar wat een prestatie van het Haspengouwse domein Gloire de Duras! Met de twee rieslings “Cuvée Classique” 2018 en “Clos de Duras” 2018 bewijzen ze dat ze de druif in hun vingers hebben, al is hun ervaring hiermee nog beperkt, want dit is hun eerste oogst. Thorn 2017 staat op hetzelfde niveau, en ook de 2016 is goed gemaakt. De oudere jaargangen 2013 en 2015 vond ik niet zo geslaagd.

In de laatste flight, wijnen met wat restzoet, waren slechts twee wijnen. Eva Fricke's halfzoete (feinherb) riesling Mellifluous 2018 (Duitsland, Rheingau) is licht reductief en wat zwavelig. Het mooie fruitzoet zit perfect verweven in de verfijnde zuurstructuur. Gloire de Duras “Cuvée Spéciale” 2018 is zuiver en sappig, goed in balans met fraaie citroenzuurtjes en lekkere rijpe fruitimpressies. Gelijk opgaand, en dat wil wat zeggen, want Eva Fricke is natuurlijk een boegbeeld wat riesling betreft. Straffe prestatie van Gloire de Duras.

IS ER EEN PLAATS VOOR RIESLING IN DE LAGE LANDEN? Het antwoord hierop is volmondig JA! De Rieslings van de Lage Landen staan hun mannetje, zoveel is duidelijk geworden na deze intense dag. Een aantal benchmarks scoorden hoog. Dat de Alsace Grand Cru Muenchberg van Domaine Ostertag uit het mooie jaar 2007 de andere wijnen uit de reeks zou overvleugelen, was te verwachten. Dit is een wijn van meer dan e € 40 van een domein met jarenlange ervaring, veel kennis van de druif, met oude wijnstokken, en een goede bodem. Ook de Zusslin met de “lieu-dit” Bollenberg 2014 vinden we in het lijstje van voorkeuren. De Kahlenberg 2014 van Dönnhoff, nochtans niet de allerbeste wijngaard bij deze wijnmaker uit de Nahe, zit in vergelijking op hoog niveau en scoorde ik hoger dan eender welke riesling uit de Lage Landen, dan eender welke wijn over heel de dag zelfs.

Afgaande op wat er op de Riesling Tafel werd voorgesteld zijn de toekomstmogelijkheden voor riesling in de Lage Landen rooskleurig. Peter Depré stuurt me ook nog een bedenking achteraf: “Globaal was het niveau goed tot zeer goed, en vooral veelbelovend. Beter dan vele referentiewijnen waarvan sommige toch wel ontgoochelden (Spioenkop, le Cecche) of onvoldoende differentieerden (Wittmann, Brundlmayer). Met verouderen van de wijnstokken en meer ervaring van de wijnmakers zal het niveau enkel maar verder stijgen en zal het minerale nog toenemen. Ook al zijn de verschillen tussen de jaren bij ons misschien wat meer uiteenlopend dan in de referentiegebieden.“ Mariella Beukers schrijft op Wijnkronieken.nl terecht: “Een onderscheid in Lage Landen of een ander land was op basis van kwaliteit zo goed als niet te maken, en geen moment kon ik aanwij-

We mogen uiteraard geen appelen met peren vergelijken. De aangehaalde voorkeurswijnen kunnen bouwen op een lange traditie. De wijnmakers worden gerangschikt bij de top in hun regio. De druivenstokken waarmee ze werken zijn tientallen jaren ouder dan eender welke aanplant in de Lage Landen. Ook de knowhow, de traditie om met riesling te werken, het “in de vingers hebben” staat bij ons nog in de kinderschoenen vergeleken bij hen.

zen: “Oh, maar dat is er eentje van bij ons. Niet in positieve, noch in negatieve zin.” Waarmee ook de vraag kan beantwoord worden of er (al) sprake is van een eigen stijl van riesling van de Lage Landen. Misschien zijn de wijnen van bij ons iets toegankelijker, meer fruit gedreven en met een wat zachtere (zuur)structuur dan sommige typische rieslings die we allemaal kennen.

Dat de basiswijn “Eins, Zwei, Dry” 2017 van Weingut Leitz, een wijn in een heel concurrentiële prijsklasse, de wijnen uit de Lage Landen het nakijken gaf, was toch een verrassing voor mij. Wellicht speelt mijn voorkeur voor een goed gemaakte, strakkere Duitse riesling hier in mee. Misschien is dergelijke wijn wel de juiste benchmark om de vergelijking te maken. Opvallend vond ik het ontbreken van “mineraal” in de rieslings van bij ons, en dan heb ik het niet over de goût de pétrole, die in sommige referentiewijnen overvloedig, en zelfs storend aanwezig was. Het blijft een eeuwig discussiepunt: tot waar is pétrolé fijn en een meerwaarde, en wanneer is het erover? Even merkwaardig was het ‘underperformen’ van enkele benchmarks. Le Cecche en Spioenkop vielen gewoonweg uit de toon. Alle wijnen van de Lage Landen gaf ik een hogere score, en dat mag ook vermeld worden. Het gaat hier tenslotte om ijkpunten, met de bijhorende verwachtingen. En ja, ook van Wittmann had ik meer typiciteit en gelaagdheid verwacht.

Graag deel ik tenslotte de rake observatie van Thijs Akkerman, op Anne-Wies.nl, als hij het heeft over de aanwezige wijnmakers: “Het valt me op dat menig wijnmaker - vaak ten onrechte - nogal bescheiden is. De ego's zijn klein en pas wanneer de aanwezige wijnjournalisten en collega's zo nu en dan de loftrompet steken, zie je dat ruggen gerecht worden en ogen gaan glimmen.” Zo was het inderdaad, en dat siert “onze” wijnmakers, die met recht trots mogen zijn op hun verwezenlijkingen. We wensen allen een grote toekomst, met mooie wijnen. Wordt zonder twijfel vervolgd…

DIT ARTIKEL VERSCHEEN OOK OP www.vriendenvanderiesling.wordpress.com

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

DE WIJNRONDE

PE T ER D O O MEN N a t i o n a a l W ijn m e e s t e r

DE AHR, HET ONTDEKKEN WAARD!

Fo t o's P e t e r D o o m e n

e zevende editie van de wijnronde bracht ons op zaterdag 18 mei 2019 naar de Ahr-vallei in Duitsland. Het magnifieke landschap van deze wijnregio is dé bron van topkwaliteit pinot noir uit Duitsland. Hoewel piepklein wedijvert deze prachtige streek moeiteloos met het icoon uit Bourgogne. Maar dan aan prijzen die nog zeer redelijk zijn. We bezochten zes topdomeinen die allen lid zijn van VDP (Verband Deutscher Prädikats- und Qualitätsweingüter). Deze zevende editie van de Wijnronde werd opnieuw georganiseerd door de Vlaamse Wijngilde. Waar we vorige jaren de Belgische wijnstreken bezochten (met onder andere de Maasvallei, Haspengouw, het Hageland, het Heuvelland en de Vlaamse Ardennen, en in Wallonië de Côtes de Sambre et Meuse), staken we in 2018 voor het eerst de grens over met Champagne. In 2019 trokken we dus naar de vallei van de Ahr. Organisatoren van deze editie waren Luc Dewulf (voorzitter Vlaamse Wijngilde), Wouter De Nul (ondervoorzitter Vlaamse Wijngilde) en Peter Doomen (wijnmeester Vlaamse Wijngilde).

Steile hellingen met de typische leisteen

TOPJE VAN DE PIRAMIDE De Ahr telt 562 hectaren wijnbouwgrond. Goed 62 daarvan zijn in handen van de zes leden van het befaamde VDP: het Verband Deutscher Prädikatsweingüter. Ze vormen vaak het topje van de kwaliteitspiramide en in de Ahr is dat niet anders. Enkel de beste wijngaarden, zorgvuldige vinificatie en een afgelijnde filosofie maken deze zes tot wat ze vandaag zijn. Icoonwijnen zonder meer. J. J. Adeneuer Dit domein is sinds 1994 lid van het VDP. De broers Marc (verkoop) en Frank (keldermeester) hebben 13ha, waarvan 87% spätburgunder en de rest frühburgunder en weissburgunder. Hun leuze: “pinot noir is altijd goed voor een verrassing, vandaar de speciale aandacht voor die druif”. Het domein is al meer dan 500 jaar familiebezit. De wijnen worden individueel gemaakt per druivenras en perceel in eiken vaten. Ze zijn bijzonder trots op hun unieke en spectaculaire wijngaard Gärkammer, waarvan ze de enige eigenaar zijn. Een ‘monopole’, zouden de Fransen het noemen.

Een gelukkige voorzitter Luc samen met wijnbouwer Thomas Nelles (r)

Deutzerhof (Cossmann – Hehle) Sinds de dood van Wolfgang Hehle in 2013 heeft zijn vrouw Hella Hehle het roer overgenomen, maar de kelder wordt vakkundig geleid door Hans-Jörg Lüchau, die al langer aan het domein verbonden was. Ook dit domein is lid van het VDP sinds 1994. In totaal zijn er 7ha wijngaard beplant, voor 70% met spätburgunder. De rest bestaat uit frühburgun-

Uitzicht over de Ahrvallei

der, riesling en een beetje dornfelder, chardonnay en portugieser. Enkele van de topwijngaarden liggen als een amfitheater rond de gebouwen van het domein. Een verborgen pareltje dat tot nu toe slechts bij de echte kenners faam geniet. Ten onrechte. Kreuzberg Ludwig Kreuzberg en zijn compagnon Frank Josten geloven in beperkte rendementen: de groene oogst leidt bij hen soms tot opbrengsten van minder dan 30hl/ha. Behalve de obligate spätburgunder groeit er op de 9ha wijngaard ook frühburgunder, dornfelder, cabernet, portugieser en regent. Bijzonder is dat de rode wijnen over het algemeen gisten in traditionele, open kuipen. De topwijnen worden daarna gelagerd in barriques. Meyer-Näkel Met 18ha aanplant (75% spätburgunder, de rest frühburgunder, weissburgunder en een beetje riesling en andere) is dit het grootste van de zes VDP-leden uit de Ahr. Werner en Meike Näkel slagen er elk jaar in, wijnen te produceren die duidelijk van de leisteenbodems van de middel-Ahr afkomstig zijn. De pinot noirs zijn fruitig, elegant met tamelijk stevige maar rijpe tannine. Het domein is in familiehanden sinds 5 generaties en ook Meyer-Näkel is VDP-lid sinds 1994. Nelles De energieke Thomas Nelles runt dit familiale domein samen met zijn zoon Philip, die instaat voor de wijnkelder. Met 8,5 hectaren (70% spätburgunder, de rest riesling, frühburgunder, domina en grauburgunder) is dit niet het grootste domein van de zes maar wel het oudste: de eerste sporen van wijnbouw gaan immers terug tot 1479, toen ene Peter Nelis een ‘wyngartz an der buysch portzen’ pachtte tegen een ongebruikelijk hoge rente. Nelles is VDP-Mitglied sinds 1994. Ongebruikelijk voor de regio is dat men zich niet enkel op traditie verlaat, maar ook nieuwe wijnbouw- en vinificatiemethodes uitprobeert. Het zorgt voor zeer zuivere wijnen die hun eigen karakter tonen, maar zonder uitzondering elegant zijn met rijpe tannine en een volle structuur. Jean Stodden Ook de familie Stodden is al eeuwen in de Ahr actief als wijnbouwer: de vroegste sporen dateren van 1578, al was het pas in 1900 dat Alois Stodden zelf wijn begon te produceren van de pinot noir. Ook hier wordt groene snoei toegepast om het rendement te beperken. De meeste wijnen krijgen houtlagering in grote foeders, de beste wijnen gaan in barrique. Jean Stodden is het recentste lid van de VDP in de Ahr, sinds 2005. Het domein is als een pijl omhoog geschoten en geniet daardoor ook bij niet-kenners enige bekendheid. Wie de wijnen geproefd heeft, kijkt daar allerminst van op.

Feestzaal Dorint

AVONDFEEST DOOR HANS STEFAN STEINHEUER (**) De chef Hans Stefan Steinheuer uit Heppingen is niet zomaar een chef. Zijn restaurant “Alte Post” heeft sinds 1999 twee Michelinsterren en een topscore van 19/20 bij Gault Millau. Hij wordt vooral gezien als specialist in het combineren van gerechten met pinot noir (Spätburgunder). Tevens schreef hij drie culinaire boeken: Tischdeko, Blumen, Mosaik; Das Kochbuch en Harmonie der Aromen. Speciaal voor de Vlaamse Wijngilde componeerde hij onderstaand menu. Het Menu Variaties van eend met rieslinggelei en een slaatje van appel *** Kabeljauw met risotto van lenteuitjes en rodewijnboter *** Hert uit de Eifel met walnootkorst, meikool, gegarneerde quarknoedels en veenbessen *** Gevulde chocoladebol met gemacereerd fruit en porto-ijs

De glazen zijn leeg, het feest is afgelopen...

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Een neus voor

KWALITEIT EN VAKMANSCHAP 2

AUTHENTIEKE EERLIJKE WIJNEN uit Europa

Kleinschalige wijnbouwers die we

PERSOONLIJK KENNEN

Wijnbouwers die werken met een

GROOT RESPECT VOOR HET TERROIR EN DE NATUUR

Uitgebreid en deskundig

ADVIES

HET VERHAAL 6 ACHTER DE FLES

is even belangrijk als de prijs-kwaliteitsverhouding 7

IMPORT RECHTSTREEKS EN GEBOTTELD van de wijndomeinen

Kom langs in onze entrepot en ontdek de handige webshop. entrepotduvin.be Puursesteenweg 393A, 2880 Bornem

PELGRIMSTOCHT NAAR DE OORSPRONG VAN GECULTIVEERDE WIJNBOUW!

GEORGIË

Onze pelgrimstocht gaat niet naar Santiago de Compostella, Mekka of Prayagraj! Net zoals een wijnmaker zoekt naar methoden om zich te verbeteren, zo zoekt commanderij Kempen naar andere, betere of nog onbekende wijnen. Tijdens deze zoektocht werd onze aandacht getrokken

H A R R Y G IEL EN G E O RG E S G IEL EN C o m m a n d e r ij K e m p e n Fo t o's H ar r y G i e l e n

door de fantastische Georgische quote (vrij vertaald naar het Engels):

“PERFECTION IS THE CHILD OF TIME. WE GAVE OURS 8.000 YEARS OF EXPERIENCE TO GROW!” Onderzoekers ontdekten effectief acht scherven aardewerk van 8.000 jaar oud, op zo’n 50 km ten zuiden van Tbilisi, met sporen van wijnsteenzuur en malvidine, een plantaardig pigment. Dit zijn typische indicatoren van wijn. De Kaukasus mag zich dus terecht de bakermat noemen van gecultiveerde druivengisting.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Geproefd De wijnen uit onze degustatielijst komen uit de belangrijkste wijnregio: KakhetiĂŤ. We proefden vier witte wijnen, waarbij vooral gemikt werd op diversiteit, en vier rode wijnen, allen gemaakt van de saperavi druif. Het zijn dus vooral de productiemethoden die voor de smaakverschillen zorgen.

WITTE WIJNEN Tsinandali 2016, Rkatsiteli Domein Mosmieri

De Tsinandali werd, na een korte schilmaceratie, gerijpt op stalen tanks. De wijnstokken zijn 15 jaar oud. Er werd geoogst in september 2016. Licht goudgele kleur. Matig intens aroma, zeer fris. Vooral aalbessen, rabarber en vanille toets voeren de toon aan. De aanzet is wat streng, met een bittertje. Daarna volgt een toets van vanille. De afdronk is zeer droog met een lichte hint van sherry. Een zeer aangename en interessante wijn. Kondole Mtsuvani - kisi 2016

De Mtsuvani is een combinatie van mtsvane en kisi. In september 2016 wordt handmatig geplukt, met een verdere selectie in de kelder. Deze wijn rijpt vijf maanden op stalen tanks, vergist met wilde gisten en onder frequente omroering. Licht goudgeel gekleurd met een licht oranje schijn in de rand. Het chardonnay-aroma komt verrassend naar boven met het typische boter toetsje, vanille, doch overwegend zacht en floraal. De wijn heeft een zachte, doch volle aanzet met mooie zuren en een bitter toetsje. In het middenstuk komt hij wat rond over, met zuren van fris fruit. Een aangename wijn met in de afdronk een speels pompelmoes toetsje.

Peradze - Rkatseli, 2016 Qveri

Deze Paradze is de eerste Qvevriwijn van de avond. Na de oogst in oktober 2016, vindt de traditionele maceratie plaats gedurende vijf maanden. Daarna gebeurt de afwerking gedurende 10 maanden op eikenvaten. De diep goudoranje gekleurde wijn heeft een aanzet van zuur fruit, later sinaasappel. Na walsen steken minerale toetsen, muskaatnoot en mandarijn de kop op. In de mond valt een licht oxidatieve toets op, zeer droog en gedragen door mineralen. De afdronk is lang, complex en aangenaam. Fruitige tonen van perzik en abrikoos komen duidelijk naar voor. Een zeer mooie sappige wijn die veel interesse opwekt. Vinoterra Kisi 2016, Qveri

Deze Vinoterra is een monocĂŠpage kisi, op basis van manueel geoogste druiven begin september. Een verdere selectie wordt doorgevoerd bij aankomst in de kelder. Na een zachte persing dalen het druivensap, schillen en pitjes af in de Qvevri. Na zes maanden heeft de magie zich voltrokken. Cognac kleurige wijn geurt mooi complex en doet vooral aan zurig fruit denken. Doet denken aan oude geuze en noten; overwegend aangename etherische geuren. Start met een mooie volle, doch droge aanzet. In het midden een ronde toets met kenmerken van wit fruit, peer en appel. De frisheid wordt gevormd door duidelijk aanwezige mineralen. De afdronk is zeer lang. Dit is een super lekkere, complexe wijn, die perfect in evenwicht is. Daardoor komt hij ook zeer elegant over.

RODE WIJNEN Satrapezo Saperavi, 2015, Qveri

Vinoterra Saperavi 2015

De Satrapezo is de eerste kennismaking met de separavi, en een bruggenbouwer tussen Georgische traditie en moderne vinificatiemethoden. In augustus vindt een groene oogst plaats. De oogst verloopt manueel met een selectie op het einde van september. Na een zachte persing gaan het sap, de pitjes en de schil samen in de Qvevri gedurende een maand. De afwerking gebeurt 24 maanden in eikenvaten, daarna komt de wijn nog zes maanden in de fles tot rust alvorens hij verkocht wordt. Diep karmijnrood, inkt, zeer intens. Een duidelijke houttoets aangevuld door vanille, zwart fruit, kruidigheid en gebrande koffie in de geur. Het aroma komt verrassend zwaar over, vooral na de fijnheid van de Vinoterra Kisi. In de mond worden we overladen met pakken rood en zwart fruit, gebrande koffie, aangevuld met crĂ¨me karamel. In de afdronk heb je vooral retro zwart fruit. Dit is wel een krachtpatser, waar zuren en tannine mooi in balans zijn.

De wijngaard vanwaar deze saperavi druiven afkomstig zijn, bevat wijnstokken tussen de 30 en 50 jaar oud. De Vinoterra Saperavi krijgt een maceratie van 21 dagen in Qvevri. De houtrijping werd uitgevoerd in Franse eikenvaten voor een periode van 12 maanden. Deze wijn wordt gebotteld zonder filtratie. Kleur: intens, diep karmijnrood. Hij heeft een romig, overvloedig en vol aroma van vanille en vers fruit, met vooral kersen en bramen. Zeer aangenaam en droog in de mond. Wat opvalt is vooral rood en sappig fruit. De zuren en tannine zijn mooi in evenwicht. De afdronk is overwegend sappig en elegant. Dit is een zeer aangename en mooie wijn.

Saperavi, Vita Vinea, 2016

De wijn wordt geproduceerd met de traditionele Kakheti-methode, wat inhoudt dat het vergisten van de druiven voor de termijn van zes maanden in een Qvevri plaatsvindt zonder toevoeging van gist. Deze wijn krijgt een afwerking op eik en wordt gebotteld zonder filtratie. Vol robijnrood. Hij geurt zacht, met een mooie blend van rood en zwart fruit. Hierbij zijn rabarber en minerale toetsen herkenbaar op de achtergrond. Hij heeft een zeer frisse geur. Een complete smaak. In de aanzet krijg je een goede vulling van rood en zwart fruit, met duidelijk herkenbare kersen en krieken. Een mooie kruidigheid en een aangenaam vegetaal toetsje vervolledigen het palet. Hij is zeer elegant, waarbij de rijpe, aangename tannine mooi op zijn plaats zit. Een zeer mooie sappige wijn.

Solomnishvilli, Saperavi Budeshuri 2008

In deze wijn wordt de saperavi geflankeerd door de budeshuri, een lokaal ras uit KakhetiĂŤ. De druiven werden hand geplukt en geselecteerd in oktober 2008. Zowel de saperavi als de budeshuri zijn afkomstig van 75 jaar oude wijnstokken. De vergisting gebeurt volgens de traditionele Qvevri methode. Intens, robijnrode wijn. Het is een uitbundig en complex aroma. De rokerige toetsen worden aangevuld met een mooie kruidigheid en rood fruit. Verder is hij vlezig en vol met een aangename pinottoets, zeer sappig en tegelijk mineraal. Een zeer mooie aanzet in de mond wordt getypeerd door rood fruit en vanille. Verder vallen vooral een mooie sappigheid, elegantie en zeer rijpe tannine op. Naast de pinottoets vertoont de wijn ook de complexiteit van de syrah. De afdronk is zeer lang, sappig en boeiend. Dit is ontegensprekelijk een topwijn!

DE DEGUSTATIELIJST: Type

Producent

Wijn

Druif / Druiven

Wit

Mosmieri

Tsinandali

Rkatsiteli

Telavi Marani

Kondoli

Mtsvane & Kisi

Peradze

Mosmieri

Vinoterra

Kisi

Telavi

Satrapezo Saperavi Kvevri

Saperavi

Dakishvili Vinyards

Vita Vinea

Saperavi

Dakishvili Vinyards

Vinoterra

Saperavi

Solomnishvili

Rood

Rkatsiteli

Saperavi & Budeshuri

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Qvevri wijnkelder met ingegraven amforen

WIJNCULTUUR

WAT HEBBEN WE GELEERD?

Geografisch ligt Georgië in één van de beste klimaatgordels voor wijnbouw. Minstens 15% van de bodem bestaat uit kalksteen. Georgië telt negen erkende wijnregio’s, verdeeld in 18 beschermde appellaties. De voornaamste wijnregio is Kachetië, waar 65% van de Georgische wijngaarden en 14 appellaties gelegen zijn. De wijncultuur is ingeburgerd in elke Georgische familie, en zo wordt alles gezegend en gevierd met wijn. Zodra een kind kan spreken, heeft het de toelating en het recht om wijn te drinken. De familietradities van wijnproductie werden geperfectioneerd door grootschalige wijnboeren. Sinds Georgië een vrij land is volgen lokale wijnmakers bijscholing in Italië, Frankrijk en Duitsland. Dit zorgt voor zowel traditionele als moderne vinificatiemethoden. De echte helden van de Georgische wijnbouw zijn de Qvevri-producenten. Qvevri-kruiken worden tot een week lang gebakken in grote ovens, verwarmd met houtvuur tot temperaturen die oplopen tot 1.000°C. De afwerking volgt door een dun laagje bijenwas binnen in de Qvevri te smeren om deze waterdicht en glad te maken. Vervolgens wordt de Qvevri in een kelder tot aan de nek begraven. De kunst om Qvevri te maken wordt bewaard in een paar families die deze kennis van generatie op generatie doorgeven. Traditionele producenten voeren een wachtlijst van zo’n twee jaar. UNESCO erkende in 2013 de traditionele Georgische methode voor wijnproductie in Qvevris als immaterieel cultureel erfgoed.

De degustatie was een onverhoopt succes, getuige daarvan het enthousiasme van de aanwezige leden. Zowel de zoektocht als de degustatie zelf waren een boeiende en leerrijke ervaring. We kregen onvergelijkbare smaken, boeiende wijnen en memorabele smaakervaringen. Het was een organoleptische roller coaster die nog lang in ons geheugen zal gegrift staan!

BLAYE & BOURG PASSIE EN PRIJS-KWALITEIT

C HR I S VA N S C HR AV END I J K J A N R IM B A U T C o m m a n d e r ij P aj o t t e n l a n d Fo t o's C v S , J R

IN HET GLAS

ONZE VRAAGSTELLING BLAYE-BOURG

PROFIEL BLAYE-BOURG

De Bordeauxstreek als geheel heeft recent een reeks goede jaren achter de rug. De wijnregio Blaye-Bourg heeft altijd in de schaduw gestaan van de meer succesvolle Médocregio aan de overzijde van het estuarium en van de meer zuidelijk gelegen topregio’s van de rechteroever (Pomerol, SaintEmilion, ...). Hoe heeft deze streek de voorbije gunstige jaren verwerkt? Is er een hardere concurrentie van elders in de Bordeaux voelbaar geweest, of hebben de gunstige omstandigheden ook hier gewerkt en het lokale product net beter gemaakt?

In deze regio wordt al eeuwen wijn gemaakt. Sommige van de bezochte domeinen gaan terug tot de zeventiende eeuw, maar er zijn ook echo’s uit een veel verder verleden die teruggaan tot de Romeinen. Als we vanop deze wat hoger gelegen gronden over de Gironde de Médoc inkijken (aanrader!), mogen wij niet vergeten dat die beroemde streek daar aan de overkant pas toegankelijk werd na de polderwerken van de Hollandse ingenieurs vanaf de 17de eeuw. Door de moderne marketing van de Médocstreek na WO-II werd de meer klassieke Blaye-Bourg regio voorbijgestoken en in de

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Geproefd

Château Les Tours Seguy – L’Esprit du Seguy (AOP Côtes de Bourg) 2015 - €12,60

Château Cailleteau Bergeron Blaye

Gemaakt van de beste merlot en cabernet sauvignon uit de wijngaard. De wijn verbleef 12 maand op nieuwe vaten. Hij is donkerrood, in de neus weliswaar nog ietwat gesloten, maar in de smaak zeer geconcentreerd. De fruittoets is zeer aangenaam, ondanks de nog aanwezige tannine. De houtopvoeding is duidelijk aanwezig wat erop wijst dat deze wijn nog wat langer mag blijven liggen. Belovende bewaarwijn.

Château Cailleteau is een goed georganiseerd familiebedrijf dat aan zijn derde generatie toe is en waarvan de kinderen worden voorbereid om de exploitatie verder te zetten. Het domein telt 50ha wijngaarden rond het dorp Mazion, waarvan 10% op de zandrijke gronden aangelegd is met witte variëteiten. Van dit zeer mooie domein proefden we zowel een witte wijn (op basis van sauvignon blanc 70% en sauvignon gris 30%) als een rode (80% merlot, 10% carbernet sauvignon en 10% malbec). Château Cailleteau Bergeron Blanc Tradition (AOP Blaye Côtes de Bordeaux) 2017 - € 5,50

Heldere, lichtgele wijn. In de neus fris aangenaam, bloemig met licht groentje, lychee, kruisbes. In de smaak een rijke volle wijn, fris met goed versmolten zuren, zachte minerale toets, pompelmoes die aanwezig blijft tot in de middellange afdronk. Zeer getypeerd sauvignonaroma en smaak; wat ronder dan bijvoorbeeld een sauvignon blanc uit de Loire. Een mooie wijn die zijn sauvignonafkomst alle eer aan doet. Château Cailleteau Bergeron - Prestige (AOP Blaye Côtes de Bordeaux) 2015 - € 7,50

Een zeer donkere rode wijn met nauwelijks evolutie. Zeer expressieve aroma’s met rode vruchten en een aangename toon van vanille op de achtergrond. In de smaak een zeer volle, aangename en goed versmolten wijn, mooie zuren, rood fruit en een toets van chocolade en koffie. Mooie middellange afdronk. Zeer mooie wijn, nu al perfect op dronk.

Château Bois-Vert - Blaye

Een familiebedrijf in Saint-Caprais-de-Blaye op 25km van de beroemde citadel van Blaye. Dit domein is sedert 1978 onder het beheer van Patrick Penaud, die ons ontvangt en rondleidt in de chai. Het merendeel van de wijndruiven is rood, maar er is ook een klein deel wit (sauvignon blanc, sauvignon gris en muscadelle). Patrick heeft veel aandacht voor de vinificatie van zijn wijnen, en doet vooraf een lange koude maceratie voor een betere extractie. Château Bois-Vert - Cuvée Prestige (AOP Blaye Côtes de Bordeaux) 2015 - € 8,70

Gemaakt met 80% merlot en 20% cabernet sauvignon. De wijn rijpt 12 maand op vat waarvan 33% nieuwe Franse eik. Donkerrode wijn, zeer lichte evolutie. In de neus een ruime aanwezigheid van rijp fruit, pruim en kruidig, peper. De aandacht vanwege de wijnbouwer voor koude extractie (8 dagen!) laat zich genieten. Zeer zachte vanilletoets. De smaak vertolkt wat de neus reeds beloofde: een zeer mooie volle en fijne wijn met een subtiele houtopvoeding. De overwegende merlot (80%) bewijst zich door de volle rondheid tijdens proeven. Château Rousselle - Bourg

Op deze plaats in Saint-Ciers-de-Canesse werd al vanaf het einde van de achttiende eeuw wijn gemaakt. De huidige wijnbouwer, Frédéric Veron, kocht het domein in 2015 van een familie wijnbouwers, die hier zes generaties actief geweest is. Het gaat om een gebied van 13ha met daarop louter rode wijndruiven: 75% merlot en de rest cabernet sauvignon en cabernet franc.

Dit domein ligt, zoals Les Tours Seguy, in Saint-Ciersde-Canesse. Ook hier wordt al eeuwen (1636) wijn geproduceerd. Toen de huidige eigenaar, Vincent Lemaitre, dit domein in 1999 overnam, lag het er verwaarloosd bij. Het is nu weer in zijn oude luister hersteld dankzij zijn inspanningen. Momenteel worden er 23ha wijngaarden verbouwd in het grensgebied van Bourg met Blaye met vooral merlot (77%), cabernet sauvignon (10%) en malbec (10%). Vincent leidt ons rond en is een begenadigd verteller en showman.

Château Les Tours Seguy (AOP Bordeaux Clairet) 2017 - € 5,00

Château Rousselle (AOP Côtes de Bourg) 2015 - € 12,00

Lichtrode tot iets oranje wijn, heel licht intens (Clairet). In de neus na walsen rijpe aardbei, confituur en framboos. In de smaak een licht dominant maar edel bittertje, groene maar zachte paprika, opnieuw aardbei en framboos, beetje munt, frisse zuren, goed versmolten. Een wat tegendraadse wijn qua neus en smaakpallet, met 40% cabernet sauvignon, 27% cabernet franc en 33% merlot. De mooie paprikatoets blijft fijn in de afdronk aanwezig, een beetje stout en verrassend aangenaam. Atypische rosé, één van de verrassingen van de degustatie.

Gebaseerd op 75% merlot, 20% cabernet sauvignon, 3% malbec en 2% cabernet franc. Vatrijping 12 maanden op 50% nieuwe Franse eik. Donkerrood zonder evolutie. In de neus wat gesloten, bij walsen komt er karamel en kruidigheid los. Fruitig en aangenaam in de mond met een toets van kruidnagel. Tannine al mooi verweven. Afdronk niet zeer lang, maar wel aangenaam. Een mooie, uitgebalanceerde en klassieke bordeauxwijn.

Château Les Tours Seguy - Bourg

Château Haut-Guiraud - Bourg

Opnieuw een zeer oud wijndomein in de regio Saint-Ciersde-Canesse, met 48ha wijngaarden. Dit is één van de vier kastelen van de familie Bonnet, die al gedurende vijf generaties in de streek wijn maakt. Bij een wandeling door deze wijngaarden genieten we van een onvergetelijk mooi zicht op het estuarium van de Gironde. Hier staan vooral merlot, cabernet sauvignon en malbec aangeplant. Château Haut-Giraud (AOP Côtes de Bourg) 2016 - € 7,10

Deze wijn bestaat uit 80% merlot en 20% cabernet sauvignon. Een donkerrode kleur zonder evolutie. In de neus valt het fruit op. In de mond een jonge frisse wijn, die charmeert door goede frisse zuurtjes en fruit. Geen lange afdronk. Vinificatie met een beperkte remontage om over-extractie te vermijden. Ook geen opvoeding op hout, wat het elegante karakter van deze wijn ondersteunt. Zeer strakke, fijne wijn, met visie gemaakt en zonder enige weerbarstigheid. Château Vieux Planty - Blaye

In een volledig nieuwe verkaveling aan de rand van SaintAubin-de-Blaye ontmoeten we Jean-Marie Ovide en Anne-Marie Taillon. Het mooie proeflokaal en de chai zijn volledig nieuw. Er staan hier al prachtige wijnen voor ons klaar om te proeven. Hier komt de wijn van 36ha, vooral rood (72% merlot, 13% cabernet sauvignon) maar ook 15% sauvignon blanc. Château Vieux Planty Opus (AOP Blaye Côtes de Bordeaux) 2015 € 7,80

80% merlot en 20% cabernet sauvignon. Opnieuw zeer donker van kleur. In de neus valt de houtopvoeding op, samen met het donker fruit. In de mond komen de mooi geconcentreerde zuren en de al vrij zachte tannine tot uiting. Toets van frisse munt die boven het fruit blijft hangen in de afdronk. Zowel bij de blinddegustatie als op de avond zelf werd deze wijn zeer goed bevonden en was die de grootste verrassing. Ter plaatste vernamen we dat de wijnbouwer zijn etiketten ging veranderen waardoor deze wijn onder de naam “Opus” verdwijnt. Deze wijn komt nu onder de naam “Prélude” en is inmiddels een echt prijsbeest, met drie sterren in Guide Hachette en een score van 16,5/20 in Decanter. Dit domein ademt jeugd en passie uit en heeft een onklopbare prijs-kwaliteitsverhouding.

OVERZICHT VAN DE BEZOCHTE DOMEINEN Château Vieux Planty Marie-Anne Taillon & Jean Marie Ovide 569 Rue de l'Eglise 33820 Saint Aubin de Blaye Les Tours Seguy - Frédéric Veron 33710 Saint Ciers de Canesse (D250) Château Rousselle - Vincent Lemaitre Lieu dit Rousselle 33710 Saint Ciers de Canesse Château Bois-Vert - Patrick Penaud 647 Rue Bois-Vert 33820 Saint Caprais de Blaye schaduw gesteld. Was dat terecht? Waren het de grindrijke gronden van de Médoc tegenover de zwaardere klei in Blaye-Bourg, of was het vooral de marketing à la Bordelaise? De laatste drie jaren mogen gelden als een buitenkans, want de klimatologische omstandigheden waren heel gunstig om te tonen wat een streek als Blaye-Bourg idealiter te bieden heeft, zowel qua kwaliteit als diversiteit. Blaye en Bourg worden vaak in één adem genoemd terwijl het in feite twee afzonderlijke wijngebieden zijn met elk hun eigen herkomstbenamingen. De noordelijke Blaye is duidelijk het grotere gebied met 5.900ha wijngaarden verdeeld over vier herkomstbenamingen of AOP’s waarvan Blaye Côtes de Bordeaux zowel in rood als in wit, zie kaartje. Het meer zuidelijk gelegen Bourg telt 3.400ha wijngaarden en slechts één herkomstbenaming ‘Côtes de Bourg’. Vooral de Blayestreek, waar de wijngaarden verder uiteen liggen, heeft meer diverse terroirs. Hier vinden wij immers ook zandrijkere gronden waar mooie witte wijn kunnen gemaakt worden. Er is zelfs een afzonderlijke AOP, ‘Côtes de Blaye’, voor een minieme hoeveelheid wit. In het verleden werden de wijnen van Bourg hoger aangeschreven dan die van Blaye. Geldt dit nog vandaag?

ONZE WERKWIJZE We bezochten zes domeinen verspreid over de twee wijnstreken. De selectie is vooral gericht op diversiteit en prijstransparantie van het aanbod en op de communicatie voorafgaand aan ons bezoek (zie tabel 1). We proefden een dertigtal wijnen. Daaruit kozen we acht wijnen, waarvan een witte, een clairet en zes rode. Voor rood proefden we vooral wijnen uit 2015, soms 2016. In oktober 2019 proefden we de selectie wijnen met

Château Haut-Giraud - Aurélie Berny Vignobles Bonnet & fils 33710 St. Ciers de Canesse Château Cailleteau Bergeron - Marie-Pierre Dartier 24, Bergeron 33390 Mazion

Na een fijne degustatie bij Les Tours Seguy met onze gastheer Frédéric Veron de leden. De proefnotities zijn een compilatie van onze nota’s tijdens ter plekke en de inbreng van onze leden gedurende de proefavond. De witte wijn en de clairet werden op 4°C en de rode wijnen op 18°C geschonken. De volgorde van de rode wijnen werd vooraf bepaald via een blinddegustatie door het bestuur.

BLAYE-BOURG: AMBACHTELIJKE BETROKKENHEID, KWALITEITSVOLLE DIVERSITEIT EN EEN LAGE DREMPEL VOOR DE LIEFHEBBER De witte wijn en de clairet werden goed beoordeeld, waarbij de clairet in positieve zin als atypisch werd ervaren, vermoedelijk door het grote aandeel cabernet. Bij de rode wijnen vielen de verschillen op tussen de krachtige volle wijnen met vatrijping en de fruitige jonge wijnen op inox. We vonden nergens kurkfouten of andere tekorten en geen enkele rode wijn viel uit de toon. De wijnen van Bourg en Blaye zijn kwalitatief gelijkwaardig, zowel tijdens onze bestuurlijke blindproef als tijdens de degustatieavond. Bij het bekendmaken van de prijzen op het domein ging er een golf van verwondering door de zaal: zoveel kwaliteit tegen prijzen die wij vandaag niet meer gewoon zijn. Deze proefavond heeft de drempel naar de Blaye-Bourg voor onze leden overtuigend verlaagd. Ons bezoek aan de streek in april 2018 was aangenaam en rijk aan positieve indrukken. We werden overal hartelijk ontvangen. De vakbekwaamheid en betrokkenheid waarmee men in deze streek wijn maakt komen overtuigend over, zowel in de chai als in het glas. Het wijngebied Blaye-Bourg heeft in de voorbije jaren niet geleden onder de felle concurrentie vanuit de andere AOP’s in Bordeaux, maar is er eerder op vooruit gegaan. Met alle verwikkelingen rond klimaatverandering hebben we er streek bij die we best blijven volgen vanwege zijn uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

WIJN EN CHOCOLADE Het lijkt de evidentie zelf dat je op zoek gaat naar een daarvoor vakliteratuur. Dan zal je wellicht ook nog

B U C K E T M A R NIK V ER A C X L U C C o m m a n d e r ij D e M an d e l Ro e s e l ar e

nerveus worden omdat de fles bij opening een andere

Fo t o's D e l p u t t e S t e v e n

passende wijn voor je gerecht. Veelal raadpleeg je

evolutie heeft dan wat je verwacht. Wijn en chocolade matchen, daar word je zowaar nog nerveuzer van. De vakliteratuur herhaalt immers tot vervelens toe 'Banyuls', 'Porto' en 'Madeira'. Chocolatier Geert Nemegeer van ’t Karakske uit Roeselare ondersteunde een experimentele degustatie bij Commanderij de Mandel van zeven wijnen met evenveel creaties.

De proefomstandigheden zijn gelijkaardig. Chocolade zelf neemt gemakkelijk geuren op. Ook warmte, licht en vocht zijn vijanden. Chocolade bewaar je zo goed mogelijk luchtdicht op een frisse, droge en donkere plaats. De kleurnuance en de kleurintensiteit verraden heel wat over het karakter, de herkomst en de zuiverheid van de cacao. Hoewel je chocolade lang kan bewaren, verliest hij geleidelijk aan zijn glans en gaat soms ‘bloeien’. Toegevoegde ingrediënten verbeteren evenmin bij veroudering. Verder hebben we bij het proeven van chocolade naast een olfactieve ook nog een tactiele en een auditieve fase. Chocolade plooien en breken en de krak die dat maakt, zegt veel over de hardheid. Bij chocolade hoort een stevige ‘bite’, dus ook een stevige knak. Door er met een vinger over te aaien tot die smelt, kom je meer te weten over de textuur: vloeiend, romig of droog. Korrelige structuur waarschuwt voor commercieel geknoei. Al wrijvend, activeer je ook de geur. Hou het stukje chocolade met de ene hand onder je neus en met de andere, holle hand boven je neus. Adem dan door de neus in met enkele kleine ademsnokjes. Je neemt uiteindelijk een hapje zonder er meteen op de kauwen! Ondertussen weet je hoe de ‘bite’ echt is. Terwijl het stukje op je tong smelt, verspreiden de aroma’s zich door zachte adembriesjes in je mond. Adem dan even uit door je neus. De geurgroepen en het smaakpalet sluiten aan bij de termen van het wijnproeven: floraal, fruitig en kruidig. Chemische toetsen, zoals metaal, mottenbollen, plastic of rubber, wekken hier eveneens argwaan.

Chocolatier Geert Nemegeer

De geroosterde toetsen, de botertoetsen en de aardse toetsen zijn belangrijker bij het proeven van chocolade. Ter geruststelling: chocoladeproevers vertrouwen meer op het mondgevoel dan op een krabbende vinger om de subtiliteit van de textuur te peilen!

CHOCOLADE PROEVEN HEEFT VEEL WEG VAN WIJN PROEVEN Wijn en chocolade hebben veel overeenkomsten. Beiden bevatten flavanolen (antioxidanten) en beiden zijn afrodisiaca. Ondanks deze overeenkomsten blijft een huwelijk van wijn en chocolade een boeiende uitdaging. Elke combinatie blijkt zowel fans als tegenstanders te hebben. Dit was in onze commanderij niet anders. Over smaken en voorkeuren valt nu eenmaal niet te discussiëren!

Wijnmeester Marnik Bucket

Geproefd Oliver Zeter, ‘Sweetheart’, Spätlese, 2018 met Citrusdip 811

100% sauvignon blanc uit de Pfalz. Deze zoete wijn is gemaakt van laat geoogste druiven (vendange tardive). Dit is een Spätlese met restsuiker door het stoppen van de gisting via koeling. Alcohol: 7%. De 'Citrusdip 811' is een gekonfijt sneetje citroen waarvan het bittere wit zoveel mogelijk is weggesneden. Nadien werd het schijfje voor de helft in chocolade gedipt. De chocolatier koos voor een standaard, allround chocolade, bestaande uit een blend van cacao van verschillende afkomst. De licht parelende wijn heeft een heldere, bleekgele kleur. In de neus herkennen we de typische sauvignon blanc aroma’s waaronder witte bloemen, gras, citrusfruit en rijpe abrikoos. In de smaakstart komen veel zuren, exotisch fruit, rijpe abrikoos en een vleugje honing. Korte afdronk. De zoetheid van de chocolade combineert mooi met de wijn. De schil benadrukt de frisheid van de wijn. De chocolade krijgt hier een mooie wijn als gezelschap! Cava Pere Ventura, 'Tresor', rosé, brut met Ruby Karakske

100% trepatdruif (conca de barbera, zuidelijk Catalonië). De wijngaarden hebben een gemiddelde leeftijd van 20 jaar. De fermentatie vindt plaats in stalen tanks gevolgd door een tweede gisting op fles volgens de traditionele methode met een minimale veroudering van 14 maanden. Alcohol: 11%. Ruby chocolade is een relatief nieuw type chocolade (2018). In tegenstelling tot wat men zou vermoeden zijn er aan het product geen extra kleur- en/

of smaakstoffen toegevoegd. In de mond proeft de chocolade eerst als een witte chocolade, maar al snel komen de aroma’s van rood fruit, aardbei, framboos en ook een tikkeltje passievrucht naar voren. De chocolade smaakt uitgesproken fruitig en een tikkeltje zuur. De wijn heeft een dieproze kleur en kleine, vinnige bubbels. De geur is gedomineerd door rood fruit: aardbeien en frambozen. In de mond is de smaak evenwichtig met aroma's van frambozen, kersen en rode aalbes. De afdronk is middellang met een eigenaardig bittertje met wat pétrolé. De combinatie met de chocolade valt tegen. Het zoete van de chocolade kleedt de droge wijn helemaal uit, waardoor die bitter overkomt. Château Pigoudet, Aix-en-Provence, cuvée 'Le Grand Pigoudet', rosé, 2015 met Orange / 811

Cabernet sauvignon 50%, syrah 50%. Dit is een rosé de saignée. Na zuivering gebeurt de alcoholische gisting evenals de malolactaatomzetting op nieuwe eikenhouten vaten gevolgd door een verdere rijping op zijn gisten met regelmatig omroeren, gedurende negen maanden. Alcohol: 14,5%. Onze chocolatier besluit aan de amandel- en peperkoektoetsen een extra aroma toe te voegen. Hij serveert daarbij terug de citrusdip '811' waarin een gekonfijt schijfje sinaasappel is gedoopt. De wijn is helder met een zalmroze kleur. We krijgen een genereuze geur met patisserie en frangipane, marsepein, amandel, vanille en vooral eik en exotisch hout, zoals sandelhout en hars. Krachtige aanzet in de mond, enorm complex. Sappige fruitretour met zure kersen, meloen en mandarijntjes, en rozijnen. Ook vleugje kruidigheid en een halflange finale met houtsensatie. Top rosé! De chocolade verzacht de wijn, in het bijzonder de sterke houttoetsen. Mooie combinatie.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

Marenco, Brachetto d’Acqui, spumante, doux, 2017 met Grenade

Abbaye Sainte Eugenie, Banyuls, 'Cuvée Arrels', rancio met Walnoot/Power 80

100% brachettodruif van de wijngaard Pineto. De maceratie en gisting gebeuren in roestvrije stalen tanks op lage temperatuur en worden na 3-4 dagen door afkoeling stopgezet. De tweede gisting gaat door na klaring op lage temperatuur en onder hoge druk (>4 bar voor spumante) waardoor het alcoholgehalte op +/- 6% blijft. Restsuiker: 125g/l, alcohol: 5%.

100% grenache gris. De druiven worden laat geoogst, in tries wat tot een alcoholpercentage leidt van 16 tot 18%. De wijnbouwer koos voor een maceratie (30 dagen) met dagelijkse pigeage. Het muteren gebeurt met 5 tot 10% wijnalcohol, op het moment waarop evenwicht tussen alcohol en suiker is bereikt. De lekwijn en de eerste perswijn worden later terug geassembleerd. Klassieke rancio-opvoeding. Alcohol: 16%.

De chocolade is gemaakt met cacaobonen uit Grenade, een provincie in Venezuela. Deze originele chocolade heeft aroma’s van frambozen versterkt door de gedroogde veenbessen op de chocoladedruppel. De wijn is helder, lichtrobijnrood en heeft een fijne pareling. In de neus hebben we bosaardbeien, rode aalbessen en rozen. In de mond spelen aardbeien en griottes de hoofdrol. Restsuiker in de halflange afdronk. Mooie dessertwijn. Passende match. Rode veenbes erbij is een goede keuze. Chateau Laborie, Côtes du Rhône Villages, 'Cuvée Emile Bories', 2016 met gedroogde blauwe bessen/alto el sol

80% syrah, 20% grenache en mourvédre. Deze klassieke Côtes du Rhône-blend krijgt een fermentatie in betonnen tanks met thermoregulatie. Alcohol: 14%. De Alto el sol, of de meest verfijnde originechocolade van Callebaut, gemaakt met cacaobonen uit Peru en met een vrij dominante zurigheid is gecombineerd met rode vruchten. Boven op de chocoladedruppel is een gelyofiliseerde blauwe bes toegevoegd. De combinatie wil een smaak neerzetten die vrij lang aanhoudt. De wijn is diep, intens robijnrood met een paarse schijn, een fijne waterrand en dikke tranen. De geur is even intens met een karrenvracht aan zwart fruit (bramen en cassis), kruidigheid en presente zwarte olijven. In de mond: mineraal en met duidelijk aanwezige tannine. Retro-olfactief wordt het donker fruit met cassis en bramen, en hints van kruiden bevestigd. De finale is middellang. De wijn is nu op dronk, maar kan nog wat bewaren. Hoewel dit geen typische wijn is voor bij chocolade, vormt dit een goede match met deze grand cru chocolade. De gedroogde blauwe bes daarentegen geeft geen meerwaarde, tenzij de tannine van de zaadjes uit de bes, maar die komen pas na kauwen vrij.

De chocolade 'Power 80' bezit een zeer hoog gehalte aan cacaobestanddelen en weinig suiker. Deze zorgt voor een uitgesproken smaak. Hoewel de chocolade vrij bitter is, komen ook de geroosterde toetsen tot uiting. In combinatie met een walnoot zorgt dit voor een smaakbommetje. De wijn heeft een mahoniekleur met dikke tranen. Het aroma wordt getypeerd door rancio noten. Na walsen krijgen we orangettes, rozijnen, verse walnotenschil, gegrilde noten en gedroogde abrikozen. De wijn komt erg vet over in de mond, ondersteund door frisse zuren en mooi rijp fruit, noten, gedroogde pruimen en chocolade. Deze evenwichtige wijn heeft een korte tot middellange afdronk. De gedoodverfde ideale zoete wijn doet zijn roem alle eer aan. Deze rijke, uiterst smaakvolle, zoete verleidelijke rode wijn kan met gemak de superchocolade aan. De toets van noten in de chocolade leent zich perfect voor een combinatie met deze versterkte wijn. Geweldige sensatie! Cazes, Rivesaltes, ambré, 2003 met Gember/ Arriba

100% grenache blanc. Tijdens de gisting is alcohol toegevoegd (mutage). De wijn heeft 15 jaar gerijpt op zeer oude eikenvaten. Door een verdamping van 7% per jaar is een zeer mooie concentratie ontstaan. Daarna is de wijn gebotteld en bewaard in de kelder. Restsuiker: 130g/l, alcohol: 17,5%. Het verhaal van 'arriba' dateert uit de 19de eeuw. Op een dag ontdekte een Zwitserse chocolademaker tijdens een tocht op de Guayasrivier een nieuwe cacaosoort. Die cacao - een nationale variëteit met unieke aroma's - werd al snel 'arriba' genoemd. De naam verwijst naar de stroomopwaarts gelegen regio waar die groeide. Vandaag is de 'nacional' variëteit uit de regio van Arriba nog steeds een veelgevraagd cacaoras dat zorgt voor een uitzonderlijk intense cacaosmaak met complexe aroma's. Geert gaat hier experimenteel te werk met een gekonfijte snee gember. De wijn kleurt amber, zoals cognac en armagnac. We krijgen een rijpe, complexe geur met diverse noten, gedroogde en gekonfijte vruchten en karamel. De smaak is even complex als de geur, wat retro-olfactief wordt bevestigd. Een klein bittertje verschijnt in de lange finale. We worden verwend met een heerlijk zoete en zachte combinatie van de chocolade met een stevige dessertwijn. De zoetheid wordt verzacht door grenache. Een ultiem duo, een prachtige match!

BOEKREVIEW:

KEN WIJN-WIJZER PE T ER D O O MEN N a t i o n a a l W ijn m e e s t e r

Leden van de Vlaamse Wijngilde hebben vaak een cursus achter de kiezen. Een lokale handelaar, een opleidingsinstituut, of de commanderij waarbij ze aansluiten maakte hen wegwijs in wijn. Vervolgens begint het te knagen. Weet ik er echt voldoende van om mijn mannetje/ vrouwtje te staan op een proeverij? Ben ik gewapend om blind te proeven? Zal men mij ernstig nemen wanneer ik een wijn bespreek in publiek? Ken Wijn-wijzer geeft hierop het gedroomde antwoord. In amper 32 bladzijden krijg je een overzicht van de actuele wijnwereld. Alle grote streken komen aan bod. Elke druif die betekenis heeft, wordt gesitueerd in haar thuisstreek en daarbuiten. Uiteraard kan een cursus van 32 bladzijden niet 'volledig' zijn. Maar dat kan zelfs een lijvig boekwerk van 1.000 bladzijden niet. Bovendien: wie onthoudt het allemaal? Daarom dit overzichtelijk werk van enkele tientallen pagina's waarin je de essentie van de hedendaagse wijnwereld ontmoet. Voor jou samengesteld door de club van wijnmees-

ters van de Vlaamse Wijngilde. Zorgvuldig nagelezen door de kenners op elk terrein. Zo zijn we er zeker van, dat alle informatie klopt. Leuk om weten: elk onderdeel heeft een eigen quiz. Zo kun je gemakkelijk nagaan of je de materie écht beheerst. Zijn de Nationale Proeven daarmee moeilijker geworden? Getuige de resultaten van de afgelopen editie alleszins niet: slechts één kandidaat had zich onvoldoende voorbereid en faalde in de theorievragen. Wel is het moeilijker geworden om een perfecte score neer te zetten: amper drie kandidaten, alle voor Meester-Wijnproever, haalden het maximum van de punten in zowel theorie als praktijk. Kortom, zowel voor wie meedoet aan het examen "Meester-Wijnproever" of "Grootmeester-Wijnproever", als voor de liefhebber die wil weten waar hij staat, is dit een aanrader. Gratis te downloaden op de website van de Vlaamse Wijngilde: www.vlaamsewijngilde. be - ook voorbeeldexamens zijn er terug te vinden.

GRATIS TE DOWNLOADEN OP DE WEBSITE VAN DE VLAAMSE WIJNGILDE: www.vlaamsewijngilde.be ook voorbeeldexamens zijn er terug te vinden

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 32

TURKSE TROUW

en Turks huwelijk bijwonen? Waarom niet... maar om daar helemaal voor naar een godvergeten eiland in de Zee van Marmara te reizen?

Bovendien: als wijnliefhebber zijn er aantrekkelijkere bestemmingen te bedenken dan een land dat meer en meer evolueert naar een Islamitische staat waar alcohol taboe is. Maar als het de voorzitter van de Vlaamse Wijngilde is die je uitnodigt, dan overweeg je de trip. En spring je, uiteindelijk. Want Luc verzekerde me dat het ook op culinair en wijnkundig gebied mooi zou worden.

HET LAATSTE WOORD PE T ER D O O MEN N a t i o n a a l W ijn m e e s t e r

De dag na het magnifieke huwelijksfeest had de bruid gereserveerd in het beste restaurant van Istanboel. We gaven de sommelier de vrije hand, op voorwaarde dat hij Turkse wijnen zou schenken. Later kwam er nog een conditie bij: dat de selectie van natuurwijnen beperkt zou blijven tot één exemplaar. Een half glas geoxideerd appelsap kan er nog net in, maar meer is uit den boze. Na de mooie keuze in witte wijnen werd het stilaan tijd om de rode aan te snijden. Enkele obligate bordeauxblends volgden. We waren niet onder de indruk: dergelijke wijnen vind je wereldwijd. Toen kwam er een wijn waarvan jaarlijks slechts enkele duizenden flessen geproduceerd worden. Automatisch denk je aan een marketingtruukje, bedoeld om het domein op de kaart te zetten. Het gebruikelijke recept: overmatig geconcentreerd met véél nieuw hout. Maar toen kregen we de wijn in het glas. Öküzgözu was de naam. Een Turkse druif die 'stierenoog' betekent. Genoemd naar de kleur van de druiven, al weet ik nog altijd niet goed wat ik me er moet bij voorstellen. Wat ik me bij de druif moet voorstellen, weet ik ondertussen vrij goed. Pakken vers fruit in de neus, en eersteklas aciditeit in de mond. Eigenlijk: het moderne type wijn. Houtopsmuk mag, maar hoeft niet. Öküzgözu valt daarmee in de klasse van de Etnawijnen. Mencia. Moderne beaujolais, of misschien wel cabernet franc. Noem gerust uw favorieten op. In elk geval gaan we weg van het Parkertype. Fruit en aciditeit, alstublieft. Turkije koestert zijn autochtone druiven, en terecht! Op de terugweg mijmerde ik over wat we hadden meegemaakt. Het kwam me voor dat de Turkse Turken een feestelijker concept van huwelijken kennen dan wat sommige relschoppers er hier onder verstaan. We hebben gevierd zonder andere mensen te storen. En mijn waardering voor de Turkse wijn is enorm gegroeid.

ERKENDE WIJNEN, DE GARANTIE OP KWALITEIT Diverse Belgische wijnbouwers laten hun wijnen door de Vlaamse Overheid erkennen onder de appellaties: Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB) of Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) Om de erkenning te bekomen moeten de wijnen aan strenge voorwaarden voldoen en worden ze onderworpen aan een chemische analyse en een 'blinde' organoleptische analyse.

BGA Vlaamse Landwijn Wijndomein Waes Wijndomein Oud Conynsbergh Wijngaard Berghoven Thilesna Het Eikenvat

www.wijndomeinwaes.be www.mussenhoeve.be www.lomosranch.be www.wijndomein-thilesna.be www.heteikenvat.be

BOB Hageland Kluisberg Steenen Muur Domein Dongelberg

www.kluisberg.be www.steenenmuur.be

BOB Haspengouw Wijnkasteel Genoels-Elderen Karrehof - VZW Marsnil Clos d'Opleeuw

www.wijnkasteel.com www.domeinmarsnil.be www.clos-d-opleeuw.be

BOB Heuvelland Wijnhoeve d'Hellekapelle Entre-deux-monts Domein Vidaigne

www.dhellekapelle.be www.entre-deux-monts.be

BOB Maasvallei Limburg Wijndomein Aldeneyck Vilain XIIII Thilesna

www.wijndomein-aldeneyck.be www.wijnbouwkasteelvilainxllll.be www.wijndomein-thilesna.be

BOB Vlaams Mousserende Kwaliteitswijn Wijndomein Sassenbroek Wijnkasteel Genoels-Elderen Entre-deux-monts Chardonnay Meerdael

www.clairemartinwines.be www.wijnkasteel.com www.entre-deux-monts.be www.chardonnaymeerdael.be

DE VZW BELGISCHE WIJNBOUWERS PROMOOT DE ERKENDE WIJNEN. APPELLATIES, EEN MEERWAARDE VOOR WIJNBOUWER EN CONSUMENT hallo@belgischewijnbouwersvzw.be

www.belgischewijnbouwersvzw.be

ODAAT

De wijnen van volgende domeinen werden in 2018 erkend als BOB/BGA

HAGENBROEKSESTEENWEG 180, 2500 LIER • TEL. 03/480 85 95 WWW.WIJNEN-DEKOK.COM • INFO@WIJNEN-DEKOK.COM