Pan 0770 2014, 66 jaarg 3 by Koninklijk Heerlens Mannenkoor St.-Pancratius

KONINKLIJK HEERLENS MANNENKOOR ST.-PANCRATIUS sinds 1878 Erepreses:

dr. P.F.G. Depla, burgemeester van Heerlen

Preses:

mr. J.J.A.M. Amkreutz

Secretariaat:

Koninklijk Heerlens Mannenkoor Sint-Pancratius Postbus 283 6400 AG Heerlen

Secretaris:

L.G. Arets Tel.: 045-5113682 E-mail: secretaris@pancratiuskoor.nl

Website: www.pancratiuskoor.nl Banknummer: NL75RABO0119995077 1988: 1991: 1997: 1997: 2001:

Zilveren diploma Internationaal Korenfestifal Budapest Limburgs koor van het jaar categorie mannenkoren Limburgs koor van het jaar categorie mannenkoren Eerste prijs categorie mannenkoren Internationaal Mannenkorenfestival Apeldoorn Zilveren diploma categorie mannenkoren Musica Sacra Praga Festivalprijs voor orginaliteit en variĂŤteit repertoire van concerten in Praag

Kun je zingen? Zing dan met ons mee in het Koninklijk Heerlens Mannenkoor St.-Pancratius! Kom a.s. donderdag tussen 20.00 en 22.30 uur geheel vrijblijvend kijken en luisteren in de Beerkompanie, Pancratiuspein 46 te Heerlen. Voor actuele informatie zie onze website: www.pancratiuskoor.nl

JAARGANG 66 - NUMMER 3 - DECEMBER 2014

BESTE LEZER, Voor u ligt alweer de laatste editie van De Stem van Pancratius van dit jaar. Mogelijk vindt u het net zo interessant als ik om te ontdekken hoe de nieuwe uitgave er uitziet. We leven in de dagen voor kerst. Dagen die nog korter en donkerder worden. Persoonlijk heb ik er best moeite mee dat de tijd dat het overdag licht is spaarzaam wordt. Ik vind het dan ook prima wanneer het omslagpunt bereikt wordt en winter plaats maakt voor lente. Toch brengt de kersttijd ook licht. Een licht dat anders is, maar even belangrijk. Licht bij mensen voor wie het écht donker is in deze tijd. Met het komen en gaan van de seizoenen hebben we ook te maken met een komen en gaan van leden. Het vertrek van leden is een verlies voor ons koor, maar wanneer er sprake is van overlijden is dat vele malen pijnlijker, zeker voor hun nabestaanden. Vooral bij een eerste kerst zonder hun dierbare is dat gemis bijzonder voelbaar. Wellicht kan Kerstmis dan toch ook een lichtpunt zijn. Inmiddels haalt menigeen met de kerstgroep ook de kerst-cd’s van stal: muziek die aan dit feest

COLOFON De Stem van Pancratius is het periodiek van het Koninklijk Heerlens Mannenkoor St.-Pancratius en verschijnt drie keer per jaar. Redactiecommissie: Paul Franken jr., Leo Klinkers, Koos Linders, Hub Slenders, Jo Vroomen Tekstverwerking: Leo Klinkers Lay-out: Leo Klinkers Druk: Drukkerij L’Ortye Inlichtingen Hub Slenders advertenties: telefoon 045-535 23 03 Redactieadres: l.klinkers@planet.nl

extra glans geeft. Al is de kwaliteit van een digitale opname nog zo perfect, toch is livemuziek veel indringender, ook al betreft het amateurgezang. Wanneer u tijdens de kerstperiode wilt genieten van livemuziek, dan beveel ik u ons kerstconcert op zaterdag 20 december a.s. in de Pancratiuskerk van harte aan. Met het Blazersensemble Cupros verzorgen wij een optreden waardoor u helemaal in de kerstsfeer komt. Het bestellen van toegangskaarten is niet nodig: het concert is voor iedereen toegankelijk tegen een vrije gave. Rest mij om aan het eind van het jaar iedereen te bedanken voor de inzet en bijdrage in het (bijna) voorbije jaar. Voor de toekomst zal echter nog meer inzet nodig zijn. Net als veel andere verenigingen staat ons koor voor grote uitdagingen, ook voor bedreigingen. Vandaag (25 november) werd bekend dat Mannenkoor Kaalheide zichzelf na 80 jaar, vanwege een afnemend ledenaantal, opheft. Dat mag en zal ons niet gebeuren. Wij hopen daarom op uw inzet te kunnen blijven rekenen. Als het even kan, nog iets meer, zeker als u overtuigd bent van de waardevolle bijdrage die onze vereniging levert. Niet alleen een bijdrage op cultureel gebied, maar ook aan warmte en sfeer bij leuke en droeve gebeurtenissen. Het is daarom niet alleen de taak van het bestuur om te waken over het wel en wee van ons koor, maar ook anderen moeten het voelen als een sociale en morele plicht om onze muziek in ere te houden. Leden en bestuur van het KHM St.-Pancratius wensen u mooie feestdagen en een gelukkig 2015. Veel leesplezier! Het bestuur van het Koninklijk Heerlens Mannenkoor St.-Pancratius namens dezen, Jos Amkreutz preses 1

VAN DE REDACTIE... In memoriam

Studiedag Bernardinuscollege 4 oktober

Op 25 september overleed ons rustend lid en bas Harrij van Heumen. Tijdens onze studiedag in het Bernardinuscollege vernamen we ontsteld dat onze bariton Cor Snouck op 4 oktober was overleden.

De jaarlijkse studiedag van het koor zou dit jaar als bijzonder thema koorregie krijgen. Daartoe was Marijke de Wit uit Amsterdam afgereisd naar Heerlen. Allerzielen Bernardinuskapel 2 november

De wonderlijke kerst van vadertje Panov Als kerstverhaal in deze aflevering van ons periodiek het ontroerende verhaal van Leo Tolstoi over schoenmaker Panov.

Traditioneel omlijst het KHM St.-Pancratius elk jaar muzikaal de allerzielenviering van de Stichting Samen Onderweg in de Bernardinuskapel te Heerlen.

Met Jacobus op weg

Die Nacht

Koos Linders beschrijft een concert met pelgrimsmuziek op weg naar Santiago de Compostella dat hij bezocht op 26 oktober.

In dit nummer achtergrondinformatie over Die Nacht van Franz Schubert. Het ligt in het voornemen om voor het kerstconcert 2014 Die Nacht (D983c) op het programma te zetten, gezongen door het kleinkoor.

Schuttersfeest St.-Sebastianus 4 september Het was een grote eer dat ook ons koor, het KHM St.-Pancratius, de eerste dag mocht opluisteren van het Bondsschuttersfeest van de Stadsschutterij St.-Sebastianus uit Heerlen.

Matineeconcert Pancratiuskerk 9 november Koor- en blaasmuziek zijn van oudsher nauw met elkaar verbonden en deze verwevenheid leidde tot een bijzonder concert.

Ontvangst oorlogsveteranen 17 september Zangersportret Carlo Bergonzi De bevrijding van Nederland startte op 12 september 1944 met de opmars van de Amerikanen in Limburg. Heerlen werd op 17 september bevrijd. Op 17 september 2014 ontving Heerlen 9 Amerikaanse oorlogsveteranen.

Onder zijn collegaâ&#x20AC;&#x2122;s stond hij bekend als een gentleman, die als bariton debuteerde, maar drie jaar later als tenor zou uitgroeien tot de beste Verdi-tenor van zijn generatie.

De redactie wenst het bestuur, de muzikale staf, het damescomitĂŠ, leden en hun partners, donateurs, adverteerders en allen die zich bij ons koor betrokken voelen een gelukkig en zalig kerstfeest en alle goeds voor 2015.

Akerstraat 5 - Heerlen

Telefoon: 045-5715550

IN MEMORIAM

HARRIJ VAN HEUMEN

rustend lid bas * Heerlen, 13 juli 1929 † Heerlen, 25 september 2014 ‘Mijn laatste groet is voor hen die mij lief hadden.’ Harrij Harrij groeide op in Heerlen als 5de in een gezin van 8 kinderen. In zijn pubertijd brak de Tweede Wereldoorlog uit. Goed onderwijs was moeilijk verkrijgbaar en Harrij verbrijzelde in dezelfde periode zijn schouder. Helse pijnen waren het gevolg. Voor de net verkrijgbare penicilline was hij allergisch en hij vertelde ons dat hij in de ijzeren spijlen van zijn bed beet, omdat hij zoveel pijn had. Geen gemakkelijk begin van een jong leven. Harrij was ambitieus, tegendraads, leergierig en gepassioneerd. Regelmatig lag hij in de clinch met zijn vader. Hij besloot dan ook zijn eigen weg te gaan en niet met zijn broers in het aannemersbedrijf van zijn vader te stappen. In zijn poging zijn dromen te realiseren werd Harrij verder gedreven. Vele verhuizingen volgden, tot hij uiteindelijk als netwerkplanner bij het architectenbureau OD 205 in Nuenen terechtkwam. Met trots vertelde hij maar al te graag over de bijzondere bouwprojecten die hij in die tijd mede mocht realiseren. In zijn privéleven stonden de zaken er echter minder rooskleurig voor. Bij zijn toenmalige vrouw Jetty werd in 1972 kanker geconstateerd en de lijdensweg bleek eindeloos lang te zijn. Het gevolg was, dat ze nauwelijks een sociaal leven in Brabant konden opbouwen. In 1985 besloten ze te scheiden en vertrok Harrij 4

weer naar Limburg. Een moeilijk besluit en een donkere periode uit zijn leven. Maar Harrij is de man er niet naar om bij de pakken neer te zitten. Zijn optimistische aard sleurde hem ook door deze periode heen. Het was in die tijd dat Harrij zich meldde als lid van Pancratius en dat hij de oude contacten weer langzaam begon op te bouwen. Nadat hij verhuisd was naar de Ir. Bungestraat ontmoette hij, zoals hij dat zo mooi zei - de vrouw waar hij verschrikkelijk verliefd op was - Marleen. Samen trokken ze met de caravan door heel Europa en genoten van lekker eten, terrasjes pikken en feesten met vrienden. Harrij was een echte Bourgondiër en levensgenieter pur sang. Als het enigszins kon, hief hij, met een pilsje of een portje in de hand een lied aan. Binnen ons koor had al snel zijn draai gevonden. Humoristisch van aard, was hij altijd in voor een grap. Hij was een zeer trouw zanger en het koor lag hem na aan het hart Je kon dan ook altijd een beroep op hem doen, om naast het zingen ook zijn bijdrage te leveren aan andere activiteiten binnen de vereniging. Vele jaren heeft Harrij in zijn eentje zorg gedragen voor de advertenties in de Stem. Persoonlijk benaderde hij de zakenlieden in de stad voor een advertentie in ons blad. Door zijn uitgebreide contacten kon hij bij velen terecht. En

als hij een winkelier (nog) niet kende, dan werd hij wel door zijn nieuwsgierigheid genoeg gedreven om met hem kennis te gaan maken. Harrij was zeer betrokken bij de vereniging. Hij wilde er altijd bij zijn. Hij hield van de gezelligheid na repetities en concerten, en gaf graag zijn aandeel in het plezier. Ook buiten de verenigingsactiviteiten deden Harrij en Marleen maar wat al te graag mee aan weekendjes weg met vrienden of andere feestelijke aangelegenheden. Na een tiental gelukkige jaren begon ook voor Harrij de ouderdom te tellen. Het eerste herseninfarct luidde een moeilijke periode in. Maar Harrij was er de man niet naar om zich zo maar uit het veld te laten slaan. Hij krabbelde weer overeind en herstelde goed. Zijn eeuwig optimisme gaf hem voldoende kracht om uit alle omstandigheden het beste te maken. Actief meezingen zat er niet meer in. Hij wilde wel bij de club blijven, werd rustend lid en bleef meedoen daar waar het kon.

Als het maar even kon, dan was Harrij van de partij.

Mede dankzij de onaflatende zorg van Marleen kon hij zo veel mogelijk genieten van de mooie dingen in het leven. Toch ging de kwaliteit van leven geleidelijk aan achteruit en was er op een gegeven moment 24-uurs zorg nodig. Het werd een lange moeizame weg. Een weg waarin we gaandeweg afscheid moesten nemen van de oude Harrij, die door de voortschrijdende dementie zichzelf niet meer was. Toch wist hij zich afgelopen zomer bij elkaar te rapen om nog een keer naar de repetitie te komen en na afloop een rondje te geven op zijn 85ste verjaardag. Lange tijd wist hij door zijn verbale vaardigheden zijn vorderende dementie te verbloemen, hetgeen voor Marleen niet altijd gemakkelijk was. Zelfs in de verpleegkliniek wist hij iedereen te vermaken met humorvolle verhalen. Hij dolde met de dames en had nog steeds een ondeugende uitstraling. De verplegenden van het Molenpark waren dan ook dol op hem en verzorgden hem zeer liefdevol tot het einde toe. We krijgen allemaal te maken met omstandigheden in ons leven die we niet kiezen en willen, het lot van de mens. Toch moeten we instemmen met het leven, ondanks onze onzekerheid, ons gebrek aan zelfvertrouwen, onze angsten en twijfels. Harrij heeft het leven bezield geleefd. Hij is er vol ingegaan, heeft genomen maar ook gegeven en liefgehad. Hij heeft de zin van het leven gevonden in de verbinding met anderen.

Gezellig tafelen...

Jeu Knubben 5

IN MEMORIAM

COR SNOUCK

bariton

* Heerlen, 16 oktober 1940 † Heerlen, 4 oktober 2014 Je hebt nu rust gevonden, al is vol droefheid ons hart. Je lijden zien en niet kunnen helpen, dat was onze grootse smart. Tijdens onze jaarlijkse studiedag in het Bernardinuscollege op 4 oktober vernamen we ontsteld dat Cor - 5 weken na constatering van zijn ziekte - was overleden. Toen hij wist dat hij niet meer beter werd, schreef hij een terugblik op zijn leven, zijn ontroerend afscheid, dat tijdens de herdenkingsdienst op 9 oktober in het crematorium ‘Schifferheide’ te Kerkrade werd voorgelezen. Als zijn koor omlijstten het ‘Koninklijk Heerlens Mannenkoor St.-Pancratius’ deze dienst met de toepasselijke liederen ‘Somewhere’ en ‘Dobra noc’. Op 16 oktober 1940 werd Cor geboren op de Heksenberg te Heerlen als zoon van een hardwerkende, ondergrondse mijnwerker. Zijn moeder was afkomstig van de Heerlerheide. Zijn zusje Enny was toen reeds geboren. Kort na zijn geboorte verhuisde het gezin, vader, moeder en twee kinderen naar de Akerstraat in het centrum van Heerlen, waar zij een bovenwoning betrokken, gelegen boven de zuivelwinkel van De Mijnstreek. Daar werden ook nog zijn twee zussen, Gonnie en Denise geboren. Na de lagere school ging Cor naar de mulo in de Ruys de Beerenbroucklaan. Na de schooltijd kon hij zijn draai niet vinden, hij wist niet waarom en meende zijn heil elders te moeten vinden. Het werd tenslotte de Koninklijke Marine. Op zijn vijftiende begon hij met de voorbereidingen: gesprekken, voorselectie in Maastricht, selectie en medische keuring in Voorschoten. Op 8 oktober 1956 ging hij een vrijwillige verbintenis aan met de Koninklijke Marine voor zes jaar, de tijd van zijn leven. Na een militaire opleiding in de barre winter van 1956 in het oplei6

dingskamp te Hilversum, werd hij verplaatst naar Den Helder en vertrok al snel met kruiser De Zeven Provinciën voor een langdurige trip naar o.a. de wereldvlootschouw in Virginia, Norfolk (VS). Hij maakte mooie reizen met deze kruiser o.a. met aan boord koningin Julia en prins Bernard voor een staatsbezoek aan Zweden, Stockholm. Op 18-jarige leeftijd vertrok hij per vliegtuig naar het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea, tot eind 1962 Nederlands gebied, waar hij bijna twee jaar vertoefde en daar alle wateren heeft bevaren. Het was ook omstreeks deze tijd dat de eerste Indonesische militaire infiltranten Nieuw-Guinea probeerden te bereiken en te bezetten. Na zijn Nieuw-Guineatijd werd hij geplaatst op de Visserij-inspectie, mooi werk waardoor aardige en leuke visserijplaatsen in Europa werden aangedaan. Tijdens zijn verlof na terugkomst uit Nieuw-Guinea ontmoette hij bij toeval Ria, dochter van een kastelein. Hij kende haar niet, zij hem wel. Hij maakte kennis met haar en is nooit meer bij haar weggegaan. Hij had zijn grote liefde ontdekt en zij werd zijn lieve en zeer zorgzame vrouw. Uit

hun huwelijk werd zoon Mark geboren, een stevige knaap, oogappel en troetelkind van zijn liefhebbende moeder. Na zijn verbintenis bij de Koninklijke Marine werkte Cor korte tijd elders. In 1965 werd hij getest, gekeurd en goed bevonden om in dienst te treden bij de Douane Nederland. Hij werd geplaatst in Ulvenhout, een grensplaatsje en velddienstpost onder de rook van Breda, in de buurt van Chaam. Kort daarop werd hij verplaatst naar het nabijgelegen Roosendaal, waar ook het kleine gezin zich vestigde. Vanuit Roosendaal werd hij voor enige tijd gedetacheerd naar de Waalhaven in Rotterdam, maar ze bleven wonen in Roosendaal. In 1971 werd hij verplaatst naar douanekantoor Heerlen-Autoweg in Bocholtz, een groot kantoor, gelegen aan de nieuwe autoweg van Duitsland naar Nederland. Het gezin verhuisde naar Heerlen. In 1984 trad hij toe tot het management van die douanepost. Na het sluiten van de grensposten in 1989 werd hij geplaatst op diverse kantoren in Limburg. In eerst instantie was dat het Gouvernementsgebouw in Maastricht, daarna volgden de kantoren in Sittard, Maastricht, Heerlen en Roermond, waarna hij in 2004 met pensioen ging. Na zijn pensionering kon hij goed omgaan met zijn vrije tijd. Hij wandelde veel, wat hij vroeger ook al graag deed, ging vaak een flink stuk fietsen, maar alleen bij goed weer. Cor en Ria waren geen vakantiegangers in de zin van lang van huis. Nee, Ria prefereerde het om na korte tijd of en-

kele dagen weer thuis te zijn. Cor had daar geen moeite mee: hij had al zo veel gezien. Samen bezochten ze mooie steden als Parijs, Wenen, Istanboel en Berlijn, of ze gingen een weekje naar de Moesel en maakten van daaruit leuke uitstapjes. Regelmatig gingen ze een weekend naar Den Haag, Scheveningen of Volendam. Beiden waren lid van de VEBA, vereniging van ex-belasting-ambtenaren, waardoor ze in verenigingsverband vele mooie en leuke dagtrips maakten. Als drager van het Nieuw-Guinea Herinneringskruis en zodoende Marineveteraan van het Veteranenplatform werd hij ieder jaar uitgenodigd voor diverse bijeenkomsten, waarbij Ria dikwijls met hem meeging. Hij was bijna 30 jaar lid van het Koninklijk Heerlens Mannenkoor St.-Pancratius, een gerenommeerd mannenkoor. Met dit koor behaalde hij vele en mooie successen, zowel in binnen- als buitenland. Een prachtig mannenkoor! Ja, en dan was er natuurlijk Ria met haar passie voor een terras. Samen bezochten ze leuke en mooie terrassen daar waar ze waren of tijdens hun reizen. Regelmatig werd het Heuvelland bezocht voor een bezoek aan een mooi terras. Het was niet de grootste hobby van Cor, maar hij deed het uiteraard voor Ria. Nee, een romanticus of een lieve man was hij niet, dat wist hij zelf ook. Wel wilde hij een zorgzame man en vader zijn binnen zijn gezin. Hij was meestal kort en direct en hield niet van oeverloze gesprekken. Ria heeft hem terecht hier vele malen op aangesproken; hij bedoelde het niet verkeerd, hij was zo geaard. Het doet pijn afscheid te moeten nemen van Ria in deze fase van hun leven, nu ze elkaar zo hard nodig hebben. En natuurlijk van Mark en Cecile, waar nooit tevergeefs een beroep op werd gedaan en nauwe kontakten werden onderhouden.

Ceciliafeest 13 november 2010: Cor 25 jaar lid KHM St.-Pancratius

Hij gaat afscheid nemen van zijn Ria, Mark en Cecile, zijn familie, vrienden, kennissen, buren en oud-collegaâ&#x20AC;&#x2122;s met de groet, de mijnwerkersgroet die hij leerde van zijn vader: DOBRA NOC, GOEDE NACHT. Cor Snouck 7

Hij was schoenmaker, een oude schoenmaker, en hij woonde in een klein stadje ergens in Rusland. Panov heette hij, schoenmaker Panov, maar iedereen noemde hem vadertje Panov, omdat het zo’n lieve man was. Zijn huisje had maar één kamer. In die kamer woonde hij; hij sliep er onder een oude lappendeken; hij kookte er zijn potje eten op een gietijzeren kachel; hij maakte er schoenen en als hij niet aan het werk was of in bed lag, zat hij in een grote rieten stoel. Hij woonde er helemaal alleen: zijn vrouw was overleden en zijn dochter was getrouwd, heel ver weg. Gelukkig verdiende hij net genoeg geld om brood te kopen bij de bakker, melk en thee bij de kruidenier en groente bij de groenteboer. Van de timmerman kreeg hij altijd hout voor de kachel. De avond viel, morgen zou het Kerstmis zijn. Vadertje Panov deed de winkeldeur op slot en de gordijnen dicht: het was koud buiten. Hij gooide 8

wat hout op de kachel, maakte een pannetje soep en toen de soep op was, pakte hij het dikke boek met het verhaal van Kerstmis erin. Niet dat hij goed kon lezen: hij had het op school maar een beetje geleerd, maar als hij met zijn wijsvinger rustig ieder woordje aanwees, dan ging het wel. Eerst even de lamp wat hoger draaien, dan kon hij het beter zien. ‘Er-was-geen-plaats-in-de-herberg,’ las hij. Panov had een klein brilletje op zijn neus met van die ronde glazen. Zijn ogen stonden ineens een beetje verdrietig. ‘Wat jammer nou,’ dacht vadertje Panov. ‘Als Jezus bij mij langsgekomen was, had hij zo kunnen binnenkomen. Ik heb niemand meer om voor te zorgen, ik had hem graag ontvangen. Ik zit hier helemaal alleen, wat zou het fijn zijn wanneer Jezus dit jaar met Kerstmis eens bij mij op bezoek kwam.’ Vadertje Panov schudde zijn hoofd. ‘Ik ben geloof ik een beetje in de war,’ zei hij. ‘Wat ik Jezus zou geven?’ mijmerde hij verder. ‘Dat zou ik zo gauw niet weten. De drie koningen gaven goud, wierook en mirre, maar dat heb ik allemaal

niets. Wacht eens even, ik heb wel iets anders.’ Vadertje Panov stond op en pakte een doos die boven op de kast stond. Daar zaten twee kinderschoentjes in. Hij liet ze door z’n oude handen gaan, het waren de mooiste schoentjes die hij ooit gemaakt had. ‘Die zou ik hem geven,’ zei Panov. ’Zou Jezus z’n arme moeder ook blij mee zijn.’ Hij stopte de schoentjes terug in de doos en legde die weer boven op de kast. ‘Wat een onzin allemaal,’ zei Panov tegen zichzelf, ‘je moet niet zoveel fantaseren. ’Hij las nog even door in het dikke boek, maar z’n ogen werden moe van al die lettertjes, z’n vinger gleed van de bladzij, zijn brilletje met de ronde glazen gleed van zijn neus en langzaam, heel langzaam viel hij in slaap. ‘Vadertje Panov, vadertje Panov.’ Hij hoorde een stem, de stem van een kind. ‘Vadertje Panov, je wou toch dat ik bij je langsgekomen was? Dan had ik binnen mogen komen en dan had je me iets moois willen geven. Luister, vadertje Panov. Morgen is het Kerstmis. Kijk dan naar me uit. Misschien kom ik ’s ochtends langs, misschien kom ik ’s middags, misschien kom ik ’s avonds, maar komen zal ik, dat beloof ik je. Je moet wel goed kijken of je me herkent, want ik zal mijn naam niet noemen.’ Vadertje Panov werd wakker. Van wie was die stem? Had hij gedroomd? De lamp was uitgegaan, de kachel bijna ook. ‘Ik denk dat ik echt een beetje in de war ben,’ zei hij. ‘Het kindje Jezus is toch geen kind meer, hoe zou ik hem dan kunnen herkennen?’ Hij stond op uit zijn rieten stoel, porde de kachel wat op en zette thee. ‘Ik ga maar niet meer naar bed,’ bedacht hij. ‘Ik kan nu toch niet meer slapen en ik moet mijn huisje nodig opruim-

en, want misschien komt Jezus straks wel langs. Of is dat onzin, heb ik dat maar gedroomd?’ Buiten werd het langzaam licht, de klokken beierden, het was Kerstmis. Over het plein zag hij mensen naar de kerk lopen. Zou hij ook gaan? Maar stel je voor als Jezus dan net langskwam? Hij nam nog een kop thee, hij moest natuurlijk wel wakker blijven. Op het plein verscheen een straatveger, met zijn lange bezem veegde hij het vuil bij elkaar en deed dat in een kruiwagen. Het was kennelijk erg koud buiten, de man hield af en toe op met vegen, dan sloeg hij zijn armen tegen de borst en stampte hij met zijn voeten op de grond. Arme man, dat hij met Kerstmis moest werken. En hij, vadertje Panov, zat bij de warme kachel. Zou hij die verkleumde man niet ook even een kop thee geven? Panov tikte tegen het raam en gebaarde dat de straatveger rustig binnen mocht komen. ‘Dank u wel,’ zei de straatveger blij verrast. Hij was het niet gewend dat mensen aardig tegen hem waren. ‘Gelukkig kerstfeest,’ zei vadertje Panov. Ze dronken een kop thee ‘Waarom zit je steeds naar buiten te kijken?’ vroeg de straatveger. ‘Ik kijk uit naar iemand die vandaag bij me komt, misschien.’ ‘Nou, ik ga maar weer eens naar mijn kruiwagen toe,’ zei de straatveger, toen zijn thee op was. ‘Ik hoop voor u dat die iemand komt Hartelijk bedankt en een gelukkig kerstfeest. ‘Wakker blijven, hoor,’ zei Panov tegen zichzelf, terwijl hij weer in zijn rieten stoel ging zitten. ‘Je hebt bijna niet geslapen vannacht, maar als je ogen dichtvallen, dan komt misschien Jezus net langs, dat moeten we niet hebben.’

Panov zag een jonge vrouw over het plein lopen met een kind op haar arm, gewikkeld in een oud dekentje. Wat zag die vrouw er armoedig uit, mager en bleek. Hij moest ineens aan zijn eigen dochter denken, hoe zou het met haar zijn? Jammer dat ze zo ver weg woonde. Panov stond op en tikte tegen het raam, maar de vrouw hoorde het niet. Vlug liep hij naar de winkeldeur. ‘Kom maar even binnen, dan kun je weer een beetje warm worden. Gelukkig kerstfeest.’ De vrouw aarzelde, kon ze zomaar naar binnen gaan, ze kende die oude man niet. Toen zag ze zijn vriendelijke oogjes achter z’n ronde brillenglazen. ‘Wat aardig van u,’ zei ze en ze kwam de kamer binnen. Ze mocht in de rieten stoel zitten. ‘Mijn Kerstmis is anders zo gelukkig niet,’ zei ze na een tijdje. Mijn man is weggelopen en ik heb geen geld meer om de huur te betalen. Een oom van mij heeft een huis een paar kilometer verderop, ik ga vragen of we daar mogen wonen.’ ‘Wil je wat brood?’ vroeg Panov. ‘En wat soep? Ik heb nog.’ ‘Nee,’ zei de vrouw trots. ‘Dan zal ik wat melk warmen voor het kindje,’ zei Panov. Dat vond de moeder goed. Panov gaf het kindje de warme melk te drinken, het lachte naar hem en spartelde z’n beentjes bloot uit het dekentje. ‘Wat krijgen we nou?’ zei Panov, ‘het arme kind heeft geen schoentjes aan.’ ‘Ik kan ze niet voor hem kopen,’ zei de moeder. Panov legde het kind weer in de armen van zijn moeder en haalde de doos van boven op de kast. ‘Hier,’ zei hij, ‘die heb ik lang geleden gemaakt, kijk maar of ze een beetje passen.’ Ze pasten precies, het was alsof ze voor dit kind gemaakt waren. ‘Je mag ze hebben,’ zei Panov. Hij keek wat bang naar buiten. Jezus zou toch niet net langsgekomen zijn terwijl hij het kind zat te voeden en die doos pakte? ‘Verwacht je iemand?’ vroeg de jonge vrouw. ‘Je zit steeds naar buiten te kijken.’ ‘Jezus komt vandaag,’ zei hij. Zelf hoorde hij hoe raar dat klonk. ‘Dat heb ik tenminste gedroomd,’ zei hij gauw. ‘Maar misschien was het ook wel geen droom.’ ‘Ik moet nu weer gaan,’ zei de jonge vrouw. ‘Ik dank u wel voor alles. Ik hoop dat uw droom uitkomt, als het een droom was. Maar hoe dan ook: een gelukkig kerstfeest.’

dagen zijn kort in december - en vadertje Panov zat stilletjes voor het raam. Maar wie er verscheen, Jezus niet. Er kwam nog wel een oude bedelaar aan de deur die hij wat geld gaf, maar verder was er niemand gekomen. Ach, hij had het zich natuurlijk verbeeld, dat van die stem en dat Jezus zou komen, hij was echt een beetje de kluts kwijt. Of was Jezus al wel langs geweest, maar had hij hem niet herkend? ‘Ik denk dat ik oud word,’ dacht vadertje Panov, ‘m’n hoofd is niet zo goed meer.’ Achter de glazen van zijn brilletje verschenen een paar tranen. Hij deed nog wat hout op de kachel, draaide de lamp wat hoger en pakte weer het dikke boek met het verhaal over Kerstmis erin. Waar stond het ook al weer, dat van die herberg? Hij kon het zo gauw niet vinden. ‘Zie je wel,’ dacht hij, ‘ik word echt oud.’ Toen vielen zijn ogen toe. Ineens stonden er allemaal mensen in zijn kamer. Vreemd, want hij had de deur niet opengedaan. De straatveger was er met zijn lange veger, de jonge moeder stond er met haar kind op de arm, en de bedelaar was er ook. En weer hoorde hij die stem, dezelfde stem als de vorige nacht, de stem van het kind. ‘Vadertje Panov, heb je mij niet gezien?’ ‘Nee, ik heb je niet gezien. Ik heb alleen die straatveger gezien en de moeder met dat kindje zonder schoentjes en die oude bedelaar, maar jou heb ik niet gezien. Heb ik je soms niet herkend?’ ‘Je hébt mij herkend, vadertje Panov, je hébt mij herkend. Lees het maar na in het boek op je schoot. Lees maar wat daar staat, boven aan de bladzij.’ Panov legde zijn vinger boven aan de bladzij. Als hij ieder woordje rustig aanwees, dan lukte het wel. Hij las: ‘Jezus zei: Ik had honger en jij gaf mij te eten, dorst had ik en jij gaf mij te drinken, ik had het koud en jij gaf mij warmte, eenzaam was ik en bij jou was ik welkom. En wat je aan al die mensen hebt gegeven, dat heb je aan mij gegeven.’ Weer kon je tranen zien achter de ronde brillenglazen van vadertje Panov, maar nu waren het tranen van geluk. ‘Hij is dus toch gekomen,’ zei hij. Bewerkt door:

Er gingen uren voorbij, toen werd het donker - de 10

Nico ter Linden

MET JACOBUS OP WEG een muzikale reis naar Santiago de Compostela

Barokensemble Pandora en Duo Ultrya Wanneer je zoals ik Jacobus heet, op diens feestdag, 25 juli, geboren bent, ook nog gedoopt bent en je eerste communie gedaan hebt in de Jacobuskerk in het Brabantse Fijnaart, dan is een concert met pelgrimsmuziek op weg naar Santiago de Compostella een must. En zo gebeurde het op 26 oktober 2014 dat deze Jacobus in de Limburgzaal van de Heerlense schouwburg ging luisteren naar muziek van het ‘Barokensemble Pandora’ en het ‘Duo Ultrya’ met als titel ‘Jakobus, op weg naar Santiago de Compostela’. En wat was het de moeite waard, anderhalf uur geboeid en vooral ontroerd door werkelijk prachtige middeleeuwse muziek, gezongen en gedeclameerd, met alle instrumenten uit die periode die je je kunt voorstellen: draailier, kromhoorn, koehoorn, trom, grote trom, strijkpsalter, vedel, schalmei doedelzak en hakkebord. De muziek geeft het wel en wee van de pelgrim naar Santiago weer. Zelf heb ik jaren geleden, vanaf Vezelay in Frankrijk, twee kilometer van de tocht gelopen, dus ik ben geen ervaringsdeskundige. Maar deze muziek laat je voelen hoe zwaar het geweest moet zijn in de middeleeuwen, vol ontberingen en gevaren, zonder de gemakken van de hedendaagse reiziger en het comfort van klassehotels. Meestal liepen de pelgrims in groepen om elkaar tot steun te zijn. In de pleisterplaatsen 12

werden ’s avonds verhalen verteld en liederen gezongen, uit heel Europa. Veel van deze liederen zijn bewaard gebleven, vooral vanwege opname in de beroemde Codex Calixtinus. De Codex Calixtinus wordt ook wel de Bijbel van de Weg van Santiago genoemd, wat al op zich het enorme belang aangeeft dat dit manuscript in zijn tijd, de 12de eeuw, bezeten moet hebben. Santiago is de Spaanse naam voor de heilige Jacobus. Het is een samentrekking van Sant (heilige) en Yago (Jacobus). Terwijl het dus eigenlijk een samengevoegde naam is, wordt in Spaanse Bijbelvertalingen de apostel Jacobus veelvuldig Santiago genoemd. In de Spaanstalige wereld bestaan er veel steden met die naam: Santiago de Chile, Santiago del Teide,

etc. Maar de aller-beroemdste is Santiago de Compostela, een stadje in de provincie La Coruña (Galicië), in de hoek boven Portugal. Volgens een legende zou het graf van de apostel Jacobus zich daar namelijk bevinden. Daarom was het in de Middeleeuwen één van de belangrijkste christelijke bedevaartplaatsen. Tijdens zijn Pontificaat, tussen 1100 en 1140, gaf de Bisschop en later de allereerste Aartsbisschop van Santiago, Diego II Gelmirez, de opdracht om een aantal manuscripten met thema’s en verhalen rondom de Weg van Santiago en de Apostel Jacobus ten dienste te stellen van de pelgrims, die jaarlijks in groten getale Santiago de Compostela kwamen bezoeken. Uit dit initiatief ontstond eerst Historia compostelana, waar de Codex Calixtinus zijn oorsprong in vindt. Het is vooral te danken aan de clericus Aymeric Picaud, dat de Codex Calixtinus het licht zag in de vorm, die nu in de Kathedraal van Santiago de Compostela te zien is. Hij was de secretaris van de toenmalige Paus Calixtus II, in het jaar 1119 gekozen en voordien Abt van de bourgondische abdij van Cluny, een belangrijke stuwende kracht achter de pelgrimages naar Santiago. Bovendien was deze paus de broer van de Graaf van Galicia en schoonzoon van de Koning van Léon, Alfonso VI. Behalve dat de Codex Calixtinus een juweeltje is binnen de middeleeuwse bibliografie, is het vooral ook van groot muziekhistorisch belang. Zonder dit manuscript hadden we nooit de geboorte en de ontwikkeling van de polyfonie in de middeleeuwse muziek naar zijn volledige waarde kunnen schatten.

Het werk bestaat uit 5 boeken. Het eerste boek gaat over de liturgie rondom de Apostel, het tweede over diens Wonderen (Liber de Miraculis), het derde behandelt het overbrengen van het lichaam van de Apostel van Jeruzalem naar Galicia door diens discipelen, het vierde is een boek dat een geheel eigen oorsprong heeft en Pseudo-Turpin genoemd wordt en het vijfde is het beroemde Liber peregrinationis, oftewel de Gids van de pelgrim, alom beschouwd als de eerste toeristische gids uit de geschiedenis. Het is het meest bekende en meest tot de verbeelding sprekende boek van de Codex Calixtinus. Het Duo Ultreya werd opgericht in 1990 en onderscheidt zich in het vertolken van oude muziek en traditionele muziek op een uitgebreid instrumentarium. Het ensemble Pandora wil naast de uitvoering van internationaal repertoire uit de Middeleeuwen en Renaissance speciale aandacht besteden aan het oeuvre van (nu nog) minder bekende Vlaamse polyfonisten. Het programma opent met de Marcha de processión, een melodie die al sinds mensenheugenis in de kathedraal van Compostela klinkt. Een anoniem gedicht uit de 15e eeuw vertelt de pelgrim hoe hij zich moet uitrusten en gedragen: Wer das Elend bauen will, der mach sich auf und zieh dahin wohl auf Sanct Jakobs Straßen! Zwei Paar Schuch die muß er han ein Schüssel bei der Flaschen. Ein breiten Hut den soll er han und ohne Mantel soll er nit gahn mit Leder wohl besetzet; es schnei oder regn‘ oder wehe der Wind,

daß ihn die Luft nicht netzet. Sack und Stab ist auch dabei. Er lug, daß er gebeichtet sei, gebeichtet und gebüßet. Kummt er in der Welschen Land, er findt kein‘ deutschen Priester. En vooral dat laatste is belangrijk: Franstalige priesters die geen Duits verstaan, kunnen ook geen vergeving schenken na de biecht… En dan wordt het een probleem in het hiernamaals! Het kostelijk Sint-Jacobsliedeken uit het Antwerps Schoon Liedekensboek (1544) verhaalt van een wonder, dat door Jacobus voltrokken is. Een vader en zoon gaan op bedevaart naar St. Jakob in Compostela. Onderweg wordt de zoon, door toedoen van een valse waard en zijn dochter, onterecht veroordeeld en opgehangen. Wanneer de vader op zijn terugweg vanuit Compostela weer langs de galg komt, blijkt zijn zoon nog te leven. Hij wordt bevrijd en de waard en zijn dochter worden gestraft, opgehangen en in een graf gegooid. Want dat had ze wel verdiend, die dochter! Niks te christelijke vergevingsgezindheid: hangen zal ze. “Mer doen si onder dat gerechte quamen Den ontschuldighen man dat si af namen en waert datmen voor hem hinck Die dochter wert ghedoluen Si haddet wel verdient Dit liedeken dat wi singhen is seker waer. Sinte Jacob dede groot miracel daer Veel broederen tuyghent ooc met dien Die met haren ooghen Dit wonder hebben ghesien.” Congaudeant catholici uit het eerste boek van de Codex Calixtinus is een van de vroegste meerstemmige liederen en prijst de dag, waarop Ja-

cobus onder Herodes wordt terechtgesteld en ten hemel opstijgt. Congaudeant catholici, letentur cives celici Clerus pulcris carminibus studeat atque cantibus. Hec est dies laudabilis, divina luce nobilis. Vincens herodis gladium, accepit vite bravium. Qua iacobus palatia ascendit ad celestia Ergo carenti termino benedicamus domino. Magno patri familias solvamus laudis gratias. Laat de hele catholica zich verheugen, laat de hemelse schare blij zijn. Laat de geestelijkheid mooie liederen zingen. Dit is een dag om te prijzen goddelijk licht maakt hem roemvol. Het zwaard van Herodes overwinnend ontving hij de kroon van het leven. Naar het hemels huis steeg Jacobus op. Laten we daarom onophoudelijk de Heer prijzen. Laat ons dank en lof brengen aan onze grote hemelse vader. En er volgt nog veel meer: La Peregrina, een lied over een pelgrim die verliefd wordt op een medepelgrim en hij vindt haar zo mooi, dat hij het aan iedereen wil vertellen; Je vendis ma Calebasse, dat de weg naar Compostela beschrijft. In het humoristische Men may leve all gamys, waarschijnlijk de oudste Engelstalige zeemansballade maken we kennis met het leven aan boord van een

Fysiotherapie Molenberg Locaties: Kerkraderweg 54 Voskuilenweg 129F (MediPoint Parkstad) 6416 CK Heerlen 045 541 04 44 6416 AJ Heerlen 045 571 86 85 www.fysiomolenberg.nl

ich zieë d’r dirigent noe

weer zjweie..! optiek mayk van beek Bautscherweg 68 | 6418 EP Heerlen | 045 - 566 09 90 www.maykvanbeek.nl

pelgrimsschip. De zeelui bezingen vol ironie het lijden van de zeekzieke pelgrims en in het laatste couplet maken de zangers en spelers van Ultreya en Pandora met allerlei smakelijke geluiden voldoende duidelijk, dat de stank aan boord niet te harden was! Het concert werd afgesloten met de Folías Gallegas, feestelijke melodieën die gezongen en gespeeld werden bij bedevaarten naar plaatselijke

bedevaartsoorden in Galicië. Wij werden als toehoorders uitgenodigd mee te klappen en juichen, een mooi slot van een geweldig en ontroerend concert. Bron: http://spanje-kunst.blogspot.nl/2009/03/codexcalixtinus.html Jacobus Linders

ADVERTEREN IN DE STEM VAN PANCRATIUS ● Het is voor adverteerders uiterst lucratief om te adverteren in de ‘Stem van Pancratius’. ● Ons verenigingsblad wordt in de maanden april, augustus en december uitgegeven. ● Naast de gedrukte versie verschijnt ons periodiek ook op onze website www.pancratiuskoor.nl. ● Hierdoor kunnen adverteerders hun advertentie terugzien op internet, inclusief een directe link naar hun eigen website. ● voor de zeer gunstige prijzen mail naar: l.klinkers@planet.nl

PANCRATIUS MAG ZINGEN OP HET SUMMERFEST VAN SCHUTTERIJ ST.-SEBASTIANUS

Schutterij St.-Sebastianus 2014

Het was een grote eer dat ook ons koor, het KHM St.-Pancratius, de eerste dag van het ‘Bondsschuttersfeest van de Stadsschutterij St.-Sebastianus’ uit Heerlen mocht opluisteren. Dit bondsschutterfeest is uniek te noemen, omdat normaal een dusdanig feest in een wei buiten de stad gehouden wordt. Er verrees dit keer een kiosk en een modern feestpaviljoen met een glazen dak in het centrum van Coriovallum, alwaar de festiviteiten plaatsvonden. Vrijdag, zaterdag en zondag werd de stad gevuld met tal van activiteiten. Normaal valt de St.-Sebastianusdag op 26 januari, nu werd er op 5 september een groot bondsfeest gehouden, een feest waar alle schutterijen uit de omgeving op afkwamen Vrijdag, de première, mocht het KHM St.-Pancratius tijdens de huldiging en de receptie van de jubilarissen enkele liederen ten gehore brengen. Het koor kwam daarbij zeer goed tot zijn recht, omdat de liederen zeer goed gekozen waren en precies pasten bij de feestelijkheden: felicitaties Hoera en Toast, chauvinisme Limburg, mijn Heerlijk Land en natuurlijk het heffen van het glas bij de receptie Aus Der Traube en Ein Prosit. Ook hield men de stemming er goed in met Mala Moja en Lebe, Liebe, Lachen. Alles Glück des Lebens wünsche ich dir so sehr. Alles Glück des Lebens, und noch ein bischen mehr. Jawel, een beetje meer. Want normaal gesproken worden schutterijen en mannenzangkoren niet vaak in elkaars gezelschap gesignaleerd. Dit keer was er niet alleen een feest, maar ook een receptie waar een lied niet misstaat! In het feestpaviljoen, een moderne tent, heerste een goede sfeer. De koorleden hadden zich buiten de tent opgesteld, in rijen van drie en liepen zo in slagorde het paviljoen binnen. Daar mochten de heren zangers, vanwege de warmte, hun smokingjasje uitdoen. Maar tijdens de liederen werden 16

de smokingjasjes toch weer aangetrokken. Er werden 12 jubilarissen gefeliciteerd: 8 die 25 jaar lid waren en 4 die dat maar 12,5 jaar zijn. Allen werden gefeliciteerd en voorzien van de versierselen voor een jubilaris: een lint met een medaille. Er waren steeds weer hoogwaardigheidsbekleders, prominenten, autoriteiten en bekenden uit de Heerlense binnenstad die het woord namen en

Aanwijzingen van onze ceremoniarus

en de carnavalsoptocht. Ook was de schutterij aanwezig tijdens de wijding van bisschop Frans Wierts in Roermond, de voormalige oud-deken van Heerlen.

Leo Noy brengt zijn felicitaties uit

hun felicitaties uitbrachten. Onder hen waren dat bijvoorbeeld Leo Noy van de bewonersraad en het Garderegiment de Kueb van Heerlen. Ook andere gezelschappen, familie en vrienden van de feestvierders sloten zich aan in de rij om hen die bleven proficiat te wensen. Steeds werd de ceremonie onderbroken voor twee liederen van het KHM St.-Pancratius. De jasjes gingen uit en weer aan, ons gevechtstenue. Al die witte borstrokken met bretellen trokken de aandacht, maar het kwam de vertolking van het lied ten goede. Niemand die hier bezweek onder de hitte van de tent en het zware zwarte zijde van de smoking. Zoals het KHM St.-Pancratius bestaat uit bassen, baritons en tenoren, zo bestaat St.-Sebastianus uit een bordjes- of naamdrager, een bieleman, een drumband, een marketentstergroep, een vaandeldrager, een koning, officieren en geweerdragers. In totaal zijn er 46 Heerlenaren lid van de schutterij die regelmatig bijeen komt. In de variatie van haar gelederen ligt ze op kop, maar kwantitatief scoort het KHM St.-Pancratius gelukkig nog steeds beter met een groter ledenaantal. De bonte stoet van de schutterij laat zich zien tijdens de Heerlense bronk (processie), de buitenprocessie

Na de plechtige gezangen van het koor nam een imposante stal met popidolen de toko over. Vrijdag de bekende coverband Ander Kovver en zaterdag The Rascals, Kim Kaey en het djfenomeen Eric Eerdhuizen. De voetjes gingen van de vloer en het klonk er van Tschilli-billi-bella pir-mosella traj la la la la la la, maar dan met een stevige beat, waarvan de oren gaan piepen. Bij enkele Pancratianen, die bleven hangen voor een danspasje en een fluitje, zullen de oren nog lang hebben nagepiept, als bewijs van een geslaagd schuttersbal.

Warm was het: jasje aan, jasje uit

De parade van de schutterijen op zondag trok veel bekijks. Rijen dik stonden de belangstellenden opgesteld langs de hekken in het centrum van Heerlen, toen de prachtige geĂźniformeerde stoet over de Bongerd langs de kiosk marcheerde. Kon de kiosk, waar het defilĂŠ was ingericht, maar voor altijd blijven staan, voor al de gezelschappen die

den er fanfares mee: de Coriovallum Pipe Band en Harmonie St.-Gerardus uit Heksenberg.

zich willen profileren. De optocht werd vanuit de kiosk gadegeslagen door de genodigden en sponsoren. Burgemeester van Heerlen, P. Depla, mocht de bondsschuttersdag openen. Samen met de beschermheer en schutter-deken Van Galen van de St.-Pancratiuskerk. De hoogwaardigheidsbekleders werden naar het defilĂŠ gebracht onder leiding van Harmonie St.Gerardus. Ook werden de volksliederen ten gehore gebracht door deze harmonie. De optocht vertrok om 14:15 uur en werd vakkundig gadegeslagen door een ervaren jury en beoordeeld op verschillende onderdelen. Gejureerd worden: bordjesdragers, tamboer majoors, drumbands, marketentsters (van oorsprong vrouwen die achter de legers aantrokken met kind en korf), vaandeldragers, koningsparen en de schutters. De twintig schutterijen die zich bij de bondsparade voegden en Heerlen kortstondig belegerden, waren afkomstig uit Oirsbeek, Sweijkhuizen, Merkelbeek, Schimmert, Schinveld, Stein, Limbricht, Heerlerheide, Schaesberg, Amstenrade, Sittard, Doenrade, Spaubeek, Puth, Vaesrade, Brunssum, Schinnen, Meerssen, Klimmen, Geleen. Ook de-

Oude tijden van weleer herleefden in de schaduw van de Schelmentoren. De wortels van de schutterij liggen vooral in Vlaanderen en Brabant. Vanuit de 14e eeuw ontstaan er gewapende burgergroepen rond de gilden. Vanaf 1483 wordt er ook in Heerlen over gevechten geschreven. Heerlen is dan nog geen stad maar een vrijheid. Er wordt in de kronieken geschreven over schutte banen waar ruzies worden uitgevochten, waarbij slachtoffers vielen. In 1660 beschrijft een pachter dat hij jaarlijks 2 gulden aan de schutterij heeft betaald. Vanuit de 18e eeuw zijn er verschillende beschrijvingen bekend over het verzamelen van schutters in herberg de Helm op de Putgraaf. In de 18e eeuw maakt het stormen furore: twee partijen, een blauwe en een rode, bevechten elkaar in een spiegelgevecht. Er werd dan een scenario uit een bestaande oorlog nagebootst. De schutterij imiteerde oorlogen uit Koloniaal Nederlands IndiĂŤ en de Boerenoorlog uit Transvaal Zuid Afrika. In 1906 werd dit stormen plotsklaps verboden, omdat iemand omkwam door een ontploffend kanon. Maar nog steeds wordt er door de schutterij gestormd. Op Monumentendag werd er, voor extra publiciteit, wederom een aanval uitgevoerd op de Schelmentoren. De uniformen die onze Heerlense schutters met trots dragen, hebben zij al decennia lang. Het zijn bestaande gevechtstenues, afkomstig van Tweede regiment Infanterie. Bij Koninklijk Besluit van 1865 werd dit regiment ingevuld door de Zuidelijke Provincies. Vanwege het militaire karakter van de schutterij staat er nog steeds een generaal aan het hoofd. De generaal heeft de hoogste rang.

Bert Paffen

Postbus 32081 6370 JB LANDGRAAF Mobiel 06-22235929 Kantoor 045-5317953 E-mail info@paffenbewind.nl Web www.paffenbewind.nl KVK 56049722

organiseert de schutterij elke vijf jaar een bondsfeest. Nu in 2014 voor de elfde keer. Dat is een magisch getal voor veel verenigingen en gezelschappen. Elk jaar opnieuw geeft deze actieve schutterij, die uit het eeuwige strijdtoneel lijkt te zijn herrezen, haar acte de présence op het Zuid-Limburgse Federatiefeest, het Oud Limburgs Schuttersfeest, Drielandereck Schuttersfeest, de intocht van Sinterklaas, de Carnavalsoptocht en de processies van Heerlen. Wanneer we deze schutterij mogen beoordelen op basis van de strenge normen die de jury hanteert, scoren deze schutters een volle 100% op het terrein van promotie van Heerlen. Wij mogen verheugd zijn dat wij hieraan onze bescheiden bijdrage hebben mogen leveren. Water en vuur, van strijdmacht en cultuur, vormen zo samen even een goed geoliede regiostoommachine op de jubileumreceptie van het Bondsschuttersfeest van vrijdag 5 september 2014. Schuttershumor

Legendarische generaals uit Heerlen zijn Nol Lammeretz (1936-1977), Sjef Lammeretz (19771999) en Theo Hendriks (vanaf 1999). In 1930 laat de schutterij nog een keer goed van zich horen in Heerlen door een groot lustrum van haar 450-jarig bestaan. Dit werd gevierd met de deelname van 52 deelnemende verenigingen. Nu 84 jaar later deden er 20 gezelschappen mee. Ook de schutterij kende haar magere en vette jaren. De belangstelling verminderde drastisch tijdens de technocratie van rond de Tweede Wereldoorlog. Ook was er minder interesse tijdens de hoge vlucht die de wetenschap en consumptiemaatschappij deed in de jaren van de babyboom, na de oorlog. In de jaren van wederopbouw groeide ook het historisch besef weer. De schutterij probeerde uit een diep dal te klimmen. In 1959 werd er een commissie van wederopbouw geformeerd, die zich inzette voor een 500-jarig jubileumgala. Rond 1970 worden de marketentsters aan het regiment toegevoegd. De vrouwen met de picknickmand, waren een vredelievende aanvulling op het militaire karakter van de schutterij. Tevens lijken deze dames, met fles en stokbrood, een reactie op de emancipatiegolf in de jaren zestig. Vanaf die tijd

Limburg mijn heerlijk land, boek vol legenden en sagen, eeuwen van hand tot hand, door de geslachten gedragen. Helden van ijzer en staal. Een paar dagen geleden, op 30 augustus 2014 vieren 20 km verderop, in Maastricht, de Rijkspresident van Duitsland en Koningen van Luxemburg, België én Nederland het tweehonderdjarig bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden. En nota bene, vandaag weer een bondsschuttersfeest in Heerlen met 20 schutterijen. Het historisch bewustzijn van Zuid-Limburg is in deze tijd van vrede nog nooit zo groot geweest. Paul Franken jr. 19

VANWEGE

En het geschiedde in die dagen dat er een bevel uitging vanwege keizer Augustus... Je las het ons strak en plechtig voor. Weg moesten ze uit hun huizen dagreizen ver om ergens geteld. Waarom? Vanwege. Dat woord kende ik niet. Maar wel dat het bevel ook hier kon gelden, aan deze feestelijke dis en wij vertrekken moesten, plotseling Om geteld of erger. Het kind, de kribbe de wijzen uit het Oosten vielen in het niet. Ik keek naar buiten. Nergens scheen de ster. Je stem leek ver, je las de oude woorden. En ik vreesde met grote vreze. Vanwege. J. Bernlef uit: 'Aambeeld', 1998

● EEN GOEDE HOUDING Je lichaam is een klankkast, begin dan ook met een goede houding. Maak eerst het lichaam los door enkele gymnastische oefeningen of een wandeling. Plaats vervolgens je gewicht meer op je tenen dan op je hakken. Zet je knieën niet op slot. Kantel je bekken, zodat je rug niet te hol is. Sta rechtop als een soldaat. Wees trots en vriendelijk: je hebt wat te vertellen. ● KAKEN IN DE KWIJLSTAND Ontspan de kaken en laat de kin zakken, dus houd je kin bij de keel. Oefen: wa, wa, wa, wa en na, na, na, na en gebruik ook andere klinkers. ● KEEL IN DE GAAPSTAND Houd je keel open en tril de lippen los. Een goede oefening is de brommersound: brwrwrwrwrw van laag naar hoog en terug. ● GEBRUIK JE ADEMSTEUN Adem in naar je buik en je ribben. Houd deze brede stand vast, terwijl je zingt, zodat je niet alle adem verliest bij de eerst zangnoot. Vergelijk het met een blaasbalg. Het oproepen van poepgevoel kan helpen.

Bron: Harrie Spronken, muzikaal adviseur John van Os

ONTVANGST OORLOGSVETERANEN 17 SEPTEMBER 2014

De bevrijding van Nederland startte op 12 september 1944 met de opmars van de Amerikanen in Limburg. Heerlen was naast Maastricht en Kerkrade ĂŠĂŠn van de eerste steden die bevrijd werd en officieel staat dit heuglijke feit voor Heerlen op 17 september geregistreerd. Op 17 september 2014 stond Heerlen stil bij het feit dat ze op genoemde dag 70 jaar geleden bevrijd werd van de nazi-bezetting. Vier lange jaren duurde de Heerlense onderdrukking door de Duitse bezetters. Op 17 september 1944 kiezen de Duitsers het hazenpad, een spoor van vernielingen achterlatend. Generatoren van de elektriciteitscentrale van de ON I worden opgeblazen. Het station wordt in brand gestoken en de wissels worden vernietigd. De eerste Amerikanen zijn gesignaleerd. Mensen komen haastig hun huizen uit om de lang verwachte bevrijders te begroeten. Nog meer voertuigen van de mannen van de Old Hickory komen de stad binnen. De feestvreugde wordt steeds groter.

lijk Heerlens Mannenkoor St.-Pancratius opende deze ontvangst met het zingen van het Wilhelmus, waarna de burgemeester de 9 Amerikaanse oorlogsveteranen van het 119th Regiment van de 30ste Infanterie Divisie hartelijk begroette. Daarna is het woord aan de 97-jarige Frank Towers, de toenmalige bevelhebber in Heerlen, die vol power de aanwezigen toespreekt en herinneringen ophaalt. Hij verhaalt over de familie die hij toen heeft leren kennen en met wie hij nog steeds contacten onderhoudt.

Op 18 september zijn ook Hoensbroek en Heerlerheide bevrijd. Duitse krijgsgevangenen worden bijeengebracht. Onderduikers komen uit hun schuilplaatsen. Ook de Joden kunnen weer opgelucht ademhalen: weg met die vervloekte ster. Eindelijk bevrijd.

Burgemeester Depla onderscheidt de veteranen met een bijzondere decoratie: een ster van keramiek, gemaakt van klei van de Aarweg, waarlangs zij in 1944 de stad zijn binnen gekomen. Onze attente dirigente Augustine Boshouwers leidt toepasselijk het lied Mijn Limburg in, een ode aan ons prachtige Limburgse land.

Op 17 september 2014 werden 9 Amerikaanse oorlogsveteranen door burgemeester Depla om 12.00 uur ontvangen ten stadhuize. Het Konink-

Terwijl de gasten van gekoelde drankjes genieten, zingt het koor Male moya, een loflied op de mooie meisjes die de Amerikaanse soldaten in 1944 ont-

moetten op de zeer geliefde plek, het fraaie Aambos met het paviljoen waar gedanst kon worden en dat nu helaas niet meer bestaat.

verliefde stelletjes; de boerderij van Huijnen waar toen regelmatig kippen verdwenen; het Imstenraderbos, plek voor liefdesnestjes; langs Parc Imstenrade, de vroegere Vroedvrouwenschool; voorbij de vredesboom bij de Meulenmanstraat, jubileumjaren eerder door Frank Towers geplant. Even de grens over om een blik te werpen op de Siegfriedlinie, een later nutteloze wering van het Duitse grondgebied gebleken; langs het Bekkerveld waar Duitse sluipschutters nog even terugvochten; een krans leggen bij het monument op de Akerstraat waar ook de Last Post klinkt.

De liberators van Heerlen 70 jaar na dato

In samenwerking met de gemeente Heerlen heeft het ComitĂŠ 4/5 mei voor het verloop van deze dag een heel programma samengesteld. Zo is er na de ontvangst op het stadhuis een lunch in CafĂŠ Pelt. Daarna trekt een stoet van jeeps en oldtimers met de veteranen door de stad - Heerlens Rest Center - de stad zoals die was in de vijfeneenhalve maand dat zij in 1944 dienst deed als Amerikaans uitgangscentrum voor de soldaten met weekendof ander verlof. De tocht voert langs voor de veteranen herkenbare plekken: het Aambos, ontmoetingsplek van

Chocolade en kauwgum op het Pancratiusplein

Achter de Coriovallum Pipe Band rijdend, bereikt de stoet via Schouwburgplein en de Saroleastraat het Pancratiusplein, waar rond 18.00 uur afscheid van de veteranen wordt genomen. Leo Klinkers

Manders bouwen timmerbedrijf realiseert al meer dan 35 jaar bouwprojecten. Van een eenvoudige reparatie tot het maken van een keuken, badkamer, dakkapel, garage of huis! Wij zijn u met raad en daad van dienst en tonen graag ons vakmanschap. 6% BTW pak het mee en profiteer nu! Bel voor een vrijblijvende offerte

uw vakman: Martien Manders telefoon: 06 21 57 36 75

Bekijk onze website: www.mandersbouwentimmerbedrijf.nl

STUDIEDAG BERNARDINUSCOLLEGE 4 OKTOBER 2014

De jaarlijkse studiedag van het koor zou dit jaar als bijzonder thema ‘koorregie’ krijgen. Daartoe was Marijke de Wit uit Amsterdam afgereisd naar Heerlen. Marijke de Wit is geen onbekende in koren- en muziekland. Op haar website staat onder andere te lezen: “Zangers die weten én voelen wat ze zingen, komen sterker over op hun publiek. Wat ik op de toneelschool Maastricht in de opleiding tot dramadocent heb geleerd, geldt ook voor zangers! Als koorregisseur werk ik dan ook als eerste aan inleving. Tekst en de (blad)muziek van het lied zijn hiervoor de inspiratiebron.” Koorregie Met dit uitgangspunt voor ogen werkte zij gedurende twee sessies met telkens de helft van het koor aan onze presentatie. Na de eerste obligate flauwe grappen van de kant van ongetwijfeld humoristische zangersvrienden, werd er vervolgens toch met inzet gesleuteld aan onze presentatie en de beleving van de muziek die wij op het repertoire hebben. Concentratie, loop je eigen route met als doel eenheid van de groep, loop en sta bewust, verval niet in automatisme maar zeg tegen jezelf: Voer dit uit! Hoe kom je zelfbewust op? Niet stug en streng vooruitkijkend, kop omlaag, sloffend, maar zelfbewust en contact zoeken met het publiek: Hier komen wij, we gaan er voor en we zullen laten zien dat we er plezier in hebben! Marijke de Wit peperde ons in, beter nog, liet ons ontdekken hoe belangrijk het is om te weten wat je zingt, je daar bewust van te zijn en dat ook uit te stralen. Mala Moia als het streng kijkende en boze mannenkoor zingen werkt niet, hoe goed je de noten ook kent, de tekst etc. Ben je er van bewust dat je bezig bent om de aandacht van de mooie Moia te vangen, dat je waanzinnig verliefd bent en haar niet uit je kop kunt krijgen, dat je haar verleidelijk toezingt: chilibilibella… 24

Sana sananina is een spiritualachtig Afrikaans lied dat je met veel plezier gaat brengen, omdat je samen de Allerhoogste gaat toezingen. Laat dat samen zien in de beweging en de zang! Maar, zo zei Marijke ook, het zijn geen kunstjes, het is vooral weten wat je zingt, daarvan genieten. Knutsel aan de muziek en de presentatie met je lijf als instrument. Blijf jezelf, ga je vooral niet in de vorm verliezen. Het waren twee bijzonder vruchtbare sessies en

Marijke de Wit

het is nu zaak om het geleerde in de praktijk te brengen. Tijdens deze dag is bovendien gewerkt aan het bijschaven van vers ingestudeerd repertoire en aan nieuw repertoire voor het komende seizoen: Gesang eines welken Baumes und der Sonne, Raiske Strune (een kerstlied), Landkjenning en het lied over de mijnarbeid uit de musical Billy Elliot. Op deze laatste twee gaan we wat nader in. Landkjenning Landkjenning is een lied dat gaat over de inbezitname van Noorwegen door Olav I. Olav I (ca 963-1000) alias Olav Tryggvason, was koning van Noorwegen van 995 tot 1000. Olav speelde een belangrijke rol in de bloedige bekering van de Vikingen tot het christendom.

reist af vanuit Rusland, waar hij in ballingschap zit, naar Noorwegen. Haakon wordt vermoord en Olav wordt verkozen tot de nieuwe koning van Noorwegen.

Olav was de zoon van Tryggve Olavsson. De geschiedenis van de familie van Olav is er een van moord en doodslag, vooral om de macht over het gebied van het huidige Noorwegen. In 995 breekt in centraal Noorwegen een opstand uit tegen koning Haakon. Olav ruikt zijn kans en

Olav probeert Noorwegen, Zweden en Denemarken te verenigen tot één christelijk rijk, maar faalt. De koningin van Zweden wijst zijn huwelijksaanzoek af, omdat ze zich niet tot het christelijke geloof wil bekeren. In plaats daarvan sluit ze een verbond met de Denen tegen Olav.

Concentratie: loop je eigen route met als doel eenheid van de groep

Vanouds de bekende plek voor

BOEKEN TIJDSCHRIFTEN EXCLUSIEVE WENSKAARTEN

BOEKHANDEL (v/h boekhandel Winants)

NU OOK LUXE SCHRIJFWAREN WATERMAN - PARKER - LAMY loop eens binnen voor een (hernieuwde) kennismaking

Raadhuisstraat 2 6411 HM Heerlen tel. 045-5711840 e-mail: info@bijhetraethuys.nl website: www.bijhetraethuys.nl

indtil en Skald opdaget hvide Kupler og Spir i Skylaget. Og det var Olav Trygvason. syntes, han med en gang så – gråsprengte, gamle Tempelmure, snehvide Hvælv derpå. Længtes han da så såre med sin unge Tro stå indenfore. Landet sig åpned, Vår der var, durende av Fossebrus. Stormvejr og Havdøn rundt omkring dem, sælsom var Skogens sus. Orgler og Klokker hørtes. Kongen så sig om, Kongen henførtes:

Bjørnstjerne Bjørnson (1832-1910)

De Deense koning Sven Gaffelbaard heeft ook appeltje met Olav te schillen, omdat Olav met Svens zuster Thyre was getrouwd, die uit Denemarken was gevlucht, omdat haar eerste man zich niet wilde bekeren. Olav gebruikte geweld, marteling of de dood om heidenen te bekeren. Geen frisse jongen, die Olav… In 1000 gaat Olav de confrontatie aan met de Zweden, Denen en de manschappen van de Noorse graaf Eirik Hakonsson in de slag bij Svolder in de westelijke Oostzee. Olavs vloot van 11 schepen nam het op tegen een vloot van 70 schepen. Al snel wordt Olav verslagen. Hij springt van zijn schip, de Lange Slang, en verdrinkt.

„Her er Grunden. funden. funden. Tempelhvaelvet trodser Helved!’ Ånden bæver. Hjertet fyldes. her den Største kun kan hyIdes! Gid min Tro stå stærk som Grunden stige ren som Jøkelrunden. Ånden nå Naturens Højde, fyldt av Ham, som sammenføjde.” Olavs Bøn vi alle tage nu som da og alle Dage: “Ånden bæver, Hjertet fyldes her den Største kun kan hyldes! Gid min Tro stå stærk som Grunden, stige ren som Jøkelrunden, ånden nå Naturens højde, fyldt av Ham, som sammenføjde! Fyldt af Ham!”

De tekst van Landkjenning is van de dichter Bjørnstjerne Bjørnson (1832-1910), de muziek van Edvard Grieg (1843-1907). Og det var Olav Trygvason, stævned over Nordsjø fram op mod sit unge Kongerige, som ikke vented ham. Fik han så første Synet: “Hvad er dette for Mur i Havbrynet?” Og det var Olav Trygvason, Landet syntes ganske stængt, alle hans unge Kongelængsler føltes mot Klippen sprængt, 26

Edvard Grieg (1843-1907)

Land in zicht En het was Olav Trygvason, varend over de wijde Noordzee naar zijn jonge koninkrijk dat hem niet verwachtte. Hij wierp een eerste blik op het land: “Wat zijn dat voor muren aan de rand van de zee?” En het was Olav Trygvason die het land verzegeld vond. Al de verlangens van een jonge koning leken stuk te slaan op de kliffen. Tot een Skald (dichter-profeet) witte torenspitsen en daken tussen de wolken ontdekte. En het was Olav Trygvason die plotseling grijsgrauwe oude tempelmuren met sneeuwwitte daken ontwaarde. Hij werd vervuld van verlangen het land te betreden en zijn jonge geloof er binnen te brengen. Het land opende zich, het was lente luidruchtig met ruisende stromen;

Lerros For Fellows Gardeur Bugatti Ben Barton Van Gils Pierre Gardin Gross Alberto State of Art Baileys Olymp

storm en een kolkende zee er om heen, geheimzinnig fluisterende wouden: geluiden als klokken en orgels. De koning keek om zich heen de koning was verrukt: Olav:“Hier hebben we onze vast grond gevonden deze kerkmuren zullen jou verslaan, hel! Mijn ziel huivert, mijn hart zwelt op, hier mag alleen de Allerhoogste aanbeden worden! Moge mijn geloof rotsvast zijn puur en hoog als een gletsjer. Mijn ziel verheft zich naar de toppen van de natuur,die gevuld is met Hem, die haar geschapen heeft.” Wij zullen Olav’s gebed uitspreken nu, zoals toen en voor altijd: “Mijn ziel huivert, mijn hart zwelt op, hier mag alleen de Allerhoogste aanbeden worden! Moge mijn geloof rotsvast zijn puur en hoog als een gletsjer. Mijn ziel verheft zich naar de toppen van de natuur, die gevuld is met Hem, die haar geschapen heeft. Gevuld met Hem!”

Nieuwe Dameskelder geopend Geleenstraat 34-36 & Promenade 33, hartje Heerlen ook vestigingen in Sittard en Deurne

Ledub Esprit Stones Tenson Mac Meyer Tom Tailor ‘S Oliver Tence Esprit Mac Soya

In dit lied wordt Olav als de legendarische stichter van Noorwegen gepresenteerd, de grote held die het land de zegen van het christendom gebracht heeft. Dat de tekst op zijn zachts gezegd op gespannen voet staat met de historische werkelijkheid, doet niet ter zake. Het is een episch lied, dat als zodanig in muziek vertaald is. Zo dienen we het ook te benaderen, episch vertellend, met accenten zoals door Grieg aangegeven. Het eindigt met het gebed van Olav, een gebed dat in een aanzwellend en machtig fortissimo als een geloofsbelijdenis eindigt: Fyldt af Ham, gevuld met Hem, de Allerhoogste. Billy Elliot: Once we built visions 2015: Jaar van de Mijnen In 2015 is het vijftig jaar geleden dat toenmalig minister Den Uyl aankondigde de kolenwinning te stoppen. Nu, vijftig jaar later, is het tijd de balans op te maken. Welk effect hebben de mijnbouwjaren zelf en de jaren na de sluiting op het leven van vandaag de dag? En op welke manier helpt het mijnerfgoed huidige vraagstukken te benaderen? Het Jaar van de Mijnen (M2015) gaat namelijk over nu: over de huidige identiteit en ambitie van de

voormalige mijnstreek. Daarbij kijkt M2015 terug op zijn geschiedenis. Het laat zien hoe enorm groot de invloed van het mijnverleden op deze regio is geweest, en hoe belangrijk dat verleden is voor toekomstige ontwikkelingen. Het is van groot belang om het verhaal van de mijnstreek voor de toekomst te verankeren, zodat ook jonge generaties de geschiedenis kunnen voelen en beleven. M2015 bestaat daarom uit twee pijlers: ● Activiteiten die

het verhaal van de mijnstreek zichtbaar en beleefbaar maken, langs de drie lijnen cultuur, economie en sport. Door goede afstemming en afwisseling van verschillende typen activiteiten staan de mijnen een jaar lang integraal op de agenda.

● De verankering van

dat verhaal, bijvoorbeeld door de realisatie van een nieuw Nederlands Mijnmuseum - en het draagvlak daarvoor te versterken. Daarbij kan het één niet zonder het ander.

M2015 is er voor iedereen. Voor iedereen die een band heeft met de mijnstreek, maar ook voor bezoekers uit andere delen van het land of de Euregio. Speciale aandacht is er voor de oudmijnwerkers, maar ook voor de kleinkinderen van de mijnstreek en voor scholieren. Zo gaat de beoogde leerlijn voor scholieren over het vergroten van historisch besef én over ondernemerschap. Een leerlijn die jonge ondernemende mensen met trots bindt aan hun directe leefomgeving en aan hun herkomst en een leerlijn die minder kansrijken emancipeert om kansen te grijpen. Drie thema’s fungeren als inhoudelijke leidraad voor de activiteiten van M2015. Ze omvatten al-

le aspecten van het verhaal van de mijnstreek, bezien vanuit het heden: ● Kolen

en Kennis verbeeldt de kracht van de mijnstreek; ● Veelheid aan Gemeenschappen vraagt aandacht voor de unieke sociale structuur van de streek; ● Transitie als Traditie thematiseert de vernieuwingskracht en progressieve blik van de streek. De sluiting van de mijnen heeft voor ZuidLimburg en met name de Oostelijke Mijnstreek enorme gevolgen gehad, gevolgen die wij tot op de dag van vandaag voelen: hoge werkeloosheid, bevolingskrimp, gezondheidsproblemen, veranderen c.q. wegvallen van culturele en levensbeschouwelijke kaders. Maar: het Calimerogedrag heeft plaatsgemaakt voor ondernemerslust. Maastricht, Heerlen en Venlo worden centra van samenwerking tussen bedrijfsleven, onderwijs en onderzoek en de overheid. Daarbij kan de ondernemingslust van het mijnverleden een bron van inspiratie zijn.

Billy Elliot

Het KHM St.-Pancratius zal op verschillende momenten in het Jaar van de Mijnen present zijn met een aangepast repertoire. Onderdeel van dat repertoire is het mijnwerkerslied uit de musical Billy Elliot. De Nederlandse versie gaat op 6 november 2014 in Scheveningen in première. We zijn dus hoogst actueel bezig. Het lied brengen wij als een eerbetoon aan de Koempels, die met zware arbeid het zwarte goud aan de aarde onttrokken hebben.

Het verhaal van Billy Elliot speelt zich af in Durham in Noord-Engeland tijdens de grote mijnstaking van 1984. In die tijd stond Margaret Thatcher aan het roer, die de macht van de mijnwerkersbonden wilde breken, omdat zij veel mijnen wilde sluiten. Billy Elliot is de zoon van een mijnwerker en woont samen met vader, broer en oma in de plaats waar dagelijks gewelddadige confrontaties plaatsvinden tussen stakende en werkwillige mijnwerkers en ook nog tussen de

Charles Eyck ‘De Mijnwerker’

Luijten Advocaten Grootmeesters & specialisten op het gebied van: LIKE ONS OP :

• Mr. V.C.C. Luijten

• Mr. E.R. Th. A. Luijten

• Mr. R.P.H.W. Haas

Gratis open spreekuur:

Elke dinsdag van 15.30-17.00 uur & elke donderdag van 17.00-18.00 uur (gelieve vooraf per mail of telefonisch aan te melden).

Ons adres:

Ruys de Beerenbroucklaan 16 | 6411 GB Heerlen | T 045 571 38 88 secretariaat@luijtenadvocaten.nl | www.luijtenadvocaten.nl

• Echtscheidingsrecht • Ontslagrecht • Personen- en familierecht • Burengeschillen • Erfrecht • Huurrecht • Arbeidsrecht • Verbintenissenrecht

stakende mijnwerkers en het door de regering tentoongespreide machtsvertoon van grote ploegen ME. Billy’s moeder is overleden en als zijn vader en broer actie voeren zorgt Billy voor oma. Door zijn vader wordt Billy naar boksles gestuurd, maar echt een succes is dat niet door de onhandigheid van Billy, hij krijgt meer klappen dan hij uit kan delen. Tijdens een van die lessen is ook de balletklas in hetzelfde gebouw aan de gang en als Billy de balletlerares iets moet brengen, raakt hij geïnteresseerd in wat ze daar aan het doen zijn. Hij wordt uitgedaagd mee te dansen en door de cynische balletlerares in balletschoenen gehesen. Vervolgens is hij hooked zoals de Engelsen dat zo mooi kunnen zeggen. Als vader ontdekt dat Billy niet als een echte man naar boksles gaat, maar naar de in zijn (voor)oordeel nichtensport ballet, moet het lesgeven stiekem gebeuren en trainen Billy en Mrs. Wilkinson door voor een auditie voor het Koninklijk Ballet in Londen. Uiteindelijk komt alles natuurlijk toch uit en neemt de film zijn wending naar het happy end. Once we built visions … Once we built visions on the ground we hewed We dreamt of justice and of men renewed All people equal, in all things We once were heroes, Once were kings But all great things must come to pass We know the first will soon be last And in the ground we maybe lain But a seed is sown to rise again So we walk proudly And we walk strong All together We will go atone The ground is empty And cold as hell But we all go together when we go We saw a land where wealth was shared Each pain relieved, each hunger fed Each man revered, each tyrant killed Each soul redeemed, each life fulfilled From each mans means to each his need We saw a time man would be freed We fought for all the things we saw 30

The battle’s lost but not the war So we walk proudly… We will go down but our heads are proud We will go down with our voices loud We will go down but come again And we all go together when we go Ah... And we all go together when we go. We walk proudly… Eens bouwden we aan dromen op de grond waarin we aan het houwen waren We droomden van gerechtigheid, van vernieuwde mensen Alle mensen gelijk, in alle opzichten Eens waren we helden, koningen Maar alle grote dingen moeten gebeuren We weten dat weldra de eersten de laatsten zullen zijn En misschien liggen we al begraven in de grond Maar een zaadje is gezaaid om weer op te komen Dus we lopen trots en sterk Allemaal samen zullen we ons verzoenen De grond is leeg en koud als de hel Maar we gaan allemaal samen als we gaan We zagen een land waar de rijkdom werd gedeeld Elke pijn verlicht, elke honger gevoed Elke mens vereerd, elke tiran gedood Iedere ziel verlost, elk leven vervuld De behoefte van iedere mens zou worden vervuld We zagen een tijd dat de mens vrij zou zijn We vochten voor alle dingen die we zagen De strijd is verloren maar niet de oorlog Dus lopen we met trots.. We zullen naar beneden gaan, maar met opgeheven hoofd We zullen naar beneden gaan met luide stem We zullen naar beneden gaan maar weer naar boven komen En we gaan allemaal samen wanneer we gaan We lopen met trots… Als we in dit lied de pijn, trots, de koempelgeest van samenwerking, de hitte van de mijn, de angst voor de dood en het verzet tegen de uitbuiting door de mijndirecties tot uitdrukking kunnen brengen, dan zijn we geslaagd in ons eerbetoon aan de mijnwerkers van toen.

gastvrijheid en Annie, Regie, Annie en Hilde voor de verzorging van de inwendige mens. Deze zonovergoten dag had echter een rouwrandje. â&#x20AC;&#x2122;s Morgens kregen Frank Janssen en ondergetekende het bericht van het toch nog plotselinge overlijden van een (oud)-collega. Aan het einde van de dag deelde Jeu Knubben ons mede, dat bariton Cor Snouck na een kortstondig ziekbed overleden was. Met een ogenblik stilte hebben we hem overdacht en in onze herinnering genomen.

Dank aan Annie, Regie, Annie en Hilde

Tijdens de evaluatie van de studiedag merkte de dirigent op, dat we goed gewerkt en veel geleerd hadden. De studiedag betekende een flinke stap voorwaarts, zowel in zang als in presentatie. Onze dank gold Frank Janssen voor de Bernardijnse

Bronnen: hifi.nl wikipedia Mijnen 2015 www.naxos.com

Koos Linders

2015 HET JAAR VAN DE MIJNEN

ALLERZIELEN BERNARDINUSKAPEL 2 NOVEMBER 2014 ‘Sterven is het doven van een lamp, niet de vernietiging van het licht.’ Rabindranath Tagore

Traditioneel omlijst het KHM St.-Pancratius elk jaar muzikaal de allerzielenviering van de ‘Stichting Samen Onderweg’ in de Bernardinuskapel te Heerlen, waarin de overledenen van het afgelopen jaar herdacht worden. In een brief nodigde pastor Marie-José Voss hun familieleden van harte uit voor deze gedachtenisviering. Allerzielen

heel lang; het sterven van een mens van wie je hield, met wiens bestaan je helemaal verbonden was, draag je mee, je leven lang.

Allerzielen, een dag waarbij we wat stiller worden. Wij zijn deze dagen met onze gedachten bij de overledenen. Wij voelen ons, meer dan anders, geplaatst voor het mysterie van leven en dood. De natuur werkt die sfeer ook wel in de hand: de uitdovende kleuren van bomen en bloemen, de korter wordende dagen, zij doen ons de broosheid en kwetsbaarheid van het menselijk leven beseffen.

Daarom willen we met Allerzielen bij elkaar komen. Ieder met zijn eigen verdriet en zijn eigen herinneringen, om te bidden en te gedenken, om licht te ontsteken, om elkaar misschien nog eens dat verhaal te vertellen van onze lieve dode, wie hij of zij was, hoe het allemaal zo gekomen is.

Wij denken aan hen die gestorven zijn na een lang ziekbed, moe en uitgeput van het vechten tegen de naderende dood; we denken aan hen die heel plotseling gestorven zijn, zonder een laatste groet; we denken aan de verkeersslachtoffers of anderszins brutaal van ons weggerukt; maar we denken ook aan hen die heel vredig gestorven zijn, tot overgave gekomen, dankbaar voor het leven.

Gelukkig dat wij dit kunnen en mogen doen. Als wij voelen dat we niet alleen staan in ons verdriet, als wij anderen vinden die willen delen in onze eenzaamheid, onze onzekerheid, ons gemis. Maar vooral ook gelukkig als we voelen dat wij dan gedragen worden door ons geloof, waarin wij met God en met elkaar verbonden blijven tot over de grenzen van de dood heen.

Wij brengen ons in herinnering hoe wij zelf dit afscheid hebben ervaren als een plotselinge en onvoorbereide slag, als een lang en slopend proces; hoe sterven ons achter gelaten heeft: verdoofd, verward, opstandig, gelaten, wanhopig, maar altijd met dat ene gevoel: het zal nooit meer zijn zoals het vroeger was. En die pijn kan lang duren,

pastor Marie-José Voss Stichting Samen Onderweg Heerlen

De viering Als thema voor deze allerzielenviering koos de Stichting Samen Onderweg Verder in Gods naam,

een thema dat niet alleen in teksten, lezingen en de overweging van voorganger Ad Blijlevens treffend uitgewerkt was, maar dat ook door de liederen van ons koor fraai geaccentueerd werd. Als intredelied zongen we het indrukwekkende Dostoyno jest, de Slavische vertaling van de Grieks-orthodoxe hymne Axion estin, een hymne aan Maria: Waarlijk, u zalig prijzen moeten we, o Moeder Gods, altijd gebenedijd. Giuseppe de Marzi’s Signore delle Cime, een lied dat hij componeerde ter nagedachtenis van een vriend die in de bergen omkwam en waarin hij niet alleen God, maar ook Maria vraagt hem op te nemen, sloot mooi aan bij de eerste lezing. Hier spreekt de profeet Jesaja over de berg waar de Heer voor alle volken een feestmaal aangericht heeft en waar Hij voor altijd de dood teniet doet. Een bijzonder moment tijdens de allerzielenviering is de lichtritus, waarin elke overledene die het afgelopen jaar vanuit de Bernardinuskapel begraven of gecremeerd is met name wordt genoemd en voor wie een kaars wordt aangestoken. Ingetogen klonk het gebed van Valjean Bring him

Kruisbeeld van Charles Vos en detail Müllerorgel op het riesterkoor

home uit de musical Les Misérables dat het koor daarna ten gehore bracht. Haar kerkvisie brengt de Stichting Samen Onderweg in de geloofsbelijdenis duidelijk onder woorden: ik geloof in een kerk die haar deuren wijd openzet, waar iedereen welkom is en niemand buitengesloten wordt... In de voorbede werd niet alleen gebed gevraagd voor de vaste intenties, maar ook voor onze overleden zangersvrienden van het afgelopen jaar: Jan Kroes, Jan van den Bosch, Harrij van Heumen en Cor Snouck. Hun namen zijn verankerd in de annalen van de rijke historie van ons koor. Tijdens het klaarmaken van de tafel zong het koor het Poolse avondgebed Dobra Noc, een lied dat veel gezongen wordt bij uitvaarten. Een lied ook dat onze overleden zangersvriend Cor Snouck zo dierbaar was. Als communielied en als primeur klonk Bogoroditse Devo, raduisya uit de Vespers van Rachmaninov, het Ave Maria dat een logisch vervolg was van het gebeden Onze Vader voor de vredeswens.

Raam en kruisweg pater Renald Rats

Na de zending en zegen sloot ons koor de allerzielenviering - waarin Augustine Boshouwers ons niet alleen uitstekend begeleidde, maar ook toepasselijke pianomuziek liet horen - af met La Vergine degli Angeli uit Verdi’s opera La Forza del Destino met het jeugdig talent, sopraan Joanna Amkreutz als fraai zingende solist. Leo Klinkers 33

Het KHM St.-Pancratius heeft enkele werken van Franz Schubert op zijn repertoire staan, zoals ‘Nachtgesang im Walde’ en ‘Ständchen’(Zögernd leise…). Het ligt in het voornemen om voor het kerstconcert 2014 ‘Die Nacht’ (D983c) op het programma te zetten, gezongen door het kleinkoor. In dit stuk wordt ‘Die Nacht’ geïntroduceerd. Schubert kwam al vroeg met de muziek in aanraking. Op zevenjarige leeftijd begon hij met vioollessen en algemene muzikale vorming Op zijn 12e werd hij eerste violist en plaatsvervangend dirigent van het schoolorkest. Vanaf zijn 13e jaar zijn composities bekend, o.a. een Fantasie voor piano vierhandig en het eerste lied: Hagars Klage. In 1814 werd zijn eerste mis in F in de parochiekerk uitgevoerd en componeerde hij Gretchen am Spinnrade, het eerste typische Schubertlied. Schubert en de romantiek: liederen Schubert behoort tot de componisten van de vroeg romantiek, al vindt men in enkele werken uit zijn sterfjaar, o.a. de Winterreise, een dusdanige verdieping van toon, dat van een aankondiging

Franz Schubert 1797-1828

van de hoog romantiek mag worden gesproken. In de liedkunst heeft Schubert zijn, mag je wel zeggen, historische zending vervuld: hij heeft het Duitse romantische lied definitief gestalte gegeven. Het berust op een intieme toon, een beknopte, overzichtelijke vorm en samenwerking van zangstem en instrumentale omlijsting, om de diepere zin van de tekst een intense uitdrukking te geven. Naar inhoud gaat de ontwikkeling van de liederen van volkse inspiratie en natuurgevoel naar het meer persoonlijke en verinnerlijkte. De instrumentale begeleiding verkrijgt later vaak een natuurgevoelig karakter (Die Forelle, waar zij het gemurmel van het water weergeeft), om ten slotte een beeldende, dramatische functie te verwerven en hier en daar zelfs in dialoog te treden met de zangstem. Schubert wil als componist niet over de tekst heersen; hij past zich aan bij elke tekstdichter en bij de stemming van elk vers. Daardoor herhaalt hij zich nooit en wordt zijn liedkunst, ondanks het grote aantal werken, nooit eentonig. Muzikale en literaire gedachten groeien volkomen samen. Bij dat alles laat Schubert zich niet door wijsgerige overwegingen leiden. Hij vertrouwt volkomen op zijn spontane intuïtie, zodat vele van zijn liederen als het ware de afdruk zijn van een al dan niet bewuste belevenis. Ook in Die Nacht is dat het geval. In totaal componeerde Schubert meer dan

600 liederen, waarvan ruim 100 meerstemmig. De tekst van Die Nacht wordt toegeschreven aan Friedrich Wilhelm Krummacher (17961868). Krummacher stamde uit een familie van theologen. Hij studeerde in Halle en Jena en was onder andere predikant in Frankfurt am Main. Na een kort verblijf in de Verenigde Staten, waar hij afzag van een leerstoel in de theologie aan de universiteit van Pennsylvania, keerde hij terug naar Duitsland en vestigde hij zich te Berlijn, waar hij predikant werd van de Drievuldigheidskerk en later hofpredikant te Potsdam tijdens de regering van Frederik III van Pruissen. Krummacher was een fervente tegenstander van redelijk denken in de theologie. Hij liet zich daarentegen inspireren door een bijna mystieke beleving van de natuur. Die Nacht Wie schön bist du, freundliche Stille, himmlische Ruh’! Sehet, wie di klaren Sterne wandeln in des Himmels Auen und auf uns her niederschauen, schweigend aus der blauen Ferne Wie schön bist du, freundliche Stille, himmlische Ruh’! Schweigend naht des Lenzes Milde sich der Erde weichem Schoß,

kränzt den Silberquell mit Moos und mit Blumen die Gefilde. Wat ben je mooi, Vriendelijke stilte, hemelse rust! Zie toch hoe de heldere sterren in de hemelse landouwen voortschrijden en op ons neerkijken zwijgend uit de blauwe verte! Wat ben je mooi, Vriendelijke stilte, hemelse rust Zwijgend nadert de mildheid van de lente de tere schoot van de aarde, omkranst de zilveren bron met mos en met bloemen het veld. Zoals gezegd: Schubert wil de diepere zin van de tekst een intense uitdrukking te geven. Al in de eerste maat benadrukt Schubert de schoonheid van de nacht, de stilte, de rust. Geen angstige nacht, maar de nacht als bode van de lente, die de wereld weer met bloemen zal tooien. Een beloftevolle ingetogenheid die hij heeft uitgedrukt in dit lied. Dat zal ook de muzikale benadering van het kleinkoor dienen te zijn: veel ingetogen piano met kleine accenten. Een prachtig lied om de belofte van Kerstmis tot uitdrukking te brengen Bron: http://www.schubert.nl/Schubert+Stichting/nl-NL/ over+schubert/werken.aspx

Koos Linders

MATINEECONCERT PANCRATIUSKERK 9 NOVEMBER 2014 Koor- en blaasmuziek zijn van oudsher nauw met elkaar verbonden en deze verwevenheid leidde tot een bijzonder concert. Place-to-be vormde de sfeervolle entourage van de Pancratiuskerk in het centrum van Heerlen, waartoe deken Van Galen graag zijn deuren opende. Het KHM St.-Pancratius - waarin m.n. de familie Knubben uit Benzenrade met vier broers rijkelijk vertegenwoordigd is - onderhoudt al decennia lang goede contacten met Muziekvereniging T.O.G. Welten, die dit jaar haar 95-jarig jubileum onderstreepte met een gezamenlijk matineeconcert. Vanaf 16.00 uur werd een gevarieerd muziekprogramma geboden, waarin ook de Weltense sopraan Kelly God voor het voetlicht trad. De toegang bestond uit een vrije gave en koor- en harmonieleden ontvingen een geheel gevulde Pancratiuskerk, die van hoogstaande muziek genoot, waarin klassieke en geestelijke muzikale expressie de boventoon voerde. In maart 1919 werd door de R-.K. Werkliedenbond een vergadering belegd om te komen tot oprichting van een fanfare in Welten. Mgr. dr. Poels verleende spontaan zijn medewerking. Voor de Weltense fanfare Tot Onderling Genoegen was 15 november 1919 een historische dag, want de statuten en reglementen werden vastgelegd en de definitieve oprichting was een feit. Gestart als fanfare werd na een succesvolle loterij de vereniging een harmonie. In de rijke geschiedenis van de harmonie werden niet alleen veel muzikale successen behaald, maar vormden zich binnen dit ensemble muzikale groepen zoals een slagwerkgroep en het Jeugd orkest Welten, zodat de nieuwe naam Muziekvereniging TOG Welten werd. Het harmonieorkest komt uit in eerste divisie van de KNFM en staat sinds 2011 onder leiding van dirigent Victor Vaessen. Het opende het concert met de polonaise uit de opera Eugen Onegin van Tschaikowsky, een opera, gebaseerd op de gelijknamige roman in verzen van Aleksandr Poesjkin. Het libretto schreef de 36

componist met Konstantin Sjilovski. Poesjkin beschrijft eenvoudige taferelen over het platteland, de natuur en de seizoenen, over het stadsbeeld van Sint-Petersburg en Moskou en de maatschappij; hij schetst een humoristisch beeld van zijn doelpubliek en de laag van de bevolking waartoe hij zelf hoorde, namelijk de mondaine grootstedelijke burgerij en de adel van het platteland. Fraai klonk het harmonieorkest in Die Nacht, opus 10, nummer 3 van Richard Strauss uit Letzte Blätter, 8 gedichten van Herman van Gilm die Strauss toonzette en van wie het orkest een bewerking van A. Davis ten gehore bracht. Uit Gabriel Fauré’s indrukwekkende Requiem zong de Weltense sopraan Kelly God het ontroerende Pie Jesu. Zij studeerde solozang en opera bij Mya Besselink aan het Conservatorium van Maastricht, waar zij in 1999 haar diploma Uitvoerend Musicus summa cum laude behaalde, in 2001 met onderscheiding het einddiploma Solozang en voltooide summa cum laude de Muziekdramatische Opleiding.

Zangers in het Muziekgebouw aan ’t IJ van Amsterdam een liedrecital begeleid door de pianist Paolo Giacometti in 2013. Aan de l’Opéra Nationale de Paris maakte Kelly God in 2013 haar debuut als Gerhilde in Die Walküre en tevens zong zij in dat jaar de rol van Isolde in een concertante uitvoering van de tweede akte van Tristan und Isolde van Richard Wagner in Den Haag onder leiding van Carlo Rizzi.

Kelly God

In 2001 was zij finaliste van het Belvédère Zangconcours te Wenen. Hier won zij de Prijs van de stad Giessen, waardoor zij in deze stad haar operadebuut maakte als Micaëla in Carmen van Bizet. Hierna werd zij voor vier jaar gecontracteerd door het operahuis van Erfurt, waar ze vele titelrollen zong. Sinds 2006 is Kelly God als jugendlich-dramatische sopraan verbonden aan het Staatstheater van Hannover. Hier zong zij onder meer de Wagnerrollen van Freia in Das Rheingold, Sieglinde in Die Walküre, Gutrune in Götterdämmerung en Elisabeth in Tannhäuser. Bij de Deutsche Oper Berlin maakte Kelly God in 2008 haar debuut als Gertrude in Hänsel und Gretel van Humperdinck. In 2010 zong zij voor het eerst bij de Nationale Reisopera als Amelia in Un Ballo in Maschera van Verdi en was zij tevens te horen in de rol van Sieglinde. Kelly God richt zich meermaals op het lied en concertrepertoire. Zo zong zij de Vier letzte Lieder van Richard Strauss in het Muziektheater te Amsterdam in 2012 en gaf zij in de serie Grote

Uit de Enigma Variatons van Edward Elgar, zijn bekendste orkestwerk, bestaande uit een muzikaal thema en viertien variaties die elk een muzikaal portret vormen van iemand uit zijn vriendenkring, speelde het harmonieorkest variatie nummer 9, Nimrod dat niet verwijst naar een persoon, maar naar een gebeurtenis. Uitgever August Jaeger porde Elgar door te gaan met componeren van muziek toen deze teneergeslagen was en hiermee wilde stoppen. Hij verwees naar Beethoven die in een vergelijkbare situatie heeft verkeerd en zong Elgar het thema van het tweede deel van Beethovens Pathetique-sonate voor. De prelude uit Verdi’s opera Ernani was het volgende werk dat TOG Welten ten gehore bracht. De opera in 4 bedrijven is gebaseerd op Victor Hugo’s toneelstuk Hernani, ou l’ Honneur Castilian, dat destijds het grote voorbeeld van de Franse Romantiek was. Prachtig klonk Kelly God’s fabuleuze dramatische opera sopraanstem in Pace, pace mio Dio uit Verdi’s opera La Forza del Destino, waar in het vierde bedrijf Leonora bidt dat ze vrede mag vinden in de dood. TOG Welten sloot zijn fraaie optreden in het eerste deel van dit concert af met de Ouvertűre uit de Freischűtz van Carl Maria von Weber.

Na de pauze was het podium in de sfeervolle Pancratiuskerk, met rijke akoestiek, voor het KHM St.-Pancratius. John Gerits, sinds 2010 onze enthousiaste en stimulerende dirigent, zag niet alleen dat het koor zich vanaf die tijd in aantal zingende leden meer dan verdubbelde, maar weet met waardering voor zijn rijke repertoire dit ook te verbreden met hedendaagse muziek. Indrukwekkend klonk Bortniansky’s Dostojno jest, een loflied op Maria, waarmee Pancratius het concert opende. Dit lied wordt in de Byzantijnse liturgie tijdens het eucharistisch gebed gezongen. Vaste begeleider van het koor, pianiste Augustine Boshouwers, en fluitist Joep van den Eijnden van TOG Welten begeleidden koor en soliste Kelly God in het beroemde Ave Maria van Giulio Caccini, aan wie dit lied ten onrechte wordt toegeschreven. Omstreeks 1970 componeerde de Russische componist, luitspeler en gitarist Vladimir Fyodorovich Vavilov dit. Ter wille van de grote bekendheid als zodanig, met een positief commerciële invloed tot gevolg, houdt men als componist toch Caccini aan. Verrast en enthousiast reageerde het publiek op de klanken van Sana Sananina, praise the Lord, een lied dat gebaseerd is op een Afrikaanse gospel uit Botswana. Uit de vierde akte van Charles Gounoud’s opera Faust zong het koor, begeleid door Augustine Boshouwers aan de piano, Choeur des soldats, stoere soldaten die uit de oorlog terugkeren. Ook musical- en filmmuziek behoort tot het repertoire van het koor. Ingetogen klonk het gebed van

Valjean Bring him home uit de musical Les Miserables. Daarna volgde het prachtige Some where uit Bernstein‘s indringende musical Westside Story: ergens is er een plek voor ons waar rust en open lucht ons wachten. Vervolgens Nella Fantasia, gebaseerd op het thema Gabriels Oboë uit de film The Mission, muziek van Ennio Moricone, een lied dat Sara Brightman in 1998 roem bracht. Ook in deze liederen werden we door Augustine Boshouwers aan de piano begeleid. Het KHM St.-Pancratius, begeleid aan de piano door Augustine Boshouwers, sloot zijn concert af met Madre Pietosa uit de tweede akte van Verdi’s opera La Forza del Destino, waarin Leonora, indrukwekkend vertolkt door sopraan Kelly God, vergeving voor haar zonden vraagt, terwijl op de achtergrond het morgengebed Venite adoremus van de monniken klinkt, gezongen door het koor. Muziekvereniging TOG Welten en het KHM St.-Pancratius sloten samen dit zeer geslaagde concert met twee werken af. In Landerkennung van Edvard Grieg dirigeerde John Gerits. Jammer dat het orkest de forto’s zo hard speelde dat de koorklank nauwelijks te horen was, gelukkig was de begeleiding bij de solo van bariton Hans Knubben uitstekend. Victor Vaessen stond op de bok bij La Vergine degli Angeli uit Verdi’s La Forza del Destino met sopraan Kelly God als solist. Niet alleen een langdurig applaus voor dit concert, maar ook bloemen voor Victor Vaessen en John Gerits, de sopraan Kelly God en pianiste Augustine Boshouwers. Voor het KHM St.-Pancratius is de toon voor het kerstconcert gezet! Leo Klinkers

WAT ‘N GEMIS

Es iech mich neet vergis, is ... dat ‘t al zeve maond gelijje is, dat ‘ch las kraog vaan hartritmestoornissen, en miene groetste hobby, ‘t zinge moot misse. Iech waos hielemaol vaan streek. Neet mie zinge op donderdag, de sjoenste daag vaan de week. Iech zaot neet mèt de hartritmestoornissen allein, mer ouch mèt väöl voch in m’n bein. Kraog ouch nog meujelikhede mèt m’n lochwege, dus ‘t trappe loupe veel vies tege. Wat ich edere daag moot slikke, laote v’r dao mer euver zwiege. Höb geine zin um dao ‘ne puntkop vaan te kriege. Boe iech mèt blijf zitte en ‘t mieste mis, is de donderdagaovend es ‘ch de rippetiesie en zengersvrun mis. Noe zit iech dee aovend toes allein. Geluif mich, dat deit behuurlik pijn. Hoop dat ‘ch in 2015 kin zègke, mèt ‘n bitsje gelök, zien ze miech bijj Pancratius trök. Zouw bijnao ‘t dameskommitee vergete, wat ze höbbe gepristeerd, is de meujte weerd. Tot besluut wins iech uuch en alle die uuch dierbaar zien, ‘ne zaolige keeersemès en e good en gezond nuijjaor, en bin mèt mien epistel klaor. Giel 39

ZANGERSPORTRET CARLO BERGONZI de gentleman tenor Carlo Bergonzi, Italiaanse tenor, vierde afgelopen zomer nog zijn 90ste verjaardag; hij kreeg gelukwensen uit de hele wereld. Onder zijn collega’s stond hij bekend als een gentleman en hij was tijdens zijn lange carrière zeer geliefd als operazanger. Als bariton debuteerde hij in 1948 in Lecce en maakte 3 jaar later als tenor in Bari zijn debuut, hetgeen uitzonderlijk is in de operawereld. In korte tijd ontwikkelde hij zich tot de beste Verdi-tenor van zijn generatie. Zijn zangstudie werd onderbroken door de Tweede Wereldoorlog, waarin hij als jong militair betrokken raakte bij een anti-nazi activiteit, zodat hij in 1943 geïnterneerd werd in een Duits gevangenkamp. Door muziekavonden te organiseren en het zingen van Napolitaanse liederen en opera-aria’s wist hij te overleven. Twee jaar later werd hij door het Russische leger bevrijd en na een voettocht van 106 km bereikte hij een Amerikaans legerkamp. Door het drinken van ongekookt en vervuild water tijdens deze tocht kreeg hij tyfus en het duurde een jaar, voordat hij van deze vreselijke ziekte herstelde. Bij zijn terugkeer in Italië woog hij nog maar 36 kg, waardoor hij de bijnaam il baritone magre, de magere bariton kreeg. Na de oorlog vervolgde hij zijn zangstudie aan het conservatorium van Parma. Na zijn studie kreeg hij in 1948 meteen een aanbieding van de plaats Lecce om de hoofdrol in Rossini’s Il barbier di Siviglia te zingen. Carlo Bergonzi 1924-2014

Carlo Bergonzi werd geboren op 13 juli 1924 in het kleine gehucht Violanlenzo in de buurt van het Noord-Italiaanse Parma. Als 6-jarige zong hij in het plaatselijke kerkkoor. Zijn liefde voor de opera- en belcantomuziek kreeg hij van zijn ouders hij was enig kind - die hem altijd meenamen naar opera-uitvoeringen van Verdi en Puccini. Het zag ernaar uit dat hij kaasmaker zou worden, net als zijn vader die werkzaam was in de kaasfabriek in Parma. Carlo kwam al vlug tot de ontdekking dat dit beroep slecht voor zijn stem was. Als 14-jarige kreeg hij van zangleraar Edmundo Grandinie zijn eerst lessen, die ervan overtuigd was dat Carlo’s stem het echte baritontimbre had. Twee jaar later kreeg hij het advies om naar het conservatorium in Parma te gaan, waar zijn zangdocent Entore Campoalilani werd. 40

Wonderen bestaan niet, wordt wel eens gezegd, maar Carlo Bergonzi kwam tot de ontdekking dat zijn stem, hoewel hij opgeleid was als bariton, beter geschikt was voor het tenorrepertoire. Na een kort omscholing debuteerde hij 3 jaar later in Bari als tenor in de rol van Andrea Chérnier in de gelijknamige opera van Umberto Giordano. In 1950 huwde hij Andel Aimi, met wie hij twee zonen kreeg, Maurice en Marc. De oudste, Maurice, werd geboren op de dag dat hij als tenor debuteerde, zodat hij vader en tenor tegelijk werd. Het jaar 1951 was een memorabel jaar voor Carlo, want hij kreeg een contract bij de Italiaanse radio RAI die in het kader van de 50ste sterfdag van Verdi (1813-1910) verschillende opera’s van deze componist uitzond, waarin Bergonzi de hoofdrol vertolkte. Dit leverde hem grote bekendheid in heel Italië op.

Carlo Bergonzi ontwikkelde zich in korte tijd als de beste tenor van zijn tijd, was een Verdi-tenor bij uitstek en werd bewonderd vanwege zijn mooi legato (vloeiend zingen), zijn frasering (zinsbouw) en het timbre (klankkleur) van zijn stem. Zijn acteertalent was middelmatig. Later zei hij hierover: “Ik heb niet de uitstraling van Rudolf Valentino, de filmacteur, maar ik probeer met mijn stem te acteren.” Door zijn goede zangtechniek was hij in staat om door te gaan tot op hoge leeftijd. In 1953 debuteerde hij met veel succes aan de Scala van Milaan, in 1953 aan de Lyric Opera van Chicago en in 1956 als Radames in Verdi’s Aida in het rijkste operahuis van de wereld, het Metropolitan Opera in New York, waar hij in meer dan 300 voorstellingen heeft gezongen. In de jaren zestig en zeventig volgde een druk internationale operacarrière. Hij hield het langer vol dan zijn drie belangrijkste tenorrivalen Mario del Monaco, Guiseppe die Stefano en Franco Corelli, terwijl hij in die jaren aan de grootste operahuizen van de wereld zong. In 1976 kreeg hij de Deutsche Grammaphon Preis Grosse Stimme uitgereikt. Ook in Nederland trad hij verschillende keren op o.a. met Christine Deutekom met veel succes in een uitverkocht Concertgebouw in Amsterdam. In de jaren 80, toen zijn stem door leeftijd afnam, concentreerde hij zich op het geven van recitals.

Bergonzi was na zijn pensioen ook een geslaagd zakenman. Zo was hij eigenaar van enkele huizen in Milaan en runde in de plaats Busseto het hotel-restaurant, met een knipoog naar een opera van Verdi, Due Foscari genaamd. Dit hotel is later overgenomen door zijn zoon Marc. Daarnaast was Bergonzi vanaf de jaren 80 ook actief als zangleraar in zijn eigen hotel, waar hij jonge zangers opleidde voor het grote podium

Op 17 april 1994 gaf hij zijn Amerikaans afscheidsconcert in de Carnegie Hall in New York. De toenmalige 70-jarige Bergonzi zong Italiaanse liederen en het succes was dermate groot, dat hem een applaus ten deel viel dat 50 minuten duurde.

Toch was het afscheidsconcert in New York in 1994 niet zijn echte afscheid: hij waagde zich in 2000 als 76-jarige aan een rol die hij nog nooit gezongen had, Verdi’s Otello. “De concertante-uitvoering in de Carnegie Hall in New York werd

Luisteren

Carlo Bergonzi als Radames in Aida van Verdi

Alleen de topmerken met KEMA- of KIWA-keur Sanitair & accessoires Grohe CV & accessoires. Agpo - Radson - Nefti - Danfoss Elektrotechnische installaties Kracht-, licht- en zwakstroom

Doet u het zelf, wij adviseren hoe! Laat u het uitvoeren, wij verzorgen de calculatie, planning en installatie WATERVAL, DE INSTALLATIESPECIALIST VOOR DE BEWUSTE DOE-HET-ZELVER

... is onze sterke kant

een ramp voor het publiek, waaronder nogal wat collega’s zaten zoals Luciano Pavarotti, Plácido Domingo, Anna Moffo, Robert Merrill, Sherill Millnes, Licia Albunesse, José Carreras en Alfredao Kraass”, zo schreef de New York Times. Het werd al meteen duidelijk dat het niet zou lukken: halverwege de uitvoering trok Bergonzi zich terug, na een mislukte poging om de hoge A te zingen. Hij had er de fysieke kracht niet voor en een understudy, invaller, nam zijn rol over. “De airco in mijn kleedkamer was de grote boosdoener en daardoor klonk mijn stem niet zo helder”, verklaarde hij later. Critici vonden de rol van Otello veel te zwaar voor de 76-jarige, maar toch kreeg hij na afloop een warm applaus. Op vrijdag 25 juli 2014 overleed de 90-jarige, geliefde tenor in het Auxologic Instituut te Milaan, waar hij in het ziekhuisen was opgenomen. Hij ligt begraven in Cimitera di Vidalenzo in zijn geboorteplaats. Hij liet veel opnames na van complete opera’s, eerst op l.p. later op c.d. met werken van Verdi, Puccini, Donnizetti, Mascagni, Leocavallo,

2011 Carlo Bergonzi en zijn vrouw Andel Aimi

Giordano, Celia en Bizet. Hij wordt beschouwd als een van de meest vooraanstaande tenoren van de 20ste eeuw. De magere bariton werd uiteindelijk een succesvol Verdi-tenor. Bron: Encyclopedie van de opera Wikipedia Leo Riemens

John van Os en Leo Klinkers

Post uitvaartzorg VOOR ZORG EN NAZORG afscheidskamer: Kruisstraat 16 6411 BT Heerlen info@postuitvaartzorg.nl www.postuitvaartzorg .nl

045 542 99 88 43

CHAARELKE HUURDE DAT... ● Pancratius aanwezig was op het Bondsschuttersfeest van schutterij St.-Sebastianus van Heerlen; ● het erg warm was in het feestpaviljoen; ● de zangers de jasjes van hun smoking derhalve maar uitdeden; ● het repertoire van het koor zo gevarieerd is dat het toepasselijke liederen kan zingen bij een receptie; ● burgemeester Depla de 9 Amerikaanse oorlogsveteranen op een bijzondere wijze decoreerde; ● zij onderscheiden werden met een ster van keramiek, gemaakt van klei van de Aarweg waarlangs zij op 17 september 1944 Heerlen zijn binnengekomen; ● onze attente dirigente bij die gelegenheid, Augustine Boshouwers, fraai in het Engels het lied Mijn Limburg voor de Amerikaanse veteranen inleidde; ● de studiedag door het thema koorregie heel bijzonder was; ● Marijke de Wit het koor liet ontdekken hoe belangrijk naast het zingen de presentatie hiervan is; ● straal uit wat je zingt het motto was dat zij het koor voorhield; ● indrukwekkend ieder jaar de allerzielenviering van de Stichting Samen Onderweg in de Bernardinuskapel is; ● bijzonder dit jaar het feit was dat de gekozen liederen van ons koor de teksten, lezingen en de overweging van de voorganger zo bijzonder accentueerden; ● het matineeconcert met Muziekvereniging TOG Welten zeer geslaagd was; ● een geheel gevulde Pancratiuskerk genoten heeft van prachtige harmoniemuziek en zang; ● Kelly God een operasopraan van wereldformaat is; ● zij vooral triomfen in Duitsland viert; ● onze lay-outman al 14 jaar ons blad de Stem van Pancratius opmaakt; ● hij van een tekstopmaak in blokken houdt, zodat teksten makkelijker te lezen zijn; ● hij een hekel aan glossybladen heeft die met hun schreeuwend uiterlijk armzalige inhoud verhullen.

ED HEUVELMANS BLOEMSIERKUNST Weltertuinstraat 80 6419 XD Welten- Heerlen

Tel.: 045-5718533 Fax.: 045-5740665

E-mail: info@edheuvelmans.nl Website: www.edheuvellmans.nl

PANCRATIUS’ VERJAARDAGSKALENDER januari 2 januari 8 januari 11 januari 13 januari 24 januari 25 januari 25 januari 25 januari 25 januari 28 januari

Wil Theunissen Oebbele de Vries Willem Beekhuis Giel Braeken Peter van den Broek Ulbe Balt Frans Ramaekers Paul Ramaekers Leo Klinkers II Paul Michon februari

17 februari 17 februari

Koos Gulpen Henk Hendriks maart

3 maart 11 maart 15 maart 16 maart 24 maart 31 maart 31 maart

Augustine Boshouwers Jo Knippenbergh Martien Manders Swie Tjwan Tjan John Gerits Sekoy ter Horst Hub Slenders april

6 april 8 april 9 april 10 april 11 april 15 april 16 april 26 april 29 april 30 april

Rien Verburg Lex Magielsen Jan Conjaerts Paul Vijgen Leo Arets Henk Vos Jo Genders Huub Knubben Aloïs Comello Aloys Wouters

K.H.M. ST.-PANCRATIUS

GEEF UW STEM AAN PANCRATIUS