dokter
15
Arts verstandelijk gehandicapten (Avg) Monique Doeswijk-van der Wolf bespreekt de medische kant van de zorg.
Verlies van houvast Fred is een 40-jarige man met een ernstige verstandelijke beperking. Naast het syndroom van Down heeft hij autisme. Fred praat niet en is nogal op zichzelf. Knuffelen vindt hij soms prettig, maar dan wel op zijn eigen initiatief. Hij lijkt de anderen om hem heen niet zo goed te begrijpen.
Henriët, een vertrouwd gezicht van school, kwam Dominique thuis begeleiden
ben we onze karakters mee,” zegt Mike met een glimlach. Henriette: “We gaan de strijd niet aan, want die verlies je. Maar dat wil niet zeggen dat je nooit wat probeert. Je probeert wel stapjes te zetten, maar ik weet wanneer ik moet stoppen. Je moet vooral meebewegen met Dominique.” Mike knikt en zegt: “Boos worden helpt niet. Ze kopieert het gedrag en wordt ook boos. Maar ze weet niet waarom jij boos bent en ervaart de negatieve emotie, wat alleen maar leidt tot onbegrip.” “Dominique is ook een gewoon kind, dat soms uitprobeert,” zegt Henriette. “Zo is ze ‘s avonds aan het rekken, om het naar bed gaan uit te stellen. Als ik zeg dat ze nog één filmpje mag kijken, kan het zomaar zijn dat ze gauw nog een filmpje aanzet. Daar zeggen we wat van. En soms benoemen we consequenties die ze wel begrijpt, zoals morgen geen televisie kijken.” Wat heeft Dominique en wat hebben zij als gezin nodig van begeleiders? “Het is heel belangrijk dat begeleiders rustig zijn. Niet autoritair en bepalend, maar begeleiders moeten wel duidelijkheid kunnen bieden. Neem de tijd om Dominique te leren kennen, zodat ze vertrouwen krijgt in de begeleiders,” zeggen beide ouders. Henriette benoemt nog: “Begeleiders moeten ook openstaan voor nieuwe dingen. Dominique is nog leerbaar en daar mag je wel op inzetten.” Eloise vindt het belangrijk dat begeleiders begrip hebben voor de situatie. Zij wil op de valreep nog meegeven: “Ik heb van Dominique geleerd om blij te zijn met de bijzondere dingen die anderen niet hebben.” Haar vader sluit daarbij aan: “We leven in een snelle wereld, maar met Dominique moeten we rustiger leven.” |
Fred voelt zich prettig als hij in de woonkamer op zijn eigen stoel zit. Daarbij heeft hij altijd een touwtje in zijn hand waarop hij rustig kauwt. Als hij de wereld om hem heen minder goed begrijpt, is dit touwtje zijn houvast om zijn spanning te reguleren. De laatste tijd geeft dit gedrag wat problemen. Fred blijft maar eindeloos op het touwtje kauwen. Waar hij voorheen het touwtje weg kon leggen om bijvoorbeeld te eten, lukt dat nu niet meer. Hij blijft maar met het touwtje bezig en weigert hem weg te leggen. Als de begeleiding het touwtje probeert te pakken, wordt Fred boos en begint hij hard te hummen. De groep vraagt mij en de gedragskundige hoe ze dit patroon kunnen doorbreken. Uiteraard gaat de gedragskundige na of er iets in de begeleiding anders kan. Daar lijkt geen winst te behalen. Fred is wel wat meer gespannen door alle corona- en quarantainemaatregelen. Zijn dagbesteding is vaak weggevallen, waardoor hij thuis is met zijn groepsgenoten. Dit levert veel en andere prikkels voor hem op. Om de spanning bij hem wat weg te nemen en met name de prikkels wat te dempen, is het geven van medicatie een optie. Het zal een tijdje duren voordat Fred weer rustiger is geworden na alle prikkels door de coronamaatregelen. Zijn gedrag moet echt wel even doorbroken worden. Dit omdat hij door de handelingen ook niet meer toekomt aan zijn eigen dagprogramma. Juist dit dagprogramma geeft hem rust, maar door zijn onrust kan hij zich daar niet toe zetten. Ik geef hem kortdurend een lage dosering antipsychotica. Bij mensen met autisme kan dit alle prikkels ietsje dempen. Natuurlijk niet te veel, want dat zou betekenen dat hij niet zo veel meer mee krijgt van wat er om hem heen gebeurt. Het doel is de prikkels iets rustiger binnen te laten komen, waardoor hij beter te begeleiden is. In het geval van Fred wil je bereiken dat hij op verzoek zijn touwtje even weg kan leggen om bijvoorbeeld te eten. Gelukkig werkt dit goed. Fred kan mede dankzij de medicatie zijn dagprogramma weer oppakken. Dit helpt hem ook om weer grip op zijn leven te krijgen, zodat ik gelukkig na één maand de medicatie alweer kan stoppen. Autisme komt vaak voor bij mensen met een verstandelijke beperking. Bij iedereen ziet het er net weer een beetje anders uit. Belangrijk is te kijken welke problemen een cliënt exact ervaart vanuit zijn autisme en hier je begeleiding op aan te passen. Medicatie kan daar een kleine, bescheiden rol in spelen. Immers autisme zelf kan ik als dokter met medicatie niet genezen. Wel de problemen die daaruit voortkomen. X
Klik 3 2022 | www.klik.org
