Verschenen

28 verschenen

Spelen met de draad

Vanuit de methode ‘De draad’ van orthopedagoog Gerrit Vignero is het intervisiespel ‘Ontwar de draad’ ontwikkeld, om meer inzicht te krijgen in het sociaal-emotioneel functioneren van mensen met een verstandelijke beperking.

Met het nieuwe intervisiespel ‘Ontwar de draad’ kom je volgens de makers tot een verbindend verhaal over het kind of de volwassen cliënt. Methode De Draad helpt om verbinding aan te gaan met mensen, ook waarbij dat moeilijk lijkt. De draad wordt gebruikt als beeld om hechting en de emotionele ontwikkeling te verhelderen. Het is de basis om een goede afstemming te zoeken met de cliënt, zodat de omgeving (ouders, begeleiders, leerkracht) aan kunnen sluiten bij de belevingswereld van hem of haar.

Het vertrekpunt is een gewone ontwikkeling vanaf de geboorte. Bij opvoedingsproblemen zijn er zwakke plekjes in de draad. Het intervisiespel zoomt in op de eerste drie draden van methode De Draad: Het spoor, de poort, actie/reactie en samen doen, De hechte draad, De lus in de draad.

Voordat je het spel gaat spelen, spreek je af of je het spel speelt vanuit een specifi eke context (bijvoorbeeld school, dagcentrum), vanuit een specifi ek thema of een bepaalde situatie (zoals omgang met anderen, hygiëne) of vanuit het verkrijgen van een algemeen beeld van de cliënt.

Je begint het spel met de ‘o zo belangrijke weetjes’. Daarbij noemt ieder iets wat kenmerkend is voor de persoon. Die belangrijke weetjes hebben een prominente plek in het spel en helpen je om een antwoord te vinden op de vragen.

Om het spel goed te spelen moet je thuis zijn in de methode, omdat het anders moeilijk is om een duidelijk verhaal over de sociaal-emotionele ontwikkeling van de cliënt te krijgen. Dan is het een concreet intervisiespel, waarin een team uitgedaagd wordt om de draad te ontwarren en te ordenen. En waarmee je uiteindelijk komt tot een verbindend verhaal over het kind of de volwassen cliënt.

Het spel bevat goede vragen om écht na te denken over de cliënten. Het is mooi vormgegeven met mogelijkheden om extra werkschema’s en schrijfblokken te downloaden. Aan het eind van het spel vertel je hoe je nu de draad met het kind of de volwassen cliënt ervaart, rekening houdend met de informatie uit het intervisiespel en wat je meeneemt naar de praktijk in de verdere begeleiding en ondersteuning van de cliënt. | AMK

Intervisiespel Ontwar de draad. Door Katrijn van Acker en Edda Janssens. Uitgeverij Garant. Prijs: € 75.

Documentaire

Anne heeft moeite met het accepteren van haar zoon Felix, die is geboren met het syndroom van Down. Ze probeert haar worsteling te verwerken door theater te maken met Sara, een 32-jarige vrouw met het syndroom van Down. In de korte documentaire ‘Tussen glazen en muren’ is te zien hoe dit haar meer in contact brengt met het moederschap en een nieuwe versie van zichzelf. De fi lm, die 14 minuten duurt, is online te bekijken op de website van 2Doc.

Podcast VN-verdrag

In de podcastserie ’Zaaigoed: inspiratie voor het sociaal domein’ is de 22e afl evering verschenen: Niets over ons, zonder ons. Deze gaat in op de impact van het VN-verdrag Handicap op het Rijk en gemeenten. De gesprekspartners in deze podcast zijn Otwin van Dijk, burgemeester van de gemeente Oude IJsselstreek én rolstoeler, Xandra Koster van Niets Over Ons Zonder Ons (adviespunt ervaringsdeskundigheid) en Wendy Bindels van de gemeente Stein, verkozen tot de meest toegankelijke gemeente van Nederland. Het drietal spreekt over ervaringsdeskundigen die een grote rol spelen in de toekenning van de titel ‘Meest toegankelijke gemeente’ aan Stein en de noodzaak voor het Rijk om – net als gemeenten – een inclusieagenda te maken. De podcast is te beluisteren op de site van Programma Sociaal Domein, en via iTunes of Spotify.

Nieuwe uitgaven en hulpmiddelen voor de verstandelijk gehandicaptenzorg

Basisboek lvb

Als je geen rekening houdt met de licht verstandelijke beperking (lvb) van mensen, bestaat het risico dat zij worden overschat of overvraagd, met mogelijk meer problemen tot gevolg. Daarom is er nu het Basisboek lvb voor sociaal werkers.

Het Basisboek lvb voor sociaal werkers helpt (beginnende) begeleiders om een beter beeld te krijgen van de problemen waar mensen met een lvb tegenaan kunnen lopen in verschillende levensdomeinen en levensfasen, en de manieren waarop de sociaal werker hen hierbij kan ondersteunen. Het boek, bedoeld voor hbo-studenten in het sociale domein, bevat veel praktijkgerichte tips en voorbeelden, verzameld en samengesteld door een redactie die bestaat uit vertegenwoordigers van drie hogescholen en het Landelijk Kenniscentrum LVB.

Allereerst is er aandacht voor het beperktere taalbegrip van mensen met een licht verstandelijke beperking (lvb). Mensen met een lvb zullen niet altijd durven of willen zeggen dat ze iets niet begrijpen. Dan wordt er ten onrechte van uitgegaan dat ze het wel begrijpen. Pas wanneer het gesprek over iets gaat wat verder van hem afstaat, kan het beperktere taalbegrip opvallen.

Relatief eenvoudige rekensommen, rekenen met wisselgeld of met tijd (welke datum is het over drie weken) zijn vaak lastig. Lees- en schrijfproblemen zie je dikwijls. Ze gebruiken bijvoorbeeld liever spraakberichten om iets te onthouden. Ook niet goed kunnen klokkijken kan wijzen op een lvb.

De manier van ondersteunen moet volgens de auteurs aansluiten op de kenmerken van een lvb, maar ook op iemands kennis-, sociale, emotionele, fysieke en seksuele ontwikkelingsniveau. Voor een goede ondersteuning moet duidelijk zijn op welk niveau de persoon op deze domeinen functioneert, waarbij het niveau van sociaal en emotioneel functioneren richtinggevend is voor de insteek van de ondersteuning.

Ook komt in het handboek naar voren dat mensen met een lvb een leven lang ondersteuning nodig hebben in het aangaan en onderhouden van relaties. Wat geldt voor vriendschappen, geldt ook voor liefdesrelaties. Het grote verschil is seksualiteit die erbij komt kijken. Ogenschijnlijk eenvoudige zaken als wat je op een eerste date doet of wanneer het normaal is om met iemand seks te hebben, zijn gesprekken die belangrijk zijn om als professional te voeren.

Met het tijdig herkennen van een lvb en het bieden van de juiste ondersteuning kunnen we een verschil maken, zo wordt benadrukt in het Basisboek lvb voor sociaal werkers. Enerzijds door het normale leven te versterken – wonen, werken, vriendschappen – en tegelijkertijd door het voorkomen van bijkomende problematieken als schulden, trauma of criminaliteit.

Het boek biedt basiskennis, praktijkvoorbeelden, praktische handvatten en een leerzame blik op het verleden. Terugkijken is van belang: het laat zien dat we niet stilstaan en laat ons optimistisch en energiek aan de toekomst werken. Hiermee biedt het boek ook veel informatie voor begeleiders die al langer werken met mensen met een lvb. | AMK

Basisboek lvb voor sociaal werkers. Door: Hendrien Kaal, Lesley van Scheppingen, Jolanda Douma, Elske van Oostaijen en Eline Bouwman-van Ginkel (red.) Uitgeverij Van Gorcum. Prijs € 35.

verschenen

29

Weerbaarheid

De methode Leerbaar & Weerbaar, die bij Philadelphia is ontstaan vanuit vragen rondom weerbaarheid, relaties, intimiteit en seksualiteit bij cliënten, is door de zorgorganisatie nu voor iedereen toegankelijk gemaakt. Doel van de methode is om mensen met een verstandelijke beperking stevigheid te geven in een steeds complexer wordende wereld. Na (gratis) aanmelding is de methode ook voor begeleiders van andere zorgorganisaties te vinden op www.philadelphia.nl/ondersteuning/leerbaar-en-weerbaar.

E-learning

Seksueel misbruik komt vaker voor bij mensen met een verstandelijke beperking dan zonder. Hoe ga je daar als begeleider mee om? Het Radboudumc heeft een e-learning van circa een uur voor begeleiders gemaakt die op dit onderwerp ingaat. De e-learning Verstandelijke beperking en seksueel misbruik wordt aangeboden door de Radboudumc Health Academy en is te vinden op healthacademy-web. radboudumc.nl/fmw/lectora/ ElearningVerstandelijkeBeperking_SeksueelMisbruik/.

30 verschenen

Effectief samenwerken

In het samenwerken en begeleiden gaat het vaak mis in teams, ook in de zorg. Het boek ‘Groepsdynamisch begeleiden’ beschrijft hoe je een veerkrachtig team krijgt.

Als je niet kunt samenwerken, dan heb je tegenwoordig een probleem. Maar is samenwerken wel zo noodzakelijk als iedereen veronderstelt? Tijdens de lockdown door corona werd onze manier van samenwerken drastisch door elkaar geschud. Maar of dit tot een duurzame verandering leidt zal de tijd leren, aldus de auteurs van het boek, Chris de Rijdt en Chris van Dam.

Chris de Rijdt geeft het opleidingsonderdeel Groepsdynamica aan de opleiding Orthopedagogie van HOGENT. Ook Chris van Dam is praktijklector en daarnaast medeoprichter en directeur van het Oplossingsgericht Centrum ‘Coachen en leidinggeven’. Die oplossingsgerichte basis zie je ook terug in hun boek.

De volgende drie eenvoudige oplossingsgerichte regels kunnen je helpen om een veerkrachtig team te creëren: Als iets werkt, doe er dan meer van. Als iets niet werkt, stop er dan mee en doe iets anders. Werkt het, leer het dan ook aan anderen.

Een team doorloopt verschillende ontwikkelingsfasen. Een leefgroep doet dat ook. De auteurs nemen het model van Tuckman als uitgangspunt om in te zoomen op het werken met een groep cliënten. Als begeleider is het belangrijk om zicht te krijgen op de fase waarin de groep zich bevindt, zodat je je interventies erop kan afstemmen. Groepen kunnen ‘terugvallen’ naar een eerdere fase door het vertrek van één of meer groepsleden of door de komst van nieuwe groepsleden.

Tuckman stelt dat groepen zich in elke fase met andere thema’s bezighouden en dat dit het gedrag van de groep beïnvloedt. Hij is ervan overtuigd dat een team en groep verschillende stadia moeten doorlopen om uiteindelijk effectief te kunnen functioneren en/of samenwerken.

Als oplossingsgerichte begeleider wil je aansluiten in een sfeer van waardering en oprechte interesse in de ander. Je beschouwt gevoelens niet als negatief en je erkent dat er een link is tussen gedrag en gevoel. Mensen willen graag goed met elkaar opschieten. Negatieve emoties en conflicten kosten veel energie. Wanneer mensen dan een mogelijkheid zien om het conflict op te lossen en zich daardoor beter voelen, zullen ze daarvoor kiezen. Je gaat uit van de mogelijkheden en kan gedurende het proces afstand nemen.

Met dit boek geven de auteurs ook zelf voldoende richting om de toekomst van je team een beetje mooier en makkelijker te maken aan de hand van het oplossingsgericht werken en groepsdynamisch begeleiden. Met daarbij wel de kanttekening dat in tegenstelling tot wat de titel oproept het boek vooral gericht is op teamwerk en teamontwikkeling, en veel minder op het begeleiden van groepen en de dynamiek in een cliëntengroep. |

Groepsdynamisch begeleiden. Praktische handvaten voor de oplossingsgerichte groeps- en teambegeleider. Door Chris de Rijdt & Chris van Dam. Uitgeverij Owl Press. Prijs: € 29,95.

Vragen over Wzd

In samenwerking met kennisinstituut Vilans heeft Branchevereniging Kleinschalige Zorg een gratis te downloaden brochure gemaakt met veelgestelde vragen over de toepassing van de Wet zorg en dwang bij kleinschalige woonvormen. Er komen naast voorbeelden uit de praktijk vragen aan bod over onder meer de Wet zorg en dwang het begrip onvrijwillige zorg het toepassen van onvrijwillige zorg op een kleinschalige woonvorm. Een belangrijke eerste stap is bewustwording onder zorgprofessionals, hoe je werkt vanuit het gedachtegoed van de Wzd, het ‘leven in vrijheid’, zo komt naar voren in de brochure. Download de uitgave via bvkz.nl/nieuws/veelgestelde-vragen-wzd-kleinschalige-woonvormen/.

Sociale veiligheid

Voor de Landelijke Dag Aandacht voor Pesten bij mensen met een (licht) verstandelijke beperking is een sociale veiligheidstool over grensoverschrijdende ongewenst gedrag ontwikkeld: de PestenBingo. Met deze tool kun je laagdrempelig het gesprek over pesten openen, zowel individueel als in een groep. De tool helpt je ook signalen te herkennen en ze zichtbaar en bespreekbaar te maken. De PestenBingo is gemaakt door steunpunt en kenniscentrum Aandacht voor Pesten. Je kunt de PestenBingo inclusief een handleiding gratis aanvragen op www.pestenbingo. nl/lvb/