Ontvangen reacties

ontvangenreacties

7

Reageren kan via redactie@klik.org, @klikredactie op twitter of in de Klik groep op LinkedIn of Facebook.

Kompas bij ethische dilemma’s

De nieuwe beroepscode voor professionals in sociaal werk gaat vanaf 1 januari 2022 gelden. Omdat dit een erg brede ethische code is, is speciaal voor de gehandicaptenzorg een vertaalslag gemaakt in de vorm van een Waardenkompas. Deze gesprekstool helpt je refl ecteren op dilemma’s in je werk.

Professionals uit de gehandicaptenzorg hebben behoefte aan een laagdrempelige vorm van reflectie op de werkvloer, zo is uit onderzoek gebleken. Begeleiders lopen vaak aan tegen ethische dilemma’s in de zoektocht naar de invulling van een betekenisvol en waardig leven voor een cliënt. Bijvoorbeeld als de cliënt iets graag wil, maar zijn of haar naasten daarop tegen zijn. Hoe ga je daar dan mee om?

Daar komt best wat vakmanschap bij kijken, iets dat veel te weinig gekend en gewaardeerd wordt in het publieke en politieke debat. Een van de grootste uitdagingen voor de toekomst van de gehandicaptensector is dan ook het vergroten van de zichtbaarheid van het werk van deze zorgprofessionals.

Daarom is op verzoek van het ministerie van VWS en de BPSW (beroepsvereniging van professionals in sociaal werk) het Waardenkompas ontwikkeld. Dit is gedaan door onderzoekers van de HAN, lectoraat Ethiek van Verbinding met Mensen met een Verstandelijke Beperking. Zij werden daarbij geholpen door begeleiders, ethici, geestelijk verzorgers, artsen en managers uit de gehandicaptenzorg.

Het Waardenkompas heeft drie doelen: 1. Een gesprek voeren over de waarden van waaruit je werkt en leeft. 2. Je staat stil bij de kern en waarden van je vak en spiegelt deze aan de praktijk. 3. Je past de reflectie toe om een professionaliseringsslag te maken. Welke normen passen bij de waarden? Het Waardenkompas is te downloaden via de website kennispleingehandicaptensector.nl/vakmanschap/ waardenkompas-bc. |

Nagels | Boekverloting

Echt gebeurd - Niet vies

Artsvg Monique Doeswijk was blij met alle reacties op haar column over een cliënt bij wie het nagels knippen moeilijk ging in Klik 6. Ze kan helaas nog geen vervolg of oplossing melden. “De cliënt kon weer voor controle bij de tandarts komen, wat onder narcose gaat. Dan worden onder andere zijn nagels goed geknipt. Verder loopt er een onderzoek naar hoe hij prikkels verwerkt. Zo op het eerste oog is het iemand die van stevig contact/ aanrakingen houdt. Wellicht kunnen we het combineren van een prettige en minder prettige prikkel nog eens bekijken.”

De volgende lezers wonnen met hun reactie een boek over Triple-C, Autisme en probleemgedrag of Programma Perspectief, die in Klik 6 werden verloot:

Lotte Abbink Renske van den Branden Corine Guiljam Petra Horsten Hilde Neesen Janneke Poelgeest Danielle in ‘t Veld Berdien Weenink

Na de wandeling kom ik Arie op de gang tegen. “Ik ga op het toilet even een plasje doen, is dat goed?” vraagt hij. Even later komt hij terug op de groep en zegt: “Ik heb even een plasje gedaan, jaaaaa, heel goed hoor.” Ik vraag hem of hij ook zijn handen heeft gewassen. Meteen kijkt hij naar me alsof hij een pak slaag krijgt: “Oh, heb ik het niet goed gedaan?” Ik zeg hem dat ik alleen wil weten of hij zijn handen gewassen heeft, verder niets. “Ja ik heb mijn handen gewassen,” antwoordt hij, zichtbaar opgelucht: “en ook mijn onderbroek was een beetje vies, geeft niks hoor, welnee, ik heb het er met mijn nagel uitgekrabd.” | Anekdote uit de uitgave van activiteitenbegeleidster Carolien Hondius ‘Mensen-mét’, waarin ze haar liefde voor het werk en de mensen deelt in verhalen uit haar dertigjarige loopbaan als activiteitenbegeleidster. Zie www.caroliendoet7dingen.nl, prijs € 18 inclusief verzenden.

Heb je iets bijzonders meegemaakt in je werk? Maak kans op een cadeaubon en stuur je verhaal in 140 woorden naar redactie@klik.org

8

Thema: Verslaving

Therapie voor mensen met traumaklachten en verslavingsproblematiek, aangepast voor mensen met een LVB

Leren in een veilige omgeving

Seeking Safety is een van oorsprong Amerikaanse therapie voor mensen met traumaklachten en verslavingsproblematiek. Voor mensen met een licht verstandelijke beperking is de therapie sinds kort aangepast.

Bij Seeking Safety staat het zoeken van veiligheid centraal. Clienten leren vaardigheden aan die hen daarbij helpen, zoals grenzen aangeven of hulp vragen. De therapie is geschikt gemaakt voor mensen met een LVB: de taal is eenvoudiger en concreter gemaakt, de informatiedichtheid is minder en er zijn actieve werkvormen toegepast.

Kenley (27 jaar) heeft Seeking Safety na ongeveer een jaar succesvol afgerond. Sarena (gefingeerde naam, 37 jaar) is er een half jaar mee bezig en zit er nog middenin. Beiden zijn opgenomen bij Trajectum, OBC Ber-

kelland, een specialistische behandelkliniek voor volwassenen met een LVB, psychische klachten en verslavingsproblematiek. Op deze plek staat alles in het teken van herstel en terugkeer in de maatschappij. Niet alleen tijdens therapie, ook op de afdeling waar ze wonen en in de daginvulling. Sarena maakt bijvoorbeeld decoraties van hout en doet productiewerk voor bedrijven. Kenley werkt in de winkel op het terrein. Hij volgt een leerwerktraject tot winkelmedewerker.

Kenley en Sarena zijn verslaafd geweest aan drugs en kampen met traumaklachten. Zij hebben dezelfde ervaring: Seeking Safety leert hen in een veilige omgeving beter om te gaan met hun problemen. Problemen die kunnen voortkomen uit een verslaving, trauma of allebei. “Want,”

legt GZ-psycholoog en onderzoeker dr. Neomi van Duijvenbode uit, “anders dan de meeste therapieën is Seeking Safety ontwikkeld voor mensen met verslaving en traumaklachten. Dat is van meerwaarde, omdat beide elkaar in stand houden en versterken. Na het meemaken van een traumatische ervaring kunnen mensen hun heil zoeken in alcohol, drugs of gamen. Om er even niet meer aan te hoeven denken of om hun traumaklachten te onderdrukken. Maar de problemen zijn daarmee niet weg, de klachten blijven bestaan. Bovendien kan een verslaving weer leiden tot nieuwe traumatische ervaringen: iemand komt sneller in gevaarlijke situaties terecht. Het is een vicieuze cirkel. Daarom is het belangrijk om beide stoornissen tegelijkertijd en in samenhang met elkaar te behandelen.” Resultaten uit wetenschappelijk onderzoek bij mensen zonder verstandelijke beperking laten zien dat de behandeling leidt tot een afname van traumaklachten en verslavingsproblematiek. “Door het maken van veilige keu-

Do het maken van veilige keuzes slaan cliënten de weg in van herstel

9

Neomi en Kenley

zes slaan cliënten de weg in van herstel. Ze leren vaardigheden die hen daarbij helpen. Ook maken ze elke week een afspraak met zichzelf die hen helpt ervoor te zorgen dat het goed met ze blijft gaan.”

Aanpassingen

Seeking Safety was tot voor kort alleen gericht op mensen zonder een verstandelijke beperking. Uit praktijkervaring leken mensen met een LVB er minder goed van te kunnen profiteren. Dr. Neomi van Duijvenbode: “De oorspronkelijke module vroeg om aanpassing voor mensen met een LVB. Het is bijvoorbeeld erg talig, met een nadruk op ‘praten over’ in plaats van ‘doen, ervaren en oefenen’. Dat sloot niet altijd aan op hun beperking in taalbegrip en een leerstijl die vooral gericht is op doen.”

Trajectum, Tactus Verslavingszorg en Pluryn hebben daarom samen met hulp van een subsidie van Kwaliteit Forensische Zorg de behandeling aangepast aan mensen met een LVB. “In de handleiding voor trainers en het werkboek voor cliënten is rekening gehouden met de kenmerken van de doelgroep. Zo wordt er een bondgenoot betrokken. Deze helpt om de vaardigheden die cliënten leren in de therapieruimte te vertalen naar het dagelijks leven. Ook doen we dingen, bijvoorbeeld een rollenspel of ervaringsoefeningen, in plaats van alleen te praten met elkaar.”

De aanpassing van Seeking Safety voor mensen met een LVB bestaat uit 12 behandelonderwerpen. Bij Trajectum wordt dit zowel in een groep als individueel toegepast. De therapie heeft een circulaire opbouw. De volgorde waarin de behandelonderwerpen worden besproken, maakt niet uit. Hoe lang er bij een bepaald onderwerp wordt stilgestaan, hangt af van de specifieke wensen van cliënten. “Behandelaren hebben veel vrijheid om de behandeling zo goed mogelijk aan te laten sluiten bij de wensen, behoeften en kenmerken van de cliënt.”

Veilig

Het doel van Seeking Safety is dat cliënten leren veilige keuzes te maken. Keuzes die hen helpen om op een goede manier om te gaan met moeilijke situaties, nare emoties of negatieve gedachten. Gronden is hier een voorbeeld van. Sarena: “Door gronden kom je in het ‘hier en nu’. Je richt je aandacht op de omgeving. Je creëert een veilige plek voor jezelf.” Neomi legt uit dat er drie manieren van gronden zijn: gronden met je gedachten, lichaam of lievelingsdingen. Iedereen heeft een eigen manier van gronden. Kenley heeft de voorkeur voor gronden met zijn lichaam. Hij spant en ontspant spieren en let op

10

Thema: Verslaving

zijn ademhaling. Sarena kiest voor gronden met lievelingsdingen. Zij verzamelt haar lievelingsdingen in een doos, zoals een knuff elbeer en een fl esje parfum. Ook heeft ze een complimentenpot, gevuld met briefjes en uitspraken om positief te denken. Sarena: “Als ik in de put zit, pak ik een papiertje uit de pot en word ik weer helemaal blij!” Door vlieguren te maken in een veilige omgeving, leren cliënten de vaardigheden uiteindelijk ook in de praktijk toe te passen. Elke week maken zij een afspraak met zichzelf: wat ga ik deze week doen zodat het goed met me blijft gaan? Waar ga ik aan werken? Hoe ga ik oefenen? In een individuele bijeenkomst met de bondgenoot wordt hierop teruggekeken. Sarena heeft deze week de afspraak gemaakt om samen met begeleiding te oefenen met ‘nee’ zeggen.

“Begeleiding heeft met me geoefend door in een rollenspel te doen alsof ze me drugs aanboden. Ik heb toen gezegd dat ik dat niet hoefde.”

De (aangepaste) lesmethode van Seeking Safety

Een bondgenoot vertaalt de vaardigheden die cliënten leren naar het dagelijks leven

Maatschappij

Door Seeking Safety leren Sarena en Kenley stapje voor stapje om veilige keuzes te maken. Sarena leert steeds beter om ‘nee’ te zeggen. “Door deze behandeling ben ik daar beter in geworden.” Kenley heeft geleerd om een bewuste reactie te geven. Hij heeft door de behandeling beseft dat hij een trauma heeft. “Ik geef daardoor soms onbewust een reactie, terwijl ik dat eigenlijk helemaal niet wil. Dan zeg ik al ‘ja’ of ‘nee’ zonder dat ik daar goed over heb nagedacht. Nu sta ik meer stil bij wat ik ga doen of zeggen.”

Kenley en Sarena hebben een duidelijk beeld van hoe de toekomst eruit zal zien. Beiden willen uiteindelijk zelfstandig wonen met 24-uursbegeleiding. Kenley wil fulltime vader voor zijn dochter zijn en clean blijven. Sarena wil ook nooit meer drugs gebruiken. Ze zijn op de goede weg. In het gesprek met de journaliste van Klik komen ze zelfverzekerd over. Ze kunnen helder uitleggen wat ze van Seeking Safety hebben geleerd. Maar hoe zal het zijn als ze in de maatschappij terugkeren? Kenley is duidelijk met deze vraag bezig: “Wat ik heb geleerd was altijd in de setting van de behandeling. Maar ik moet het ook kunnen in de maatschappij. Ik heb daarom wel eens aan een therapeut voorgesteld om met me mee te gaan naar het centrum van de stad. Geef mij geld mee, zei ik hem, en kijk wat ik doe als mensen mij drugs aanbieden. Ik denk dat dat een belangrijk moment zal zijn, omdat er geen veilige omgeving en geen hulp van anderen is die ervoor zorgen dat ik de juiste keuze maak.” |

Aan de slag

Voor meer informatie over deze behandeling, de handleiding en het werkboek, kijk op: kfz.nl/projecten/call-201770. Neomi kan je ook meer over deze behandeling vertellen, nvanduijvenbode@ trajectum.info.