Seksuoloog

straat Mijn Eigen Plan geëvalueerd. Alle bewoners waren positief. Triade Vitree wil de digitale planborden nu op meer locaties aanbieden, samen met de geleerde lessen die in een speciaal boekje verzameld zijn. |

Twinkels

Het digitaal planbord is een vernieuwend voorbeeld van persoonsgerichte zorg. Zeker ook omdat het zo goed aansluit op de behoeftes van cliënten. Deze voorbeelden heten Twinkels. Zorgorganisaties kijken hierbij naar behoeftes van cliënten en welke bestaande technologie daarop een antwoord kan bieden. Verschillende zorgorganisaties kozen Mijn Eigen Plan als technologische oplossing. Dit omdat deze technologie kan helpen bij een goede dagstructuur voor mensen met een verstandelijke beperking of niet-aangeboren hersenletsel. Bijvoorbeeld om onnodige prikkels en stress te verminderen en het gevoel van eigen regie te vergroten. Zorgorganisaties werken zowel met de digitale, interactieve planborden als met de koppeling naar de individuele app. Benieuwd naar andere Twinkels in persoonsgerichte zorg? Je vindt ze op: www. twinkelmagazinegehandicaptensector. nl. Hierin vind je ook de geleerde lessen van Triade Vitree. Meer weten over vernieuwende technologie? Op www.klik.org delen we de komende tijd meer voorbeelden. Houd de nieuwsbrief in de gaten.

seksuoloog

27

Welmoed Visser en Daphne Kemner bespreken seksuele onderwerpen uit de verstandelijk gehandicaptenzorg

H monen en pillen

“Fijn dat je er bent,” zegt meneer Jansen van 65 jaar aarzelend. “Ik vind het wel een beetje spannend, hoor.” Ik zeg hem dat het voor mij ook altijd wel spannend is bij nieuwe cliënten. Je moet elkaar immers nog leren kennen. Normaal praat je dan over je hobby’s bijvoorbeeld. Als ik kom, dan hebben we het over seks. Dat is wel even wat anders.

We nemen eerst een kopje koffi e en meneer vertelt wat hij zoal doet in het dagelijks leven. Daarna vraag ik wat zijn wens is. Hij wil graag een keer gebruikmaken van de erotische dienstverlening. Wat een invoelbare wens en mooi dat hij het durft te zeggen, want in het gesprek is hij verder onzeker om zijn wensen kenbaar te maken. Hij is bang om het verkeerde te zeggen. Hij vertelt dat hij in het verleden weleens aan de borsten van een onbekende op straat heeft gezeten en dat men toen heel boos is geworden. Direct erachteraan zegt hij: “Terecht, hoor. Ik mag dat ook niet doen. De politie kwam er ook bij en toen heb ik die pillen gekregen.” Ik vraag hem naar de pillen. Het gaat om cyproteron, ofwel Androcur: hormoonpillen die van invloed zijn op de hoogte van het testosteron. Deze wordt daardoor verminderd. De zin in seks neemt af en dit heeft weer tot gevolg dat seksuele fantasieën, seksuele drang en seksueel gedrag afnemen. Er zijn bijwerkingen en die horen goed en regelmatig gecontroleerd te worden. Meneer Jansen vertelt dat het vaak niet lukt om een erectie te krijgen en te komen tot een orgasme, niet als hij zelf masturbeert, maar ook niet met een ander. Hij ging namelijk in de jaren na het incident naar prostituees vanwege zijn behoefte aan seksualiteit, maar keer op keer werd dat een negatieve ervaring voor hem. “Het moest ook binnen een half uur, hè. En dan lukte het ook nog niet. Die mevrouw zal wel denken dat ik niet een echte man ben, omdat ik niet kon penetreren. Ik ben er maar mee gestopt.” Op de vraag wat welke aanrakingen en seksuele handelingen nog meer kunnen leiden tot zin en seksuele opwinding, kan hij geen antwoord geven. Hij kent alleen penetratie, de piemel in de vagina. De combinatie van de medicatie (die overigens niet met regelmaat gecontroleerd en bijgesteld werd), zijn negatieve ervaringen, zijn onzekerheid in het contact met vrouwen, gebrekkige kennis en vaststaande overtuigingen die ook leidden tot zijn onzekerheden, gaf inzicht in zijn problematiek. Meneer gaat snel een consult inplannen met een AVG om de medicatie te herevalueren en af te bouwen. Dan gaat hij kennis en vaardigheden opdoen op het gebied van seksualiteit, en daarna kan hij genieten en nieuwe dingen leren bij een dame, wat zijn grootste wens is. Stap voor stap. Opgelucht laat ik hem achter. Hij checkt voordat ik de deur uitga voorzichtig nog of ik ook misschien iets wil doen qua seksualiteit met hem. Ik zeg hem dat ik alleen gesprekken heb met cliënten, maar dat we kijken wie dat wel kan doen op termijn. Het serieus nemen van zijn vraag, perspectief bieden en duidelijke kaders scheppen, geven meneer Jansen houvast. | Welmoed Visser, orthopedagoog-seksuoloog NVVS SH

28 verschenen

In het boek ‘Leefklimaat in de praktijk’ zijn dagelijkse ervaringen in de residentiële behandelzorg gebundeld in een praktische handleiding om tot een prettig leef- en werkklimaat te komen voor zowel cliënten als begeleiders.

Bij behandelcentrum Kind en Jeugd van Ipse de Bruggen willen ze een positief leefklimaat bieden aan jongeren, om ze Katrien Raemdonck zo voldoende mogelijkheden tot groei te Jacqueline van der Linden Peer van der Helm bieden en begeleiding die aansluit op hun hulpvraag. Om een veilige en pretti Bij residentiële behandelgroepen ge sfeer, zonder onevenredige repressie voor jongeren met een licht verstandelijke beperking (straf) te realiseren is ook een goed werkklimaat voor medewerkers essentieel. Het boek Leefklimaat in de praktijk van Katrien Raemdonck, Jacqueline van der Linden en Peer van der Helm kan daarbij Gompel&Svacina helpen. Raemdonck is orthopedagoog bij Ipse de Bruggen. Forensisch orthopedagoog Van der Linden werkt bij de organisatie onder meer als behandelcoördinator en Van der Helm is psycholoog en lector residentiële jeugdzorg aan de Hogeschool Leiden.

Een positief leefklimaat bestaat volgens de auteurs uit vijf componenten: 1. Ondersteuning: de begeleiding heeft oog voor de hulpvraag van de jongeren (sensitiviteit) en kan hierop inspelen (responsiviteit). 2. Groei: voldoende kansen tot ontwikkeling en groei. 3. Positieve sfeer in de groep, waarbij positieve onderlinge interacties tussen jongeren worden gestimuleerd. 4. Prettige fysieke omgeving met een gezellige inrichting, schone omgeving en ruimte om terug te trekken. 5. Beperkte repressie, waarbij het gaat om het handelen van medewerkers waardoor de jongeren schade oplopen.

Is het handelen van de begeleiding gericht op het beheersen of controleren van het gedrag van de jongeren óf op het aanleren van nieuwe vaardigheden? Beheersing ontstaat namelijk bij een gebrek of teveel aan structuur en je ge1 bruikt je macht als begeleider door onnodige regels, straffen en afspraken die

Prettig klimaat voor allen Herstel na trauma Het herkennen van traumagerelateerde problemen is bij kinderen met een verstandelijke beperking niet eenvoudig. Herstel is mogelijk, maar het vergt tijd en inspanning. Een hulpmiddel niet hierbij is het boek Getraumatiseerde kinderen met een verstandelijke beperking: Helpen bij Herstel. Een training voor opvoeders en begeleiders. Door Aafke Scharloo, Carina van Kregten, Giuditta Soro. Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum. Prijs: Handleiding voor trainers: € 42,00 (als e-book € 29,99. Werkboek voor deelnemers: € 34,99.

Handreiking Wonen en Dagbesteding

passend zijn bij het gedrag in te zetten. Vilans heeft een handreiking ‘ WoBegeleiders zijn de sleutel in het creë- nen en Dagbesteding. Een betere ren van een positief leefklimaat. Een be- samenwerking tijdens corona’ uitgeleider staat voor de moeilijke taak om gebracht. een evenwicht te vinden tussen flexibiliteit en controle in het contact met de Samen met negen podcasts geeft de jongeren. Wees sensitief, responsief, geef handreiking een beeld van hoe de de jongere ruimte en structuur en leg de coronacrisis heeft ingegrepen in het nadruk op het gewenst gedrag. leven van cliënten en medewerkers, De vraag: ‘Op welke wijze kunnen we en wat voor lessen daaruit zijn gede basisbehoeften van kinderen die het trokken. Het heeft onder meer geleid in onze samenleving niet getroffen heb- tot maatwerk voor cliënten. De handben vervullen in het leefklimaat?’ staat reiking is te vinden via: vilans.nl/vicentraal in het boek. Vanuit verschillende lans/media/documents/publicaties/ theoretische kaders wordt het praktisch vilans-dagbesteding-en-wonen.pdf uitgelegd en zie je vanzelf mogelijkheden om het toe te passen in de praktijk. De basis hiervan is bij organisatie Schakenbosch ontwikkeld, waarbij Ipse de Bruggen ondersteunde. De auteurs zijn er in geslaagd om (bekende) informatie compact te verwoorden en bij elkaar te brengen in hun boek. | AMK Leefklimaat in de praktijk. Bij residentiele behandelgroepen voor jongeren met een licht verstandelijke beperking. Door: Katrien Raemdonck, Jacqueline van der Linden, Peer van der Helm. Uitgeverij Gompel&Svacina. Prijs: € 23,00.