2 minute read
Uyku Bozuklukları
Uyku araştırmacıları, uyuyan insanların her biri yaklaşık doksan dakika süren tutarlı uyku evreleri geçirdiğini tespit etmiştir. Bu aşamaların iki ana tipi vardır. REM(Rapid Eye Movement)(Hızlı Göz Hareketi): Bu aşama çok hızlı göz hareketleri ve rüya ile karakterize edilmiştir. REM uykusu sırasında dış olaylara karşı farkındalık dramatik olarak azalır. Bu aşama boyunca kaslarımız kendilerini kapatır. Bu da uyku sırasından kendimize zarar vermememiz için iyi bir şeydir. Non-REM( non rapid eye movement)(Hızlı olmayan göz hareketi): Bu aşamada uyku derindir ve çok yavaş beyin dalgaları ile karakterize edilmiştir. Bu aşama da N1, N2 ve N3 olarak bilinen üç alt aşamaya bölünür. Her uyku aşamasının beyin dalgalarının şekillerine göre kendine has farkları vardır.
Uykuya ilk daldığımızda dalgalar daha uzundur(alfa dalgaları) . Sonraki aşama ise uyuşukluk ya da uykulu olma hali olarak karakterize edilen N1 aşamasıdır. N1’de beyin daha kısa dalgalar üretmeye başlar(theta dalgaları). Bu aşamada bazı kaslar güç kaybeder ve çevre farkındalığı kaybolmaya başlar. Eğer uykuyu sürdürmeyi başarırsak N2 aşamasına geçeriz. Bu aşamada kas aktivitesi iyice düşer , çevre algısı ve bilinç kaybolur. N2 aşaması , uyku yoğunluğu diye bilinen hızlı beyin patlamalarının arasına serpiştirilmiş theta dalgaları ile karakterize edilir.. Bu aşama yetişkinlerin toplam uykusunun yarısını işgal eder.
Üçüncü aşama olan N3, düşük dalga uykusu olarak bilinir ve uykunun en derin halidir. N3 çok yavaş delta dalgalarının oranının artışıyla karakterize edilir. Bu aşama, uykuda konuşma, uyurgezerlik ve yatak ıslatma gibi anormalliklerin görüldüğü aşamadır.
Uyku Bozuklukları:
Yapılan bir araştırma, Amerikalı yetişkinlerin bir ayda sadece birkaç gece iyi bir uyku alabildiklerini göstermiştir. Bu insanlar insomia diye bilinen uykuya dalmada ve uykuda kalmada yaşanan kalıcı zorluktan mustariptirler.
İnsomianın sebebi fiziksel rahatsızlıklar ve acılar olabileceği gibi psikolojik rahatsızlıklar da olabilir. Rahatsız ve dinlendirici bir uyku alamayan insomialı
insanlar, kaliteli uyku eksikliği yüzünden gün içinde de işlevsek sıkıntılar yaşarlar. Uykusuzluk problemi yaşayan insanlar, bu problemin üstesinden gelmek için barbiturat vb. ilaçlara yönelirler. Ancak bu ilaçlar rahatlatıcı gibi görünse de uyku döngüsünün doğal aşamalarını bozarak yarardan çok zarar getirir. Çoğu zaman da bu ilaçlara bağımlılık artar. Ulusal Uyku Vakfı, insomia ile mücadele etmek için bazı tavsiyelerde bulunmuştur: -Yatağınızı sadece uyku ve seks için kullanın. Gün içinde yatakta zaman harcamayın. -Düzenli uyku ve uyanma rutini belirleyin
-Uykunuz ile ilgili olumlu düşünün..” Uyku uyuyamıyorum” korkusuyla tedirgin olmayın -Yatma saatine yakın yiyip içmeyin -Uyku için çevre oluşturun(serin, karanlık ve rahat) -Yatma saatinde gürültülü şeylerden uzak durun veya kurtulun -Özellikle günün geç saatlerinde kafeini ya az tüketin ya da tüketmeyin -Yatma saatine yakın alkol ve nikotin tüketmeyin - Yatma saatine yakın -üç saat içinde olmamak kaydıyla- egzersiz yapın - Öğlen ve akşam kısa uykulardan kaçının - Uyku alışkanlıklarınızı not ettiğiniz bir günlük tutun
Başka bir uyku problemi ise uyku apnesi denen ve uyku sırasında en az 10 saniye nefes alıp vermenin kesintiye uğraması durumudur. Boğaz duvarlarındaki engeller dolayısıyla oluşan apne ,uykuya dalındığı zaman ortaya çıkar. Narkolepsi de sık sık karşılaşılan bir uyku bozukluğudur. Narkolepsi, insanın istem dışı şekilde yani elinde olmadan olduğu yerde derin uykuya dalmasıdır. Bu sendroma cataplexy denen ve bireylerin kısmı ya da tamamen çöküntüyle