2 minute read
Yaşlanma Sırasında Sosyal Değişiklikler: Etkin Emeklilik
Yaşlı yetişkinlerin bilgileri işlemden geçirirken yavaş olduğu görülmektedir. Bilgiyi değerlendirmek, dili anlamak gençlik zamanlarındaki performanslarına göre ortalama olarak daha uzun zaman almaktadır. Yaşlı yetişkinlerin bir sıkıntısı da dikkat yoğunluğu konusundadır. Konuşulan konuyla ilgili olmayan bir başka konu hakkında konuşmak bu duruma iyi bir örmek olabilir.
Fakat hem dikkat hem de bilgi alırken ki yavaşlık kötü bir hafıza anlamına gelmez çünkü çoğu yaşlı yetişkinin semantik bilgi,kelime ve dil açısından dünya hakkındaki genel bilgileri kristal bir zeka belirtisidir. Yaşlı yetişkinler, ilişkilerde daha tecrübeli oldukları için sosyal temaslardaki ayrıntıları genç olanlara göre daha iyi kavrar ve anlarlar.
Demans (Bunama) ve Alzheimer
Demans, günlük işleri yapmaya engel olacak şekilde bilişsel yeteneklerde kayba neden olan ilerleme karakterli nörolojik bir hastalıktır. Alzheimer ise demansın başka bir formu olup, yıllar alan bir periyot içinde duygu, bilinç ve fiziksel kayba yol açan ölümcül bir rahatsızlıktır. Demans ve Alzheimer’in çoğunlukla 65 yaş ve üstü yaş gruplarından görüldüğü tespit edilmiştir. Alzheimer’ın 65 yaştan sonraki her 5 yıllık periyotta ortaya çıkma olasılığı ikiye katlanır. 85 yaşından sonra ise risk yüzde 8’e yaklaşır. Demans ve Alzheimer’in her ikisi de sinir iletici asetikolin üreten hücrelerin işlevlerini yitirmesiyle ortaya çıkar. Hem Demans hem Alzheimer bir bölümüyle kalıtsal olsa da bu hastalıklarda çevrenin de etkin bir rolü olduğuna dair güçlü kanıtlar vardır. Yaşlı yetişkinler, bilişsel aktiviteler olan okumak, müzik aleti çalmak, derslere katılmak puzzle yapmak ve /veya diğer insanlarda sosyal temas kurmak gibi faaliyetlere katıldıkça hem fiziksel hem de mental açıdan güçlenecek, bu tip rahatsızlıklara yakalanma şansı azalacaktır.
Yaşlanma Sırasında Sosyal Değişiklikler: Etkin Emeklilik
Artan yaşam beklentisi, 21.yy’da yaşlı insanların hayatlarının yaklaşık dörtte bir dönemini emeklilik ile geçirmelerini sağlamıştır. Emeklilik , kariyerini geride
bırakmak, bazıları için stres ve depresyon sebebi iken bazıları için ise aile ve dostlarla daha iyi ilişkiler ya da başka denemelere kapı açması nedeniyle daha olumludur.
Özellikle sıkıcı ve fiziksel talep gerektiren işlerde çalışan emekliler için emeklilik, kimliklerini bulmaları için bir şanstır. Psikolog MoWang yaşı 51 ile 61 arasında olan 2060 insan üzerinde 8 yılı aşan bir araştırma yapmış ve emeklilik aşaması için şu önerileri getirmiştir: -Emeklilik aşamasını yavaşça atlatabilmek için emeklilik sonrası part time çalışın. -Emekliliğinizi hem finansal hem de takip edilebilecek hobiler açısından planlayın -Eğer evliyseniz eşinizle beraber emekli olun ki gerekirse beraber part time çalışma ya da emeklilik sonrası planları beraber yapma fırsatı doğsun. - Mutlu bir evlilik, emeklilik sonrası stresi evin sıcak ortamıyla atlatmaya yardımcı olur -Fiziksel ve finansal sıhhatinize dikkat gösterin ki huzurlu bir emeklilik yaşayabilesiniz. -Başarılı ile sürdürdüğünüz bir işten erken emekli olun. Çünkü başarılı devam eden bir işten maaşlarını kaybedecekleri korkusuyla ayrılmayanlar tuzağa düşmüş gibi hissederler ve emeklilik korkusuyla daha büyük stres yaşarlar. -Zamanında emekli olun. Önce ya da sonraki emeklilik insanın kendini uyumsuz ya da amaçlarını gerçekleştirememiş hissetmesine neden olur.
Ecel, Ölüm ve Matem
Yaşam, hem kendimizin hem sevdiklerimizin ölümüyle ilgili olmayı gerektirir. Elizabeth Kübler –Ross kitabında (On death and Dying) insanların ,kendileri ya da kendilerine yakın birileri ölürken boğuşarak geçirdikleri beş aşamayı anlatır… İnkar-iyi hissediyorum. Bu bana /bize olamaz
Kızgınlık- Neden ben/biz? Bu adil değil!! Pazarlık- Çocuklarımın mezuniyetini göreyim…. Yapacak çok şeyim var… Depresyon- Öleceğim. Ne anlamı var ki?