Zeka Doğuştan mıdır yoksa Yetiştirilerek de Elde edilir mi?

Zeka Doğuştan mıdır yoksa Yetiştirilerek de Elde edilirmi?

Zeka, hem genetik hem çevresel etkilere sahiptir ve bu konu hakkında sistemli ve fazlaca miktarda çalışma var olup bu çalışmalar ikizler ve evlatlıklar üzerinden gerçekleşmiştir. Bu çalışmalar, IQ değerlendirmesinde, yüzde 40 ile 80 arasında bir oranın genetik kaynaklı olduğunu göstermiştir. Tek yumurta ikizleri arasında korelasyon çok yüksekken (r=84), diğer tip ikizlerde bu oran daha düşüktür. (r=60).

Genetiğin rolü çocuk büyüdükçe daha da güçlenir. Çok küçük çocukların(3 yaşından küçük) yetişkin zekasını tahmin edemezsiniz ama çocuk 7 yaşına geldiğinde IQ dereceleri ,yetişkinlik dönemi için artık belirleyicidir ve sabittir.

Tabii yetiştirmenin de zeka üzerinde etkisi olduğuna dair kanıt vardır. Bir evde büyüyen tek yumurta ikizlerinin ayrı evlerde büyüyen tek yumurta ikizlerinden daha yüksek IQ ‘ya sahip olduğu belirlenmiştir.

Çevresel etkiler, alt sınıftan gelen çocukların zeka seviyelerindeki farklılıklarının büyük biroranını üstsınıf ailelerden gelençocuklara göre daha iyiaçıklar. Çünkü birçok üst sınıf aile çocukları için güvenli ve destekleyici bir çevre sağlamaya meyilliyken bunlar alt sınıf ailelerde daha fazla değişkenlik gösterir.

Sosyal ve ekonomik yoksunluk IQ’yu olumsuz etkileyebilir. Yoksulluk içindeki çocukların eğitim, beslenme ve belki ailesi ilgisinin eksikliği nedeniyle düşük IQ’lere sahip olması mümkündür.

Yoksullaşan çevre zekaya zarar veriyorsa zenginleştirilmiş çevrenin zekayı arttırıp arttırmayacağı merak konusu olmuştur. Hükümet destekli okul sonrası program olan Head Start çocukların eğitimi için tasarlanmıştı. Araştırmalar bu programa devam edildiğinde zekanın kısa bir süreliğine artış gösterdiğini ancak bu artışın program sonrasında nadiren devam ettiğini tespit etmiştir.

Zeka eğitimle gelişebilir. Okulda geçen yıllar, kişinin IQ seviyesiyle korelasyon halindedir. Yüksek IQ seviyesine sahip olanlar sınıflarda ve okulda olmaktan IQ seviyesi düşük olanlara göre daha hoşnuttur.

Şu unutulmamalıdır ki doğanın ya da yetiştirmenin rolleri keskin bir şekilde birbirinden ayrılamaz. Ortalamanın üstünde birzekaya sahip olan çocuk ortalama altındakine göre farklı davranış görecektir ve davranıştaki bu farklılıklar büyük olasılıkla ilk farklılıkları daha da arttıracaktır. Bu da ılımlı genetik farkların zamanla katlanarak artan farklar haline gelmesi demektir.