I
zdrowie i uroda
I
Profilaktyka nowotworowa – Zaglądanie w geny ostrzega przed rakiem
Przy dzisiejszym poziomie wiedzy medycznej większość wcześnie wykrytych nowotworów można wyleczyć, w tym najczęściej występujące u kobiet – nowotwory piersi i jajnika. Program profilaktyczny, o którym rozmawiamy z prof. dr hab. Jackiem Gronwaldem, pozwala każdej koszaliniance zgłosić się w dowolnym momencie do Poradni Onkologicznej przy ulicy Orlej w celu sprawdzenia, w jakim stopniu może być ona zagrożona zachorowaniem na nowotwór. Jeśli jednak ryzyko nowotworu jest wysokie, pacjentki trafiają pod opiekę poradni i dużo częściej niż inne panie wykonują cykliczne badania profilaktyczne. Autor: Andrzej Mielcarek / Fotografie: Agnieszka Orsa
I
stnieje program Ministerstwa Zdrowia dotyczący zwalczania chorób nowotworowych oraz program genetyczny diagnozowania i profilaktyki nowotworów dziedzicznych, o którym chcemy z panem profesorem jako jego liderem, porozmawiać. Na czym ten program polega? - Wszystko rozpoczyna się od ankiety. Jeśli ktoś miał w rodzinie zachorowanie na raka, staramy się określić, czy było to zachorowanie silnie dziedzicznie uwarunkowane czy raczej związane z czynnikami środowiskowymi, kiedy prawdopodobieństwo powtórzenia jest znacznie niższe. Jeśli występują czynniki dziedziczne, ryzyko zachorowania rośnie nawet o kilkadziesiąt procent w stosunku do zagrożenia populacyjnego.
i jajnika. Drugi moduł to silna dziedziczna predyspozycja do raka jelita grubego i trzonu macicy. Dalej są inne, dotyczące chorób rzadziej występujących. Monitorowanie sytuacji w obrębie modułów 1 i 2 daje liczbowo najlepsze rezultaty, bo są to nowotwory najczęstsze. - O co są pytani pacjenci wypełniający wstępną ankietę programu genetycznego? - Przede wszystkim o to, jakie nowotwory wystąpiły w rodzinie, w jakim wieku ujawniły się one u krewnych pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia. Na tej podstawie typujemy, czy dany pacjent powinien mieć wykonany test genetyczny czy nie. Zachorowania na nowotwór piersi, jajnika albo któryś z kilku rodzajów nowotworu jelita grubego są wskazaniem do zrobienia testu.
- W programie ministerialnym jest kilka modułów. - Pierwszy, największy, to diagnostyka i później opieka profilaktyczna nad rodzinami z silną, dziedziczną predyspozycją do raka piersi
- O co chodzi w tych testach? - W naszej populacji mamy silny „efekt założyciela” w genie BRCA1.
I
74
I
