Troy Filmdossier by Nathan Roos

Filmdossier TROY - Nathan Roos - # 1516462 - JDE B01 - Narrativiteit - Marion de Rijk & Tom Wolvers - ÂŠ 2011

Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληιάδεω Ἀχιλῆος “Bezing, Godin, de wrok van Peleus’ zoon Achilleus”

eerste zin uit De Ilias van dichter Homerus tussen 725 en 675 voor Christus 3

INHOUDSOPGAVE Basis gegevens

Inleiding Filmdossier

Opdracht 1: Oerverhaal Inleiding opdracht 1 Oerverhaal Achilles Oorlog van Troje Paard van Troje Indeling van de Ilias Indeling van de Odyssee

6 6 6 6 6 6 7 7

Opdracht 2: Uitingen Inleiding opdracht 2 Overzicht uitingen Uiting 1: Troy Uiting 2: Helen of Troy Uiting 3: De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus Uiting 4: Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590 Schilderij uiting 4 Uiting 5: Trojan Horse Uiting 6: Osama Bin Laden

8 8 8 9 10 11

Opdracht 3: Analyseapparaat Inleiding opdracht 3 Analyseapparaat

Opdracht 4: Analyseapparaat Narratief Model Inleiding opdracht 4 Thema Personages Handelingen Tijdsduur Ruimte Plaats Tijd (vertelde tijd) Perspectief Begin van het verhaal Eind van het verhaal Handelingdragers Poetica nteractie Tempo Conﬂict Stereotypen Retorica van het beeld Cross mediale relaties

17 17 17 17 18 18 19 19 20 20 21 21 22 22 23 23 24 24 25 25

Opdracht 5: Vergelijking Analyses Inleiding opdracht 5 Vergelijking Analyses

26 26 26

Opdracht 6: Conclusies uit de vergelijkingen Inleiding opdracht 6 Conclusies Sterke mediaspeciﬁeke eigenschappen

28 28 28 28

12 13 14 15 16 16 16

Opdracht 7: Oplossingen voor narratieve problemen Inleiding opdracht 7 Oplossingen voor narratieve problemen Tijd Emotie Ruimte Geluid Perspectief

29 29 29 29 30 30 31 31

Opdracht 8: Cross-overs Inleiding opdracht 8 Cross-overs

32 32 32

Opdracht 9: Corporate wereld Inleiding opdracht 9 Corporate wereld Trojan Horse virus OV-chipkaart

32 32 32 33 33

Bronvermelding

BASIS GEGEVENS

opdracht: datum inlevering:

Filmdossier Troy vrijdag 14 oktober 2011

school: opleiding: jaar: blok: vak: docenten:

Hogeschool Utrecht Communicatie & Media Design jaar 2, 2011-2012 blok 1 Narrativiteit Marion de Rijk & Tom Wolvers

student: student nummer: klas:

Nathan Roos 1516462 JDE B01

fragment uit de Ilias van Homerus ↓

INLEIDING

“De eindopdracht gaat over narrativiteit in een transmediale context. Je legt een dossier aan rond een bepaald verhaal. Uitgangspunt is de film die je al eerder hebt uitgekozen (Troy, 2004, Wolfgang Petersen). Je beschrijft eerst het basisverhaal dat aan de film ten grondslag ligt. Vervolgens ga je op zoek naar vijf verschillende uitingen van je verhaal (met je film erbij heb je er dus zes). Die uitingen analyseer je, zodat je ze kunt vergelijken. Je brengt de verschillen in kaart en beschrijft in hoeverre die verschillen zijn terug te voeren op de mediumspecifieke kenmerken van de verschillende uitingen. Ook bekijk je of je in de verschillende uitingen vergelijkbare oplossingen hebt gevonden voor narratieve problemen en hoe cross-overs werken in transmedia. Uiteindelijk leer je in deze opdracht de begrippen die je de afgelopen weken geleerd hebt toe te passen, de invloed van mediumspecifieke kenmerken op de narratieve uitwerking te zien, een deel van de transmediale grammatica te ontcijferen en cross-overs te herkennen.”

1 INLEIDING OPDRACHT 1

“Ga uit van je ﬁlm. Welk basisverhaal ligt hieraan ten grondslag? Aanknopingspunten om daarachter te komen zijn bijvoorbeeld de titel van je ﬁlm of de namen van de hoofdpersonen. Ook kun je secundaire literatuur gebruiken, zoals een recensie of een wetenschappelijk artikel. Beschrijf vervolgens het basisverhaal in ten minste 300 woorden.”

OERVERHAAL

OORLOG VAN TROJE

ACHILLES

Over het ontstaan van de oorlog bestaan 2 verhalen. De eerste wordt kort beschreven in de Ilias van Homerus en gaat dus over de ontvoering van Helena, dochter van koning Menelaos. Een andere reden is vanwege economische belangen en zou dan waarschijnlijk in 1184 voor Christus hebben plaatsgevonden (eerder dus dan de Ilias).

De ﬁlm Troy is gebaseerd op het oerverhaal uit de Ilias van Homerus, een vroeg-Grieks epos (lang verhalend gedicht) en uit de Odyssee van Homerus, een episch dichtwerk. In de Ilias, bestaande uit 24 boeken van gemiddeld 800 verzen per boek, wordt vooral het verhaal van Achilles verteld en wordt er maar weinig gesproken over de Trojaanse oorlog. In de Odyssee, ook bestaande uit 24 boeken, wordt gesproken over het einde van de Trojaanse oorlog, maar vooral over de zwerftocht van Odysseus, een held uit de oorlog die oorspronkelijk het idee heeft bedacht voor het Paard van Troje.

In de Ilias wordt Achilles omschreven als de belangrijkste held van de Trojaanse oorlog. Hij is de zoon van Peleus, de koning van de Myrmidonen (een trouw volk uit de Griekse mythologie) en van Thetis, de dochter van Nereus (zeegod). Direct na de geboorte van Achilles wordt hij in de wateren van de Styx (rivier in Hades, de onderwereld) ondergedompeld om hem onsterfelijk te maken. Dat lukt, behalve zijn linkerhiel, aangezien hij hier door zijn moeder werd vastgehouden. Hieruit komt de term achilleshiel. Hij komt naar voren als een ideale, jonge, schone, dappere, vechtlustige held met sterkte emotionele trekken. Zo neemt hij zijn beslissingen vanuit de emoties die hij voelt. Het verhaal in de Ilias gaat dat Achilles tijdens de oorlog besluit om terug te keren naar huis. Zelfs toen de Grieken de hulp van Achilles het hardst nodig hadden, weigerde Achilles. Pas toen zijn goede vriend (en tevens geliefde?) Patroklos stierf in de strijd, kwamen de wraak emoties opgang en besloot Achilles om zich weer in het gevecht te werpen. Uiteindelijk werk Achilles gedood door een pijl die werd afgeschoten door Paris, zoon van de Trojaanse koning Priamos, wiens hand werd bestuurd door zonnegod Apollo. De pijl raakte Achilles in zijn kwetsbare hiel.

← dichter Homerus

De Ilias speelt zich af rond het jaar 1240 voor Christus, tijdens de tienjarige Trojaanse oorlog. De stad Troje (men denk dat het tegenwoordig de plaats Hissarlik in Turkije is) wordt aangevallen door de voorouders van de Grieken, de Achaeërs. Met duizenden schepen komen de Grieken de vouw van de koning Menelaos, Helena, ophalen. Zij is ontvoerd door Paris, de zoon van de koning Priamos, koning van Troje.

PAARD VAN TROJE

Het beroemde “Paard van Troje” wordt in de Ilias niet genoemd, wel in de Odyssee, het vervolg op de Ilias, ook van Homerus. Omdat de Grieken er maar niet in slaagden om de stad Troje in te nemen, bedacht de Griek Odysseus een plan. Er werd een enorm paard van hout gemaakt, waarin tussen de 23 en 40 soldaten zaten (de verhalen lopen ver uiteen). Het paard, een geschenk voor Pallas Athena (Griekse godin voor de heldere hemel), is te groot voor de poort van de stad. Halen de Trojanen de stadsmuur neer om het paard binnen te laten, dan zal Pallas Athena de veiligheid van de stad garanderen. De Trojanen trappen in de list en halen zo het paard de stad in. In de nacht komen de Grieken uit het paard en doen de poort open voor de overige soldaten die zich stiekem in hun boten hebben verschanst. Hierbij wordt de stad Troje veroverd.

INDELING VAN DE ilias

Pest, twist, en wrok De proef Opsomming van de strijdkrachten Het tweegevecht tussen Menelaos en Paris Pandaros schendt het verdrag Heldendaden van Diomedes Diomedes en Glaukos / Hektor neemt afscheid van Andromache De tweestrijd tussen Ajax en Hektor / De bouw van de wal De Trojanen bereiken de wal Het gezantschap naar Achilles Diomedes en Odysseus op nachtelijke sluiptocht Heldendaden van Agamemnon De strijd bij de wal De strijd bij de schepen Zeus door Hera misleid De strijd in het scheepskamp De dood van Patroklos De strijd om het lijk van Patroklos Het schild van Achilles De verzoening Goden tegen goden Het gevecht bij de rivier Hektors dood De lijkspelen voor Patroklos De begrafenis van Hektor

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

INDELING VAN DE ODYSSEE

Godenvergadering op de Olympos Odysseus’ zoon Telemachos op onderzoek naar zijn vader Telemachos te Pylos, bij koning Nestor Telemachos te Sparta, bij Menelaos en Helena Odysseus vertrekt van bij de nimf Kalypso Odysseus’ aankomst bij de Faiaken Feestmaal bij de Faiaken Spelen bij de Faiaken De Lotofagen Aiolos; de Laistrygonen Nekuïa: in de Onderwereld De Sirene; de runderen van Helios; bij Kalypso Aankomst op Ithaka Bij de zwijnenhoeder Eumaios Telemachos keert terug op Ithaka Odysseus en Telemachos smeden een plan om de “vrijers” te doden Odysseus treedt zijn paleis binnen Odysseus wordt door de feestvierende menigte vrijers beledigd Odysseus voorspelt Penelope de thuiskomst van haar man Het feest van de vrijers bereikt zijn hoogtepunt Penelope belooft te huwen Odysseus maakt zich bekend en neemt wraak Penelope en Odysseus herenigd Ook de oude Laërtes herkent zijn zoon

2 INLEIDING OPDRACHT 2

“Zoek vijf verschillende uitingen van je verhaal. Dat kunnen zijn: ﬁlm, game, graphic novel, animatie, toneel, boek, hoorspel, opera, lied, poëzie, commercial, beeldende kunst, musical etc.”

OVERZICHT UITINGEN

Aan de hand van het oerverhaal ben ik opzoek gegaan naar vijf verschillende uitingen. Hierbij de ik de ﬁlm Troy niet meegerekend, waardoor het totale aantal uitingen op zes komt. De eerste drie zijn uitingen die te maken hebben met het complete verhaal van de Trojaanse oorlog. Het zijn twee ﬁlms en een stripboek die het verhaal van de Ilias en de Odyssee vertalen, met elk hun aanpassingen op het verhaal.

De vierde en vijfde uiting zijn voorbeelden van het Paard van Troje. Het eerste voorbeeld, een kopergravure, is een oud voorbeeld uit het jaar 1590, in Breda. De andere uiting, een televisie reclame van Heineken, is een moderne versie van het verhaal van het Paard van Troje en komt uit het jaar 2008.

“VEROVERINGE VAN ’T KASTEEL VAN BREDA, DOOR SOLDAATEN, IN EEN TURFSCHIP VERBORGEN, A 1590”

“TROY”

- Kopergravure, 1738, Jan Luyken

- Film, 2004, Wolfgang Petersen

“HELEN OF TROY”

“TROJAN HORSE” - Reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken

- Film, 1956, Robert Wise

“DE TROJAANSE OORLOG & DE REIZEN VAN ODYSSEUS”

De zesde en laatste uiting is meer gebaseerd op het oerverhaal van Achilles: een onsterfelijke held die toch een zwakke plek heeft en precies daar wordt geraakt. Ik heb hierbij gekozen voor een recent persoon, de “antiheld” Osama Bin Laden.

- Stripboek, 1996, Marcia Williams

“OSAMA BIN LADEN” - Persoon, 1957-2011

UITING 1

Filmtitel: Datum: Taal: Tijdsduur: Genre: Regisseur: Acteurs:

Troy 13 mei 2004 (in Nederland) Engels 163 minuten Actie, Drama, Oorlog, Geschiedenis, Avontuur, Romantiek Wolfgang Petersen o.a. Brad Pitt (als Achilles), Eric Bana (als Hector) & Orlando Bloom (als Paris)

Troy (2004, Wolfgang Petersen) in vergelijking met de Ilias en de Odyssee (Homerus) De film Troy uit 2004 is geïnspireerd op de Ilias en de Odyssee van Homerus. Toch zijn er een aantal aanpassingen gedaan. Dit is waarschijnlijk gedaan om de film leuker te maken of om sommige verhalen duidelijker of makkelijker weer te geven. Aangezien de rest van het verhaal goed klopt met de boeken van Homerus, heb ik hieronder alleen een paar grote voorbeelden gegeven van de aanpassingen. Ilias en Odyssee Een bijzonder puntje is dat aan het einde van de film Troy alleen wordt gesproken over de Ilias (“Inspired by Homer’s “The Iliad”) terwijl het Paard van Troje pas genoemd wordt in de Odysee van Homerus. Tijdsduur Trojaanse oorlog In de Ilias wordt gesproken over een tienjarige oorlog. In de film Troy duurt de oorlog enkele weken.

Gevecht Paris en Menelaos In de film wordt vlak voor de dood van Paris ingegrepen door zijn broer Hektor. In de Ilias werd Paris gered door de godin Aphrodite. Neef / vriend Patroklos De persoon Patroklos, wiens dood Achilles deed overhalen om toch door te gaan met de oorlog, wordt in de film neergezet als de neef van Achilles. In de Ilias wordt hij omschreven als zijn beste vriend en tevens zelfs zijn geliefde. Gevecht Patroklos en Hektor In de film vecht de Trojaanse Hektor tegen Patroklos. In de film wordt duidelijk dat Hektor dacht dat hij tegen Achilles vocht, omdat Patroklos de gevechtsuitrusting van Achilles droeg. In de Ilias wordt beschreven dat Hektor al lang wist dat hij tegen Patroklos vocht en hem opzettelijk doodde om het harnas van Achilles te krijgen. In de Ilias gaat het verhaal verder dat in de strijd tussen Achilles en Hektor wordt gewonnen door Achilles in zijn nieuwe gevechtsuitrusting omdat Achilles de zwakte plek kent van zijn oude harnas kent en Hektor raakt in die, enige kwetsbare plek; de hals. Dood Achilles In de film verstopt Achilles zich in het paard en sterft hij pas na de val van Troje. In de Odyssee wordt Achilles al gedood voor de inname van Troje, ook door een pijl van Paris in de hiel van Achilles. Helena en Paris In de film lukt het een groep Trojanen, inclusief Paris en Helena om Troje te verlaten via een geheime uitgang. In de Odyssee weet de Spartaanse koning Menelaos zijn geliefde Helena te vinden met als doel haar te vermoorden. Bij het weerzien verandert hij van mening en neemt haar mee terug nar Griekenland.

UITING 2

Filmtitel: Datum: Taal: Tijdsduur: Genre: Regisseur: Acteurs:

Helen of Troy 26 januari 1956 (in Nederland) Engels 111 minuten Actie, Drama, Oorlog, Geschiedenis, Avontuur, Romantiek Robert Wise o.a. Rossana Podesta (als Helena van Troje), Jack Sernas (als Paris) & Peter O’Toole (als Priamos)

Helen of Troy (1956, Robert Wise) in vergelijking met de Ilias en Odyssee (Homerus) De film “Helen of Troy” uit 1956 is geïnspireerd op de Ilias en de Odyssee van Homerus. Toch zijn er een aantal aanpassingen gedaan. Dit is waarschijnlijk gedaan om de film leuker te maken of om sommige verhalen duidelijker of makkelijker weer te geven. Aangezien de rest van het verhaal goed klopt met de boeken van Homerus, heb ik hieronder alleen een paar grote voorbeelden gegeven van de aanpassingen. Paris in Sparta In deze film gaat Paris naar Sparta om vrede te sluiten met de Grieken. Zijn broer Hektor gaat niet mee. Zijn schip vergaat in de storm en Paris spoelt als enige overlevende aan in de buurt van Sparta. Daar wordt hij gevonden door Helena van Sparta, die zich voordoet als een slaaf uit het paleis. Zij beschermd hem en verstopt hem bij een vissershut. Als Paris later bijkomt en naar het paleis van Menelaos gaat, treft hij Helena weer, dit keer als koningin en zij doet net alsof zij hem niet kent. Menelaos trapt hier niet in en sluit Paris op. Hij wordt in die zelfde nacht bevrijdt door de slaaf van Helena, in opdracht van Helena. Paris ontsnapt en vlucht weer naar de vissershut. Vanaf daar gaat hij opzoek naar een boot die hem weer terug brengt naar Troje. Op

zijn zoektocht komt hij Helena weer tegen en besluiten ze om samen verder naar de boot te zoeken. Dat lukt, maar op het allerlaatste moment worden ze samen betrapt door de Griekse soldaten. Paris twijfelt even maar trekt Helena met zich mee de zee in, waardoor ze samen ontsnappen en naar Troje vluchten. Paris en Helena in Troje Als Paris samen met Helena aankomt in Troje wordt hij niet hartelijk ontvangen. Zijn vader zegt zelfs dat hij hem nooit meer wil zien en keert zijn ogen van hem af. Als uiteindelijk blijkt dat de Grieken niet uit zijn op Helena, maar op de verovering van Troje draait het Trojaanse volk en zijn vader weer bij en vergeven Paris en Helena. Goden Ook in deze versie van de Trojaanse oorlog, komen de goden niet in actie. In de Ilias wordt gesproken over dat de goden helpen met de gevechten en zo zelf ook in oorlog zijn. In de film “Helen of Troy” wordt er wel meer gesproken over de goden dan in de film “Troy”, maar verder dan woorden komt het in deze film ook niet. Dood Achilles Het verhaal van Achilles wordt in de film “Helen of Troy” goed neergezet, beter dan in “Troy”. Wel is zijn karakter een stuk minder vriendelijk dan de Ilias verteld. Wel klopt het verhaal dat hij voor het Paard van Troje al sterft, weer door een pijl van Paris, in de hiel van Achilles.

UITING 3 Vertaling Titel: Auteur: Taal: Uitgever: Uitgave: Pagina’s: ISBN:

De Trojaanse oorlog & De reizen van de Odysseus Tjalling Bos Nederlands J.H. Gottmet in Haarlem oktober 1996 36 90-257-2858-8

Origineel Titel: Auteur: Taal: Uitgever:

The Iliad and the Odyssey Marcia Williams Engels Walter Books Ltd. in Londen

Het stripboek “De Trojaanse oorlog & De reizen van de Odysseus” van Marcia Williams (en in het Nederland vertaald door Tjalling Bos) verteld in stripvorm de verhalen uit de Ilias en uit de Odyssee. Hierdoor krijg je een goed beeld van de oorspronkelijke verhalen zoals Homerus ze heeft opgeschreven. De invloed van de goden komt bijvoorbeeld sterk naar voren, anders dan de ﬁlms “Troy” en “Helen of Troy”. Ook krijg je met dit stripboek meer te weten over de weg naar de oorlog toe en het verhaal van de held Odysseus na de oorlog. Om hier niet al te uitgebreid op in te gaan, staan hier onder de belangrijkste verhalen van voor en na de oorlog die invloed hebben gehad op die Oorlog van Troje (aangezien de oorlog vooral in de ﬁlm “Troy” verteld wordt). Voor de oorlog In dit stripboek wordt op een zeer kindvriendelijke manier verteld hoe het allemaal is begonnen. Zo krijg je het verhaal van de gouden appel voor de mooiste godin te horen en zie je wat de invloed van Paris daarvan is. Paris moet kiezen en kiest uiteindelijk voor de godin Aphrodite, omdat zij hem de mooiste vrouw van de wereld als ruil beloofd. Dit blijkt later in het verhaal Helena van Sparta te zijn. Verder wordt ook duidelijk dat alle Grieken naar Troje gaan omdat ze een verbond hebben gesloten om de eer van de koning Menelaus te verdedigen

Na de oorlog Een groot gedeelte van het stripboek gaat over de weg die Odysseus volgt na de oorlog. Zo blijkt dat als de Grieken terug gaan, ze allemaal een eigen weg leidden. Koning Agamemnon kwam veilig thuis, koning Menelaus en Helena ook en ze leefde nog lang en gelukkig (terwijl Helena zeer verdrietig is in de film “Helen of Troy” en ze in de film “Troy” juist ontsnapt met Paris). Oddyseus daar in tegen verdwaalde en kwam bij een ander eiland uit. Hij plunderde de stad en zo ontstond een nieuwe, kleinere oorlog tussen de Ciconen en de Grieken. Goden Aangezien dit een stripboek is en voor kinderen, is het makkelijker om de goden in het verhaal te verwerken. In een “grote-mensen-film” als “Troy” is het moeilijk om goden realistisch te verwerken, als in sciencefiction. In het stripboek komen de goden juist wel veel naar voren en hebben ze veel invloed. Zo doen ze duidelijk mee met de oorlogen en zorgen ze dat de (hoofd)personen beïnvloed worden in hun laten en doen.

Het idee Aan het begin van 1590 kreeg prins Maurits, de kapitein-generaal van het leger van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden tegen de Spanjaarden, een tip van de schipper Adriaen van Bergen uit de plaats Leur. Vanuit die plaats ging er regelmatig een schip richting het Kasteel van Breda met turf als lading voor de Spanjaarden. Hij kwam zo vaak en langs, dat de Spanjaarden het schip niet meer wantrouwde en daarom niet meer de lading controleerde.

UITING 4 Kunstwerk Titel: Maker: Datum gemaakt: Techniek: Kleur: Afmeting:

“Veroveringe Van ’T Kasteel Van Breda, Door Soldaaten, In Een Turfschip Verborgen, A 1590” Jan Luyken 1738 Kopergravure Ongekleurd hoogte 27 cm x breedte 34 cm

Gebeurtenis Locatie: Strijdende partijen: Oorlog: Datum inval: Aantal soldaten:

Breda Geuzen tegen de Spanjaarden Tachtigjarige Oorlog van 1568 tot 1648 4 maart 1590 40 in de boot, 10.000 buiten de poort

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (van 1568 tot 1648) was Nederland bezet door de Spanjaarden, waaronder ook de plaats Breda in de provincie Noord-Brabant. In 1568 waren de Nederlanders in opstand gekomen tegen de hertog van Alva. Uiteindelijk leidde dit in 1581 tot de formele onafhankelijkheidsverklaring en in 1587 tot de stichting van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De Spanjaarden reageerde hierop met een oﬀensief, waarbij onder andere de stad Breda gelijk werd ingenomen. Toen in 1584 Willen van Oranje werd vermoord, was het een kwestie van tijd voordat de opstand onderdrukt zou worden.

Prins Maurits vond dit een goed idee en liet Johan van Oldenbarnevelt, raadspensionaris van de Staten Generaal, het plan verder uit te breiden. Charles de Heraugiere werd benoemd tot bevelhebber. Uitvoering De uiteindelijke liep uiteindelijk met een paar tegenslagen. Zo ging de eerste poging niet door omdat de schipper zich had verslapen. De tweede ging wel door, maar zonder de schipper Adriaen van Bergen. Hij had zich uit het plan terug getrokken, maar werd door zijn twee neven vervangen. Op 26 februari vertrok het schip vanuit Leur richting Breda, maar door het slechte weer duurde het ruim twee dagen voordat Breda werd bereikt. Uiteindelijk voer het schip in de nacht van 3 op 4 maart de grachten van Breda binnen en zo door naar het Kasteel, zonder controle. Een laatste tegenslag zorgde ervoor dat het nog bijna was mislukt: het schip botste en raakte lek, maar de soldaten konden door het water snel weg te pompen voorkomen dat het schip zonk. Overname Rond middernacht, op 4 maart 1590, kwamen de soldaten, 40 man sterk, tevoorschijn uit het ruim. Over wat hierna volgde zijn twee verschillende verhalen. De eerste versie verteld dat de Spanjaarden met en klein aantal in het kasteel waren, in verband met de carnaval festiviteiten. Een andere versie verteld dat de Spanjaarden met 200 tot 300 soldaten in het kasteel waren, maar zo schrokken van de actie, dat ze vluchten of zich overgaven. Uiteindelijk werd het doel bereikt en konden de duizenden soldaten die buiten de poort aan het wachten waren het kasteel en de stad Breda overnemen.

still 1: “gasten aankloppen”

still 2: “gastheer: wie zijn dit?”

still 3: “gasten zien bier”

still 4: “gasten worden geweigerd”

still 5: “shit, en nu?”

still 6: “weer aankloppen”

still 7: “wow”

still 8: “het Paard van Troje”

still 9: “verleiden”

still 10: “versieren”

still 11: “aandacht is weg”

still 12: “nog steeds weg”

still 13: “hee, wacht eens even”

still 14: “haha, gelukt!”

still 15: “biertje?”

still 16: “It’s all about the beer“

still 17: “Heineken”

UITING 5 Reclametitel: Datum: Taal: Tijdsduur: Regisseur: Acteurs:

Trojan Horse 28 april 2010 Engels 31 seconden Mike Wang onbekend

Een groepje van vrienden willen naar een feest waarvoor ze blijkbaar niet zijn uitgenodigd. De gastheer wil de jongens in ieder geval niet op zin feest en laat ze niet binnen. De jongens hebben al gezien dat er lekker bier wordt gedronken van het merk Heineken. En de jongens willen daarom toch graag naar binnen en verzinnen daarom een list. Het verzinnen van deze list en regelen hiervan is niet te zien in de reclame. De volgende scene is weer terug op het feest waar de gastheer geërgerd zich omdraait omdat er weer wordt aangeklopt. Hij loopt naar de deur en doet de deur open. Dit keer zie je de gastheer eerst en duidelijk is te zien dat hij verrast is. De camera springt over naar de deur en in de deuropening is een mooie vrouw te zien met de tekst The Trojan Horse te zien, wat dus gelijk refereert naar de Oorlog van Troje. De vrouw begint de gastheer te verleiden en trekt zo de aandacht van de gastheer. Deze let niet goed op en zo kunnen de jongens ongezien het feest betreden. De jongens lopen snel naar de keuken en pakken een biertje. De vrouw verlaat de gastheer en loopt naar de jongens. De gastheer kijkt verbaast en ziet de vrouw bij de jongens staan. Het plan heeft gewerkt en de jongens hebben de techniek toegepast van het Trojaanse Paard.

UITING 6 Naam: Geboren: Overleden: Oprichter van: Gezocht voor:

Sjeik Osama bin Muhammad bin Awad bin Laden 10 maart 1957 te Riyad, Saoedi-Arabië 2 mei 2011 te Abbottabad, Pakistan Al Qaida, islamistische terreurorganisatie aanslagen op 11 september 2001, Twin Towers & Pentagon, USA

Op 11 september 2001 staat de hele wereld stil als Amerika wordt aangevallen met vliegtuigen. Twee vliegtuigen boren zich in de Twin Towers in New York, een vliegtuig stort zich in het Pentagon in de buurt van Washington en een vierde vliegtuig wordt onderweg naar het Witte huis overgenomen door de passagiers en stort in de buurt van Shanksville neer in de bossen. De terroristische aanslagen werden opgeëist door de terreur organisatie Al Qaida, met als hoofd Osama Bin Laden. Sindsdien was hij de meest gezochte persoon op aarde. (Anti)held Voor sommige is hij de duivel op aarde, voor andere is hij juist weer de held in het verhaal. Mensen aanbidden hem, mensen wensen hem dood; de meningen verschilden van het westen en tot de radicale tak van islam. Een held of antiheld, die, zo leek het jaren lang, onsterfelijk zou zijn. De leider van Al Qaida, meest gezochte persoon ter wereld, zou zich in Afghanistan schuilhouden. Op zondag 7 oktober 2001 begon daarom de Oorlog tegen het terrorisme; Afghanistan werd binnengevallen door de Amerikanen, opzoek naar de Taliban. Lang duurde de oorlog en zelfs nu, oktober 2011, tien jaar na het begin van de oorlog is het er nog steeds onrustig. En tot een paar maanden geleden was zelfs de leider, de (anti)held Osama bin Laden niet gevonden. Osama Bin Laden gedood Op maandag 2 mei 2011, tussen 20:00 en 21:00 locale tijd, werd Osama Bin Laden gedood tijdens de actie Operation Neptune met het woord Jackpot als schuilnaam voor Bin

Laden. Hij werd gevonden in een enorm herenhuis in een buitenwijk van het Pakistaanse stadje Abbottabad. Ongewapend en bijna niet beveiligd. Blijkbaar zag niemand dit aankomen, niemand op een paar hoge leiders en het SWAT team dat de operatie leidde. Wat was dan zijn zwakke plek? Hoe kon hij jaren onopgemerkt ergens wonen en vooral, hoe kon hij toch worden opgepakt of worden geëlimineerd? Achilles hiel Zijn zwakke plek, zijn Achilles hiel, bleek uiteindelijk zijn koerier te zijn. Na de aanslagen van 11 september richtte de CIA zich op de vertrouwenskring rond Osama Bin Laden, met in het bijzonder zijn koeriers. Het duurde uiteindelijk twee jaar voordat de CIA een vermoeden had waar de belangrijkste koerier zich schuil hield. Na maanden onderzoek lukte het om hem te vinden, in dat zelfde herenhuis als waar Osama Bin Laden schuil hield. Het viel op dat het ging om een zeer groot huis, met een waarde van boven het miljoen, omgeven door grote, hoge muren met prikkeldraad, weinig ramen en geen verbinding met telefoon of internet. President Obama gaf op 29 april het teken om de aanval uit te voeren en Osama Bin Laden gevangen te nemen of te doden, afhankelijk van de situatie. De oﬃciële rapporten geven aan dat er maar 7 mensen in het huis aanwezig waren; Osama Bin Laden had hier dus totaal niet op gerekend. * Voor deze opdracht gebruik ik als analyse het stukje uit de NRC over hoe Osama Bin Laden is gevonden.

3 ANALYSEAPPARAAT

INLEIDING OPDRACHT 3

“Maak vervolgens een analyseapparaat. Je moet een aantal verschillende uitingen met elkaar vergelijken. Dan moet je die uitingen op vergelijkbare wijze in kaart hebben gebracht. Stel dus een narratief model op dat zo breed is, dat je er al je uitingen mee kunt beschrijven. Tip: loop de sheets van de afgelopen weken door. Alle onderdelen moeten in je model verwerkt worden. De lijst kan dus wel een A4-tje lang worden. Zorg voor een nette vormgeving. Leg de lijst (al dan niet per e-mail) voor aan de docent.”

•

Thema

•

Personages

•

Handelingen

•

Tijdsduur

•

Ruimte

•

Plaats

•

Tijd (vertelde tijd)

•

Perspectief

•

Begin van het verhaal

•

Eind van het verhaal

•

Handelingdragers

•

Poetica

•

Interactie

•

Tempo

•

Conﬂict

•

Stereotypen

•

Retorica van het beeld

•

Cross mediale relaties

4 INLEIDING OPDRACHT 4

“Analyseer de zes uitingen (de vijf die je bij de vorige stap hebt gezocht en je ﬁlm) met behulp van je eigen narratieve model.”

THEMA

PERSONAGES

Wat is het thema van het verhaal?

Wie zijn de belangrijkste personages in het verhaal?

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

De Trojaanse oorlog, van het begin tot het einde.

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Achilles, Paris, Hektor

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

De Trojaanse oorlog, van het begin tot het einde.

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Paris, Helena

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

De gebeurtenissen voor de oorlog, de Trojaanse oorlog zelf (van het begin tot het einde) en ook de weg die Odysseus daarna volgt.

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Achilles, Odysseus, Goden

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Een list aan de hand van het Paard van Troje

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Adriaen van Bergen, Johan van Oldenbarnevelt, Charles de Heraugiere

“Trojan Horse” Een list aan de hand van het Paard van reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken Troje

“Trojan Horse” Vriendengroep, Gastheer, Vrouw reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken

“Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

Een (anti)held in de vorm van Achilles

Osama Bin Laden, de koerier, CIA, Barack Obama

HANDELINGEN

TIJDSDUUR

Welke handelingen worden verricht binnen het verhaal?

Welke tijdsduur neemt het verhaal in beslag?

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Paris neemt Helena mee als Sparta als zijn vriendin. De Grieken starten een oorlog tegen Troje. Met het paard van Troje veroveren ze de stad.

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

163 minunten

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Paris neemt Helena mee als Sparta als zijn vriendin. De Grieken starten een oorlog tegen Troje. Met het paard van Troje veroveren ze de stad.

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

111 minunten

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Zie “Troy“. Verder wordt ook het verhaal voor de oorlog en de reis van Odysseus na de oorlog verteld.

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Niet van toepassing

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

De Spanjaarden hebben de stad Breda bezet. Met een turfschip nemen de Nederlanders de stad weer over.

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Niet van toepassing

“Trojan Horse” Drie vrienden zijn niet welkom op een reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken feest. Met een verleidelijk meisje lukt het de jongen toch om op het feest te komen.

“Trojan Horse” 31 seconden reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken

“Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

Osama Bin Laden is jaren lang onvindbaar. Via de koerier als zwakke plek weet de CIA hem toch te vinden en te doden.

Niet van toepassing

RUIMTE

PLAATS

In welke ruimte speelt het verhaal zich af?

Op welke locatie speelt het verhaal zich af?

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Vooral buiten (in de stad of op zee), soms een scene in een kamer of in het paleis.

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Griekenland, Sparta, op zee, Troje

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Vooral buiten (in de stad of op zee), soms een scene in een kamer of in het paleis.

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Sparta, op zee, Troje

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Vooral buiten (in de stad of op zee), soms een scene in een kamer of in het paleis.

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Troje, op zee, Sparta, wolken (goden), Thracie, Grot, Ithaca, Telepylus, Acaea, Circe, Ogygia en Scheria

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Buiten in Breda, op het water.

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

De stad Leur, de weg van Leur naar Breda en de stad Breda

“Trojan Horse” Binnen in een appartement en een huis. reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken

“Trojan Horse” Bij de gastheer thuis, onbekende plek reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken

“Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

Uiteindelijk in zijn herenhuis in Abbottabad.

Afghanistan, Pakistan en Amerika

TIJD (VERTELDE TIJD)

PERSPECTIEF

Wanneer wordt het verhaal verteld?

Vanuit welk perspectief wordt het verhaal meegedeeld? (alwetende verteller, ik-perspectief, derde persoon)

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

2004

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Alwetende verteller. (Het verhaal wordt door Odyseus verteld).

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

1956

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Alwetende verteller. (Het verhaal wordt verteld door een onbekende verteller).

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

1996

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Alwetende verteller.

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

1738

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Derde persoon (ooghoogte).

“Trojan Horse” 2008 reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken

“Trojan Horse” Derde persoon. reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken

“Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

2 mei 2011

Het nieuwsartikel wat ik hiervoor heb gebruikt is verteld uit de derde persoon.

BEGIN VAN HET VERHAAL

EINDE VAN HET VERHAAL

In medias res: in midden van spanning Ab ovo: vanaf het ei Post rem: vanaf het einde

Heeft het verhaal een open of een gesloten einde?

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Ab ovo

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Gesloten einde (de enige twijfel is bij Paris en de inwoners van Troje die ontsnappen).

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Ab ovo

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Gesloten einde (de enige twijfel is bij Paris en de inwoners van Troje die ontsnappen).

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Ab ovo

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Gesloten einde (ze leefde nog lang en gelukkig).

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

In medias res

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Open einde (het verhaal gaat nog verder).

“Trojan Horse” Ab ovo reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken

“Trojan Horse” Open einde (je weet niet hoe de gastreclame, 2008, Mike Wang voor Heineken heer gaat reageren en of dus de jongens naar buiten worden gezet).

“Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

Post rem

Gesloten einde (het verhaal van Osama Bin Laden is afgelopen).

HANDELINGDRAGERS Protagonist: Hoofdrolspeler Antagonist: Tegenstander van de protagonist Tritagonist: 3e belangrijke speler Tetragonist: neutrale getuige

POETICA Is het een tragedie (verkeerd) of komedie (goed)? * Hiervoor heb ik de handelingdragers van het vorige kopje gebruikt. Bij “Troy” kan je namelijk meerdere perspectieven gebruiken.

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Protagonist: Achilles Antagonist: Hektor Tritagonist: Paris Tetragonist: -

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Tragedie (hij sterft)

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Protagonist: Helena Antagonist: Menelaos Tritagonist: Achilles Tetragonist: -

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Tragedie (ze wordt weer terug genomen door Menelaos)

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Protagonist: Odysseus Antagonist: de Trojanen Tritagonist: Achilles Tetragonist: -

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Komedie (laatste woorden zijn:”...en leefden nog lang en gelukkig)

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Protagonist: de soldaten Antagonist: de Spanjaarden Tritagonist: de schipper Tetragonist: -

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Komedie (ze veroveren het kasteel)

“Trojan Horse” Protagonist: de 3 vrienden reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken Antagonist: de gastheer Tritagonist: het meisje Tetragonist: de feestgangers

“Trojan Horse” Komedie (ze hebben een biertje) reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken

“Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

Protagonist: Osama Bin Laden Antagonist: Amerika Tritagonist: koerier Tetragonist: -

Tragedie (Osama Bin Laden sterft)

INTERACTIE

TEMPO

Wordt de lezer, kijker of luisteraar interactief of passief betrokken bij de uiting.

Ritme van het verhaal om de toon te zetten.

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Passief

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

De ﬁlm begint met een gevecht, waarna de ﬁlm rustiger wordt. Op een kwart begint de oorlog van Troje dat afwisseld met rustige stukken.

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Passief

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Pas op de helft begint de oorlog, de eerste helft is afwisselend met ruzie en rustige stukken.

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Passief

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Van de hak op de tak, scenes verspringen heel erg per pagina. Alles is even “spectaculair”.

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Passief

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Het is een rustig schilderij, vooral omdat het zwart wit en omdat op het schilderij vooral is te zien dat iedereen rustig moest zijn: de list was aan de gang.

“Trojan Horse” Passief (maar als idirect gevolg interreclame, 2008, Mike Wang voor Heineken actief, als de kijker een biertje gaat kopen)

“Trojan Horse” De reclame is kort, dus alles moet snel reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken worden verteld. Dus ook van de de hak op de tak.

“Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

Passief

Eerst een inleidend rustig stukje. Daarna in een even snel tempo hoe ze Osama Bin Laden hebben gevonden en gedood.

STEREOTYPEN Type: een statische roman- of toneelﬁguur met vaste, onveranderlijke kenmerken, ontdaan van individualiteit en pychologische complexiteit.

CONFLICT

Stereotype: wordt vaak aangewend om een bepaald idee, een sociale klasse, een goede of slechte eigenschap te belichamen.

Intern conflict: een innerlijke worsteling Relationeel conflict: tussen mensen onderling Situationeel conflict: tussen mens en de natuur

Round character: complexe karakters die gedurende het verhaal steeds meer diepte krijgen en complexe vormen aannemen.

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Totaal is het een relationeel conﬂict. (maar bijvoorbeeld bij Achilles heeft hij ook een innerlijke worsteling).

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Achilles is duidelijk een round character: hij verandert steeds van mening. Paris en Hektor zijn sterotype: duidelijk kenmerken de hele ﬁlm door.

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Totaal is het een relationeel conﬂict. (maar bijvoorbeeld bij Paris en Helena hebben ze ook een innerlijke worsteling).

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Achilles is duidelijk een round character: hij verandert steeds van mening. Paris en Hektor zijn sterotype: duidelijk kenmerken de hele ﬁlm door.

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Totaal is het een relationeel conﬂict. (maar bijvoorbeeld bij Odysseus heeft hij ook een innerlijke worsteling).

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Achilles is duidelijk een round character: hij verandert steeds van mening. Odysseus ook; hij wordt steeds beinvloed.

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Relationeel conﬂict

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Niet van toepassing.

“Trojan Horse” Relationeel conﬂict reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken

“Trojan Horse” Stereotype, alle acteurs beelden iets uit reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken en zo blijven ze de hele reclame.

“Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

Relationeel conﬂict

Niet van toepassing.

RETORICA VAN HET BEELD Ethos: verwijzen naar eigen kwaliteit (direct of indirect), geloofwaardigheid van de afzender/rhetor Pathos: inspelen op emoties van het publiek Logos: argumenten ter overtuiging van het publiek

CROSS-MEDIALE RELATIES Iconisch: vergelijken Indexicaal: verwijzen Symbolisch: media overstijgend; ‘branding’

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Pathos

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Indexicaal

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Pathos

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Indexicaal

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Ethos

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Indexicaal

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Ethos

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Symbolisch

“Trojan Horse” Ethos en Pathos reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken

“Trojan Horse” Symbolisch reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken

“Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

Ethos

Iconisch

5 INLEIDING OPDRACHT 5

“Vergelijk de analyses met elkaar. Is één van je onderdelen bijvoorbeeld ‘tijd’, dan vergelijk je hoe het aspect ‘tijd’ in de verschillende uitingen is ingevuld. Je begrijpt overigens dat dan de onderverdeling in bijvoorbeeld verteltijd en vertelde tijd ook aan de orde moeten komen.”

VERGELIJKINGEN ANALYSES Thema Ik heb expres gekozen voor drie thema’s, omdat ik vond dat het oerverhaal ook onder te verdelen was in drie thema’s. Zo zijn de eerste drie uitingen vooral gericht op de Trojaanse oorlog in het algemeen, en dus alles wat daarbij komt kijken. Uiting 4 en 5 zijn voorbeelden van het Paard van Troje in een (moderne) versie en uiting 6 is en vergelijking met Achilles, de onsterfelijke held die uiteindelijk toch een zwakke plek heeft. Personages De personages is niet echt goed te vergelijken, behalve met de eerste drie uitingen, maar dat komt omdat die uitingen gaan over precies hetzelfde verhaal, de een is alleen wat anders verteld dan de ander. Handelingen De handelingen zijn, net als bij de personages, hetzelfde of liggen heel dicht bij elkaar. De handelingen met uiting 4 en 5 zijn ook goed met elkaar te vergelijken, omdat ze hetzelfde doel voor ogen hebben: met een “Paard van Troje” list iets bereiken. Uiting 6 valt hier een beetje buiten. Tijdsduur Niet goed met elkaar te vergelijken, allemaal te divers. Ruimte De eerste twee uitingen spelen zich bijna in dezelfde ruimtes af, hier en daar een paar kleine aanpassingen. Uiting drie valt daar een beetje buiten, omdat dit een veel langer verhaal is en waar de Trojaanse oorlog maar een onderdeel van is.

Plaats Hierbij weer hetzelfde als de vorige puntjes: uiting 1 en twee lijken sterk op elkaar, uiting 3 heeft een groter verhaal, dus meer plaatsen en uiting 4, 5 en 6 hebben allen een verschillende plaats. Tijd (vertelde tijd) In chronologische volgorde zijn dit de tijden waarin het verhaal verteld wordt: 1738, 1956, 1996, 2004, 2008 en 2011. Ook moeilijk te vergelijken dus. Perspectief De zes uitingen zijn qua perspectief in tweeën te delen. Zo zijn uiting 1, 2 en 3 uit de Alwetende verteller verteld en zijn de uitingen 4, 5 en 6 verteld uit de derde persoon Begin van het verhaal Vier van de zes uitingen zijn verteld vanaf “het ei”, ab ovo. De verhalen begonnen gewoon bij het begin en gingen vanaf daar langzaam door naar het eind. Uiting 4 is een moment opnamen en is dus ergens in het midden, in midden van spanning. Uiting 6 daarentegen begint bij het einde, om de lezer eerst in te leiden waar het verhaal naar toe gaat, post rem. Eind van het verhaal Vier van de zes uitingen (andere dan het vorige kopje) hebben een gesloten einde. Het verhaal is afgelopen, als is bij twee uitingen ook nog een vervolg mogelijk. De andere twee uitingen hebben een open einde, aangezien het verhaal nog verder gaat en niet duidelijk is welke richting dat op gaat.

Handelingdragers Omdat het verhaal van Troje verschillende hoofdpersonen heeft, is niet altijd helemaal duidelijk wie er nou echt bovenuit springt. Daarom is de keuze van protagonisten soms moeilijk te herleiden. Daardoor zijn ook de andere dragers zoals antagonisten weer moeilijk te herleiden. Zeker als alle verhalen vanuit een ander perspectief wordt verteld. Poetica Als we de handelingdragers van het vorige kopje gebruiken, komen er 3 tragedies voor en 3 komedies. Interactie Alle uitingen zijn passief, als is bij de reclame natuurlijk het doel om actief te worden. Je moet namelijk na het zien van de reclame zin hebben in een biertje van het merk Heineken en deze daarom kopen of pakken uit je koelkast. Tempo Alle uitingen zijn verschillend, al zijn het stripboek en de reclame met elkaar te vergelijken: ze gaan van de hak op de tak. Verder is ook goed te zien dat de film “Troy” veel spectaculairder is en daarom het tempo ook veel hoger ligt. Zo begint de Trojaanse oorlog al na een kwart van de film en duurt in de film ook maar kort en is bij de film “Helen of Troy” die oorlog veel langer en begint deze ook veel later in de film, na de helft.

Conflict Alle uitingen zijn een relationeel conflict; het gaat bij alle uitingen om een conflict tussen mensen (of groepen) onderling. Wat ook duidelijk wordt is dat in de verhalen van de Trojaanse oorlog, uiting 1, 2 en 3, ook een innterlijke worsteling bevatten, een intern conflict. Zo is bijvoorbeeld Achilles met zichzelf in de knoei in de film “Troy” en zo zijn Paris en Helena in de film “Helen of Troy” ook vaak niet met zichzelf eens. Stereotypen Bij twee van de 6 uitingen was het niet duidelijk wat de types nou waren. Bij de andere kwam steeds een round character in voor en een stereotype, behalve bij de reclame. Daar kwamen alleen stereotypes voor. Retorica van het beeld De twee films speelden in op de emoties van het publiek; phatos. De ander uitingen verwezen juist weer naar de geloofwaardigheid van de afzender; ethos. Cross mediale relaties De uitingen zij qua cross mediale relaties niet goed met elkaar te vergelijken. Wel is er weer een onderscheidt tussen de uitingen van de Trojaanse oorlog, uiting 1, 2 en 3. Deze zijn allen indexicaal. De uitingen die te maken hebben met het Paard van Troje zijn juist symbolisch.

STERKE MEDIASPECIFIEKE EIGENSCHAPPEN

INLEIDING OPDRACHT 6

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

groot bereik, passief, veel gebruikt medium.

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

groot bereik, passief, veel gebruikt medium.

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

selectieve doelgroep, passief.

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

selectieve en vaak oudere doelgroep, zelf het verhaal verder verzinnen.

“Trek conclusies uit de vergelijking. Hoe zijn de verschillen tot stand gekomen? In welke mate spelen de communicatieve situatie en de mediaspeciﬁeke eigenschappen een rol?”

VERGELIJKINGEN ANALYSES

De belangrijkste conclusie is eigenlijk heel erg logisch. De drie onderdelen die uit het oerverhaal kwamen zijn in elke uiting goed met elkaar te vergelijken: ze hebben veel overeenkomsten. Zo passen de twee films goed bij elkaar en geeft de derde uiting, het stripboek, daar nog meer informatie over. De uitingen van het Paard van Troje, de reclame en het schilderij, hebben qua inhoud ook veel met elkaar gemeen. De laatste, het artikel is in vergelijking met Achilles uit de eerste drie uitingen, ook goed te vergelijken. Een andere duidelijke conclusie is dat het bij alle uitingen gaat over een relationeel conflict gaat. Verder hebben drie uitingen naast hun relationeel conflict ook een internconflict. Verder waren alle uitingen passief, met een kleine uitzondering van de reclame, omdat die naast passief ook een klein beetje interactief was.

“Trojan Horse” kort maar groot bereik, passief, veel reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken gebruikt medium, stijging van de verkoop en dus ook een klein beetje interactief. “Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

krantenartikel via internet: selectieve doelgroep, passief, veel gebruikt medium.

7 TIJD INLEIDING OPDRACHT 7

Hoe verstrijkt de tijd in het verhaal?

Maak daarnaast een vergelijking tussen verschillende oplossingen die gevonden zijn voor narratieve problemen. Een voorbeeld… In een verhaal gaan een paar uur voorbij (hoe heet dat?). In een boek kun je dat gewoon beschrijven. In een strip kun je een klok tekenen waarvan de kleine wijzer een paar uur doorschuift. En in een ﬁlm zie je bijvoorbeeld dat het avond is geworden. Zoek vijf van dit soort problemen en bekijk voor welke speciﬁeke oplossing in jouw verschillende uitingen gekozen is.

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Je ziet de tijd alleen veranderen aan de hand van de zon.

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Je ziet de tijd alleen veranderen aan de hand van de zon. Verder is er een verteller die af en toe laat weten of we door de tijd springen.

OPLOSSINGEN VOOR NARRATIEVE PROBLEMEN

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Eigenlijk is elk plaatje los tijdloos, elke keer een moment opnamen. De onderlinge relatie met elkaar is in tijd niet duidelijk: elk plaatje is een nieuwe tijd. Niet van toepassing.

•

Tijd: hoe verstrijkt de tijd in het verhaal?

•

Emotie: hoe lees je iemands emotie af in het verhaal?

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

•

Ruimte: hoe zie je waar iemand is in het verhaal?

“Trojan Horse” In chronologische volgorde en elke keer reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken een hard-cut bij een nieuwe scene.

•

Geluid: welke geluiden horen er bij het verhaal?

•

Perspectief: vanuit wie beleef je het verhaal?

“Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

Niet van toepassing.

EMOTIE

RUIMTE

Hoe lees je iemand emotie af in het verhaal?

Hoe zie je waar iemand is in het verhaal?

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Je kan emoties aﬂezen aan de gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal van de acteurs.

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Door middel van camerawerk kun je zien waar de personages zijn.

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Je kan emoties aﬂezen aan de gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal van de acteurs.

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Door middel van camerawerk kun je zien waar de personages zijn.

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Je kan de emoties aﬂezen aan de manier waarop de gezichten zijn getekend.

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Door te kijken naar de getekende achtergronden kun je zien waar de personages zijn.

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Je kan de emoties aﬂezen aan de gezichten van de personen die op het schilderij zijn afgebeeld.

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Door te kijken naar de afgebeelde achtergronden kun je zien waar de personages zijn.

“Trojan Horse” Je kan emoties aﬂezen aan de reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal van de acteurs.

“Trojan Horse” Door middel van camerawerk kun je zien reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken waar de personages zijn.

“Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

Niet van toepassing

GELUID

PERSPECTIEF

Welke geluiden horen bij het verhaal?

Vanuit wie beleef je het verhaal?

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Er wordt gebruik gemaakt van de soundtrack die de ﬁlm ondersteunt, en verder versterken de achtergrond geluiden de handelingen.

“Troy” ﬁlm, 2004, Wolfgang Petersen

Je beleeft het verhaal vanuit de derde persoon, je kijkt al het ware mee over de schouders van de personages.

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Er wordt gebruik gemaakt van de soundtrack die de ﬁlm ondersteunt, en verder versterken de achtergrond geluiden de handelingen.

“Helen of Troy” ﬁlm, 1956, Robert Wise

Je beleeft het verhaal vanuit de derde persoon, je kijkt al het ware mee over de schouders van de personages.

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Niet van toepassing

“De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus” stripboek, 1996, Marcia Williams

Je beleeft het verhaal door de ogen van de tekenaar.

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Niet van toepassing

“Veroveringe van ’t Kasteel van Breda, door Soldaaten, in een Turfschip verborgen, A 1590” Kopergravure, 1738, Jan Luyken

Je beleeft het verhaal door de ogen van de kunstenaar.

“Trojan Horse” Je hoort muziek die de sfeer van de reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken commercial neerzet, de achtergrond geluiden versterken de handelingen.

“Trojan Horse” Je kijkt mee door de ogen van de reclame, 2008, Mike Wang voor Heineken alwetende verteller.

“Osama Bin Laden” Persoon, 1957-2011

Niet van toepassing

De verteller.

8 INLEIDING OPDRACHT 8

De uitingen verwijzen naar het basisverhaal en naar elkaar met behulp van cross-overs. Beschrijf die cross-overs. Denk bijvoorbeeld aan de titel en de namen van de personages. Beschrijf alle cross-overs die je in de verschillende uitingen ziet.

CROSS-OVERS

Voor de cross-overs ga ik de uitingen toch splitsen. Dit omdat ik de zes uitingen ook heb onderverdeeld aan de hand van de drie onderdelen van het oerverhaal. Zo vergelijk ik uiting 1, 2 en 3 met elkaar aan de hand van de Trojaanse oorlog, uiting 4 en 5 aan de hand van het Paard van Troje en uiting 1 en 6 aan de hand van Achilles. Uiting 1, 2 en 3 De duidelijke cross-overs zijn de personages. De namen van alle personages zijn hetzelfde en ook de karakter eigenschappen zijn in bijna alle uitingen hetzelfde. De verhalen van de personages zijn hier en daar een beetje aangepast; dit waarschijnlijk om de ﬁlm leuker te maken. Maar in grote lijnen is dus ook het verhaal hetzelfde. Uiting 4 en 5 Hierbij is het plan een duidelijke cross-over. De list van het Paard van Troje wordt in allebei goed toegepast: ze lukken ook allebei. Bij de kopergravure is er spraken van dat de soldaten echt in de boot zitten, bij de reclame gaat het erom dat de gastheer wordt afgeleid. Dat is dus niet helemaal te vergelijken, maar het idee is hetzelfde. Uiting 6 en 1 Om deze laatste uiting goed te kunnen vergelijken, vergelijk ik hem met Achilles uit uiting 1. Dan kan je een paar overeenkomsten of cross-overs zien. Zo is Osama Bin Laden een (anti)held, net als Achilles. Verder is hij zo ongeveer onsterfelijk; hij is niet te pakken of hij is in dit geval niet te vinden. De laatste cross-over is de zwakke plek. Iets wat je bijna niet verwacht, een klein plekje, de koerier is de zwakke plek, de achilleshiel van Osama Bin Laden.

9 INLEIDING OPDRACHT 9

Maak een vertaling van je basisverhaal naar de corporate wereld. Bedenk een bedrijf of dienst waar jouw verhaal goed bij past.

CORPORATE WERELD

Ook de vertaling van het oerverhaal naar de corporate wereld verdeel ik in drieën, net als de cross-overs bij opdracht 8. Uiteindelijk om ik dan op twee bedrijven of diensten uit die goed passen bij dit oerverhaal. De eerste drie uitingen heb ik hierbij laten vallen omdat het oerverhaal oorlog is. Een bedrijf of dienst zou dan iets met oorlog te maken hebben, maar vond ik niet interessant genoeg om te verwerken. Trojan Horse Voor de eerste dienst heb ik de uitingen 4 en 5 gebruikt. Het Paard van Troje en vooral de eﬀecten daarvan. Als dienst heb ik gekozen voor het Trojan Horse virus. Het is een virus dat overal te wereld voorkomt. Het is een gevaarlijk virus omdat je er ten eerste moeilijk van afkomt en ten tweede, misschien gevaarlijker, moeilijk te traceren is. Het principe is hetzelfde als het Paard van Troje: je download een programma dat er goed uit lijkt te zien, dus bijvoorbeeld een bestandstype dat je bekend voorkomt. Pas als je het programma opent, infecteert het je computer en krijg je problemen als dat al je bestanden worden gewist, je computer niet meer aangaat of zelfs dat je bestanden openbaar worden gemaakt, zoals bankgegevens en andere privégegevens. OV-chipkaart De andere dienst heb ik gekozen aan de hand van uiting 6. Hierbij zocht ik naar een bedrijf of dienst dat er eigenlijk onsterfelijk uitziet (of wat in ieder geval de bedoeling is), maar wat het niet blijkt te zijn. Ik kwam uit op het bedrijf Trans Link Systems (TLS) en de dienst de OV-chipkaart. Dit product moet onsterfelijk zien, het moet privacy gegevens goed bewaren en vooral eerlijk en veilig zijn om te gebruiken. Omdat dit product in heel Nederland gebruikt moet worden, moet de veiligheid extra hoog zijn; heel Nederland maakt er gebruik van. Toch lukt het hackers steeds weer om die zwakke plek te vinden, de achilleshiel van de OV-chipkaart, en zo gratis te reizen of gegevens van derde op te vragen.

TROJAN HORSE VIRUS

OV-CHIPKAART

BRONVERMELDING Oerverhaal en ﬁlm Troy • • • • • • • • • • • • •

http://www.imdb.com/title/tt0332452/ http://www.movie2movie.nl/r2961-Recensie-Troy.html http://www.scholieren.com/werkstukken/20353 http://nl.wikipedia.org/wiki/Ilias http://nl.wikipedia.org/wiki/Odyssee http://nl.wikipedia.org/wiki/Trojaanse_Oorlog http://nl.wikipedia.org/wiki/Paard_van_Troje http://nl.wikipedia.org/wiki/Achilleshiel http://nl.wikipedia.org/wiki/Troy_(ﬁlm) http://nl.wikipedia.org/wiki/Troje http://nl.wikipedia.org/wiki/Epos http://nl.wikipedia.org/wiki/Patroklos http://nl.wikipedia.org/wiki/Aanleiding_van_de_twist_tussen_Achilles_en_Agamemnon

Film Helen of Troy • •

http://www.imdb.com/title/tt0049301/ http://www.ﬂickr.com/photos/hytam

• • •

http://nl.wikipedia.org/wiki/Turfschip_van_Breda http://www.edward-wells.nl/catalogus/index.php?productID=3509&categoryID=209&oﬀse t=15&view=15 http://nl.wikipedia.org/wiki/Kopergravure

Heineken reclame • • •

http://www.youtube.com/watch?v=k77Ns1CB9bE http://www.youtube.com/user/MikeWangDirector http://www.heineken.nl/

Osama Bin Laden • • • • • • •

http://www.nrc.nl/nieuws/2011/05/02/zo-is-osama-bin-laden-gevonden/ http://nl.wikipedia.org/wiki/Dood_van_Osama_bin_Laden http://nl.wikipedia.org/wiki/Osama_bin_Laden http://nl.wikipedia.org/wiki/Oorlog_in_Afghanistan http://nl.wikipedia.org/wiki/Aanslagen_op_11_september_2001 http://nl.wikipedia.org/wiki/Al_Qaida http://www.fbi.gov/wanted/wanted_terrorists/usama-bin-laden

Stripboek

Corporate wereld

• • • •

• • • • •

Boek: De Trojaanse oorlog & De Reizen van Odysseus http://en.wikipedia.org/wiki/Marcia_Williams http://www.marciawilliams.co.uk/books.html http://www.amazon.com/Iliad-Odyssey-Marcia-Williams/dp/1406303488

http://nl.wikipedia.org/wiki/Trojaans_paard_(computers) http://en.wikipedia.org/wiki/Trojan_horse_(computing) http://pc-en-internet.infonu.nl/anti-virus/16635-alles-over-een-trojan-horse.html http://nl.wikipedia.org/wiki/Invoering_van_de_OV-chipkaart_in_Nederland http://nl.wikipedia.org/wiki/Trans_Link_Systems

Turfschip van Breda • • • • • • • •

http://www.edward-wells.nl/catalogus/index.php?categoryID=209&productID=3509 http://nl.wikipedia.org/wiki/Turfschip_van_Breda http://www.bertsgeschiedenissite.nl/nieuwe%20geschiedenis/16e%20eeuw/turfschipbreda.html http://nl.wikipedia.org/wiki/Johan_van_Oldenbarnevelt http://nl.wikipedia.org/wiki/Maurits_van_Oranje http://nl.wikipedia.org/wiki/Maurits_van_Nassau_(1564-1566) http://nl.wikipedia.org/wiki/Fernando_%C3%81lvarez_de_Toledo http://nl.wikipedia.org/wiki/Tachtigjarige_Oorlog

Overige • • •

http://www.google.nl/ http://www.dafont.com/ http://thepiratebay.org/

• •

https://intranet.sharepoint.hu.nl > powerpoints en pdf’s voor narratief boek: Storytelling verhalen vertellen kan iedereen

•

docenten: Marion de Rijk & Tom Wolvers