Fluids-2023-03

ALGENKWEEK

Algenkweek op industrieschaal: de techniek is er klaar voor

LUCHTTECHNIEK

Energie besparen op continu draaiende industriële blowers

NIVEAUMETING

Hoogfrequente radarsensoren bijna 100% betrouwbaar

HYGIËNISCHE MEMBRAANPOMPEN

Hygiënische duurzaamheid door perfecte reinigbaarheid

Beste reinigbaarheid

Eenvoudig te onderhouden

Hoogste hygiënische ontwerpprincipes

Onderhoudsvrije luchtschuif

De Verderair HC-PURE hygiënische membraanpompen zijn ontworpen voor diverse hygiënische toepassingen. De pompen zijn vervaardigd uit RVS 316L en verkrijgbaar in twee uitvoeringen afhankelijk van het productieproces.

VERDERAIR HC-PURE kenmerken

Elektrolytisch gepolijst: Draaibaar frame: Overmolded membranen:

- Voorkomt bacteriegroei

- Verhoogt de reinigbaarheid

- Eenvoudig draineren

- Snelle reiniging

- Gemakkelijk onderhoud

- Langere levensduur

HOE VEILIG IS JOUW FABRIEK?

Veiligheid en met name veilig werken in de procesindustrie staan al jaren hoog op de agenda van directies. Ik wil nu niet zozeer ingaan op het omgaan met apparatuur en grote machines, die bijvoorbeeld door tweehandsbediening inherent veilig worden. Of sensoren die machines uitschakelen als ze een persoon in het vizier krijgen. Ik doel meer op de onzichtbare veiligheidsgevaren. De lucht die je inademt op de productielocatie, de chemicaliën die je moet toevoegen aan productieprocessen, de schoonmaakmiddelen die nodig zijn voor een tiptop reiniging. Het bewustzijn is gegroeid dat medewerkers goed beschermd moeten worden tegen de impact van langdurige blootstelling aan lage concentraties van dit soort vaak schadelijke stoffen. Maar toch, waarom gaat er dan nog zo veel mis?

Met name vanuit de leveranciers van veiligheidsproducten en -oplossingen hoor ik verontrustende verhalen. Het is namelijk een blinde vlek. Juist die klein beetjes waar medewerkers dag in dag uit mee maken krijgen, maken het voor de mensen die in de procesindustrie werken, zo verleidelijk om even minder scherp te zijn op het gebruik van bijvoorbeeld persoonlijke beschermingsmiddelen. Probleem is dat we wel weten dat geringe en korte blootstelling aan gevaarstoffen vrijwel zeker geen blijvende schade veroorzaakt, maar dat we niets weten over de langetermijneffecten. Inmiddels is van schilders wel bekend dat die schade zeer ernstig kan zijn, al is de blootstelling daar een stuk hoger dan waar de meeste fabrieksmedewerkers mee te maken zullen krijgen. Hoe dan ook, beter het zekere voor het onzekere nemen en juist wel altijd die veiligheidsprotocollen volgen. Het is een beetje zoals autorijden, één keer die riem niet omdoen, en je zult net zien dat je een ongeluk krijgt.

Blootstelling aan schadelijke chemicaliën en stoffen kan leiden tot ademhalingsproblemen, huidirritatie en oogletsel, en soms erger, dus die beschermende kleding, handschoenen, mondmaskers en veiligheidsbrillen (en vaak ook helmen om een andere reden) liggen er niet voor niets. Let daarbij op het juiste gebruik van PBM’s, het zijn vaak disposables met een beperkte levensduur en ze beschermen lang niet voor alles. Hoe ze te gebruiken, staat op de doos en in de handleiding, maar het gaat erom dit ook in de werkpraktijk door te voeren. Zo gaat, afhankelijk van de kwaliteit van een handschoen, een schadelijk stof er met een kwartier doorheen, of pas na een uur of langer. Dit geldt ook voor bijvoorbeeld actieve koolstoffilters in maskers: wat filteren ze weg? En ook die zijn op een gegeven moment verzadigd. Dan beschermen ze niet meer.

De veilige opslag van chemicaliën is ook een topic. Het gaat hier nog te vaak mis. De verkeerde opslagsystemen worden gebruikt, verkeerde stoffen staan bij elkaar en er is onvoldoende onderhoud aan het opslagsysteem. Lastig? Zeker. Des te meer reden om nog eens goed met de QSHE-manager de veiligheidsprocedures te doorlopen in je bedrijf en de kennis van medewerkers te evalueren. Trouwens, op termijn zal veiligheid, net als het werken volgens ISO bij kwaliteitsbewaking, zo geprotocolleerd zijn dat niets meer vrijblijvend is. Ik denk dat dat een goede ontwikkeling is. Even niet veilig werken is er dan niet meer bij. Dat is veiliger voor iedereen. ●

Vincent Hentzepeter, hoofdredacteur

Dealgenreactormethorizontalebuizen blijktdemeestefficiëntetechniek.

Algen zijn te gebruiken als waterzuiveraar, biobrandstof, chemiebouwsteen en plantaardig voedsel. Na ruim tien jaar pionieren is duidelijk welke productietechniek het efficiëntst is. Tijd om op te schalen naar industrieschaal. Fluids Processing bezocht het AlgaePARC 2.0 van de WUR.

AlgaePARC gebruikt een fototrofe techniek. De algen groeien met zon- of kunstlicht. Dit is duurzamer dan het heterotrofe proces met fermentatie op suikers waaraan vooral de voedingsindustrie werkt.

Microalgen (0,001-0,05 mm groot) zijn interessant voor toepassing in voeding, als pigmenten en als biomassa. Enkele tientallen soorten worden al voor commerciële eiwitproductie gebruikt. Naast proteïnen bevatten algen ook het hele palet aan aminozuren en omegavetzuren (3, 6 en 9), wat de voedingswaarde flink verhoogt. Algen bevatten ook pigmenten die als kleurstof in voedingsmiddelen toegepast kunnen worden. Daarnaast zijn algen een bron van een groot volume aan biomassa op een klein landbouwareaal.

Lees het artikel op pagina 12 e.v.

FluidsProcessingiseenuitgavevan ProcesMediabv Verschijnt 6 x per jaar.

Redactieadres Proces Media

Marktplein 2

1421 AC Uithoorn

+31 (0)297 22 3462 redactie@fluidsprocessing.nl

Hoofdredactie

Vincent Hentzepeter

+31 (0)6 2059 2436 vincent@procesmedia.nl

08 LUCHTTECHNIEK

ENERGIEZUINIGE INDUSTRIËLE BLOWERS VOOR LUCHT- EN GASTRANSPORT

Industriële blowers zijn vaak grootverbruikers van energie, zeker als ze 24/7 draaien, zoals bij waterzuiveringsinstallaties. Energie besparen kan door de blowertechniek te optimaliseren, per toepassing het meest geschikte blowerprincipe te kiezen en de meest energie-efficiënte elektromotoren toe te passen.

12 ALGENKWEEK

ALGENREACTOR KLAAR VOOR OPSCHALING NAAR INDUSTRIËLE PRODUCTIE

Algen zijn te gebruiken als waterzuiveraar, biobrandstof, chemiebouwsteen en, interessants, plantaardig voedsel. Na ruim tien jaar pionieren zijn de kansrijke technieken voor industriële productie in beeld. Nu de opschaling nog. Fluids Processing neemt een kijkje bij AlgaePARC 2.0..

16 NIVEAUMETING

HOOGFREQUENTE RADARSENSOREN MAKEN NIVEAUMETING BETROUWBAARDER

In reactoren verstoren roerwerken, koelleidingen en opspattende vloeistof het radarsignaal voor niveaumetingen. De nieuwste generatie hoogfrequente radarsensoren kan deze verstoringen er grotendeels uitfilteren. Kemira haalt daarmee een betrouwbaarheid van 96%.

26 DRINKWATER

KIWA BEPROEFT DRINKWATERGERELATEERDE

PRODUCTEN

De Kiwa-vestiging in Rijswijk beproeft sanitaire producten die in contact komen met drinkwater, zoals vlinderkleppen en afsluiters, maar ook kranen, wc-potten en watermeters, met oog op certificering. Aan de hand van de beoordelingsrichtlijnen wordt bekeken of ze voldoen aan alle eisen voor functionaliteit en veiligheid. Als ze de testen met goed gevolg doorstaan, komen ze in aanmerking voor het Kiwa Water Mark..

Eindredactie Mischa Hoyinck mischa@procesmedia.nl

Vormgeving Frizzon bv, Arnhem

Metmedewerkingvan: Pieter van den Brand, Hans van Eerden Druk Veldhuis Media, Meppel

Sales Erik ten Haaf +31 (0)297 22 3462 +31 (0)6 1003 1781 erik@procesmedia.nl

Debbie van den Dool en Marion van Sinderen +31 (0)316 22 7155 sales@procesmedia.nl

(Foto: Marco Vellinga)

07

18

Abonnementen abo@procesmedia.nl

+31 (0)297 22 3462

Abonnementsprijs2023

Voor de Benelux: € 140 (excl. 9% btw).

Overig buitenland: op aanvraag.

Losse nummers: op aanvraag.

Er geldt een opzegtermijn van een maand voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Uitsluitend schriftelijke opzeggingen worden geaccepteerd.

30 Marktnieuws

31 Agenda

Uitgever: Proces Media bv, 1421 AC Uithoorn © 2023, Proces Media bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever.

ISSN: 1874-7914

© Proces Media bv

DUURZAAM KANTOOR OP EIGEN WATERSTOF

HYGRO, systeemintegrator van energiewinning met waterstof, heeft onlangs zijn nieuwe kantoor ‘Titaan’ in Den Haag betrokken. Het bedrijf wil het kantorencomplex zelfvoorzienend maken door gebruik te maken van waterstof die is opgewekt met zonnecellen. Het energiesysteem maakt waterstof met elektrolyse – splitsing

van waterstof in waterstof en zuurstof. De waterstof wordt opgeslagen in drukvaten en bij elektriciteits- of warmtevraag omgezet in stroom met behulp van een brandstofcel. Het overschot aan energie kan mogelijk worden teruggeleverd aan het elektriciteitsnet. Het kantoorpand Titaan wordt daarmee het eerste kantoor

dat voorziet in zijn eigen energie door middel van waterstof. Onder het project valt ook de ontwikkeling van een testopstelling voor waterstofproductie met elektrolyse om het proces te optimaliseren. Het energieopslagsysteem heeft voordelen: het kan seizoensvoorraden aanleggen, noodstroomvermogen bieden en een

oplossing zijn voor gebouwen met onvoldoende netaansluiting. HYGRO Technology en Huygens Engineers werken samen met Unknown Group aan de realisatie van dit project. Titaan is onderdeel van Unknown Spaces, een businessunit van Unknown Group die infrastructuur biedt voor groeiende bedrijven.

(advertentie)

THE POPUP FAMILY POPS UP, CLEANS, DISAPPEARS

• Flush-mounted installation

• Pops up only for cleaning

• Perfect for confined spaces

de branchevereniging voor de chemische sector, lanceert het project ‘Omgevingsveiligheid en scenario’s gevaarlijke stoffen tankwagens’

PROJECT VEILIG LADEN EN LOSSEN GEVAARSTOFFEN

VNCW, de branchevereniging voor de chemische sector, lanceert het project ‘Omgevingsveiligheid en scenario’s gevaarlijke stoffen tankwagens’ ter verbetering van de veiligheid bij het laden en lossen van gevaarlijke stoffen in tankwagens. Het project, mede mogelijk gemaakt door de overheid via de SVO-regeling, richt zich op het identificeren van potentiële scenario’s, het uitvoeren van een juridische toetsing en het ontwikkelen van noodscenario’s. Een veelvoorkomend probleem is dat tankwagenchauffeurs vaak alleen moeten werken zonder aanwezigheid van een operator. Dit kan leiden tot verwarring en het gebruik van verkeer-

de lospunten. Het niet machtig zijn van de taal is ook een risico. Het project wil deze uitdagingen aanpakken en de benodigde handelingen en procedures vastleggen. Als gereedschappen biedt het project onder andere een video, een praktijkgerichte E-learning, een Best Practice en informatieve leaflets, gericht op de ontvangende partijen van gevaarlijke stoffen. Zo kunnen verbeteringen in de processen worden doorgevoerd en de veiligheid in de gehele keten versterkt worden. Het project zal zich behalve op de chemie ook richten op andere sectoren die gevaarlijke stoffen in tankwagens laden en lossen.

VNCW,

Het Titaan-gebouw van Hygro vanuit de lucht en vanbinnen. (Beeld: Hygro)

RONDE TAFEL DUURZAAMHEID

Voor iedereen die geïnteresseerd is in de haalbaarheid en praktische uitvoering van de energietransitie is er op 4 en 5 oktober een rondetafel discussie over duurzame keuzes in de procesindustrie. De discussie vindt beide dagen plaats tussen 11:00 – 12:00 in het beurstheater in Rotterdam Ahoy tijdens de vakbeurzen Solids Rotterdam, Pumps & Valves en het op meet- en regeltechniek gerichte M+R. Een en ander valt onder de vlag van de Rotterdam Processing Week, van 2-6 oktober. Met de ronde tafel wordt aangesloten op een van de thema’s tijdens deze beurs-tweedaagse: ‘Duurzaamheid’. Proces Media heeft in samenwerking voor een interac-

tieve discussieopzet gekozen om de energietransitie technisch tastbaar te maken, dit onder auspiciën van Vincent Hentzepeter, hoofdredacteur van de titels Solids Processing en Fluids Processing. De opzet in een notendop: duurzaamheid in de praktijk, gericht op zuinige machines die minder energie gebruiken; slimmer en duurzamer machineontwerp; machinebehoud door goed onderhoud voor een verlengde levensduur en oplossingen voor einde leven installaties/reserveonderdelen.

Meer info over de vakbeurzen op www.solidsrotterdam.nl, www.pumpsvalves.nl, www.mrprocessing.nl.

VEERVEILIGHEIDSRICHTLIJNEN COLUMN

Veerveiligheidsrichtlijnen zijn cruciaal om te garanderen dat drukapparatuur veilig wordt ontworpen, gefabriceerd en onderhouden. Onder drukapparatuur vallen drukvaten, installatieleidingen, veiligheidsappendages en andere onder druk staande appendages. Hoewel de richtlijnen per land, normen en maatvoeringen verschillen, zijn er belangrijke regels.

Laat ik beginnen met de Europese richtlijn voor drukapparatuur, de PED. De Pressure Equipment Directive 97/23/EG is van toepassing op drukapparatuur waarvan de maximaal toelaatbare druk hoger is dan 0,5 bar. Fabrikanten van veerveiligheden zijn verantwoordelijk voor de CE-markering, maar als importeur zien wij erop toe dat buitenlandse fabrikanten de richtlijnen volgen.

Daarnaast zijn er de standaarden die het American Petroleum Institute (API) ontwikkelt voor de olie- en gasindustrie en petrochemische industrie. De API 526-standaard voor flanged steel pressure relief valves (veerveiligheden) omvat onder andere capaciteit per uitstroomopening, in- en uitlaat nominale maten, afmetingen van center to face, maximale ingestelde druk, maximale tegendruk, materiaal voor carrosserie, veer en behuizing, druk- en temperatuurgrenzen en afstelring. Bedrijven die de API-standaard hanteren, zijn merkonafhankelijk en alle geproduceerde veerveiligheden zijn onderling uitwisselbaar.

Een derde set regels is afkomstig van de American Society of Mechanical Engineers (ASME). ASME ontwikkelt regels voor het ontwerp, fabricage, installatie, inspectie, onderhoud en gebruik van ketels, drukvaten en nucleaire componenten. De ASME Boiler and Pressure Vessel Code (BPVC) bevat normen voor materialen, las- en hardsoldeerprocedures en -kwalificaties, niet-destructief onderzoek en nucleaire inspectie tijdens gebruik. Er zijn drie verschillende stempels, de ASME I, ASME VIII en ASME III, voor respectievelijk stoomboilers in energiecentrales, drukvaten en nucleaire applicaties. Belangrijke verschillen tussen de API en ASME betreffen met name de doorlaatopeningen en afmetingen van de flens.

De eerste ronde tafel duurzaamheid tijdens de beurseditie van 2021. (Foto: Foodnote)

OPENING TECHHUB BLUEAPP

UAntwerpen en partners hebben een innovatiehub geopend op het bedrijventerrein Blue Gate Antwerp. Doel van deze BlueApp hub is de Antwerpse regio te profileren als dé plek voor duurzame chemie. Met steun van Port of Antwerp-Bruges, stad Antwerpen,

UAntwerpen en partners hebben de innovatiehub BlueApp geopend op het bedrijventerrein Blue Gate Antwerp. (Foto: UAntwerpen)

provincie Antwerpen en essenscia –de Belgische federatie van de chemische industrie en life sciences – wil BlueApp een duurzame chemie-hub worden, die onderzoekers en bedrijven bij elkaar brengt en een ecosysteem creëert om klimaatverandering

Veerveiligheden zijn essentieel om de veiligheid te garanderen in drukapparatuur. Door de juiste richtlijnen en standaarden te volgen, kunnen we ervoor zorgen dat de apparatuur waarmee mensen werken of waar ze in de buurt van komen, veilig en betrouwbaar is. Zo kunnen we de risico’s op ongevallen tot een minimum beperken.

Volgende keer behandel ik de richtlijnen van het DIN (Deutsches Institut für Normung).

Rob Hoogvorst

Specialist veerveiligheden bij Hitma

en energietransitie aan te pakken. BlueApp richt zich op vier domeinen, waaronder waterhergebruik, recyclage van kool- en stikstof, waterstofopslag en -distributie, en luchtzuivering. De investering van € 20 miljoen in BlueApp moet technologieontwikkeling op tal van vlakken aanjagen

met faciliteiten zoals pilothallen, laboratoria en gemeenschappelijke services. Enkele bedrijven zijn al actief in BlueApp, waaronder Oxylum, D-CRBN en binnenkort de Franse scale-up Fairbrics. De innovatiehub zal in 2024 naar verwachting 100 tot 150 mensen huisvesten.

ENERGIEZUINIGE INDUSTRIËLE BLOWERS VOOR LUCHT- EN GASTRANSPORT

Industriële blowers zijn vaak grootverbruikers van energie, zeker als ze 24/7 draaien, zoals bij waterzuiveringsinstallaties. Energie besparen kan door de blowertechniek te optimaliseren, per toepassing het meest geschikte blowerprincipe te kiezen en de meest energie-efficiënte elektromotoren toe te passen.

Industriële blowers zijn rond 1860 in de VS ontwikkeld door de firma Roots. Deze lobbenpompen voor gastransport bij lage overdruk en hoge debieten staan nog steeds bekend als Rootsblowers. Ze werken met twee assen (rotoren), elk voorzien van twee lobben, die tegen elkaar in draaien om het gas door verdringing in het pomphuis van de blower te verplaatsen. In Europa pikte de Aerzener Maschinenfabrik al snel het principe op.

DRAAIZUIGERBLOWERS

In de loop der jaren heeft Aerzen, fabrikant van blowers en compressoren, met tal van innovaties de Rootsblowers verder ontwikkeld tot draaizuigerblowers die energie-efficiënt en olievrij functioneren. Deze Delta Blowers zijn er in uiteenlopende uitvoeringen voor debieten van 30 tot 100.000 m3/h. Een speciale techniek voor pulsatievermindering zorgt voor een lage geluidsproductie en ef-

fectieve trillingsreductie; hiervoor zijn ook speciale uitvoeringen met drielobbige rotoren ontwikkeld. Voor geforceerd transport bij extreme onderdruk zijn er onderdruktrappen en vacuümpompen; deze zijn voorzien van voorinlaat-koeling om continue werking zonder oververhittingsproblemen mogelijk te maken. Transport van bijvoorbeeld biogassen is mogelijk met speciale explosieveilige draaizuigerblowers.

Container met drie turboblowers in aanbouw bij Aerzen Nederland in Duiven. Aerzen levert deze kostenbesparende plug & play oplossingen, zodat er niet een apart blowergebouw ingericht hoeft te worden.

TURBOBLOWERS

De lagers in draaizuigerblowers zijn vet- of oliegesmeerd. Dat betekent dat regelmatig onderhoud nodig is om de smering in stand te houden. Een alternatief is de blower te voorzien van een automatisch smeersysteem, maar ook dat zal uiteindelijk onderhoud vergen. Voor toepassingen die continu draaien en daarom zoveel mogelijk onderhoudsvrij moeten zijn, is de Aerzen Turbo ontwikkeld. Deze turboblower is luchtgelagerd, waardoor geen vet of olie nodig is voor smering van de lagers, en kan tot 50.000 toeren per minuut halen De nieuwste versie is voorzien van luchtspleetlagers met een dubbele coating van teflon en grafiet; hiermee is een levensduur van meer dan 80.000 bedrijfsuren haalbaar. De turboblowers zijn compacte systemen, bij uitstek geschikt voor toepassingen waar een kleine footprint – ter grootte van een Europallet – gewenst is.

SCHROEFBLOWERS

Met dank aan de luchtlagering zijn turboblowers energiezuiniger dan conventionele draaizuigerblowers. Maar energiebesparing valt ook te behalen met het draaizuigerprincipe, in de vorm van een schroefblower, die een draaizuigerblower en een schroefcompressor in zich verenigt. Dit hybride systeem (Delta Hybrid) combineert de mogelijkheden en voordelen van beide technieken en kan zowel onderdruk als overdruk leveren. Een schroefblower heeft een groter regelbereik

dan een turboblower, die vooral geschikt is voor continue operatie rond een optimaal werkpunt dat met slimme regeltechniek wordt ingesteld.

WATERZUIVERINGSINSTALLATIES

Een efficiënte toepassing van blowertechniek is te vinden bij waterzuiveringsinstallaties, vertelt salesengineer Ben van Maanen. Daar worden waterbassins belucht om bacteriën te laten groeien die organische verontreinigingen kunnen afbreken. “Blowers zijn hier verreweg de grootste energieverbruikers. Het proces loopt namelijk 24/7 door en dat onder min of meer constante druk. Daarom zijn turboblowers hiervoor zeer geschikt. We hebben in Nederland bij diverse rioolwaterzuiveringsinstallaties al projecten gedaan met turboblowers.”

‘Door variabele toepassing van de verschillende blowertechnologieën kunnen waterzuiveringsinstallaties tot 30% energie besparen’

Ben van Maanen, salesengineer bij Aerzen Nederland.

Automatisch smeersysteem, voor vermindering van handmatig onderhoud.

Besmetting? Bacteriegroei?

Salmonella? Lysteria?

Biofilm? Fouling?

Beilby layer?

Reinigbaarheid?

Zwartverkleuring?

Corrosie? Pitting?

Aankleven? Aanbakken?

Verstopping? Aanladen?

Geurbederf? Smaakbederf?

Rouging? Oxidatie? Roest?

COMPLETE BLOWEROPLOSSING

Mocht een groter regelbereik incidenteel toch nodig zijn, dan kan het optie zijn om er naast een turboblower een schroefblower bij te zetten. Tot slot kan een relatief goedkope, maar minder energiezuinige draaizuigerblower als back-up dienen, schetst Van Maanen de mogelijkheden. “Zo kunnen we een complete, betrouwbare en maximaal beschikbare oplossing voor bijvoorbeeld een waterzuiveringsinstallatie leveren”. Een dergelijke complete bloweroplossing bouwt Aerzen desgewenst samen in een container, inclusief de elektronica en alle leidingen. “Die container kunnen we dan plug & play installeren, zodat de klant er niet een apart blowergebouw voor hoeft in te richten. Zo kunnen kosten worden bespaard.”

ENERGIEZUINIGE MACHINES EN ELEKTROMOTOREN

Over mogelijke besparingen gesproken, een belangrijke kostenpost is – zeker bij de huidige energieprijzen – het energieverbruik. De elektromotoren van de blowers hebben daarom over de jaren heen een steeds hogere energieclassificatie gekregen, volgens de Europese Ecodesign

Aerzen: Duits concern met Nederlands specialisme

De Aerzener Maschinenfabrik bouwt sinds 1864 machines voor het verplaatsen en comprimeren van lucht en andere gassen. In anderhalve eeuw is het bedrijf uitgegroeid tot een Europese marktleider voor energie-efficiënte blowers en schroefcompressoren. De systemen verzorgen proces-, perslucht-, vacuüm, koel- en klimaattechniek in sectoren als mijnbouw, staalproductie, halfgeleiderfabricage, drinkwaterbereiding, afvalwaterzuivering, petrochemie, food, bouw, transport en scheepvaart. Concrete toepassingen lopen uiteen van beluchting van waterbassins en vermindering van de stromingsweerstand van schepen met luchtbellen tot gastransport en pneumatisch transport van stortgoederen.

Het hoofdkantoor is gevestigd in Aerzen (bij Hannover) en de productie, met onder meer een eigen gieterij, vindt grotendeels plaats in Duitsland. Wereldwijd heeft het concern nu zo’n 2.500 medewerkers en meer dan 50 dochterondernemingen. In 1978 ging Aerzen Nederland van start als derde buitenlandse dochteronderneming. Het bedrijf in Duiven telt inmiddels zo’n 40 medewerkers en heeft bij Nederlandse klanten (ook in het buitenland) een installed base van 10.000 machines opgebouwd.

Aerzen Nederland neemt binnen het concern een bijzondere plek in. Het is de enige Aerzen-onderneming die met eigen engineering en machinebouw complete, klantspecifieke machines levert gebaseerd op blower- en compressorsystemen van Aerzen. Dat zijn er tegenwoordig zo’n honderd per jaar, voor externe klanten en zusterondernemingen. Aerzen Nederland voegt waarde toe aan een compressor of blower door er bijvoorbeeld een frequentieregelaar, droger of koeler aan toe te voegen. Zijn een of meer klanten tevreden met de combinatie, dan kan de Aerzen-groep de special in haar programma opnemen als standaard. Desgewenst wordt in Duiven een complete installatie in een container gebouwd. In 1987 werd hier Aerzen Special Products opgericht, dat naast de containeroplossingen ook kleinere producten zoals olie-afscheiders fabriceert.

richtlijn voor elektromotoren. Tegenwoordig is IE3 standaard, terwijl vanaf 1 juli IE4 verplicht is voor vermogens vanaf 75 kW en Aerzen in zijn turboblowers ook al IE5 permanente-magneetmotoren toepast. Onder de noemer Performance3 biedt Aerzen klanten een afwegingskader – op basis van technische specificaties en total cost of ownership – voor de keuze tussen de drie blowertypen met bijbehorende elektromotoren. Van Maanen: “Door de verschillende technologieën variabel toe te passen, kunnen bijvoorbeeld afvalwaterbehandelingsinstallaties tot 30% energie besparen.”

VOORSPELLEND ONDERHOUD

Een andere kostenpost is onderhoud. Alle blowers kunnen worden voorzien van sensoren die data leveren waarmee het onderhoud voorspellend kan worden gemaakt, vervolgt Van Maanen. “We meten bijvoorbeeld de druk in een luchtfilter. Loopt die druk op, dan wijst dat op vervuiling. Dit betekent dat het filter binnenkort moet worden vervangen. Ook kunnen we trillingen meten om problemen met de lagering vroegtijdig te detecteren. Desgewenst verzorgen we real-time monitoring van de installaties van de klant.” Alles om de blowers maximaal te laten draaien. ●

Aerzen Turbo blower, opengewerkt.

ALGENREACTOR KLAAR VOOR

OPSCHALING NAAR INDUSTRIËLE PRODUCTIE

Algen zijn te gebruiken als waterzuiveraar, biobrandstof, chemiebouwsteen en, interessants, plantaardig voedsel. Na ruim tien jaar pionieren zijn de kansrijke technieken voor industriële productie in beeld. Nu de opschaling nog. Fluids

Processing neemt een kijkje bij AlgaePARC 2.0.

Hoogleraar bioprocestechnologie René Wijffels gaat voorop naar de kassen van AlgaePARC. De proeffabriek in het Gelderse Bennekom dicht bij de campus van Wageningen Universiteit & Re-

search herbergt twee manshoge rijen met een uitgestrekt netwerk van horizontale buizen, waar een donkergroene vloeistof doorheen walst. De algenreactor bevat authentiek zeewater (1.700

liter). In de transparante glazen buizen stroomt de Nannochloropsis rond. “Een zoutwateralg”, legt Wijffels uit, “die volop vetzuren bevat die je uit kunt persen tot olie. Een ideaal alternatief voor palm- en visolie.” Op de grond, enkele meters voor de fotobioreactor, staat de voorkweekreactor. De doeken op de reactor (inhoud: 300 liter) ogen wat primitief, maar moeten voorkomen dat de jonge alg aan een te hoge lichtintensiteit wordt blootgesteld. Licht is het belangrijkste aspect voor de alg, doceert Wijffels. Voor het groeiproces van de alg (in chemietaal ‘fotosynthese’) zijn naast licht alleen nog CO₂ en stikstof en fosfaat als voedingsstoffen nodig. “We gebruiken daar in onze reactor gewoon kunstmest voor”, zegt Wijffels.

PIONIEREN MET ALGENPRODUCTIE

Het huidige AlgaePARC is versie 2.0. Bij de start in 2011 lag de nadruk op onderzoek naar de verschillende productietechnieken die zich aandienden. Buiten werden open algenbassins en gesloten reactorsystemen beproefd, met horizontale en verticale buizen. “We wilden zoveel mogelijk technieken het hele jaar door testen. We waren echt aan het pionieren”, zegt Wijffels. “Inzicht in het energie-, water- en CO₂-verbruik en de brede milieuvoetafdruk was cruciaal. Het rendement en de kosten van technieken zijn bepalend voor het verdere succes.” Sinds 2019 vindt het onderzoek alleen nog binnen in het kassencomplex plaats. “De meest efficiënte techniek qua energie-input en productievolume hebben we in beeld”, wijst Wijffels naar de algenreactor met zijn horizontale buizenstelsel. “Ook de juiste dikte van de buizen hebben we in de smiezen. Deze dunne buizen presteren het beste. Zo realiseer je het grootste oppervlak en vangen de algen het meeste licht.”

STARTUPS

Subsidies vanuit de overheid en de EU maken het mogelijk de proeffabriek binnenkort uit te breiden. Het doel is jonge mkb-bedrijven van de faciliteiten van AlgaePARC te laten profiteren om hun ideeën te testen, zonder dat ze zelf in infrastructuur hoeven te investeren. De bedrijven Algreen (kweek- en verwerkingstechnieken) en FUMI (eiwitextractie) zijn al van de partij, maar het aantal deelnemende startups zal snel groeien, verwacht Wijffels.

Hoogleraar bioprocestechnologie René Wijffels.

‘De meest efficiënte techniek hebben we in beeld: dunne horizontale buizen presteren het beste’

Algenkweek: oogst

De opgekweekte algen worden geoogst als ze op het top van hun voedingswaarde zitten. Het water wordt afgescheiden en de resterende algenpasta wordt ontwaterd. Op AlgaePARC worden bioraffinage en extractie beproefd, om interessante componenten te winnen, zoals eiwitten en pigmenten. De volgende stappen staan in het verwerkingsproces centraal:

1. Ontwateren van de waterige algenslurry met centrifuge of decanter (AlgaePARC gebruikt een decanter).

2. ‘Kraken’ van de celstructuur van de alg; aanvankelijk werd in AlgaePARC een kogelmolen ingezet, een nogal destructieve techniek die de celwand met grof geweld kapot beukt. Nieuw is de inzet van een homogenisator, een minder heftig apparaat dat de celwand met fijne waterstralen onder hoge druk in een centrifugaal krachtenveld stuk maakt. De componenten (eiwitten, olie, pigmenten) zijn dan makkelijker te winnen dan na de behandeling in de kogelmolen.

3. Extractie of fasescheiding: processtap waarin de olie en de eiwitten met oplosmiddelen worden gescheiden en afgevangen. Het scheiden van de eiwitten gebeurt met membraanfiltratie.

4. Droogstap waarin het product tot poeder vermalen wordt of tot korrels wordt geëxtrudeerd.

“Vanwege hun hoge gehalte aan eiwitten en olie staan algen steeds scherper op het netvlies van de levensmiddelenindustrie, die nu omziet naar duurzame plantaardige alternatieven. Eromheen zie je een nieuw ecosysteem van techbedrijven en toeleveranciers ontstaan.”

OLIE, EIWITTEN, PIGMENTEN

Naast uitbreiding van de algenreactoren wordt de proeffabriek verrijkt met technologie voor de verwerking en extractie van de algen voor het winnen

‘De technologie is beschikbaar; de enige bottleneck is de schaal’

De algenreactor met horizontale buizen heeft zich bewezen als de meest efficiënte techniek.

De voorkweekreactor in AlgaePARC; de doeken moeten voorkomen dat de jonge alg aan een te hoge lichtintensiteit wordt blootgesteld (Foto: Marco Vellinga).

van olie, eiwitten en pigmenten. In een hoek van de proeffabriek staat een decanter voor de eerste ontwatering van de algenmassa. In een doos verderop is recent een homogenisator afgeleverd. Dit

Microalgen kweken voor voeding, pigmenten, biomassa

1. Er zijn wel 200.000 soorten algen, die allemaal sterk verschillen in voorkomen, groeivormen en eigenschappen. Het zeewier op het strand en aan de kust zijn macroalgen. Microalgen zijn tussen de 0,001 en 0,05 mm groot. Enkele tientallen algensoorten worden voor commerciële doeleinden gekweekt, zoals Chlorella en Spirulina. Bij deze twee bekende soorten gaat het vooral om het winnen van eiwitten (proteïnen).

2. Het onderscheidende van algen is dat ze naast eiwitten het hele palet aan aminozuren en omega-vetzuren (3, 6 en 9) bevatten, wat de voedingswaarde flink verhoogt. Algen zijn zowel geschikt in humane voeding (neem de ‘algenburger’) als in veevoer. Gedroogd is de alg populair in voedingssupplementen.

3. Microalgen bevatten pigmenten, bijvoorbeeld het roodgekleurde astaxanthine en een blauwe kleurstof uit de spirulina-alg die al in voedingsproducten wordt toegepast.

4. Potentie om in korte tijd veel meer biomassa te produceren dan elke andere biomassasoort, op een klein landbouwareaal.

5. AlgaePARC gebruikt een fototrofe techniek die de alg doet groeien met zon- of kunstlicht. Daarnaast bestaat een heterotrofe proces met fermentatie. De alg groeit dan op suikers. De voedingsindustrie is hier druk mee, want ze heeft veel ervaring met dit soort processen. De toepassing van (riet)suiker maakt het product minder duurzaam dan de algenkweek op licht. Opschalen van het fermentatieproces is de grote uitdaging om het product betaalbaar te maken. Het omega 3-product uit fermentatieprocessen wordt al wel in zalmvoer gebruikt.

apparaat is bedoeld om de celstructuur van de alg te ontmantelen om de begeerde olie en eiwitten te kunnen oogsten. Daar komen later membraan- en extractiesystemen bij voor het winnen van respec-

30

tievelijk eiwitten en olie. “Er zijn nu verschillende leveranciers wereldwijd die reactoren bouwen. Tien jaar geleden was er nog helemaal niets”, vertelt Wijffels. “De technologie voor het verwerken en oogsten van de ingrediënten is eveneens beschikbaar. De enige bottleneck is de schaal. Dankzij de doorontwikkeling van de technologie ligt de kostprijs nu rond de 30 euro per kilo droge stof. We hebben berekend dat als je algen op een oppervlak van honderd hectare produceert, de prijs naar zo’n drie euro de kilo gaat. Zaak is nu de partijen te vinden die in de opschaling van technieken willen investeren.” De groene kleur, veroorzaakt door chlorofyl in de alg, leek een obstakel maar is dat allang niet meer, geeft Wijffels aan. “Met de ontwikkelde technieken is het mogelijk het chlorofylgehalte te verlagen en witte of gele eiwitten te winnen. Het eiwit is in feite al kleurloos, maar het chlorofyl is geen obstakel meer.” ●

‘De kostprijs ligt nu rond

euro per kilo droge

stof. Bij een productie op

100 ha zakt dat naar zo’n

3 euro per kilo’

Enkele producten van de algenkweek op een rij, van geëxtrudeerde korrels tot vermalen poeders en pigmenten (Foto: Marco Vellinga).

HOOGFREQUENTE RADARSENSOREN BETROUWBAARDER

De Vegapuls 6X niveaumeter (geel) gemonteerd op een reactor bij Kemira.

MAKEN NIVEAUMETING

In reactoren verstoren roerwerken, koelleidingen en opspattende vloeistof het radarsignaal voor niveaumetingen. De nieuwste generatie hoogfrequente radarsensoren kan deze verstoringen er grotendeels uitfilteren. Kemira haalt daarmee een betrouwbaarheid van 96%.

Kemira produceert in de Botlek onder meer speciale vloeistoffen voor de olie- en gasindustrie. In de grote reactoren is betrouwbaar meten van het vloeistofniveau een uitdaging, vertelt Gerrit Verweel, maintenance supervisor voor de elektrotechnische instrumentatie. Hij is verantwoordelijk voor de storingsdienst, preventief onderhoud, inclusief werkvoorbereiding en planning, en het aanpakken van reliability items.

VERSTORING NIVEAUMETING

Eén specifieke reactor zorgde voor de nodige hoofdbrekens. De verschillende vloeistoffen die met roerwerken worden gemengd en de koelleidingen in de reactor zorgden voor verstoringen van het radarsignaal. “Die konden we er nog wel uitfilteren, maar als het niveau in de reactor steeg en een roerwerkblad in de vloeistof verdween dan spetterde de vloeistof alle kanten op. Dat gaf ook weer stoorsignalen. We moesten voor lief nemen dat de niveaumeter voor minder dan 90% van de tijd betrouwbaar was.”

HOGERE RADARFREQUENTIE

Tot VEGA, specialist in niveau-, schakel- en drukmeettechnieken, zich aandiende. Het bedrijf, in Nederland gevestigd in Amersfoort, levert sensoren, verzorgt de inregeling en biedt service. Het was de eerste leverancier die de industriële radarfrequentie verhoogde naar 80 GHz, in de Vegapuls 64 sensoren. De hogere zendfrequentie in combinatie met intelligente software laat de radar beter door verstoringen heen kijken. Verweel: “We zagen meteen verbetering. Het radarsignaal was beter te filteren, waardoor we bijvoorbeeld de ‘splash’ eruit konden halen.”

RADARSIGNAAL-VLOEISTOF MATCH

De betrouwbaarheid van de niveaumeting ging naar boven de 90% en daar was Kemira blij mee. Het werkte echter nog niet helemaal probleemloos. “Dat had te maken met ons product. Het radarsignaal matchte niet goed met de eigenschappen van de vloeistof. We probeerden de sensor telkens zo goed mogelijk af te stellen en namen het verder voor lief, want het was al een goede verbetering.” Maar toen vorig jaar een nieuwe, verbeterde generatie radarsensoren werd aangekondigd, hield Verweel zich meteen aanbevolen.

MEEST BETROUWBARE OOIT

De nieuwe Vegapuls 6X is vergelijkbaar met de vorige generatie radarsensoren, met bijvoorbeeld dezelfde radarfrequentie van 80 GHz, maar heeft meer functies en het grootste dynamische bereik. Volgens de leverancier is de inregeling eenvoudiger, de meetnauwkeurigheid hoger en het resultaat nog meer onafhankelijk van de procescondities. Verweel kan het bevestigen. “We zitten nu op een betrouwbaarheid van 96%. Daarmee zijn we bij deze reactor in de loop der jaren van een totaal onbetrouwbare niveaumeting naar de meest betrouwbare ooit gegaan. Ik hoor geen klachten meer bij de productieafdeling.”

GEEN ONNODIGE ACTIES

De verbetering is onder meer te merken bij het schoonmaken van de reactor nadat die helemaal is geleegd. “De oude sensor was daarna van slag, er zat in het signaal een mismatch met het correcte niveau. Dat zien we bij de nieuwste niveaumeter veel minder.” Een betrouwbaarheid van 100% zal wel nooit haalbaar zijn, weet Verweel. “Maar we hebben bij een verstoring van het meetsignaal in ieder geval niet meer de vervelende pieken die aangaven dat de reactor helemaal vol zou zitten. Dan ging er in de besturing een alarm af en werden er acties in gang gezet die achteraf helemaal niet nodig bleken. De huidige 96% is een mooie vooruitgang.”

LEVENSDUUR

De oudere sensoren hebben over het algemeen een lange levensduur en het vervangen van die

grote systemen is een hele klus. Daarom heeft Kemira nog niet in alle reactoren en opslagtanks de nieuwe hoogfrequente sensoren geplaatst. Maar moet er nu een niveaumeter worden vervangen, dan komt er een Vegapuls 6X in. “We zijn natuurlijk benieuwd naar hun levensduur.” Blijkbaar is daar vertrouwen in, want Kemira heeft die inmiddels op voorraad gelegd.

EENVOUDIG TE INSTALLEREN

Uiteindelijk is het de bedoeling alle oude sensoren te vervangen door het nieuwste model, meldt Verweel tot slot. “Installatie doen we zoveel mogelijk in eigen beheer.. VEGA heeft ooit een korte instructie gegeven voor de Vegapuls 64 en sindsdien kunnen we het zelf. Qua ergonomie zijn de VEGA-sensoren een enorme stap vooruit. Ze zijn veel kleiner dan de oudere level sensors die we nog in bedrijf hebben, ook van andere merken. Daardoor zijn ze eenvoudig te installeren.” ●

‘We zijn van een totaal onbetrouwbare niveaumeting naar de meest betrouwbare ooit gegaan’

Gerrit Verweel, maintenance supervisor bij Kemira.

FLUIDS PROCESSING WORLD

EINDHOVEN, NEDERLAND

Nog 25 jaar tekort aan tech-personeel

Nederland kampt tot minstens 2050 met een gebrek aan talent, zo concludeert hoogleraar Arbeidsmarkt Ton Wilthagen van de Universiteit van Tilburg in de recent uitgebrachte documentaire ‘The Talent Game’. Extra internationale kenniswerkers, langere werkweken en meer zij-instromers gaan volgens hem de schaarste niet oplossen. Wel verwacht hij dat een hogere participatie van vrouwen in technische beroepen de druk op de arbeidsmarkt kan verlichten. Recent onderzoek van McKinsey toont eveneens aan dat Europa vrouwen moet aantrekken en behouden in de tech-industrie om technologisch concurrerend te blijven en te kunnen blijven innoveren. Naast de inzet van vrouwen, ziet Withagen potentie in kunstmatige intelligentie om de arbeidsproductiviteit te verhogen. De documentaire geeft een kijkje achter de schermen bij techbedrijven als ASML, SMART Photonics en Axelera AI. De Brainport-regio, met Eindhoven als middelpunt, staat de komende 10 jaar voor een tekort van 70.000 technische en IT-professionals. ‘The Talent Game’ is te bekijken op het YouTube-kanaal van High Tech Campus Eindhoven: https://youtu.be/am0w2ke4a04 ●

DINANT, BELGIË

CO 2-vrije cementproductie

Air Liquide en Holcim starten een project om de cementproductie in België volledig koolstofvrij te maken. Holcims nieuwe cementfabriek in België, momenteel in ontwikkeling, zal gebruik maken van Air Liquide’s CO₂-afvangtechnologie ‘Cryocap’. Er is een aanvraag ingediend bij het Europees Innovatiefonds om de financiering rond te krijgen. De nieuwe cementfabriek zal een bestaande vervangen en door het afvangen van emissies de CO₂-uitstoot jaarlijks met 1,1 miljoen ton terugdringen. De samenwerking maakt deel uit van het investeringsprogramma GO4Zero van Holcim om in 2030 geen kooldioxide meer uit te stoten. Met de Air Liquide-technologie wordt 95% van de CO₂-uitstoot afgevangen en gezuiverd. De opgevangen CO₂ zal via de AntwerpC1 CO₂-Export Hub vloeibaar gemaakt worden en op schepen geladen voor transport naar een permanente en veilige opslagplaats op zee. ●

GELEEN, NEDERLAND

Onderzoekscentrum voor buizen

SABIC heeft in Geleen het European Pipe Innovation Center geopend. De faciliteit biedt ontwikkel-, test-, sampling- en validatiemogelijkheden op maat voor buismaterialen. Doel is te komen tot een intensievere samenwerking met Europese buizenfabrikanten. Daarnaast wil het bedrijf een betere ondersteuning bieden aan klanten wereldwijd. De locatie biedt testmogelijkheden en extrusieapparatuur voor kleine batches en er kan geëxperimenteerd worden met de opschaling van buizen van polyolefinen. Het onderzoekscentrum wordt geïntegreerd in het bestaande T&I ecosysteem van SABIC Technology Center Geleen en de nabijgelegen Brightlands Chemelot Campus. ●

DORTMUND, DUITSLAND

Sneller drankenverpakkingen wisselen

Het toevoeren van drankenverpakkingen en het kiezen van de juiste verpakkingsgrootte op de Innopack Advanced serie en de Innopal PB palletiseersystemen van KHS kan nu ook met robotgroepering. Hierdoor verloopt de overstap naar nieuwe formaten veel sneller en eenvoudiger dan bij handmatige formaatwijzigingen. Dit kan tot wel 30 minuten besparen. De automatiseringsoplossing voorkomt productiefouten en de bediening wordt simpeler, er hoeft minder ingesteld te worden. Hiermee wordt de drankenindustrie een oplossing geboden voor het steeds groter wordende aantal verpakkingsformaten dat verwerkt moet worden. Dit vraagt van bottelaars dat ze sneller reageren op omstellingen in het verpakkingsproces, de aanpassing van primaire en secundaire verpakkingen mag dus niet te veel tijd kosten. ●

HANNOVER, DUITSLAND

Geautomatiseerde kweekreactoren voor biomassa

Festo presenteerde tijdens de Hannover Messe 2023 de BionicCellFactory voor het grootschalig, efficiënt, en met zo min mogelijk grondstoffen kweken van biomassa met behulp van automatiseringstechnologie van Festo. Binnen dit bioproces grijpt alles op elkaar in. Algen worden gekweekt, de groei gemonitord, ze worden geoogst en verder verwerkt tot verschillende componenten. De chloroplastcellen van algen zijn in staat om via fotosynthese koolstofdioxide en water om te zetten in zuurstof en chemische energiebronnen – lees: waardevolle organische stoffen. Dankzij de schaalbare automatiseringstechnologie wordt het mogelijk biomassa in een gesloten cyclus effectief en zuinig te produceren. Daarmee wordt een groen alternatief geboden voor petrochemisch grondstoffen, waarvan de productie gepaard gaat met een enorme CO₂-uitstoot en bijkomende emissies in het afvalstadium. Bij inzet van algen wordt dit een volledig gesloten cirkel. De aldus verkregen biomassa is inzetbaar in sectoren als de chemie, voeding en farmacie. ●

INGOLSTADT, DUITSLAND 140 jaar in de regel- en afsluitkranen

AKEN, DUITSLAND

Groen licht voor 6G in de industrie

De ontwikkeling en uitrol van het 6G-netwerk voor de industrie komt in een stroomversnelling, nu de EU ruim € 13 miljoen uittrekt voor de technologieontwikkeling rond het 6G-netwerk. Dit blijkt uit een bericht van het Fraunhofer Institute for Production Technology IPT, gevestigd in Aken, dat het ambitieuze EU-onderzoeksproject ‘TARGET-X’ coördineert. TARGET-X richt zich op de automobielindustrie, de bouw, de energiesectoren en productiebedrijven. Terwijl 5G mobiele technologie langzaamaan zijn weg vindt naar het grote publiek, gaat het onderzoek en de ontwikkeling voor de industrie op een hogere versnelling draaien. Bedrijven konden al meedoen aan het testen van nieuwe technologieën voor 5G en nu ook voor de opvolger 6G. De aanvragen worden binnenkort in behandeling genomen. Het interdisciplinaire consortium TARGET-X bestaat uit bedrijven en onderzoeksinstellingen op het gebied van communicatietechnologie, elektrotechniek, werktuigbouwkunde, civiele techniek en informatietechnologie. De aanmeldingen voor de eerste ronde, gericht op de verdere ontwikkeling van bestaande technologieën en de prestatietest, zijn open van mei tot juli 2023. De projecten starten in januari 2024. Aanmelden voor een tweede ronde voor het valideren van de nieuw ontwikkelde technologieën en de effectiviteit kan van november 2023 tot januari 2024. Deze projecten lopen van augustus 2024 tot april 2025. ●

Schubert & Salzer Groep, specialist in regel- en afsluitkranen, viert zijn 140-jarig bestaan. Het bedrijf werd opgericht door de jonge slotenmakers Carl Schubert en Bruno Salzer, die destijds begonnen met de productie van kousenbreimachines. Al snel breidde het assortiment zich uit naar kassa’s, fietsen en kleppen. Tegenwoordig heeft de groep wereldwijd ongeveer 350 werknemers. Het jubileum wordt ook aangegrepen om stil te staan bij het milieubeleid van de onderneming, een belangrijke pijler onder de productontwikkeling. Zo werd de glijschijfklep ontwikkeld die energiebesparing mogelijk maakt. Ter gelegenheid van het jubileumjaar is de productiefaciliteit in Ingolstadt voor het eerst klimaatneutraal. De emissies die er zijn worden gecompenseerd met klimaatcertificaten. Voornemen is vanaf nu de CO₂-uitstoot systematisch te meten en verminderen. ●

Synergie in roestvaststaal

Hygiëne en reiniging zijn belangrijke aspecten binnen de voedingsmiddelenindustrie.

Heleon Group biedt een compleet programma aan toekomstgerichte, efficiënte en proceszekere reinigingscomponenten. Plus de bijhorende kennis over toepassingen.

Heleon Group helpt u om de beste oplossing voor uw reinigingstaken te formuleren en heeft daarvoor een breed scala aan producten ter beschikking.

Roestvaststalen buizen en fittingen - sanitaire koppelingen - afsluiters - slangen - filters en andere armaturen voor de voedingsmiddelen-

Newsline Newsline

Uitgave 2 | 2023

Kunnen we wel zonder brandstoffen?

We zitten er middenin, de overgang naar een klimaatneutraal energiesysteem waarbij geen CO2 vrijkomt.

Als je door de stad loopt zie je overal zonnepanelen op de daken, als huiseigenaar kun je deze energie zelf gebruiken of terugleveren aan de netbeheerder. Sommige accu’s van auto’s kunnen zelfs al via de oplaadpoort, een koffieapparaat van stroom voorzien.

Wie had ooit gedacht dat we door alle duurzame oplossingen meer energie opwekken, dan het elektriciteitsnet kan terugnemen. Waar een zonnige dag en een flinke wind al niet aan bijdragen… Het blijft echter lastig om elektriciteit in grote hoeveelheden voor langere tijd op te slaan.

Kunnen we eigenlijk wel zonder brandstoffen? Denk aan de hoge temperatuur processen in

de industrie. Als je dit wilt elektrificeren, moet zowel het productieproces als de infrastructuur worden aangepast. Energiebronnen zoals aardgas, aardolie en steenkool zijn nodig voor de productie van warmte en elektriciteit en als grondstof, zoals voor plastic of kunstmest.

CO2-arme brandstoffen zijn nog schaars. Goede alternatieven zijn in opmars. Zo wordt biomassa wel gezien als hernieuwbaar. Bij de verbranding van biomassa komt CO2 vrij, maar planten en bomen nemen deze hoeveelheid CO2 tijdens de groei weer op.

Waterstof is geen energiebron maar een energiedrager. Het wordt gemaakt door omzetting vanuit een energiebron, zoals via elektrolyse van water met behulp van elektriciteit, oftewel groene waterstof.

Op termijn dragen deze oplossingen zeker bij aan de vermindering van de CO2 uitstoot. Fossiele energiebronnen kunnen wel worden ingezet, maar dan moet de bij verbranding vrijkomende CO2 wel worden afgevangen en opgeslagen.

In deze Newsline bespreken we bestaande innovatieve oplossingen voor de energiebranche.

OPTISONIC 7300 Biogas

De 2-straals ultrasone flowmeter geschikt voor meting van biogas met een hoog CO2gehalte en kleine hoeveelheden andere media zoals H2S, stikstof, koolwaterstoffen of condensatiewater. De corrosiebestendige titanium transducers zorgen voor een sterk ultrasoon signaal in het gas.

Highlights:

• Betrouwbare meting van droog en nat biogas

• Meting van methaangehalte

• Geïntegreerde volumeflowberekening met optionele druksensor

• Ongevoelig voor corrosieve componenten in gas zoals H2S

• Brede meetrange, vanaf 0 flow; hoog nauwkeurig vanaf 1 m/s

• Ex-goedkeuring voor zone 1

Highlights

OPTISONIC 4400 (UFM 530HT)

• Ultrasone flowmeter voor vloeistoffen met hoge temperatuur (tot 500 °C)

• Brede keuze aan materialen, afmetingen en drukklasse

OPTISONIC 3400

• Ultrasone flowmeter voor vloeistoffen (standaard procesflowmeter)

• Temperatuurrange -200…+250 °C

OPTISONIC 8300

• Ultrasone flowmeter voor hoge temperatuur gas en stoom

• Temperatuur tot 540 °C; drukken tot 200 bar

Meting van condensaat-, voedingswateren stoomflow in aardgasgestookte warmtekrachtcentrale

• Volledig stoomcircuit voorzien van nieuwe generatie ultrasone stoomflowmeters

• Nauwkeurige meting van volumeflow ook bij instabiele flow, hoge drukken en temperaturen

• Goed alternatief voor DP flowmeting door robuust ontwerp, simpele installatie en werking

NEM is wereldwijd actief op het gebied van energieopwekking. Een van de kernactiviteiten is de engineering en het leveren van gasturbines voorzien van Heat Recovery Steam Generators (HRSG).

Voor een onlangs in Nederland gebouwde 1300 MW op aardgasgestookte STEG-centrale met 3 gasturbines, leverde de NEM 3 HRSG’s. In een HRSG wordt de energie van uitlaatgas van de gasturbines gebruikt om stoom te genereren, waarmee 3 stoomturbine-generatoren worden aangedreven. Het ontwerp is gebaseerd op natuurlijke circulatie met drie druk niveaus (HP/IP/LP) en een brander/ Re-Heater(RH) systeem.

Om de installatie perfect te kunnen gebruiken onder verschillende belastingen is een nauwkeurige flowmeting van spraywater cruciaal.

Highlights

Meetsystemen voor ijkwaardige meting

• Inclusief flowmeetsystemen, controlekasten, bemonsterings- en analysesystemen met uitgebreide bewakingsen validatiesoftware

ALTOSONIC V12

• Ultrasone flowmeter voor custody transfer meting van gassen

• CT: OIML R137 (class 0.5), MI-002, AGA9 etc

SUMMIT 8800

• Flowcomputer voor ijkwaardige metingen

IJkwaardige flowmeting voor brandstofgassysteem

• Flowmeetoplossing voor de gastoevoer van flexibele gas- en stoomturbine units (CCGT).

• Brandstofgas-skids voorzien van gekalibreerde meetsecties en flowcomputers

• Onderhoudsvrije werking en langdurige stabiele, herhaalbare flowmeting met ultrasone gasmeters

• Complete flow oplossing uit één bron: van engineering, instrumentatie, flowberekening tot certificering en inbedrijfstelling

Combined cycle gas turbine (CCGT) centrales zijn schoon, zeer efficiënt en dankzij hun flexibele belasting onmisbaar voor het stabiliseren van elektriciteitsnetten, die met hernieuwbare energie gevoed worden. De elektriciteitsleverancier wilde een complete aardgas flowoplossing als onderdeel van zijn gehele brandstofgassysteem, om de nauwkeurigheid en de beschikbaarheid van de installatie te verhogen en het onderhoud te verminderen. De oplossing moest zowel voldoen aan de lokale AGA 9 kalibratievoorschriften als aan de voorschriften van de netbeheerder.

Lees meer

Lees meer

Biomassa-installatie voorzien van procesinstrumentatie voor verrekening van stoomhoeveelheden

• Voldoen aan alle metrologische eisen voor subsidies en terugleveringstarieven overeenkomstig de Wet warmtekrachtkoppeling

• Herleidbaar gekalibreerde meterstanden voor nauwkeurige berekening van thermische energie

• Volledige levering uit één hand – van instrumentatie tot documentatie tot kalibratie en inbedrijfstelling

Stork Thermeq, een toonaangevende wereldwijde leverancier van oplossingen voor stoomopwekking en warmteterugwinning in industriële installaties, kreeg de opdracht een nieuwe warmtekrachtkoppelingsinstallatie op biomassa te bouwen. De warmtekrachtcentrale zal duurzaam geproduceerde warmte en elektriciteit aan de bedrijven op het industrieterrein leveren en zal via het stadsverwarmingsnet ook huishoudens in de stad Arnhem van warmte voorzien.

Stork Thermeq had voor verschillende meetpunten instrumenten nodig voor de procescontrole, verrekening en verificatie. Bijzondere aandacht ging uit naar stoommetingen. De meettechniek moest nauwkeurig zijn volgens de ISO 5167-norm en slechts een laag restdrukverlies genereren.

Meting van hoeveelheid stoom voor de interne energiebalans

• Meting van flow, temperatuur en stoomdruk

• Herberekening van de stoommassa naar

energie

• Uitvoer van warmteverbruik naar een energiemonitoringssysteem

Een groot chemieconcern exploiteert een eigen stoomnetwerk, waaruit de afzonderlijke bedrijfsonderdelen stoom aftappen. Het bedrijf heeft een monitoringssysteem geïnstalleerd voor de registratie en verrekening van het stoom- en energieverbruik.

Voor het meten van de stoom die in een administratief gebouw binnenkomt, moet er een systeem worden opgezet. De stoom stroomt langs het meetpunt door een geïsoleerde DN 150 leiding, met 10 t/u bij een druk van 4,5 bar en een temperatuur van 156 °C. De dichtheid is 2,92 kg/m3. Het warmteverbruik zou moeten worden doorgegeven aan het monitoringssysteem en bovendien moet de gemeten stoommassa worden omgezet in energie, bijv. kWh.

Highlights

Venturi-nozzle

• Ontworpen primair element volgens norm (ISO 5167)

• Voor zeer nauwkeurige debietmeting bij gering restdrukverlies, met een zeer groot meetbereik door het toepassen van twee deltaP sensoren

OPTIBAR DP 7060

• Krachtige DP-transmitter met geïntegreerde leidingdrukmeting

• Voor geavanceerde flowmeting in combinatie met primaire elementen

OPTISONIC 3400

• Ultrasone flowmeter voor voedingswater en andere vloeistoffen

OPTITEMP TRA-S34

• RTD temperatuurmeter voor gebruik in bestaande thermowells.

Highlights OPTISWIRL 4070 C

• 2-draads vortex flowmeter voor de meting van gassen, dampen en vloeistoffen

• Geïntegreerde druk- en temperatuurcompensatie en omzetting in energie

• Geschikt voor vochtige gassen, bijv. verzadigde stoom

• Hoge precisie en langdurige stabiliteit

• Procestemperatuur -40 °C .... 240 °C

• Onderhoudsvrij

Lees meer

Lees meer

OPTIBAR eDP: Niveau-, drukverschil- en dichtheidsmeting

zonder capillaire leidingen

• Elektronische drukverschilmeting voor niveaumeting in open en gesloten vaten

• Kostenefficiënt ontwerp en installatie: kleinere procesaansluitingen, elektronische signaalkabels in plaats van met olie gevulde capillairen • Bluetooth communicatie, metalen of keramische membranen, diverse procesaansluitingen, communicatiemogelijkheden en industrie specifieke goedkeuringen

"Met de OPTIBAR 5060 eDP breidt KROHNE de OPTIBAR-familie uit met een elektronische Delta P meting (eDP elektronische drukverschilversie). Met de focus op niveau-, dichtheids- en Delta P metingen in gesloten vaten en op dichtheid gecorrigeerde niveaumeting in open tanks.

In vergelijking met klassieke DP-installaties met membraan dichtingen en capillairen, biedt OPTIBAR 5060 eDP een kostenefficiënte verbinding naar, of installatie op het vat: er zijn kleinere procesaansluitingen nodig en de verbinding tussen de aansluitingen wordt gerealiseerd via een signaalkabel (digitaal) in plaats van met olie gevulde capillairen. OPTIBAR 5060 eDP begint met G½ procesaansluitingen en maakt een maximale afstand van 25 m tussen de boven- en onderkant mogelijk. Dit bespaart kosten en installatie- en onderhoudstijd, vooral voor hoge vaten waarvoor lange capillairen nodig zijn.

Veel functies van de standaard OPTIBAR 5060 serie zijn beschikbaar voor de eDP versie, zoals optionele Bluetooth communicatie via smartphone of tablet (met OPTICHECK Pressure Mobile App). De druktransmitter kan worden uitgevoerd met metalen of keramische membranen, een groot aantal (hygiënische) procesaansluitingen, diverse communicatiemogelijkheden tot FF en ProfibusPA en behuizingsmaterialen van kunststof tot roestvrij staal.

De OPTIBAR 5060 eDP heeft ook een geïntegreerde statische drukmeting voor aanvullende procesinformatie. Daarnaast heeft de meter diverse industrie specifieke goedkeuringen en is SIL 2/3 gecertificeerd en op afstand te activeren via display, DTM of Bluetooth.

Ontmoet ons op de beurs

KROHNE neemt deel aan een groot aantal nationale en internationale beurzen. De belangrijkste evenementen voor onze Nederlandse klanten zijn:

• Maritime Industry, 23 – 25 mei 2023, Evenementenhal Gorinchem

• Pumps & Valves, 4 – 5 oktober 2023, Ahoy Rotterdam

• Energie in industrie, 6 – 9 november 2023, Rai Amsterdam

• Aquatech, 20 juni 2023, Van der Valk Vianen

• Europort, 7 – 10 november 2023, Ahoy, Rotterdam

De volledige internationale beursagenda vindt u op onze website www.krohne.com

Neem voor meer informatie contact op met:

KROHNE Nederland B.V.

Postbus 110

3300 AC DORDRECHT

Kerkeplaat 14

3313 LC Dordrecht

Nederland

Tel.: +31 (0)78 - 6306 200

e-mail: infonl@krohne.com

www.krohne.com

Profiteer van onze ervaring om uw succes te vergroten!

Ontdek de nieuwe generatie Schubert & Salzer pneumatische regelventielen met IO-Link klepstandsteller en leer meer over de toekomst van de ventieltechniek.

Schubert & Salzer - Uw Partner in de procesindustrie!

www.schubert-salzer.com

Beproeving als opstap naar certificering

KIWA BEPROEFT DRINKWATERGERELATEERDE PRODUCTEN

De Kiwa-vestiging in Rijswijk beproeft sanitaire producten die in contact komen met drinkwater, zoals vlinderkleppen en afsluiters, maar ook kranen, wc-potten en watermeters, met oog op certificering. Aan de hand van de beoordelingsrichtlijnen wordt bekeken of ze voldoen aan alle eisen voor functionaliteit en veiligheid. Als ze de testen met goed gevolg doorstaan, komen ze in aanmerking voor het Kiwa Water Mark.

Het ‘Drinkwaterlaboratorium’, zoals Kiwa dat intern noemt, bestaat uit een bovenverdieping met veel technische installaties om onder meer de werking van sanitaire kranen of stortbakken langdurig te beproeven en een kelder met alle

voorzieningen om de testopstellingen te laten draaien. Beneden is de plek waar bijvoorbeeld heet en koud water onder de juiste druk en gekalibreerde temperatuur wordt geproduceerd om boven conform de specificaties reproduceerbaar

te kunnen testen. Ook bevindt zich hier het ‘zwembad’, waarin de enorme hoeveelheden water na het beproeven worden opgevangen. Na zuivering wordt dit water opnieuw gebruikt. In dit lab is niet alles standaard; een gedeelte van de installaties

Teamleider Mitchell Burgwal (links) en zijn collega Labmanager Martijn van Beijeren (rechts) in Kiwa’s beproevingslab voor drinkwaterinstallaties.

is uniek in hun soort en ontworpen door de eigen technische dienst. De groep die het onderhoud van de apparatuur beheert, is wekelijks bezig om draaiende installaties ‘up and running’ te houden. Dit lab is een plek waar producenten van sanitaire installaties niet omheen kunnen. Geen beproeving? Geen certificering.

CERTIFICERING

“Die certificering is overigens niet onze taak” zeggen labmanager Martijn van Beijeren en zijn collega en teamleider Mitchell Burgwal die een rondgang langs de testopstellingen verzorgen.

“Dat doen onze collega’s, de certificatiedeskundigen. Wij leveren hiervoor de documentatie met testrapporten aan.” De focus in Rijswijk ligt op het reproduceerbaar beproeven van een breed scala aan producten die in contact komen met drinkwater, waaronder industriële accessoires, zoals vlinderkleppen en afsluiters, en huishoudelijke en professionele kranen, toiletvoorzieningen en watermeters. Het gaat om duurtesten met een looptijd van vaak weken tot maanden, vandaar dat gekozen is voor een hoge automatiseringsgraad. Vooraf aan elke test wordt gekeken of het te testen product of de accessoire heel is. Burgwal:

Voor het testen van tap en mengkranen – met de bekende draaiknop – is het voorgeschreven dat ze minimaal 200.000 keer open en dicht moeten kunnen zonder te lekken of falen.

“Op deze perstafel zit een wateraansluiting om te testen of het product voor en na de duurtesten lekvrij is. Eerst moet de lucht eruit, daarna oppompen naar de druk die de teststandaard is, en je ziet of het product lek is of niet.”

TAP- EN MENGKRANEN TESTEN

Voor het testen van tap- en mengkranen – met de bekende draaiknop – is het bijvoorbeeld voorgeschreven dat ze minimaal 200.000 keer open en dicht moeten. “Daarbij mag het mechanisme niet falen en mag er ook geen lekkage optreden”, beklemtoont Van Beijeren. Hij wijst op een van de kranen die continu aan en uit wordt gezet, met afwisselen koud en heet water. “Om de kraan extra op de proef te stellen, wordt hij om de 15 minuten blootgesteld aan 18°C en 65°C. Dat is allemaal exact voorgeschreven in de richtlijn en we moeten die temperaturen exact halen. De waterinstallaties in de kelder staan daar borg voor.” Volautomatisch of niet, zelfs als het aan- en uitzetten 24/7 om

‘Om de kraan extra op de proef te stellen, wordt hij om de 15 minuten blootgesteld aan 18°C en 65°C’

Of kranen het juiste volume afgeven voor hun toepassing wordt in een opstelling met flowmeters getest, waarbij water onder een druk van 3 bar door de leiding wordt geperst.

de paar seconden gebeurt, duurt het al snel een maand of 2 voor een test is afgerond. Naast tapkranen test het lab ook de levensduur van mechanisch instelbare mengkranen. “Die worden tijdens de duurtest 70.000 keer, bewegend over het gehele temperatuurbereik van de kraan, open en dicht gezet door de robot”, stelt Van Beijeren. Voor het testen van elektronisch geactiveerde kranen wordt een handbeweging gesimuleerd. “Een heen en weer gaande luchtcilinder activeert de sensor, die zet de klep open voor de watertoevoer. Je test hier het gehele product en net als bij de huishoudkranen 200.000 keer met afwisselend koud en heet water.”

THERMISCHE STABILITEIT

Thermostaatkranen test Kiwa op temperatuurstabiliteit. Ze mogen, ook als de druk plotseling wegvalt, geen grote temperatuurschommelingen vertonen, waardoor iemand zich tijdens het douchen zou kunnen verbranden. “We zetten hier op de warme en koude kant eenzelfde druk van 3 bar”, demonstreert Burgwal. “Dan gaan we aan de koude kant terug naar 2 bar om een drukverlies te simuleren, zoals dat op kan treden als iemand bijvoorbeeld een toilet doorspoelt. De thermostaatregeling moet deze plotse verandering in seconden reguleren met maximaal 2 graden temperatuurafwijking.” Met een temperatuuropnemer wordt bekeken of de bandbreedte bij 38°C testtemperatuur altijd gehaald wordt. “Hij moet ongeacht drukfluctuaties stabiel rond de 38°C blijven hangen.”

Wisselende temperaturen kunnen ook het materiaal waar wasbakken van gemaakt zijn aantasten. Hiervoor beschikt het lab over een testapparaat om thermisch cyclische testen uit te voeren. Burgwal: “Om de 90 seconden wordt een wasbak op één plek met heet water besproeid, en vervolgens 90 seconden met koud water. De vraag is blijft het materiaal van de wasbakken heel na 1.000 cycli. Op net zo’n manier testen we hoe flexibele slangen reageren op dit soort temperatuurwisselingen, dan hebben we het over 5.000 cycli. Al die tijd moet de flexibele slang heel blijven.”

VOLUMESTROOM KRANEN TESTEN

Of kranen het juiste volume afgeven voor hun doel test Kiwa in een opstelling waarbij water onder een druk van 3 bar door de leiding wordt geperst. Zowel de afgifte van warm als koud water wordt gemeten. Hoeveel water de kranen afgeven kan met ABB-flowmeters nauwkeurig worden vastgesteld. Zo wordt voorkomen dat als je een badkraan koopt er een pisstraaltje uitkomt en het vullen van een bad een eeuwigheid duurt. Burgwal: “Een badkamerkraan moet minimaal 20 liter per minuut afgeven. Van een spoelkeukenkraan verwacht je ook een forse straal. Of het volume binnen de normen valt, kunnen we met deze opstelling nagaan.”

Verder zitten er industriële installaties in het testprogramma. “We hebben hier aparte testopstellingen om kranen en dergelijke met een grote leidingdiameter te kunnen testen op doorstroomvolume, zoals deze testopstelling met doorsnede 200 mm.” Brandkranen voor op straat worden in Rijswijk ook getest conform de EU-norm voor ‘openingsmoment volumestroom’. “Dat wil zeggen dat de brandkraan door één persoon te openen moet zijn en uiteraard het verwachte volume moet afgeven.”

WATERMETERS BEPROEVEN

Watermeters test Kiwa ook, daar gaat het erom dat het doorstroomde volume nog goed gemeten wordt, legt Van Beijeren uit. “Waterleidingbedrijven nemen daartoe steekproefsgewijs watermeters bij huishoudens uit gebruik, nadat ze een zekere levensduur bereikt hebben. Of ze dan nog goed functioneren en langer meekunnen, kan getest worden door er bijvoorbeeld 500 liter water doorheen te spoelen. Hierbij is een vastgestelde afwijking van een paar procent toegestaan.” Valt de meting binnen de marge, dan kunnen de meters in een bepaalde wijk weer enige tijd mee.

TOILETTEN TESTEN

Over naar de toiletpotten-proefopstelling. Hier kan getest worden of een ‘grote boodschap’ netjes wordt doorgespoeld en of de waterstroom voldoende reikt om sporen rondom tot de voorgeschreven hoogte weg te spoelen. Burgwal gebruikt voor deze test nepdrollen, gemaakt van speciaal op feces gelijkend materiaal in een kunstdarm. Allemaal protocollair vastgelegd in testnormen. “Je staat er niet bij stil, maar wc-potten zijn overal in de EU qua afmetingen en werking gestandaardiseerd. Voor de test gebruik ik vier nepdrollen, waar een metalen sensor inzit, zodat ik via een sensor in het testapparaat kan meten hoeveel water er nodig is om ze door te trekken. In totaal gaat er 6 liter door, de eerste 3,5 liter moet de drollen doorspoelen, dan moet er nog 2,5 liter over zijn voor het naspoelen.”

Het doortrekken van toiletpapier wordt apart getest. “Doel van die test is het voorkomen van verstopping van de riolering. Hiervoor weeg ik 12 sheets papier af, dat is geen gewoon toiletpapier, maar gekalibreerd papier. Het wordt met 6 liter doorgespoeld en er mag uiteraard niets achterblijven.”

ZAAGSELTEST

Aan de hand van een zaagseltest kan Burgwal testen of de betreffende pot de juiste vorm heeft om ook resten bovenin weg te spoelen. “Met een

‘200.000 x is een veelgebruikt aantal cycli om te testen hoe lang dit soort installaties meegaat’

Het adequaat doortrekken van al het toiletpapier wordt getest met 12 sheets gekalibreerd (toilet)papier. Er wordt met 6 liter doorgespoeld en daarbij mag niets achterblijven.

stift geef ik de begrenzing aan volgens de normering. Dit onderzoek doen we voor de hele EU, de normen zijn overal gelijk, maar we hebben dit ook voor Australië en VS gedaan. Met deze zaagseltest kun je zien of het aanhangende zaagsel volledig wordt weggespoeld, in één oogopslag blijkt of toch wat achterblijft.” Tot slot is er ook een test om te bepalen of hangende toiletten wel zwaargewichten aankunnen. “Voor het testen van de sterkte hangen zetten we een static load van 400 kilo op de pot, een uur lang; dan mag ie niet breken.”

DUURPROEF STORTBAKKEN

Testen van de werking van de stortbakken duurt maanden, ze moeten namelijk minimaal 200.000 keer doorgetrokken kunnen worden en daarbij gaat het steeds om volumes van 6 liter. Constant klinkt bij deze opstelling het geluid van zich vullende en legende toiletbakken. Burgwal:

“200.000 x is een veelgebruikt aantal cycli om te testen hoe lang dit soort installaties meegaan. Bij stortbakken is dat aantal helemaal belangrijk, omdat je als ze kapotgaan er niet goed bij kunt, zeker als ze ingebouwd zijn. De test duurt als snel een aantal maanden.”

ZOUTSPRAY-KABINET

Het laboratorium is niet gespecialiseerd in materiaalonderzoek, wel wordt er in een zoutspraykabinet getest of chroomlagen en andere coating niet loslaten bij gebruik. Van Beijeren: “Dat kan door inwerking van bijvoorbeeld zouten, er mogen bij deze test geen spikkels op het materiaal ontstaan, noch contactcorrosie. Dit wordt zo’n 10 tot 14 dagen getest bij een in de norm vastgestelde zoutpercentage.”

water terugstromen de leiding in. “Dit is een test in verband met de hygiëne”, legt Burgwal uit. “Daarvoor belasten we de klep met water van twee kanten en daarna kijken of de veer en de rubbers het houden.” Zo test het lab ook de uitlaatklep van spoelmechanismen. In dagelijks gebruik wordt de klep vastgedrukt op een rubber, zodat de waterstroom stopt. “Dat moet 200.000 keer goed gaan zonder lekkage. Met die test ben je al snel 9 tot 13 weken zoet.”

ROBOTSTATIONS

KEERKLEPPEN TESTEN

Het lab telt enkele duurproefopstellingen voor het testen van de levenscyclus van kleppen. Zo worden er keerkleppen, zoals die onder andere in douchekoppen zitten, beproefd op deugdelijkheid. Wordt zo’n douchekop onder water gehouden in bijvoorbeeld een bad, dan mag er geen vervuild

Om piekbelastingen op te vangen beschikt het lab over vier werkstations met een robot. Die bieden de mogelijkheid het bovendeel van kogelkranen te testen, de hendel van een mengkraan; het omstelknopje voor douche naar bad; en de uitloop van de keukenkraan. Een van de beste investeringen de afgelopen jaren, besluit Van Beijeren. “Dit biedt voor ons echt een uitkomst. Niet omdat we er mensen mee besparen, wel vanwege de lead time verbetering. De robots zijn zo geprogrammeerd, dat de stations voldoen aan alle standaard eisen voor het testen voor deze normen. Ze geven ons de gewenste flexibiliteit in onze testprocessen, wanneer dat maar nodig is.” ●

‘Robots bieden uitkomst vanwege de lead time verbetering’

Bij grote drukte kan het lab vier werkstations de capaciteit opvoeren met voorgeprogrammeerde robots om het bovendeel van kogelkranen te testen, de hendel van een mengkraan; het omstelknopje voor douche naar bad; en de uitloop van de keukenkraan.

PULSARME MEMBRAANVLOEISTOFPOMPEN

KNF heeft een serie pulsarme membraanvloeistofpompen ontwikkeld. De pulsatie is vergelijkbaar met tandradpompen, maar met de traditionele voordelen van de membraanpomptechnologie, zoals zelf-aanzuigend, mag drooglopen, chemisch bestendig en lange levensduur. Bij de kleinere modellen worden de pulsarme kenmerken gerealiseerd door een geïntegreerde pulsatiedemper aan de in- en uitlaatzijde en bij de grotere modellen door toepassing van meerdere membranen. Een ander belangrijk kenmerk is de lineaire regeling van de flow. De nieuwe FP serie is goed lineair regelbaar tussen 10-100% van de nominale capaciteit. Verder is de pomp stabiel in situaties met tegendruk (tot 1 bar) en bij veranderingen van de viscositeit, zoals bijvoorbeeld van inkten die toegepast worden in industriële inkjetprinters. De

WATERSTOFOPLOSSINGEN

Pulsatie-arme pompen van KNF Verder.

pomp kan geleverd worden met verschillende membraan- en ventielmaterialen, zoals EPDM, PTFE en FFKM, om hem geschikt te maken voor verschillende vloeistoffen.

KNFVerder +31(0)30 677 9240

info@knf-verder.nl www.knf.com

JONGE TECHNICI VASTHOUDEN

Om jonge werknemers aan te trekken en vast te houden onderhoudt KSB nauwe banden met regionale opleidingscentra en creëert volop ruimte voor ontwikkeling. Een leuk team en aantrekkelijk werk doen de rest. KSB is een internationaal opererende producent van pompen, afsluiters en bijbehorende systemen voor industrie en gebouwentechniek, water- en afvalwaterbeheer, energietechniek en mijnbouw. Belangrijk voor stagiairs en werknemers is de ruimte voor ontwikkeling die het bedrijf biedt. Een mbo’er

Werktuigbouwkunde die als stagiair begon, werd gestimuleerd door te leren. Hij is nu bijna klaar met zijn hbo-studie en maakt als werknemer ook kennis met R&D in het buitenland. Twee andere mbo’ers waarde-

ren het werk bij KSB om de afwisseling en de nadruk op mechanica in plaats van elektronica. Een jonge buitendienstmonteur waardeert de afwisselende werkzaamheden en de open sfeer, terwijl een andere stagiair enthousiast is over het hoge niveau van de techniek waar hij mee werkt en het vertrouwen dat hij krijgt van het bedrijf. Dit enthousiasme werkt aanstekelijk: steeds meer jonge technici willen bij KSB komen werken.

Lees het hele artikel in Solids Processing nr.4 (verschijnt 26 september 2023).

KSB

+31 (0)20 407 9800

infonl@ksb.com www.ksb.nl

Op de World Hydrogen 2023 Summit & Exhibition in Rotterdam Ahoy presenteerde Emerson zijn meet-, regel-, software- en elektrische technologieën die geschikt zijn voor waterstof. Onder andere de Tescom 26-2000 serie hogedruk drukregelaars met zuiger voor waterstof dispensers. Deze drukregelaars hebben een gescheiden lekpoort met inlaatwaarden van 413-1034 bar / 6.000-15.000 psig. Een standaard 40-micron intern filter verhoogt de levensduur. De serie is verkrijgbaar in koepel-, veer- en luchtbelastingsversies en gaat goed samen met de Tescom ER5000 elektropneumatische regelaar. Ook te zien waren de Tescom VA en VG ventielen, die geschikt zijn voor gebruik

Asco pneumatische afsluiters.

in waterstoftankstations. Kenmerken van de luchtbediende kleppen zijn normaal open/normaal gesloten mogelijkheden, werkdrukken van 414, 690, en 1034 bar / 6.000, 10.000, en 15.000 psig, zeer lange levensduur, gereduceerde footprint en eenvoudig onderhoud zonder demontage. Emerson toonde ook Asco 290 pneumatisch bediende afsluiters. Dit zijn direct werkende klepafsluiters met doorstroom onder de zitting, geschikt voor diverse elektrolysetoepassingen en voor hoge temperaturen tot 250°C en SOEC-toepassingen. Daarnaast waren de TopWorx TV klepregelaars en klepstandbewakers te zien, geschikt voor gebruik in gevaarlijke omgevingen en gecertificeerd volgens IECEx, ATEX en UL. Het modulaire ontwerp van deze regelaars biedt diverse positiesensoren, geïntegreerde magneetventielen en busnetwerken.

Emerson +31 (0)70 413 6666 www.emerson.com/nl-nl

STOOMTRAJECTANALYSE

IVS Dosing Technology richt zich op stoomtoepassingen en optimalisatie. Het bedrijf analyseert bijvoorbeeld het stoomtraject in fabrieken. Hierbij wordt gekeken naar de stoomtoevoer, de kwaliteit en de temperatuur van de stoom. Zo kan tot wel 20% energie bespaard worden. Naast deze analyses biedt IVS ook een stoomtraining voor servicemonteurs. Cursisten leren over stoomgebruik, het stoomtraject, montage en inbedrijfstelling stoomdoseerunit, werking van condenspotten, reduceertoestellen en regelkleppen, en bespreken diverse praktijksituaties. Daarnaast levert IVS een intelligente stoomdoseerunit (capaciteit 130-2750 kg/h), waarmee de kwaliteit van de stoom gemonitord kan worden. De analyse van de verzamelde

Intelligente stoomdoseerunit van IVS.

data wordt gebruikt voor aanbevelingen over de optimalisatie van het stoomproces. Met de remote terminal unit kunnen verschillende stoomprocessen op diverse locaties met elkaar vergeleken worden.

IVSDosingTechnology

+31 (0)413 291 976

www.ivsdosingtechnology.com

KSB weet jonge technici aan zich te binden. Resultaat is een jong team dat ondersteund wordt door enkele ‘oude rotten’ in het vak.

Tescom ontluchtings-drukregelaar.

IN DE KOMENDE NUMMERS

● Fermentatie sleuteltechnologie voor de circulaire economie.

● Ronde tafel duurzaamheid: adviezen van experts over een kleinere klimaatvoetafdruk.

● Alles wat je moet weten voor een geslaagd bezoek aan de vakbeurs Pumps & Valves Rotterdam 2023.

De volgende uitgave van Fluids Processing verschijnt op 26 september 2023. Mis ‘m niet!

Voor meer cursussen en evenementen, zie http://www.fluidsprocessing.nl/ events

12juni2023

Hygiënischontwerpen:Principes

Utrecht

Dagcursus van Burggraaf & Partners over de basisprincipes voor voedselveilig produceren. Cursisten krijgen inzicht in de noodzaak van hygiënisch ontwerp, en leren niet-hygiënische situaties die kunnen leiden tot een (na)besmetting herkennen.

15,16en23juni2023

Hygiënischontwerpen

Utrecht

3-daagse cursus van Burggraaf & Partners over voedselveilig produceren met een nieuw te ontwerpen of bestaand apparaat of productielijn. Gericht op de samenwerking tussen machineontwerper en -gebruiker.

26-28September2023

Powtech Neurenberg (D)

RotterdamProcessingWeek2023

De najaarsvakbeurzen Solids, Pumps & Valves en M+R gaan verderonder de vlag van de Rotterdam Processing Week, meldt beursorganisator Easyfairs. De week wordt van 2 tot en met 6 oktober 2023 in Rotterdam Ahoy gehouden. Doel is een nieuw platform in Nederland te creëren, dat technologische ontwikkelingen, kennisopbouw- en uitwisseling aan elkaar knoopt en verbindt met de beroepsbeoefenaren. Binnen deze week vinden de vakbeurzen Solids, Pumps & Valves en M+R gelijktijdig op 4 en 5 oktober plaats. Het is de zevende keer dat deze beurzen in Rotterdam gehouden worden. De rest van de week staat vol activiteiten met focus op verduurzaming. Volgens Easyfairs staan de technologieën voor “schone energie, minder CO2 uitstoot, afval als grondstof gebruiken, restwarmte leveren en een hub zijn voor waterstof staan nog in de kinderschoenen en zijn te duur. Een bezoek aan de Rotterdam Processing Week geeft antwoord op de vraag hoe gewerkt kan worden aan een klimaatneutrale, circulaire én digitale asset voor zuiniger en efficiënter produceren.”

www.rotterdamprocessingweek.nl, www.solidsrotterdam.nl, www.pumpsvalves.nl, www.mrprocessing.nl.

Driedaagse megabeurs voor de hele procesindustrie. Interessant voor elk bedrijf dat gassen of vloeistoffen, poeder, granulaten of stortgoed verwerkt.

6-9november2023

Aquatech

Amsterdam

Internationale vakbeurs over proces-, drink- en afvalwater. Prima netwerkgelegenheid met naar verwachting meer dan 20.000 professionals uit de watersector.

28-30november2023

BrauBeviale

Neurenberg (D)

Grote vakbeurs voor de drankensector. Ooit begonnen als bierbeurs, bestrijkt de beurs inmiddels de hele drankenindustrie en de hele keten van grondstoffen tot productietechnologie en apparatuur, tot verpakking, accessoires en marketing.

NIVEAU SENSOREN

VOOR FLUIDS

OP BASIS VAN RADAR, VLOTTER, ULTRASOON, MAGNETOSTRICTIEF, HYDROSTATISCH, CAPACITIEF, TRILVORK

De najaarsvakbeurzen Solids, Pumps & Valves en M+R in 2021. (Foto: Foodnote)

Snel weer up and running.

Geen lange downtime. Door onze uitgebreide voorraad elektronische modules en specialistische reparatieservice bent u binnen no-time weer up en running. We helpen u bij het minimaliseren van storingen en het verlengen van de levensduur van bestaande elektronische modules.

UNIS Group #1 in Industriële Elektronica.

We bieden specialistische diensten zoals risicoanalyse, beheer reserveonderdelen, inventarisatie en evaluatie, on-site service, verkoop en reparatie van industriële elektronica.

CONDITION-BASED MAINTENANCE

Minder storingen op het spoor door slimme sensoren

ONDERHOUDSSERVICE

Klanten ontzorgen bij aandrijf- en besturingstechniek

SMART MAINTENANCE

Onderhoudsstrategieën testen in Smart Industry Fieldlabs

Kennis delen

36 CONDITION-BASED MAINTENANCE

CONDITIEGESTUURD ONDERHOUD VERMINDERT TREINSTORINGEN

Sensoren op treinen, rails, wissels en bovenleidingen zorgen ervoor dat spoorwegmaatschappijen hun onderhoud slimmer kunnen plannen, zodat er minder treinen uitvallen.

38 ONDERHOUDSSERVICE

TRENDS IN SERVICE ROND AANDRIJF- EN BESTURINGSTECHNIEK

Klanten verwachten steeds meer service van hun leverancier, ook in de aandrijftechniek en de besturingstechniek. Bosch Rexroth Nederland speelt daar vol op in, van digitalisering tot pick-up points. “Klanten willen ontzorgd worden.”

40 SMART MAINTENANCE

SMART INDUSTRY FIELDLABS VERKENNEN ONDERHOUDSSTRATEGIEËN

De digitalisering biedt tal van kansen om onderhoud efficiënter en effectiever te maken. Denk aan de inzet van condition monitoring om op te schuiven van correctief en preventief naar predictief en wellicht zelfs prescriptief onderhoud. Digitale technologie kan op allerlei manieren worden ingezet, van smart sensors tot 3D-printen, om de benodigde data te verzamelen en het onderhoud slimmer te organiseren. Diverse Smart Industry fieldlabs maken hier al werk van.

43 CIRCULAIR ONDERHOUD

‘CIRCULAIR ONDERHOUD’ MIKTE OP MINDER MATERIAALGEBRUIK

Partners in het Interreg-project ‘Circulair Onderhoud’ hebben tussen 2019 en 2022 samengewerkt aan het verkleinen van de materiaalvoetafdruk van de procesindustrie in ZuidNederland en Vlaanderen. Doel was het ontwikkelen van praktisch uitvoerbare en financieel haalbare oplossingen. Hoe goed is dat gelukt?

MaintenanceBeneluxiseenuitgavevanProcesMediabv Verschijnt 6 x per jaar.

Redactieadres

Proces Media

Marktplein 2

1421 AC Uithoorn

+31 (0)297 22 3462 redactie@maintenancebenelux.nl

Hoofdredactie

Vincent Hentzepeter

+31 (0)6 2059 2436 vincent@procesmedia.nl

Eindredactie

Mischa Hoyinck mischa@procesmedia.nl

Vormgeving Frizzon bv, Arnhem

Metmedewerkingvan:

Hans van Eerden

Druk

Veldhuis Media, Meppel

Sales

Erik ten Haaf

+31 (0)297 22 3462 +31 (0)6 1003 1781 erik@procesmedia.nl

Debbie van den Dool en Marion van Sinderen +31 (0)316 22 7155 sales@procesmedia.nl

Abonnementen abo@procesmedia.nl

+31 (0)297 22 3462

Abonnementsprijs2023

Voor de Benelux: € 140 (excl. 9% btw). Overig buitenland: op aanvraag.

Losse nummers: op aanvraag. Er geldt een opzegtermijn van een maand voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Uitsluitend schriftelijke opzeggingen worden geaccepteerd.

Uitgever: Proces Media bv, 1421 AC Uithoorn © 2023, Proces Media bv

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever.

ISSN: 2352-0027

CONDITIEGESTUURD ONDERHOUD VERMINDERT TREINSTORINGEN

Sensoren op treinen, rails, wissels en bovenleidingen zorgen ervoor dat spoorwegmaatschappijen hun onderhoud slimmer kunnen plannen, zodat er minder treinen uitvallen.

Door sensoren op treinen en spoorweginfrastructuur te plaatsen kunnen OV-bedrijven hun onderhoud beter plannen. De sensoren meten de belasting op componenten en verstrekken infor-

matie over de huidige staat. Het basisidee is dat de componenten dan alleen worden vervangen exact op het moment dat dat nodig is, in plaats van volgens rigide, door de fabrikant voorgeschre-

ven intervallen of zelfbedachte onderhoudsconcepten. “Treinen en spoorweginfrastructuur zijn zeer complexe systemen met immense onderhouds- en reparatiekosten”, zegt Markus Krippner, divisiemanager bij TÜV Rheinland InterTraffic.

“Normale servicebeurten en noodzakelijke reparaties moeten zo efficiënt mogelijk verlopen en zo min mogelijk stilstand veroorzaken. Technische storingen zouden eigenlijk helemaal niet voor moeten komen.”

Condition-based maintenance optimaliseert onderhoud van kritieke componenten in treinmaterieel en infrastructuur. (Foto: TÜV Rheinland)

BETROUWBAAR EN KOSTENVERLAGEND

CBM brengt technische betrouwbaarheid en kostenefficiëntie bij elkaar, iets dat de gebruikelijke starre onderhoudsplannen van spoorwegbedrijven zelden doen. Met sensor-ondersteunde concepten voor condition-based onderhoud brengt TÜV Rheinland de behoefte van spoorwegbedrijven aan flexibiliteit en efficiëntie bij elkaar. Continue monitoring maakt het mogelijk om technische storingen in een vroeg stadium te detecteren, uitval significant te verminderen en de beschikbaarheid van de vloot te verhogen. Daardoor wordt het voor spoorwegmaatschappijen veel makkelijker

om hun kerntaak te vervullen, namelijk punctueel rijden met zo min mogelijk uitval door technische storingen. Dit komt de klanttevredenheid uiteraard ten goede.

SENSOR-BASED CONDITION MONITORING

TÜV Rheinland ondersteunt spoorwegbedrijven al zo’n tien jaar met diensten en meettechnologie. “We hebben veel technische expertise in de conditiemonitoring van kritieke componenten in rollend materieel en infrastructuur. Voor ons is het een logische stap om de meetgegevens te vertalen naar flexibele, kostenbesparende

Conditiegestuurd onderhoud trein en spoor

• Continu monitoren van belangrijke componenten zorgt voor geoptimaliseerd onderhoud

• Vraaggestuurde onderhoudsintervallen maken starre onderhoudsschema’s overbodig

• Sensoren sturen benodigd onderhoud

• Vervanging en onderhoud van componenten alleen wanneer nodig

• Meer beschikbaarheid materieel en minder technische storingen

• Maatwerk met modulaire onderhoudsservicepakketten

onderhoudsconcepten voor onze klanten”, legt Markus Krippner uit. “Als je componenten continu bewaakt, kun je ze veilig gebruiken totdat ze hun onderhoudslimiet bereiken.” Een nulmeting in de overgangsfase laat zien dat treinen en infrastructuur met deze manier van onderhoud minstens zo betrouwbaar zijn als bij vaste onderhouds- en vervangingsintervallen volgens de specificaties van de fabrikant.

MODULAIR

TÜV Rheinland heeft gekozen voor een modulaire benadering. Dat betekent dat een OV-bedrijf zelf kan kijken welke van de aangeboden diensten het wil afnemen en een pakket kan samenstellen dat precies voldoet aan de specifieke eisen en behoeften van het bedrijf. Dit geldt voor alle componenten, van de initiële haalbaarheidsstudies over een mogelijke CBM-introductie tot conditiemonitoring, inclusief gegevensopslag, draadloze gegevensoverdracht en visualisatie van resultaten in automatisch gegenereerde rapporten of dashboards. ●

www.tuv.com

THE POPUP FAMILY POPS UP, CLEANS, DISAPPEARS

•

•

•

TRENDS IN SERVICE ROND AANDRIJFEN BESTURINGSTECHNIEK

Klanten verwachten steeds meer service van hun leverancier, ook in de aandrijftechniek en de besturingstechniek. Bosch Rexroth Nederland speelt daar vol op in, van digitalisering tot pick-up points. “Klanten willen ontzorgd worden.”

Bosch Rexroth Nederland in Boxtel is groot geworden met hydrauliek. Inmiddels is het bedrijf uitgegroeid tot allround specialist in aandrijftechniek en besturingstechniek voor uiteenlopende sectoren,

van infrastructuur en zware industrie tot offshore en food & packaging. Met 35 medewerkers verleent het bedrijf ook service. Dat zit in het DNA, aldus Jan Hein van den Broek, manager Sales

End-Users & Services. “Wij willen gewoon zorgen dat de klantapplicaties met onze spullen erin maximaal blijven presteren.” Ad Wolfs, manager Services NL, vult aan: “Als klanten bellen, willen onze mensen helpen en doen ze alles wat ze kunnen, binnen onze mogelijkheden en expertise.”

VOORSPELBAAR ONDERHOUD

Dat DNA verandert wel met de evolutie in serviceland, verklaart Van den Broek. “Zo krijgen wij meer vraag naar voorspelbaar onderhoud. Stilstand

Ad Wolfs (links) en Jan Hein van den Broek van Bosch Rexroth Nederland.

De CytroPac hydrauliekaggregaten zijn voorzien van geïntegreerde sensoren voor condition-based monitoring. De service-app van Bosch Rexroth geeft toegang tot productinformatie en -support.

voor gepland onderhoud is geen probleem, maar ongeplande stilstand door storing is dat wel. Daarom praten we met klanten over het compleet overnemen van hun onderhoud, om te zorgen voor maximale output en beschikbaarheid van hun machines of installaties. We zien een verschuiving in contractvormen, waarbij steeds meer verantwoordelijkheid bij ons komt te liggen.” Klanten willen ontzorgd worden, aldus Wolfs. “Dat betekent bijvoorbeeld dat een installatie die wij onderhouden niet 100% Bosch Rexroth hoeft te bevatten en dat we ook voor vreemd fabricaat onderhoud doen, ondersteund door onze partners.”

CONDITION-BASED MAINTENANCE

Voor voorspelbaar onderhoud biedt Bosch Rexroth condition-based oplossingen, meldt Van den Broek. “Op drie niveaus, te beginnen met alleen monitoring van installaties. Op het tweede niveaus, maintain, geven we al meer informatie over de status en het hoogste niveau is predictive, met voorspellingen over wanneer klantsystemen echt onderhoud nodig hebben. Hierover zijn we met klanten in gesprek. De data worden in Duitsland geanalyseerd en daarom via een beveiligde verbinding gedeeld. Daar hebben bedrijven nog wel moeite mee, merken we.” Maar de digitalisering onder deze oplossingen rukt wel op, weet Wolfs. “Klanten zijn zeer geïnteresseerd in tussenvormen.”

DIGITALISERING

Digitalisering helpt ook om de dienstverlening efficiënter in te richten. “Tien jaar geleden vlogen we bij problemen meteen naar een klant in het buitenland. Nu proberen we vanuit Boxtel met remote control mee te kijken om de lokale Bosch Rexroth-vestiging of de klant zelf het probleem te laten verhelpen.” Het maakt de inzet van field

service engineers veel efficiënter. Minder vliegen is nodig uit milieuoogpunt én vanwege de personeelsschaarste.

24-UURSBESCHIKBAARHEID

Wat betreft inzet van servicemensen hebben productiebedrijven steeds meer moeite 24-uursbeschikbaarheid te regelen, signaleert Van den Broek. “Daarom vragen ze ons de consignatiedienst in te vullen. Dat lukt, met wat kunst- en vliegwerk, en daar zijn we inmiddels redelijk uniek in.” Die 24-uursbeschikbaarheid biedt Bosch Rexroth ook via de service-app. Daarmee kunnen klanten de QR-code op een product scannen, voor toegang tot technische productinformatie en direct contact met Boxtel of de fabriek voor productsupport.

hun eigen specialisme en bedrijven in elektromechanische aandrijftechniek. Het streven is het CE-servicelandschap verder uit te breiden om een maximale dekking te realiseren binnen Nederland. Voordat een bedrijf zich CE-partner mag noemen, doorloopt het een certificeringstraject, vertelt Van den Broek. “Dat wordt afgesloten met een audit, die periodiek wordt herhaald om de kwaliteitsnormen maximaal te kunnen aanhouden. We hebben iemand in dienst die CE-partners begeleidt, evalueert en auditeert.”

DIGITAAL PASPOORT

Ad Wolfs, Bosch Rexroth

PICK-UP POINTS

Snelle service biedt Bosch Rexroth ook via pick-up points, waar klanten onderdelen voor reparatie kunnen aanbieden. Van den Broek: “Wij organiseren het complete logistiek traject achter het pick-up point voor alle reparaties. Daarbij bezorgen we het product binnen een afgesproken termijn terug, met ‘back to new’ garantie als van een nieuw product.”

SERVICEPARTNERS

Pick-up points bevinden zich bij de Certified Excellence (CE) servicepartners van Bosch Rexroth. Dat zijn er negen, hydrauliekbedrijven met elk

Bosch Rexroth wil alleen werken met specialisten die gecertificeerd zijn voor de activiteiten waar zij voor staan. Van den Broek wijst op het IndustrieID: “Een digitaal paspoort waarop alle trainingen en certificaten vermeld staan. Als wij een engineer sturen, vragen steeds meer bedrijven naar de bevestiging van diens competenties. Via de QR-code op het industrie-ID is dit geen probleem. Zo kunnen bedrijven alleen aantoonbaar gecertificeerde mensen veilig en competent aan hun dure applicaties laten werken.”

DUURZAAMHEID

Over competenties van de medewerkers gesproken, waar de oudere generatie vooral hydrauliekspecialisten telt, wordt van de jongere generatie meer mechatronica in brede zin gevraagd. Dit vanwege de elektromechanische actuatoren die meer en meer hydrauliek vervangen, omdat ze energie-efficiënter en schoner zijn. Duurzaamheid is een USP van Bosch Rexroth, zegt Wolfs, die lid is van een projectgroep duurzaamheid. “Wij maken daar veel werk van, in onze gebouwen, de field service en de producten voor klanten.” ●

www.boschrexroth.nl/service

‘Service zit in ons bedrijfs-DNA’

SMART INDUSTRY FIELDLABS VERKEN

Onderhoud in Smart Industry fieldlabs

Smart Industry wordt gedreven door de digitalisering. Denk aan ICT-ontwikkelingen als IoT (Internet of Things), 5G, blockchain, big data, AI (kunstmatige intelligentie) en quantumcomputers, nieuwe productietechnologieën als 3D-printen, en intelligente ‘assistenten’ zoals robots en drones. In navolging van het Duitse Industrie 4.0 kwam in ons land tien jaar geleden het Smart Industry initiatief van FME, KvK, TNO en het ministerie van Economische Zaken. Dit draait om de kansen die de voortschrijdende digitalisering biedt voor het innoveren van producten, processen en diensten/businessmodellen. Bedrijven en kennisinstellingen werken daar samen aan in fieldlabs. In deze praktijkomgevingen worden Smart Industry oplossingen ontwikkeld en leren mensen die toepassen. Inmiddels zijn er zo’n 50 Smart Industry fieldlabs. Zeker 8 fieldlabs zijn gerelateerd aan onderhoud. Meerdere zijn voortgekomen uit het World Class Maintenance netwerk. Die 8 zijn CAMPIONE (chemiebedrijven), CAMINO (infrastructuur), SAMEN (maak- en procesindustrie), Zephyros (offshore renewable energy), ACM3 (lichtgewicht metaal en composiet), DCMC (composieten), Smart Maintenance Techport (procesindustrie) en RAMLAB (zware machinebouw). Ze ontwikkelen oplossingen voor condition monitoring en data-analyse om het onderhoud 100% voorspelbaar te maken, en voor ‘smart maintenance’, het slimmer organiseren van onderhoud met bijvoorbeeld 3D-printen.

www.smartindustry.nl

www.tno.nl/nl/digitaal/smart-industry www.worldclassmaintenance.com

De digitalisering biedt tal van kansen om onderhoud efficiënter en effectiever te maken. Denk aan de inzet van condition monitoring om op te schuiven van correctief en preventief naar predictief en wellicht zelfs prescriptief onderhoud. Digitale technologie kan op allerlei manieren worden ingezet, van smart sensors tot 3D-printen, om de benodigde data te verzamelen en het onderhoud slimmer te organiseren. Diverse Smart Industry fieldlabs maken hier al werk van.

Onder invloed van de digitalisering is er sprake van een evolutie in de onderhoudsstrategieën voor industriële assets. Van oudsher was onderhoud correctief; men sprak van storingsonderhoud en ‘run to failure’: assets draaiden zonder onderhoud totdat ze in storing gingen. Correctief onderhoud was aan de voorkant goedkoop, maar aan de achterkant juist duur, vanwege de schade ten gevolge van een defect en vooral ook het productieverlies door de ongeplande stilstand. Preventief onderhoud kwam op om ongeplande stilstand te voorkomen. Dat werkte beter, maar was niet erg efficiënt. Zo kwam de preventieve vervanging van componenten – in intervallen gebaseerd op ervaringsdata of bedrijfstijd – meestal te vroeg en soms toch te laat.

PREDICTIEF ONDERHOUD

De kunst was om voor het onderhoud het juiste moment te voorspellen: niet te vroeg, maar zeker niet te laat. Daarvoor kwam condition monitoring in beeld. Denk aan parameters als elektriciteitsverbruik, temperatuur of druk die oplopen door slijtage of aan trillingen die naderend onheil aankondigen. Data-analyse met slimme algoritmes levert de benodigde voorspellingen. Dit voorspellend, of predictief, onderhoud is nu aan de orde van de dag in de industrie. Een nog geavanceerdere benadering – vooral nog toekomstmuziek – is prescriptief onderhoud. De analyses leveren dan niet alleen voorspellingen maar ook ‘recepten’ (‘prescripties’) voor het uitvoeren van het juiste onderhoud en uiteindelijk het vinden van oplossingen die de voorspelde storingen moeten voorkomen.

De gondel van fieldlab Zephyros voor onderzoek naar automatisering en robotisering van windmolenonderhoud. (Foto: World Class Maintenance)

CONDITION MONITORING

Predictief (en prescriptief) onderhoud van een asset draait grotendeels op data die worden verkregen met conditie-monitoring; men spreekt wel van condition-based maintenance. Deze data kunnen worden verkregen uit de besturing van de asset; denk aan een motorstroom die oploopt omdat de betreffende motor zwaarder gaat lopen door slijtage van bijvoorbeeld de lagers. De meeste data komen echter uit sensoren die zich op en in de asset bevinden.

SLIMME SENSORS

Deels zijn de sensoren, bijvoorbeeld voor druk

NEN ONDERHOUDSSTRATEGIEËN

en temperatuur, vast onderdeel van de asset. Voor een ander deel gaat om het sensoren die speciaal voor de condition monitoring zijn bevestigd, zoals trillingssensoren. Toenemende trillingen kunnen bijvoorbeeld het gevolg zijn van speling die door slijtage is veroorzaakt en op hun beurt die slijtage verder vergroten. Vaak gaat het om zogeheten smart sensors, voorzien van een draadloze verbinding en rekencapaciteit.

INTERNET OF THINGS

Smart sensors zijn gekoppeld aan een Internet of Things netwerk, waarvoor uiteenlopende

protocollen beschikbaar zijn, van wifi tot LoRa (Long Range Low Power) voor een groter bereik. Zo zijn de sensoren draadloos verbonden met de besturing van de asset of met de server (in de cloud) waar de conditie-data worden verzameld en geanalyseerd. Ook kunnen ze alvast bewerkingen op de data uitvoeren (‘edge computing’) om ze te comprimeren en zo de kosten voor datacommunicatie en -opslag in de centrale cloud te beperken.

DATA-ANALYSE

Op een centraal dataplatform vindt dan de uiteindelijke analyse plaats die de predicties en

Automatisering onderhoud aan windmolens

World Class Maintenance Fieldlab Zephyros heeft tot doel het voorkomen van onnodige downtime en on-site maintenance van installaties in de offshore renewable energy sector. Voor onderzoek naar automatisering en robotisering van het onderhoud beschikt het fieldlab in een test- en democentrum in Vlissingen over een turbineblad en een gondel (‘machinekamer’) van een windmolen. Samen met partners werkt Zephyros aan de automatische inspectie van turbinebladen, bijvoorbeeld met drones.

prescripties voor het onderhoud moet opleveren. Dankzij de wiskunde die zich steeds verder ontwikkelt en computerchips die almaar meer rekenvermogen en geheugencapaciteit krijgen, zijn voor de analyse steeds krachtiger algoritmes beschikbaar. Die gebruiken kunstmatige intelligentie (AI) om betere en gedetailleerde voorspellingen te doen. Een bekende vorm van AI is machine learning: een algoritme leert door te trainen met data die zijn gekoppeld aan bekende events (zoals storingen en defecten) en kan daardoor uiteindelijk uit nieuwe data voorspellingen destilleren voor vergelijkbare, nog niet gedetecteerde events.

Proeftuin Sluis Eefde

Smart Industry fieldlab CAMINO was betrokken bij de Proeftuin Sluis Eefde, onderdeel van het programma ‘Vitale Assets’ van Rijkswaterstaat. In deze proeftuin ging het om energiemonitoring voor het voorspellen van falen, vroegtijdige detectie van corrosievorming, en analyse van onder meer trillingen en oliekwaliteit om degradatie en noodzakelijk onderhoud beter te kunnen voorspellen.

EXTENDED REALITY

Zijn de voorspellingen en recepten voor het onderhoud bepaald, dan moet dat nog daadwerkelijk worden uitgevoerd. Ook daarbij kan digitale technologie een grote rol spelen, in de vorm van wat tegenwoordig ‘extended reality’ heet. Het gaat dan om een beeld van de werkelijkheid dat met digitale middelen wordt gecreëerd (virtual reality) of met digitale informatie wordt aangevuld (augmented reality). Voor de onderhoudsmonteur in het veld kan dat een geweldig hulpmiddel zijn. Bijvoorbeeld

om met een virtual reality bril alvast een complexe reparatie te oefenen door het inwendige van een asset te verkennen. Of om met de smartphone een opname van de asset te maken, waarop vervolgens aanvullende informatie met aanwijzingen voor de reparatie wordt geprojecteerd.

3D-PRINTEN

Tot slot zijn bij onderhoud vaak vervangende onderdelen nodig. Als die duur zijn of in te veel varianten voorkomen, kan het voorkomen dat ze

niet op voorraad liggen, waardoor stilstand van de asset langer duurt. Een digitale productietechnologie als 3D-printen kan dit ondervangen. De onderdelen liggen dan digitaal op voorraad; alleen het materiaal en een printer zijn nodig om ter plekke het betreffende onderdeel in no time op afroep te produceren. Deze digitalisering reduceert de kosten van voorraad en stilstand en is daarmee een mooi voorbeeld van een smart onderhoudsstrategie. ●

Bij Sluis Eefde in het Twentekanaal nam fieldlab CAMINO deel aan een project rond conditie-monitoring. (Foto: Rijkswaterstaat)

Resultaten Interreg-project

‘CIRCULAIR ONDERHOUD’ MIKTE OP MINDER MATERIAALGEBRUIK

Partners in het Interreg-project ‘Circulair Onderhoud’ hebben tussen 2019 en 2022 samengewerkt aan het verkleinen van de materiaalvoetafdruk van de procesindustrie in Zuid-Nederland en Vlaanderen. Doel was het ontwikkelen van praktisch uitvoerbare en financieel haalbare oplossingen. Hoe goed is dat gelukt?

De Nederlandse en Vlaamse overheid streven beide naar een volledig circulaire economie tegen 2050, waarin producten en materialen worden geproduceerd met minimaal waardeverlies, zonder schadelijke emissies naar het milieu en met mogelijkheden voor hergebruik. Daarbij wordt ook gekeken naar de effecten van onderhoud tijdens de levensduur van procesinstallaties. Circulair onderhoud richt zich op het verminderen van materiaalgebruik zonder dat het onderhoudsproces zelf verandert.

DEELPROJECTEN

Het project ‘Circulair Onderhoud’ bestond uit vier deelprojecten, elk met twee subthema’s.

1 Levensduurvoorspelling en -verlenging

• 1.1 Voorspelling van uitval van elektromotoren. Bij de beslissing of oudere, minder efficiënte inductiemotoren moeten worden vervangen of gereviseerd kunnen worden, blijkt informatie verzameld door smart sensors het waarde-

volst. Een motormanagementsysteem is een must om te bepalen of een aandrijfsysteem gereviseerd kan worden.

• 1.2 Voorspelling van de (resterende) levensduur van regelkleppen. Een analyse van het aantal bewegingen en de uitslag van de klep wordt vergeleken met historische data. Diverse voorspellingsmethoden zijn onderzocht en routes van te nemen acties uitgestippeld.

2 Materiaalefficiëntie

• 2.1 Verminderen waterverbruik bij industrieel reinigen. Om minder water te gebruiken bij industrieel reinigen en gebruikt water te zuiveren is een beslismodel ontwikkeld dat leidt tot een kleinere voetafdruk voor vijf veelgebruikte reinigingsactiviteiten.

• 2.2. Verminderen van lekken uit afdichtingen in leidingen, vaten en apparatuur. Er is een methode ontwikkeld om gangbare asafdichtingen te testen en vergelijken, en een systeem om de vlaktedruk op flenzen te meten.

Interreg-project Circulair Onderhoud

Initiatiefnemers Kennis en innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie (KicMPi) uit Nederland en de Belgian Maintenance Association (BEMAS) uit België hebben toezicht gehouden op de samenwerking tussen de projectpartners. Het project heeft bijna € 1,5 miljoen gekost, waarvan ongeveer de helft gefinancierd is door het Interreg V-programma Vlaanderen-Nederland.

3 Ketenvernieuwing/deeleconomie

• 3.1 Specialistisch onderhoudsgereedschap delen. Pogingen om een pool van specialistische gereedschappen/machines op te zetten die onderhoudsbedrijven bij elkaar kunnen lenen zijn gestrand op kosten en achterdocht.

• 3.2 Servitization van licht: intelligente verlichting voor licht ‘on demand’ en licht als dienst in plaats van verlichtingsarmaturen. Dit deelproject kwam stil te liggen omdat slimme verlichting een stap te ver bleek.

4 Hergebruik van apparatuur

• 4.1 Hergebruik elektromotoren is geïntegreerd in deelproject 1.1 ‘voorspellen levensduur van elektromotoren’.

• 4.2 Hergebruik Transformatoren. Ook bij transformatoren rijst na een aantal jaar de vraag of ze vervangen moeten worden door een energieefficiëntere versie of dat ze gereviseerd kunnen worden. Complicerende factor daarbij is de olie in de transformator. Door Covid waren praktijktests niet goed mogelijk en is het project voortijdig stopgezet.

BEREIDWILLIGHEID KWEKEN

Na afsluiting van het Interreg-project is het zaak de opgedane kennis over te brengen op de werkvloer. Medewerkers moeten niet alleen getraind worden, maar ook overtuigd worden van nut en noodzaak, zodat ze bereid zijn veranderingen door te voeren. ●

Dit artikel is gebaseerd op een verslag van Wouter Oude Groothuis, KicMPi, te lezen op: https://bit.ly/InterregMBonline

Een video van het slotevent 'Circulair Onderhoud' is te zien op https://bit.ly/InterregCO