Fluids-2024-02

ENERGIETRANSITIE

Verlaag je milieuvoetafdruk met groen staal

POMPEN

Waarom wint de hygiënische schroefspindelpomp steeds meer terrein?

SMART MAINTENANCE

Datagestuurd onderhoud rioolgemalen: wat levert het op?

Officiële distributeur van DICKOW centrifugaalpompen

INGERSOLL RAND tandradpompen

MUNSCH kunststof (beklede) centrifugaalpompen

Voorraadhoudend, service, onderhoud en reparatie

Multipomp bv, Canadaweg 10, 4661 PZ Halsteren

Tel.: 0164-63 20 40, E-mail: info@multipomp.nl, www.multipomp.nl

ENERGIETRANSITIE, AL AAN GROEN STAAL GEDACHT?

Daar heb je hem weer met zijn energietransitie, hoor ik wel eens vanuit de sector als reactie op mijn columns. Er is helemaal niets aan de hand, dus waarom zou de industrie moeten vergroenen? Het kost alleen maar geld. Die klimaatontkenners zijn misschien op één hand te tellen, maar schreeuwen wel hard. Krijgen ook veel aandacht in de media en volop de gelegenheid om één op één de discussie aan te gaan met deskundigen die de cijfers wel paraat hebben en niet doen aan cherry picking. Het is o zo gemakkelijk die paar uitzonderingen eruit te lichten en daarmee alles wat er aan opwarming is te bagatelliseren. Natuurlijk, blijf kritisch, ook wetenschappelijke inzichten veranderen en soms hebben onderzoekers het goed mis.

Veel gehoord argument van de klimaatontkenners is dat de zogenaamde opwarming het gevolg zou zijn van de verstedelijking. Dat zit zo, weerstations zijn in honderd jaar tijd door de oprukkende stadsgrenzen steeds vaker in bebouwd gebied komen te staan. In de bebouwde kom koelt het ’s winters minder af en wordt het ’s zomers zo een paar graden warmer dan in het buitengebied. Gevolg: de minima lopen op, net als de maxima en daarmee het jaargemiddelde.

Allemaal waar, maar wat klimaatontkenners er niet bij vertellen is dat daarom veel meetstation verplaatst zijn en dat door jaren van intensief onderzoek temperaturen zijn geharmoniseerd met oude reeksen van voor de verstedelijking. Lees: er is statistiek op losgelaten om de bias door extra bebouwing te compenseren. Zo blijven klimaatdata vergelijkbaar, ook als de lokale situatie verandert. Er zijn ook stations opgeheven, omdat ze niet meer representatief waren.

Wat onze klimaatontkenners er ook niet bij vertellen dat de oude meetmethodes van voor de jaren ’50 in een pagode gebeurden en niet in de huidige Stevenson-hutten. In zo’n pagode – zo is na uitvoerig onderzoek gebleken – meet je ’s winters te hoge minima en ’s zomers te hoge maxima. Zo heb je veel sneller een hittegolf te pakken, en mis je koudegolven. De hete zomer van 1947 in Nederland is om deze reden ‘geharmoniseerd’, waarna er van de vier hittegolven slechts eentje overbleef. En wat zeggen klimaatontkenners? “Ze hebben hittegolven afgestolen, zodat het lijkt alsof we nu meer hittegolven hebben.” Typisch zo’n complottheorie waar ik geen woorden aan vuil wil maken.

Wist je trouwens hoeveel hittegolven er in De Bilt waren in de eerste helft van de 20e eeuw? Dat waren er 7. En hoeveel sinds 2000? In 23 jaar waren dat er maar liefst 14. Nog niet overtuigd? Blijf je de klimaatdata wantrouwen? Kijk dan naar de natuur om je heen. De natuur is tegenwoordig weken vroeger dan 100 jaar geleden. Dit jaar lopen we wel 4 weken vooruit, veel bomen worden in maart al groen. En de natuur liegt niet. Waarnemingen uit het veld gaan eeuwen terug en dat zegt maar één ding: het warmt op, en fors ook. Dus die energietransitie zal er moeten komen. En wie niet meebeweegt? Brussel trekt de teugels vlot aan, stilzitten gaat financieel pijn doen.

In dit nummer vind je tips over verduurzamen door gebruik van groen staal. Zet zoden aan de dijk, lees het artikel op pagina 8. ●

Vincent Hentzepeter, hoofdredacteur

(Foto: AccelorMittal)

De fabriek van staalproducent Arcelor Mittal in Dortmund waar onder meer walsdraad wordt geproduceerd met een verlaagde milieuvoetafdruk.

Staalproducent AccelorMittal heeft een proces ontwikkeld om op basis van een hoog percentage schroot en met hernieuwbare energie zogenaamd ‘automatenstaal’ of ‘machinestaal’ te produceren met een veel lagere milieuvoetafdruk. Toepassingen liggen momenteel vooral in de energiesector, de bouw en de automobielindustrie, maar ook voor de industriële infrastructuur lijkt dit interessant. Zo is het inmiddels mogelijk stalen buizen en leidingen te produceren waarbij tot wel 75% minder CO2-emissies vrijkomen dan in conventionele processen.

Dit staal is weliswaar duurder, maar de druk op bedrijven om hun milieuvoetafdruk te verlagen wordt alleen maar groter. Groen staal kan daar een flinke bijdrage aan leveren.

Lees het artikel op p. 8 e.v.

Fluids Processing is een uitgave van Proces Media bv Verschijnt 6 x per jaar.

Redactieadres

Proces Media

Marktplein 2

1421 AC Uithoorn

+31 (0)297 22 3462 redactie@fluidsprocessing.nl

Hoofdredactie

Vincent Hentzepeter

+31 (0)6 2059 2436 vincent@procesmedia.nl

08 ENERGIETRANSITIE

GROEN STAAL VERLAAGT CO2 VOETAFDRUK BUIZEN EN LEIDINGEN

Stalen buizen en leidingen zijn onmisbaar voor het transport van gassen, vloeistoffen en slurries in de natte procesindustrie, maar de productie van al dat staal is allerminst groen. Het kan milieuvriendelijker met een nieuwe generatie, duurzamer (automaten) staal, bleek bij een bezoek aan staalproducent ArcelorMittal in Dortmund.

12 POMPEN

SCHROEFSPINDELPOMP STEEDS VAKER ALTERNATIEF VOOR LOBBENPOMP IN HYGIËNISCH PROCES

De schroefspindelpomp wint terrein op de lobbenpomp voor het hygiënisch verpompen van vloeistoffen in de farmaceutische en de voedingsindustrie. Wat is precies het verschil tussen deze pomptypen, en wanneer kies je voor de een of de ander?

14 SMART MAINTENANCE

WATERSCHAP DRAAIT PROEF MET DATAGESTUURD ONDERHOUD RIOOLGEMALEN

Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier draait proef met datagestuurd voorspellend onderhoud van zijn rioolgemalen. Het waterschap is op zoek naar een slimme manier om het onderhoudsmanagement te organiseren en storingen te voorkomen.

17 POMPEN

VERDRINGERPOMPEN: WERKING EN TYPEN

Verdringerpompen verplaatsen vloeistoffen door middel van een verdringerlichaam. In dit artikel lees je meer over de werking van lineaire en roterende verdringerpompen.

Eindredactie

Mischa Hoyinck mischa@procesmedia.nl

Vormgeving

Giesbers Retail, Velp

Met medewerking van: Pieter van den Brand, Martijn Kroese

Druk

Veldhuis Media, Meppel

Uitgever

Erik ten Haaf

+31 (0)297 22 3462 +31 (0)6 1003 1781 erik@procesmedia.nl

Sales

Debbie van den Dool en Marion van Sinderen +31 (0)316 22 7155 sales@procesmedia.nl

Abonnementen

abo@procesmedia.nl

+31 (0)297 22 3462

Abonnementsprijs 2024

Voor de Benelux: € 150 (excl. 9% btw).

Overig buitenland: op aanvraag.

Losse nummers: op aanvraag.

Er geldt een opzegtermijn van een maand voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Uitsluitend schriftelijke opzeggingen worden geaccepteerd.

Uitgever: Proces Media bv, 1421 AC Uithoorn © 2024, Proces Media bv

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever.

ISSN: 1874-7914

©

VERWACHT VALVE WORLD EXPO

Valve World Expo, een vakbeurs voor industriële afsluiters en kleppen, wordt dit jaar gehouden van 3 – 5 december in Düsseldorf. Centraal thema is de energietransitie. Begin februari hadden zich 327 exposanten uit 29 landen aangemeld voor het evenement met bijbehorende conferentie. Het expositieaanbod loopt uiteen van industriële afsluiters, machines en installaties tot kleine gespecialiseerde kleppen. Hot topic is de waterstofeconomie. Er wordt stilgestaan bij de consequenties voor industriële afsluiters en kleppen – waterstofmoleculen zijn namelijk

relatief klein en kunnen makkelijker ontsnappen en diffunderen. Een item is verder de noodzaak om bestaande gasleidingen geschikt te maken voor het transport van waterstofgas, en natuurlijk de kosten die hier mee gemoeid zijn. Aan de orde komen verder de economische gevolgen van de waterstofeconomie op de verwachte productiecapaciteit in de sector. Tot slot is er op de beurs aandacht voor de tekorten aan technisch personeel. Want wie gaat deze leidingen produceren, plaatsen, vullen en onderhouden? Lees meer op www.valveworldexpo.de

NEDERLANDSE AARDWARMTEPRODUCTIE GROEIT NIET

Nederlandse aardwarmtelocaties en de revenuen. (Infographic: Geothermie Nederland)

Er zit weinig schot in op te leveren Nederlandse geothermieprojecten, terwijl aardwarmte een belangrijke pijler is in de energietransitie. Geothermie Nederland becijfert dat er meer dan 100 aardwarmteprojecten in de pijplijn zitten, maar dat hier geen vaart in zit. Dit komt onder meer door onzekerheden over wet- en regelgeving, de complexiteit van geothermieprojecten in de bebouwde omgeving en kosten. De geothermiesector roept de politiek daarom op werk te maken van een versnellingsprogramma. Zoals het nu gaat, kan aardwarmte niet volwaardig meedraaien in het Nederlandse energiesysteem. In 2023 kwam er geen extra geothermische energie vrij ten opzichte van het voorgaande jaar. In totaal werd 6,8 PJ (Peta joule) aan aardwarmte geproduceerd, terwijl er volgens Geothermie Nederland veel meer aardwarmte nodig én mogelijk is. De 39 aardwarmtedoubletten (aardwarmteputten) op 27 locaties leverden een besparing op van meer dan 193 miljoen m3 aardgas per jaar. Dit staat gelijk aan de hoeveelheid aardgas die huishoudens in een stad met de omvang van Utrecht in 2023 verbruikten. Ter vergelijking: Nederland verbruikte in 2023 ongeveer 30 miljard m3 aardgas in totaal. Dat was 5% minder dan in 2022.

FABRIEK VOOR OPSLAG VLOEIBAAR KOOLDIOXIDE

Linde Engineering en kunstmestfabrikant Yara gaan samen een fabriek bouwen voor het vloeibaar maken van kooldioxide (CO₂) in Sluiskil. Dit past in Yara’s voornemen om minder CO₂ te laten vrijkomen in de ammoniakproductie. Per jaar zal er 800.000 ton van dit broeikasgas worden afgevangen en vloeibaar gemaakt om het op speciale schepen te laden en permanent op te slaan onder de zeebodem voor de kust van West-Noorwegen. De CO₂-liquefactie-installatie komt naast de bestaande ammoniakfabriek van Yara te staan. Na de start in 2026 zal

dit een van de eerste commerciële projecten zijn in Europa om koolstof af te vangen en op te slaan, kortweg CCS (Carbon Capture & Storage). De door Linde te leveren installatie zal de CO₂ uit de ammoniakfabrieken van Yara klaarmaken voor transport door de gasfase te comprimeren, drogen en vloeibaar te maken met behulp van een koelmiddel. Het vloeibare CO₂ zal worden opgeslagen in horizontale tanks met een totaal opslagvolume van ongeveer 15.000 m3, klaar voor verscheping naar de permanente opslaglocatie bij Noorwegen.

Medewerkers van Yara en Linde beklinken dat de twee partijen samen een fabriek gaan bouwen voor het vloeibaar maken van CO2. (Foto: Linde)

Valve World Expo 2024 vindt plaats van 3-5 december. (Foto: Messe Düsseldorf)

HYDROGEN VALLEY OF THE YEAR

Tijdens de Europese waterstofweek in Brussel is de Hydrogen Hub NoordHolland uitgeroepen tot ‘Hydrogen Valley of the Year’. Deze Europese toekenning gaat naar regio’s die zich onderscheiden bij de ontwikkeling van een energiesysteem op basis van duurzame waterstof. Wereldwijd zijn er 84 regio’s met een Hydrogen Valley-status en in Europa hebben

60 regio’s nu een Hydrogen Valleystatus. Het is voor de 6e keer dat de

Hydrogen Valley of the Year-prijs wordt uitgereikt als aanmoediging om nog meer werk te maken van de waterstoftransitie. De havengebieden van Noord-Holland zijn inmiddels essentiële waterstofknooppunten geworden voor import, opslag, doorvoer en export van duurzame waterstof. De haven van Den Helder kan een sleutelrol krijgen in de grootschalige invoer van groene waterstof vanaf de Noordzee of buurlanden.

Port of Amsterdam)

Rob van Dongen, algemeen directeur Brabant Water, en Noortje de Bruin, directeur Avans Academie Associate Degree, gaan samen een duale opleiding ontwikkelen voor technici. (Foto: Brabant Water)

DUALE HBO-OPLEIDING ENGINEERING

Brabant Water en Avans Academie Associate Degrees (AAAD) werken samen aan de ontwikkeling van een nieuwe duale AD-opleiding Engineering. Renate Rijken, directeur HRM bij

Brabant Water zegt het eerste drinkwaterbedrijf te zijn dat een praktijkgerichte hbo-opleiding mee-ontwikkelt voor zijn eigen medewerkers. Doel is met goed opgeleide technici meer innovaties van de grond te krijgen. Anke

van Lokven, adjunct-directeur van Avans Academie Associate Degrees noemt als voordeel van deze samenwerking dat als studenten na twee jaar niet alleen veel praktijkervaring hebben opgedaan, maar ook bedreven zin geraakt in co-creatie. De duale studenten combineren werk en studie: ze werken vier dagen per week bij hun werkgever en volgen één dag studie bij Avans op de Academie.

VISUELE OLIE-INSPECTIE IS ONDERSCHAT ANALYSE-INSTRUMENT COLUMN

Visuele inspectie van olie is de eenvoudigste en goedkoopste dagelijkse olie-analyse direct op de installatie. Kleur en helderheid kunnen al veel zeggen over de conditie van het oliebad.

Analyse van olie voor hydrauliek- of smeeroliesystemen is essentieel voor een optimaal draaiende installatie. Zaken als de (ISO)oliereinheid, het watergehalte, viscositeit, TAN-waarde en de (metalen)slijtagescan moet je in beeld hebben en volgen. Maar wat vaak wordt vergeten: met het blote oog kun je ook al veel zien. Visuele inspectie van de olie is een onderschat instrument.

CONDITIE OLIEBAD

Kleur en helderheid kunnen veel zeggen over de conditie van het oliebad. Een troebele olie is een goede indicatie voor de aanwezigheid van vocht. Snelle verkleuring van de olie van een lichte naar donkere kleur kan een indicatie zijn voor aanwezigheid van oxidanten of een veranderende TAN-waarde. Normaal gesproken zijn dit zaken die pas aan het licht komen bij de eerstvolgende olie-analyse die soms eens per kwartaal, maar vaker slechts eens per jaar wordt uitgevoerd.

3D-KIJKGLAS OP VULNIVEAU

Op veel oliereservoirs of carters zit een kijkglas op het vulniveau van de olie. Helaas zijn deze kijkglazen vaak sterk vervuild. Zelfs met behulp van een zaklamp kun je er dan niets door zien. Met speciale 3D-kijkglazen is een eenvoudige dagelijkse controle van olie wel mogelijk. Zo kun je al in een zeer vroeg stadium problemen met bijvoorbeeld vocht in de olie herkennen. Zo’n driedimensionaal kijkglas voor inspectie van olie op tandwielkasten, pompen en opslagtanks geeft je direct een 360 graden zicht op het niveau, de kleur en de helderheid van olie.

KIJKGLAS ONDERIN

Naast 3D-kijkglazen op de vulniveau-lijn is het ook mogelijk om een 3D-kijkglas onder in het oliereservoir te plaatsen op bijvoorbeeld het aftappunt of plug. Dit geeft direct de mogelijkheid tot zicht op eventueel verzameld vrij water onder in het reservoir. Indien aanwezig kan dit water direct vanaf de drainport van het kijkglas worden afgetapt.

Zo zie je dat door regelmatig een visuele inspectie uit te voeren, je al heel veel te weten komt over de conditie van de olie in je systeem. Wat mij betreft verdient deze methode meer aandacht binnen onderhouds- en servicediensten.

Corné Balvert Specialist oliemanagement bij Hitma (#TheOildoctor)

Hydrogen Hub Noord-Holland is verkozen tot Hydrogen Valley of the Year. (Foto:

Stalen buizen en leidingen zijn onmisbaar voor het transport van gassen, vloeistoffen en slurries in de natte procesindustrie, maar de productie van al dat staal is allerminst groen. Het kan milieuvriendelijker met een nieuwe generatie, duurzamer (automaten)staal, bleek bij een bezoek aan staalproducent ArcelorMittal in Dortmund.

Groot nieuws bij ArcelorMittal dat begin maart 2024 de wereldpers uitnodigde om de laatste innovaties in vergroend staal te delen. Zo heeft de staalproducent een proces ontwikkeld om op basis van een hoog percentage schroot en met hernieuwbare energie zogenaamd ‘automatenstaal’ of ‘machinestaal’ te produceren met een veel lagere milieuvoetafdruk. Toepassingen liggen momenteel vooral in de energiesector, de bouw en de automobielindustrie, maar ook voor de industriële infrastructuur lijkt dit interessant. Zo is het inmiddels mogelijk stalen buizen en leidingen te produceren waarbij tot wel 75% minder CO₂-emissies vrijkomen dan in conventionele processen.

GROEN STAAL, LAGERE CO2 VOETAFDRUK

Hoe groener het staal, hoe duurder het wordt. Zolang de vervuiler niet betaalt, blijven vervuilende traditionele processen in de staalindustrie goedkoper dan schonere alternatieven met (veel) lagere CO₂-emissies. Ergo, steeds meer bedrijven overwegen hoe ze hun milieuvoetafdruk kunnen verlagen, maar hikken aan tegen de hogere kosten van groen staal. En toch, duurzame keuzes uitstellen om de concurrentiepositie veilig te stellen is op termijn niet houdbaar. Energietransitiedoelen zijn niet meer vrijblijvend, want vanuit Brussel neemt de regeldruk toe. De industrie moet daarom wel stappen zetten.

LAGERE CO2-EMISSIES

ArcelorMittal merkt bij zijn relaties dat er een mindshift gaande is. De steeds strengere emissieeisen maken dat grootverbruikers van staal kritisch gaan nadenken over het aandeel van staal in hun totale emissiebalans. Of het nu om tuigdraden gaat om windturbines vast te zetten, betonijzer voor wapening of de carrosserie van

De fabriek van staalproducent ArcelorMittal in Dortmund waar onder meer walsdraad wordt geproduceerd met een verlaagde milieuvoetafdruk.

Inzetje: Walsdraad – metaaldraad met volle doorsnede dat wordt verkregen door warm walsen –wordt veel gebruikt voor betonwapening.

auto’s en vrachtwagens. Het gaat hier vaak om aanzienlijke aandelen staal in constructies. Daarom zet vergroenen zoden aan de dijk. Voor machinebeplating, staalcontainers, schroeven en bouten en leidingwerk zal dit niet anders zijn. Kortom, hier liggen ook voor de procesindustrie en de machinebouwers en constructiebedrijven kansen om door de inzet van groen staal stappen te zetten in de verduurzaming van de procesindustrie.

DUURZAMER AUTOMATENSTAAL

In het geval van ArcelorMittal gaat het om het zogenoemde ‘automatenstaal’ of ‘machinestaal’ dat harder en sterker is dan constructiestaal. Dit ongelegeerde staal heeft goede verspaanbare eigenschappen. Traditioneel wordt er lood in verwerkt om het makkelijker verwerkbaar te maken voor het produceren van machineonderdelen, zoals tandwielen, koppelingen en schroeven. ArcelorMittal komt nu met een nieuwe generatie automatenstaal ‘3eCut’. De mechanische eigenschappen hiervan zijn vergelijkbaar met die van de standaard loodhoudende kwaliteit 11SMnPb30, maar het nieuwe staal is beter te bewerken en geeft minder slijtage aan de snij-apparatuur. Dit automatenstaal zou bovendien hogere snijsnelheden mogelijk maken en een verfijndere verspaning. Economisch gezien is dat winst.

STAALPRODUCTIE

TATA STEEL OP DE SCHOP

De rondleiding bij AccelorMittal past in een herijking die in de staalindustrie begint plaats te vinden. De sector is een van de vervuilendste takken in de industrie. Bovendien is de staalindustrie volgens het Internationaal Energieagentschap

‘AccelorMittal

produceert stalen buizen en leidingen waarbij 75% minder CO2 vrijkomt dan in conventionele processen’

Buizen van XCarb, gemaakt van gerecycled en hernieuwbaar geproduceerd staal, met een hoog percentage staalschroot en 100% hernieuwbare elektriciteit.

(IEA) verantwoordelijk voor ongeveer 4-5% van de totale wereldwijde CO₂-uitstoot. Aan producenten van staal de schone taak om emissies te verlagen. De sector voelt de druk om te vergroenen, al vindt die vergroening nu nog vooral op papier plaats. Dicht bij huis presenteerde Tata Steel in november 2023 zijn ambitieuze plannen om in 2045 volledig groen staal te produceren. Het concern ging hiervoor in 2022 een partnerschap aan met Iv-Industrie & Consul. Dit ingenieursbureau adviseert het staalbedrijf in het opstellen van programma’s om de transitie naar emissie-neutrale staalproductie mogelijk te maken. Het advies richt zich op de procesvoering, leidingwerk en mechanische installaties, werktuigbouw, elektra en instrumentatie, en nieuwbouw en renovaties van installaties op het terrein. Bestaande processen zullen hiervoor bij Tata Steel op de schop moeten.

GROENE WATERSTOF BIJ H2 GREEN STEEL

Staalproductie op basis van waterstof in plaats van het vervuilende cokes biedt de staalsector een uitweg, maar het staal wordt er niet goedkoper op. In 2021 becijferde ABN-AMRO dat groen staal tot wel 30 à 40% duurder kan uitpakken dan traditioneel geproduceerd staal. Desalniettemin is er een groeiende markt voor het prijzige, groene staal. Bedrijven als BMW Groep, Mercedes-Benz, Scania, maar ook staal- en aluminium handelsmaatschappij BE Group hebben bijvoorbeeld leveringsover-

‘De totale CO2-uitstoot van het H2 Green Steel-proces ligt 95% lager dan van traditionele processen’

eenkomsten afgesloten met het in 2020 opgerichte H2 Green Steel. Deze Zweedse staalproducent zal hen per 2025 staal leveren dat daadwerkelijk de term ‘groen’ verdient. De totale CO₂-uitstoot van het productieproces van H2 Green Steel ligt namelijk 95% lager dan die van traditionele staalproductieprocessen.

ELEKTROLYSER VAN 1 GIGAWATT

De grootste reductie komt op conto van een eigen elektrolyser, een installatie met een capaciteit van 1 gigawatt die via elektrolyse water splitst in zuurstof en volledig groene waterstof. Deze waterstof dient voor het zuiveren van ijzererts, en maakt de inzet van kolen overbodig. De hoogoven zelf is ook ‘groen’, omdat deze volledig op duurzame elektriciteit draait. Bovendien maakt het bedrijf gebruik van staalschroot, wat circulair is, en smelt dit om tot vloeibaar staal. Ook het proces van vloeibaar naar vast staal is opnieuw ontworpen en dit zou een energiebesparing opleveren van 70% ten opzichte van traditionele methodes. ●

Wie meer wil weten over duurzamer staal voor buizen en leidingen, of allerhande andere industriële toepassingen, kan zijn licht opsteken tijdens de Wire and Tube-beurs van 15-19 april in Düsseldorf. Hier toont ArcelorMittal Europe zijn uitbreiding op het assortiment XCarb gerecycled en hernieuwbaar geproduceerd staal, gemaakt met een hoog percentage staalschroot en 100% hernieuwbare elektriciteit. Het staal is daardoor minder milieubelastend.

Duurzamer automatenstaal van ArcelorMittal: minder CO2-uitstoot en gemakkelijker te verspanen.

SCHROEFSPINDELPOMP STEEDS VAKER IN HYGIËNISCH PROCES

De schroefspindelpomp wint terrein op de lobbenpomp voor het hygiënisch verpompen van vloeistoffen in de farmaceutische en de voedingsindustrie. Wat is precies het verschil tussen deze pomptypen, en wanneer kies je voor de een of de ander?

Op het gebied van verdringerpompen, waar lobben- en schroefspindelpompen onder vallen, is de verscheidenheid groot. Er zijn talloze verschillende soorten, elk met hun sterke en zwakke punten. Slechts een handvol van deze pomptypes zijn geschikt voor hygiënische processen. In deze relatief kleine subcategorie vallen hygiënisch uitgevoerde lobbenpompen en de steeds populairdere schroefspindelpompen.

HYGIËNISCHE PROCES, HYGIËNISCHE POMPEN

Een hygiënisch proces is een proces waarbij geen contaminatie van de te verpompen vloeistoffen is toegestaan, zoals in de voedingsmiddelenindustrie en de farmaceutische industrie. Of in de fijnchemie, waar bijvoorbeeld pigmenten, reini-

gingsmiddelen, coatings en elektronica worden gemaakt, en waar een kleine vervuiling al grote gevolgen kan hebben. Reinigbaarheid is dan ook een kerneigenschap van alle procesapparatuur die voor deze processen wordt gebruikt, inclusief de pompen. Hygiënische pompen zijn dus zo ontworpen dat ze van binnen volledig gereinigd kunnen worden zonder dat er sporen van het verpompte medium achterblijven. De pomp kan schoongemaakt worden zonder dat hij verplaatst of gedemonteerd hoeft te worden (Cleaning In Place;CIP).

Zo is een pomp veelzijdig inzetbaar, zonder risico op contaminatie vanuit een vorig pompproces. In de praktijk genieten twee typen verdringerpompen populariteit als het gaat om de inzet in hygiënische processen: lobbenpompen en schroefspindelpompen.

LOBBENPOMP: ‘GOOD OLD’ VERDRINGERPOMP MET BEPERKINGEN

Het principe van de lobbenpompen is al meer dan honderd jaar oud. Dit type werkt met een

Voordelen schroefspindelpomp

t.o.v. lobbenpomp

• Toerental tot 3.000 rpm, dus geschikt voor CIP reiniging hele installatie

• Groter bereik in toerental: geschikt voor capaciteitsgroei

• Minder kans op contaminatie door permanente druk op perszijde afdichting.

verdringerlichaam gevuld met twee roterende lobben, die een drukverschil in het verdringerlichaam creëren. Hierdoor ontstaat een zuig- en een drukzijde. De te verpompen vloeistof verplaatst zich daardoor in de gewenste richting.

Lobbenpompen kunnen in de meeste gevallen in beide richtingen worden gebruikt en zijn – mede omdat de techniek in al die decennia sterk is verbeterd en geoptimaliseerd – betaalbare pompen. Wie lobbenpompen wil inzetten in een hygiënisch proces, moet er rekening mee houden dat de lobbenpomp an sich wel hygiënisch ontworpen is en CIP gereinigd kan worden, maar niet geschikt is om de hele procesinstallatie CIP te reinigen. Daarvoor zijn extra ingrepen nodig.

Een lobbenpomp heeft een toerental van 300-600 rpm en is hierdoor niet geschikt voor CIP-reiniging van de hele installatie.

ALTERNATIEF VOOR LOBBENPOMP

Een schroefspindelpomp kan tot 3.000 toeren per minuut maken. Dit maakt hem breder inzetbaar en geschikt voor CIP-reiniging van de hele installatie.

EXTERNE CENTRIFUGAALPOMP MET

BYPASS NODIG

Om de hygiënische procesinstallatie inclusief lobbenpomp CIP te kunnen reinigen, is een externe centrifugaalpomp nodig. Dat komt doordat lobbenpompen slechts een beperkt aantal toeren per minuut kunnen halen – typisch zo’n 300 tot 600. Dat is voldoende voor de meeste pomptoepassingen, maar niet om de procesinstallatie onder de juiste druk CIP te kunnen reinigen.

Als er voor het reinigen van de installatie een grotere flow nodig is dan de pomp kan genereren, is er een bypass nodig: een externe centrifugaalpomp, die wel het benodigde toerental bereikt. De bypass zorgt dan voor de juiste druk in het leidingwerk, zonder dat de lobbenpomp zelf blootgesteld wordt aan een schadelijk hoge druk.

NADELEN BYPASS

Zo’n bypass vraagt om extra kleppen op de lobbenpomp, dus extra laswerk. Dit geheel moet vervolgens uiteraard worden onderhouden en ook de bypass zelf mag niet vervuild raken.

Op die manier kan een op het oog bescheiden investering in een lobbenpomp soms uitmonden in een ingewikkeld en bovendien kostbaar project.

HYGIËNISCH ALTERNATIEF: MODERNE SCHROEFSPINDELPOMP

Vanwege de tekortkomingen van de lobbenpomp wint de schroefspindelpomp de laatste jaren terrein voor hygiënische toepassingen. Schroefspindelpompen zijn al zo’n 30 jaar in gebruik, maar nemen sinds een jaar of 10 een significante vlucht. Dat is niet zo gek, want een schroefspindelpomp brengt een aantal concrete voordelen met zich mee:

• De modale schroefspindelpomp kan een toerental tot 3.000 toeren behalen, waarmee deze pomp de hele installatie CIP kan reinigen.

• Capaciteit opschroeven is vanwege het grote bereik in toerental eenvoudiger dan met een lobbenpomp. Het is daarom een investering waar meer rek en groeipotentie in zit.

• Zelfs als de afdichting van de as van een schroefspindelpomp zou gaan lekken – waardoor de draaiende onderdelen in het verdrin-

gerlichaam niet meer volledig afgesloten zijn van lucht en water – zal dit de procesvloeistof niet verontreinigen. Bij een schroefspindelpomp blijft er namelijk altijd druk op de afdichting aan de perszijde, waardoor er geen vloeistof of lucht het systeem kan binnendringen. Helaas is dit niet het geval bij een lobbenpomp.

HOE KIES JE DE JUISTE POMP VOOR JOUW HYGIËNISCHE PROCES?

De afweging voor een schroefspindelpomp dan wel een lobbenpomp is niet altijd eenvoudig. Een lobbenpomp kan op het eerste gezicht eenvoudiger en goedkoper lijken, maar kan bij hygiënische toepassingen extra investeringen nodig maken en andere verborgen kosten met zich meebrengen. Een duurdere schroefspindelpomp kan zo uiteindelijk toch kostenefficiënter uitpakken, vooral omdat deze pomp ook beter is toegerust op toekomstige groei. Een specialistische adviseur kan helpen om tot de best passende oplossing te komen. ● www.verderliquids.com

De Proeftuin Smart Machine Learning Pompgemalen startte op rioolgemaal Zuidbroek en is inmiddels uitgerold naar elf gemalen.

WATERSCHAP DRAAIT PROEF MET DATAGESTUURD ONDERHOUD

RIOOLGEMALEN

Het Hoogheemraadschap Hollands

Noorderkwartier draait proef met datagestuurd voorspellend onderhoud van zijn rioolgemalen. Het waterschap is op zoek naar een slimme manier om het onderhoudsmanagement te organiseren en storingen te voorkomen.

Data science en AI op een plek waar je het niet direct zou verwachten. Op het hoofdkantoor van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier is bijna het hele zevenkoppige projectteam aangeschoven om tekst en uitleg te geven bij een nieuwe exercitie van het waterschap; het inrichten van datagestuurd voorspellend onderhoud van de circa 280 rioolgemalen. De pompgemalen transporteren het rioolwater naar de vijftien rioolwaterzuiveringen van het waterschap in een gebied ten noorden van het Noordzeekanaal tot en met Texel. Het team telt uiteenlopende disciplines: van het beheer van de gemalen en de waterzuiveringen tot het onderhoud en data-analyse.

PREDICTIVE MAINTENANCE

“We verwachten dat predictive maintenance veel waarde toe kan voegen aan onze bedrijfsvoering, zowel om een kwaliteitsslag in het onderhoud te maken als om de uptime van installaties te verbeteren”, vertelt Theo Mosch, kwartiermaker datagedreven waterbeheer. “We hoeven onze rioolgemalen dan niet meer om de zoveel tijd te bezoeken, maar alleen als er echt iets loos is. We kijken nu in eerste instantie naar wat de techniek ons te bieden heeft in het voorspellen van storingen. Of er een gezonde businesscase ligt, weten we nog niet.”

MACHINE LEARNING

Het projectteam kijkt specifiek naar de in water opgestelde gemalen, omdat die het meest storingsgevoelig zijn. De proef is in 2019 gestart bij rioolgemaal Zuidbroek in Heemskerk en naar elf rioolgemalen uitgerold. Het proefproject maakt deel uit van de Proeftuin Machine Learning Pompgemalen van Fieldlab CAMINO. Nog drie andere waterschappen doen aan deze proeftuin mee. Fieldlab CAMINO is een initiatief van industriële onderhoudsnetwerkorganisatie World Class Maintenance, die de ambitie koestert het onderhoud aan infrastructurele werken in ons land 100% voorspelbaar te maken.

Datagestuurd voorspellend onderhoud: 5 tips

1. Zorg dat er voldoende data zijn en dat deze op orde zijn. Data zitten vol fouten, leert de ervaring Organiseer het zo dat data langjarig opgeslagen worden en bouw kwalitatief goede datasets op, die zijn geborgd door validaties. Wissel vergelijkbare data uit met andere organisaties in de sector.

2. Test het systeem voor datagestuurd onderhoud uit onder zoveel mogelijk medewerkers; zo kan iedereen ermee leren werken en van het nut van datagestuurd onderhoud voor zijn of haar werk overtuigd raken.

3. Voor bedrijven die veel technische installaties in het proces hebben, is het raadzaam de kennis over data science en AI en de toepassing ervan in eigen huis te houden; zo blijft de kennis over installaties eveneens binnen de eigen organisatie en blijf je bovendien een goede gesprekspartner voor leveranciers.

4. Stel voor een datagestuurd onderhoud-project een multidisciplinair team samen met niet alleen maintenance- en data science-specialisten, maar ook medewerkers in de operatie; zorg daarbij voor een goede communicatie om kennis en ervaringen te delen.

5. Zet met name in op hoe de eindgebruikers binnen de organisatie het systeem van datagestuurd onderhoud ervaren; laat je door hen voeden. Houd continu voor ogen dat het systeem ook daadwerkelijk gebruikt moet gaan worden.

DATA SCIENCE

Waar het projectteam al snel tegenaan liep, was het gebrek aan data en de slechte kwaliteit van wat de gegevens die er wel waren. “Bij de start van het project hebben we met een aantal onderhoudsmonteurs gekeken welke data er zijn, wat we ermee kunnen en welke aanvullende gegevens nodig zijn”, licht Mosch toe. Naast storingsinformatie is het stroomverbruik van de motoren van de gemalen een goede indicator voor het detecteren van storingen. Als de pomp zwaarder moet draaien en meer stroom moet verbruiken om het juiste debiet (kubieke meter afvalwater per uur) te halen, kan dat op een verstopping wijzen. Gegevens over het motorstroomverbruik van de gemalen bleken maar tot twee jaar terug voorhanden. Storingsgegevens werden niet langer dan een jaar bewaard.

DATA LANGER BEWAREN

“Dat is meteen een van de geleerde lessen”, zegt Mosch: “Zorg dat de data op orde zijn. We hebben het nu zo geregeld dat deze gegevens langjarig worden opgeslagen. Daarnaast willen we met andere waterschappen data gaan uitwisselen, al lopen de verschillende IT-systemen die in onze sector in gebruik zijn, nogal uiteen. Dus dat zal niet eenvoudig zijn.”

TRILLINGSNIVEAU

Om aanvullende data voor het voorspellend onderhoud te verzamelen, werd het gemaal in Zuidbroek voorzien van twee trillingssensoren. “Vooral hoogfrequente trillingen zijn een geschikte parameter om de noodzaak van onderhoud te voorspellen. Op die manier kun je ook mechanische schade detecteren. Elke storing laat een eigen vingerafdruk achter. Zaak is dat soort patronen te herkennen. Je kunt storingen mogelijk al een paar dagen van tevoren zien aankomen”, legt maintenance engineer Maud van Ockenburg uit.

DATASET OPBOUWEN

Ook het consistent opbouwen van een dataset bleek niet eenvoudig. “We maakten mee dat een onderhoudsmonteur een van de pompen toch bleek te hebben gesmeerd. Voor de proef was dat juist níet de bedoeling. Als een installatie wordt gereviseerd, gaat deze uit roulatie en ontstaan er gaten in je data”, zegt Van Ockenburg. In de vier

jaar dat het proefproject draait, bleek het lastig bij de verzamelde data garen te spinnen. “In de praktijk hebben we niet zoveel storingen”, vertelt Mosch. “De geteste rioolgemalen draaiden gewoon goed. En een dataset bouw je nu eenmaal op basis van storingen op. Binnen het totale arsenaal aan installaties dat we hebben, komen regelmatig storingen voor, maar of dat voldoende oplevert voor een gezonde businesscase, is nog onduidelijk.”

STORINGEN VOORSPELLEN

Het eerste model om storingen te voorspellen is inmiddels opgesteld. Op basis van data van eerdere storingen is een algoritme geschreven,

dat de patronen die aan een storing voorafgaan, herkent. Deze data worden vanaf de gemalen via het procesautomatiseringssysteem naar de kantooromgeving op de regiekamer van het waterschap in Alkmaar gestuurd. Door de Business Intelligence-afdeling is een dashboard gebouwd, om het motorstroomverbruik te volgen. Model en automatisering worden op dit moment in de praktijk getest. De trillingsdata krijgen pas later een plek in het systeem. Dit spoor bevindt zich nog in de onderzoeksfase.

REALTIME MONITORING

Als eindgebruiker binnen het waterschap is Tim

Buter, als regie-operator verantwoordelijk voor de rioolgemalen en waterzuiveringen in een van de verzorgingsgebieden, tot nu toe enthousiast. “We gebruiken het dashboard nu alleen nog om terug te kijken hoe de motorstroom van elk gemaal en elke pomp eruit ziet en hoe het debiet zich de afgelopen 48 uur gedragen heeft. Straks kunnen we ook vooruitkijken. Uiteindelijk doel is dat we de monitoring realtime kunnen volgen, om zo het onderhoud aan te sturen en beter te kunnen plannen. De rioolgemalen, waarvan we zien dat ze minder presteren, kunnen we naar voren halen in de onderhoudsplanning”, zegt Buter.

BUSINESS-DRIVEN

Het projectteam gaat het systeem de komende jaren nog doorontwikkelen. “We laten ons voeden door de ervaringen van de medewerkers bij de operatie”, vertelt Mosch. “Ook willen we er zoveel mogelijk medewerkers mee laten werken. Iedereen moet de voordelen van datagedreven werken leren ervaren. Het hele traject is tot nu toe vooral technology-push geweest. We hebben nu inderdaad een mooie technologie in huis, waar we veel mee kunnen. Maar je wilt naar business-driven toegaan. Dat de medewerkers in de operatie zeggen: ik wil dat dashboard hebben, want dan kan ik mijn werk beter doen. Die kanteling is nu in gang gezet, maar is wel cruciaal voor dit soort innovaties. Alleen dan wordt het een succes. We willen deze discipline beslist in eigen huis houden. Er zijn leveranciers genoeg die pakketten op het vlak van predictive maintenance aanbieden, maar we vinden juist dat we zelf voldoende kennis moeten hebben van de installaties van het waterschap.” ●

Dashboard met voorspellende storings-signalering van de elf rioolgemalen in de proeftuin.

Rioolgemaal Zuidbroek: op de gele behuizing van de pomp is de trillingssensor met zwarte bekabeling te zien.

Tijdens Pumps & Valves 2023 in Rotterdam toonde Spin Pompen deze innovatieve ZP4 hygiënische draaizuigerpomp van fabricaat Amoco. Dit is een 3D pomp voor het printen van vegaburgers.

VERDRINGERPOMPEN: WERKING EN TYPEN

Verdringerpompen verplaatsen vloeistoffen door middel van een verdringerlichaam. In dit artikel lees je meer over de werking van lineaire en roterende verdringerpompen.

Verschillende typen verdringerpompen verschillen onderling sterk van elkaar. Niet alleen qua werking, maar zeker ook qua toepassingsgebied. Wat alle verdringerpompen echter gemeen hebben, is dat ze gebruikmaken van een verdringerlichaam om vloeistoffen, emulsies of gels van de ene ruimte naar de andere te verplaatsen.

VERDRINGERPOMP: WERKING

Het belangrijkste werkingsprincipe van een verdringerpomp is dat ze continu een constant volume aan vloeistof aanzuigen en vervolgens uitpersen. Afhankelijk van het type pomp kan dit volume zeer nauwkeurig worden bepaald en

‘De gebruikte aanzuigingstechniek van de verdringerpomp is bepalend voor het type: lineair of roterend’

bijgesteld. Vaak gebeurt dit eenvoudigweg door het toerental van de pomp naar boven of beneden aan te passen.

Er zijn drie methoden in gebruik om verdringerpompen aan te drijven:

• Elektrisch aangedreven;

• Luchtaangedreven;

• Hydraulisch aangedreven.

TWEE TYPEN VERDRINGERPOMPEN

Er bestaan twee hoofdtypen verdringerpompen, waarbij de gebruikte aanzuigingstechniek van de vloeistof door de verdringerpomp bepalend is voor het type:

1. Oscillerende (of lineaire) verdringerpompen. De zuigende werking in deze pompen ontstaat door het verkleinen en daarna vergroten van het verdringerlichaam.

2. Roterende verdringerpompen. In dit type pompen draait het verdringerlichaam als geheel rond, als een schoepenrad. Deze ronddraaiende beweging brengt de vloeistof naar de gewenste kant van het pomphuis.

HOE WERKT EEN OSCILLERENDE VERDRINGERPOMP?

Oscillerende (of lineaire) pompen maken gebruik van een verdringerlichaam dat continu heen en weer beweegt. Hierdoor neemt het volume in het lichaam telkens toe en weer af. Neemt het volume in het verdringerlichaam toe, dan neemt de druk af en ontstaat er een drukverschil. Dit drukverschil zorgt voor een zuigende kracht die de te verpom-

pen vloeistof naar binnen zuigt. Zodra het volume weer afneemt, neemt de druk in het verdringerlichaam toe en perst de pomp de vloeistof via de andere kant naar buiten. Op die manier ontstaat er een vloeistofstroom met een constant debiet.

Bekende voorbeelden van oscillerende verdringerpompen zijn:

• plunjerpomp

• zuigerpomp

• membraanpomp.

HOE WERKT EEN ROTERENDE VERDRINGERPOMP?

Roterende verdringerpompen maken gebruik van een verdringerlichaam dat in zijn geheel ronddraait. De roterende beweging van het verdringerlichaam verplaatst de vloeistof van de ene naar de andere kant van de pomp. Hoe hoger de rotatiesnelheid, hoe hoger het debiet. De werking van een roterende verdringerpomp vertoont sterke gelijkenissen met een ouderwetse watermolen, met het fundamentele verschil dat het hier het rad is dat de vloeistof aanstuurt, in plaats van andersom.

Bekende voorbeelden van roterende verdringerpompen zijn:

• lobbenpomp

• wormpomp

• schroefspindelpomp

• schottenpomp

• slangenpomp. ●

FLUIDS PROCESSING WORLD

DÜSSELDORF, DUITSLAND

Verwacht Wire & Tube 2024

De Tube-beurs van 15-19 april in Düsseldorf, onderdeel van Wire & Tube 2024, biedt een uitgebreid expositieaanbod aan buizen en leidingen met staal in de hoofdrol. Een must-go voor wie zich beroepshalve bezighoudt met de infrastructuur van leidingen voor de verwerking van vloeistoffen, gassen en slurries. Wat is er zoal te zien?

Alles over de benodigde grondstoffen voor de productie; een compleet assortiment buizen en accessoires en de nieuwste ontwikkelingen daarin; machines voor de productie van buizen, inclusief gereviseerde exemplaren; een overzicht van procestechnische hulpmiddelen en meet- en regeltechniek; apparatuur voor het beproeven van materialen en de kwaliteitscontrole van (eind)producten); en tot slot alles over de handel in buizen van ferro- en non-ferrometalen en legeringen, kunststof, glasvezel, glas, keramiek, beton en vezelcement. ●

PARIJS, FRANKRIJK

Smeeroliedop van recyclaat

TotalEnergies Lubrifiants en Bericap gaan een samenwerking aan voor de ontwikkeling van een nieuwe dop voor smeermiddelblikken gemaakt van gerecycled plastic. Die zal voor de helft uit opgewerkte afvalplastics bestaan, in overeenstemming met de DIN 60-normen voor smeermiddelen. De dop komt straks op alle premium smeermiddelblikken van 20 liter van TotalEnergies Lubrifiants. Het bedrijft beschikt over een technologie om afgedankte polymeren mechanisch te recyclen tot RE:clic – rPE57525 recirculaat. Bericap zal aan de mix van afvalplastic en maagdelijk plastic een booster toevoegen om dezelfde kwaliteit te verkrijgen als bij een dop van volledig maagdelijke polymeren. De nieuwe dop behoudt zo zijn vorm en eigenschappen, maar weegt 25% minder en heeft een lagere ecologische voetafdruk. Over de exacte CO₂-reductie laten de partijen zich niet nader uit. ●

FRANKFURT AM MAIN, DUITSLAND

Volautomatische proeffabriek voor gasreinigingsprocessen

De Finse machinebouwer en technologiebedrijf Metso heeft een volledig geautomatiseerde proeffabriek voor het strippen van gassen uit fabrieksschoorstenen geïnstalleerd in haar R&D-centrum in Frankfurt. De nieuwe installatie, die vol sensoren hangt, zal worden gebruikt voor het ontwikkelen en optimaliseren van een reinigingsproces om zwaveldioxide (SO2) en stikstofoxides (NOx) gelijktijdig bij lage temperaturen uit de uitlaatgassen te wassen. Doel is een technologie te ontwikkelen waarmee de industrie zijn emissies kan terugdringen. Metso bouwt deze testfaciliteit, omdat er steeds meer vragen van klanten komen om NOx bij lage temperaturen en in de aanwezigheid van SO2 te verwijderen. ●

BIELEFELD, DUITSLAND

Laboratoriumproof persluchttechniek

Specialist in schroefverbindingen Böllhoff en compressorleverancier BOGE vieren dit jaar een 20-jarige samenwerking. De partijen trekken als team op in de markt, waarbij de adviseurs van Böllhoff zich richten op de selectie van de juiste verbindingselementen voor de opbouw van de compressoren, ondersteund door een lab om de onderdelen te beproeven. Uit de samenwerking is onder meer een snelkoppeling ontwikkeld op basis van snap-technologie, vergelijkbaar met de vergrendeling van een deurslot. Platen van verschillende dikten kunnen zo zonder rammelen en getril worden verbonden, schroeven komen daar niet aan te pas. Deze innovatie heeft de montageprocessen van BOGE sterk vereenvoudigd. Monteurs kunnen nu bij het uitvoeren van onderhoud snel de inwendige componenten van een machine bereiken, ook op moeilijk toegankelijke plaatsen. ●

WALDKRAIBURG, DUITSLAND

Pompenleverancier

prolongeert ISO-certificering

De Beierse pompenproducent NETZSCH Pumps & Systems meldt dat het een periodieke audit met goed gevolg heeft doorlopen. Het gaat om de internationaal erkende normen ISO 9001, ISO 14001 en ISO 45001. Na het positieve auditresultaat worden de certificeringen met nog eens drie jaar verlengd. De genoemde ISO-certificeringen tonen aan dat Netzsch zijn zaakjes op de gebieden kwaliteitsmanagement, milieu en duurzaamheid, en gezondheid en veiligheid op het werk op orde heeft. Tijdens de audits werd een deel van het personeel ook geïnterviewd. Daarop gaven de externe accountants een positief oordeel over de professionele en sociale competenties van de medewerkers en hun betrokkenheid bij het bedrijf. ●

MÜNCHEN, DUITSLAND

IFAT 2024: alles over milieuen afvalwatertechnologieën

NEUHAUSEN AM RHEINFALL, ZWITSERLAND

Mijlpaal aluvrije aseptische drankenkartons

Het Zwitserse verpakkingsbedrijf SIG heeft bekend gemaakt in februari zijn 3 miljardste aseptische, aluminiumvrije kartonnen drankenpak aan de Europese zuivelindustrie te hebben geleverd. Deze drankenkartons zijn gemaakt zonder de voor aseptisch verpakken kenmerkende aluminiumlaag en hebben daardoor een lagere de CO₂-voetafdruk. SIG is sinds 2010 pionier in dit type aluvrije verpakkingen. Ze zijn er in twee types: SIG Terra Alu-free en SIG Terra Alu-free + Forest-based polymers. De eerste soort vermindert de ecologische voetafdruk van het standaard verpakkingsmateriaal van SIG met 23%, de tweede doet daar met 63% een schepje bovenop. Aluminium is een perfect barrièremateriaal. Daarom was het tot voor kort nog niet mogelijk om ook zuurstofgevoelige producten, zoals vruchtensappen, nectars en plantaardige dranken in deze milieuvriendelijkere aluminiumvrije drankkartons te verpakken. Vorig jaar kwam daar met de introductie van SIG Terra Alu-free + Full barrier verandering in. SIG blijft het verpakkingsmateriaal de komende jaren doorontwikkelen om het nog duurzamer te maken. Dit gaat stapsgewijs. Zo moet er in 2030 een full-barrier aluminiumvrije aseptische verpakking op de markt komen met een papiergehalte van ten minste 90%. Als tussenstation moet dat aandeel volgend jaar op 85% liggen. ●

De Internationale Vakbeurs voor Milieu- en Afvalwatertechnologieën (IFAT) in München vindt plaats 13 - 17 mei. Dit evenement toont de nieuwste technologieën op het gebied van rioolwaterzuivering, watermanagement, de waterstofeconomie, recycling, monitoring van emissies en de verwerking van bouw- en sloopafval en biomassa. Digitalisering zal een belangrijk speerpunt zijn, evenals elektrificatie, bijvoorbeeld voor het vergroenen van de verwerking van vuilnis in steden. ●

Meettechnologie voor waterstoftoepassingen

• IJkwaardige systemen voor flowmeting van pure waterstof en waterstof/aardgasmengsels

• Betrouwbaar intern lekdetectiesysteem (LDS) voor pijpleidingen

• De eerste gecertificeerde flowcomputer op de markt voor waterstoftoepassingen

• On-site advies, waterstof-workshops en whitepapers cmp.krohne.com/hydrogen

Profiteer van onze ervaring om uw succes te vergroten!

Ontdek de nieuwe generatie

Schubert & Salzer Control Systems pneumatische regelventielen met IO-Link klepstandsteller en IIot module en leer meer over de toekomst van de ventieltechniek.

Schubert & Salzer - Uw Partner in de procesindustrie! products solutions services

www.schubert-salzer.com

HELEON GROUP NEEMT SPIN POMPEN OVER

Heleon Group heeft een meerderheidsbelang verworven in Spin Pompen. Spin Pompen blijft zelfstandig opereren en bouwt zijn marktpositie verder uit. Met de overname versterkt Heleon Group zijn marktpositie als leverancier van rvs onderdelen en procesapparatuur voor de farmaceutische en voedingsmiddelenindustrie. Eerder al nam Heleon het Belgische PMA en Gillain & Co over en het Neder-

landse Holstaal (nu Heleon Food). De kennis en het assortiment hygiënische verdringerpompen van Spin Pompen is een aanvulling op het bestaande productportfolio van Heleon: hygiënische buizen, leidingcomponenten, afsluiters, slangen en pompen. Heleon neemt een belang van 70% in Spin Pompen, dat met 10 medewerkers een omzet heeft van € 6-7 miljoen per jaar. Heleon Group neemt de aandelen over van huidige eigenaren Emile Koster en Dick

Kieneker, die als minderheidsaandeelhouders voor de lange termijn aan het bedrijf verbonden blijven.

Heleon Group

+31 (0)187 890 900 www.heleon-group.com

Spin Pompen

+31 (0)592 614 121 www.spinpompen.nl

RADAR NIVEAUMETER VOOR EXTREME OMSTANDIGHEDEN

De Micropilot FMR60B 80GHz radarsensor van Endress+Hauser voor extreme procesomstandigheden.

De nieuwe 80GHz-radarsensoren voor niveaumeting van Endress+Hauser werken zelfs in agressieve media, op moeilijk bereikbare meetpunten of onder extreme procestemperaturen (tot 450 °C) in de chemische en olie- en gasindustrie. De niveaumeettechnologie van de Micropilot FMR60B en FMR62B sensoren is in overeenstemming met IEC 61508 en voldoet aan de voorgeschreven Safety Integrity Levels (SIL). De niveaumeters kunnen dan ook rechtstreeks ingezet worden in SIL2-circuits, en ook veilig worden gebruikt in SIL3circuits, bijvoorbeeld in toepassingen

NATTE MAALTECHNIEK

De natte maaltechniek van de Dyno-Mill maalmolens zorgt voor extra oppervlakte, wat visuele en technische voordelen oplevert bij de productie van coatings. Om hoe extreem veel meer oppervlakte het gaat, blijkt uit een voorbeeld: een kubus van 1 cm³ heeft een oppervlak van 6 cm². Als deze kubus opgedeeld wordt in kubusjes van elk 1 nanometer krijg je een oppervlakte van 6.000 m². Meer oppervlakte betekent mooiere kleuren en betere hechting bij autolakken, reparatielakken, gewalst-metaallakken en poedercoatings. Nat vermalen levert een zeer fijne deeltjesgrootte en deeltjesverdeling op. Dat geeft briljante kleuren, langdurige glans, mooie matte effecten, goede hechting, en kras-, corrosie-, en weersbestendigheid. Bij nat

De natte maaltechniek van de Dyno-Mill UBM molens creëert extra oppervlakte bij coatings.

vermalen is ook minder pigment nodig. De Dyno-Mill UBM-molens zijn ook nog eens energiezuinig.

Eskens

+31 (0)172 430 181

www.eskens.com

met homogene redundantie. De smalle straal en goede signaalfocus maken de sensoren zeer nauwkeurig, zelfs in grote tanks en in tanks met roermechanismen of verwarmingsspiralen. Nauwkeurige meetresultaten met een bereik tot 100 meter zijn standaard. Dankzij Ethernet-ALP zijn de sensoren klaar voor digitalisering van de installatie. Keramische procesisolatie en een extra glazen afdichting beschermen mens en milieu tegen gevaarlijke stoffen. Een detectiefunctie voor onderspanning voorkomt gevaarlijke omstandigheden in de installatie. Bij een storing ver-

Spin Pompen uit Assen overgenomen door Heleon Group. (Foto: Spin Pompen)

andert het kleurenscherm van groen naar rood, zodat de gebruiker mogelijke gevaren in één oogopslag ziet. De door Endress+Hauser ontwikkelde test- en verificatiefunctionaliteit Heartbeat Technology monitort afwijkingen, zoals de vorming van schuim of aanslag. De gepatenteerde Radar Accuracy Index (RAI) maakt in combinatie met Heartbeat Verification traceerbare verificatie volgens DIN ISO 9001 mogelijk.

Endress+Hauser

+31 (0)35 695 8611

www.nl.endress.com/nl

INTERFILTER NEEMT AVILO OVER

Interfilter Group heeft Avilo Stikstof en Persluchtsystemen overgenomen. Interfilter is een totaalleverancier op het gebied van filtratie: luchtfiltratie, vloeistoffiltratie, verfvangfiltratie, ontstoffing, gasfiltratie, et cetera. Avilo is producent en leverancier van stikstofgeneratoren, persluchtsystemen en laboratorium gasgeneratoren. Het bedrijf levert zowel standaardapparatuur als op maat gemaakte systemen voor de voedings- en drankenindustrie, olie- en gassector, de chemie- en farmaciesector, de automobielindustrie

en laboratoria. Avilo biedt ook onderhoudsdiensten aan en begeleiding bij (her)certificering. Met de overname verbreedt Interfilter zijn kennis en aanbod op het gebied van filtratie, stikstof, perslucht en labgassen.

Interfilter

+31 (0)181 311 187

www.interfilter.nl

Avilo

+31 (0)187 481 366

www.avilo.nl.

De overname van Avilo door Interfilter werd per 14 maart 2024 effectief.

MICRODOSEREN

BIJ 200°C

HNPM heeft een bestaande micropomp doorontwikkeld, zodat die nu geschikt is voor temperaturen tot 200°C. De pomp is hermetisch dicht en dus lekvrij en veilig. Dit opent de deur naar microdoseringen in andere marktsegmenten. De HNPM-microtandwielpomp type mzr-6355 is geschikt voor het doseren (gemeten verpompen) van kleine hoeveelheden, ook laag-viskeuze, vloeistoffen (0.3 – 1,000 mPa·s). Denk daarbij aan additieven, kleurstoffen en zuren in de voedingsmiddelenindustrie, maar ook oplosmiddelen zoals MEK, THF en aceton. Hiermee zijn de pompen ook toe te passen in de chemie en farmacie voor zowel batch- als continuprocessen. Deze microtandwielpomp kan ook ingezet worden in polymerisatieprocessen, R&D omgevingen en voor gecontro-

Microtandwielpomp type mzr-6355 geschikt tot 200°C. (Foto: HNPMikrosysteme)

leerde doseerapplicaties in bijvoorbeeld een reactor. De HNPM pomp zorgt voor een continu, pulsatievrije opbrengst. Hij is compact (146 x 70 x 72 mm), licht en kan eenvoudig in een zuurkast worden ingebouwd. Hij is ook leverbaar in een ATEX-uitvoering. De pomp verpompt 0,024 – 144 ml/min. Doseervolume: 15 μl, systeemdruk 80 bar, verschildruk 40 bar.

Suurmond

+31 (0)341 254 900 https://nl.suurmond.com/

VOEDSELVEILIGE MINISPROEIKOP VOOR TANKREINIGING

Spraybest Europe heeft zijn assortiment tankreinigingssproeiers uitgebreid met 2 modellen: de BETE HydroWhirl Mini in rvs en de BETE HydroWhirl Mini in pvdf (polyvinylideenfluoride; een niet-reactief thermoplastisch polymeer). Deze materialen zijn FDA-goedgekeurd. De mini tankreinigingskop roteert en sproeit het water zo met krachtige stralen tegen de tankwand. De kop heeft een volledig 360° bereik en een debiet van 11 – 33 l/min bij 0,5 – 4 bar. Het sproeipatroon van de reinigingskop is gebaseerd op impact en herhaling. Zo wordt de tank snel schoon. De compacte afmetingen maakt de reinigingskop ideaal voor het reinigen van appara-

Bete voedselveilige sproeikop voor het reinigen van tanks.

tuur in de voedingsindustrie, het reinigen van pijpen en flessen en doseerapparatuur.

Spraybest

+31 (0)20 497 6780 https://spraybest.nl

2-DELIGE KOPPELING

Viega heeft zijn Smartpress kunststof leidingsysteem voor drinkwater- en verwarmingsinstallaties in 16 t/m 63 mm uitgebreid met een 2-delige koppeling, met aan de ene kant een 1” vlakke schroefkoppeling en de andere kant een 25 mm perskoppeling. De persaansluiting werkt supersnel: buisleiding afknippen op de gewenste lengte, leiding in de aansluiting steken, persen met een Viega persmachine en klaar.

le m

De fitting heeft geen O-ring, waardoor er slechts kleine drukverliezen optreden en de doorstroming optimaal is. De koppeling is voorzien van een EPDM dichtelement. De persaansluiting is uitgevoerd met SC-Contur voor gegarandeerd dichte verbindingen. De 2-delige bronzen Viega Smartpress koppelingen worden gebruikt om bijvoorbeeld kranen, pompen, ketels of appendages aan te sluiten.

D ko o (F

De gecombineerde schroef/perskoppeling van Viega maakt aansluiting op het leidingsysteem een eitje. (Foto’s: Viega)

Viega Nederland

+31 (0)35 538 0442 www.viega.nl

(advertentie)

IN DE KOMENDE NUMMERS

● Membraanpompen: hoe werken ze, waar gebruik je ze en waar selecteer je op als je een nieuwe pomp wilt kopen?

● Meet- en regeltechniek onmisbaar bij algenproductie, alle parameters moeten kloppen, blijkt uit een grote Sloveense pilot.

● Voldoet je bedrijf aan alle nieuwe eisen van de PGS15? De richtlijnen voor de opslag van gevaarlijke stoffen zijn namelijk aangepast.

De volgende editie van Fluids Processing verschijnt op 4 juni 2024. Mis ‘m niet.

Van Energie in Industrie naar WoTS 2024

Tijdens de World of Industry, Technology & Science 2024 besteden we ruim aandacht aan de energietransitie.

Nederland staat voor de enorme opgave om de energietransitie in goede banen te leiden. Vanuit het bedrijfsleven, de industrie en de wetenschap worden de verschillende uitdagingen én oplossingen gepresenteerd. Onder andere tijdens het seminarprogramma staat de energietransitie centraal.

In de World of Industry staan twee seminars op het programma die dieper ingaan op de energietransitie: Aandrijftechniek & Duurzaamheid, Innovaties en praktische implementaties en Duurzaamheid & Circulariteit in de procesindustrie.

Voorafgaande aan de WoTS 2024 organiseert FHI op 5 juni 2024 in De Basiliek in Veenendaal het evenement Energie in Industrie. Dit

evenement richt zich specifiek op de energietransitie van de Nederlandse industrie. Met de groeiende druk om duurzamer te opereren en de voortdurende evolutie van technologieën, is de rol van energie in de industrie van cruciaal belang voor het vormgeven van een veerkrachtige toekomst.

Scan de QR code voor meer info over het evenement Energie in Industrie

Meer info over de WoTS 2024 kun je hier vinden:

(advertentie)

15-19 april 2024

Tube – International Tube and Pipe Trade Fair

Düsseldorf (D)

Grote internationale vakbeurs over pijpen en leidingen, van grondstoffen tot testen en van machines tot meet- en regeltechniek. Gericht op onder andere de chemische en petrochemische industrie.

22-26 april 2024

Hannover Messe 2024

Hannover (D)

Internationale vakbeurs over industriële technologie in het teken van duurzaamheid en energietransitie onder het motto ‘energizing a sustainable industry’. Exposanten uit de werktuigbouw, elektrotechniek, de IT en de energiesector presenteren hun oplossingen voor duurzame productie en energievoorziening. Veel aandacht voor industrie 4.0/ Manufacturing-X, energievoorziening voor de industrie, digitalisering/AI en machine learning, klimaatneutrale productie, waterstof en brandstofcellen. Met omlijstend kennisprogramma.

13-17 mei

IFAT

München (D)

ervaring in de machinebouw voor hygiënische processen of kwaliteitsbewaking in de food, feed en farma. Basisprincipes worden kort aangestipt, maar de nadruk ligt op interactief leren en het oplossen van problemen uit de eigen praktijk.

30-31 mei, 7 juni Dynamisch gedrag Delft

3-daagse cursus van Deltares over hydraulisch gedrag van een leidingsysteem en waterslag. Aan bod komen hydraulica, waterslag, basisvergelijkingen en numerieke oplosmethoden, waterslagvoorzieningen, waterslagfenomenen, terugslagkleppen, cavitatie, luchtbellen, vuistregels en ontwerpwijzigingen. Naast theorie wordt ook geoefend met praktijkcases, met behulp van een door Deltares ontwikkeld simulatieprogramma. Gewenst vooropleidingsniveau is hbo.

5 juni

Hygiënisch ontwerpen – principes

Utrecht

Dagcursus van Burggraaf & Partners over de basisprincipes van voedselveilige productie. De focus ligt op de noodzaak van hygiënisch ontwerp (reinigbaarheid tot op microbieel niveau) en het signaleren van onhygiënische situaties. Aan bod komen wet- en regelgeving, gevarenanalyse apparatuur, reiniging, basisbeginselen ontwerp, en eisen aan het gebouw.

10-14 juni

Achema

Frankfurt

NIVEAU SENSOREN

VOOR FLUIDS

OP BASIS VAN RADAR, VLOTTER, ULTRASOON, MAGNETOSTRICTIEF, HYDROSTATISCH, CAPACITIEF, TRILVORK

Weeklange internationale vakbeurs voor milieu- en afvalwatertechnologie. Bezoekers vinden hier de nieuwste technologieën op het gebied van rioolwaterzuivering, watermanagement, de waterstofeconomie, recycling, monitoring van emissies en de verwerking van bouw- en sloopafval en biomassa. Speerpunten zijn digitalisering en elektrificatie, bijvoorbeeld voor het vergroenen van de verwerking van vuilnis in steden.

28-31 mei 2024

EHEDG Advanced Course on Hygienic Design

Amsterdam

4-daagse Engelstalige cursus van Burggraaf & Partners en EHEDG over hygiënisch ontwerpen. Zeer praktijkgericht. Bedoeld voor mensen met minimaal 2 jaar praktijk-

Weeklange technologische vakbeurs voor de procesindustrie. De focus ligt op innovatie met thema’s als procesinnovatie, innovatie in de farmaceutische industrie, innovatie in laboratoria, maar ook vergroening, waterstof en digitalisering. Met conferentieprogramma.

24-27 september 2024

WoTS World of Technology & Science Utrecht

Kennis delen

DIGITALISERING

Online configureren schroeftransporteurs in trek bij TD

PREDICTIVE MAINTENANCE

In 6 stappen van big data naar echt voorspellend onderhoud

DIGITALISERING

AR, VR, XR: wat is het verschil?

UW PARTNER IN ULTRASOUND

INSTRUMENTEN

Lek Detectie

Lager Conditiebewaking

Lager Smering

Condenspot & Afsluiter

Elektrische Ontladingsdetectie

TRAINING

CAT I & CAT II Ultrasound Training

On-site Implementatie Training

Applicatie Specifieke Training

TECHNISCHE ONDERSTEUNING

Kostenloze ondersteuning & software

Online Training

Kostenloze toegang tot onze

kenniscentrum

(webinars, artikelen, tutorials…)

NEEM CONTACT OP MET UE SYSTEMS

VOOR EEN DEMONSTRATIE

UE SYSTEMS EUROPE

A: Windmolen 20, 7609 NN Almelo, The Netherlands

E: info@uesystems.eu

W: www.uesystems.eu

28 DIGITALISERING

ONLINE CONFIGURATIE-TOOL

OOK POPULAIR BIJ TECHNISCHE DIENST

Schroeftransporteurs configureren met Sisca, de online tool van Van Beek, blijkt ook interessant voor onderhoudsmanagers. Bij nieuwbouw en aanpassing van proceslijnen hebben niet alleen eindgebruikers en system-integrators baat bij de ‘online engineer’ maar ook de technische dienst, ziet Van Beek.

30 PREDICTIVE MAINTENANCE

VOORSPELLEND ONDERHOUD INVOEREN IN 6 STAPPEN

Hoe voer je voorspellend onderhoud in? Stork Asset Management Technology heeft een 6-stapsmodel ontwikkeld om predictive maintenance in te voeren.

33 DIGITALISERING

AUGMENTED REALITY: WAT IS HET EIGENLIJK?

Augmented Reality (AR) maakt een opmars in industrieel onderhoud. Wat is augmented reality eigenlijk precies, en wat is het verschil met virtual reality (VR)?

34 ARBEIDSMARKT

JONGE TECHNEUTEN BINDEN: KSB WEET HOE HET MOET

Jongere werknemers aantrekken en behouden is voor technische bedrijven lastig, maar KSB slaagt erin. Nauwe banden met het onderwijs, ruimte voor ontwikkeling, een leuk team en aantrekkelijk werk lijken de sleutels tot succes te zijn.

Maintenance Benelux is een uitgave van Proces Media bv Verschijnt 6 x per jaar.

Redactieadres

Proces Media

Marktplein 2

1421 AC Uithoorn

+31 (0)297 22 3462

redactie@maintenancebenelux.nl

Hoofdredactie

Vincent Hentzepeter

+31 (0)6 2059 2436

vincent@procesmedia.nl

Eindredactie

Mischa Hoyinck mischa@procesmedia.nl

Vormgeving

Giesbers Retail, Velp

Met medewerking van: Pieter van den Brand, Martijn Kroese

Druk

Veldhuis Media, Meppel

Uitgever

Erik ten Haaf

+31 (0)297 22 3462 +31 (0)6 1003 1781 erik@procesmedia.nl

Sales

Debbie van den Dool en Marion van Sinderen +31 (0)316 22 7155 sales@procesmedia.nl

Abonnementen abo@procesmedia.nl

+31 (0)297 22 3462

Abonnementsprijs 2024

© Proces Media bv

Voor de Benelux: € 150 (excl. 9% btw). Overig buitenland: op aanvraag. Losse nummers: op aanvraag. Er geldt een opzegtermijn van een maand voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Uitsluitend schriftelijke opzeggingen worden geaccepteerd.

Uitgever: Proces Media bv, 1421 AC Uithoorn © 2024, Proces Media bv

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever.

ISSN: 2352-0027

Ook de onderhoudsmanager werkt met Sisca

ONLINE SCHROEFTRANSPORTEUR-TOOL

Schroeftransporteurs configureren met Sisca, de online tool van Van Beek, blijkt ook interessant voor onderhoudsmanagers. Bij nieuwbouw en aanpassing van proceslijnen hebben niet alleen eindgebruikers en system-integrators baat bij de ‘online engineer’ maar ook de technische dienst, ziet Van Beek.

Sisca, de online configuratietool van Van Beek waarmee gebruikers zelf schroeftransporteurs kunnen samenstellen, wordt boven verwachting vaak gebruikt, ziet directeur Perry Verberne van Van Beek Schroeftransport. “We zien veel gebruikers die de optie ‘vrij configureren’ kiezen, om in de voorfase van een project te weten te komen welke technische specificaties én kosten hierbij komen kijken. Wekelijks zijn dat er tientallen, waar we overigens niets van loggen. Al onze klanten kun-

Schroeftransporteurs online configureren: hoe werkt het?

Online tool Sisca biedt een keuzemenu waarin de gebruiker de specificaties van de gewenste schroeftransporteur kan invullen. Denk aan model (koker, trog of omega), uitvoering (keuze uit drie soorten materiaal), lengte, werkhoek, doseercapaciteit, temperatuur en producteigenschappen (viscositeit, stortgewicht, ATEX, enz.). Sisca selecteert daarbij zelf de diameter en het aandrijfvermogen van de transportschroef.

Gebruikers kunnen meerdere projecten aanmaken, mochten ze voor hun project verschillende schroeftransporteurs nodig hebben. Verder is het mogelijk de machine een RAL-kleur mee te geven in de huisstijl van het bedrijf. In beeld verschijnt intussen doorlopend de voor al deze specificaties geldende totaalprijs en de levertijd van de schroeftransporteur. Elke wijziging heeft effect op de prijs. De transportschroef in omega-uitvoering, van boven te openen en dus makkelijker te reinigen, valt bijvoorbeeld duurder uit. Als de configuratie is afgerond, maakt Sisca een projectdossier aan van de transporteur.

Tot slot kan de gebruiker binnen één uur een offerte en een gerenderde 3D-tekening van de geconfigureerde machine in de mailbox krijgen, om hem nog eens van alle kanten te bekijken. De transporteur kan bij Van Beek zo de productie in, wat de levertijd verkort. Sisca is beschikbaar in het Nederlands, Engels en Duits.

Online tool Sisca biedt een keuzemenu waarin de gebruiker de specificaties van de gewenste schroeftransporteur kan invullen.

OOK POPULAIR BIJ TECHNISCHE DIENST

‘Een groot aantal via Sisca geregistreerde projecten heeft te maken met onderhoud’

nen met een inlogcode gebruik maken van extra features en bijvoorbeeld verschillende configuraties opslaan of direct een offerte en 3D-tekening opvragen. Ze komen regelmatig terug en zo komen ook veel nieuwe klanten naar ons toe.”

TECHNISCHE DIENST REKENT MEE

Een groot aantal via Sisca geregistreerde projecten heeft te maken met onderhoud, licht Verberne toe. “Bedrijven voeren veranderingen door in hun productieproces. Er is dan een aangepast intern transport nodig. Doorgaans ligt dat op het bordje van de technische dienst. Als je gaat schuiven met de lay-out van een fabriek, heeft dat altijd gevolgen voor het schroeftransport, want dat is immers de schakel tussen de procesinstallaties. De in gebruik zijnde transportschroeven moeten wat langer of korter en misschien wel helemaal worden vervangen. Met een configuratie in Sisca weet de technische dienst dan snel waar ze aan toe is, zodat ze de investeringskosten voor het management op een rij kan zetten.”

DOORLOPEND BESCHIKBAAR

De 24/7 beschikbaarheid van de online tool biedt veel toegevoegde waarde. Sisca is in dat opzicht echt een gemaksinstrument”, zegt Verberne. “Het geeft snel inzicht en een prijs. Ook al is het vernieuwen van een proces en het vervangen van schroeftransport geen kwestie van spoed – de fabriek ligt niet stil – toch is de continue beschikbaarheid handig. Via Sisca kan de maintenance afdeling in de loop van een project steeds de configuratie bijstellen naar nieuwe inzichten. En we zien dat er op de meest vreemde momenten wordt ingelogd. Veel onderhoudsploegen werken nu eenmaal ook ’s avonds, ’s nachts en in het weekend. En Sisca kent geen tijdszones. Dat is het extraatje, want ’s nachts vanuit de VS met een van onze sales engineers bellen is niet mogelijk en nu kan zo’n bedrijf dag én nacht bij ons terecht.”

OPTIES AAN EN UIT ZETTEN

Ook het ATEX-proof maken van installaties is via Sisca mogelijk. Verberne: “Bij het maken van een

configuratie zet je gewoon het vinkje aan. De specificaties en meerkosten komen dan in beeld. Zo kun je in Sisca op tal van verschillende opties uitproberen, ook met de upgrade van bijvoorbeeld staal naar rvs.”

VERVANGENDE ONDERDELEN

Sisca is niet ingericht op het aanvragen van vervangende losse onderdelen. Dat loopt via

de service & aftersales-afdeling van Van Beek. Wel onderzoekt het bedrijf de mogelijkheid om op termijn ook daar een online omgeving voor te creëren. “Het onderhoudsteam van het bedrijf kan dat nu weliswaar eenvoudig met één telefoontje of e-mailtje doen, maar we zien aan het succes van Sisca hoeveel waarde de 24/7 beschikbaarheid van online toevoegt.” ●

‘We zien dat er op de meest vreemde momenten wordt ingelogd. Veel onderhoudsploegen werken nu eenmaal ook ’s avonds, ’s nachts en in het weekend.

En Sisca kent geen tijdszones’

Perry Verberne, directeur van Van Beek, noemt de populariteit van ‘online engineer’ Sisca boven verwachting groot. (Foto: Marco Vellinga)

VOORSPELLEND ONDERHOUD INVOEREN IN 6 STAPPEN

Hoe voer je voorspellend onderhoud in? Stork Asset Management Technology heeft een 6-stapsmodel ontwikkeld om predictive maintenance in te voeren.

Voorspellend onderhoud optimaliseert de uptime van een machine.

Om voorspellend onderhoud in te kunnen voeren heb je big data nodig. Productielijnen moeten voorzien zijn van sensoren, die gegevens verzamelen over de werking van de machines. De verzamelde data moeten gedurende lange tijd bewaard worden om er een trend uit te kunnen halen. Historische data zijn nodig om de restlevensduur van machines (assets) te voorspellen en tekenen van verval en uiteindelijk faalvormen te registreren. Door assetgedrag en faalmechanismen te koppelen in algoritmes kun je voorspellen wanneer een machine onderhoud nodig heeft.

6-STAPSMODEL

Stork heeft een 6-stapsmodel ontwikkeld waarmee bedrijven voorspellend onderhoud kunnen invoeren. De stappen zijn:

1 Identificeren

2 Data selecteren

3 Modelleren

4 Business case bepalen

5 Invoeren

6 Verbeteren

STAP 1: IDENTIFICEREN

Stap 1 bestaat uit het in kaart brengen van de productiemiddelen, hun conditie, wat er mis kan gaan en welke gevolgen dit heeft, ook financieel. Je focust op het begrijpen van de werking van de machine en de manieren waarop die kan falen. Storingsgegevens zijn te vinden in het Computerized Maintenance Management System (CMMS-systeem) en procesgegevens in de handboeken van de fabrikanten. Belangrijk is om dit voor elke machine zorgvuldig en compleet te doen. Zo krijg je goed zicht op de meest voorkomende faalmechanismes en de impact daarvan op het productieproces.

KANS OP STORING

De kans op storing wordt groter naarmate de tijd vordert; bepaalde meetgegevens laten zien dat een storing op handen is.

Voorspellend onderhoud is gericht op de conditie van de machine en op de vraag wanneer onderhoud nodig is

1. Leer je machinepark grondig kennen

2. Verzamel een grote hoeveelheid sensorgegevens

3. Laat hier statistiek en algoritmes op los

4. Reken uit hoeveel je met voorspellend onderhoud bespaart

5. Voer het in

6. Voer verbeteringen door

De probability-failure-curve in figuur 1 laat zien dat de kans op storing groter wordt naarmate de tijd verstrijkt en welke signalen daarbij horen. Aan het begin van de levensduur (t=0) functioneert een machine prima, maar dat wordt gaandeweg minder door gebruik, veroudering, slijtage en omgevingsfactoren. In de figuur zie je ook welke (categorieën) afwijkingen je na verloop van tijd kunt verwachten. Trillingsmetingen en olieanalyse kunnen gegevens opleveren die wijzen op minder goed functioneren. Vervolgens zal een machine gaan warmlopen. Daarmee weet je nog niet wanneer de machine er helemaal mee ophoudt, maar je kunt op basis van de gemeten waarden wel besluiten eerder in te grijpen, voordat er daadwerkelijk een storing optreedt.

STAP 2: DATA SELECTEREN

Stap 2 is het selecteren van historische gegevens die data of patronen bevatten die ingedeeld kunnen worden als ‘functioneert goed’ of ‘functioneert slecht’. Omdat algoritmen alleen patronen

kunnen leren die al in de gegevens aanwezig zijn, moet de dataset groot genoeg zijn om patronen te bevatten, maar ook weer niet té groot, want de patronen moeten wel vrij snel te herkennen zijn. Vaak zijn de datasets opgeslagen in verschillende databases die eerst geïntegreerd moeten worden. De kwaliteit van de gegevens is ook belangrijk. Gegevens moeten voorzien zijn van een tijdstempel en apparaat-identificaties. Immers, om gegevens van verschillende sensoren te kunnen combineren voor één voorspelling, moeten de data van die sensoren dezelfde tijdstempel hebben. Ontbrekende gegevens kunnen worden geïnterpoleerd (ontbrekende waarden tussen andere waarden worden geschat). En ruisgegevens worden verwijderd.

STAP 3: MODELLEREN

In de 3e stap – modellering – haal je patronen uit de gegevens. Je gebruikt algoritmes om een model te ontwikkelen dat het patroon beschrijft. Voor voorspellend onderhoud werken classificatie- en clusteringsalgoritmes het best. Hiermee kun je historische gegevens (asset-gedrag) indelen in bepaalde categorieën of clusters. Een combinatie van een hoger dan normale temperatuur en een licht gestegen trillingsmeting levert dan bijvoorbeeld een bepaald label op. Dit categoriseren of labelen van gegevens vormt de basis voor predictief onderhoud. Voor elke aparte combinatie van machine en faalmechanisme worden labels gedefinieerd. Dat kunnen binaire labels zijn (goed of slecht functioneren) of een glijdende schaal (resterende levensduur 30 dagen, 29 dagen, etc.).

ALGORITMEN

Algoritmen die voor classificatie kunnen worden gebruikt zijn bijvoorbeeld (lineaire) Support Vector Machine, Naïve Bayes, KNeighbors en logistic regressie. Voor clustering zijn dit KMean, MeanShift en SpectralCLustering. Welke algoritmen de beste fit opleveren, hangt af van de grootte van de steekproef, het soort gegevens (gelabeld, hoeveelheid of tekstgegevens) en diepgaande kennis van de faalmechanismen van de machine.

Deze stap gaat vaak gepaard met ‘traditionele’ statistische analyse, het visualiseren van data en de simulatie van historische gegevens (ontwikkeling van een demo-versie).

STAP 4: BUSINESSCASE

Stap 4 bestaat uit het ontwikkelen van een businesscase om de voordelen van voorspellend onderhoud hard te maken. De kosten van het schrijven van een algoritme en van real-time monitoring worden afgezet tegen de financiële baten. De voordelen zitten in het voorkomen of verminderen van downtime en het optimaliseren van periodiek onderhoud. Andere pluspunten zijn het opbouwen en doorgeven van kennis, verlen-

Categorisering (labeling) van gegevens is een belangrijke randvoorwaarde voor predictief onderhoud

ging van de levensduur van machines, en arbo- en milieuverbeteringen. Deze laatste voordelen zijn vaak moeilijker uit te drukken in cijfers en geld.

STAP 5: INVOEREN

Stap 5 is de implementatiefase. Als blijkt dat de baten van voorspellend onderhoud opwegen tegen de kosten, kan begonnen worden met de invoering. Alles wat in de vorige fasen is uitgezocht, kan nu uitgevoerd worden. Technisch is dat meestal niet zo moeilijk. De sensoren zijn er, de data worden geregistreerd, de IT systemen zijn erop voorbereid. Lastiger is dat de organisatie – de mensen –eraan moeten wennen dat onderhoud nu datagestuurd is, en niet meer gebeurt op basis van de kalender

6-stapsmodel voor het invoeren van voorspellend onderhoud.

Voorspellend onderhoud: Alleen onderhoud plegen als uit de meetgegevens blijkt dat het nodig is.

of ervaring van de mensen die met de machines werken. Informatie uit het model wordt gebruikt om de onderhoudsintervallen en werkprocessen aan te passen. Dat betekent dat er vaak ingegrepen wordt op basis van kleine afwijkingen, ver voordat er met het blote oog of oor iets waar te nemen valt.

STAP 6: VERBETEREN

Stap 6 is verbeteren. Dit gaat om het verfijnen en leren van fouten. Geeft het systeem bijvoorbeeld een foutmelding terwijl er in de praktijk niks aan de hand blijkt te zijn, dan moet het systeem aangepast worden, zodat dit gedrag van de machine de volgende keer niet meer aangemerkt wordt als abnormaal en er niet onterecht onderhoud wordt gepleegd. Ook voeg je nieuwe faalvormen toe, die het systeem niet voorspeld had, maar die je in de praktijk tegenkomt. Het algoritme leert hierdoor bij en daardoor worden de voorspellingen beter, totdat het slim genoeg is om 100% van de storingen correct te voorspellen.

Het ontwikkelen van effectieve algoritmen voor voorspellend onderhoud kost weliswaar tijd en geld, maar de totale voordelen wegen ruimschoots op tegen de initiële investering. ●

Enos Postma is consultant bij Stork Asset Management Technology.

AUGMENTED REALITY: WAT IS HET EIGENLIJK?

Augmented Reality (AR) maakt een opmars in industrieel onderhoud. Wat is augmented reality eigenlijk precies, en wat is het verschil met virtual reality (VR)?

Augmented Reality wordt in het Nederlands ook wel aangevulde realiteit genoemd. Het principe van AR is even innovatief als simpel: het toevoegen van digitale projecties aan de bestaande, fysieke wereld. Dat kan bijvoorbeeld door middel van een AR-bril, of via het scherm van een computer, smartphone of tablet. AR is bij het grote publiek veelal bekend van videogames en van innovatieve consumententoepassingen. Denk daarbij aan de IKEA Kreativ app, waarmee IKEA-klanten meubels

van het bedrijf op hun smartphonescherm in hun eigen huis kunnen projecteren.

AUGMENTED REALITY VERSUS VIRTUAL REALITY

Op het eerste gezicht lijkt augmented reality sterk op virtual reality (VR). Er zijn echter enkele belangrijke verschillen:

• VR creëert een totaal nieuwe, virtuele wereld, vaak zelfs inclusief audio. Er is dus geen sprake van toevoegingen aan de echte wereld, maar er is slechts een virtuele.

• Om gebruik te kunnen maken van VR, is er een VR-bril nodig, al dan niet in combinatie met een headset. Zo’n VR-bril omsluit het hoofd van de drager geheel en zondert hem of haar af van de buitenwereld. AR kan daarentegen ook zonder speciale bril worden toegepast, bijvoorbeeld via een computerscherm.

AR vormt zodoende een soort tussenstation tussen VR en de echte wereld. Daarom heet het ook wel extended reality (XR): digitale toevoegingen ‘verlengen’ de realiteit.

AR IN INDUSTRIEEL ONDERHOUD

AR wordt niet alleen toegepast in games en consumentenapps, maar ook in diverse industriële sectoren, waaronder de onderhoudssector. Zo schaalde ASML tijdens de coronapandemie zijn inzet van AR en VR al op naar 1.500 getrainde gebruikers wereldwijd, waarmee het zijn doorlooptijden voor onderhoud en reparaties aan chipmachines ingrijpend kon verkorten. AR heeft bovendien zijn weg gevonden naar diverse trainingsprogramma’s in de industriële automatiseringstechniek. Met behulp van AR kunnen toekomstige monteurs sneller worden opgeleid, bijvoorbeeld door hen deels digitaal te trainen in het onderhouden van specifieke machines. ●

JONGE TECHNEUTEN BINDEN: KSB WEET HOE HET MOET

Jongere werknemers aantrekken en behouden is voor technische bedrijven lastig, maar KSB slaagt erin. Nauwe banden met het onderwijs, ruimte voor ontwikkeling, een leuk team en aantrekkelijk werk lijken de sleutels tot succes te zijn.

In bijna elke sector vergrijst het personeelsbestand en is het aantrekken van (jonge) werknemers problematisch. Landelijk, regionaal en lokaal worden allerlei initiatieven ontplooid om nieuwe, vooral jonge werknemers te vinden en te binden. Producent van pompen en afsluiters KSB zet in op nauwe samenwerking met regionale opleidingscentra. Maar die samenwerking is niet de enige

factor waardoor het bedrijf nieuw personeel weet te vinden en te behouden. Ruimte voor leren en doorgroeien, afwisselend werk en een leuk team doen de rest.

MOTIVEREN OM TE LEREN

Mike Huisman, mbo’er Werktuigbouwkunde, kwam in 2017 als stagiair bij KSB binnen. “KSB voelde als een thuis waar ik serieus werk vond, leuke opdrachten kreeg en gemotiveerd werd om door

‘Ik zocht een nieuwe uitdaging met meer mechanica en minder elektronica’

te leren. Inmiddels zit ik in mijn derde jaar van de hbo-opleiding Werktuigbouwkunde. En inmiddels heb ik bij KSB een prachtjob die me ook kennis laat maken met het buitenland. Ik heb al 10 weken bij KSB in Duitsland op de onderzoeksafdeling gewerkt. Daar heb ik geleerd hoe onderzoeksontwikkelingen worden vertaald naar de praktijk. En inmiddels ben ik met KSB alweer aan het vooruitkijken naar de volgende vijf jaar.”

AFWISSELING

Steven Ohm werkt met Mike samen in de KSBwerkplaats in Zwanenburg. Ook hij leerde KSB kennen tijdens zijn mbo-stage. “Al snel merkte ik dat KSB afwisselend werk biedt: revisie, onderhoud, lassen – ik krijg eigenlijk met alles te maken. Tegelijkertijd motiveert KSB me wel om door te gaan met mijn studie. Mijn afstudeerproject was een vlaktafel waar ik nu bij KSB dagelijks aan sta

Rick Huisman, Steven Ohm, Desley Kisoor en Dennis Loogman hebben het naar hun zin bij KSB vanwege het teamwerk, de open cultuur en ruimte voor ontwikkeling.

te werken. Voorlopig wil ik hier nu eerst ervaring opdoen. En dat lukt prima in een omgeving waar veel jonge collega’s om je heen lopen die ondersteund worden door enkele ‘oude rotten’ in het vak.” Collega Dennis Loogman vult aan: “Ik was van oorsprong automonteur maar zocht een nieuwe uitdaging; een baan met meer mechanica en minder elektronica. Die vond ik bij KSB, waar ik het overgrote deel van de tijd in de werkplaats actief ben maar af en toe ook meega naar onderhoudsopdrachten bij klanten.”

DOORGROEIMOGELIJKHEDEN

Mike Breure is momenteel bezig met revisies. Als hbo’er Werktuigbouwkunde werkt hij inmiddels één jaar bij KSB en heeft naar eigen zeggen veel geleerd. “Ik krijg hier veel gelegenheid om te leren. Het heeft me het eerste jaar wel verbaasd dat er zoveel kon; ik ben zelfs ook al twee keer in Duitsland op cursus geweest. Voor mij is dat een mooi bewijs dat KSB investeert in de eigen medewerkers. En dat merk ik ook als ik over mijn eigen ontwikkeling op het werk praat; ik ben aangenomen voor de service-buitendienst maar heb ook al aangegeven dat ik te zijner tijd graag op de engineeringafdeling zou werken. Ik merk

KSB is een internationale producent van pompen, afsluiters en bijbehorende systemen voor industrie en gebouwentechniek, wateren afvalwaterbeheer en energietechniek en mijnbouw. Het concern heeft eigen verkooporganisaties, productie- en servicebedrijven op alle continenten. De Nederlandse dochteronderneming KSB Nederland is gevestigd in Zwanenburg.

‘KSB helpt me om naar zo’n positie door te groeien’

dat KSB me helpt om naar zo’n positie door te groeien. Dat geeft je echt het gevoel dat je onmisbaar bent.”

GOEDE SFEER

Tim de Boer werkt al vier jaar bij KSB als buitendienstmonteur. Wat hem aanspreekt zijn de openheid en de sfeer. “Iedereen kan het goed met elkaar vinden omdat je geaccepteerd wordt zoals je bent. Ik heb de eerste drie maanden in de werkplaats gewerkt en ben daarna als buitendienstmonteur aan de slag gegaan. Het is heel divers werk bij uiteenlopende klanten waarvoor je veel vrijheid krijgt, maar ook goed moet kunnen improviseren. KSB investeert veel tijd in ons en dat geeft een goede binding met het bedrijf; het voelt een beetje als een familie.”

UITDAGEND

Naast Tim werkt Rick Huisman. Met 20 jaar is hij de jongste. Momenteel doet hij de mbo-opleiding Werktuigbouwkunde en het werk bij KSB sluit daar goed op aan. “De techniek waar ik hier mee te maken krijg, ligt boven het mbo-niveau. Dat maakt het zo interessant en uitdagend om hier te werken. Momenteel mag ik voor mijn stageopdracht een Sewatec afvalwaterpomp zelf repareren. Samen met collega’s heb ik de pomp uitgebouwd. Momenteel haal ik de pomp uit elkaar waarna die gestraald wordt en onderdelen worden vervangen. Tenslotte mag ik de pomp weer volledig gereviseerd inbouwen in een ziekenhuis.”

Mike Breure, hbo’er Werktuigbouwkunde, werkt één jaar bij KSB: ‘Ik heb veel geleerd, zowel

JONGE COLLEGA’S

Desley Kisoor kwam als constructiewerker in dienst bij de KSB-werkplaats. Hij reviseert en onderhoudt pompen en doet laswerk. “Ik ben via een kennis met KSB in contact gekomen en had al snel in de gaten dat het een bijzondere werkomgeving is met veel jonge collega’s en uitdagend werk. Al tijdens mijn stage kreeg ik het aanbod om aanvullende opleidingen te gaan doen. Dat gaf direct een goed gevoel en dat is eigenlijk altijd zo gebleven. Eén van die opleidingen was in Duitsland, waar je dan ook merkt hoe groot ons bedrijf is.” ●

KSB Nederland www.ksb.nl

020 4079800

Mike en Rick Huisman en Desley Kisoor werken bij de servicedienst en gaan ook op pad naar klanten.

op de afdeling in Nederland als op het KSB-hoofdkantoor in Duitsland.’

AERZEN service world Presence is our strategy

Striving for perfection for over 160 years

Everything from a single source: inspection, maintenance, repair commissioning and spare parts

Fast service on site, thanks to worldwide service centers and 24/7 service hotline

Maximum safety and reliability with original AERZEN spare parts and increase of machine lifetime