STEENTIJD

“Eens ze begonnen te boren, kwam er geen eind aan.” Johan Vanderweert nam zijn leerlingen mee naar een archeologisch onderzoek op de Molenheide, naar het tijdperk dat aan de dennenbossen voorafging.

Elk jaar gaat Johan Vanderweert, leerkracht wetenschappen in het secundair onderwijs bij Vonk, de Keerpunt Freinetschool in Houthalen, op zoek naar een archeologisch thema dat zijn leerlingen kan boeien. “Soms moet je het niet ver zoeken. Op een boogscheut van de school ligt het Wild- en Wandelpark Molenheide. Daar is momenteel een natuurherstelproject aan de gang. Toen het Regionaal Landschap Lage Kempen ons voor een rondleiding tijdens de Archeologiedagen uitnodigde, was ik meteen geïntrigeerd.”

STEENTIJD

Het landschap van Wild- en Wandelpark Molenheide zag er ooit helemaal anders uit. Onder de dennenbomen, die voor de mijnbouw aangeplant werden, zijn nog altijd sporen te vinden van eeuwenoude zandbergen. De gemeente

Houthalen-Helchteren en het Regionaal Landschap Lage Kempen (RLLK) willen die landduinen en heide in hun oude vorm herstellen. Hun plan trok meteen de aandacht van archeologen. Morien Schroyen (RLLK): “Onder de dennen liggen zandlagen, miljoenen jaar oud. Ze ontstonden door de strakke winden tijdens de laatste ijstijd. De jagers en de verzamelaars die hier rondliepen, hebben voorwerpen achtergelaten die we in dat dekzand kunnen terugvinden.” Om te vermijden dat de herstelwerken die gevoelige archeologische zones beschadigen, heeft landschapsarcheoloog Eckhart Heunks doelgerichte boringen uitgevoerd. Waar liggen de dekzandlagen? Hoe is het landschap precies opgebouwd? Dat bracht hij in kaart om de herstelwerken mee te sturen en de gevoelige zones te beschermen.

Tijdens een rondleiding op het domein kwamen de leerlingen te weten waarom archeologisch onderzoek zo belangrijk is bij zo’n herstelproject en mochten ze ook zelf aan de slag. Morien: “Ze bleven maar boren en boren, dus ze waren zeker en vast enthousiast.” (lacht)

“Zowel de leerlingen als ikzelf hebben onze ogen uitgekeken. Het is een heel boeiende kwestie én dat vlakbij onze school. Ik kwam er nadien in verschillende lessen op terug, want het omvat veel thema’s: archeologie, aardrijkskunde, biodiversiteit, … Voor herhaling vatbaar!”, besluit Johan.

Zelf een erfgoedproject met jongeren organiseren? Dan kan je een subsidie aanvragen en alle kosten terugkrijgen, tot 2 500 euro. Een aanvraag voor een Jong redt Oudproject kan je het hele jaar door indienen. Meer info op www.jongredtoud.be

Van hoog in de lucht, tot diep in de grond. Dat is een beetje de samenvatting van haar carrière. Voormalig pilote Gabriella Kaszas werkt vandaag als archeologe, met een passie voor onroerend erfgoed.

De naam klinkt buitenlands en het accent verraadt het onmiddellijk. Voor Gabriella Kaszas is Nederlands niet haar eerste taal, geeft ze met een brede glimlach toe. “Ik ben voor de liefde verhuisd van Hongarije naar België. Liefde is een enorme motivatie.”

Hoe wordt een pilote een archeologe?

Ik vloog vaak met archeologen die het landschap van bovenuit wilden zien. En als je van heel hoog kijkt, zie je lijnen en vormen in het landschap. De archeologen vertelden me dat het oude wegen waren, Romeinse kampen, grafheuvels, oude rivierarmen, … Hoe meer ze erover vertelden, hoe meer ik erover wilde weten. Vandaar mijn carrièreswitch. Ik

‘NIEUWSGIERIGHEID GROEIDE AL VLIEGEND’

schreef me in voor een archeologieopleiding aan de KU Leuven. Dat was niet eenvoudig want ik combineerde mijn studie met een fulltime job. Maar ik heb het masterdiploma toch op zak.

Wat doe je als archeologe?

Ik ben jaren veldarcheoloog geweest, maar heb dan eindelijk mijn roeping gevonden. Een van mijn taken is het coördineren van concrete acties om kinderen enthousiast te maken over erfgoed en archeologie. Die functie is ontstaan binnen de IOED OOST, de Intergemeentelijke Onroerenderfgoeddienst van Riemst, Voeren, Hoeselt en Bilzen.

Waarom kinderen?

Archeologie is helaas geen deel van het leerplan. Kinderen kennen dat aspect van het verleden minder goed. Voor hen is dit de ene ontdekking na de andere. Het publiekswerk geeft mij de kans om mijn kennis te delen en kinderen en hun ouders te inspireren.

Welke acties organiseer je?

Ik gaf bijvoorbeeld een hands on les archeologie en geschiedenis aan leerlingen uit het vijfde en zesde leerjaar van Riemst. Ik nam dan vondsten uit de Slag van Lafelt mee, die de kinderen van dichtbij konden bewonderen. Hoe ziet zo’n kogel eruit? Waar speelde de veldslag zich af? Kunnen ze hun huis situeren op de oude kaarten? Een tastbare vondst maakt het verleden concreter. Evengoed gaan we op terrein. In Hoeneveldje in Voeren wandelden we bijvoorbeeld over de Romeinse weg en vroegen we ons samen af hoe het leven van de Romeinen er uitzag.

Wat wil je vooral meegeven?

Archeologie leert je anders kijken. Wandelen in de loopgraven geeft een heel andere emotie dan een boek over de Tweede Wereldoorlog lezen. Ik wil de kinderen helpen om een band te creëren met hun verleden. We beseffen onvoldoende hoe belangrijk het verleden voor ons heden is. Het heeft ons gemaakt tot wie we zijn.