Afrika Magazine

Page 1

BUITENGEWOON BOTSWANA

THE SMILING COAST OF AFRICA

EN

Magazine
DE GEUREN
KLEUREN VAN MARRAKECH

ONTDEK WAT HET MET JE DOET

Op Curaçao vind je meer dan 35 stranden en het hele jaar door een aangename tropische temperatuur. Je ontdekt hier elke dag iets nieuws; van de rijke cultuur met meer dan 55 nationaliteiten tot de veelzijdige keuken, meer dan genoeg activiteiten om te ondernemen en een ruime keuze aan accommodaties.

Voor meer informatie, neem contact op met jouw Personal Touch Travel reisagent.

ONTDEK MEER OP CURACAO.COM BELEEF HET ZELF

Personal Touch Travel

Voor al je reiswensen!

Beste klant,

Heb je plannen om naar Afrika af te reizen? Of misschien heb je onlangs een mooie vakantie geboekt? In dit reismagazine nemen we je graag mee naar dit veelzijdige continent.

Van de schitterende natuur in het bijzondere Botswana wil je vast meer weten. En wat te denken van de ongereptheid van Namibië, het Afrika voor de fijnproever…. Ook de prachtige Tuinroute (Zuid-Afrika) slaan we zeker niet over en uiteraard geniet je mee van de Big Five en de mooiste wildparken ter wereld.

De beste duikspots en mooiste stranden vind je in landen waar je misschien niet meteen aan denkt als er over Afrika wordt gesproken. We nemen je ook mee naar de indrukwekkende koningsstad Marrakech met zijn bijzondere ligging aan de voet van de Hoge Atlas én laten je graag meegenieten van een reis door Gambia, het land van de glimlach.

Kortom, een magazine waarbij je weer voldoende reisinspiratie kan opdoen. Heel veel leesplezier!

Met vriendelijke groet, Jouw reisadviseur

INHOUD

MARRAKECH de mooiste kleuren en heerlijkste geuren

NAMIBIË

Afrika voor de fijnproever

6 10

Zon, zee en strand DE MOOISTE…

Once in a lifetime-bestemming

TANZANIA

16 23

The smiling coast of AFRICA

28

4
6
23

30

30

Bijzonder buitengewoon BOTSWANA

37

Uren turen door DE TUINROUTE

37

Colofon

44

44 51

Duiken in de RODE ZEE

45

THE BIG FIVE waar vind je ze?

Editie 1, 2023

Personal Touch Travel Magazine is een uitgave van TRAVel Media

Druk PreVision Oplage 8.000

Uitgever: TRAVel Media

MAGAZINE UIT? Geef het door!

Chef redactie: Sharon Evers

Redactie: Dylan Cinje

Arjen Lutgendorff

Rahanna van Stapele

Tijn Kramer

Sales: Dennis de Groot

Art director: Iris Beenen

CONTACT

Redactie: redactie@travmedia.nl 035-6728836

Sales: sales@travmedia.nl 035-6728855

Adres:

Arendstraat 33A 1223 RE Hilversum

Artikel Botswana

Bron:ondermeerANWB,rondreis.nl enreis-expert

5

Marrakech Mooi

Marokko is een schitterende bestemming die een duik in een compleet nieuwe cultuur biedt op een zeer behapbare vliegafstand. In nog geen vier uur sta je op Noord-Afrikaanse bodem in de bekendste van de indrukwekkende Marokkaanse koningssteden, Marrakech.

Marokko is een uitgestrekt land met talloze interessante steden, van de grootste stad Casablanca en haar vier miljoen inwoners tot authentieke stadjes die zich perfect lenen voor een rondreis. Maar het meest geliefd onder toeristen zijn de vier koningssteden, zo genoemd omdat ze in het verleden ooit door een sultan tot hoofdstad zijn uitgeroepen. Marrakech, Fez, Meknés en Rabat zijn allemaal te herkennen aan oude ommuurde binnensteden met charmante straatjes en romantische tuinen.

Exotische flair

De vierde grootste stad van Marokko, centraal gelegen, is Marrakech. Het is onder toeristen de meest bezochte bestemming en dat is niet voor niets. Hier beleef je gegarandeerd een culturele en afwisselende stedentrip met exotische flair. In de eerste plaats al om haar talloze kleuren. Muren, pleintjes en specerijen zorgen voor de mooiste plaatjes, al helemaal tijdens de zonsondergangen. Voor een goed beeld van Marrakech met fijne relaxmomentjes tussendoor kies je voor een reisduur van minimaal drie tot vijf dagen. Bij het uitkiezen van een hotel zal je waarschijnlijk vaak het woord ‘riad’ tegenkomen, dat staat voor een traditioneel Marokkaanse huis of paleis. Hierbinnen kan je de bekende mooie gekleurde tegelwanden en sprookjesachtige patio’s met fonteintjes verwachten.

Djemaa el Fna

Geland op de moderne luchthaven

Menara ben je zo’n zes kilometer van het centrum van de stad verwijderd. Eenmaal de koffers geïnstalleerd in je hotelkamer, kan je meteen op pad. Djemaa el Fna (‘Plein des Doods’,

vanwege haar historische locatie voor executies) is het centrale plein en het hart van de stad, midden in de oude ommuurde stad (dat Medina genoemd wordt en in 1985 door UNESCO tot Werelderfgoed is verklaard). Het is hier wellicht druk en vrij toeristisch, maar Djemaa el Fna is absoluut een must see. Bij de talloze eetstalletjes kom je met een lokale lekkernij bij van de reis. Vanaf het plein heb je tevens zicht op de hoge Koutoubia-moskee ernaast, symbolisch voor de stad. Kijk je ogen uit tussen de muzikanten, buikdansers, henna-artiesten, maar ook slangenbezweerders, vuurspuwers en waarzeggers. Rechts en links gespreide kleedjes met lokale tierlantijnen en specerijen, maar ook tapijtkramen beladen met stoffen en poefjes. Uiteraard een goede plek voor het scoren van souvenirs, al betaal je hier wel eerder ‘toeristenprijzen’. Wil je je even onttrekken aan de hectiek? Het plein wordt omringd door hippe dakterrassen, waar je de menigte ontstijgt en met een fris drankje de zon ziet ondergaan. ’s Avonds en eenmaal donker verdwijnt er niets van de sfeer: je staat gegarandeerd te watertanden bij de pruttelende stoofpotten en soepen en de rijen felverlichte kraampjes vormen een magisch plaatje.

Medina

Eenmaal geaard op de Marokkaanse bodem is het tijd om de wandeling voort te zetten richting de smalle, kronkelende straatjes en roze muren in de rest van de Medina. Wees niet bang om te verdwalen, je kan steeds gemakkelijk de weg terugvinden naar het centrale plein. Laat je meevoeren in de stroom bezoekers en snuffel in de kleine winkeltjes voor prachtige handgemaakte lampen en servies. Kookliefhebbers? Dit is dé plek om een heel scala aan kruiden en andere smaakmakers in te slaan. Ook is het leuk om een plaatselijke (street) food-tour te boeken of je in te schrijven voor een kookworkshop met verse producten in traditionele tajines. Voor

7

Er vinden geen lessen meer plaats, maar de binnenplaatsen en oude lesruimtes zijn toegankelijk voor nieuwsgierigen (en visueel liefhebbers; de oude school is zeer fotogeniek).

Yves Saint Laurent

Eén van de meest geliefde bezienswaardigheden onder bezoekers zijn de 16e-eeuwse Saädi-graftombes, die eeuwen vergeten en onontdekt bleven, tot de eerste vliegtuigvlucht over Marrakech. De graven liggen zowel binnen als in de tuin van het gebouw en zijn afgewerkt met marmer en mozaïek, een prachtig en indrukwekkend gezicht. De stad is vrij compact en geschikt om te voet te verkennen, en je zou de wandeling kunnen voortzetten naar Le Jardin Secret, om tussen de bloemen bij te komen in dé botanische tuin van Marrakech. Tevens een schitterende tuin is Jardin Majorelle (vernoemd naar de

Jardin

specerijen kun je daarnaast ook perfect terecht in de opgeknapte Joodse Wijk, Mellah. De winkeliers hier zijn echte specialisten en je ontkomt er dan ook niet aan één en ander te proeven.

Paleizen

Waar de stad ook zeker geen tekort aan heeft zijn de prachtige parken en paleizen, veelal gelegen in Kasbah, aan de zuidkant van de Medina. Een must-see is het Bahiapaleis uit de 19e-eeuw, met 150 kamers en vooral bekend om zijn uitgestrekte acht hectare aan tuinen. Het paleis zelf is gedeeltelijk geopend voor publiek, maar er is genoeg architectuur, houtsnijwerk en mozaïekkunst te bekijken om een goede indruk te krijgen. Net zo mooi is het Dar Si Said-paleis, waarin het Museum voor Marokkaanse kunst huist (Marrakech was bij oprichting een Berberse stad, en dit is dé plek om hier iets meer over te leren en kennis te maken met het pure Marokko) of Paleisruïne El Badi, die een goede indruk geeft van de typische Marokkaanse architectuur. Ook is het een aanrader om Medrasa Ben Youssef in de planning op te nemen, één van de mooie Koranscholen in Marokko en meer dan zes eeuwen oud.

8
Majorelle Mellah - mehdi

kunstenaar die de botanische tuinen ontwierp), overgenomen en opgeknapt door modeontwerper Yves Saint Laurent, bomvol exotische planten, palmen en cactussen. Kanttekening bij bovenstaande tuinen is wel dat het er overdag vrij druk kan worden, en dat je er het best zo vroeg mogelijk bij moet zijn.

Hoogste bergpas van Afrika Marrakech kent een landklimaat, wat bekent dat de temperatuur in de zomer behoorlijk hoog kan oplopen. Het is dan ook zeker aan te raden om hier rekening mee te houden bij het plannen van een trip, en aan te raden binnen de periode september tot en met mei te gaan. Tijdens de winter zal de temperatuur aangenaam en zelden onder de twintig graden zijn. Terwijl je je een weg baant door talloze charmante straatjes is het heerlijk genieten van de winterzon.

Niet alleen de stad zelf, maar ook haar ligging biedt ontzettend veel mogelijkheid. Zo ligt het op de Haouzvlakte en aan de voet van de Hoge Atlas, een hele goede uitvalsbasis voor verschillende dagtrips, uiteenlopend van andere steden tot verschillende mooie natuurlocaties. Denk hierbij aan de Ourika Vallei, Afagaywoestijn en de bulderende Ouzoudwatervallen. Hiervoor boek je gemakkelijk een huurauto. Het Atlasgebergte zelf is enorm, en herbergt de hoogste bergpas van Afrika. Met een gids (of zelf) kan je hier fantastische hikes maken met adembenemende uitzichten. Een bezoek aan Toubkal National Park is tevens een hele mooi aanvulling op dagen in de stad. Het natuurpark is beschermd gebied van zo’n 380 vierkante kilometer en is vernoemd naar de berg Toubkal, met 4.167 meter de hoogste bergpiek in Noord-Afrika en de Arabische wereld. In de bergen zijn verschillende berberdorpen te vinden die een mooie indruk geven van de traditionele manier van leven in de Atlas. Daarnaast is er een verscheidenheid aan vogels te vinden en er leven populaties makaak-apen. Voor outdoor-liefhebbers is dit een gebied waarvan je wil kunnen zeggen dat je er geweest bent.

Natuurlijk kan je er ook voor kiezen om een nabijgelegen stad of dorp te bezoeken. Essaouira is een zeer geliefd en ontspannen kustplaatsje in de buurt, omringd door uitgestrekte zandstranden die zich goed lenen om te zwemmen en te zonnen en populair zijn onder surfers. Ook hier is een goed bewaarde medina te vinden. Serie- en filmliefhebber?

Middeleeuwse nederzetting Aït-BenHaddou fungeerde in zowel in hitserie Game of Thones, Gladiator en andere bekende films als decor. Het bevindt zich ongeveer 3,5 uur rijden van Marrakech en is met zijn gebouwen van steen en klei uitgeroepen tot UNESCO-Werelderfgoed.

Hivernage, Gueliz en Mellah

Voor de late avonden in de stad zijn de mogelijkheid talrijk. Voor de reiziger die wel een drankje lust en graag uitgaat, is het luxere Hivernage een goede optie. Deze wijk ligt net buiten de stadsmuren en is iets chiquer en staat bekend om zijn upscale-hotels, trendy cafés en gezellige nachtleven. Kan je de rust en goede hotels erg waarderen? Dan kan je ook van te voren besluiten ook in deze wijk te overnachten. Ook een

optie om aan te doen is Gueliz, een Franse en wat meer westerse wijk. Hier loop je over enkele bredere boulevards en ben je op de juiste plek voor een shopping spree in moderne winkels en verschillende leuke bars en cafés. De eerder genoemde Joodse wijk Mellah vormt één van de rustige gedeeltes van de Medina en is misschien wel het meest authentiek. Hier word je onderweg vooral gepasseerd door locals en verkopen de winkeltjes meer etenswaar en huishoudelijke producten.

Hamman

Een typisch Marokkaanse afsluiter en helemaal ontspannen terugkeren van je reis? Sluit de trip dan af met een bezoekje aan een van de plaatselijke hammams. Van oorsprong was het hebben van een eigen douche of bad eerder uitzondering dan regel in de stad, en brachten inwoners een bezoek aan deze badhuizen om zich te wassen, scrubben, stomen en verzorgen. Tegenwoordig kan je er terecht voor fijne full body-massages, stoombaden en wellness-behandelingen onder het genot van Marokkaanse thee.

9
Riad

Namibieë

Zuidelijk Afrika voor de fijnproever

Het land dat vaak onderdeel uitmaakt van een combinatierondreis, maar als zelfstandige vakantiebestemming soms over het hoofd wordt gezien. Met haar kenmerkende zandduinen en hoogtepunten als Sossusvlei, behoort dit land tot de mooiste van Afrika. We hebben het over Namibië.

Spitzkoppe
..

Ondanks dat het land met een in 1900 verklaarde onafhankelijkheid één van de jongste landen van Afrika is, bestaat er geen twijfel over dat Namibië zich met haar unieke historie, cultuur en natuur kan onderscheiden van omliggende buurlanden. En dat terwijl het óók de highlights biedt waarvoor mensen naar Zuidelijk Afrika afreizen, zoals de uitgestrekte landschappen die zich qua diversiteit kunnen meten met Zuid-Afrika, het gevoel midden in de pure natuur te staan en uiteraard de Big Five.

Ongerept

Dichtbegroeide wildernis, schitterende kusten en vooral haar unieke woestijngebieden en donkeroranje gekleurde zandduinen. Dat maakt Namibië een bestemming die je eens in je leven moet bezoeken. Dit woestijngebied brengt nog eens een extra scala aan ecosystemen en diersoorten met zich mee, denk aan de typische onyx-geit. Omdat Namibië tevens één van de minst dichtbevolkte landen ter wereld is, kan je je voorstellen hoe ongerept de natuur er is. De overheid van het land maakt zich bijzonder sterk voor conservatie en duurzaamheid, door meer dan 40% van het land aan te merken

als beschermd natuurgebied. Kuddes olifanten dwalen er rond, de zeer bedreigde zwarte neushoorn voelt zich er thuis en ook schichtige cheetah-families zijn hier te bewonderen. De 340 soorten vogels in het land maken het voor vogelaars een waar paradijs. Voor zowel de ervaren Afrikaliefhebber als een firsttimer zal Namibië een zeer authentieke en onvergetelijke ervaring bieden. Die ervaring wordt niet alleen gevormd door de bijzondere natuur; er zijn meer redenen om de keus op Namibië te laten vallen. Al kent het een decennia lange strijd om haar diamanten, het land is door zijn huidige politieke stabiliteit, democratie en betrekkelijke rijkdom in verhouding tot enkele andere Afrikaanse bestemming veilig om te bereizen. En dat terwijl er in de rust en puurheid van het land weinig is veranderd. In Namibië deel je het land met verschillende levendige inheemse stammen, zoals de Himba, bekend door hun opvallende roodgeverfde lichamen en sieren, of de San-stam, met kenmerkende

rotsschilderingen en -kunst.

Slingeren in Windhoek

Je start je reis vanuit de hoofdstad Windhoek. Zoals de stadsnaam al doet vermoeden, wordt er naast Engels en de lokale talen Oshiwambo, Herero en Damar, door de grote meerderheid van de 320.000 inwoners ook Afrikaans gesproken. Afgezien van de hoofdstad kent Namibië geen verdere steden met een populatie boven de 50.000 inwoners. Windhoek is geen bruisende stad, maar het is prima om er een eerste dag door te brengen en zo een beeld te krijgen van de geschiedenis en leefwijze. De binnenstad doet vrij strak en Duits aan, maar het is eigenlijk de zwarte buitenwijk Katutura met de meeste sfeer en inwoners. Het is dan ook een aanrader om aan een begeleide stadstour deel te nemen om onder andere hier te wandelen en met de lekkerste gerechten op de lokale markt te kunnen lunchen. Ondanks de NoordKoreaanse sfeer (dit land financierde de bouw) die het Nationale Museum ademt, is het een aanrader om er een beeld te

12
Deadvlei Himba-vrouwen

krijgen van de vrijheidsstrijd van het land. Voor een kleine natuurintroductie heb je er een Botanische tuin of maak je een mooie paardrijdtocht door het omliggende Eros-gebergte. Een goede spot voor het vinden van handgemaakte souvenirs is het Namibian Craft Center. Bekend is ook Joe’s Beerhouse, voor een lekker biertje en goede maaltijd.

Zwartgeblakerde bomen

Dan het echte werk en gelijk één van de meest iconische locaties van Namibië. Eenmaal buiten de stad kom je op de wegen nog maar weinig mensen tegen, hier en daar wel een gemsbok. De Sossusvlei is een zout- en kleivlakte in de Namibwoestijn. De iconische foto’s die hier gemaakt worden, kan je kennen uit natuurtijdschriften. Rondom het gebied liggen torenhoge zandduinen, waarvan sommige meer dan 300 meter. Hier loop je in een omgeving die je nergens anders zult vinden en je valt dan ook even stil zodra je de omgeving helemaal in je opneemt. Met geluk zie je ook de bedreigde onyxgeit. De karige vegetatie groeit door, leeft op de zeldzame overstromingen van de rivier Tsauchab. Dune 45 is een bekend uitzichtpunt en als hoogste duin ter wereld een absolute must-see als je hier bent. In de buurt ligt de Dodevlei, een witte kleivlakte, waar de skeletten van door droogte gestorven kameeldoorn bomen voor een apocalyptische sfeer zorgen. Zwartgeblakerd door de zon en naar zeggen 900 jaar oud, vergaan ze niet volledig omdat het te droog is. Beide valleien liggen in het uitgestrekte NamibNaukluft National Park.

Damaraland

Ga verder richting het noorden en je zult verbaasd staan van de verandering in landschap. Hier ligt Damaraland, een ruig en bizar landschap met grauwe rotsformaties en afgeplatte bergen. Om te beginnen huizen hier twee soorten stammen: de Damara’s (die door het apartheidsregime naar hier werden verbannen) en de Himbastam. De laatste groep mensen, wonend in kegelhuizen, staat bekend om hun indrukwekkende uiterlijk, kapsels en lichaamsversiering, vaak met een rood verfmengsel. Als je de onyxen in de duinen al bijzonder

vindt, kan je hier zeker je hart ophalen. Hier leven zowel leeuwen, hyena’s, woestijnolifanten en de zeldzame zwarte neushoorn helemaal aangepast aan de woestijn. Damaraland is één van de twee plekken op de wereld waar de woestijnolifant nog leeft. Je spot ze echter niet heel gemakkelijk en je kan dan ook het best met een ervaren gids op pad gaan. Hoogtepunten in Damaraland zijn: Spitzkoppe, het Tsisab-Ravijn en

de Brandberg. Die laatste is met 2.573 meter de hoogste top van Namibië en woonplaats van de San-bevolking. Als de zon hier ondergaat, zorgt dat voor een zeer spectaculaire rode gloed rondom de berg. Het Tsisab-ravijn ligt aan de voet van de berg, die je zeker eens moet bekijken komt vanwege de rotstekeningen van meer dan 44.000 jaar oud. Ook Twyfelfontein staat op de UNESCO-Werelderfgoedlijst met bijzondere tekeningen die ruim 6.000 jaar

13
Spitzkoppe Windhoek

geleden door de San zijn gemaakt. Ten slotte wordt met de naam Spitzkoppe een gebied met grote rotsformaties tot 700 meter hoog bedoeld, met ook hier eeuwenoude tekeningen van Bushmen. Opnieuw ervaar je een zeer bevreemdend en bizarre omgeving.

Waterberg

Iets onder het geliefde Etosha National Park, ligt het Waterperg Plateau National Park, dat vooral bijzonder is door haar hoge ligging van 1.885 meter boven zeeniveau en is vernoemd naar het 200 meter hoge plateau dat vanaf grote afstand zichtbaar is. Als resultaat leeft hier een groot aantal soorten zoogdieren en vogels, waaronder papegaaien, mangoesten en de zeer bedreigde witte neushoorn. Evenals de Zambezi, staat Waterberg door al het groen in sterk contrast met de rest van het land. Onder andere door de strikte natuurconservatie is het park niet helemaal vrij toegankelijk en is het daadwerkelijke plateau alleen open voor officiële excursies. Wel kan er worden gewandeld tot het Waterberg

Plateau Camp, een mooi resort, en zijn er verschillende kampeerplaatsen.

Etosha National Park

Nóg verder naar het noorden ligt het Etosha National Park, volgens velen een park met de mooiste natuur van het land. Ondanks dat het één van Afrika’s grootste natuurreservaten is, kan je er goed zelf rondrijden met een huurauto, al is het in bepaalde periodes wel verstandig te kiezen voor een fourwheeldrive vanwege de regenval. Ook mag je alleen de auto uit in special ontworpen veilige zones. Het landschap in het park is niet enkel dichtbegroeid; er zijn verschillende grote gras- en zandvlaktes waar je gemakkelijk wilde dieren spot. Uiteraard verzamelt de wildlife zich ook vaak rond de waterplekken, vooral in het droogteseizoen van mei tot oktober. Die periode is dan ook de beste om het park te bezoeken. Voor vogelliefhebbers is het regenseizoen juist het beste moment, omdat er dan talloze soorten vanuit koudere oorden komen overwinteren. Er lopen ontzettend veel verschillende

diersoorten, waaronder luipaarden. Denk er ten slotte aan om vanwege de populariteit van het park van te voren te reserveren. In het park liggen drie ‘camps’, waar allerlei accommodaties aanwezig zijn.

Zambezi

Als je goed naar de landkaart van Namibië kijkt, zie je in de meest noordoostelijke hoek een smalle, uitgestrekte strook land dat helemaal tot Tanzania reikt, maar toch bij Namibië hoort. Dit is de Zambeziregio; zeer groen en vruchtbaar door verschillende rivieren en totaal anders dan de rest van het droge Namibische landschap. Het is er drukker bevolkt en bezaaid met bruisende dorpen. Je kan hier drie prachtige nationale parken bezoeken: Bwabwata (het grootste), Mudumu en Nkasa Rupara Nationaal Park. Ondanks dat het zo afgelegen ligt, wordt het gezien als één van de mooiere gebieden van het land. Er bevindt zich een overvloed aan wildlife, dat migreert tussen de verschillende omliggende landen. Door het rivierlandschap spot

14
Fish River Canyon

je hier niet alleen dorstige olifanten, maar ook krokodillen, nijlpaarden en watervogels. Een schitterende manier om ze in beeld te krijgen is door deel te nemen aan een bootsafari. Met 430 verschillende vogelsoorten is park Nkasa Rupara dé plek voor vogelliefhebbers. Vanuit het oosten van de Zambezi kan je naar één van de buurlanden of Victoria Falls gaan, of juist hier starten met de reis naar Namibië.

Kunene

In het uiterste noordwestelijke hoekje van het land ligt de Kuneneregio, grenzend aan Angola en waar je eigenlijk alleen per klein vliegtuig of stevige wagen terecht komt. De regio kent enkele bergen en passen die zeker vragen om ervaring. Maar ook in Kunene tref je een betoverend landschap, compleet met valleien en rivier met krokodillen. Wat zo bijzonder aan deze regio is, zijn de Himbadorpen. Met een gids kunnen deze worden bezocht en krijg je ook de kans de lokale bewoners bij hen thuis te ontmoeten. Vanuit Kunene rijd je naar Skeleton Coast, zoals de naam al doet vermoeden aan de kust. Langzaam verandert het landschap naar een waaierig leegte die zich eindelijk lijkt uit te strekken en onderbroken wordt door wrakken van vergane schepen. Door de botsing tussen koude en warme lucht rond deze kust, ontstaat er vaak heftige mist, waardoor schepen niet goed konden inschatten waar de zee ophield en het strand begon en uiteindelijk strandden ze. Ondanks de enorme droge woestijnvlaktes in het land, heeft Namibië ook een enorm lange kustlijn, waar het veel kouder en natter is. De belangrijkste stad van Skeleton Coast in Swakopmund, dat door zijn Duitse en Victoriaanse architectuur en bratwurstrestaurants een zeer bijzondere beleving is. Zwemmen en zonnen wordt hier (in ieder geval door toeristen) door de lage temperatuur nauwelijks gedaan, maar het is wel de perfecte plek om zeeleeuwen te spotten.

Fish River Canyon

Vanuit Swakopmund richting het zuiden kom je na een reis door een even kaal landschap bij Cape Cross, dat zeker de moeite waard is. Hier vind je een enorme pelsrobben die zich er verzamelen. Meestal gaat het om zo’n 80.000 dieren,

maar in november en december worden de jongen geboren en kan de kolonie meer dan verdubbelen. Helemaal in het zuiden van Namibië, ligt Fish River Canyon. Behoorlijk afgelegen van andere grote bezienswaardigheden, maar het bezoeken absoluut meer dan waard. Na de beroemde Grand Canyon in de Verenigde Staten, is dit namelijk de langste canyon ter wereld, zo’n 160 kilometer lang en 27 kilometer breed. Het heeft zijn naam te danken aan de erin gelegen Visrivier, die delen van het jaar droog ligt. Bereid je voor op een zeer imposant uitzicht; op sommige plaatsen is de kloof wel 550 meter diep. Er loopt een wandelpad van wel 90 kilometer en je kan je voorstellen dat dit een schitterende plek is om te wandelen, al kan het bij de hoge temperaturen behoorlijk zwaar zijn. Voor het betreden van de canyon is het nodig van te voren een vergunning aan te vragen voor de hike. Aan het zuidelijke einde van de canyon ligt het plaatsje AisAis, waar zich natuurlijke hotsprings en een wellness-resort bevinden.

Kalahari

Last but not least, één van de bekende regio’s in het zuidoosten is de Kalahariwoestijn, die ongeveer 900.000 vierkante kilometer groot is en gedeeld wordt met Botswana, Zimbabwe, Angola en Zuid-Afrika. Ondanks de naam valt er meer regen dan in een echte woestijn en is het gebied bedekt met

savannes, steppes, grasland en hier en daar wat bomen en struiken. Er leven veel bokken, zebra’s en gnoes, maar ook leeuwen, hyena’s en luipaarden. Omdat de meeste grote bezienswaardigheden in Noord- en West-Namibië liggen, worden Fish River Canyon en de Kalahari veelal overgeslagen, maar als je de tijd hebt is hier genoeg bijzonders te doen. In de eerste plaats natuurlijk safari’s in open safarivoertuigen. Er zijn prachtige resorts te vinden, die hiervoor een perfecte uitvalsbasis bieden. Wat eigenlijk niet overgeslagen mag worden, is een nacht lang sterrenkijken. De Kalahari behoort door de totale leegte tot de donkerste plekken op aarde en je kan hier met het blote oog een waanzinnige sterrenhemel aanschouwen.

Afstanden

Bovenstaande locaties liggen enigszins in een achtereenvolgende route, maar zouden behoorlijk veel tijd en lange afstanden kosten om allemaal te bezoeken. Namibië is zeer uitgestrekt en talloze keren groter dan Nederland, en het is dan ook belangrijk om van te voren een selectie te maken van bezienswaardigheden met een realistische en bijpassende planning. Vaak wordt er gekozen om een zuidelijk- of noordelijke cirkel van en naar Windhoek te maken, maar je kan natuurlijk ook vliegen op een andere luchthaven en in een verticale route dit schitterende land verkennen.

Skeleton Coast

De mooiste...

Veel Nederlanders denken bij Afrika aan safari’s, de indrukwekkende natuur en de Big Five, maar vergeet de heerlijke stranden niet! Welk strand bezoek jij tijdens een rondreis of strandverlenging op het vasteland van dit prachtige continent?

Boulders Beach, Zuid-Afrika

Mozambique

Ontspannen krijgt een nieuwe betekenis op de niet-toeristische stranden van Mozambique. 's Avonds klinken de klanken van trommels en muziek vanuit de strandbars van Fatima’s Nest en Bamboozi. In deze plaatsen genieten bezoekers van een echte backpackers vibe in één van de rieten huisjes midden op het strand. Overnachten kan in Mozambique van goedkoop tot zeer prijzig. Omdat het land geroemd wordt door backpackers zijn er veel accommodaties in een betaalbare prijscategorie. Voor hen die wat meer van alle gemakken willen worden voorzien, varieert het aanbod van luxe resorts tot het huren van een privé-eiland. Eén van de stranden die vaker wordt genoemd is Tofo Beach. Breed, palmbomen en dé locatie om te duiken.

Tunesië: bijkomen in luxe

Op zo’n drie uur vliegen vanaf Nederland is Tunesië een perfecte (winter)zon- en strandbestemming. Met uitgestrekte kustlijnen aan de Middellandse Zee en een aangenaam klimaat zijn de badplaatsen geliefd bij veel Belgische en Nederlandse vakantiegangers. Tunesië is een grote speler op het gebied van wellness en thalassotherapie (zeewatertherapie). De bekende Tunesische badplaatsen zijn het meest populair, onder andere vanwege de rust en privacy op veel van de stranden, vaak omdat delen in handen zijn van resorts.

Een geliefde plek is onder meer Hammamet aan de noordoostkust. Kilometerslange zandstranden bieden hier de ultieme kans tot ontspanning, waarbij met name de privéstranden

van de resorts het best onderhouden zijn. Uiteraard kan je er ook snorkelen en duiken. In het moderne gedeelte van de stad kan je goed winkelen of aanschuiven op één van de terrasjes. Voor de meeste levendigheid en iets meer uitgaanscultuur kan worden gekozen voor Sousse, met een 13e-eeuwse authentieke medina (binnenstad), waar je door een wirwar van straatjes langs kleurrijke kraampjes wandelt. Omdat het land een geschiedenis kent met zowel Romeinse, Arabische en Ottomaanse invloeden kan de cultuurliefhebber zich er prima vermaken. Op schiereiland Djerba is Midoun één van de belangrijke steden, met talloze luxe resorts en een oud centrum met een traditionele markt, folkloreshows en krokodillenboerderij.

18
Strand Mozambique

Zuid-Afrika: safari, stad en strand

Voor de perfecte middag op een strandbedje kan je terecht op Clifton 4th Beach, zo tussen de locals. Het strand is onderdeel van de vier Clifton Beaches, iets ten westen van Kaapstad en heeft brede witte stranden met een prachtige rotsomgeving. De sfeer is er relaxed en charmant, en Clifton Beach wordt geroemd om zijn zonsondergangen. Het strand is winnaar van een Blauw Vlag-award, een internationale milieuonderscheiding. Vanuit Kaapstad kan je ook kiezen voor Camps Bay, zelfs nog dichterbij gelegen. Dit is hét strand om zonnen te combineren met een drankje bij één van de restaurants en barretjes. Let wel op, het kan hier soms behoorlijk hard waaien. Die horeca en drukte heb je dan weer helemaal niet op Llandudno Beach, waar je vooral een schitterende

omgeving en veel surfers vindt. Er wordt hier graag gesnorkeld en van september tot januari zijn hier regelmatig walvissen te spotten.

In de warme zomermaanden is Muizenberg Beach aan de westkant van Zuid-Afrika een zeer populair strand. Vanwege zijn geschikte golven wordt er veel gesurft en de kleurrijke strandhuisjes zorgen voor het perfecte stranddecor. Aan de kust zijn verschillende cafétjes. Boulders Beach is een strand dat je niet per se opzoekt voor recreatie. Het is een prachtig strand dat voornamelijk bezocht wordt om een kijkje te nemen bij de omvangrijke pinguïnkolonie die hier leeft, al kan je er wel met enige voorzichtigheid zwemmen en de dieren vanuit het water bekijken.

De watertemperatuur ten oosten van de zuidpunt is vanwege de warme golfstroom iets milder en is het er soms aangenamer zwemmen. Direct aan de stad Durban ligt Umhlanga Beach, met een leuke promenade en goudkleurig zandstrand. Zelfs in de wintermaanden (onze zomermaanden) wordt hier gezwommen. Het is een geschikte plek voor een volledig dagje uit vanwege de promenade met kraampjes en restaurants. Ook Hobie Beach in Port Elizabeth (oostkant, tussen Kaapstad en Durban in) is geschikt voor kinderen met goede faciliteiten en strandwachten. Er wordt hier veel gewindsurft en gejetskied. Dichtbij Port Elizabeth ligt ook Algoa Bay, met verschillende fijne stranden, zoals Humewood Beach, King’s

19 Mallorca - Cap de Fermentor
Muizenberg Beach Zuid-Afrika

Beach of Blue Water Bay. Nog verder noordoostelijk, voorbij Durban, kom je in de buurt van St. Lucia, een dorpje dat eigenlijk de uitvalsbasis vormt voor veel natuurtochten. Al zijn ze soms iets lastiger te bereiken, heb je hier verschillende stranden waar de echte natuurliefhebber zijn hart kan ophalen. Zo grenst het St. Lucia Wetlands Park aan Cape Vidal, een spierwit duinstrand waar je talloze vogelsoorten aantreft. Noordelijk van St. Lucia ligt het ongerepte Elephant Coast, waar bezoekers soms het hele strand voor zichzelf alleen hebben en waar zeeschildpadden in januari en februari hun eieren komen leggen.

Egypte: duikersparadijs

Zonovergoten Egypte met haar Nijl en ligging aan de Middellandse- en Rode Zee is een ideale bestemming voor een zonvakantie in combinatie met culturele uitstapjes. Met zo’n 3.000 zonuren per jaar is mooi weer hier gegarandeerd. Egypte is een veelzijdig vakantieland, met zowel zeer luxueuze- als goedkopere reizen in de bekende badplaatsen als Hurghada, Marsa Alam, Sharm el Sheikh en El Gouna. De meest populaire badplaatsen liggen aan de Rode Zee, waar resorts vaak een eigen privéstrand met voorzieningen hebben.

Voormalig vissersdorpje Hurghada is één van de meest moderne en gekozen badplaatsen, ook omdat het de mogelijkheid biedt tot gezellig stappen in

de avond. Daarnaast zijn de tempels van Luxor en de Piramides vanuit Hurghada het makkelijkst te bereiken. El Gouna, net iets boven Hurghada, is dan weer geliefd omdat het nog net iets minder massaal aanvoelt. Door de verbrokkeling in kleine eilandjes in de helderblauwe wateren is El Gouna een waar strandparadijs. Ook hier kun je gezellig stappen en net als gebieden in Tunesië is deze badplaats geliefd bij golfers. Sharm el Sheikh ligt iets hoger, aan het zuidelijke puntje van het schiereiland Sinaï. Je zit hier verder weg van de bekende highlights, zoals de piramides en de Nijl, maar er is alsnog genoeg mogelijkheid om kennis te maken met de Egyptische cultuur door het SintCatharinaklooster en alternatieve stad Dahab. Sharm al Sheikh is dé bestemming voor vakanties in het luxere segment, met exclusieve resorts en idyllische stranden.

Duiken en snorkelen wordt ontzettend veel gedaan in de Egyptische wateren, en de riffen hier zouden dan ook behoren tot de mooiste van de wereld. Vooral Zuid-Oostelijke Marsa Alam is een zeer geliefde plaats bij snorkelaars. Je zwemt hier in de Rode Zee, waarbij een iets diepere duik tussen de enorme mantaroggen, maanvissen en rifhaaien zwemt. Of tussen grote groepen spelende dolfijnen in Samadai Reef. Er zijn hier uiteraard verschillende duikscholen voor de nodige begeleiding. Ten slotte vindt ook boven water de actie plaats: zoals in veel badplaatsen zijn watersporten hier

populair en dan met name kitesurfen. Vooral in El Gouna wordt dit veel gedaan.

Kenia

De oostgrens van Kenia wordt gevormd door een sprookjesachtige kust. Palmbomen en de witste stranden grenzen hier aan een turkooizen zee. In de zomer waait er een aangename, zachte bries. Werkelijk alles wat een mens kan wensen bevindt zich hier. Cultuur, natuurschoon, de meest luxueuze resorts, oeverloze winkelmogelijkheden en een zonovergoten zee. Onder water trakteren koraalriffen duikers en snorkelaars op een sprankelende caleidoscoop vol kleur en leven. De kustlijn vertelt bezoekers over de rijke culturele historie van Kenia. Van de 14e-eeuwse stad Lamu en Arabische en Portugese forten, tot de levendige haven van Mombasa en de mysterieuze ruïnes van de verlaten stad Gedi. Achter de stranden liggen verrassend groene regenwouden en rivierdelta’s. Hier bevinden zich, naast talloze tropische diersoorten, kleine dorpen bewoond door de inheemse stammen Wakamba, Digo en Duruma.

Namibië

Het toeristische hoogtepunt van Namibië wordt gevormd door de kustplaats Swakopmund. Dit is een mooie stad waarin vooral de architectuur opvalt, geïnspireerd op de Duitse bouwstijlen uit de jaren ’20. De stranden vormen een heerlijk stukje ontspanning te midden

20
Hammamet

van de wildernis. Er groeien palmbomen, aan de boulevard vind je gezellige terrassen en een uitgebreide markt. In het restaurant net achter de boulevard worden smakelijke visgerechten geserveerd.

De kustlijn van Namibië is niet overal geschikt voor recreatie. Het grootste gedeelte van de kust staat namelijk bekend als Skeleton Coast. Dit onherbergzame gedeelte van het land is het best te bezoeken met een vliegtuigje. De naam is afkomstig van de vele schepen die vlak voor de kust op de klippen liepen en zonken. Het strand ligt dan ook bezaaid met scheepswrakken. De lokale bevolking heeft nog een andere naam voor de 700 kilometer lange kustlijn, zij noemen het ‘het land dat God schiep toen hij boos was’. De grond is kurkdroog omdat er gemiddeld slechts tien millimeter regen per jaar valt. Alhoewel het gebied niet erg uitnodigend lijkt is het een verbluffende ervaring om er een bezoek aan te brengen.

Marokko

Agadir staat bij een groot publiek al bekend om haar prachtige boulevard

en het strand van tien kilometer waar je het hele jaar goed kunt toeven. Deze badplaats in het zuidwesten van Marokko heeft gemiddeld wel zo’n 300 zondagen per jaar. Wat lang niet iedereen weet is het feit dat de Marokkaanse Atlantische kust onder surfers bekendstaat om haar goeie golven. Beginners leren zonder angst de eerste beginselen van surfen in Taghazout, op enkele kilometers ten noorden van Agadir. Dankzij de verscheidenheid aan brekende golven kunnen surfers van elk niveau er hun sport beoefenen. Agadir is lid van de zeer besloten club van de Mooiste Baaien ter Wereld. In de baai van de stad ligt een jachthaven die plaats biedt aan honderden pleziervaartuigen. De visafslag even verderop in de haven is een schouwspel op zich, maar voor echte bedrijvigheid moet je naar Casablanca. Deze havenstad met meer dan drie miljoen inwoners is de grootste stad van Marokko. Na Spaanse en Portugese overheersingen groeide Casablanca pas na de Franse kolonisatie uit tot een belangrijke handelsstad en is tegenwoordig het economisch centrum van Marokko. Met name de grote haven

en de vele industrieën in de regio dragen hier aan bij. Waar handel is, is welvaart en dat is goed zichtbaar in Casablanca, bijvoorbeeld aan de Hassan II moskee, één van de grootste moskeeën ter wereld met zijn 200 meter hoge minaret. Het leven in het moderne Casablanca is even koortsachtig als in de wijk Mâarif. Dit voorheen arme stadsgedeelte is geleidelijk veranderd tot één van de meest gewilde wijken van de stad. De rijke jongelui van Marokko bezoeken de straten met hun luxe winkels en trendy gelegenheden.

Gambia

Gambia is voor veel Nederlanders een ideale vakantiebestemming en staat bekend om haar fijne stranden. Van ’s ochtends hardlopen op het strand samen met locals tot een gezellige strandavond bij één van de knusse strandbarretjes. Veel accommodaties liggen dicht in de buurt of aan het strand. Overigens is Gambia ook voor cultuur- en natuurzoekers is het een mooie bestemming. Gambia heeft een roemruchtig verleden, mooie natuur en prachtige uitstapjes.

Diana Beach Kenia

Tanzania De safari van je dromen

Als er één Afrikaanse bestemming is, die iedereen zou moeten bezoeken dan is dat Tanzania. De machtige Kilimanjaro, het rijke culturele leven en een overdaad aan bijzondere luxe om van elke reis net even iets meer te maken. En natuurlijk vind je er één van de mooiste wildparken ter wereld… de Serengeti.

Het is alleen de allermooiste bestemmingen gegund de toch torenhoge verwachtingen te overtreffen. Iedereen weet dat een safari in de Serengeti tot de wereldtop behoort. Maar als je er dan eenmaal bent, is het een feest van verwondering, verbazing en bewondering. Het is de once in a lifetime-reis die je nooit vergeet. Het is de weidsheid, de grootte van het veld dat ongeveer een derde van Nederland is. Terecht door UNESCO bestempeld als Werelderfgoed. De habitat van de Big Five, maar eigenlijk veel meer. De topverzameling van het kwintet kan je op meer plekken zien. Het gaat om het grote plaatje. De prachtige zebra’s, de elegante giraffen, de lieve klipdassen bij je hotel, de stoute baboons, het wrattenzwijn dat zijn naam niet mee heeft of de vele impala’s die ondanks nogal wat natuurlijke vijanden

een mooie levenslust uitstralen. Veel vreemde vogels ook, kleine veelkleurige types. En leguaantjes in de kleuren van Spiderman. Maar het zijn niet alleen de dieren. De sterrenhemel die zich zonder lichtvervuiling in hoogwaardig HD toont. De stilte, onderbroken door geluiden uit het dierenrijk. De zonsondergang van je leven.

Geen budgetbestemming

Natuurlijk is de Serengeti niet voor iedereen. Het is en blijft, en dat is ook de intentie, geen budgetbestemming. Het is een visitekaartje van Moeder Natuur, maar wel één die onderhouden moet worden, en dat is logisch en nodig. Daarom betaal je alleen al rond de 70 dollar per nacht per persoon om er aanwezig te mogen zijn. Te mogen zijn ja. Dus in welke reisvorm dan ook, het is een high end-bestemming, maar wel

één met een onwaarschijnlijke wowfactor. Zo ook het hotel waar we ons op mogen verheugen: de Four Seasons Safari Lodge Serengeti. Wereldtop.

Directe vlucht, geen jetlag

Maar zeker Nederlanders hebben een groot voordeel: een directe vlucht. De gouden regel geldt dus. Met een Boeing 777 van KLM vlieg je in acht uur, jetlag-loos, naar Kilimanjaro. Een piepkleine airport, waar je rap doorheen bent. Vandaar rijden we in een klein uur naar Arusha, waar we slapen in het congreshotel Mount Meru Hotel, een sympathieke viersterrenaccommodatie dat prima voldoet voor de eerste nacht. Arusha is een stad ter grootte van Amsterdam, en zeker de moeite van een rondrit waard, langs de Maasai-markt bijvoorbeeld. Op een hele dag zie je ook Mount Meru, de tweede hoogste berg

24

van het land. En als het echt meezit zie je ook de legendarische Mount Kilimanjaro. Maar de bergen zijn verlegen, zegt onze gids, en verbergen zich vaak in de wolken. Maar voordat we vertrekken, zien we ze toch alle twee. Er is nog meer keuze aan hotels, het fraaie Arusha Coffee Lodge is de luxe keuze.

Avontuur

De volgende ochtend worden we wakker in de wetenschap dat het avontuur wacht. We worden opgehaald door onze gids en naar Arusha airport gebracht, een kleine airstrip vanwaar de Cessna’s zich over het land spreiden. Ons doel is de Seronera airstrip, met andere woorden, hartje Serengeti. Waar je ter wereld ook in een hopper- of bushplane vliegt, het blijft een geweldig avontuur. De één kijkt wat benauwd, de ander opgewonden, maar het gaat er absoluut

professioneel aan toe. We mogen maximaal vijftien kilogram aan bagage meenemen. Even rond half elf stappen we aan boord van de Cessna van Air Excel, en zitten we pal achter de twee piloten. Met een korte aanloop zijn we in de lucht. Zoals dat gaat in deze vliegende taxi’s, stoppen we twee keer. Leuk, landen op de grindbaan waar de ‘terminal’ niet meer dan een houten hutje is. Maar na twee keer 20 minuten, vliegen we de laatste 30 minuten naar onze eindbestemming. We wanen ons in ‘out of Afrika’. Of was het ‘The English Patiënt’?

Here we go

Vanuit de Cessna hadden we al een voorzichtige kennismaking met de Serengeti, maar die begint pas echt, in stijl en luxe, als het vliegtuig is geland. De Landrover van de Lodhe staat al klaar, vele mooie auto’s zelfs want er zijn meerdere luxe lodges. Terwijl onze koffers worden ingeladen, krijgen we een eerste drankje en broodje aangeboden. Voor champagne is het nog iets te vroeg, maar het zit wel in de koelbox. Het feest is begonnen, dat is duidelijk. Niet veel later rijden we met - zo blijkt later - onze vaste gids en kundige Joseph in de Jeep de eerste meters in de Serengeti. Zoals dat gaat

bij dit hotel, is het een privérit. Hoewel er zes man inde auto kunnen, zitten we met zijn tweeën. Er is, geloof het of niet, werkende wifi aan boord van de auto, maar eigenlijk moet je dat niet willen. Binnen het half uur zien we impala’s, nijlpaarden en een olifant. En dan zijn we bij onze lodge…

Beetje meer

Zoals gezegd, de Serengeti is exclusief. Dus als je het dan doet, doe het dan goed, met de zekerheid van topservice. Een stukje meer, dat zich zeker in het zakelijke segment terugbetaalt in luxe, maar ook in zekerheid. Het Four Seasons heeft natuurlijk een mooie wijnkelder, maar ook een eigen dokter on site. Dat is dus een prettig gevoel. Maar laat er geen misverstand over bestaan dat het uitzicht vanaf het terras in de mondiale toptien van verpletterende vergezichten kan staan. Aan de rand van infinty pool heb je zicht op een waterput die door olifanten en andere dieren wordt bezocht. Komen die niet, dan zie je in de verte het landschap van de Serengeti, met soms giraffen, hertjes, aapjes, of als je geluk hebt een nijlpaard op een paar meter. Hier je ‘sundowner’ drinken is een herinnering voor het leven, één van de redenen dat we ook de nodige honeymooners tegenkomen.

25

The human factor

Het leuke aan de lodge is de lage drempel, ondanks de mooie luxe is het er niet stijf. Alles en iedereen doet zijn uiterste best om het je naar de zin te maken. Een goed hotel wordt pas een grootst hotel door de menselijke factor, en dat is hier zeker het geval. De lodge biedt drie restaurants (en een wijnkelder) waar de gasten verspreid kunnen worden, dus je zit zeker niet iedere dag aan hetzelfde buffet, dat is goed doordacht. De Afrikaanse ervaring wordt geleverd door Boma Grill, met gerechten uit Tanzania. De lokale Maasai doen hier een culturele voorstelling. Daar zijn we altijd wat bevreesd voor, maar het werd met respect gedaan. Kula's Restaurant is indoor, voor het ruime ontbijtbuffet en soms in de avond. Daarbij ligt ook de The Wine Cellar, een aparte kamer vol met heerlijkheden met een flinke nadruk

op uitstekende Zuid-Afrikaanse wijnen. En die zijn goed. Het kloppend hart is echter Maji Bar and Terrace, voor zowel lunch (van lekkere burgers tot Mishikaki en stevige Tanzaniaanse vleespiezen), mediterrane gerechten en lekker snacks voor bij het uitstekende lokale bier met coole namen als Kilimanjaro en Serengeti. In de avond is hier vaak een buffet of à la carte. En uiteraard de sundowners, als iedereen gezellig samenkomt om - met bekenden of nieuwe ‘safari-buddies’ - de dag te bespreken. ‘Wat heb jij gezien?’. Het handige: de prijs van het hotel is allinclusive, dus geen gedoe met bonnetjes tekenen, en simpelweg genieten en eten en drinken waar je zin in hebt. Een gintonic please… zo af en toe komen ze langs met kleine snacks, of schenken ze rap bij. De zon gaat onder. Life is good.

Bushdiner anyone?

Maar dan echt… Sa-fa-ri! Safari in de Serengeti. En, er is geen woord aan gelogen, die is van wereldklasse. Leeuwen, op enkele meters. De Thompson Gazelle, dik-diks, waar ik nog nooit van had gehoord. Olifantenfamilies, giraffen, duizenden zebra’s, hier en daar een struisvogel. Cheeta’s. Die mooie cheeta’s, gewoon in het echt, luierend of op jacht. We doen twee game drives en alle twee zijn compleet anders, de één in de ochtend en de ander in de namiddag. Het is genieten. We schieten vele plaatjes, drinken onderweg de lokale frisdrank Stoney Tangawizi (gemberbier) en beseffen het voorrecht de natuur in volle glorie te mogen zien. De Big Five wordt afgetikt.

Ballonsafari

Maar er is meer! Uiteraard, als je er dan toch bent, de bucketlist-droom: een luchtballonsafari. Serengeti Balloon Safaris (balloonsafaris.com) geldt als pionier op het gebied van ballonvaren in Tanzania en begon in 1989 met het vliegen in het Serengeti National Park. Uiteraard vroeg uit de veren, en als bonus zien in het holst van de nacht drie leeuwinnen de weg over steken terwijl we in een uur naar de vertrekplek rijden. Piloot Joao, een Portugees, brieft ons de veiligheidsmaatregelen en we kijken hoe de enorme ballon wordt gevuld. We hijsen ons met een zestiental in het ‘mandje’ en voordat je het weet zweven we in de lucht. Wat een ervaring. We zien nergens menselijke aanwezigheid, alleen maar de prachtige landschappen van de Serengeti. De ballon blijft ook niet op één hoogteniveau, nee soms, zweven we enkele meters boven het gebied om zo de dieren beter te kunnen zien. We scheren zelf over de toppen van een boompje: ‘even de onderkant van de mand schoonmaken’. De piloot is een grapjas, maar ook een uitstekend ballonvaarder. We genieten vooral van de plekken waar we met de jeep niet bijkomen, de waterplaatsen met tientallen neushoorns bijvoorbeeld. Maar vooral ook het uitzicht en het avontuur. Een uur lang ultiem genieten.

26
Privéjeep van Four Seasons Four Seasons Serengeti

Joao zet ons keurig op de grond en niet lang daarna hebben we in alle vroegte een glas champagne in handen, traditie, zegt hij. Na dat eerste glas worden we verder gereden en zitten we niet veel later, midden op de Serengeti, te genieten van een champagne-ontbijt. Bubbles en full English. Awesome!

BBQ-diner

We zijn terug in het hotel. Duiken we de wifi op, of gaan we even relaxen? We hoeven niet de hele tijd de waterplaats in de gaten te houden, want dat kan ook via de tv en zelfs ’s nachts door een infraroodcamera. We kunnen ook wat bijleren in het informatiecentrum, of even ouderwets biljarten, of nee, snookeren. Maar we kiezen voor een moment van rust op de kamer. Het resort telt 60 kamers, twaalf suites en vijf villa’s. De laatste zijn top of the bill, met één en twee slaapkamers, plus de presidentiële villa en villagasten kunnen genieten van een butlerservice en is inclusief een BBQ-diner op het terras (met zwembad, zoals meer kamers hebben). Wij hebben de standaardkamer en daar kunnen we kort over zijn: meer dan uitstekend. Een privéterras

met schitterend uitzicht, privacy, wereldtop bedden, goede airco, gezuiverd water om gewoon uit de kraan te drinken, een tv, een grote inloopkast. Afijn, het vijfsterrenplusniveau waar de luxeketen bekend om staat.

Walking safari

In de middag beleven we één van de onverwachte hoogtepunten. Een walking safari… natuurlijk, dat is leuk, wisten we. Maar pas later beseffen we hoe bijzonder het was. We worden begeleid door twee parkrangers, een lokale Maasai-man en onze goede gids Joseph. Met dit groepje lopen we de Serengeti door, grijpbaar voor elk wild, maar met voldoende expertise in de groep om je volkomen veilig te wanen. En laten we eerlijk zijn, met een stoere Maasai-man en twee in cameo-kleding gehulde rangers is deze wandeling stoer in overdrive. We zijn hier niet voor het grote wild, maar voor het laag bij de grondse dieren. We leren over gruwelijke mieren, giraffepoep, stamgebruiken en maken soms door hoge gras - een vleug Vietnamfilm - een prachtwandeling. Eenmaal daar staat de Jeep klaar en rijdt ons naar een uitzichtpunt. Er staat geen drankje klaar,

nee een hele bar! We kiezen gewoon van een toepasselijk Serengeti biertje, en de zon gaat onder. We zeggen niets, we zijn simpelweg sprakeloos.

De grote migratie

En nu moeten we het tot slot over de olifant in de kamer hebben, of nee, de gnoe! Natuurlijk is de Serengeti dé plek van de wereldberoemde wildebeestmigratie, officieel gnoe in hun taal, maar wildebeest klinkt zoveel mooier. Meer dan 1,5 miljoen wildebeesten en 500.000 zebra’s maken ieder haar de reis van de Serengeti naar de Masai Mara in Kenia. En als je het goed plant, kun je dat zien (hoewel de Serengeti natuurlijk het hele jaar top is). Maar we hadden goed gepland. Na een klein uur weet Joseph ons naar het fenomeen te gidsen. Honderden, nee duizenden, wildebeesten tot zover het oog ziet. Rennend, galopperend, dravend, briesend, met oh zo vele zebra’s er tussendoor. Een bizarre combo van twee bevriende diersoorten (de zebra’s eten hoog gras, de gnoe het middelste deel, en de zebra de onderste stukjes weer). De migratie is de zomerse blockbuster van het safariseizoen! De Serengeti vergeten we nooit…

27
Sundowners in de lounge

Gambia The Smiling Coast of Afrika

Lara Gulitz, zelfstandig reisadviseur aangesloten bij Personal Touch Travel, mocht op uitnodiging van Corendon met een aantal collega’s op studiereis naar Gambia, het land van de glimlach.

Gambia is een onafhankelijke republiek, ligt aan de westkust van Afrika en bestaat uit een smalle strook land rondom de Gambia rivier. Dit kleinste land van het Afrikaanse vasteland heeft een lengte van 250 kilometer, is slechts enkele kilometers breed en wordt omsloten door Senegal.

Lara was heel nieuwsgierig naar het land, omdat ze geen idee had wat ze er zou aantreffen. Meteen toen ze het aan anderen vertelde, kreeg ze één van de grootste vooroordelen over Gambia te horen: “Ben jij op zoek naar een man?” of: “Vrouwen gaan toch naar Gambia om een leuke man aan de haak te slaan?” Lara

besloot zich niets aan te trekken van deze vooroordelen en blanco naar Gambia af te reizen. Bij aankomst was daar meteen de confrontatie met armoede: lemen hutjes met daken van golfplaten, afval overal op straat, de regentijd was net voorbij, waardoor er een drukkende warmte heerste.

Hotel

Lara en de groep overnachtten in het Kalimba hotel. “Wij hadden een prachtig viersterrenplus-hotel en kregen onlangs gerenoveerde kamers. Deze waren echter nog niet helemaal klaar (welkom in Afrika, haha.). De airco deed het nog niet, de deur kon niet op slot en er stond een koelkast met Engelse stekker - er was geen stopcontact waar die in paste -, maar het was schoon en een fijne, ruime kamer. Aan ieder verzoek werd met een grote glimlach voldaan, dus dat maakte een hoop goed. Een groot pluspunt is dat het hotel aan het strand ligt met een geweldig uitzicht.”

Lach

“De bevolking is ontzettend aardig en geeft je de beroemde big smile bij elke ontmoeting, zo ook de medewerkers van het hotel. Iedereen is zo vriendelijk”, aldus Lara. Wat haar opviel is dat de mensen altijd netjes en schoon waren gekleed, je ziet ook overal schone was hangen. De vrouwen hebben prachtige jurken aan en de kinderen dragen of een keurig schooluniform of een broekje en T-shirt.

Flexibel

Houd er rekening mee dat de luxe hotels niet die luxe hebben, zoals je wellicht bent gewend in Turkije of Egypte, het is gewoon anders. “Soms gaat er iets niet goed, zo was er ineens geen water meer. Zowel warm als koud water en het kan dan wel vijf uur duren voordat er weer water is, dus dan moet je flexibel zijn en flesjes water gebruiken. Regelmatig valt het licht uit, en je moet niet bang zijn voor kleine beestjes, zoals muggen, vliegen, torren, spinnen en hagedissen, die stoppen niet bij de kamerdeur. Als je hierom kan lachen is het een bestemming voor jou, laten we stellen dat je een avontuurlijke instelling moet hebben voor

28
Lara, voorin de kajak

Gambia. Het eten was heerlijk. Voldoende keuze (geen overdaad) en wat er op het buffet lag was lekker en goed.” De brede zandstranden zijn super. Fijn zand, geen kiezels of schelpjes, eindeloos lang en bij de hotels helemaal schoon. Palmbomen wuiven in de wind, en een paar bedjes en parasols, maar zeker geen rijen vol.

Eropuit

Lara: “Uitgaan doe je op de strip, wij natuurlijk ook. We besloten lekker te gaan eten op de strip en een beetje te wandelen door dat gebied. Je vindt hier een keur aan internationale restaurants en bars - heel gezellig en niet te grootwe liepen er in tien minuten doorheen. De Gambiaanse mannen zwermen daar op de vrouwen af. Ook wij ontkwamen daar niet aan. Met een gezelschap van vijf dames was dat niet echt vervelend, maar als je daar met twee dames rondloopt kan ik me wel voorstellen dat het vervelend kan zijn. Het hotel regelde voor ons een taxi, dus we hebben ons niet onveilig gevoeld.” Naast het bezoeken van hotels hebben we uiteraard ook excursies gemaakt. Met Jeeps gingen we het binnenland in. De wegen zijn niet echt goed te berijden, soms een grindspoor of modderweg, maar dat is lekker avontuurlijk. We bezochten de markt in Banjul, waar de locals hun verse inkopen doen, zoals vis en groenten. Heel tof om te zien. We hadden mannelijke begeleiding en werden gemaand door te lopen, niet stil te blijven staan en in één groep te blijven. Het achterste gedeelte van de markt is de toeristenmarkt, hier kun je rustig rondlopen en de mooiste souvenirs kopen, waar je uiteraard op moet afdingen. Een spel wat de verkopers dan ook graag spelen. Lara vertelt: “Op één van de dagen gingen we heel vroeg naar de rivier de Gambia, kajakken in de mangroves, heel idyllisch. De zonsopkomst zal ik nooit meer vergeten, een prachtige rode lucht, de aapjes die spelen in de bomen, enorm veel vogels die rond vlogen… we waren sprakeloos.”

Goed doen

“Een bezoek aan een (privé-)school kon niet ontbreken. Het is interessant om de schooldirecteur gepassioneerd over zijn

kinderen te horen vertellen, en te zien hoe 40 kinderen in een klein klaslokaal muisstil luisteren naar de leraar die in het Engels rekensommen uitlegt. En heerlijk om de kinderen te mogen verblijden met de meegebrachte schoolspullen, knuffels en klein speelgoed. Buiten het schooltje speelden de kinderen die niet op het privéschooltje zaten, dat verschil is behoorlijk confronterend, maar uiteraard hebben we hen niet overgeslagen.”

Voor jou?

Volgens Lara is Gambia een typische bestemming die je eerst moet zien voordat je kan uitleggen wat het voor bestemming is. Je ziet hier twee soorten vakantiegangers: Reizigers die puur voor de zon, het strand of zwembad gaan, zijn hier helemaal op hun plek. Lekker genieten en op het resort blijven of af en toe een uitstapje, maar houd in het achterhoofd dat het Afrika is en geen Turkije. De tweede soort vakantiegangers

zijn sociale vakantiegangers. Zij gaan puur om de mensen te helpen, bezoeken ze thuis, brengen spullen mee, verwennen de kinderen met schoolspulletjes et cetera. En ze genieten van het in Afrika zijn.

Voorbereiding

Lara denkt dat als je Gambia wil bezoeken, dat je goed moet worden geïnformeerd over wat je kan verwachten. “Het is een fijne winterzonbestemming voor mensen die lekker willen genieten op een resort of aan het strand. Eventueel met groeps- of begeleide excursies. Maar ben je een avonturier met een beperkt budget die een stukje Afrika wil zien, dan is Gambia een uitstekende bestemming. Direct aan de kust is geen wild te zien, maar ga je georganiseerd het binnenland in, of combineer je Gambia met Senegal dan is er zeker genoeg te zien en te beleven.”

29

Bijzonder buitengewoon Botswana

Een grote verscheidenheid aan natuur, de mooiste wilde dieren en talloze verschillende vogels, maar ook een vriendelijke en gastvrije bevolking. We hebben het over Botswana; het land van de Kalahari-woestijn, Okavango Delta, Makgadikgadi en Nxai Pans National Park, maar ook van de San Hunter en Khoi-volkeren.

Okavango delta
31

Kijk je wel eens documentaires over Afrika? Dan heb je de Okavango Delta ongetwijfeld voorbij zien komen. Deze delta is met een oppervlakte van 15.000 vierkante kilometer de grootste binnenlandse delta ter wereld en één van de meest bezochte bezienswaardigheden van Botswana. Dit moerasgebied wordt gevoed door de Okavango-rivier, die vanuit het hooggebergte van Angola Botswana binnenstroomt en in plaats van in de zee, uitmondt in de Kalahari-woestijn. Slingerende rivieren en eilandjes strekken zich uit over het moerassige gebied, war allerlei dieren leven, zoals olifanten, antilopen, zebra’s en neushoorns. Autowegen zijn er niet, voor een safari ga je te voet of per boot. Vaar met een gids door het moeraslandschap in een traditionele mokoro, een kano die voortbewogen wordt door een lange stok. Terwijl je in de mokoro zit, gaan jullie samen op zoek naar de indrukwekkende dieren die er leven, zoals waterbokken.

Stad

Maun is de derde stad van Botswana en een bekende plek op menig rondreisroutes. Vanwege de perfecte ligging kunnen veel bezienswaardigheden gemakkelijk vanuit Maun worden ondernomen, zoals het zien van de Okavango Delta. Maun ligt in het noorden van Botswana, ten zuidwesten van de Okavango Delta. Maar vanuit deze stad bereik je ook redelijk snel Moremi Game Reserve. Maar over Maun zelf. Er zijn niet heel veel bezienswaardigheden in deze stad, want de meeste reizigers gaan nou eenmaal voor de natuurparken.

Maar wil je toch iets ondernemen in Maun, ga dan naar het Nhabe Museum. Het is een kleinschalig museum dat zich heeft gespecialiseerd in de geschiedenis van het gebied, en daarom extra leuk om te bezoeken. Maar je kan er ook voor kiezen om een stukje te gaan varen in de wateren rondom Maun, zoals een tochtje over de Thamalakane Rivier, die langs het stadje kronkelt. Kies dan niet voor een gemotoriseerde boot, maar voor een authentieke mokoro. Tijdens zo’n

excursie krijg je een uniek inkijkje in het leven langs de oevers en heb je geweldig uitzicht over de wilde dieren en kleine dorpjes.

Chobe National Park

Leuk zo’n stad, maar wie naar Botswana gaat, wil natuurlijk al het moois zien dat de natuur er te bieden heeft. Chobe National Park is één van de populaire wildparken en het oudste nationale park van Botswana. Al sinds 1967 is het een beschermd natuurgebied. Door de verschillende rivieren is dit park een groene oase in een verder relatief droog land. Het nationale park is vooral beroemd om de olifantenpopulatie en vanwege de vele roofdieren die er leven. Schattingen van het aantal olifanten in het 11.000 vierkante kilometer grote park variëren van 50.000 tot 100.000. Dat zijn er heel veel, maar het schijnt dat er nergens ter wereld meer olifanten op zo'n relatief klein stukje grond leven. Naast olifanten vind je in dit park ook de overige vier van de Big Five. Als je er in november bent, heb je geluk. Dan begint het trekseizoen van de olifanten, zebra's en gnoes in het noordoosten van Botswana. De dieren trekken dan in kuddes van honderden door het park, een enorme stofwolk achterlatend. De dieren gaan de regen achterna, van de Linyanti en Choberivier in het noorden naar de groenere weiden in het zuidelijker Savutidal. Daar verzamelen ze zich de maanden erna. Om Chobe National Park is te bezoeken moet je een zogenaamde permit te betalen en je bezoek vooraf regelen met het Department of Wildlife and National Parks. Hiervoor is het nodig een DWNPkantoor te bezoeken. Deze is onder meer in Maun te vinden.

In vieren

Nog even terugkomend op het Chobe National Park. Het park is onder te verdelen in vier verschillende secties. Een kleine toelichting: Serondela, Savuti Marsh gebied, Linyanti Marsh en Hinterland. Het Serondela gebied, ook wel de ‘Chobe Riverfront’ genoemd, vind je in het noordoosten van het park. Vroeger vond je hier veel teakhout, echter vandaag de dag wordt hier veel van platgelopen door de grote kuddes olifanten. De Chobe River die door dit gebied loopt is een belangrijke waterbron voor de dieren. Vooral tijdens het droogseizoen, van mei tot oktober, gebruiken veel olifanten, giraffen en buffalo’s de rivier om te drinken. Het Serondela gebied is de enige plek waar je in dit park antilopen kunt zien. Het Savuti Marsh gebied ligt in het westen van Chobe National Park. Vooral in het

32
Meerkat
' Het contrast tussen het water en de uitgestrekte grasvelden is groot '

droogseizoen is dit gedeelte drukbezocht. Je spot hier dan namelijk neushoorns, impala’s, zebra’s, wildebeest en natuurlijk de olifanten. Tijdens het regenseizoen vind je hier voornamelijk ontzettend veel vogels, soms wel meer dan 450 verschillende soorten. Als je geluk hebt spot je in dit deel ook leeuwen, hyena’s, zebra’s en cheeta’s. De Linyanti Marsh ligt in het noordwesten van het park. Een groot deel van dit gebied bestaat uit water, de zogeheten lagoons. Je vindt hier voornamelijk leeuwen, luipaarden, wilde honden, olifanten en antilopen. Gezien de hoeveelheid water is het spotten van krokodillen ook zeer waarschijnlijk. Tussen de Linyanti Marsh en de Savuti Marsh vind je voornamelijk warm en droog landschap wat ze ‘hinterland’ noemen. Hier moet je voornamelijk zijn voor het spotten van elanden.

Moremi Game Reserve

Moremi Game Reserve

Naast het Chobe National Park is de Moremi Game Reserve ook een mustdo. In de meeste gevallen wordt een bezoek aan beide gebieden met elkaar gecombineerd, zodat je een optimale indruk van de omgeving hebt. De Moremi Game Reserve wordt ook wel de ‘Garden of Eden’ genoemd, omdat het bezoekers een paradijselijke gevoel geeft. Het contrast tussen het water en de prachtige uitgestrekte grasvelden is er namelijk groot. Ga je voor wildlife, kies dan voor Moremi Game Reserve. Moremi beslaat ongeveer 40% van de inmiddels welbekende - en rijk aan wilde dieren - Okavango Delta en het is de thuisbasis voor een groot aantal beschermde diersoorten. Denk hierbij aan cheeta’s, de witte en zwarte neushoorns, de Afrikaanse wilde hond en de leeuw. Ook vind je in dit park meer dan 500 verschillende vogelsoorten, en meer dan 1.000 verschillende plantensoorten. Moremi heeft een bijzonder landschap met grote stukken droog land en uitgestrekte wetlands.

De Kalahari-woestijn

Heb jij altijd al eens de bijna uitgestorven San-bevolking willen ontmoeten? Of ben je op zoek naar een spectaculaire

33
Moremi Game Reserve Foto: Efimova Anna Shutterstock.com San-bevolking Foto: Anton_Ivanov Shutterstock.com

en bijzondere safari? Dan ben je in de Kalahari-woestijn aan het juiste adres. Twee vliegen in één klap. Deze woestijn ligt verspreid over maar liefst drie landen. Het bizarre landschap maakt dit één van de bekende plekken in Afrika. Wie denkt aan een woestijn, denkt waarschijnlijk aan uitgestrekte droge vlaktes en nauwelijks water. In de Kalahari-woestijn, die voor jouw beeldvorming maar liefst dertig keer groter is dan Nederland, valt daarentegen rond de 100 millimeter regen per jaar. Dit is niet veel, maar genoeg waardoor je het geen traditionele woestijn mag noemen. Maar vanwege de warmte verdampt het grootste gedeelte van het water er nog steeds. In de Kalahari-woestijn leven veel wilde dieren, zoals de Kalahari-leeuw met zijn opvallende zwarte manen. Onze tip: Central Kalahari Game Reserve. De verschillende dieren die je hier kunt tegenkomen zijn onder meer kudu’s, leeuwen, hyena’s, giraffes, olifanten, neushoorns, buffalo’s, cheeta’s en zebra’s. Het meest bijzondere aan dit park is het spotten van de alternatieve Big Five: de gemsbok, de springbok, de Kalaharileeuw, de eland en het luipaard.

Bosjesmannen

Dat het er ontzettend warm kan worden in de Kalahari-woestijn, houdt de San

niet tegen. De woestijn is namelijk de thuisbasis van de oudste bewoners ter wereld; de San, oftewel de Bosjesmannen. Voorheen woonden ze midden in de woestijn, en leefden van het water dat in de wortels van de planten trok. Tegenwoordig vind je deze mensen vooral in de kleinere dorpen aan de randen van de verschillende natuurparken, waar ze jou van harte welkom heten. Er zijn helaas nog maar weinig San die echt op de traditionele manier leven. De overheid heeft namelijk deels een verbod gelegd op het jagen in het gebied, waardoor tradities verloren dreigen te gaan.

De Victoria Falls

Op de grens van Zambia en Zimbabwe vind je één van de wereldwonderen: de Victoria Falls. Maar dit is toch niet Botswana? Dat klopt, maar het is wel heel dichtbij. Vanuit het plaatsje Kasane in

34
Gaborone, hoofdstad van Botswana Makgadikgadi National Park

Botswana, rijd je al binnen een uur naar deze waterval. Per minuut dondert er zo’n 500 miljoen liter water over de rotswand de afgrond in. Er komt een enorme hoeveelheid water in de vorm van mist naar boven, waardoor de Zambiaanse bevolking de Victoria Falls de bijnaam heeft gegeven van Mosi-oa-Tunya ofwel the smoke that thunders. Of nog makkelijker: de donderende rook. Vanuit verschillende punten kan je de watervallen bekijken. Let op: omdat de Victoria Falls in Zimbabwe liggen, moet je een dagvisa aanschaffen bij de grensoversteek.

Ghanzi

Botswana is door de vele natuur niet specifiek bekend om zijn steden. Sterker nog: in de meeste steden is niet veel te doen, zoals we al een beetje zagen in Maun, en maken reizigers alleen een tussenstop. Maar wil je echt het

Botswaanse stadse leven ontdekken? Ga dan eens naar Ghanzi. Dit is een levendige stad waar het contrast tussen traditioneel en modern duidelijk te zien is. Aan de ene kant heeft Ghanzi winkels, restaurants en hotelketens en aan de andere kant leven de San-volkeren nog steeds in en rondom de stad. Tijdens een bezoek aan één van de farms, waar veel San-mensen werkzaam zijn, maak je samen met een lokale gids een traditionele trance-dans, een eeuwenoude San-traditie. Terwijl je om een kampvuur heen zit, dansen de San-vrouwen rondom het kampvuur. Er wordt gezegd dat de mannen er in trance raken door de gehaaste en hyperventilerende manier van zingen en door te zwaaien maken zij verbinding met hun god.

Zoutpannen

Makgadikgadi National Park, ook wel bekend als de Makgadikgadi pans, ligt in het noordoosten van Botswana. In dit uitgestrekte gebied vind je één van de grootste zoutpannen ter wereld en ontelbaar veel grote baobab-bomen. De Makgadikgadi pans zijn ontstaan toen zo’n 10.000 jaar geleden het Makgadikgadi meer opdroogde en beslaan nu een oppervlakte van ongeveer 16.000 vierkante kilometer. Tijdens het regenseizoen in november tot en met maart kun je hier perfect op safari om wildlife te spotten. Twee keer per jaar vindt er een grote zebramigratie plaats in Makgadikgadi, waarbij duizenden zebra’s van de Okavango Delta naar Makgadikgadi trekken, en weer terug. Ben je rond januari/februari in het park? De zebra’s trekken dan vanuit de Okavango Delta richting Makgadikgadi. Ben je rond maart/april in het park? De zebra’s trekken dan weer weg uit Makgadikgadi richting de Okavango Delta. Rijd je tijdens een zebramigratie door het park, dan word je geheid voor kilometerslang omringd door duizenden zebra’s.

Aangrenzend strand

Ten noorden van de Makgadikgadi Pan ligt Nxai Pan, dat tijdens het regenseizoen van december tot en met april gigantische kuddes zebra’s, gnoes, gemsbokken en springbokken aantrekt. De kalveren worden tijdens het regenseizoen geboren

waardoor helaas ook veel roofdieren ook richting Nxai Pan trekken. Tijdens de droge maanden kan ook ander wild passeren, zoals olifanten, cheeta’s en jakhalzen. Kenmerkend voor Nxai Pan is de schitterende formatie van Baobabbomen, vernoemd naar de Engelse artiest en ontdekkingsreiziger, Thomas Baines. Baines’ Baobabs zijn te vinden aan de oostzijde van de zoutvlakte. Er wordt geschat dat dit gebied dateert uit 105.000 tot 128.000 jaar terug, toen Makgadikgadi nog een heel groot meer was en Nxai Pan waarschijnlijk het aangrenzende strand was.

Hoofdstad

Op slechts vijftien kilometer afstand van de grens met Zuid-Afrika ligt de hoofdstad van Botswana, Gaborone, met ruim 231.000 inwoners. ‘Gabs’, zoals de stad ook wordt genoemd, is geen stad met veel historische elementen. Het is een vrij nieuwe stad en voor de avontuurlijke reiziger dus niet heel bijzonder. Maar je kan er wel iets doen. Ga bijvoorbeeld op safari in Gaborone Game Reserve, want zoals de naam al zegt ligt het park vrij dichtbij de hoofdstad. Door de goede bereikbaarheid van dit op twee na meest populaire park in Botwana is het er ook vrijwel altijd erg druk. Uiteraard is het niet te vergelijken met de Okavango Delta. Maar dit park is wel erg geschikt voor gezinnen met (kleinere) kinderen. Je kunt hier namelijk prima picknicken, er is een goed wegennet aangelegd en je vindt er veel dieren. Denk hierbij aan impala’s, neushoorns, de wildebeest en springbokken. Ook zebra’s en struisvogels spot je er. Als je van bijzondere vogels houdt ben je hier op de juiste plek, er leven in dit park namelijk verschillende zeldzame soorten. Een andere tip: bezoek de Gaborone Dam. Ben je wel toe aan wat verfrissende activiteiten? Je kunt in Garborone Dam goed windsurfen, zwemmen, vissen en zeilen.

35

Bijzondere reizen op maat naar Latijns-Amerika, Noord-Amerika, Afrika, Azië, Europa & de Poolgebieden

Officieel agent van National Geographic Expeditions

Laat je inspireren & fascineren, neem nu contact op met jouw Personal Touch Travel reisagent

foto: Bãi San Hô, Vietnam

De Tuinroute De ultieme roadtrip door Zuid-Afrika

Bij Zuid-Afrika denkt iedereen aan grote steden, uitgestrekte natuur, de Big Five en de ZuidAfrikaanse cultuur. Maar het land in het onderste puntje van Afrika biedt nog veel meer. We nemen je mee op één van de mooie routes van Zuid-Afrika: de Tuinroute.

Knysna Forest

Hoewel er enige twijfel is over het officiële begin- en eindpunt van de Tuinroute, wordt Mosselbaai in de Westkaap vaak gezien als startpunt. De route eindigt in Jeffreys Bay in de Oostkaap. Echter wordt de gehele kustlijn vanaf Kaapstad tot Port Elizabeth bestempeld als wonderschoon. Op de Tuinroute liggen prachtige stranden, natuurparken en één van de mooie safariparken van Zuid-Afrika, Addo Elephant Park. Het park is in 1931 opgericht om olifanten in de omgeving te redden. Naast de vele mooie uitzichten waarlangs de Tuinroute gaat, wordt de verscheidenheid in landschappen ook als een pluspunt aangeschreven. Zo zijn er in het ene gebied prachtige stranden te zien, tientallen kilometers verderop bevinden zich meren en lagunes en nog wat verder op doemen de bergketens van onder meer het Tsitsikamma National Park op. Het park staat bekend om de schitterende bossen en adembenemende kustlijn van zo'n 80 kilometer. Hier kun je heerlijk wandelen of fietsen over bijvoorbeeld de Otter Trail en de route over de hangbrug bij Stormsrivier. Vanaf hier heb je een fantastisch uitzicht over de Indische

Oceaan. Maar er is nog veel meer te beleven op de route, daarom lichten we enkele hoogtepunten voor je uit.

Kaapstad

Voor veel reizigers begint de vakantie in Zuid-Afrika in de bekendste stad van het land, namelijk Kaapstad. De stad staat bekend om haar beroemde Tafelberg. Op elke plek in de stad kun je de steile bergwanden zien. Boven op de berg kun je mooie wandelingen maken en om boven te komen, neem je gemakkelijk de kabelbaan die je in tien minuten naar de top op 1.085 meter brengt. In de stad zelf zijn ook allerlei bezienswaardigheden te zien. De Company’s Garden en Kasteel de Goede Hoop zijn overblijfselen uit de Nederlandse tijd en ook de Grand Parade. Dit exercitieveld van de Nederlanders in de 17e-eeuw leidt naar het oude fort, maar hier werden ook de anti-apartheidsdemonstraties gehouden en hield Nelson Mandela

na zijn vrijlating een toespraak. Het belangrijkste kunstmuseum van het land, South African National Gallery, heeft tentoonstellingen over het verleden van Zuid-Afrika. Een bezienswaardigheid die niet overgeslagen mag worden, is Robbeneiland. Vanaf de oude haven vertrekt de boot naar de voormalige gevangenis van Nelson Mandela. In de Victoriaanse huizen aan het water vind je allerlei restaurants, cafés en andere uitgaansgelegenheden. Veel antiekwinkeltjes vind je in Loop en Kloof Street en elke werkdag is er een markt op Green Market Square. Op Boulders Beach kun je van dichtbij ezelpinguïns bekijken en in natuurreservaat Kaap de Goede Hoop zie je bavianen en de Kaapse zebra. Ook kun je hier vergane schepen ten tijde van de ontdekkingsreizen zien.

Duizenden zeehonden

Op ongeveer 380 kilometer van Kaapstad ligt Mosselbaai, de start van de Tuinroute. Mosselbaai is een kustplaats

38
' 's Ochtends voor het werk surfen of kajakken is heel normaal '
Kaapstad

aan de zuidkust van de Westkaap en ligt ongeveer halverwege Kaapstad en Port Elizabeth. Eén van de beroemde bezienswaardigheden in Mosselbaai is de ‘The Post Office Tree’, waar oude zeelieden op weg naar het oosten hun brieven voor thuis achterlieten in een schoen of ijzeren pot. Zeelieden die terugkeerden naar Portugal haalden deze brieven op, en zo ontstond het eerste postkantoor in Zuidelijk Afrika. Ongeveer twee kilometer vanuit de haven van Mosselbaai ligt Seal Island, de thuisbasis van een broedkolonie van honderden zeehonden. Aanrader is om een boottocht te maken naar het eiland. Ook dolfijnen, soms in grote scholen, bezoeken regelmatig deze kusten. Mosselbaai is een paradijs voor sporters en watersporters, met een grote verscheidenheid aan avontuurlijke sporten, zoals kooiduiken met haaien, wrakduiken, surfen en snorkelen. Maar ook golf, squash, tennis, paardrijden en zwemmen behoren tot de mogelijkheden.

Surfen en kajakken

Rijd na Mosselbaai door naar Wilderness. Het plaatsje is zeker niet groot, maar de vriendelijke sfeer, prachtige nationale parken, stranden en de nabijheid van vele andere hoogtepunten maken dit tot dé ideale uitvalsbasis voor één of meerdere dagen op de Tuinroute. Overal in Wilderness voel je je op je gemak. De inwoners zijn over het algemeen vrij jong en het levenstempo is hier wat relaxter. ‘s Ochtends voor het werk surfen of kajakken is heel normaal. Het strand is één van de mooiere van Zuid-Afrika. Een breed en lang strand met een helderblauwe zee. Wil je meer zien van de natuur in omgeving? Breng dan een bezoek aan het Wilderness National Park. Er zijn vijf verschillende wandelingen die je hier kunt doen. Korte, maar ook langere. Een prachtige wandeling van ongeveer zeven kilometer is de Half Collared Kingfisher Trail. Deze tocht gaat dwars door het bos, langs de oever van een kronkelende rivier en leidt uiteindelijk naar twee watervallen. Het is zelfs mogelijk om een duik te nemen, dus zwemkleding is geen overbodig luxe.

39
Seal Island bij Mosselbaai

Golfbanen van wereldklasse

Natuurliefhebbers voelen zich helemaal thuis op de Tuinroute. De stad George, de volgende stop na Mosselbaai, geeft een duidelijk beeld van de mooie natuur die Zuid-Afrika biedt. De plek staat bekend om haar diversiteit van wilde bloemen en planten. Golfliefhebbers kunnen hun hart ophalen, want George beschikt over verschillende golfbanen van wereldklasse. Ook fietsof kanotochten zijn hier mogelijk. Zo kom je nóg dichter bij de mooie natuur die deze plaats te bieden heeft. Vanuit George reed de laatste stoomlocomotief van Afrika: de Outeniqua Choo-Tjoe. Hoewel deze route inmiddels niet meer wordt afgelegd, is een bezoek aan het Outeniqua Transport Museum een goede manier om te leren over de bekende Treinroute. In het museum vind je onder meer oude locomotieven en vintageauto’s.

Struisvogelhoofdstad

Wil je een uitstapje naar het binnenland maken? Dan is het mogelijk om vanuit George het avontuurlijke Oudtshoorn te ontdekken. Deze stad staat bekend als dé struisvogelhoofdstad van de wereld, door het grote aantal struisvogelboerderijen. Sommige boerderijen bieden ook een ritje op de struisvogel aan. Dit raden wij sterk af, echter is het wel een mooie plek om meer te leren over deze fascinerende dieren. Naast de struisvogelboerderijen vind je in Oudtshoorn de Cango Caves. Eén van de grotere natuurwonderen van de wereld. De grotten zijn inmiddels een nationaal monument en één van de meeste bezochte attracties van ZuidAfrika.

Oude en exotische bomen

De volgende stop is Knysna. De stad staat bekend om haar oesters en zeepaardjes, maar ook om haar levendigheid. Gelegen aan de oevers van een prachtige lagune tussen de Outeniquabergen en de Indische Oceaan, heeft de stad haar bezoekers veel te bieden. Stranden, meren, bergen en rivieren bieden eindeloze mogelijkheden voor de avonturier. Enkele van de avontuurlijke- en buitenactiviteiten die beschikbaar zijn,

zijn onder meer zweefvliegen, abseilen, varen en wandelen. Wat je als reiziger niet mag overslaan zijn de Knysna Heads. Deze kliffen scheiden de Knysna Lagune van de rest van de Indische Oceaan. Het is één van de beroemdste bezienswaardigheid langs de Tuinroute. Een andere bezienswaardigheid die je niet mag overslaan is Knysna Forest. Dit bos biedt een prachtige mix van oude en exotische bomen. De bossen strekken zich uit tot ver buiten Knysna en zijn het leefgebied van verschillende dieren, waaronder de boomklipdas, de Samango-aap, de blauwe duiker, de honingdas en de bosspitsmuis. Er zijn zelfs caracals en luipaarden in de bossen gesignaleerd.

Genieten van de stranden

Op ongeveer een half uur rijden van Knysna ligt Plettenbergbaai. Deze plaats staat bekend om haar bergen, witte stranden en

helderblauwe zee. Plettenbergbaai is ook bij de Zuid-Afrikanen een geliefde vakantiebestemming. Tijdens je reis is het dan ook een must om een paar dagen deze stad in te plannen. De stad biedt de perfecte mix van outdoor sensatie, adembenemende uitzichten en heerlijk eten. De beste manier om je dagen door te brengen in Plettenbergbaai is misschien wel op het strand. Er zijn drie stranden en ze zijn allemaal even prachtig. Lookout Beach is de perfecte plek om te genieten van een rustige stranddag, zwemmen kan veilig, maar ook surfen behoort tot de mogelijkheden. Central Beach is een populaire plek onder de lokale bevolking en gezinnen. Hoewel het een mooi strand is, kan het hier in de zomervakantie erg druk zijn. Wie de drukte wil ontvluchten, kan terecht op Robberg. Dit vijf kilometer lange strand is de perfecte plek voor lange ontspannende wandelingen.

40
Tsitsikamma National Park

Otter Trail

Voordat je bij één van de hoogtepunten van de Tuinroute komt, Tsitsikamma

National Park, passeer je eerst nog Nature’s Valley. Deze plaats ligt 29 kilometer van Plettenbergbaai. Nature’s Valley is een prachtig gebied in het kustbos van het Tsitsikamma National Park. Dit is ook het eindpunt van de beroemde Otter Trail. De Otter Trail is een wandelroute langs de kust en is genoemd naar de Kaapse klauwloze otter die in deze regio voorkomt. Dit pad wordt algemeen beschouwd als één van de mooiste ter wereld en strekt zich uit van Storms River Mouth in het oosten tot Nature's Valley in het westen. De route is 44 kilometer lang en duurt vijf dagen. De vier nachten worden doorgebracht in comfortabele hutten met prachtig uitzicht. De route ligt geheel binnen het Tsitsikamma National Park. Het mooiste aan een verblijf in Nature's Valley is misschien wel dat het, ondanks de ligging aan de Tuinroute en ondanks de overweldigende schoonheid, relatief onontdekt is gebleven.

Tsitsikamma National Park

Het Tsitsikamma National Park mag je zeker niet overslaan. Het park

omvat 80 kilometer aan spectaculaire kustlijnen, prachtige wandelroutes en adembenemende hangbruggen. Vlakbij het park ligt de beroemde Bloukransbrug, waar je kunt bungeejumpen vanaf een spectaculaire hoogte van 216 meter boven de Bloukransrivier, de hoogste bungeejump ter wereld. Je kunt ook een bezoek brengen aan het Tsitsikamma Falls Adventure park, vlakbij Storms River. Hier kan je verschillende activiteiten doen, waaronder Waterfall Zipline Tours, Gravity Zone Abseiling en Quad Bike Tours. Als je zin hebt in iets rustigers, kan je altijd kiezen voor een Segway tour door Storms River Village en het dichte bos, waarbij je de Big Tree bezoekt (de oudste geelhoutboom in de regio, naar schatting 600-800 jaar oud). Als je van de oceaan houdt, huur dan snorkelspullen of ga duiken met een gids, waarbij je veel van het plaatselijke zeeleven kunt zien. Je kan ook kajakken midden door het park. Wil je een mooie wandeling maken? Kies dan voor ‘Mouth Trail’. Deze route bevat een paar prachtige hangbruggen die zeker de moeite waard zijn. Je leest het al, er is enorm veel te beleven in dit gebied.

41
Bloukransbrug

Surfwalhalla

Rijd door naar het oosten en je komt in het surfwalhalla Jeffreysbaai. Het dorp ligt op ongeveer een uur rijden ten westen van Port Elizabeth en is een populaire tussenstop voor bezoekers die de Tuinroute volgen. Het is ook een toegangspoort tot wildreservaten en nationale parken zoals Addo Elephant Park en Tsitsikamma Nature Reserve. De constant gematigde temperaturen en het scala aan buitenactiviteiten maken Jeffreysbaai tot een geweldige plek om het hele jaar door te bezoeken. De kustlijn is het hele jaar door ideaal voor watersporten. Maar ook het spotten van dolfijnen en in de winter voor het spotten van walvissen behoort tot de mogelijkheden. De relaxte sfeer van Jeffreysbaai gaat goed samen met haar reputatie als top surfspot. Het is een klein stadje met uitgestrekte stranden, een handvol cafés en de beste golven die je kan wensen. Het beste strand

om te zonnen en te zwemmen is Dolphin Beach. Geniet van meer natuurschoon in de nabijgelegen natuurreservaten. Volg weelderige paden rond Noorsekloof Nature Reserve en Seekoei Nature Reserve om vogels en ander wildlife te zien.

Honderden olifanten

Ook op een uur rijden van Port Elizabeth ligt Addo Elephant National Park. Een park dat je zeker niet mag missen tijdens een safari in ZuidAfrika. Als derde grootste park van het land staat het bekend om, je raadt het al, de honderden olifanten die in het park verblijven. Naast fynbos en droge, woestijnachtige gebieden strekt het park zich ook uit tot aan de kust. Naast de olifanten herbergt het park ook zwarte neushoorns, leeuwen,

luipaarden, jachtluipaarden, buffels, hyena's en antilopen. Vogels spotten is hier ook populair, omdat het veranderende landschap de juiste omgeving biedt voor een groot aantal soorten. Addo Elephant National Park is perfect voor gezinnen. Het is niet alleen een malariavrije safari bestemming, maar ook een heel betaalbaar alternatief voor andere nationale parken zoals het Krugerpark. Qua weer is de beste reistijd om wild te bekijken van juni tot september, wanneer het weer helder is en de regenval minimaal.

Port Elizabeth

Aangezien we zijn begonnen in Kaapstad eindigen we onze route in Port Elizabeth. Port Elizabeth staat bekend om haar prachtige stranden, charmante binnenstad en mogelijkheden om

42
Jeffreysbaai Foto/ Robbie Irlam

wilde dieren te spotten. De stad ligt aan de oevers van Nelson Mandela Bay, aan de westelijke rand van de Sunshine Coast. Gesticht door Britse kolonisten in de vroege jaren 1800, maken de geschiedenis van Port Elizabeth, het landschap en de schone branding het een toevluchtsoord voor backpackers, surfers, gezinnen en jonge stellen. Port Elizabeth beschikt over 40 kilometer ongerepte stranden, die zich uitstrekken langs Algoa Bay en Nelson Mandela Bay. Zwem in het kalme water van King's Beach en leer meer over de onderwaterwereld van de Oostkaap in Bayworld. Geniet van gezinsvriendelijk strandplezier op Humewood Beach, een van ZuidAfrika's oudste stranden met blauwe vlag. Hobie Beach is een geweldige bestemming voor surfen, windsurfen en duiken. Ontdek de geschiedenis van Port Elizabeth op de Donkin Heritage Trail, een wandeling met gids langs ongeveer

43
Mandela Metropolitan Art Museum. Port Elizabeth is een geweldige afsluiter van de Tuinroute. 50 historische bezienswaardigheden in het stadscentrum. Je bezoekt onder meer Market Square, Donkin Reserve, No. 7 Castle Hill Museum en het Nelson Oudtshoorn Tsitsikamma National Park

5 X DUIKEN IN DE RODE ZEE

Sharm-el-Sheikh

Sharm-el-Sheikh staat bekend bij duikers over de hele wereld. Vanuit deze plaats kom je op de meest fantastische duikspots die je ooit zag. Behalve de prachtige koralen en kleurrijke vissen zijn er ook grote dieren te spotten: manta’s, hamerhaaien, walvishaaien, roggen en schildpadden. In Sharm-el-Sheikh vind je vele duikcentra die zowel voor beginners als ervaren duikers veel te bieden hebben.

Marsa Alam

Voor de diepzeeduiker is Marsa Alam the place to be. De riffen hier konden tot voorkort enkel bezocht worden door duikers van safariboten. Massatoerisme, drukte of overvolle duikstekken zul je hier dus niet vinden. Wel veel verschillende soorten grote vissen, zeekoeien en haaien. De onaangetaste, kleurrijke koraalriffen maken het plaatje compleet.

El Quseir

In het authentieke vissersdorpje El Quseir vind je geen massatoerisme. Kleurrijk koraal, tropische vissen en een indrukwekkend rif vind je hier wél. Liefhebbers noemen deze plek niet voor niets één van ’s werelds mooiste duikplekken. Het dorp zelf is ook zeker de moeite waard. Bijna alles in El Quseir is gemaakt van aangespoeld hout, palmbomen en –bladeren, wat het dorp buitengewoon charmant maakt.

Giftun Island

Ga zeker kopje onder in de ondiepe lagunes rondom Giftun Island. Het lijkt hier net alsof je rondzwemt in een immense 3D-onderwaterwereld. Tussen de prachtige koraaltuinen leven talloze kleurrijke vissoorten. En met een beetje mazzel zwem je zomaar tussen de dolfijnen. Giftun Island zelf is ook paradijselijk mooi.

Safaga

Safaga is een zeer geliefde duik- en snorkelstek. De onderwaterwereld is hier dan ook spectaculair te noemen. Er is van alles te zien, van rifhaaien en pijlstaartroggen tot grote scholen felgekleurde vissen. Safaga wordt goed beschermd en is minder toeristisch dan de plaatsen Hurghada en Sharm-El-Sheikh. Helaas valt er in Safaga zelf niet zo veel te beleven, en de stranden hier zijn niet zo mooi.

44 TIPS

The Big Five

De neushoorn

De witte neushoorn leeft in zuidelijkAfrika: Zuid-Afrika, Namibië en Botswana. Dit is een typische grazer en is te onderscheiden door zijn brede muil. Deze soort is minder bedreigd dan de zwarte neushoorn. Geschat wordt dat er nog 18.000 in het wild leven. De zwarte neushoorn leeft op de savannes van Midden- en Oost-Afrika, maar is geen graseter.

De leeuw

Het leefgebied van leeuwen bestaat uit open bossen, savannes en grasvlakten in Afrika. Ze leven voornamelijk in Centraal- en Oost-Afrika. Hier is hij het grootste roofdier. De leeuw staat aan de top van de voedselpiramide. Dit betekent dat hij zo goed als geen vijanden heeft. De grootste vijand van de leeuw zijn wij, de mens. De brul van een leeuw kun je tot wel zeven kilometer verderop horen! Zo kunnen deze dieren aan andere leeuwen laten weten dat het gebied, zijn territorium, al bezet is. Dit wordt dan gezien als waarschuwing.

De olifant

Het is een beestenbende in Etosha Nationaal Park! Er komen ongeveer 2500 olifanten voor, die rondtrekken in kuddes van tot wel vijftig dieren met maximaal acht mannetjes. Hoewel de meeste olifanten pas ’s nachts koers zetten naar een waterpoel, laten ze zich overdag regelmatig zien bij Olifantsbad, Tsumcor, Aus en Kalkheuvel. In het uitgestrekte South Luangwa National Park (Zambia) komen zo’n 10.000 olifanten voor. In het Botswaanse Chobe Nationaal Park komen naar schatting 70.000 olifanten voor. Hiermee is het één van de grootste concentraties van Afrika. De dieren staan er bovendien om bekend dat ze groter worden dan veel soortgenoten in andere parken.

De buffel

De Kaapse buffel komt voor in een groot deel van Afrika. Het dier leeft zowel op de grasvlakten en savannes als in de dichte wouden in het oosten en zuiden van het continent. Kaapse buffels zijn afhankelijk van water en leven dan ook in gebieden met een waterbron in de buurt. Door menselijk toedoen neemt het leefgebied van de Kaapse buffel af. Tegenwoordig kun je de Kaapse buffel vooral zien in natuurparken en reservaten.

Het luipaard

Luipaarden zijn de meest verspreide katachtigen over de hele wereld. Deze dieren komen het meest voor in Sub-Saharisch Afrika, zowel in het regenwoud als in woestijngebieden. Ze leven in vrijwel alle gebieden waar de jaarlijkse regenval boven de 50 millimeter is, maar komen ook voor in gebieden met minder regen aan de rivieroevers. Zelfs op grote hoogten zijn ze waargenomen, tot 5.700 meter boven de zeespiegel, bijvoorbeeld op plekken op de Ruwenzori-bergen en in het Virunga National Park.

Reis met ons mee

0nbezorgd op vakantie begint bij de ANWB

Samen op reis naar Zuid-Afrika of met het hele gezin op avontuur binnen Europa? Of reis je liever duurzamer, bijvoorbeeld per trein door Zwitserland? De leukste vakanties van de ANWB boek je gewoon via je zelfstandig reisagent. Ook onze reizen met oplopend ledenvoordeel. Van groepsrondreizen met Nederlands sprekende reisleiding tot rondreizen per eigen auto waarbij veel maaltijden en activiteiten zijn inbegrepen. Wat de vakantiewensen ook zijn, met de ANWB ga je zorgeloos op reis. Alles van A tot Z geregeld.

Met Nederlandssprekende reisleiding

Groepsrondreizen Autorondreizen

Zuid-Afrika

• Verken Kaapstad of spot de Big Five in het Krugerpark

• Verblijf in centraal gelegen en sfeervolle hotels en lodges

• Ervaren reisleiders die het echte Zuid-Afrika kennen

• Reis je alleen? Informeer dan naar onze singlegroepsrondreizen

Noorwegen

Alles op je eigen tempo

• Volg de Atlantic Route voor een speciale beleving

• Geniet van een ritje met de Flåmsbana

• Maak een boottocht door de Soghnefjord

• Start of eindig je fjordenreis in hip en bruisend Oslo

Ga voor meer informatie en voorwaarden naar je zelfstandig reisagent

Heb je het magazine uit?

Geef het door en maak er iemand anders blij mee!

culinairavontuur Met meer dan 250 restaurants, is eten op aruba een waar

Een droomreis naar het one happy island kun je via personal touch travel boeken

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.