บางระกำ

Healthy Planet : สุขคดีทองเที่ยวชุมชนเพื่อการเรียนรู

ºÒ§ÃСÓ

ºÒ§ÃÐ¡Ó àÃ×èͧáÅÐÀÒ¾: µÔ³ ¹ÔµÔ¡ÇÔ¹¡ØÅ

Healthy Planet : สุขคดีทองเที่ยวชุมชนเพื่อการเรียนรู

ชุมชนเหลานี้อาจจะไมมีหาดสีขาวทอดยาว ทะเลไมใสจัด แถมยังไมมีตลาดโบราณรอยป แตนอกเหนือจากความสุขในวันนี้แลว สิ่งที่พวกเขามีอีกแนๆ คือ ‘อนาคต’ เราอยากออกแบบอนาคตของชุมชนเราใหเปนไป แบบไหน ลองเดินตามเราเขาไปชมตัวอยางสาธิต ไดจากหนังสือที่มีคำนิยามแปลกๆ อยูสักหนอย ของหนังสือเลมนี้ เปน Healthy planet ที่บงบอกลักษณะสุขภาวะที่ดี ของชุมชน เปนสุขคดีทองเที่ยวชุมชนเพื่อการเรียนรู เปนหนังสือทองเที่ยวเชิงเรียนรูวิธีการสรางความสุข ของคนในชุมชน

บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

เรื่องและภาพโดย ติณ นิติกวินกุล

Healthy Planet สุขคดีท่องเที่ยวชุมชนเพื่อการเรียนรู้ บางระกำ ชีวิตปลอดภัย เรื่องและภาพ ติณ นิติกวินกุล เลขมาตรฐานสากลประจำหนังสือ 978-616-7374-10-9 บรรณาธิการอำนวยการ

ดวงพร เฮงบุณยพันธ์ กองบรรณาธิการ

สำนักสนับสนุนการสร้างสุขภาวะในพื้นที่และชุมชน จัดพิมพ์และเผยแพร่โดย

สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)

979/116-120 ชั้น 34 อาคารเอส. เอ็ม. ทาวเวอร์ ถนนพหลโยธิน แขวงสามเสนใน พญาไท กรุงเทพฯ 10400 โทรศัพท์ 0 2298 0500 ต่อ 1707 โทรสาร 0 2298 0230 www.thaihealth.or.th พิมพ์ครั้งที่ 1

กรกฎาคม 2553

ดำเนินการผลิตโดย

เปนไท พับลัชชิ่ง โทรศัพท์ 0 2736 9918 โทรสาร 0 2736 8891 waymagazine@yahoo.com

คำนำ เมื่อ​ไม่​นาน​มา​นี้ เวลา​ที่​เรา​นึก​อยาก​จะ​ไป​เที่ยว​ที่ไหน ​สัก​แห่ง เรา​มัก​จะ​มี​จินตนาการ​ด้าน​ดี​เกี่ยว​กับ​สถาน​ที่​ ทีเ​่ รา​กำลังจ​ ะ​ไป...ทะเล​สฟ​ี า้ ใ​ส หาด​ทราย​ทอด​ยาว​สข​ี าว​จดั ภูเขา​เขียว​ครึม้ ห​ มอก​โรย​เรีย่ ย​ อด​ไม้ อาหาร​ทอ้ ง​ถนิ่ ร​ สชาติ​ แปลก​ลิ้น​แต่​ถูกปาก ชาว​บ้าน​จิตใจ​ดี​หาบ​คอน​ตะกร้า ​ฉีก​ยิ้ม​บริสุทธิ์​ต้อนรับ​นัก​ท่อง​เที่ยว ฯลฯ เมื่อ​เร็วๆ นี้ เวลา​ที่​เรา​นึก​อยาก​จะ​ไป​เที่ยว​ที่ไหน​ สัก​แห่ง เรา​มัก​พก​พา​อารมณ์​โหย​หา​อดีต ก่อน​ลงมือ​ ค้นหา​ข้อมูล​พิกัด​ตำบล​เป้า​หมาย​ที่​จะ​พา​เรา​พบ...อาคาร​ บ้าน​เรือน​ยุค​คุณ​ปู่​คุณย่า ตลาด​เก่า​แก่ กาแฟ​โบราณ ของ​เล่นส​ งั กะสี ขนม​กนิ เ​ล่นห​ น้าต​ า​เชยๆ แต่อ​ ร่อย เพราะ​ ปรุง​แต่ง​ด้วย​รสชาติอ​ ดีต ฯลฯ จินตนาการ​และ​ความ​คาด​หวัง​ทำนอง​นี้ บางที​ก็​ สม​ดัง​ใจ แต่​หลาย​ครั้ง​ก็​คลาด​เคลื่อน​ไป​จาก​ภาพ​ที่​เคย​ คิด​เอา​ไว้ คลาด​เ คลื่ อ น​เ พราะ​ข้ อ ​เ ท็ จ ​จริ ง ​ห ลาย​ป ระการ​ เปลี่ยน​ไป แล้วท​ กุ ว​ นั น​ ี้ เรา​ยงั ม​ จ​ี นิ ตนาการ​และ​อารมณ์ค​ วาม​

รู้สึก​ชนิด​ใด​อีก เมื่อ​คิดถึง​การ​ท่อง​เที่ยว​ศึกษา​บ้าน​เมือง​ ของ​เรา​เอง ความ​จริง​มี​อยู่​ว่า ปัจจุบัน​นี้​ชุมชน​ทุก​ตำบล​หย่อม​ ย่าน​ใน​ประเทศไทย​ลว้ น​กำลังเ​ปลีย่ น​ไป และ​กแ​็ น่นอน​วา่ ​ ความ​เปลี่ยนแปลง​ที่​ว่าน​ ี้ หา​ได้​มี​แต่ค​ วาม​หมาย​เชิงล​ บ หลาย​ปี ​ที่ ​ผ่ า น​ม า ผู้ ค น​ใ น​ชุ ม ​ชุ น ​ร ะดั บ ​ต ำบล​ หลาย​ต่อ​หลาย​แห่ง​ใน​ประเทศ​ของ​เรา ได้​อาศัย​ต้นทุน​ ทรัพยากร​เดิม​เท่า​ที่​ชุมชน​มี ผนวก​กับอ​ อกแรง​ขับ​เคลื่อน เปลี่ยนแปลง สร้างสรรค์​ชุมชน​ที่​พวก​เขา​เป็น​เจ้าของ​ให้​ เป็น​ชุมชน​ที่​สามารถ​ผลิต​ความ​สุข​และ​คุณภาพ​ชีวิต​ที่​ดี ป้อน​กลับ​คืน​สู่​วิถี​ชีวิต​ของ​สมาชิก​ใน​ชุมชน​ด้วย​กันเอง คน​เล็ก​คน​น้อย​เหล่า​นี้​ลงมือ​ทำ​มา​นาน หลาย​แห่ง​ ประสบ​ความ​สำเร็จ​ใน​ระดับน​ ่าอ​ ิจฉา แต่เ​รา​จะ​อจิ ฉา​ได้อ​ ย่างไร ถ้าไ​ม่ไ​ด้ไ​ป​สมั ผัสจ​ บั ต​ อ้ ง และ​มอง​เห็น​ด้วย​ตา​ร้อนๆ ของ​เรา​เอง ชุมชน​เหล่า​นี้​อาจ​จะ​ไม่มหี​ าด​สี​ขาว​ทอด​ยาว ทะเล​ ไม่​ใส​จัด แถม​ยัง​ไม่มตี​ ลาด​โบราณ​ร้อย​ปี แต่น​ อก​เหนือจ​ าก​ความ​สขุ ใ​น​วนั น​ แ​ี้ ล้ว สิง่ ท​ พ​ี่ วก​เขา ​มี​อีก​แน่ๆ คือ ‘อนาคต’ เรา​อยาก​ออกแบบ​อนาคต​ของ​ชุมชน​เรา​ให้​เป็น​ไป​ แบบ​ไหน ลอง​เดิน​ตาม​เรา​เข้าไป​ชม​ตัวอย่าง​สาธิต​ได้​จาก​ หนังสือเ​ล่ม​นี้ คณะ​ผู้​จัด​ทำ

8

บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

01 คำถาม​หนึ่ง​สำหรับก​ าร​มี​ชีวิตท​ ี่​ปลอดภัย​คือ​อะไร หาก​ถาม​นกั โ​ภชนาการ คำ​ตอบ​กอ​็ าจ​จะ​คอื การ​กนิ ​ อาหาร​ร้อน กิน​อา​หา​รสุกๆ ที่​สะอาด การ​ล้าง​มือ​จน​เป็น​

ติณ นิติกวินกุล

นิสยั ฯลฯ ถ้าห​ นั ไ​ป​ถาม​นกั การ​ศาสนา เรา​อาจ​ได้ค​ ำ​ตอบ​ ใน​ทำนอง​ว่า จง​ทำบุญ สร้าง​กุศล​อยู่​ตลอด หาก​ถา​ม นักกฎ​หมาย คำ​ตอบ​ที่​ได้ยินอ​ าจ​จะ​คือ ทำ​ตา​มกฎ​หมาย เคารพ​สิทธิ​ของ​ผู้​อื่น ฯลฯ ถาม​ยาม​รักษา​ความ​ปลอด​ภัย คำ​ตอบ​ที่​อาจ​จะ​ได้​รับ​ก็​คือ จอด​ใน​ที่​ควร​จอด หน​หนึ่ง​ ผม​เคย​ถาม​คน​ตดิ ต​ งั้ เ​สา​อากาศ​โทรทัศน์ คำ​ตอบ​ของ​ชา่ ง​ อาวุโส​คน​นั้น​ก็​คือ ให้​ติด​ตั้ง​สายดิน หลาย​คน​อาจ​ให้​มุม ​มอง อาจ​เลือก​นิยาม​หรือ​ สรรหา​คำ​ตอบ​ให้​ตัว​เอง​และ​ตอบ​ไป​ตาม​ทัศนคติ​ของ​ตน แต่​สำหรับ​คน​ที่​บางระกำ​แล้ว​ ชีวิตป​ ลอดภัยข​ อง​พวก​เขา ก็​คือ… ตำบล​บางระกำ ตัง้ อ​ ยูท​่ าง​ทศิ ใ​ต้ข​ อง​อำเภอ​บางเลน ระยะ​ห่าง​จาก​อำเภอ​บางเลน ประมาณ 20 กิโลเมตร ทาง​รถยนต์​ทสี่​ ะดวก​ที่สุด​จาก​กรุงเทพฯ คือ​ขับ​รถ​ ไป​เอง​โดย​ใช้​เส้น​ถนน​บรม​ราช​ชนนี ตรง​ไป​พุทธ​มณฑล เมื่อ​ถึง​สะพาน​ข้าม​แยก​ให้​สังเกต​ป้าย​ศาลา​ยา​ไว้ ซึ่ง​ป้าย​ จะ​อยูต​่ รง​กลาง​ตดิ ก​ บั ป​ า้ ย​เลีย้ ว​ซา้ ย​ไป​ทาง​ดา้ น​หน้าพ​ ทุ ธ-​ มณฑล​และ​เลี้ยว​ขวา​เป็น​ทาง​กลับร​ ถ ตรง​ไป​ปา้ ย​ศาลา​ยา สะพาน​ขา้ ม​แยก​โค้งๆ เบือ้ ง​หน้า ​จะ​พา​ลง​หน้า​มหาวิทยาลัยม​ หิดล วิทยาเขต​ศาลา​ยา (ซึ่ง​ ตั้ง​อยู่​ใน​เขต​อำเภอ​พุทธ​มณฑล) จาก​นั้น​ให้​เลี้ยว​ซ้าย​ มีป​ า้ ย​บอก​ทาง​ไป​บางเลน ขับต​ รง​ไป​ประมาณ 3 กิโลเมตร

9

10 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

เมื่อ​เข้า​เขต​อำเภอ​บางเลน​แล้ว​ให้​เลี้ยว​ขวา​ตรง​ทาง​แยก​ สถานี​ตำรวจ​ภูธร​พุทธ​มณฑล(ทาง​ซ้าย​มือ​คือ​ประตู​ทาง​ เข้า​มหาวิทยาลัย​มหิดล​อีก​ทาง​หนึ่ง) จาก​นั้น​ก็​ขับ​ตรง​ ตลอด​ไม่​ต้อง​เลี้ยว​เป็น​ระยะ​ทางประมาณ 17 กิโลเมตร ถึง​ทาง​แยก​แรก​มี​ทาง​เลี้ยว​ขวา ท่าน​ไม่​ต้อง​เลี้ยว​ ให้​ขับ​ตรง​ไป​อีก​ประมาณ 1 กิโลเมตร​มี​ทาง​แยก ตรง​นี้​ให้​ เลีย้ ว​ซา้ ย​จะ​เห็นป​ า้ ย ‘ยินดีต​ อ้ นรับเ​ข้าส​ เ​ู่ ขต​ตำบล​ลำ​พญา’ ซึง่ เ​ป็นท​ าง​แยก​เลียบคลอง ให้เ​ลีย้ ว​เข้าไป​แล้วข​ บั ต​ าม​ทาง​ ประมาณ 3 กิโลเมตร​จะ​มี​สะพาน​ข้าม​แม่น้ำท​ ่า​จีน​ให้​ขับ​ ข้าม​กจ​็ ะ​เข้าเ​ขต​ตำบล​บางระกำ มีท​ ที่ ำการ​องค์การ​บริหาร​ ส่วน​ตำบล​บางระกำ​อยู่​ทาง​ลง​สะพาน​พอดี

ติณ นิติกวินกุล

ที่​ทำ​กา​ร อบ​ต. ตั้งอยู่​ใน​เขต​วัด​สุข​วัฒนา​ราม ใน​เขต​พื้นที่​หมู่ 8 ที่ดิน ​ผืน​นี้​ได้​รับ​การ​บริจาค​ที่ดิน​จาก​ เจ้า​อาวาส​ให้​จัด​สร้าง​เมื่อ​ปี พ.ศ. 2539 เมื่อ​วัน​ที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2539 องค์การ​บริหาร​สว่ น​ตำบล​บางระกำ​จดั เ​ป็นอ​ งค์การ​ บริ ห าร​ส่ ว น​ต ำบล​ข นาด​เ ล็ ก มี ​พื้ น ที่ ​รั บ ​ผิ ด ​ช อบ 15 หมู่บ้าน ประมาณ 30 ตาราง​กิโลเมตร หรือ​ประมาณ 20,000 ไร่ โดย​ลักษณะ​ภูมิประเทศ​เป็น​พื้นที่​ราบ​ลุ่ม มีแ​ ม่น้ำ​ ท่าจ​ นี ไ​หล​ผา่ น แบ่งต​ ำบล​ออก​เป็นส​ อง​ฝงั่ ค​ อื ฝัง่ ต​ ะวันต​ ก ​และ​ฝั่ง​ตะวัน​ออก พื้นที่​ส่วน​ใหญ่​เป็น​สี​เขียว มี​ความ​ อุดม​สมบูรณ์ มีอ​ าณาเขต​ติดต่อ ดังนี้ ทิศเ​หนือ จรด​ตำบล​ลำ​พญา ตำบล​คลอง​นก​กระทุง ตำบล​บางปลา ทิศ​ใต้ จรด​ตำบล​บางแก้ว​ฟ้า ตำบล​บาง​พระ อำเภอ​นครชัยศรี ทิศต​ ะวันอ​ อก จรด​ตำบล​นรา​ภริ มย์ ตำบล​คลอง​โยง อำเภอ​พุทธ​มณฑล ทิศต​ ะวันต​ ก จรด​ตำบล​บา้ นหลวง ตำบล​ดอน​พทุ รา อำเภอ​ดอนตูม ณ วัน​ที่ 27 เมษายน พ.ศ. 2553 อบต.บางระกำ​ มี​ประชากร​ทั้ง​สิ้น 1,412 ครัว​เรือน รวม 4,658 คน แยก​เป็น​ชาย 2,244 คน หญิง 2,417 คน มี​ความ​

11

01 02 03

01

02

22 03

04

10 04

11

05

06

05 15 16

07

08

17 18

06

09

10

07 08

11 12

ºŒÒ¹âÎÁÊàµÂ 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12

บานดอกมะลิ บานปนแกว บานสวนครัว บานฝนทิพย บานสวนมะพราว บานมะกรูด บานกลวยไม บานไร บานสมุนไพรไทย บานเฟองฟา บานตนขาว บานลีลาวดี

12

14

13

09

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

บานกุหลาบ บานผักบุง บานตะไคร บานพุดซอน บานไขหงษ บานริมน้ำ บานรวงขาว บานจักรยาน บานผักชีหอม บานสวนผัก บานเรือนไมชายน้ำ

20 23 21

13

á¼¹·ÕèáËÅ‹§»¯ÔºÑµÔ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ ºÒ§ÃСÓÊÌҧÊØ¢

18

15 12

14

14 19 16

09

13

01 ปุยชีวภาพบางระกำทำรวย 02 การจัดการขยะโรงเรียน 03 เอกลักษณไทย (กลองยาว) 04 สุขภาพองครวม/นวดแผนไทย 05 ภูมิปญญาปองกันโรค 06 กลวยไมปลอดภัย 07 ศูนย ศสมช. หมู 7 08 การจัดการขยะครัวเรือน 09 หมูบานสะอาดบางขะโมย 10 บริหารจัดการแบบมีสวนรวม/สถาบันการเงินชุมชนบางระกำ/กองทุนสวัสดิการชุมชนฯ/จิตอาสา 11 ศูนยพัฒนาเด็กเล็ก/เอกลักษณไทย (อังกะลุง)/เยาวชนรักถิ่น/การจัดการขยะโรงเรียน 12 การจัดการขยะโรงเรียน 13 การจัดการน้ำชุมชน 14 ภูมิปญญาชาวนา 15 ศูนยสาธิตการตลาดหมู 11 16 พอเพียงแบบบางระกำ

14 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

หนา​แน่น​เฉลี่ย 150 คน​ต่อตา​ราง​กิโลเมตร อาชีพ​ของ​ คนใน​พื้นที่​ส่วน​ใหญ่​จะ​ทำ​นา,ทำ​สวน​ทำ​ไร่​และ​เลี้ยง​ สัตว์ อาทิ ปลูกผ​ ัก​บุ้งช​ าย​เฟือย, มะลิ, กุหลาบ, กล้วยไม้ เป็นต้น ส่วน​อาชีพเ​สริมท​ ท​ี่ ำกันม​ าก ได้แก่ จักสาน​ไม้ไผ่, ทำ​น้ำ​พริก, กะปิ และ​อิฐ​ วท. (ชื่อ​อย่าง​เป็น​ทางการ​คือ​ อิฐ​ประสาน เปนอิฐ​ที่​มีชื่อ​เรียก​อีก​หลาย​ชื่อ นอกจาก เรียก​ว่า​อิฐ วท. แล้ว​ยังม​ ีชื่อ​เรียก​อีก​เช่น บล็อก​ประสาน, อิฐด​ ินซ​ ีเมนต, อิฐค​ ง​ทอง​และ​อิฐด​ ินแดง เป็นต้น ตาม​แต่​ ผู้​ผลิต​หรือแ​ หล่ง​ที่มา​ของ​อิฐ) มีป​ มั๊ น​ ำ้ มันแ​ ละ​กา๊ ซ 6 แห่ง มีโ​รงงาน​อตุ สาหกรรม 1 แห่ง มี​โรง​ผลิต​น้ำ​ประปา 1 แห่ง มี ​โ รงเรี ย น​ป ระถม​ศึ ก ษา 3 แห่ ง โรงเรี ย น​ มัธยมศึกษา 1 แห่ง ทีอ่​ ่าน​หนังสือพิมพ์​ประจำ​หมู่บ้าน​ และ​ห้อง​สมุด​ประชาชน 5 แห่ง ปัจจุบนั (พ.ศ. 2553) มีน​ ายก​องค์การ​บริหาร​สว่ น​ ตำบล​ชื่อ นาย​ณัฐ​วัฒน์ ชั้น​อินทร์​งาม “ประชาชน​ใน​ท้อง​ที่​ บางระกำ​มี​ความ​สุข​พอ​ประมาณ” นา​ยกฯตอบ​ด้วย​ท่าที​ อ่อนน้อม ใบหน้าเ​ปื้อน​รอย​ยิ้ม เท่า​ที่​เดิน​ทาง​ผ่าน​เข้า​มา​ใน​ตำบล​บางระกำ มอง​ สภาพ​แวดล้อม​เรื่อง​ดิน​น้ำ พบเห็น​ผู้คน​ตาม​รายทาง ได้​ พูด​คุย​สนทนา​วิสาสะ​แล้ว ผม​เชื่อ​ว่า​ชาว​บ้าน​ใน​ท้อง​ที่​มี​ ชีวิต​อย่าง​ปลอดภัย

ติณ นิติกวินกุล

15

16 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

อย่างไร​จึงเ​รียก​ได้​ว่า มีช​ ีวิต​ปลอดภัย​นั่น​หรือ เรา​ไป​ติดตาม​กัน

02 ณัฐ​วัฒน์ ชั้น​อินทร์​งาม นายก​องค์การ​บริหาร​ ส่วน​ตำบล นา​ยกฯหนุ่ม​คน​เก่ง​กล่าว “ผม​เชื่อ​ว่า​ถ้า​ให้​ ประชาชน​รู้สึก​ว่า​เป็น​เจ้าของ​ชุมชน เขา​จะ​รัก​ชุมชน​ของ​ ตัว​เอง ไม่ใช่​เอะอะ​อะไร​ภาค​รัฐ​หรือ​หน่วย​งาน​ราชการ​ ก็​ไป​ทำให้ ความ​รัก​หรือ​ความ​ภูมิใจ ความ​เป็น​เจ้า​เข้า​

ติณ นิติกวินกุล

เจ้าของ​จะ​ไม่​เกิด” ขณะ​พา​ผม​ออก​พนื้ ที่ นา​ยกฯณัฐว​ ฒ ั น์พ​ ดู ถ​ งึ ช​ มุ ชน​ ของ​ตน​อย่าง​ภมู ใิ จ “ผม​จะ​พา​คณ ุ ไ​ป​กค​็ อื ท​ น​ี่ ค​ี่ รับ ตัวอย่าง​ ของ​คนใน​ชุมชน​ที่​ร่วม​มือ​ร่วมใจ​กัน ตาม​ผม​มานะ​ครับ” ศาลา​ประจำ​หมู่บ้าน​ครับ ที่​แห่ง​นี้​คือ​ที่ของ​บ้า​น บางขะ​โมย นา​ยกฯณัฐ​วัฒน์​เล่า​ว่า ทา​ง อบ​ต. มี​แนวคิด​ กล่าว​คอื หาก​ชาว​บา้ น​ตอ้ งการ​สงิ่ ป​ ลูกส​ ร้าง​ใด มีข​ อ้ แม้ว​ า่ ​ ทา​ง อบ​ต. จะ​จดั ส​ ร้าง​ศาลา​ให้ แต่ช​ าว​บา้ น​ตอ้ ง​เรีย่ ไ​ร​เงินซ​ อื้ ​ ทีก​่ นั เอง จะ​มเ​ี นือ้ ทีข​่ นาด​เท่าใด จำนวน​เงินเ​ท่าไ​หร่ อบต. จะ​ไม่​เข้าไป​เกี่ยวข้อง เมื่อ​ชาว​บ้าน​ตกลง​กัน​เสร็จ​สรรพ แ​ ล้ว ทัง้ ใ​น​เรือ่ ง​แบบ ขนาด รูปท​ รง​อะไร​ทงั้ หมด ทา​ง อบ​ต. จะ​ออก​งบ​ประมาณ​จัด​สร้าง​ให้​ตาม​แบบ​ที่​ยื่น​มา “ทีเ​่ ห็นน​ เ​่ี ป็นศ​ าลา​ประจำ​หมูบ่ า้ น​ของ​บา้ น​ บางขะ​โมย หมู่ 1 ครับ” นา​ยกฯบอก “อืม สวย​ที​เดียว ไม่​น่า​เชื่อ หาก​ไม่​บอก​ว่า​คือ​ ศาลาฯ ผม​มอง​ไม่อ​ อก​เลย​ครับ” ผม​ยมิ้ อ​ ย่าง​ชนื่ ชม พลาง​ กล่าว​ต่อ​ถึง​ความ​สงสัย​ที่​ตาม​มา “ว่า​แต่​ทำไม​ถึง​เรียก​ หมู่​นี้​ว่า บาง​ขะ​โมย​ครับ” นา​ยกฯยิ้ม “เท่าท​ ี่​ฟัง​มา​จาก​ผู้​เฒ่า​ผู้​แก่ คือ​ว่า​เมื่อ​ ก่อน​แถว​บาง​ขะโมย​นี้​ไม่​ได้​เป็น​ชุมชน เป็น​ทาง​ผ่าน​ทาง​ พักข​ อง​ชมุ โ​จร บรรดา​เสือน​ กั ป​ลน้ ท​ งั้ ห​ ลาย​เมือ่ 70-80 ป​ ​ี ก่อน หลัง​จาก​หมด​บรรดา​เสือ​แล้ว​มี​การ​โยก​ย้าย​อพยพ​

17

ผู้คน​มา​อยูอ่​ าศัย จึงม​ ีชื่อ​เรียก​อย่าง​ที่​ได้ยินก​ ัน​มา​จนถึง​ทุก​วัน​นี้” “ดีค​ รับ ชือ่ เ​หมือน​การ​รกั ษา​ราก​เหง้าข​ อง​เรา​ไว้ เหมือน​ผม​จะ​ ถาม​ท่าน​นา​ยกฯ​อยู่​เหมือน​กัน​ว่าท​ ำไม​ถึง​ได้​ชื่อ​ว่าบ​ างระกำ” “ชือ่ ต​ ำบล​นม​ี้ ชี อื่ ซ​ ำ้ ก​ นั ห​ ลาย​แห่งค​ รับ ทีพ​่ ษิ ณุโลก​กม​็ แ​ี ต่เ​ป็น​ ชือ่ อ​ ำเภอ​บางระกำ ชือ่ ​อบต. บางระกำ ชือ่ เ​ทศบาล​ตำบล​บางระกำ ทีอ​่ ยุธยา​กม​็ ี อบต.บางระกำ อำเภอ​นครหลวง ทีบ​่ า้ น​ผม​นท​ี่ มี่ า​ของ​ ชื่อ​ก็​คือ​ว่า​ง่ายๆ ครับ มี​ต้น​ระกำ​มาก​ใน​ตำบล​ของ​เรา​โดย​เฉพาะ​ที่​ วัด​บางระกำ​หรือ​วัดส​ ุข​วัฒนา​ราม​นั่น​แหละ​ครับ”

นายก​องค์การ​บริหาร​ส่วน​ตำบล​คน​นี้ เป็น​คน​บางระกำ​ แต่​กำเนิด อยู่​หมู่ 4 จบ​การ​ศึกษา​ระดับ​ปริญญา​โท​ศิลป​ศาสตร-​

มหา​บัณฑิต คณะ​มนุษยศาสตร์ สาขา​รัฐประศาสนศาสตร์ จาก​ มหาวิทยาลัยข​ อนแก่น เดิมม​ อ​ี าชีพร​ บั ร​ าชการ​ตำรวจ ต่อม​ าลา​ออก ​มา​สมัคร​เป็น ​ผู้ใหญ่​บ้าน​ที่​บ้าน​เกิด จาก​นั้น​เมื่อ​มี​ตำแหน่ง​กำนัน​ ว่าง​จึง​สมัคร​เข้า​รับ​การ​คัด​เลือก ได้​รับ​เลือก​และ​ดำรง​ตำแหน่ง​ จน​กระทัง่ ต​ ดั สินใ​จ​เข้าร​ บั ส​ มัคร​เป็นน​ า​ยกฯ จน​ได้ร​ บั ค​ วาม​ไว้ว​ างใจ​ จาก​คนใน​พื้นที่ “ผม​ให้​ความ​สำคัญ​กับ​คน​ครับ คน​บางระกำ​ของ​เรา​ไม่​ได้​ ร่ำรวย แต่​ก็​ไม่​ได้ย​ ากจน​จน​ขาดแคลน แต่เ​รา​มัก​ขาด​โอกาส​หลาย​ อย่าง โดย​เฉพาะ​ผู้​ด้อย​โอกาส​ทาง​สังคม คน​พิการ ผู้​สูง​อายุ​จน​ กลาย​เป็น​ปัญหา เช่น ไม่มี​ที่ดินท​ ำ​กิน ไร้​เงิน​ทุน​เพราะ​ไม่รู้​จัก​การ​ เข้าถ​ งึ แ​ หล่งเ​งินท​ นุ จึงม​ กั ก​ เ​ู้ งินจ​ าก​นอก​ระบบ​จน​มห​ี นีส​้ นิ ล​ น้ พ้นต​ วั พวก​วา่ ง​งาน​เพราะ​ไม่มี​งาน​ให้ท​ ำ นอกจาก​งาน​สวน​งาน​ไร่ พอ​วา่ ง​ งาน​กเ​็ ล่นก​ าร​พนัน หันเ​ข้าหา​ยา​เสพ​ตดิ บ​ า้ ง ผม​ไม่อ​ ยาก​ให้ล​ กุ ลาม​ กลาย​เป็นป​ ญ ั หา​ใหญ่โ​ต​จงึ ร​ ว่ ม​กบั ส​ มา​ชก​ิ อบ​ต. และ​ผใู้ หญ่ใ​น​พนื้ ที่ พร้อม​กับ​ชาว​บ้าน​หลาย​คน​ทหี่​ ่วงใย​ชุมชน​ของ​เรา​ช่วย​กัน​คิด แรก​เริ่ม​ทำ​อย่างไร​ให้​คน​รู้จัก​พอ รู้จัก​ใช้​จ่าย นอกจาก​ การ​สร้าง​ราย​ได้​เพิ่ม​เติม​และ​ปลูก​ฝัง​ความ​คิด​เรื่อง​หลัก​เศรษฐกิจ​ พอ​เพียง​ของ​ในหลวง​ท่าน ลำดั บ ​แ รก​เ รา​เ ริ่ ม ​ท ำ ‘กองทุ น ​ส วั ส ดิ ก าร​ชุ ม ชน ตำบล​ บางระกำ’ ครับ

20 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

03 แนวคิด​ของกอง​ทุน​นี้​ก็​คือ ‘การ​ช่วย​เหลือ​เกื้อกูล’ ซึ่ง​ก็​คือ​การ​ช่วย​เหลือ​โดย​ร่วม​มือ​กันเอง​ของ​คน ใน​ชุมชน กล่าว​คือ​ทุก​คน​ที่​เป็น​สมาชิก​ต้อง​ส่ง​เงิน​ออม​ วัน​ละ 1 บาท เดือน​หนึ่ง​ก็​จะ​ได้ 30 บาท เงินก​ องทุน​ นี้​จะ​นำ​เงิน​ไป​จัด​สวัสดิการ​ต่างๆ ช่วย​เหลือ​สมาชิก โดย​ มี​หลัก​เกณฑ์​ว่า​ต้อง​ออม​ติดต่อ​กัน​เป็น​เวลา 180 วัน​ จึงจ​ ะ​มส​ี ทิ ธิไ​์ ด้ร​ บั ส​ วัสดิการ ทุกค​ น​มส​ี ทิ ธิส​ มัคร​ออม​แม้แต่​ เด็ก​แรก​เกิด สวัสดิการ​ทไี่​ด้ร​ ับ อาทิ เมื่อค​ ลอด​บุตร​จะ​ได้ร​ ับเ​งิน​ ขวัญถ​ งุ 1,000 บาท กรณีเ​จ็บป​ ว่ ย​จำเป็นต​ อ้ ง​พกั ร​ กั ษา​ตวั ​ที​โรง​พยาบาล​จะ​ได้​รับ​เงิน​ช่วย​เหลือ​คืน​ละ 100 บาท

ติณ นิติกวินกุล

ปีล​ ะ​ไม่เ​กิน 10 คืน นอกจาก​นย​ี้ งั ส​ ามารถ​กเ​ู้ พือ่ ก​ าร​ศกึ ษา​ และ​รักษา​พยาบาล​โดย​ไม่​เสียด​อก​เบี้ย ราย​ละ​ไม่​เกิน 10,000 บาท แ​ ละ​ต้อง​ชำระ​คืน​ภายใน 1 ปี หาก​เสีย​ชีวิต​ก็​จะ​ได้​รับ​เงิน​ช่วย​เหลือ​ตาม​ระยะ​ เวลา​การ​ออม กล่าว​คือ​ได้​รับเ​งิน​ช่วย​เหลือ​ตั้งแต่ 5,00020,000 บาท นอกจาก​นผี้​ สู้​ ูงอ​ ายุย​ ังไ​ด้ร​ ับบ​ ำนาญ​ตั้งแต่เ​ดือน​ละ 300-500 บาท คน​ด้อย​โอกาส คน​พิการ ผูม้​ ี​ราย​ได้​น้อย​ จะ​ได้รับ​เงิน​ช่วย​เหลือ​อีก​เดือน​ละ 30 บาท เด็ก​นักเรียน​เมื่อ​เรียน​จบ​แล้ว​จะ​ได้​รับ​เงิน​ฝาก​คืน​ ทุก​คน พระ​ภิกษุ​และ​สามเณร​ก็​มี​สิทธิออม​เช่น​กัน ถาม​ว่า​ได้​รับ​เงิน​ทุน​จาก​สมาชิก​เพียง​อย่าง​เดียว คำ​ตอบ​คือ​ไม่ใช่ ทา​ง อบ​ต.บางระกำ​สนับสนุน​เงิน​ทุน​อีก​ ปี​ละ 100,000 ​บาท ปัจจุบนั ม​ ส​ี มาชิกท​ งั้ ส​ นิ้ 2,011 คน มีค​ ณ ุ ส​ ม​เกียรติ สุนทร​อำไพ ​เป็น​หัวหน้าผ​ ู้​ดูแล มีค​ ุณศ​ ศิ​ประภา ภมร​สูตร​ เป็นเ​จ้าห​ น้าทีป​่ ระจำ มีจ​ ติ อ​ าสา​อกี ห​ ลาย​ทา่ น​ผลัดเ​ปลีย่ น​ หมุนเวียน​กัน​เข้า​มา​ช่วย​เหลือ ใน​เวลา​เดียวกันม​ ก​ี าร​จดั ต​ งั้ ‘สถาบันก​ าร​เงินช​ มุ ชน​ บางระกำ’ อีก​ด้วย โดย​ใช้​สถาน​ที่​ตั้ง​เดียวกันก​ ับ​กองทุน​ สวัสดิการ​ชุมชน ทีม่ า​ของ​สถาบันฯนีก​้ ำเนิดม​ า​จาก​โครงการ​กองทุน​

21

22 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

หมู่บ้าน​ละ 1 ล้าน​บาท​ของ​รัฐบาล​ใน​ช่วง​ปี พ.ศ. 2544 4 ป​ ต​ี อ่ ม​ า​จงึ ร​ ว่ ม​กนั ห​ ารือกั​​ บธ​ นาคาร​เพือ่ ก​ ารเกษตร​และ​ สหกรณ์​การเกษตร (ธกส.) จัด​ตั้ง​สถาบัน​การ​เงิน​ชุมชน​ บางระกำ ภาย​ใต้​คำขวัญ​ที่​ว่า ‘เสริม​สร้าง ประหยัด พัฒนา​ชุมชน’ โดย​เ ริ่ ม ​ด ำเนิ น ​ก าร​ใ น​วั น ​ที่ 29 กั น ยายน พ.ศ. 2548 “สถาบันฯนีจ​้ ะ​มเ​ี ฉพาะ​การ​ฝาก​เงินแ​ ละ​ถอน​เงิน ไม่มี​การ​โอน​เงิน​ครับ” นา​ยกฯบอก “มีด​อก​เบี้ย​สำหรับ เ​งินฝ​ าก​ออม​ทรัพย์ 0.75 เปอร์เซ็นต์ และ​สำหรับเ​งินฝ​ าก​ ประจำ 3-12 เดือน 1 เปอร์เซ็นต์” สถาบัน​นี้​อำนวย​ความ​สะดวก​และ​มอบ​โอกาส​ แก่​คนใน​ชุมชน​จำนวน​มาก

ติณ นิติกวินกุล

04

ออก​จาก​ที่​ทำ​กา​ร อบ​ต.บางระกำ​แล้ว ติด​กัน​เป็น​ อาณาเขต​วัดส​ ุข​วัฒนา​ราม เรา​ไป​เยือน​กัน​หน่อย​นะ​ครับ วัด​สุข​วัฒนา​ราม​เป็น​วัด​ราษฎร์​เก่า​แก่ สังกัด​คณะ​ สงฆ์ฝ​ า่ ย​มหา​นกิ าย ตัง้ อ​ ยูร​่ มิ ฝ​ งั่ แ​ ม่นำ้ น​ ครชัยศรี อยูท​่ า้ ย​สดุ ​ของ​อำเภอ​บางเลน เดิมที​เรียก​ชื่อ​ว่า วัดบ​ างระกำ เข้าใจ​ ว่า​แต่​เดิม​แห่ง​นี้​มี​ต้น​ระกำ​มาก สร้าง​เมื่อ พ.ศ. 2415 โดย​มี​คุณ​ปจู่​ ุ้ย คุณย่าเ​จียม สาย​อุบล เป็น​ผู้​บริจาค​ที่ดิน​ สร้าง​วัด​แห่งน​ ี้ ต่อ​มา​ทาง​วัดก​ ็​ซื้อ​เพิ่ม​ขึ้น​มา​เรื่อยๆ และ​ ได้​รับ​วิสุงคามสีมา เมื่อป​ ี พ.ศ. 2497 ภายใน​วัดม​ สี​ ถาน​ทเี่​คารพ​กราบ​ไหว้แ​ ละ​ท่อง​เที่ยว​ พัก​ผ่อน​หย่อน​ใจ​หลาย​แห่ง ใน​ช่วง​หลาย​ปี​มา​นี้​ทาง​วัด​

23

24 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

มี​พิธีกรรม​ที่​เด่นๆ มี​ผู้คน​พา​กัน​มา​ร่วม​เส​มอๆ พิธีกรรม​ที่​สำคัญ​คือ การ ‘ลอด​โบสถ์’ การ​ลอด​โบสถ์โ​ดย​ความ​เชือ่ แ​ ล้วน​ นั้ ถือว่าเ​ป็นการ​ สะเดาะ​เคราะห์แ​ ละ​แก้ก​ รรม บ้าง​กเ​็ ชือ่ ว​ า่ ป​ น​็ การ​หนุนด​ วง​ เสริมบ​ ารมีใ​ห้ช​ วี ติ ด​ ข​ี น้ึ ขจัดป​ ดั เ​ป่าส​ ง่ิ อ​ ปั มงคล ถอน​คณ ุ ไ​สย มนต์ด​ ำ เดรัจฉาน​วชิ า หาก​ลม้ ป​ ว่ ย​เรือ้ รังร​ กั ษา​ไม่ห​ ายขาด​ เสียที หาก​ได้​มุด​แล้ว​จะ​หาย​จาก​โรค​ภัย​ไข้​เจ็บ ฯลฯ ทั้งหมด​นี้​เป็น​ความ​เชื่อ​เกี่ยว​เนื่อง​และ​โยงใย​กับ​พิธี​ลอด​ โบสถ์​ของ​คน​ไทย​จำนวน​มาก

ทาง​เข้า

ทาง​เดิน​ลอด​โบสถ์ ด้าน​นอก

ติณ นิติกวินกุล

ทาง​วดั ส​ ขุ ว​ ฒ ั นา​ราม​กม​็ พ​ี ธิ กี รรม​นแ​ี้ ละ​มค​ี น​แห่ก​ นั ​ มา​ลอด​โบถส์​อยู่​ทุก​วัน ทาง​วัด​จะ​เตรียม​ทั้ง​สถาน​ที่​และ​พิธีกรรม​แสดง​ ปรากฏ​อยู่​ราย​รอบ​โบสถ์ หลัง​เดิน​ลอด​โบสถ์​สะเดาะ​เคราะห์​แล้ว เรา​ก็​เดิน​ ชม​กัน​ต่อ​ภายใน​วัด ทาง​ด้าน​หน้า​จะ​มี​วัตถุ​มงคล​ให้​เช่า​บูชา​กัน

25

26 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

ออก​ม า​ด้ า น​น อก​ที่​เห็ น ​เด่ น ​เป็ น ​จุ ด​สั ง เกต​ห นึ่ ง​ ที่​ชัดเจน​ก็​คือ ต้นตาล ต้นตาล​ต้น​นี้​มีอายุ​มากกว่า​ร้อย​ปี เริ่ม​สร้าง​วัด​ก็​มี​ ต้นตาล​ต้น​นี้​แล้ว หาก​นับ​อายุ​ของวัด ต้นตาล​ต้น​นี้​ต้อง​ มีอายุม​ ากกว่า 130 ปีข​ ึ้น​ไป นอกจาก​นี้​วัด​สุข​วัฒน​าราม ยัง​มี​แหล่ง​ท่อง​เที่ยว​ พัก​ผ่อน ได้แก่

ติณ นิติกวินกุล

27

28 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

05 พิพิธภัณฑ์​วิถชี​ าวนา​ลุ่ม​แม่น้ำ​นครชัยศรี ระหว่าง​นี้​มี​หลวง​พี่​พระ​ดนัย​อรุณ​ภู่ พระ​ผู้​ดูแล​ พิพิธภัณฑ์​เข้า​มา​ร่วม​สมทบ​ให้​ความ​รู้​พร้อม​กับ​พี่​สมร มูลท​ อง​โล่ย​ เจ้า​หน้า​ที่​อบต. และ​คนใน​ท้อง​ถิ่น​เก่าแ​ ก่

ติณ นิติกวินกุล

29

30 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

ติณ นิติกวินกุล

พิพิธภัณฑ์​นอกจาก​จัด​เป็น​นิทรรศการ​ให้​ความ​รู้​ ด้าน​การ​ทำ​นา​แล้ว​ยัง​รวบรวม​เครื่อง​ใช้​ไม้สอย​ใน​การ​ ทำ​นา ทำ​ไร่ ของ​แถบ​ลุ่ม​น้ำ​นครชัยศรี​หรือ​แม่น้ำ​ท่า​จีน​ ไว้​ด้วย ไม่​ว่าจ​ ะ​เป็น​ไถ​เดี่ยว ไถ​คู่ คราด ลูก​ทุบ แอก กา ครก​กระเดือ่ ง สีฝดั และ​เครือ่ ง​ทำการ​เกษตร​อกี ​มากมาย ตลอด​จน​ข้าว​ของ​เครื่อง​ใช้​เก่า​แก่ ตะเกียง​เจ้าพ​ ายุ ธนบัตร เหรียญ​กษาปณ์ท​ ั้ง​ของ​ไทย​และ​ต่าง​ประเทศ ทาง​นา​ยกฯณัฐ​วฒ ั น์​กล่าว​วา่ การ​จดั ​ตงั้ ​พพิ ิธภัณฑ์​ ร่วม​กนั ข​ อง​ชาว​บา้ น ท่าน​เจ้าอ​ าวาส คน​เก่าแ​ ก่ใ​น​ทอ้ ง​ถนิ่ ก็​ด้วย​หวัง​ว่า​จะ​เป็น​แหล่ง​เรียน​รู้​ของ​ชุมชน เกี่ยว​กับ​การ​ ทำ​นา​แบบ​ดั้งเดิม ที่​สา​มา​รถ​ผลิ​ต​อาหาร​เลี้ยง​ชาว​โลก​ มา​ได้​อย่าง​ต่อ​เนื่อง​อัน​หมาย​ถึง​กระบวนการ​เทคโนโลยี เป็น​ภูมิปัญญา​ของ​ชาว​ลุ่ม​น้ำ​นครชัยศรี​โดย​แท้จริง​ไว้​อีก​ ทาง​หนึ่ง

31

32 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

ติณ นิติกวินกุล

33

06 ออก​จาก​พพิ ธิ ภัณฑ์แ​ ล้ว มอง​ไป​อกี ด​ า้ น​หนึง่ ข​ องวัด​ กำลัง​จัด​สร้าง​พิพิธภัณฑ์​เรือ​ไทย​ภาค​กลาง มี​เรือ​เก่า​แก่​ หลาย​สิบ​ลำ​เตรียม​จัดแ​ สดง​อยู่ ถัด​ออก​ไป​ภายใน​เขต​พื้นที่​ของวัด​เช่น​เดียวกัน มี​ วัง​มัจฉา หรือ​อุทยาน​มัศยา​นานา​พันธุ์ อยู่​ภายใน​บริเวณ​ ท่าน้ำ​วัด​สุข​วัฒนา​ราม

ภาพ​มุม​สูง​วัด​สุข​วัฒนา​ราม ถ่าย​จาก​สะพาน​ข้าม​แม่น้ำ​ท่า​จีน

34 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

วัง​ปลา​แห่ง​นี้​เป็น​ที่​อาศัย​ของ​ปลา​นานา​ชนิด เช่น ปลา​สวาย ปลา​เทโพ ปลา​เทพา ปลา​ตะเพียน ปลา​กด ปลา​ลิ้น​หมา ฯลฯ ซึ่ง​มา​อาศัย​อยู่​หน้า​วัด​มา​นาน​ตั้งแต่​ สร้าง​วัด​มา​ใหม่ๆ และ​จัด​ให้​เป็น ‘เขต​อภัยทาน’ เพื่อ​ อนุรักษ์ไ​ว้​ให้​เป็น​สมบัติ​ของ​อนุชน​รุ่น​หลัง​สืบ​ต่อ​ไป ทุก​วัน​เสาร์-อาทิตย์ นัก​ท่อง​เที่ยว​จะ​ล่อง​เรือ​ชม ส​ อง​ฝงั่ แ​ ม่นำ้ ท​ า่ จ​ นี จาก​ตลาด​นำ้ ว​ ดั ล​ ำ​พญา ตำบลลำ​พญา เพื่อม​ า​ให้​อาหาร​ปลา​และ​ฟัง​ดนตรี​ไทย​เดิม จาก​นักเรียน​ วัดส​ ขุ ว​ ฒ ั นา​ราม ทีบ​่ รรเลง​ขบั ก​ ล่อม​นกั ท​ อ่ ง​เทีย่ ว บริเวณ​ ท่าน้ำ​วัด​สุข​วัฒนา​ราม

ติณ นิติกวินกุล

ให้​อาหาร​ปลา​ได้ ถุงล​ ะ 5 บาท หยอด​และ​หมุน​ กันเอา​เอง ถุง​อาหาร​ปลา​จะ​ออก​มา

35

36 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

ติณ นิติกวินกุล

37

38 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

07 กลุ่ม​สตรี จัด​ได้​ว่า​เป็นก​ลุ่ม​ที่​มี​บทบาท​สูง ทั้ง​ใน​ด้าน​งาน​ อาสา​ที่​กระจาย​เป็นก​ลุ่ม​อาสา​สมัคร​สาธารณสุข กลุม่ จ​ ติ อ​ าสา กลุม่ ท​ ำ​อาหาร กลุม่ น​ วด​แผน​ไทย กลุ่ม​ผู้​สูง​อายุ ร้อย​มา​ลัย ฯลฯ พี่ ​เพ็ ญ ​ศิ ริ เข็ ม ​ท อง นอกจาก​เ ป็ น​ ผู้ใหญ่​บ้าน​หมู่ 9 แล้ว​ยัง​เป็น​หัวหน้า​ กลุ่ ม ​ส ตรี ​อ าสา​พั ฒนา​บ างระกำ​อี ก​ ตำแหน่ง

ติณ นิติกวินกุล

กลุม่ ส​ ตรีอ​ าสา​นนั้ ม​ ก​ี จิ กรรม​หลาย​อย่าง อาทิ ด้าน​ การ​แปรรูปอ​ าหาร ด้าน​การ​นวด​แผน​ไทย การ​ทำ​ผา้ ใ​ย​บวั การ​ทำ​ปลา​นลิ แ​ ด​ดเดียว​การ​ทำ​นำ้ ยา​ตา่ งๆ กลุม่ จ​ กั สาน กลุ่ม​ไข่​เค็ม กลุ่ม​น้ำ​ผล​ไม้ กลุ่มด​ อกไม้​จันทน์ ฯลฯ อายุ​นั้น​ไม่​ได้​เป็น​อุปสรรค​สำคัญ ตัวอย่าง​เช่น คุณ​ป้า​ปัทมา ศรีค​ ัช​ชะ ข้าราชการ​บำนาญ ใน​ฐานะ​หวั หน้าก​ ลุม่ ผ​ ส​ู้ ง​ุ อา​ยุ ได้ก​ ล่าว​ ว่า ปลาย​ปี 2547 ได้เ​ชิญ​ชวน​ผู้​สูง​อายุเ​ข้า​ ร่วม​อย่าง​สมัคร​ใจ ไม่มกี​ าร​บังคับ ผูส้​ ูง​อายุ​ นั้น​จะ​ต้อง​อายุ 60 ปี​ขึ้น​ไป ปัจจุบัน​ มี ​ป ระมาณ 200 คน ร่ ว ม​กั น ​ท ำ​ กิ จ กรรม​กั น ​ใ น​วั น ​ที่ 10 ของ​ทุ ก​ เดือน ทั้ง​การ​พูด​คุย​ไต่ถาม​สาร​ทุกข์​

39

40 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

สุกดิบ การ​ออก​กำลัง​กาย​ร่วม​กัน การ​ตรวจ​สุขภาพ การ​ ท่อง​เที่ยว​ใน​ที่​ต่างๆ ทาง​กลุ่ม​มี​การ​เก็บ​กัน​คนละ 20 บาท เมื่อ​สมาชิก​ ป่วย​ก็​มี​การ​ไป​เยี่ยมเยียน หาก​เสีย​ชีวิต​ก็​ร่วม​กัน​เป็น​ เจ้า​ภาพ นอกจาก​นี้ ​ยั ง ​มี ​กิ จ กรรม​ค ละ​เ คล้ า ​ไ ป​กั บ ​ก ลุ่ ม แ​ ม่บ​ า้ น​สตรีด​ ว้ ย​พร​อ้ มๆ กัน เช่นก​ าร​ปรุงแ​ ละ​การ​แปรรูป​ อาหาร การ​นวด เป็นต้น โดย​ทา​ง อบ​ต.บางระกำ​สนับสนุน​งบ​ประมาณ​ บาง​ส่วน ทั้งต​ ่อ​กลุ่มส​ ตรีแ​ ละ​ผู้​สุ​งอา​ยุ หน่วย​งาน​ราช​กา​ร อืน่ ๆ ร่วม​สนับสนุนอ​ กี ท​ าง เช่น กศน., ศูนย์พ​ ฒ ั นา​สงั คม​ หน่วย​ที่ 18 จังหวัดน​ ครปฐม เป็นต้น

ติณ นิติกวินกุล

08 นา​ยกฯณัฐ​วัฒน์ ชั้น​อินทร์​งาม​แนะนำ​ให้​รู้จัก​กับ​ พี่​สม​ศักดิ์ วัน​บรรจบ ​ใน​ฐานะ​หัวหน้า​กลุ่ม​โฮม​สเตย์​ของ​ บางระกำ​ที่​นี่ โฮม​สเตย์​คือ​อะไร? ตาม​แนวคิด​นั้น​โฮม​สเตย์​ถือว่า​ผู้​ที่​เข้า​มา​พัก เป็น​ แขก​ของ​บา้ น​มใิ ช่น​ กั ท​ อ่ ง​เทีย่ ว นีค​่ อื ห​ วั ใจ​ของ​การ​พกั แ​ บบ​ โฮม​สเตย์ท​ ี่​จำ​ต้อง​ดำรง​ไว้ กล่าว​อย่าง​งา่ ยๆ คือก​ าร​ไป​พกั อ​ าศัยอ​ ยูก​่ บั ช​ าว​บา้ น นอกจาก​เป็นการ​ประหยัด ใกล้​แหล่ง​เรียน​รู้ ยัง​เป็นการ​ เข้าใจ​วิถี​ชีวิต​ความ​เป็น​อยู่​ของ​ผู้คน แนวคิด​นี้​เกิด​ขึ้น​ในยุโรป​หลัง​สงครามโลก​ครั้ง​ที่​ 2​ สิ้น​สุด​ลง ความ​ย่อยยับ ซาก​ปรักห​ ัก​พัง​ ของ​บ้าน​เรือน ความ​เบื่อ​หน่าย​ของ​ ผู้คน​ส่ง​ผล​ให้​ผู้คน​เริ่ม​ท่อง​เที่ยว​ไป​ ตาม​ชนบท​จาก​ชุมชน​เมือง จน​เกิด​สถาน​ที่พัก​ที่​รู้จัก​กัน​ดี​ ใน​ปจั จุบนั ​อาทิ รีสอร์ท ฟาร์ม-​ เฮาส์ เป็นต้น สำหรั บ ​ใ น​เมื อ ง​ไ ทย ​เ ริ่ ม ​ต้ น ​จ า ก ​ก ลุ่ ม ​นั ก ท่อง​เที่ยว​ต่าง​ชาติ​ที่​เข้า​มา​

41

42 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

ท่อง​เที่ยว​ใน​เมือง​ไทย เรา​คง​ได้ยิน​คำ​ว่า​เกส​ต์​เฮาส์​เป็น​ อย่าง​ดี จุด​เริ่ม​ต้น​มา​จาก​สถาน​ที่พัก​อย่าง​ง่ายๆ และ​ ประหยัด ได้​พัฒนา​มา​เป็นการ​ท่อง​เที่ยว​ใน​เชิง​อนุรักษ์​ ตาม​กระแส​การ​อนุรักษ์​สิ่ง​แวดล้อม สถาน​ที่​แรกๆ ใน​ เมือง​ไทย อาทิ หมู่บ้าน​คีรี​วง จังหวัดนครศรีธรรมราช บ้าน​แม่ทา จังหวัดเชียงใหม่ (กลุ่ม​เกษตร​ทาง​เลือก) บ้าน​ผู้ใหญ่​วิบูลย์ เชน​เฉลิม (เกษตร​ยั่งยืน) ปี 2539 เป็นต้น​มา ได้​มี​การ​เคลื่อนไหว​ขึ้น​ใน​กลุ่ม​นัก​ธุร กิจ​ผู้​ ประกอบ​การ​ด้าน​การ​ท่อง​เที่ยว โดย​นำ​เสนอ​รูปแ​ บบ​การ​ ท่อง​เที่ยว​ผสม​ผสาน​ระหว่าง Adventure Ecotourism และ Home Stay ปัจจุบนั ภ​ าค​รฐั ใ​ห้การ​สนับสนุนแ​ ละ​กระแส​ทต​่ี าม​มา ค​ อื ก​ าร​ทอ่ ง​เทีย่ ว​เชิงน​ เิ วศ (Ecotourism) ได้ร​ บั ค​ วาม​นยิ ม​ เพิ่มข​ ึ้น ทั้ง​ใน​กลุ่ม​ชาว​ไทย และ​ชาว​ต่าง​ประเทศ มีก​ าร​ จัด​กิจกรรม​การ​ท่อง​เที่ยว​ใน​แหล่ง​ชุมชน เพื่อ​การ​ศึกษา​ เรียน​รู้​วิถี​ชีวิต วัฒนธรรม หัตถกรรม​ของ​ท้อง​ถิ่น โดย​มี Home Stay ที่​มี​ความ​หมาย​มากกว่า​ เป็น​ที่พัก เนื่องจาก​เป็น​รูป​แบบ​

ติณ นิติกวินกุล

การ​ท่อง​เที่ยว​อย่าง​หนึ่ง ซึ่ง ​ยึด​เอา​รูป​แบบ​ที่พัก​เป็น​ ศูนย์กลาง​และ​จัด​ให้​มี​กิจกรรม​ใน​ด้าน​ต่างๆ ตาม​ความ​ ต้องการ​ของ​นัก​ท่อง​เที่ยว​รวม​อยู่​ด้วย​ทั้งนี้ หน่วย​งาน​ที่​ สนับสนุนก​ ิจกรรม Home Stay กิจกรรม​ที่พัก Home Stay จึง​เป็น​ทาง​เลือก​หนึ่ง​ของ​การ​ท่อง​เที่ยว​เชิง​ชุมชน หรือก​ าร​ทอ่ ง​เทีย่ ว​ใน​ชนบท​เท่านัน้ ห​ าก​จะ​กำหนด​รปู แ​ บบ​ ของ​กิจกรรม ที่พัก Home Stay เป็น​รูป​แบบ​เฉพาะ​ใน​ ประเทศไทย และ​การ​กำหนด​ชื่อ​เฉพาะ​เพื่อ​เป็น​อิมเมจ (Image) ด้าน​การ​ตลาด​เช่น​เดียว​กับ T-House ของ​ ประเทศ​เนปาล ทุก​วัน​นี้​โฮม​สเตย์จ​ ึง​กลาย​เป็น​ชื่อ​เฉพาะ​ ของ​กจิ กรรม​ทพี่ กั ใ​น​ลกั ษณะ Home Stay ใน​ประเทศไทย ทั้งนี้​เพื่อ​สร้าง​ความ​เข้าใจ​ให้​กับ​นัก​ท่อง​เที่ยว​ที่​จะ​ต้อง ​พัก​ร่วม​กับ​เจ้าของ​บ้าน พร้อม​ทจี่​ ะ​เรียน​รวู้​ ัฒนธรรม ผู้​มา​พัก​ควร​ฝึก​ตน​ให้​เป็น​คน​อยู่​ง่าย รับ​ประทาน​ ง่าย ปฏิบัติ​ตาม​กฎ​ระเบียบ​ของ​ชุมชน เคารพ​ใน​สิทธิ​ของ​ เจ้าของ​พื้นที่ และ​ไม่​ทำ​ใน​สิ่ง​ที่​ขัด​แย้ง​กับ​ข้อ​ปฏิบัติ​ของ​ ชุมชน ไม่​ลบหลู่ ความ​เชื่อ​ของ​ผู้คน​ใน​ท้อง​ถิ่น พี่​สม​ศักดิ์​ของ​เรา​กล่าว​สั้นๆ ว่า “ของ​เรา​กำลังร​ เิ ริม่ ก​ นั ค​ รับ ทีผ​่ า่ น​มา​เพิง่ ม​ ม​ี า​พกั ​ 2 กลุ่ม เป็นก​ลุ่ม​ที่มา​ดู​งาน​ครับ”

43

44 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

โฮม​สเตย์​ริม​น้ำ หนึ่ง​ใน​หลาย​หลัง​ที่​มี​บริการ​แก่​ผู้​มา​ดู​งาน ​ มา​ฝึก​อบรม​หรือ​นัก​ท่อง​เที่ยว คิด​หัว​ละ 250-350 บาท​ต่อ​คืน ​ ไม่​รวม​ค่า​อาหาร​หรือ​รวม​อาหาร 1-2 มื้อ แล้ว​แต่​ตกลง​กัน

ติณ นิติกวินกุล

ติดต่อ​พี่​สม​ศักดิ์​ได้ที่ 086 124 0908

45

46 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

ติณ นิติกวินกุล

47

48 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

09 การ​มี​ชีวิต​ที่​ปลอดภัย​ของ​คนใน​ชุมชน วัด​ได้​จาก​ อะไร สำหรับผ​ ม​แล้วอ​ ย่าง​นอ้ ย​กว​็ ดั ไ​ด้จ​ าก​สถานีอ​ นามัย, ศูนย์​พัฒนา​เด็ก​เล็ก​และ​ระบบ​จิต​อาสา​ของ​ชุม​ชน​นั้นๆ ที่​บางระกำ​นี้​สถานี​อนามัย​ได้​ทำงาน​เชิง​รุก ไม่​ได้​ รอ​คน​ป่วย มี​การ​ออก​พื้นที่​ให้​ความ​รู้​ด้าน​ข้อมูล​ข่าวสาร การ​ตรวจ​สุขภาพ​ประชาชน​และ​แนะนำ​วิธี​การ​ป้องกัน ตั้งแต่​โรค​พื้นๆ ที่​คน​ทำการ​เกษตร​มัก​จะ​เป็น​กัน อาทิ ปวด​เ ข่ า ​ป วด​ข้ อ โรค​ไ ข้ ​เ ลื อ ด​อ อก โรค​เ บา​ห วาน โรค​ความ​ดัน​โลหิต​สูง

ติณ นิติกวินกุล

ผู้ น ำ​ก ลุ่ ม ​ด้ า น​ก าร​อ นามั ย ​แ ละ​อ าสา​ส มั ค ร​ สาธารณสุข​คน​สำคัญ คือ พี่​มี​ชัย อรุณภ​ ู่ การ​ปฏิบัตกิ​ าร​สำคัญ​ที่​พมี่​ ี​ชัย​เรียก​ว่า ‘ระบบ​เคาะ​ ประตูต​ รวจ​สุขภาพ’ ทำให้​เกิด​ผล​ชัดเจน ชาว​บ้าน​ได้​พบ​ ว่าต​ น​ปว่ ย​ดว้ ย​โรค​ใด​กอ่ น​ทจ​ี่ ะลาม​ปาม​รา้ ย​แรง​เกินร​ กั ษา รวม​ถึง​รู้จัก​ป้องกัน​รักษา​ตัวเ​อง​อีก​ทาง​ด้วย “ปี​ที่​ผ่าน​มา​พบ​คน​เป็น​โรค​เบา​หวาน​เพิ่ม​มาก​ขึ้น​ ครับ มอง​ทาง​หนึ่งเ​หมือน​คน​เรา​ป่วย​มาก แต่ม​ อง​อีก​ทาง​ ก็​เพราะ​การ​ลงพื้น​ที่​พบ​โรค​ก่อน​ที่​โรค​จะ​มา​พบ​เรา”

49

50 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

อีก​ท่าน​หนึ่ง​ที่​ดูแล​สถานี​อนามัย​ก็​คือ​ พี่ชัย​ก​ฤต​ ยศ​จุฑา​ธิษดิ์ “เรา​มีการ​ออก​พื้นที่​กระจาย​ทั่ว​ทุก​หมู่​ครับ เมื่อ​ ก่อน​เรา​ใช้​ระบบ​ตั้ง​รับ เดี๋ยว​นี้​เรา​รุก ออก​พื้นที่​พร้อม​กับ​ ทา​ง อบ​ต. เสมอ ปัญหา​ที่​สถานี​อนามัย​มัก​พบ​กัน​ก็​คือ​ งบ​ประมาณ เรา​เสนอ​โครงการ​ได้​แต่​มัก​กลายเป็น​ว่า​ผิด​ ระเบียบ”

ติณ นิติกวินกุล

10 ระบบ​จติ อ​ าสา​แทบ​จะ​กลาย​เป็นห​ วั ใจ​หลักข​ อง​การ​ พัฒนา​ชมุ ชน​ไป​แล้วใ​น​ทกุ ว​ นั น​ ี้ ชุมชน​ใด​มร​ี ะบบ​จติ อ​ าสา​ท​ี่ เข้มแ​ ข็ง​เรา​มัก​จะ​เห็น​การ​พัฒนา​ที่​ยั่งยืน​ของ​ชุม​ชน​นั้นๆ ทีบ​่ างระกำ​นก​ี้ เ​็ ช่นเ​ดียวกัน เกีย่ ว​กบั ร​ ะบบ​จติ อ​ าสา​ ของ​ที่​นี่​มี​พี่ ​ไพรัช เส็ง​ประชา ​เป็น​ผู้รับผ​ ิด​ชอบ ระบบ​จติ อ​ าสา​ทน​ี่ ี่ ได้แก่ท​ า​งด้าน​ อพ​ปร., ด้าน​กภู้ ยั , ประมง​อาสา, อาสา​ดูแล​สิ่ง​แวดล้อม, อาสา​เกษตร, อาสา​ดูแล​ผู้​สูง​อายุ​และ​ผู้​พิการ, อาสา​พัฒนา​ชุมชน ฯลฯ ผลัด​เปลี่ยน​หมุนเวียน​กัน “ผม​ว่า​คน​ไทย​เรา​มี​จิต​อาสา​กัน​ใน​สาย​เลือด​นะ​ ครับ การ​ไหว้ว​ าน ร้องขอ​หรือไ​ม่​ต้อง​พูด คน​ไทย​เรา​ก็​มัก​ ช่วย​เหลือ​กัน​อยู่​แล้ว” พีม​่ ช​ี ยั เ​สริมว​ า่ “งาน​ออ​สอ​มอ​นอ้ ย (อสม.น้อย หรือ​ อา​สาม​สมัค​รุ​ร่น​เยาว์) ทีเ่​รา​ทำ​ก็ได้ผ​ ล เรา​เริ่ม​จาก​ให้​เด็ก 100 บาท เที่ยว​ไล่​เก็บ​เศษ​ขยะ​ตาม​ทาง​สาธารณะ ช่วง​ เช้าๆ เย็นๆ ของ​ทุก​วัน เมื่อ​ได้​มา​ก็​นำ​มา​เก็บ​รวบรวม​ แล้ว​นำ​ไป​ขาย แบ่ง​กัน​ใน​หมู่​เด็ก​ให้​นำ​ไป​ออม​ใน​กองทุน​ สวัสดิการ เด็กๆ สมัคร​กนั ม​ า​มาก นอกจาก​นย​ี้ งั ม​ าส​มคั ร​ นวด​ใน​ชว่ ง​ปดิ เ​ทอม เรา​สอน​ให้อ​ ย่าง​นอ้ ย​กไ​็ ป​นวด​ตา​ยาย​ พ่อ​แม่​ลุง​ป้า​ที่​บ้าน​เป็น เท่ากับ​สมาน​ความ​รัก​สาม​มัค​คี​ ใน​ครอบครัวอ​ ีก​ทาง​หนึ่ง”

51

52 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

จน​ทุก​วัน​นี้​เรา​ไม่​ต้อง​จ้าง​เด็ก​กัน​แล้ว เด็กๆ ต่าง​ ตั้งใจ​มา​กันเอง โดย​เฉพาะ​ใน​ช่วง​ปิด​เทอม​นี้​จะ​มี​เด็ก​มา​ ร่วม​กัน​มาก

11 ผม​จงึ ถ​ าม​ไป​ถงึ ศ​ นู ย์พ​ ฒ ั นา​เด็กเ​ล็กท​ พ​ี่ ม​ี่ ช​ี ยั บ​ อก​วา่ ได้​รับ​รางวัลอ​ ันดับ 1 ของ​จังหวัดน​ ครปฐม พีช​่ ยั ก​ ล่าว​ถงึ เ​หตุผล​ทศ​ี่ นู ย์พ​ ฒ ั นา​เด็กเ​ล็กบ​ างระกำ​ ได้​รางวัล เพราะ​มี​หลัก​การ​ทำงาน​ที่​ดี นั่น​ประกอบ​ด้วย​ หลัก​กา​รสำคัญๆ ด้าน​ต่างๆ ดังนี้ - ด้าน​การ​วางแผน โดย​การ​แสดง​ถึง​ภาวะ​ผู้นำ​ ของ​ผู้​บริหาร ด้วย​การ​เป็น​แกน​หลัก​ใน​การ​บริหาร​และ​ ดำเนิน​งาน​ร่วม​กับ​บุคลากร เป็น ​ผู้​ประสาน​งาน​ให้​กับ​ หน่วย​งาน​ที่​เกี่ยวข้อง กำกับ​ดูแล​การ​ดำเนิน​งาน​อย่าง

ติณ นิติกวินกุล

ต่อเ​นือ่ ง รวม​ทง้ั ส​ ร้าง​ความ​ตระหนักแ​ ละ​ความ​รค​ู้ วาม​เข้าใจ​ แก่​บุคลากร​ใน​การ​ปฏิบัติ​งาน - ด้าน​การ​ดำเนินง​ าน​ตาม​แผน โดย​การ​กำหนด​ผรู้ บั ​ ผิด​ชอบ​ใน​การ​มอบ​หมาย​ภารกิจ​ที่​สอดคล้อง​กับ​ความ​รู้​ ความ​สามารถ​ของ​ผู้​ปฏิบัติ การ​มอบ​หมาย​ให้​มี​คณะ​ กรรมการ​ประสาน​งาน​เพื่อ​เป็น​ตัวกลาง​ใน​การ​ประสาน กำกับ​ดูแล​ให้​ภารกิจ​เชื่อม​โยง​กัน​อย่าง​สมบูรณ์ การ​ส่ง​ เสริม​การ​ทำงาน​เป็น​ทีม​โดย​บุคลากร​ทุก​คน​มี​ส่วน​ร่วม ใน​การ​กำหนด​เป้า​หมาย ร่วม​ดำเนิน​การ ร่วม​ตรวจ​สอบ​

53

54 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

และ​ปรับปรุงพ​ ัฒนา​งาน​ให้​เหมาะ​สม - ด้าน​การ​ตรวจ​สอบ​และ​ประเมินผ​ ล โดย​การ​กำกับ​ติดตาม​อย่าง​เป็น​ระบบ มี​ การ​นิเทศ​งาน​ปฏิบัติ​งาน​อย่าง​ต่อเ​นื่อง - ด้ า น​ก ารนำ​ผ ล​ก าร​ป ระเมิ น ​ม า​ ปรับปรุง​ให้​เหมาะ​สม​โดย​การ​ให้​บุคลากร​ ใน​โรงเรียน​มี​ส่วนร่วม​และ​ปรึกษา​หารือ​ แก้ไข​ขอ้ บ​ กพร่อง​ตา่ งๆ ทีพ​่ บ​ใน​การ​ปฏิบตั ​ิ ภารกิจ เพื่อ​นำ​ผล​การ​ปฏิบัติ​มา​กำหนด​ เป็น​ยุทธศาสตร์​การ​บริหาร​จัดการ​สถาน-​ ศึกษา​ให้​ดี​ยิ่งๆ ขึ้น

ติณ นิติกวินกุล

นอกจาก​นี้​ความ​ร่วม​มือ​และ​แรง​สนับสนุน​สำคัญ นอกจาก​จาก​ทา​ง อบ​ต. และ​ตวั น​ า​ยกฯณัฐว​ ฒ ั น์เ​อง​แล้ว “เรา​ได้​รับ​การ​สนับสนุน​ที่​ดี​จาก​ราชภัฏนครปฐม​ ครับ” พี่​ชัย​กล่าว​ต่อ “โครงการ​ที่​เด่นๆ ของ​เรา​ก็​คือ​ ธนาคาร​ของ​เล่น หลัก​ก็​คือ​ให้​เด็กๆ นำ​ของ​เล่น​มา​ฝาก​ ที่​ธนาคาร ธนาคาร​จะ​หมุนเวียน​ให้​มี​การ​หยิบ​ยืม​ไป​เล่น​ กัน​ต่อ​ได้​ไม่​ว่า​จะ​ที่​บ้าน​หรือ​ที่​ศูนย์ เท่ากับ​ช่วย​พ่อ​แม่​ ผู้​ปกครอง​ประหยัด คน​ทมี่​ ี​มาก​หรือ​อยาก​แบ่ง​คน​อื่น​เล่น ​ก็ ​ท ำได้ เล่ น ​เบื่ อ ​แ ล้ ว ​อ ยาก​เปลี่ ย น​ใ หม่ หรื อ ​เล่ น กั บ​ เพื่อนๆ” เห็น​ชวี ติ ​ท​ป่ี ลอดภัย​ใน​บางระกำ​หรือ​ยงั ค​ รับ พี​น่ อ้ ง!

55

56 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

ภาพ​มุม​กว้าง​อนุ​สรณ์​สถานฯ

ติณ นิติกวินกุล

12 ชีวิต​ที่​ปลอดภัย​นั้น​เรา​ได้​รับ​การ​ตกทอด​มา​จาก​ บรรพบุรุษข​ อง​เรา​ด้วย “เรา​ไม่​ควร​ลืม​บุญ​คุณข​ อง​คน​รุ่น​ก่อน​เรา” นา​ยกฯ ณัฐ​วัฒน์ ชั้น​อินทร์​งาม ก​ ล่าว เรา​จะ​ไป​ที่​นั่น ที่ที่นา​ยกฯพูด​ถึง​ สถาน​ที่​ นั้น​ก็​คือ อนุสรณ์​สถาน​พระ​บิดา 3 เหล่าท​ ัพ

57

58 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

ทาง​เข้า

จอมพล​พระเจ้า​บรม​วงศ์​เธอ เจ้า​ฟ้า​จักรพงษ์​ ภูวนาถ กรม​หล​วง​พิษ​ณุ​โลก​ประชานาถ

ติณ นิติกวินกุล

พล​เรือ​เอก พระเจ้า​บรม​วงศ์​เธอ พระองค์​เจ้า อาภากร​เกียรติ​วงศ์ กรม​หลวง​ชุมพร​​เขตอุดม​ศักดิ์

59

60 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

นอกจาก​นี้​ยัง​มี​พระ​อนุสาวรีย์​ของ​ สมเด็จ​พระ​นเรศวร​มหาราช

อนุสรณ์ส​ ถาน​แห่งน​ จ​ี้ งึ เ​ป็นอ​ กี แ​ หล่งท​ อ่ ง​เทีย่ ว​หนึง่ ​ และ​หวน​ให้​ระลึก​ถึง​บุญ​คุณ​ของ​บรรพบุรุษ

ติณ นิติกวินกุล

13 ใน​ความ​เห็น​ของ​ผม ระบบ​เศรษฐกิจ​ชุมชน​และ​ สวัสดิการ คือร​ ากฐาน​ของ​การ​พฒ ั นา​ทอ้ ง​ถนิ่ อันห​ มาย​ถงึ ​ การ​พึ่งพา​ตนเอง​และ​ดูแล​กันเอง โดย​ใช้​ชุมชน​เป็น​ฐาน มิใช่​การ​ลงทุน​ใน​สาธารณูปโภค​พื้น​ฐาน​ต่างๆ ไม่​ว่า​จะ​ สร้าง​ถนน สร้าง​อาคาร ฯลฯ ใน​ชุมชน การ​ส่ ง ​เ สริ ม ​ใ ห้ ​ชุ ม ชน​เ ข้ ม ​แ ข็ ง ​พึ่ ง ​ต นเอง​ท าง​ เศรษฐกิ จ ​สั ง คม​จ ะ​ท ำให้ ​ค น​ไ ม่ ​ต้ อ ง​อ พยพ​ไ ป​ท ำงาน​ ใน​เมือง​ใหญ่​มาก​เกิน​ไป สถาบันค​ รอบครัว​และ​ชุมชน​จะ​ ฟื้นฟู​ความ​เข้ม​แข็ง​ขึ้น​มา​ใหม่ เด็ก เยาวชน ประชาชน​ ใน​ชุ ม ชน​ไ ด้ ​รั บ ​ก าร​ดู แ ล​แ ละ​มี ​โ อกาส​พั ฒนา​ใ น​ท าง​ที่ ​ ดี​ขึ้น โดย​ควร​จะ​ให้​ชุมชน​จัดการ​ศึกษา สาธารณสุข สวัสดิการ​ทาง​สงั คม​เอง​ได้เ​พิม่ ข​ นึ้ พัฒนา​เกษตร​ทาง​เลือก สาธารณสุข​ทาง​เลือก พลังงาน​ทาง​เลือก​ที่​ใช้​ทรัพยากร​ และ​ภูมิปัญญา​ท้อง​ถิ่น​เพิ่ม​ขึ้น จะ​ช่วย​พัฒนา​คุณภาพ​ ชี วิ ต ​ป ระชาชน และ​ท ำให้ ​แ นวคิ ด ​ป รั ช ญา​เ ศรษฐกิ จ​ พอ​เพียง​ซึ่ง​เป็น​แนวคิด​ปรัชญา​ที่​เป็น​ประโยชน์​ต่อ​การ​ อนุรักษ์​สภาพ​แวดล้อม​และ​การ​สร้าง​ความ​สุข​ทาง​จิตใจ​ เป็น​จริง​ได้​มาก​ขึ้น นิยาม​ความ​หมาย​ข้าง​ต้น​นี้​ได้​จาก​การ​ตระ​เวน​ ไป​ตาม​ชุมชน​ต่างๆ การ​ช่วย​เหลือ​ตนเอง​ให้​ได้​และ​มอง​ ทุ ก ​ค น​คื อ​เพื่ อ น คื อ ​ค น​เหมื อ น​กั น ​จ ะ​ท ำให้ ​แ นวคิ ด ​นี้​

61

62 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

ขับ​เคลื่อน​ไป​ได้ นี่​คือ​การ​มี​ชีวิต​ที่​ปลอดภัย เข้าใจ​ทุกข์ มี​ความ​สุข ผม​ถ าม​น า​ย กฯณั ฐ ​วั ฒน์ ว่ า “ชี วิ ต ​ที่ ​ป ลอดภั ย​ เริ่ม​ต้นม​ า​จาก​อะไร ใน​ความ​คิด​ของ​ท่าน” “อาหาร​ครับ ทัง้ อ​ าหาร​กาย​และ​อาหาร​ใจ อาหาร​ใจ​ คือ​การ​มี​ธรรมะ มี​ศาสนา​ประจำ​ใจ ส่วน​อาหาร​กาย​คือ​ การ​รับป​ ระทาน​อาหาร​ทปี่​ ลอดภัย​และ​ครบ​5 ห​ มู่ อบต.บางระกำ​ให้​ความ​สำคัญ​กับห​ ลัก​คิด​นี้ ผม​ได้​ เห็น​การ​พึ่งพา​ตัว​เอง ทั้ง​การ​เสริม​สร้าง​ราย​ได้ การ​ปรับ​ ชีวิต​ให้​สอดคล้อง​กับ​การ​เปลี่ยน​ไป​ของ​สังคม ผม​เห็น​ ชาว​บา้ น​และ​เด็กๆ สนใจ​การ​นวด​แผน​ไทย การ​รอ้ ย​มาลัย แม้แต่เ​รือ่ ง​ไม่ย​ าก​ดงั ท​ ​ี่ ลุงส​ม​เกียรติ สุนทร​ไพศาล​ทำ​มา​ตลอด 20 ​ปี​ก็​คือ การเกษตร​ปลอดภัย ทำไม​ถึง​เรียก​ว่าการ​เกษตร​ปลอดภัย? ลุง​สม​เกียรติ​ตอบ​ว่า “ไม่มี​อาหาร ไม่มี​วัตถุดิบ​ใด​ ที่​ปลอดภัย​แท้จริง​หรอก ความ​จริง​แล้ว​มัน​ต้อง​ปน​เปื้อน​ ไม่​มาก​ก็​น้อย​จาก​ทาง​ใด​ทาง​หนึ่ง ตั้งแต่​การ​ผลิต การ​ บรรจุ การขนส่ง” ลุ ง ​แ ก​ห มาย​ถึ ง ​ก ารเกษตร​อิ น ทรี ย์ การ​ท ำ​ปุ๋ ย​ อินทรียท์​ ี่​เข้าใจ​กัน เพราะ​แก​บอก​ต่อว่า “ผม​เรียก​ของ​ผม​ว่า การเกษตร​ปลอดภัย การ​ทำ​ ปุย๋ อ​ นิ ทรียใ​์ ห้ป​ ลอดภัย” ลุงส​ ม​เกียรติบ​ อก “ปลอดภัยต​ า่ ง​ จาก​สาร​พษิ น​ ะ​ครับ คือม​ นั ป​ ลอดภัยพ​ อทีจ​่ ะ​บริโภค​แล้วไ​ม่​

ติณ นิติกวินกุล

เกิด​โรค ไม่​เป็น​อันตราย​ต่อ​ตัว​เรา​และ​สิ่ง​แวดล้อม นี่​คือ​ ความ​จริง​สำหรับ​การเกษตร​ใน​พ.​ศ. ​นี้​ที่แท้​จริง” ลุง​สม​เกียรติ​ร่วม​กับ​ อบต. จัด​ตั้ง​ศูนย์​การ​เรียน​รู้​ เศรษฐกิจ​พอ​เพียง​ตำบล​บางระกำ เริ่ม​จาก​น้ำ​หมัก​ชีวภาพ​ของ​ลุง​ ที่​หมัก​นาน​กว่า​ 1 ​ปี​จน​เป็น​หัว​เชื้อ​ ผสม​ลง​ใน​เม็ด​ปุ๋ย จาก​นั้น​เข้า​เครื่อง​ ผสม​จน​ได้​เป็น​เม็ด​ออก​มา​ใส่​กระสอบ เรียก​กัน​ว่า ‘ปุ๋ย​อินทรีย์​บางระกำ’

63

64 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

น้ำ​หมัก​ชีวภาพ​สูตร​ของ​ลุง​สม​เกียรติ​นั้น​ไม่​ต่าง​ จาก​น้ำห​ มัก​ที่​อื่นๆ โดย​การนำผล​ไม้​หรือพ​ ืช​ผัก​หรือ​เศษ​ อาหาร 3 ส่วน น้ำตาล 1 ส่วน น้ำ 10 ส่วน ใส่ร​ วม​กนั ใน​ ภาชนะ (ขวด, ถัง) ที่​มี​ฝา​ปิด​สนิท อย่า​ให้​อากาศ​เข้า โดย​ เว้น​ที่​ว่าง​ไว้​ประมาณ 1 ใน 5 ของ​ขวด/ถัง หมั่น​เปิด​ฝา คลาย​แก๊ส​ออก​และ​ปิด​กลับ​ให้​สนิท​ทันที วาง​ไว้​ใน​ที่​ร่ม อย่า​ให้​ถูก​แสงแดด หมัก​ไว้​ 1 ​ปี​ก็​จะ​ได้​น้ำ​หมัก​ชีวภาพ ซึ่ง​มี​จุลินทรีย์ สาร​อินทรีย์ ธาตุ​อาหาร​ที่​เป็น​ประโยชน์​ ต่อ​สิ่ง​มี​ชีวิต ลุง​สม​เกียรติ​แก​นำ​น้ำ​หมัก​ที่​ว่า​นี้​ผสม​ลง​ใน​เม็ด​ปุ๋ย​ เข้า​เครื่อง​ผสม​จน​ได้ทดี่​ ัง​ที่​กล่าว​ข้าง​ต้น “ดี​สำหรับ​สิ่ง​แวดล้อม​ด้วย​นะ​ครับ” ลุง​สม​เกียรติ​ อธิบาย​ต่อ “นอกจาก​ใช้​ทำ​ปุ๋ย เอา​ไป​ใช้​ซัก​ล้าง​ทำความ​

ติณ นิติกวินกุล

สะอาด​แทน​สบู่ ผง​ซักฟอก แชมพู น้ำยา​ล้าง​จาน หรือ​จะ​ ใช้​ดับ​กลิ่น​ใน​ห้องน้ำ โถส้วม ท่อ​ระบาย​น้ำ​ก็ได้​ครับ” กรณี​ที่​ไม่​ได้​นำ​ไป​ทำ​ปุ๋ย ลุง​แก​บอก​ว่า​หมัก​แค่​ 3​ เดือน​ก็​พอแล้ว ด้วย​เหตุผล​ทั้งหมด​นี้ นอกจาก​เป็น​ทาง​เลือก​ของ​ เกษตรกร สำหรับ​ใช้​ใน​การ​ป้องกัน กำจัด​ศัตรู​พืช​โดย​ ไม่​ต้อง​ใช้​สาร​เคมี​แล้ว ชาว​บ้าน​ทั่วไป​ก็​นำ​สูตร​ที่​ว่า​นี้​ไป​ ใช้ได้ ไม่​หวง​สูตร​หรือ​ครับ ผม​ถาม “ผม​แก่​แล้ว ลูกๆ ​โต​กัน​หมด ผม​ไม่มี​อะไร​ต้อง​ ห่วง” ลุงแ​ ก​กำลัง​บอก​ว่าด​ ้วย​เหตุน​ ี้​แก​จึง​อุทิศให้ ผม​พยักห​ น้าใ​ห้ล​ งุ ส​ ม​เกียรติ “ไป​ดส​ู วน​ของ​ผใู้ หญ่ส​ โ​ุ ข

65

66 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

ติณ นิติกวินกุล

67

68 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

​อีก​คน​ดี​กว่า แก​ทำ​สวน​กล้วย​ไม้​น่ะ” ลุง​สม​เกียรติ​ว่า สวน​ของ​พสี่​ ุ​โข​อยู่​ไม่​ไกล​จาก​บ้าน​ของ​ลุง​สม​เกียรติ สวน​ของ​พี่​สุ​โข​ไม่​ใหญ่​โต พี่​สุ​โข​เป็น​คน​จาก​ถิ่น​อื่น เมือ่ ม​ า​อยูท​่ บ​ี่ างระกำ ได้ร​ จู้ กั ป​ ยุ๋ ป​ ลอดภัยแ​ ละ​การเกษตร​ ปลอดภัย​ของ​ลุง​สม​เกียรติ​บวก​กับ​แนวคิด​เรื่อง​เศรษฐกิจ​ พอ​เพียง​ของ​ในหลวง​ทา่ น พีส่​ โ​ุ ข​จงึ น​ อกจาก​ทำ​สวน​เลีย้ ง​ ตนเอง​และ​ครอบครัว​แล้ว ยังเ​ป็น​วิทยากร​อีก​ด้วย “สวน​ข อง​ผ ม​เ ล็ ก ๆ ครั บ ไม่ ​ไ ด้ ​มี ​ก ำ​รี้ ​ก ำไร​ มากมาย​หรอก ทำ​เท่าท​ ี่​ทำ แบ่งเ​มื่อ​มี ให้​เมื่อเ​กิน” “มี​หลัก​การ​ดูแล​กล้วยไม้​อย่างไร​ครับ” ผม​ถาม “กล้วยไม้​ส่วน​ใหญ่​ต้องการ​แสง​ประมาณ 30 เปอร์เซ็นต์” พี​่สุ​โข​ตอบ ก่อน​จะ​อธิบาย​เพิ่ม​เติม “การ​ บัง​แสง​ก็​ใช้​ส​แลน​บัง​แสง​ชนิด 70 เปอร์เซ็นต์ ต้องการ​ ความชื้น​สูง​แต่​ไม่​แฉะ​นะ​ครับ น้ำ​เป็น​ปัจจัย​สำคัญ​ที่สุด​ อย่าง​หนึง่ ข​ อง​การ​ปลูกเ​ลีย้ ง​กล้วยไม้ แต่เ​รา​สามารถ​ทจ​ี่ ะ​ ควบคุมป​ ริมาณ​การ​ให้น​ ำ้ ไ​ด้ใ​น​รปู แ​ บบ​ของ​การ​รดน้ำแ​ ละ​ การ​รักษา​ความชื้น กล้วยไม้​ทุกช​ นิด​ต้องการ​ความชื้น​ใน​ การ​เจริญเ​ติบโต​ทแ​ี่ ตก​ตา่ ง​กนั บาง​ชนิดช​ อบ​ความชืน้ ม​ าก​ ก็ต​ อ้ ง​ใช้เ​ครือ่ ง​ปลูกท​ เ​ี่ ก็บค​ วามชืน้ ไ​ด้ รดน้ำใ​ห้ช​ มุ่ เ​ช่นพ​ วก หวาย ฟา​แลน​นอป​ซสี แต่บ​ าง​ชนิดต​ อ้ งการ​ความชืน้ น​ อ้ ย เครื่อง​ปลูก​อาจ​ใช้​ถ่าน​หรือไม่​ต้อง​ใส่​เครื่อง​ปลูก​เลย​ เช่น​ พวก​แวน​ดา้ ช้าง หรืออ​ าจ​จะ​ปลูกเ​ลีย้ ง​โดย​ใช้ต​ ดิ ก​ บั ต​ น้ ไม้ ขอน​ไม้ ซึ่ง​พวก​นี้​ได้แก่​พวก​เอื้อง​สาย เอื้อง​ผึ้ง เอื้อง​คำ

ติณ นิติกวินกุล

69

70 บางระกำ ชีวิตปลอดภัย

เป็นต้น หลัก​การ​ให้น้ำ​ส่วน​ใหญ่​จะ​รด​ทั้ง​ต้น ใน​ตอน​เช้า​ ก่อน 10 โมง เพราะ​เวลา​นแ​ี้ สง​ยงั ไ​ม่แ​ รง ถ้าร​ ด​สาย​ไป น้ำ​ อาจ​จะ​ระเหย​ไม่ห​ มด บาง​สว่ น​ขงั อ​ ยูต​่ าม​ยอด ซอก​ใบ เมือ่ ​ แดด​ส่อง​จะ​ทำให้​น้ำ​ร้อน เป็น​อันตราย​ต่อก​ ล้วยไม้​ครับ แต่​ถ้า​ต้น​ไหน​กำลัง​ให้​ดอก​ก็​จะ​รด​เฉพาะ​ต้น​และ​ ราก เพราะ​น้ำ​จะ​ไป​ทำให้ด​ อก​กล้วยไม้ช​ ้ำ​และ​โรย​เร็ว​ขึ้น อีก​อย่าง​หนึ่ง​ที่​สำคัญ คือ​น้ำ​จะ​เป็น​ตัว​ทำ​ละลาย​ ปุย๋ แ​ ละ​ธาตุอ​ าหาร​ให้ก​ บั ก​ ล้วยไม้​ด้วยเหตุน​ โ​ี้ ดย​ทวั่ ไป​แล้ว​ เวลา​ให้​ปยุ๋ ​กล้วยไม้​จะ​ให้​ใน​ชว่ ง​เช้า โดย​รดน้ำ​กล้วยไม้​ให้​ ต้น-ราก พอ​เปียก แล้ว​จึง​ค่อย​รด​ปุ๋ย เพื่อ​ให้​กล้วยไม้​ ดูด​ซึม​ปุ๋ย​ได้​เต็ม​ที่ ไม่​ยาก​ใช่​ไหม​ครับ เท​คนิค​เล็กๆ​ น้อยๆ แค่​นี้​ก็​ ทำให้ก​ ล้วยไม้ไ​ด้ผ​ ล​ตามใจ​ของ​เรา​แล้ว ลอง​เอา​ไป​ทำ​ตาม​ นี้​ดู​นะ​ครับ สำหรับค​ น​ที่​สนใจ” นี่​คือส​ อง​บุคคล​ตัวอย่าง​ของ​การ​มี​ชีวิต​ทปี่​ ลอดภัย

ติณ นิติกวินกุล

บท​อำลา เย็น​มาก​แล้ว​ตอน​ที่​ผม​จะ​เตรียม​จาก​บางระกำ สิง่ ห​ นึง่ ท​ ผ​ี่ ม​รบั ร​ ไ​ู้ ด้ใ​น​การ​มา​สมั ผัสว​ ถิ ช​ี วี ติ แ​ ละ​แนวคิดข​ อง​ คน​บางระกำ​ครั้ง​นี้​ก็​คือ การ​รู้จักป​ ระมาณ​ตน ทำ​ใน​สิ่ง​ที่​ ถนัด เดิน​หน้า​ใน​สิ่ง​ที่​สมควร ผม​ดมื่ น​ ำ้ ด​ มื่ ท​ ก​ี่ ลุม่ ช​ าว​บา้ น​ผลิตก​ นั ข​ นึ้ ม​ า​ใช้ก​ นั เอง จำหน่าย​กันเอง​ใน​ราคา​ถูก

นีค​่ อื ว​ ถิ ช​ี วี ติ แ​ ละ​การ​มช​ี วี ติ อ​ ยูอ​่ ย่าง​ปลอดภัยใ​น​อกี ​ มุมม​ อง​หนึ่ง... ก่อน​จะ​ขับ​รถ​ออก​จาก​บางระกำ​อย่าง​มี​ความ​สุข ผม​หัน​ไป​มอง​ป้าย​ทาง​เข้า​อีก​ครั้ง ชีวิต​ที่​ปลอดภัย​ไม่ใช่​ชีวิต​ตาม​แนว​อุดมคติ​เลอ​เลิศ​ แต่​อย่าง​ใด​เลย อยู่​ที่​เรา​จะ​ทำ​หรือ​ไม่...เท่านั้นเอง เรา ใช่ครับ ตัวเรานี่แหละ.

71

Healthy Planet : สุขคดีทองเที่ยวชุมชนเพื่อการเรียนรู

ºÒ§ÃСÓ

ºÒ§ÃÐ¡Ó àÃ×èͧáÅÐÀÒ¾: µÔ³ ¹ÔµÔ¡ÇÔ¹¡ØÅ

Healthy Planet : สุขคดีทองเที่ยวชุมชนเพื่อการเรียนรู

ชุมชนเหลานี้อาจจะไมมีหาดสีขาวทอดยาว ทะเลไมใสจัด แถมยังไมมีตลาดโบราณรอยป แตนอกเหนือจากความสุขในวันนี้แลว สิ่งที่พวกเขามีอีกแนๆ คือ ‘อนาคต’ เราอยากออกแบบอนาคตของชุมชนเราใหเปนไป แบบไหน ลองเดินตามเราเขาไปชมตัวอยางสาธิต ไดจากหนังสือที่มีคำนิยามแปลกๆ อยูสักหนอย ของหนังสือเลมนี้ เปน Healthy planet ที่บงบอกลักษณะสุขภาวะที่ดี ของชุมชน เปนสุขคดีทองเที่ยวชุมชนเพื่อการเรียนรู เปนหนังสือทองเที่ยวเชิงเรียนรูวิธีการสรางความสุข ของคนในชุมชน