aw_nongpub.indd 1
ตำบลหนองพลับ สุขสารคดี
8/14/13 4:56:07 PM
aw_nongpub.indd 2
Healthy Planet
สุขคดีท่องเที่ยวชุมชนเพื่อการเรียนรู้
ตำบลหนองพลับ สุขสารคดี
โดย สร้อยแก้ว คำมาลา
พิมพ์ครั้งที่ 1 กรกฎาคม 2556 ISBN 979-616-7790-24-4
บรรณาธิการอำนวยการ ดวงพร เฮงบุณยพันธ์ กองบรรณาธิการ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยสำนักสนับสนุนสุขภาวะชุมชน (สน.3) เทศบาลตำบลหนองพลับ ผู้จัดการ เนาวรัตน์ ชุมยวง ภาพประกอบ ธันยนันท์ ฉัพพรรณรังษี พิสูจน์อักษร จิรนันท์ หาญธำรงวิทย์ ออกแบบปกและรูปเล่ม วัฒนสินธุ์ สุวรัตนานนท์ จัดพิมพ์และเผยแพร่โดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) อาคารศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ เลขที่ 99/8 ซอยงามดูพลี แขวงทุ่งมหาเมฆ เขตสาทร กรุงเทพฯ 10120 โทรศัพท์ 0 2343 1500 www.thaihealth.or.th และ www.punsook.org
8/14/13 4:56:11 PM
aw_nongpub.indd 3
8/14/13 4:56:14 PM
aw_nongpub.indd 4
คำนำ
ท่ามกลางกระแสวิกฤตเศรษฐกิจโลกครั้งใหญ่ เป็น ประวัติการณ์ในรอบหลายสิบปี ทำให้เกิดคำถามว่า วิกฤตนี้ จะใหญ่ขึ้นอีกเพียงใด จะยืดเยื้อขนาดไหน และวิกฤตนี้จะส่ง ผลกระทบต่อสังคมไทย ชุมชน หมู่บ้านไทยมากน้อยเพียงใด ความวิตกดังกล่าวอาจจะไม่เกิดขึ้นเลย หากปัจจุบัน ชุมชน หมู่บ้านไทยไม่ถูกลากเข้าสู่ระบบการผลิตเพื่อขาย นั ก วิ ช าการหลายๆ ท่ า นได้ วิ เ คราะห์ ถึ ง ระบบ เศรษฐกิจของประเทศไทยว่า ในระบบทุนนิยมยังคงมีอีก ระบบดำรงอยู่ ใ นลั ก ษณะคู่ ข นาน นั่ น คื อ ระบบ เศรษฐกิจชุมชน หรืออาจจะกล่าวเป็นศัพท์สมัย ใหม่ได้ว่า ระบบเศรษฐกิจแบบพอเพียง ในอดีต ชุมชน หมู่บ้านจะมีวิถีชีวิตที่ เรียบง่าย เน้นความพอเพียง มีครอบครัว เป็ น หน่ ว ยการผลิ ต มี ก ารช่ ว ยเหลื อ
ซึ่ ง กั น และกั น มี น้ ำ ใจ เ ป็ น พื้ น ฐ า น
8/14/13 4:56:20 PM
aw_nongpub.indd 5
ของชีวิต มีพิธีกรรมต่างๆ เป็นระบบการจัดการในชุมชน และให้ความสำคัญต่อบรรพบุรุษ ผู้เฒ่าผู้แก่ ครอบครัว ต่ อ มา หลั ง จากรั ฐ และระบบทุ น นิ ย มได้ เข้ า ไปมี อิ ท ธิ พ ลต่ อ ชุ ม ชน การผลิ ต เชิ ง เดี่ ย วและลั ท ธิ บ ริ โ ภคนิ ย ม ทำให้ชาวบ้านมีรายจ่ายที่เป็นตัวเงินมากขึ้น เท่านั้นยังไม่พอ สิ่งที่ทำลายความเข้มแข็งของชุมชน มากที่สุด คือการที่รัฐและทุนเข้าไปถ่ายโอนทรัพยากรจาก ชุมชน หมู่บ้าน ยิ่งรัฐและทุนเข้าไปกอบโกยมากเท่าไร ชุมชน หมู่บ้านไทย ยิ่งประสบความอ่อนแอมากยิ่งขึ้น คำพู ด ดั ง กล่ า วไม่ ใช่ ค ำพู ด ลอยๆ ที่ ไ ม่ มี ห ลั ก ฐาน รองรับ ยิง่ เมือ่ กวาดตาไปทัว่ แผ่นดินไทยหลังการประกาศแผน พัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติมากว่า 50 ปี จะมีสักกี่ ชุมชนที่คนในชุมชนไม่ประสบปัญหาความยากจน ไม่ประสบ ปัญหาสิง่ แวดล้อม หรือไม่ประสบปัญหาสุขภาพ จากสถานการณ์ดังกล่าว ถึงเวลาแล้วหรือยังที่สังคม ไทยควรกลับมาเน้นการพัฒนาที่ไม่มองแต่มิติของการสร้าง มูลค่าและกำไร หรือการตลาดด้านเดียว แต่ควรจะเป็นเพื่อ ประโยชน์ของชุมชนและสังคม เราไม่ ค วรลดทอนผู้ ค นลงไปเป็ น เพี ย งตั ว เลข
หากควรส่งเสริมศักยภาพและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ คำตอบสำหรับคำถามข้างต้นนี้ คงจะต้องช่วยกัน ค้นหา ไม่ว่าจะใช้ระยะเวลานานเท่าไร คณะผู้จัดทำ
8/14/13 4:56:26 PM
aw_nongpub.indd 6
8/14/13 4:56:29 PM
aw_nongpub.indd 7
หัเป็วนมากกว่ หิน:า ทะเล
8/14/13 4:56:32 PM
aw_nongpub.indd 8
8/14/13 4:56:36 PM
aw_nongpub.indd 9
“พี่ถ่ายรูปไหม สวยนะ”
น้องเจษ น้องชายผู้เป็นสารถีในการเดินทางชม บรรยากาศวิถีชีวิตคนตำบลหนองพลับ หยุดรถทันที โดยไม่ต้องรอให้ฉันตอบ ทันทีทกี่ า้ วลงจากรถ กลิน่ ลมฝนเคล้ากลิน่ ไอดิน ก็โชยผ่านมาแรงๆ ชื่นกายชื่นใจ ฉันยกกล้องเล็งไปที่ ยอดเขาแดง เบือ้ งบนคือกลุม่ ละอองน้ำขนาดใหญ่สเี ทา เข้ ม เคลื่ อ นตั ว ลงต่ ำ มาก ความมหึ ม าของมั น ทำให้
ยอดเขาแดงดูเล็กลงไปถนัดตา มิพักต้องพูดถึงมนุษย์
ตัวเล็กๆ อย่างเรา ว่าแท้จริงแล้ว เราเป็นเพียงละอองฝุน่ เท่านั้นในมวลหมู่ดาวของเอกภพนี้ ความสวยงามของภาพที่เห็น พลันทำให้ใจฉัน สงบ ตระหนักถึงความต่ำต้อยของตนเอง ความขุ่นมัว ของจิตใจที่มีมาก่อนหน้านี้ไม่ว่าการงาน ชีวิต พลอย เจือจาง คล้ายว่ามันไม่สลักสำคัญอีกต่อไป อากาศดี ทำให้คนเราอารมณ์ดี - นี่เป็นเรื่องจริง จริงๆ สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ |
8/14/13 4:56:36 PM
aw_nongpub.indd 10
ฝนเริ่มสาดไล่เป็นทางตามหลัง ถ่ายภาพเสร็จ ฉันกับน้องๆ จากเทศบาลตำบลหนองพลับ ที่อาสา พามาทำความรู้จักแหล่งเรียนรู้หลายๆ แหล่งของที่นี่
ก็ออกรถไปอีกทางหนึ่ง ทิ้งสายฝนอยู่เบื้องหลัง เราตั้งข้อสังเกตขำๆ กันว่า เย็นวันนี้ ฝนตกรอบ ตำบลหนองพลับ แต่พวกเราก็มักจะอยู่ในจุดที่ฝนมา ไม่ถึง เมื่อใดที่ฝนใกล้มาถึง เราก็จะไปทางอื่นต่อ เป็น อย่างนี้แทบรอบตำบล จนฟ้ามืด เก็บภาพมาหนำใจ
8/14/13 4:56:39 PM
aw_nongpub.indd 11
แล้วจึงพากันกลับที่พัก ไม่มีใครเจอฝนสักคน แต่ถนน หนทางรอบๆ ล้วนเปียกน้ำฝน ตำบลหนองพลับ เป็นหนึ่งในตำบลของอำเภอ หัวหิน จ.ประจวบคีรีขันธ์ เมื่ อ ใดที่ พู ด ถึ ง หั ว หิ น เชื่ อ แน่ ว่ า หลายคนไม่ แคล้วคิดถึงทะเล ฉันเองก็เช่นกัน เมื่อครั้งที่รู้ว่าจะได้ มาเยือนหัวหิน ฉันลิงโลดใจ นึกว่าต้องได้มาเที่ยวทะเล แน่เลย แต่เมื่อศึกษาข้อมูลและเส้นทางก่อนมา ก็รู้ว่า เข้าใจผิดถนัด
8/14/13 4:56:42 PM
aw_nongpub.indd 12
ตำบลหนองพลับอยูห่ า่ งจากอำเภอหัวหินไปทาง ทิศตะวันตกประมาณ 30 กิโลเมตร เมื่อรถแล่นผ่าน ออกจากตัวเมืองหัวหิน เราจะรู้สึกได้ว่า รถได้แล่นขึน้ บนเนินเขาและทิ้งห่างจากชายฝั่งทะเลออกไปเรื่อยๆ
มุ่งหน้าสู่แผ่นดินเพาะปลูกและภูเขา เราละห่างจาก ลมทะเลและกลิ่นเค็มชื้น หากแต่ได้กลิ่นหอมอ่อนของ ดอกไม้ กลิ่นป่าเขา และลมภูเขาที่พัดผ่านสบายตัว ย้ อ นภาพไปเมื่ อ วานที่ ฉั น เพิ่ ง เดิ น ทางมาถึ ง
ยามเย็น ฝนกระหน่ำอย่างหนักก่อนฉันจะมาถึง ดังนั้น นอกจากต้ อ งเผชิ ญ กั บ สภาพการจราจรติ ด ขั ด อย่ า ง
หนักแล้ว ฉันยังต้องเบียดกับเด็ก นักเรียนจำนวนมากที่เพิ่งเลิก เรี ย นจากอำเภอหั ว หิ น เพื่ อ กลับบ้านของตนตามหัวหมู่ ตำบลต่างๆ เป็ น ธรรมดาของ เ ด็ ก นั ก เรี ย น ใ น เข ต ชนบทที่ มั ก จะเลื อ ก
8/14/13 4:56:45 PM
aw_nongpub.indd 13
เดินทางเข้าไปเรียนในตัวเมืองแม้ว่าในตำบลที่ตนเอง อยู่จะมีโรงเรียนที่เปิดสอนตั้งแต่ระดับอนุบาลไปจนถึง มั ธ ยมฯ ปลายอยู่ แ ล้ ว ก็ ต าม ด้ ว ยเชื่ อ ว่ า การเรี ย น
การสอนของโรงเรียนในเขตอำเภอจะดีกว่า แม้วา่ นายก เทศมนตรี เกรียงไกร ทวีกาญจน์ แห่งเทศบาลตำบล หนองพลับ จะมีความเชื่อว่า ท้องถิ่นสามารถจัดการ การศึกษาแก่คนในท้องถิ่นเองให้ดีได้ แต่กระนั้นระบบ การศึกษาที่หลักสูตรและการออกแบบการเรียนการ สอนยังคงถูกผูกขาดจากส่วนกลาง ก็ทำให้หนทางแห่ง ความก้าวหน้าในชีวิตถูกออกแบบมาเป็นตำราเรียน
ชุดเดียว ซึ่งสุดท้ายคนที่จะทำข้อสอบได้ดีที่สุดย่อมอยู่ ในเมือง
8/14/13 4:56:50 PM
aw_nongpub.indd 14
ไม่แปลกอะไรหรอก ทีพ่ วกเขาซึง่ รักและต้องการ ความก้าวหน้าจะพากันมุ่งสู่เมืองเช่นนี้ ฉันนั่งกอดกระเป๋ากล้อง กระเป๋าเป้ สายฝนยัง พรำพร่าง หากไม่ได้ลงเม็ดหนัก ฉันมองสองข้างทาง
ไม่ ค่ อ ยเห็ น เพราะจำนวนนั ก เรี ย นที่ นั่ ง อยู่ ม ากมาย กระทั่ง ห่ า งออกจากหั ว หิ น ไกลขึ้ น ไกลขึ้ น จำนวน นักเรียนทีท่ ยอยลงค่อยๆ ทำให้ภายในรถโดยสารโล่งขึน้ ฉั น เริ่ ม มองเห็ น พื ช ไร่ ส องข้ า งทาง และภู เขาลู ก เล็ ก
ลูกน้อย ก็ปรากฏแก่สายตา สายลมเย็นสบาย ฉันอดนึกอีกครั้งไม่ได้ ที่นี่...
หัวหิน การมาหัวหินครั้งนี้ ไม่ได้ลงทะเลอย่างที่เคยมา ทุกครั้ง แต่อาจทำให้ฉันรู้จักหัวหินได้ดกี ว่าทุกๆ ครัง้ เพราะแท้จริงแล้ว ในพืน้ ทีก่ ารปกครองของอำเภอหัวหิน ที่มีถึง 7 ตำบลนั้น มีเพียง 2 ตำบลเท่านั้นเองที่อยู่ติด ชายฝั่งทะเล นั่นคือ ตำบลหัวหิน และตำบลหนองแก ที่ เ หลื อ ล้ ว นเป็ น พื้ น ที่ ก ารเกษตรและภู เขา และ ประชากรส่วนใหญ่ก็ล้วนเป็นชาวไร่ หัวหิน เป็นมากกว่าทะเล 14 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:56:51 PM
aw_nongpub.indd 15
อำเภอหัวหิน ถิ่นเลื่องชื่อที่คนกรุงเทพฯ นิยมเดินทางมา พักผ่อนในวันหยุด เนื่องเพราะการคมนาคมสะดวกและใช้ระยะ เวลาในการเดินทางไม่มากนัก โดยนักท่องเที่ยวสามารถเดินทาง ได้หลายวิธีด้วยกัน 1. เดิ น ทางด้ ว ยรถไฟ มี ห ลายขบวนให้ เ ลื อ ก ทั้ ง เที่ ย ว ธรรมดาที่ใช้เวลาเดินทางประมาณ 4 ชั่วโมง และประเภทรถด่วน ซึ่งใช้เวลาประมาณ 3 ชั่วโมงครึ่ง 2. เดินทางโดยรถยนต์ ซึ่งระยะทางจากกรุงเทพฯ มา หัวหินประมาณ 196 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางเพียง 2 ชั่วโมง ครึ่ง-3 ชั่วโมง รถบัสโดยสารจากกรุงเทพฯ ไปหัวหินอยู่ที่ขนส่ง สายใต้ และยั ง มี คิ ว รถตู้ ห ลายจุ ด อาทิ อนุ ส าวรี ย์ ชั ย สมรภู มิ
ซึ่งราคาค่าโดยสารไม่เกิน 200 บาท 3. เดินทางด้วยเครื่องบิน ใช้เวลาเพียง 45 นาที จาก อำเภอหัวหินมาตำบลหนองพลับจะใช้เวลาไม่ถึงครึ่งชั่วโมงสำหรับ รถยนต์ ส่ ว นตั ว เพราะระยะทางห่ า งกั น เพี ย ง 30 กิ โ ลเมตร
แต่หากไม่มรี ถส่วนตัว สามารถเดินทางโดยรถโดยสารประจำทางได้ มีคิวรถโดยสารหนองพลับ (ให้สังเกตป้ายชื่อรถที่เขียน ว่า ป่าละอู) อยู่ใกล้กับขนส่งหัวหิน ซึ่งอาจให้รถเมล์ เครื่อง (มอเตอร์ไซค์รับจ้าง) มาส่งที่คิว รถหนองพลับได้ มีรถบริการ ตั้งแต่เวลา 04.00-17.00 น. รถจะออกทุกครึ่งชั่วโมง หรือบางช่วงเวลาอาจห่างกัน 1 ชั่วโมง
8/14/13 4:56:57 PM
aw_nongpub.indd 16
8/14/13 4:57:02 PM
aw_nongpub.indd 17
การจัดการ อย่างมีส่วนร่วม และสภาผู้นำ
8/14/13 4:57:05 PM
aw_nongpub.indd 18
8/14/13 4:57:09 PM
aw_nongpub.indd 19
อำเภอหั ว หิ น มี พื้ น ที่ ก ารปกครองทั้ ง หมด
7 ตำบล มีเพียง 2 ตำบลเท่านั้นที่อยู่ติดชายฝั่งทะเล นั่นคือ ตำบลหัวหิน (เดิมทีชื่อหมู่บ้านสมอเรียง หรือ บ้านแหลมหิน) และตำบลหนองแก นอกนัน้ อีก 5 ตำบล ที่เหลือ อันได้แก่ ตำบลหินเหล็กไฟ ตำบลหนองพลับ ตำบลทับใต้ ตำบลห้วยสัตว์ใหญ่ และตำบลบึงนคร ล้วนเป็นพื้นที่การเกษตรและป่าเขา แม้ ว่ า อำเภอหั ว หิ น จะเป็ น อำเภอที่ มี เ ม็ ด เงิ น หลั่งไหลเข้ามาจำนวนมหาศาลจากนักท่องเที่ยว แต่
รูห้ รือไม่ คนท้องถิน่ ทีน่ ไี่ ม่ได้รำ่ รวยไปกับสภาพเศรษฐกิจ การท่องเที่ยวที่ใหญ่โตด้วยเม็ดเงินหนาตาเช่นนี้ ไม่ร่ำรวย แต่ก็ไม่ได้ยากจน คนในพื้ น ที่ น อกเขตชายฝั่ ง ทะเลของอำเภอ หัวหินส่วนใหญ่ยังคงเป็นเหมือนกับคนไทยส่วนใหญ่
ทั่วประเทศที่ประกอบอาชีพหลักคือ เกษตรกร หรือ สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 19
8/14/13 4:57:09 PM
aw_nongpub.indd 20
เป็นผู้ใช้แรงงาน แต่อาจจะโชคดีกว่าคนไทยบางพื้นที่
ซึ่งผืนดินแห้งแล้งไม่เหมาะต่อการเพาะปลูก เพราะ สำหรับผืนดินฝั่งตะวันตกของไทย แม้ไม่ใช่ถิ่นดินดำ
น้ำชุ่ม เหมาะแก่การทำนาหรือการเพาะปลูกพืชผัก แต่ ลั ก ษณะดิ น ร่ ว นปนทรายของท้ อ งถิ่ น แถบนี้ ก็ มี ความเหมาะสมสำหรับพืชสวนพืชไร่ โดยเฉพาะพืช เศรษฐกิจอย่าง สับปะรด ยางพารา มีโรงงานผลไม้ทชี่ อื่ บริ ษั ท โดลไทยแลนด์ รองรั บ และมี ก ารคมนาคม สะดวกเหมาะแก่การขนส่งสินค้าทางเกษตร หากว่า
ไม่ตอ้ งการส่งเข้าโรงงาน ก็สามารถส่งเข้าตลาดสดขาย ภายในประเทศได้ “เชื่อเถอะว่า คนที่นี่ถ้าไม่ขี้เกียจ ไม่มีทางอด” พี่หนึ่ง หรือ หนึ่งฤทัย สุขจันทร์ หัวหน้าฝ่ายพัฒนา ชุ ม ชนและส่ ง เสริ ม สวั ส ดิ ก ารสั ง คม รั ก ษาราชการ
แทนผู้อำนวยการกองสวัสดิการสังคม เทศบาลตำบล
หนองพลับ บอกกับฉัน ก่อนวันทีฉ่ นั จะเดินทางมาถึงทีน่ ี่ พีห่ นึง่ ผูป้ ระสาน แนะนำแหล่งเรียนรูท้ นี่ า่ สนใจของเทศบาลตำบลหนองพลับให้กับฉัน ยังต้องเดินทางเข้ากรุงเทพฯ เพื่อขน
20 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:57:09 PM
aw_nongpub.indd 21
น้ำดืม่ ปรายฟ้า ผลิตภัณฑ์วสิ าหกิจชุมชนของทีน่ ไี่ ปจ่าย แจกให้ผู้เข้าร่วมสัมมนาเชิงวิชาการที่ไบเทค บางนา แต่ไหนแต่ไรพีห่ นึง่ ไม่เคยคิดว่า ตำบลหนองพลับ จะเป็นแหล่งเรียนรู้ให้ใครที่ไหนได้ เพราะว่าที่นี่ก็มีวิถี ความเป็นอยู่เช่นนี้เป็นปกติมานมนาน จนวันหนึ่งเมื่อ ได้รับการบอกเล่าชักชวนให้ไปดูงานที่ตำบลหนองโรง อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี พี่หนึ่งจึงได้ย้อน กลับมาดูที่บ้านเกิดของตนเองและเห็นว่า ที่แท้ตำบล
สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 21
8/14/13 4:57:11 PM
aw_nongpub.indd 22
หนองพลับก็สามารถเป็นตำบลสุขภาวะ และเป็นแหล่ง เรียนรู้ให้คนไทยอีกจำนวนมากได้ เพราะนับตั้งแต่ปี 2550 เป็นต้นมา ทั้งนายกเทศมนตรี ทัง้ พนักงานเทศบาลตำบลหนองพลับหลายๆ คนเมือ่ ได้มโี อกาสไปดูงานตำบลสุขภาวะในหลายๆ แห่ง ต่างก็ได้แรงบันดาลใจกลับมา เพือ่ ริเริม่ สร้างแหล่งเรียนรู้ ในเขตพื้นที่ตนเอง จากเดิมที่เคยมีเคยเป็นอยู่แล้ว ก็ ทำให้เกิดเป็นกระบวนการเรียนรู้เพื่อผู้อื่นอย่างเป็น กิจจะลักษณะมากขึน้ และเมือ่ ฉันเดินทางมาถึง สิง่ แรก ที่น่าจะเป็นจุดเริ่มต้นเพื่อเชื่อมความเข้าใจต่อการเกิด แหล่งเรียนรูม้ ากมายนีไ้ ด้ น่าจะอยูท่ ปี่ ระเด็นการจัดการ ที่ทำให้คนในท้องถิ่นคิดริเริ่มสร้างสรรค์สิ่งต่างๆ ที่ดีๆ ขึ้นมาได้ นายกเทศมนตรี เกรียงไกร ทวีกาญจน์ แห่ง เทศบาลตำบลหนองพลับ บอกถึงความสำคัญของการ ให้ ค นในท้ อ งถิ่ น ได้ ลุ ก ขึ้ น มาจั ด การแก้ ไขปั ญ หาด้ ว ย ตนเอง เพื่อที่ว่าเวลาพวกเขามีปัญหาอะไร เขาก็จะ แก้ไขได้ตรงตามความต้องการ ดังนั้น เมื่อมีโอกาส บริ ห ารท้ อ งถิ่ น จึ ง ได้ เชื้ อ เชิ ญ คนหลายฝ่ า ยให้ เข้ า มา
22 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:57:12 PM
aw_nongpub.indd 23
ร่วมกันคิด แสดงความเห็น ซึ่งแต่ก่อน หากชุมชนมี ปัญหาก็จะลงไปและร่วมคิดกับชาวบ้าน แต่ตอนหลัง ได้ตั้งสภาผู้นำขึ้นมา ทุกเดือนสมาชิกสภาจะนำปัญหา มาบอกกล่าวหรือแลกเปลี่ยนความคิดเห็นต่อกัน จน กลายเป็นเวทีของพวกเขาเอง นายกเกรี ย งไกร ทวี ก าญจน์ เล่ า ย้ อ นไปถึ ง ความคิดที่อยากให้มีการจัดการอย่างมีส่วนร่วมของ ชุมชนว่า สมัยยังหนุ่มๆ ยังเป็นชาวไร่ เส้นทางไปไร่จะ มีลำน้ำสายหนึ่งที่เป็นต้นน้ำปราณบุรี เรียกว่า ลำน้ำ ป่าละอู ยามน้ำหลากสูง ก็จะต้องว่ายน้ำข้ามไปยังไร่ จนวันหนึ่งจึงมาคิดว่า ทำไมเราไม่สร้างสะพานกัน
สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 23
8/14/13 4:57:15 PM
aw_nongpub.indd 24
“ผมจึ ง ได้ ช วนพี่ น้ อ งคนทำไร่ แ ถวนั้ น มาทำ สะพานด้ ว ยกั น และนั่ น คื อ ครั้ ง แรกของการจั ด การ อย่างมีสว่ นร่วมของชาวบ้านทีผ่ มเห็น เพราะเราไม่มใี คร ไม่มีหน่วยงานใดมาช่วย เราทำของเราเอง เพื่อตัวเรา เอง ซึ่ ง ผมมาพบภายหลั ง ว่ า สิ่ ง ที่ ผ มและทุ ก คนทำ
ด้วยการสร้างสะพานในวันนั้น นั่นล่ะ คือกระบวนการ มีส่วนร่วม” ดังนั้น เมื่อเข้ามาเป็นผู้บริหารเทศบาลตำบล หนองพลับ ด้วยความรู้สึกและความทรงจำที่มีต่อภาพ ความร่วมไม้ร่วมมือกันของคนหนุ่มฉกรรจ์กว่า 50 คน ทีม่ าช่วยกันสร้างสะพานคราวนัน้ จึงทำให้เขายึดแนวทาง การบริหารแบบมีส่วนร่วมของคนในชุมชน ให้คนใน ชุมชนรู้สึกเป็นเจ้าของปัญหาและร่วมมือกันแก้ไข และ เพื่อสร้างการจัดการอย่างมีส่วนร่วม เขาจึงผลักดัน และสนับสนุนให้มี ‘สภาผู้นำชุมชน’ โดยเปิดโอกาส ให้คนในท้องถิ่น 20 คน ไปศึกษาการสร้างสภาผู้นำ ชุมชนของตำบลหนองกลางดง อำเภอสามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เมื่อปี 2551 ซึ่งหนึ่งในผู้ที่
24 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:57:15 PM
aw_nongpub.indd 25
เดินทางไปดูงานครั้งนั้นก็คือ ประเสริฐ มูลเกตุ ผู้ดำรง ตำแหน่งประธานสภาผู้นำชุมชนคนปัจจุบัน ประเสริฐ มูลเกตุ ประธานสภาฯ วัย 33 ปี ได้ เล่าให้ฟงั ถึงความเป็นมาของสภาผูน้ ำชุมชนว่า อันเนือ่ ง มาจากแต่ ก่ อ น ชุ ม ชนเคยมี ปั ญ หาเรื่ อ งการเข้ า ถึ ง ระหว่างชาวบ้านกับหน่วยงานท้องถิ่น ทางเทศบาลเลย ให้ไปดูงานที่ตำบลหนองกลางดง ซึ่งทั้งตนและเพื่อน สมาชิกได้รับแรงบันดาลใจอย่างมาก เมื่อกลับมาจึงได้ รวมกลุ่มกันจัดตั้งสภาผู้นำชุมชน โดยคัดเลือกตัวแทน ชุมชนๆ ละ 5 คน รวม 7 ชุมชน เลือกคณะทำงาน ประธาน รองประธาน ซึ่งทุกตำแหน่งมีวาระ ในการทำงาน โดยได้รับการสนับสนุนจาก เทศบาลตำบลหนองพลับ ในเรื่องอำนวย ความสะดวกในการจัดการประชุมและ เครื่องดื่ม “เราจะประชุมกันทุกวัน อังคารของต้นเดือน และจัด มาตลอดจนถึงวันนี้ก็ 4 ปีแล้ว ซึ่งการประชุม สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 25
8/14/13 4:57:18 PM
aw_nongpub.indd 26
ทุกครั้งในแต่ละเดือน เราจะนำปัญหาของแต่ละชุมชน มาคุยกันและช่วยกันแก้ไข” ประเสริฐเล่าด้วยรอยยิ้มเปี่ยมความภาคภูมิใจ เขาบอกว่ า นั บ แต่ จั ด การประชุ ม มา 4 ปี ไ ม่ เ คยมี
เดือนไหนทีย่ กเว้นเลย และส่วนใหญ่คนจะมาประชุมกัน ครบทุกคน แม้ว่าทุกคนจะไม่มีรายได้ ไม่มีเบี้ยประชุม อะไรเลย แต่สิ่งที่ทำให้ทุกคนมาประชุมร่วมกัน นั่น เพราะเมือ่ เขามีปญ ั หา ปัญหาของเขาได้รบั การแก้ไข สมาชิกสภาประกอบไปด้วยใครบ้าง? “หลายอาชีพครับ มีทั้งพ่อค้าแม่ค้า เกษตรกร ส่วนใหญ่ก็เป็นชาวบ้านธรรมดาๆ ที่เราเลือกวันอังคาร กันเพราะวันอังคารเป็นวันนัดตลาดนัดใหญ่ของตำบล ทุกคนจะมาหาซื้อของที่นี่ หลังจากนั้น ช่วงบ่ายเราถึง เปิดการประชุม” นั่นหมายความว่า สมาชิกส่วนใหญ่เป็นพ่อค้า แม่ค้าผู้หาเช้ากินค่ำ และคนใช้แรงงาน ที่ไม่จำเป็นต้อง มีเงือ่ นไขวันทำงานจันทร์ถงึ ศุกร์ พวกเขาถึงเลือกโอกาส ทีจ่ ะได้มาเจอกันในวันอังคารจากการมาซือ้ และขายของ ตลาดนัด 26 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:57:18 PM
aw_nongpub.indd 27
“เรายั ง มี ส ภาเด็ ก ด้ ว ยนะครั บ ก็ ใ ห้ ตั ว แทน
สภาเด็กมาร่วมด้วย” ‘สภาเด็กสร้างสรรค์’ คือหนึ่งในแหล่งเรียนรู้ ของตำบลหนองพลับ เสียดายที่ไม่มีโอกาสคุยกับน้องๆ เยาวชนด้ ว ย เพราะมี เวลาจำกั ด แต่ ป ระเสริ ฐ ก็ ไ ด้
ฉายภาพให้เห็นว่า ตัวแทนสภาเด็กสร้างสรรค์ได้เข้ามา มีบทบาทอย่างไร สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 27
8/14/13 4:57:22 PM
aw_nongpub.indd 28
“เขาจะมีตัวแทนมาร่วมคุยด้วย และถ้าบางครั้ง เขามีปัญหา หรือต้องการความช่วยเหลืออะไร เขาจะ
แจ้งมา อย่างถ้าทางโรงเรียนเขาจะจัดแข่งกีฬา หรือจัด กิจกรรมทูบีนัมเบอร์วัน แต่ขาดอุปกรณ์หรืออะไรอื่นๆ เขาก็จะมาบอกเรา ทางเราก็จะประสานไปทางกอง สาธารณสุข ว่าเขาจะสามารถช่วยอะไรได้บ้างไหม ซึ่ง กองสาธารณสุขก็แนะนำให้เด็กๆ หัดเขียนโครงการ
ขอไป โดยมีผู้ใหญ่เป็นพี่เลี้ยง เขาก็ทำได้ครับ ซึ่งเป็น เรือ่ งทีด่ มี าก เพราะเด็กได้ฝกึ เขียนโครงการ ฝึกบทบาท การเป็นผู้นำในการบริหารจัดการด้วย”
28 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:57:25 PM
aw_nongpub.indd 29
นอกจากตัวแทนสภาเด็กแล้ว สภาผูน้ ำชุมชนทีน่ ี่ ยังมีตัวแทนจากแรงงานพม่าเข้ามาเป็นสมาชิกด้วยอีก
1 เสียง “จริงเหรอ” ฉันถามอีกครั้งอย่างไม่อยากเชื่อ ปกติส่วนใหญ่มักจะเห็นคนไทยแสดงท่าทีข่มแรงงาน ต่างด้าว แต่ที่นี่กลับคิดต่าง การเชื้อเชิญผู้นำแรงงาน พม่าเข้ามาเป็นสมาชิกเป็นความคิดริเริ่มจากสภาผู้นำฯ ประเสริฐยิม้ เล่าต่อว่า ทีน่ มี่ แี รงงานพม่ามากกว่า 3,000 คน (หรืออาจจะถึง 5,000 คน) ส่วนใหญ่เข้ามา ทำงานโรงงานผลไม้ทบี่ ริษทั โดลไทยแลนด์ ดังนัน้ เมื่อมี คนอยู่ ม ากขนาดนี้ หลายครั้ ง ที่ ค นพม่ า อาจทำผิ ด
กฎกติกาของบ้านเรา เช่น ขับรถผิดกฎ โดยเฉพาะเรื่อง รถนี่สำคัญมาก เพราะพม่าขับรถเลนขวา ขณะที่บ้าน เราขับเลนซ้าย นอกจากนี้ ยังเป็นเรื่องของความปลอดภัย การ รักษาความสะอาด การใช้สถานบริการสาธารณะร่วมกัน การสือ่ สารทำความเข้าใจต่อกัน ดังนัน้ แล้ว เมือ่ มีตวั แทน พม่า ซึ่งก็คือ ผู้ใหญ่บ้านพม่า (ในกลุ่มแรงงานพม่าเอง เมื่อมีคนพม่าเข้ามาอาศัยอยู่ที่นี่เป็นจำนวนมากแล้ว สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 29
8/14/13 4:57:26 PM
aw_nongpub.indd 30
เขาจึงได้รวมกลุ่มและแต่งตั้งผู้นำขึ้นมา เรียกกันว่า ผู้ใหญ่บ้าน) มาเพื่อรับฟังปัญหา “ซึ่งดีมากเลยครับ เพราะเราเองถ้าสื่อสารไปก็ ไม่คอ่ ยรูเ้ รือ่ งเพราะเราใช้คนละภาษา แต่พอเราบอกไป ทางผู้นำ และผู้นำเขาเอาไปแจ้งต่อคนพม่าด้วยกัน ทำ ให้อะไรๆ ดีขึ้นเยอะ ความเป็นอยู่ของทางเขาก็ดีขึ้น เราก็อยู่ด้วยกันได้ดีขึ้น” ทัง้ ประเสริฐและชาวบ้านในตำบลหนองพลับต่าง คิดตรงกันว่า คนพม่าไม่ใช่คนอื่นไกล เมื่อเขาเข้ามา ทำงานเป็นผู้ใช้แรงงานในเมืองไทย เขาก็เหมือนพี่น้อง “เราต้องสือ่ สารกันครับ ถ้าเราไม่คยุ ไม่ประสานงานกัน เราจะตัดพวกเขาออกได้หรือ พวกเขาอยู่ที่นี่
8/14/13 4:57:28 PM
aw_nongpub.indd 31
กว่าสามพันคน ต้องถือว่าเขามาช่วยสร้างความเจริญ ให้หนองพลับด้วยเช่นกัน” นอกจากความเข้าใจอันดีต่อกันของคนไทยและ คนพม่ า ผ่ า นเวที ส ภาผู้ น ำชุ ม ชนแล้ ว เมื่ อ ฉั น ถามถึ ง
ผลที่ ไ ด้ จ ากการเปิ ด เวที ส ภาผู้ น ำชุ ม ชนในด้ า นอื่ น ๆ ประเสริฐก็เล่าว่า “หลายครั้ ง ที่ เราเปิ ด เวที แ ละนำเสนอปั ญ หา ความเดือดร้อน เราก็จะดูว่าอันไหนที่เราทำได้ แล้วมา ช่ ว ยกั น แก้ ไข อย่ า งครั้ ง หนึ่ ง มี ช าวบ้ า นชุ ม ชนหนึ่ ง
เดือดร้อนเพราะข้างบ้านเปิดฟาร์มไก่ ทำให้เหม็นขี้ไก่ ไปทัว่ แต่ชาวบ้านก็ไม่กล้าต่อว่าหรือขับไล่ เพราะความ เกรงใจต่อกัน ทีส่ ดุ ทางสภาผูน้ ำฯ ก็ได้เชิญผูห้ ลักผู้ใหญ่
8/14/13 4:57:31 PM
aw_nongpub.indd 32
ที่ทั้งสองฝ่ายให้ความเกรงใจมาพูดคุย และทางผู้ใหญ่ ท่ า นนั้ น จึ ง ได้ ข อให้ ค นเปิ ด ฟาร์ ม ไก่ ย้ า ยไปเลี้ ย งไก่
ในที่อื่น ซึ่งเขามีพื้นที่การเกษตรนอกเขตชุมชนอยู่แล้ว เจ้าของฟาร์มไก่ก็ยินยอมไปโดยดี เพราะความเคารพ และเกรงใจผู้ ใ หญ่ ท่ า นนั้ น นี่ เ ป็ น ผลงานหนึ่ ง ที่ ผ ม ประทับใจว่า เราแก้ไขปัญหาได้โดยไม่ต้องใช้เงินทอง อะไรเลย” ฉันพยักหน้าหงึกหงัก ด้วยพื้นฐานความคิดในเรื่องการจัดการอย่างมี ส่ ว นร่ ว มของผู้ บ ริ ห ารและการเข้ า มามี ส่ ว นร่ ว มของ 32 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:57:34 PM
aw_nongpub.indd 33
สมาชิกในชุมชนอย่างสภาผู้นำฯ นี้เอง ที่เป็นโครงสร้าง สำคัญ ทำให้ตำบลหนองพลับ เป็นตำบลสุขภาวะที่มี แหล่งเรียนรู้หลายแหล่งที่น่าสนใจ ........ ยามสายแดดกล้า ฉันพูดคุยกับนายกเทศมนตรี และประธานสภาผู้ น ำชุ ม ชนเสร็ จ ก็ เ ดิ น ออกจาก
ตึกขาวของสำนักงานเทศบาล มองไปยังท้องฟ้าที่มี
สีฟ้าเข้ม มีก้อนเมฆสีขาวสะอาดดุจปุยนุ่นล่องลอยบน ท้องฟ้า คุณรูไ้ หมว่า ท้องฟ้าเช่นนี้ เมือ่ มีดอกไม้สแี ดงสด เต็มต้น ทอดกิ่งทอดก้านท้าทายฟ้า มันสวยงามขนาด ไหน
สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 33
8/14/13 4:57:34 PM
aw_nongpub.indd 34
ตำบลหนองพลั บ อยู่ ท างทิ ศ ตะวั น ตกของอำเภอ หัวหิน ห่างจากชายทะเลอำเภอหัวหินเพียง 30 กิโลเมตร แต่ ก่อนแถบถิ่นนี้เป็นพื้นที่ป่าเขา สัตว์ป่าชุกชุม เป็นที่นิยมของ นักนิยมไพรและชาวบ้านที่หาของป่ายังชีพ จุดที่เรียกว่า หนองพลับนั้น มีหนองน้ำแห่งหนึ่งที่ สัตว์ป่ามักจะเดินมากินน้ำ รวมถึงนักนิยมไพรและชาวบ้านที่ มักใช้เป็นจุดพักสำหรับการเดินทาง หรือเป็นจุดนัดพบยาม หลงป่า บริเวณหนองน้ำแห่งนี้ มีต้นไม้ต้นหนึ่งที่มีผลกินได้ เรี ย กว่ า ต้ น พลั บ (คนละชนิ ด กั บ ลู ก พลั บ พรรณไม้ ต่ า ง ประเทศที่นิยมรับประทานในปัจจุบัน)
8/14/13 4:57:38 PM
aw_nongpub.indd 35
ความที่เป็นหนองน้ำกว้างและกลายเป็นจุดนัดพบ ของนักเดินทาง นานวันเข้าก็เริ่มมีการสร้างชุมชน บ้านเรือน ที่อยู่อาศัย เนื่องจากมีแหล่งน้ำ ดินอุดมสมบูรณ์ มีคนผ่าน ทาง จนเมื่อชุมชนเติบโตขึ้น จึงกลายเป็นตำบลหนองพลับ (และเป็นเทศบาลตำบลหนองพลับเมื่อปี 2542) ปัจจุบัน พื้นที่แห่งนี้ คือเขตพื้นที่ชุมชนรักสุดใจ ของเทศบาลตำบล หนองพลับ อนึ่ง เนื่องจากในปี 2512 พระบาทสมเด็จพระเจ้า อยู่หัวฯ ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณต่อประชาชนที่ไม่มีที่ดิน ทำกิน พระองค์ทรงพระราชทานโครงการจัดพัฒนาที่ดินตาม พระราชประสงค์หนองพลับ ขึ้นเพื่อจัดสรรที่ดินให้ทำกิน ครอบครัวละ 25 ไร่ โดยแบ่งเป็นที่อยู่อาศัย 7 ไร่ และที่ทำ กิน 18 ไร่ แล้วได้สร้างสาธารณูปโภค ถนนหนทาง แหล่งน้ำ พร้ อ มทั้ ง หาทุ น เริ่ ม ต้ น ทำเกษตรกรรมโดยการกู้ เ งิ น จาก ธนาคารกรุงไทย บริหารโครงการในรูปแบบสหกรณ์ จึงทำให้ ราษฎรหนองพลับส่วนใหญ่มีที่ทำกินมากเพียงพอที่จะดำรง ชีพในวิถีเกษตรกรรมได้
8/14/13 4:57:40 PM
aw_nongpub.indd 36
บริษัท โดลไทยแลนด์ จำกัด เริ่มจัดตั้งขึ้นในประเทศ ไทยในนามของบริษัท ไอร์แลนด์แคนนิ่ง จำกัด โดยเป็น บริษัทข้ามชาติที่ร่วมทุนกับนักธุรกิจชาวไทย ก่อตั้งโรงงาน เพื่อผลิตสับปะรดกระป๋องส่งออก แต่เดิมการผลิตตั้งอยู่บน พื้นที่ 300 ไร่ในจังหวัดราชบุรี และได้ทำการขยายพื้นที่ใน การเพาะปลูกอีก 8,000 ไร่ ในเขตตำบลหนองพลับ อำเภอ หัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ในปี 2515 จากนั้นโรงงาน
ได้ย้ายจากจังหวัดราชบุรีมาที่ตำบลหนองพลับในปี 2517 และได้ เ ปลี่ ย นชื่ อ เป็ น บริ ษั ท โดลไทยแลนด์ จำกั ด เพื่ อ รองรั บ การขยายกำลั ง การผลิ ต ของบริ ษั ท ฯ ที่ มี ม ากกว่ า 300,000 ตันต่อปี ต่อมาในปี 2535 บริษัทฯ จึงได้ขยายฐาน การผลิตไปยังอำเภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร
8/14/13 4:57:44 PM
aw_nongpub.indd 37
นอกจากโรงงานที่อำเภอหัวหินและที่จังหวัดชุมพร แล้ว โดลไทยยังมีสำนักงานตั้งอยู่ที่กรุงเทพฯ เพื่อดำเนินงาน ด้ า นการขนส่ ง และการตลาดภายในประเทศ โดลไทยมี ผลิตภัณฑ์ที่หลากหลาย เช่น สับปะรด ฟรุตสลัดหรือผลไม้ รวม ส้มแมนดาริน พีช และน้ำสับปะรด โดยรับวัตถุดิบด้าน ผลไม้ส่วนหนึ่งมาจากไร่ของบริษัทฯ และอีกส่วนหนึ่งรับมา จากชาวไร่กว่า 1,200 ราย ในโครงการสนับสนุนเกษตรกร ของบริษัทฯ ซึ่งกว่า 99 เปอร์เซ็นต์ของผลิตภัณฑ์ทั้งหมดที่ ผลิตที่นี่ ได้ส่งออกไปขายยังลูกค้าต่างประเทศทั่วโลก ทั้งที่ เป็นผลิตภัณฑ์ภายใต้เครื่องหมายการค้าของโดลเอง และ ภายใต้เครื่องหมายการค้าของผู้จัดจำหน่ายรายอื่น ปลายปี 2554 โดลไทยมี พ นั ก งานรวมทั้ ง สิ้ น กว่ า 7,000 คน
หมายเหตุ : ข้อมูลอ้างอิงจาก www.dole.co.th
8/14/13 4:57:46 PM
aw_nongpub.indd 38
หางนกยูง สีแดงฉาน และท้องฟ้า สีฟ้า
8/14/13 4:57:50 PM
aw_nongpub.indd 39
8/14/13 4:57:53 PM
aw_nongpub.indd 40
8/14/13 4:57:58 PM
aw_nongpub.indd 41
เมื่อเราขับรถออกไปบนทางหลวงแผ่นดิน
หมายเลข 3219 (หั ว หิ น -วไลย) และทางหลวง หมายเลข 3301 (หนองพลับ-ยางชุม) ต้นหางนกยูงที่ ผลิดอกบานสะพรั่งริมฝั่งถนน ก็ฉายฉานสีแดงสดสวย จนอดไม่ได้ที่จะต้องลงมาถ่ายรูปเก็บภาพไว้หลายครั้ง ปลายเดื อ นพฤษภาคม สำหรั บ จั ง หวั ด อื่ น
หางนกยูงอาจโรยราแล้ว แต่ที่หนองพลับกลับเป็นช่วง เปล่งสีสันบาดใจดีจริงๆ เมื่อขับรถเที่ยวชมบรรยากาศโดยรอบ ก็พบว่า มีบ้านเรือนของชาวบ้านปลูกไว้บริเวณริมทางหลวง แผ่นดินกระจัดกระจายไม่หนาแน่น แต่เมื่อเข้าสู่แหล่ง ตลาดเทศบาล ธนาคาร ร้านค้า สถานที่ราชการสำคัญ อย่างสถานีตำรวจ เทศบาลตำบลหนองพลับ โครงการ พระราชดำริ ฯลฯ บริเวณนีก้ เ็ ริม่ มีชมุ ชนอาศัยหนาแน่น ขึ้ น และเมื่ อ ขั บ รถเข้ า ไปตามถนนที่ แ ยกออกจาก
สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 41
8/14/13 4:57:58 PM
aw_nongpub.indd 42
ถนนหลวง เป็นถนนเล็กถนนน้อยของชุมชน ก็ยิ่งเห็น ภาพบรรยากาศวิถีชาวบ้านไทย อาคารบ้านเรือนแบบ ชาวบ้าน การทำการเกษตร การทำไร่พืชเศรษฐกิจ ถนนทุกสายยังถูกแต่งแต้มด้วยดอกหางนกยูง คลายร้อน คนตำบลหนองพลับส่วนใหญ่ประกอบอาชีพ เกษตรกรรม (รองลงมาเป็นอาชีพรับจ้าง ค้าขาย และ รับราชการ) ด้วยเหตุนี้ นอกเหนือจากพื้นที่ริมถนน แล้ว เมื่อเข้าสู่ถนนสายเล็กๆ ที่แยกจากถนนหลวง เรา จึ ง พบกั บ พื ช ไร่ พื ช สวนมากมาย ไม่ ว่ า พื ช เศรษฐกิ จ อย่างสับปะรด ยางพารา หรือสวนผลไม้ เช่น มะม่วง โชคอนันต์ (โรงงานโดลรับซื้อ) สวนปาล์ม ไร่ว่านหางจระเข้ ไร่มะเขือเทศ ไร่หัวไช้เท้า สลับกับทิวทัศน์ของ ป่าเขา 42 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:58:01 PM
aw_nongpub.indd 43
ที่นี่ดูสวยงาม สบายหูสบายตา จุ ด ผ่ า นหลายแห่ ง ชวนเอาอยากยื น ดู น านๆ เพราะดูอลังการ ตระการตา อย่างไร่ว่านหางจระเข้ (พันธุ์ใหญ่) แต่น้องเจษก็บอกว่า “พี่ ไปแหล่งเรียนรู้ ‘กลุ่มสารพันงานมือ’ ก่อนเถอะครับ เขารออยู่ เดี๋ยว ค่อยกลับมา” ฉันได้แต่หัวเราะแหะๆ หลังกินข้าวเที่ยงด้วย ความเอร็ดอร่อย จัดการเรียบโถ เราก็พร้อมออกไป ทำความรู้จักกลุ่มสารพันงานมือล่ะ (แต่ขอยืนยันอีก ครั้งว่า อาหารอร่อยมากๆ ต้มไก่บ้านใส่ผักหวาน แกง เห็ ด โคนใส่ ผั ก หวาน ปลานิ ล ทอดกระเที ย ม ซึ่ ง โรย กระเทียมเจียวเยอะมาก มากเท่าๆ กับปลานิลทั้งตัว กลิน่ หอมชวนกิน ปลาก็เนือ้ สดดีมาก และยังมีผกั หวาน น้ ำ มั น หอยอี ก อย่ า ง อาหารแต่ ล ะอย่ า งคิ ด ดู เ ถิ ด ว่ า
สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 43
8/14/13 4:58:03 PM
aw_nongpub.indd 44
เปี่ ย มด้ ว ยคุ ณ ค่ า อาหารสู ง แค่ ไ หน ไม่ ต้ อ งกั ง วลว่ า
จะปะปนด้วยสารเคมีอะไรเลย เพราะเป็นพืชผักที่เก็บ จากป่า แถมเนื้อสัตว์ก็เลี้ยงตามธรรมชาติ ไม่มีการเร่ง ฮอร์โมนใดๆ ให้ต้องกังวลใจ เพราะลักษณะภูมิศาสตร์ ที่นี่เอื้อเฟื้อต่อการดำรงชีวิต แม้ไม่ใช่ที่ราบลุ่มแม่น้ำที่ เหมาะแก่การทำนา แต่เมื่อยุคการคมนาคมสะดวก ดินร่วนปนทรายในที่ราบเชิงเขาก็สามารถปลูกพืชที่ เหมาะกับดินลักษณะนี้ นำไปขายแลกเปลีย่ นเงินตรามา ซื้อข้าวปลาอาหารได้ ชุมชนเทพสถิตย์อยูท่ างทิศตะวันออกของเทศบาล เป็นย่านเดียวกันกับโรงงานโดล ดังนั้น ก่อนเข้าชุมชน เทพสถิตย์ เราก็จะเห็นโรงงานโดลริมถนน ซึ่งที่นี่เอง เป็นแหล่งการจ้างงาน เป็นทีพ่ งึ่ ของทัง้ แรงงานไทยและ แรงงานพม่าซึง่ ประเสริฐบอกกับเราว่า มีเพือ่ นชาวพม่า มากกว่า 3,000 คน 44 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:58:04 PM
aw_nongpub.indd 45
พี่หมู ปิยะศิริ หรั่งจะเรศ รออยู่แล้ว พร้อม เพื่อนกลุ่มคนชอบงานประดิษฐ์ ซึ่งมีทั้งคนวัย 50 ปี
60 ปี หรือวัย 15 อย่างลูกสาวของพี่หมู พี่หมูเล่าให้ฟังว่า โดยธรรมชาตินิสัยส่วนตัวนั้น ชอบงานประดิดประดอย ชอบทำนัน่ ทำนีเ่ ล่น เน้นวัสดุ เหลือใช้ เห็นขยะแล้วไม่อยากทิ้ง อยากนำมาดัดแปลง ทำเป็นข้าวของเครื่องใช้ เครื่องประดับ แรกๆ ทำเล่นๆ แต่พอทำไปนานๆ พอมีเยอะเลยลองเอามาขายหน้าร้าน ขายของชำของตนเอง ปรากฏว่าขายได้ ตอนหลัง เริ่มมีคนอื่นๆ ที่เขาทำวันละชิ้นสองชิ้น อย่าง งานถักโครเชต์ งานตัดเย็บ ตุ๊กตาประดิษฐ์ เอามาฝากขายบ้าง ซึง่ ก็จะไม่หกั เปอร์เซ็นต์ อะไรเลย หากใครฝากขายเท่าไหร่ก็รับ เงิ น ไปจำนวนเต็ ม ๆ โดยไม่ คิ ด ค่ า วาง
หน้าร้าน
8/14/13 4:58:06 PM
aw_nongpub.indd 46
“คนที่เขาเอามาฝากขาย ส่วนใหญ่ก็เป็นคนแก่ หรือแม่บ้านที่มีเวลาว่างอย่างเรานี่แหละ คือทำกันเป็น งานอดิเรก ทำเพราะชอบ สนุก แล้วพอเสร็จก็เอามา ฝากขาย พอคนนั้นขายได้คนนี้ขายได้ ก็เริ่มมีคนเอามา ฝากเรือ่ ยๆ บางทีมคี นมาซือ้ แล้วก็ถามหาสินค้าทีเ่ ขาเคย ซื้อ เราก็รู้แล้วว่าเขาอยากได้แบบไหน ก็บอกคนที่เขา ทำให้ทำมาอีก ตอนหลังๆ ก็เริ่มมีสั่งเข้ามา” จากจุ ด เริ่ ม ต้ น เล็ ก ๆ ง่ า ยๆ นี่ เ อง เมื่ อ มี ก าร ติดต่อซื้อขายมากขึ้น พี่หมูและกลุ่มคนรักงานประดิษฐ์ จึงเริ่มรวมกลุ่มกันกลายๆ ยามที่มีคนต้องการ สินค้าจำนวนมากๆ ทำให้ต้องมาช่วย กันรับออเดอร์สินค้า ซึ่งบางครั้งอาจ เป็นการประดิษฐ์พวงกุญแจนับพันพวง หรือหมอนมงคลลูกเล็กๆ สำหรับเป็น ของชำร่วยหรือตั้งโชว์ ยิ่งขายได้ ยิ่ ง รวมกลุ่ ม กั น ได้ ก็ ยิ่ ง เป็ น ที่ รู้ จั ก มากขึ้ น ๆ จนที่ สุ ด เจ้ า หน้าทีพ่ ฒ ั นาชุมชนของเทศบาล เห็ น ความเข้ ม แข็ ง ของกลุ่ ม 46 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:58:08 PM
aw_nongpub.indd 47
สารพันงานมือ จึงเข้ามาสนับสนุน หลายครัง้ ก็เข้ามาสัง่ สินค้าเพื่อเป็นของที่ระลึกให้กับแขกจากต่ า งจั ง หวั ด หรือบางครั้งเวลามีหน่วยงานอื่นมาดูงานเทศบาล ทาง เจ้าหน้าที่ก็จะพามาแวะชมสินค้าที่บ้านพี่หมู “ถามว่ามันเป็นแหล่งเรียนรู้ได้ยังไง เราค่อยๆ เริ่ม เราไม่ได้คิดว่ามันจะเป็นแหล่งเรียนรู้อะไรหรอก จาก 2-3 คนเมือ่ 3 ปีกอ่ น ตอนนีม้ กี นั ประมาณ 12 คน อันนี้หมายถึงคนที่รวมกลุ่มกันถาวรเป็นประจำนะคะ ไม่นับอย่างขาจร แบบนั้นก็มีเยอะอยู่ค่ะ”
8/14/13 4:58:09 PM
aw_nongpub.indd 48
สิ น ค้ า ของกลุ่ ม สารพั น งานมื อ มี ทั้ ง กระเป๋ า สะพาย กระเป๋ า ใส่ เ งิ น ใบเล็ ก ตุ๊ ก ตาไก่ ผ้ า เสื้ อ ถั ก -
โครเชต์ หมอนมงคล พวงกุญแจ เสื้อยืดสกรีน ซึ่งในความหลากหลายของสินค้านั้น ยังมีคน ออกแบบสำคัญอีกคนหนึง่ ก็คอื เด็กหญิงรังษิณา หรัง่ จะเรศ หรือ ลิลลี่ ลูกสาววัย 15 ปีของพี่หมูนั่นเอง ลิลลี่เป็นเด็กวัยรุ่นที่นับว่าแปลกแตกแถวจาก คนวัยรุ่นราวคราวเดียวกันที่ส่วนใหญ่ชอบเที่ยวสนุก สังสรรค์ในกลุ่มเพื่อน แต่ลิลลี่เป็นเด็กคนเดียวที่อยู่ใน กลุ่มสารพันงานมือ ชอบเย็บปักถักร้อย ชอบประดิด ประดอย ยามว่างมักนำงานฝีมือไปนั่งทำจนคุณครูที่ โรงเรียนเห็นก็ชอบใจ เรียกให้เธอมาเป็นวิทยากรแนะนำ นักเรียนรุ่นน้องให้หัดทำด้วย นอกจากนี้ โรงเรียนยัง เคยส่งเธอไปประกวดแข่งขันงานประดิษฐ์จากขยะ หรือ การนำขยะมารีไซเคิล ซึง่ เธอเคยได้รบั รางวัลเหรียญทอง งานศิลปกรรมที่เมืองทองธานี ลิลลี่บอกว่า เธอไม่ค่อยชอบเที่ยว เพราะตัวเอง ชอบอยู่อย่างสงบ ไม่ชอบเสียงดัง ดังนั้น เธอจึงรู้สึก ชอบมากกว่าที่ได้อยู่ในกลุ่มคนทำงานประดิษฐ์ด้วยกัน โดยไม่เคยรูส้ กึ ว่าเป็นกลุม่ คนแก่ น่าเบือ่ แต่อย่างใดเลย 48 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:58:10 PM
aw_nongpub.indd 49
บางครัง้ ช่วงไหนไม่มคี นเข้ามาเทีย่ วหรือจับจ่าย ซื้อของที่ร้านมากนัก ลิลลี่จะอาสานำผลงานประดิษฐ์ ของทุกคนไปขายงานถนนคนเดินที่อำเภอหัวหิน ซึ่ง แม่และป้าหรือคุณยายเจ้าของผลงานทุกชิ้นจะแบ่ง เปอร์เซ็นต์การขายของให้เธอทุกครั้งที่ไปขาย ลิลลี่จะ ได้เงินกลับมาราวๆ 500 บาทหลังจากหักค่าเดินทาง แล้ว เดื อ นหนึ่ ง ลิ ล ลี่ ไ ป 2 ครั้ ง เธอจึ ง รายได้ ร าวๆ
1,000 บาทต่อเดือน ฉันมองลิลลี่เด็กหญิงวัยรุ่นผู้เรียบร้อยท่ามกลาง ผู้สูงวัยก็อดรู้สึกประทับใจเธอไม่ได้ ลิลลี่เป็นแบบอย่าง ของเยาวชนที่น่ารัก หนักแน่นมั่นคงดีเหลือเกิน จะดีแค่ไหนนะ หากเมืองไทยเราจะมีเยาวชน อย่างลิลลี่ ถ้าหากใครมีโอกาสผ่านมาทางนี้ อย่าลืมแวะ ร้านพี่หมูล่ะ เข้าถนนหน้าโรงงานโดล เลยมานิดเดียว ร้านพี่หมูอยู่ใกล้ๆ ขวามือนั่นเอง หรือถ้าหากมาตอน ต้ น ฝนร้ อ นแรงอย่ า งเดื อ นพฤษภาคมอย่ า งนี้ ก็ โ ปรด สังเกตดอกหางนกยูง 2 สี 2 ต้น หนึง่ คือสีออกส้ม กับ หนึ่งคือสีแดงแป๊ด 2 ต้นอยู่ติดกัน นั่นล่ะค่ะ แหล่ง เรียนรู้สารพันงานมือ สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 49
8/14/13 4:58:10 PM
aw_nongpub.indd 50
8/14/13 4:58:14 PM
aw_nongpub.indd 51
ปรายฟ้า ปรายฟ้า
8/14/13 4:58:17 PM
aw_nongpub.indd 52
8/14/13 4:58:20 PM
aw_nongpub.indd 53
ขณะยื น มองหยาดน้ำฟ้าที่โปรยลงมาเป็ น
สายเหนือยอดเขาแดง มือที่กดชัตเตอร์ไปหลายภาพ แล้ ว จึ ง วางลงเมื่ อ ได้ ภ าพที่ พ อใจ ภาพเบื้ อ งหน้ า นั้ น คล้ายจะนิ่งแต่ไม่นิ่ง เพราะเมฆก้อนนั้นได้กลั่นตัวเป็น น้ำลงมาแล้ว ไอเย็นลอยผ่านมาถึงนี่ ฉันซึมซับได้ถึง คุณลักษณ์ของน้ำ เย็น สงบ ตื่น และหยิบยื่นชีวิต .... ตอนทีถ่ ามอำนวย มลคล้ำ ประธาน ‘วิสาหกิจ ชุมชนน้ำดื่มปรายฟ้า’ ของชุมชนร่มเกล้าว่า ปรายฟ้า มีความหมายว่าอย่างไร เขาตอบว่า ก็หมายถึงสิ่งที่ โปรยปรายจากฟ้า ซึ่งก็คือ น้ำฝน ช่างเป็นชื่อที่มีความหมายดีจริงๆ เมือ่ ครัง้ ทีพ่ หี่ นึง่ บอกว่า ต้องเอาน้ำดืม่ ไปนำเสนอ ที่ ง านประชุ ม วิ ช าการที่ ไ บเทค บางนา กรุ ง เทพฯ
สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 53
8/14/13 4:58:20 PM
aw_nongpub.indd 54
2,000 ขวด ฉันยังแปลกใจว่า อะไรทีท่ ำให้นำ้ ดืม่ ยีห่ อ้ นี้ ต้องเดินทางไกลขนาดนั้น มั น คงมิ ใช่ เ พี ย งแค่ น้ ำ ดื่ ม ธรรมดาๆ ที่ ดื่ ม ดั บ กระหายเท่านั้นสิ มันน่าจะมีอะไรมากกว่านั้น วันนี้ อำนวย จึงได้เล่าถึงที่มาของมัน “สืบเนือ่ งมาแต่ปี 2552 นะครับ ทีเ่ ราได้ทนุ ก้อน หนึง่ จากโครงการชุมชนพอเพียง ซึง่ จริงๆ ก็เป็นโครงการ ต่อเนื่องของรัฐบาลก่อนหน้านั้นที่เป็นโครงการพัฒนา ศักยภาพของหมู่บ้านชุมชน (เอสเอ็มแอล) ทีนี้พอเป็น โครงการชุมชนพอเพียง ทางเทศบาลจึงจัดให้มีการ ประชุมประชาคมกันว่า อยากให้มโี ครงการอะไรสำหรับ ชุมชนของเรา ซึง่ ก็มหี ลายโครงการนะทีช่ ว่ ยกันเสนอมา และเราก็มาโหวตกันในชุมชนว่า ต้องการโครงการอะไร ทุกคนก็ลงความเห็นว่า อยากได้น้ำดื่ม” แต่ก่อนนี้ วิถีชาวบ้านธรรมดาอาจรองน้ำฝนใน หน้ า ฝนไว้ ดื่ ม แต่ เ มื่ อ ปั จ จุ บั น มี ก ารระเบิ ด หิ น เกิ ด โรงงาน เกิดฝุ่นควันมลพิษมากขึ้น หรือในหน้าแล้ง
ทุกบ้านรองน้ำฝนไว้ดื่มไม่เพียงพอ จึงทำให้ต้องซื้อ
น้ ำ ดื่ ม จากที่อื่นซึ่งมีราคาสูง ชุมชนร่มเกล้าจึงพากัน 54 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:58:21 PM
aw_nongpub.indd 55
โหวตเลือกโครงการทำน้ำดื่ม ถ้าหากโครงการนี้เป็น จริง ไม่เพียงแต่ชุมชนจะได้น้ำดื่มในราคาถูก แต่ชุมชน ยังจะเกิดการจ้างงาน ทำให้มีรายได้อีกด้วย เพราะว่าในเนื้อที่ 12.098 ตารางกิโลเมตรของ เขตเทศบาลตำบลหนองพลับนี้ มีชมุ ชนทัง้ หมด 7 ชุมชน ชุ ม ชนร่ ม เกล้ า นั บ เป็ น ชุ ม ชนที่ ป ระชากรมี ร ายได้
น้อยที่สุด หรือพูดง่ายๆ ว่า จนที่สุดนั่นเอง ดังนั้น การมีวิสาหกิจชุมชน มิเพียงแต่จะเป็น
การทำให้ชุมชนได้มีน้ำดื่มในราคาถูกเท่านั้น แต่ในอีก
ลำ้
อำน ว
ย
มล ค
8/14/13 4:58:24 PM
aw_nongpub.indd 56
มิติหนึ่งยังหมายถึง เป็นการสร้างรายได้ให้สมาชิกใน ชุมชนอีกด้วย เมื่อชุมชนร่มเกล้าตกลงกันได้แล้วว่า จะทำโรง น้ำดื่ม จึงได้คัดเลือกคณะกรรมการดำเนินงานขึ้นมา และได้อำนวย มลคล้ำ มาเป็นประธาน ชุ ม ชนร่ ม เกล้ า ได้ รั บ งบประมาณก้ อ นแรกมา ประมาณ 350,000 บาท แต่คณะกรรมการดำเนินงาน ทั้งหมด ไม่มีใครที่รู้เรื่องกระบวนการผลิตน้ำดื่มเลย ทุกคนเริ่มจากศูนย์ ไปดูแหล่งที่เขาทำน้ำดื่มว่า เขาทำ กั น อย่ า งไร จากนั้ น จึ ง ได้ เ สาะหาที่ ดิ น สำหรั บ ทำ
โรงเรือน โดยได้ที่ทำการในปัจจุบัน ซึ่งเป็นที่สาธารณะ ร่วมกันทำโรงเรือน ซื้อวัสดุอุปกรณ์การผลิต ซึ่งเงินที่มี นั้นไม่เพียงพอ ทางคณะกรรมการจึงได้ระดมหุ้นเพิ่ม อีก โดยเปิดให้สมาชิกมาถือหุ้นร่วมกัน หุ้นละ 100 บาท ซึ่งระดมได้ถึง 599 หุ้น ได้เงินมา 59,900 บาท ในที่สุดก็สามารถสร้างโรงน้ำดื่มได้สำเร็จ รวมถึงการ ผลิตเพื่อจัดจำหน่าย “แรกเริ่มนั้น เวลาเราเอาน้ำดื่มของเราไปขอ วางจำหน่ายทางร้านค้า เขาจะถามหา อย. เมื่อไม่เห็น 56 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:58:27 PM
aw_nongpub.indd 57
เขาก็รู้สึกไม่มั่นใจ ไม่ไว้ใจ เราเลยอยากให้มีตรารับรอง มาตรฐานน้ำดื่มของเรา แต่พวกเราก็ไม่มีใครรู้เลยว่า การขอ อย. ต้องทำอย่างไร ทีแรกก็ทำเรื่องขอไปที่ จังหวัด พอยื่นหนังสือไป ถึงได้รู้ว่า เราต้องมาจัดตั้ง เป็นบริษัทหรือวิสาหกิจชุมชนก่อน เลยต้องกลับมา
เริ่มต้นใหม่ที่บ้านเราอีก” อำนวยเล่าไปหัวเราะไปเมื่อนึกถึงจุดเริ่มต้นของ การทำน้ำดื่มในวันนั้น ด้วยความตั้งใจจริง ไม่ย่อท้อ ในที่สุด เมื่อมีการ ส่งทีมตรวจสอบคุณภาพน้ำดื่มมาที่โรงน้ำดื่มปรายฟ้า และได้รบั การรับรองมาตรฐานอุตสาหกรรมอาหารและ ยา (อย.) น้ำดืม่ ปรายฟ้าจึงดูนา่ เชือ่ ถือ ร้านค้าต่างๆ เริ่ม เปิดใจรับซื้อ
8/14/13 4:58:31 PM
aw_nongpub.indd 58
ปลายปี 2553 น้ำดื่มปรายฟ้าเริ่มขายได้และติด ตลาด กระทั่งกำลังผลิตไม่พอจนต้องหาเครื่องกรองน้ำ เพิ่ม ทางเทศบาลตำบลหนองพลับ ก็ได้ร่วมสนับสนุน งบประมาณมา 35,000 บาท และทางคณะกรรมการก็ ออกแบบบรรจุ ภั ณ ฑ์ ใ ห้ ส อดคล้ อ งกั บ ความต้ อ งการ ของตลาดได้หลากหลายขึน้ น้ำดืม่ ปรายฟ้าจึงเติบโตขึน้ อย่างรวดเร็ว ผลกำไรที่ได้จึงคืนกลับคืนสู่สมาชิกใน
รูปของเงินปันผลทุกปี ในอัตราร้อยละ 5 รวมถึง หาก มีงานศพของเครือข่ายสมาชิกที่ไหน ก็จะมอบน้ำดื่ม 10 ถังฟรี 58 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:58:33 PM
aw_nongpub.indd 59
ตอนนี้น้ำดื่มปรายฟ้าไม่เพียงแต่มีบรรจุภัณฑ์ที่ หลากหลายขึ้นเท่านั้น แต่ทางคณะทำงานกำลังริเริ่ม ทดลองการทำน้ำสมุนไพรและอาหารว่างสำหรับบริการ จัดอาหารว่างในงานต่างๆ ซึ่งก็คาดหวังกันว่า น่าจะไป ได้ดี จากจุ ด เริ่ ม ต้ น ที่ ค าดหวั ง จะผลิ ต เพื่ อ บริ ก าร ประชาชน โครงการทำน้ำดืม่ ปรายฟ้ากลายเป็นวิสาหกิจ ชุมชนที่ดำเนินงานได้ดีเกินคาด ร้านค้าและชุมชนต่าง พอใจในคุณภาพน้ำดื่มปรายฟ้า เหตุนี้แล้ว คุณคงไม่แปลกใจใช่ไหมว่า ทำไม
น้ำดื่มชื่อไพเราะ ‘ปรายฟ้า’ ถึงได้เดินทางไปถึงไบเทค บางนา เพราะมันมิใช่น้ำดื่มในฐานะของสินค้า แต่มัน เป็นน้ำดื่มที่หากใครรู้ที่มาที่ไปแล้ว ก็จะพบว่า มันมี ชีวิตอยู่ในนั้น วันที่สัมภาษณ์นายกเทศมนตรี เกรียงไกร ทวีกาญจน์ ได้เอ่ยถึงน้ำดื่มยี่ห้อนี้ด้วยความภาคภูมิใจ
อี ก ทั้ ง ได้ เ อ่ ย ถึ ง ความแข็ ง แกร่ ง ของชุ ม ชนร่ ม เกล้ า ที่
ร่วมไม้รว่ มมือเป็นหนึง่ เดียวกัน ซึง่ มิเพียงแต่การเกิดขึน้ ของน้ำดื่มเท่านั้น แต่ยังรวมถึงการรีไซเคิลขยะ การ สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 59
8/14/13 4:58:33 PM
aw_nongpub.indd 60
ทำให้ชุมชนปลอดขยะ นั่นหมายความว่า ขยะทุกอย่าง สามารถทำให้ไม่ใช่ขยะ หรือทำให้มันกลับไปเป็นสิ่งที่มี คุณค่าอีกครัง้ อย่างทีน่ อ้ งเจษบอกกับฉันว่า เราจะ รีเมค (Remake) ขยะไปเรื่อยๆ จนทำให้มันกลายเป็นศูนย์ ไม่ใช่สิ่งที่เรียกว่าขยะ นายกฯ ได้พูดประโยคหนึ่งที่สะกิดใจมากว่า “คุณรู้ไหมว่า ชุมชนที่ยากจนที่สุดนั้นมักจะเข้มแข็ง ที่สุด” มันเป็นเช่นนั้นจริงๆ
60 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:58:33 PM
aw_nongpub.indd 61
น้ำดื่มปรายฟ้ามีผลิตภัณฑ์ที่หลากหลาย ทั้ง แบบแก้ว ขวดขุ่น ขวดใส ถังขนาด 20 ลิตร จำหน่าย ให้กับชุมชนในราคาย่อมเยา โดยน้ำดื่มในบรรจุขวด แบบใส โหลละ 45 บาท (เฉลี่ยขวดละ 3.75 บาท) ขวดขุ่น โหลละ 30 บาท (เฉลี่ยขวดละ 2.50 บาท) บรรจุแก้วลังหนึ่งมี 48 แก้ว ราคาลัง ละ 70 บาท (เฉลี่ยแก้วละ 1.50 บาท) บรรจุถัง 20 ลิตร ราคา 6 บาท (กรณี ที่มาซื้อที่ทำการน้ำดื่มปรายฟ้า หากซื้ อ ที่ ร้ า นค้ า ราคา 12-13 บาท)
8/14/13 4:58:36 PM
aw_nongpub.indd 62
เรียนรู้ ที่จะเพียงพอ
8/14/13 4:58:40 PM
aw_nongpub.indd 63
8/14/13 4:58:43 PM
aw_nongpub.indd 64
8/14/13 4:58:47 PM
aw_nongpub.indd 65
หลั ง ฝนกระหน่ ำ แรงในค่ ำ คื น ที่ ผ่ า นพ้ น ไป
ยามเช้าก็มอบอากาศที่แสนสดชื่นมาให้กับเรา กลิ่นดอกแก้วบ้านน้องแหม่ม เจ้าของบ้านพัก โฮมสเตย์ (ที่อดแซวเจ้าของบ้านไม่ได้ว่า เป็นโฮมสเตย์ ที่หรูที่สุดที่เคยพักมา ทั้งเจ้าของบ้านก็อัธยาศัยไมตรี งดงามอย่างยิง่ ทำกับข้าวอร่อยสุดในสามโลก) ยังโปรย กลิ่นหอมสำหรับยามเช้า วันนี้พี่หนึ่งกับน้องอ๊อดแปะมือกับน้องเจษ เพื่อ มารับฉันตะลอนทัวร์แหล่งเรียนรูข้ องตำบลหนองพลับต่อ พี่หนึ่งกับน้องอ๊อดเดินทางกลับจากศูนย์ประชุมไบเทค บางนา มาแต่เมื่อวานตอนค่ำแล้ว นึกย้อนไป เมื่อคืน เป็นวันวิสาขบูชา แม้พี่หนึ่งจะเพิ่งมาถึง แต่ก็เอ่ยปาก ชวนไปเวียนเทียนที่วัดหนองพลับทางโทรศัพท์ก่อน แล้ว
สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 65
8/14/13 4:58:47 PM
aw_nongpub.indd 66
เมื่ อ คื น พระจั น ทร์ เ ต็ ม ดวง แม้ ฟ้ า หลั ง ฝนจะ ทำให้พระจันทร์ไม่ใสกระจ่างมาก แต่ก็โชคดีที่ฝนหยุด แล้ว และมวลเมฆยังเปิดทางให้เห็นดวงจันทร์เป็นดวง ขาวๆ บนท้องฟ้า พุทธศาสนิกชนของตำบลหนองพลับ ราว 200-300 คน ส่วนใหญ่นุ่งชุดขาวพากันมาเวียนเทียน ฉันติดตามพีห่ นึง่ และน้องอ๊อดด้วยหัวใจทีเ่ ป็นสุข สงบ เพราะนานแล้วที่ไม่ได้เข้าวัดไหว้พระ เวียนเทียน รอบโบสถ์อย่างนี้ ตำบลหนองพลับ ดูก้ำกึ่งในความรู้สึกของฉัน เพราะมุมหนึง่ แม้จะมีโรงงานใหญ่อย่าง ‘โดล’ มีสถานที่ ราชการสำคัญหลายแห่งตั้งอยู่ และบริเวณที่ดูเป็นเขต เมืองของตำบลหนองพลับนั้น อาจจะดูเจริญกว่าอีก หลายอำเภอในประเทศนี้ แต่คนในชุมชนก็ยังดูเป็น ชุมชน เป็นชาวบ้าน เป็นวิถีชนิดที่เดินเหินไปไหนก็ ทั ก ทายกั น รู้ จั ก กั น จำกั น ได้ เ กื อ บหมด หรื อ อย่ า ง กิจวัตรของพุทธศาสนิกชนที่ดี คนตำบลหนองพลับก็ ยังถือปฏิบตั เิ คร่งครัด ขณะทีส่ ว่ นใหญ่ทเี่ ห็น ชุมชนไหน เริ่มกลายเป็นเมือง วิถีชาวบ้านเช่นนี้มักค่อยคลายจาง ไปโดยไม่รู้ตัว 66 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:58:48 PM
aw_nongpub.indd 67
ในความรู้ สึ ก ก้ ำ กึ่ ง ต่ อ ตำบลหนองพลั บ นี้ เ อง
พอพี่หนึ่งและน้องอ๊อดพาฉันมารู้จักแหล่งเรียนรู้ ใช้ ชีวิตพอเพียง ภาพก้ำกึ่งนี้จึงเริ่มชัดขึ้น เมื่อเห็นการ จัดการของหน่วยงานท้องถิ่นประสานกับการจัดการ ภาคชุมชนโดยสภาองค์กรชุมชน เพื่อขยายองค์ความรู้ การเกษตรอินทรีย์ที่มีประโยชน์ต่อเกษตรกรให้ขยาย ฐานออกไปให้กว้างยิ่งขึ้น โครงการ ‘แหล่งเรียนรู้ใช้ชีวิตพอเพียง’ นี้
ตัง้ ขึน้ ด้วยแรงใจอันเนือ่ งมาจากการน้อมนำพระราชดำริ ของในหลวงทีท่ รงต้องการให้ราษฎรของพระองค์ใช้ชวี ติ อย่างมีความสุขบนวิถเี ศรษฐกิจพอเพียง ซึง่ ทางเทศบาล ตำบลหนองพลับก็ตระหนักดีว่า เป็นหน้าที่สำคัญของ
8/14/13 4:58:51 PM
aw_nongpub.indd 68
องค์การปกครองท้องถิ่นที่จะต้องสนับสนุนและขยาย ผลไปสู่ภาคประชาชนให้ได้ แหล่งเรียนรูใ้ ช้ชวี ติ พอเพียง ถูกริเริม่ ตัง้ โครงการ ในปี 2550 โดยได้รบั การอนุเคราะห์ให้ใช้ทดี่ นิ ประมาณ 30 ไร่ ของศูนย์พัฒนาที่ดินโครงการพระราชประสงค์ โดยมีจุดประสงค์ให้เกษตรกรได้รู้จักทำการเกษตรที่ไม่ หวังผลกำไรสูงสุดเป็นทีต่ งั้ จนต้องทำร้ายสุขภาพตนเอง ทำร้ายดิน ทำร้ายน้ำ ด้วยการใช้สารเคมีอย่างสูง อีก ทั้งยังเป็นผลเสียต่อระบบครอบครัว ระบบสังคมอีก ด้วย ขุนพล งามคง หรือ บอย นักวิชาการ
เกษตรประจำอยู่ที่ศูนย์เรียนรู้แห่งนี้ นำเรา ชมแหล่งเรียนรู้อันหลากหลายของที่นี่ โดย บอกว่ า ที่ นี่ เ ป็ น แหล่ ง เรี ย นรู้ ส ำคั ญ ของ หนองพลับ โดยจะรวบรวมองค์ความรู้ด้าน การเกษตรพอเพียงมาไว้ที่นี่ให้มากที่สุด และให้ชาวบ้านเข้ามาเรียนรู้ หากใคร สนใจจะทำการเกษตรแบบไหน
ก็ ส ามารถมาขอพั น ธุ์ ไ ม้ ห รื อ
8/14/13 4:58:52 PM
aw_nongpub.indd 69
พันธุ์สัตว์ได้ หากสิ่งที่ต้องการมีราคาสูงก็จะจำหน่าย ให้ยืม เช่น พันธุ์สุกร พันธุ์ไก่ แต่ถ้าหากสิ่งที่ต้องการมี ราคาไม่สูงมาก เช่น กล้าพันธุ์ไม้ก็จะมอบให้ได้เลย เช่น มะม่วง ในเนื้อที่กว้างใหญ่ จุดเด่นๆ ที่น่าสนใจสำหรับ แหล่งเรียนรู้แห่งนี้คือ การทำนาข้าวพันธุ์สังข์หยด ซึ่ง เป็นพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพ ต้านทานต่อโรคและแมลง ศัตรูพืชบนเนื้อที่ 3 ไร่ แม้ว่าความเป็นจริง พื้นที่ใน ตำบลหนองพลับจะไม่มีใครทำนาเลยก็ตาม แต่ทาง โครงการก็ต้องการให้ประชาชนได้เห็นว่า การทำนา ข้ า วเพี ย ง 3 ไร่ สามารถทำให้ เราพออยู่ พ อกิ น ได้
ไม่จำเป็นต้องใช้พื้นที่มากมาย ซึ่งมีเด็กๆ และเยาวชน ได้เข้ามาศึกษาทุกปี ฐานการเรียนรู้ ป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง เป็นอีกฐานหนึ่งที่แค่ได้ยินชื่อก็สะดุดว่า มันคืออะไร “ป่า 3 อย่างก็คอื การปลูกต้นไม้ 3 อย่าง อย่าง ที่หนึ่ง ไม้กินได้ อย่างผลไม้ มะม่วง ขนุน กระท้อน อย่ า งที่ ส อง ปลู ก ไม้ เ ศรษฐกิ จ อย่ า งประดู่ ยางนา
สักทอง และอย่างที่สาม คือ ไม้ใช้สอย พวกกระถิน สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 69
8/14/13 4:58:53 PM
aw_nongpub.indd 70
ต้นไผ่ ซึ่งป่า 3 อย่างนี้จะให้ประโยชน์ถึง 4 อย่างแก่ เกษตรกร คือ เกษตรกรจะได้กิน ได้ใช้สอย ได้นำขาย (อย่างพวกสักทอง ประดู่) แต่มากไปกว่านั้น ประโยชน์ ข้อที่สี่ คือ เกษตรกรจะได้อนุรักษ์หน้าดินและน้ำ” แหล่ ง เรี ย นรู้ ใช้ ชี วิ ต พอเพี ย งมี ใ ห้ เรี ย นรู้ กั น ถึ ง
8 ฐาน ชนิดที่เรียนกันทั้งวันก็ยังไม่หมดเลยล่ะค่ะ ซึ่ง น้องบอยก็ได้เดินนำชมอยู่หลายฐาน ไม่ว่า ‘ฐานป่า
3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง’ ซึ่งมีต้นไม้เศรษฐกิจปลูก คละกันไปกับไม้สวนอย่าง มะม่วงโชคอนันต์ กระท้อน ซึง่ ออกผลโตงามอย่างไม่นา่ เชือ่ ว่า จะไม่มกี ารใช้ปยุ๋ เคมี เลย 70 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:58:57 PM
aw_nongpub.indd 71
ฐานเลีย้ งสัตว์ มีทงั้ หมูปา่ พันธุเ์ หมยซาน หมูหลุม พันธุผ์ สมต้นกำเนิดจากยุโรป การเลีย้ งไก่ เลีย้ งเป็ด หรือ ฐานหญ้าแฝก พืชอนุรักษ์ดินและน้ำ ซึ่งเห็นได้ทั่วไป ตลอดสองข้างทาง ฐานพืชผักสวนผสมและพืชสมุนไพร ที่กำลังออกดอกออกผลงอกงามดีในต้นฤดูฝนแบบนี้ แต่ที่ประทับใจที่สุด เห็นจะเป็นฐานพืชผักสวน ผสม ทีน่ อ้ งบอยนำความรูใ้ นเรือ่ งการดักจับแมลงวันทอง มาใช้ในสวนฝรั่ง โดยนำขวดพลาสติก (ขวดน้ำ) ที่ไม่ใช้ แล้วมาผ่าครึ่งแล้วคว่ำฝาปิด ข้างในนั้นใส่ใบกะเพรา
8/14/13 4:58:59 PM
aw_nongpub.indd 72
ฉุนๆ ทิ้งไว้ ซึ่งกลิ่นกะเพรานี้เองที่จะล่อแมลงวันทอง ให้เข้าไปในขวด ใบกะเพราหรือดอกกะเพราจะส่งกลิ่นล่อแมลง ได้ เ ป็ น สั ป ดาห์ ถึ ง จะคลายจาง ซึ่ ง บอยบอกว่ า สั ก สัปดาห์หนึ่งจึงค่อยเปลี่ยนกะเพราชุดใหม่เข้าไป “แต่ ก่ อ นผมเล่ า ให้ ค นเฒ่ า คนแก่ แ ถวนี้ ฟั ง อย่างไรเขาก็ไม่เชื่อว่าจะเป็นไปได้เหรอ ต้องมาเห็นกับ ตาเองครับ ง่ายๆ แค่นี้เอง” บอยเล่ า พลางหั ว เราะ ฉั น มองแมลงวั น ทอง จำนวนมากที่บินอยู่ในนั้น บ้างก็ตาย อดรู้สึกไม่ได้ว่า
8/14/13 4:59:03 PM
aw_nongpub.indd 73
ช่างเป็นความรูท้ เี่ หลือเชือ่ นึกไม่ถงึ มันง่ายมากขนาดนี้ เชียว ถามบอยว่าได้ความรู้นี้มาจากไหน เขาตอบว่า “เรียนมาครับ” ใช่ ความรูห้ ลายอย่าง ใช่วา่ ต้องมาจากภูมปิ ญ ั ญา ท้ อ งถิ่ น เสมอไป หลายครั้ ง ที่ ค วามรู้ จ ากแหล่ ง อื่ น ก็ สามารถทำให้เรานำมาปรับปรุงปรับใช้ให้ชีวิตของเราดี ขึ้นได้เช่นกัน เดินชมฐานต่างๆ จนเหงือ่ แตกซิก บอยก็ปลิดผล มะพร้าวริมทางเดินมาให้กิน แวะพักศาลาริมสระน้ำ เขาก็เฉาะน้ำมะพร้าวมาให้ดื่มชื่นใจ ชื่นใจจนดื่มรวด เดียวหมดเกลี้ยง นานแล้วที่ไม่ได้กินอะไรอร่อยๆ มาก ขนาดนี้ ส่วนหนึ่งก็คงเป็นเพราะเราได้ใช้แรงกายจน เหนื่อยล้า เหนื่อยจนหิวกระหาย เมื่อหิวกระหาย ก็ไม่ ต้องพึ่งผงชูรสหรือโคคาโคล่า เพราะแค่ขอน้ำดื่มจาก ขันสักใบหรือมะพร้าวสักลูก สารอะดรีนาลีนก็หลั่งได้ แล้ว เป็นสุขมากมายทีเดียว นี่เป็นอีกแหล่งเรียนรู้หนึ่งที่น่าสนใจมาก สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 73
8/14/13 4:59:03 PM
aw_nongpub.indd 74
แหล่งเรียนรู้ใช้ชีวิตพอเพียง มีทั้งหมด 8 ฐานที่น่าสนใจ 1. ฐานเรียนรู้ การทำนา 2. ฐานเรียนรู้ ป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง 3. ฐานเรียนรู้ น้ำคือชีวิต 4. ฐานเรียนรู้ หญ้าแฝก พืชอนุรักษ์ดินและน้ำ 5. ฐานเรียนรู้ พืชผักสวนผสม และพืชสมุนไพร 6. ฐานเรียนรู้ ปุ๋ยหมัก 7. ฐานเรียนรู้ ก๊าซชีวภาพ 8. ฐานการเลี้ยงสัตว์
8/14/13 4:59:06 PM
aw_nongpub.indd 75
8/14/13 4:59:08 PM
aw_nongpub.indd 76
สายตา นักเดินทาง และเส้นทางเพื่อ สุขภาพดี
8/14/13 4:59:12 PM
aw_nongpub.indd 77
8/14/13 4:59:15 PM
aw_nongpub.indd 78
8/14/13 4:59:19 PM
aw_nongpub.indd 79
ในวันแรก ตอนทีน่ อ้ งเจษขับรถพาไปยังเนินเขา
ซึ่งเป็นพื้นที่การทำไร่ของคนที่นี่ ยอดเขาแดงโดดเด่น ในความหม่นเทาของฟ้าครึ้มฝน ตอนนั้น ฉันรู้สึกว่า
ทีน่ เี่ หมาะมากๆ กับการปัน่ จักรยาน ไม่วา่ จะบนท้องถนน ที่ปูลาดยางในสภาพดี หรือทางลูกรังตีนเขา เลียบเลาะ ไร่สับปะรด สวนยาง สวนมะม่วง และก็เป็นเช่นนั้น คนที่เห็นเหมือนกันและคิด เหมือนกันก็มีจริงๆ ทัน อุ่นเรือน หนึ่งในสมาชิกสภาเทศบาล ซึ่งได้ หันความสนใจจากการขี่รถแข่งมาปั่นจักรยาน เล่าถึง
ที่มาของกลุ่มคนรักจักรยาน หรือแหล่งเรียนรู้ ‘น่อง เรียวหัวใจเหล็ก’ ว่า กลุ่มคนรักจักรยานเกิดขึ้นมา ประมาณ 2 ปีแล้ว ปัจจุบันมีสมาชิกประมาณ 30 คน มีทั้งเด็กผู้หญิง ผู้ชาย อายุตั้งแต่ 4 ขวบจนถึง 70 ปี
สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 79
8/14/13 4:59:19 PM
aw_nongpub.indd 80
กลุ่มคนรักจักรยานกลุ่มนี้ จะชวนกันขี่จักรยาน ทุกวันในเวลา 5 โมงเย็น โดยมีจุดนัดพบคือ สี่แยก หนองพลับ ซึง่ การรวมตัวกันแต่ละครัง้ ไม่ได้มขี อ้ บังคับ หรือจำกัดว่าต้องกีค่ น ขึน้ อยูก่ บั ความสะดวกและความ คล่องตัวของแต่ละคน บางวันอาจจะขี่กันหลายคน บางวั น อาจมี เ พี ย ง 4-5 คน หรื อ หากวั น ใดฝนตกก็
เป็นอันรู้กันว่า ไม่มีใครมา ส่วนระยะทางในการขี่นั้น ก็ไม่ได้จำกัดแน่นอน เช่นกัน แต่โดยประมาณจะอยู่ที่ 20 กิ โ ลเมตรต่ อ วั น หรื อ หากวั น ใด คึ ก คั ก ก็ อ าจจะเป็ น 30-50 กิโลเมตร เมื่ อ ฉั น ถามว่ า อะไรที่ ทำให้เขาสนใจการขี่จักรยาน ทัน อุ่นเรือน ก็บอกว่า โดยส่วนตัวเขา เป็ น คนชอบความเร็ ว แต่ ก่ อ น เขาชอบการขี่ ม อเตอร์ ไซค์วิบาก ขี่อยู่หลายปี ทัน อุ่นเรือน
8/14/13 4:59:21 PM
aw_nongpub.indd 81
จนกระทั่งเกิดอุบัติเหตุอาการสาหัส เลยเริ่มรู้สึกว่า การขี่รถแข่งหรือมอเตอร์ไซค์วิบากของเขานัน้ มีแต่จะ ทำให้รา่ งกายกรอบลง สุขภาพแย่ลง เปลืองพลังงานอีก ต่างหาก การประสบอุบัติเหตุคราวนั้นเอง ที่ทำให้เขา หันมาสนใจการขี่จักรยาน “ตอนนั้น ผมเป็นผู้จัดการดูแลสวนมะม่วงราว 4,000 ไร่ ก็คดิ ว่า ถ้าเราเป็นอะไรไปใครจะมารับผิดชอบ งานตรงนี้ แล้วยังมีเรื่องให้คิดสะกิดใจ ตอนนั้น เรา
จะเห็ น คนๆ หนึ่ ง ขี่ จั ก รยานอยู่ เ สมอ ขณะที่ เราขี่ มอเตอร์ไซค์ เวลาหยุดพักข้างสนามก็จะมองเห็นกัน
ทุกวัน พอเราประสบอุบตั เิ หตุ เราก็เลยคิดถึงจักรยาน” และยิ่งมาทำความรู้จักจักรยานหลายๆ รุ่นที่ให้ ความเร็ว คล่องตัวสูง ทัน อุน่ เรือน ก็พบว่า เขาสามารถ สนุกกับการใช้ความเร็วได้ไม่แพ้มอเตอร์ไซค์ แต่ทตี่ า่ งไป จากมอเตอร์ไซค์คือ เขาได้สุขภาพที่ดีขึ้น เพราะเขา ต้องออกแรงให้เร็วด้วยตนเเอง ไม่ใช่น้ำมัน ความรักชอบในการขี่จักรยานทำให้เขาได้พบ เพื่ อ นที่ รั ก ชอบในสิ่ ง เดี ย วกั น ดั ง นั้ น จากที่ เ คยปั่ น
คนเดี ย ว เขาก็ เริ่ ม มี ค นขี่ จั ก รยานตี ขึ้ น มาเคี ย งคู่ ได้ สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 81
8/14/13 4:59:22 PM
aw_nongpub.indd 82
ทักทายกัน รูจ้ กั กัน นานวันเข้าจึงเริม่ กลายเป็นกลุม่ ใหญ่ เริ่มชักชวนกันปั่นข้ามจังหวัด หรือบางครั้งชวนกันไป ทำกิจกรรมบำเพ็ญประโยชน์ให้สังคม เช่น กิจกรรม
วั น แม่ วั น พ่ อ วั น เด็ ก หรื อ ทอดกฐิ น ทำบุ ญ ที่ วั ด นอกจากนี้ ยังเป็นส่วนหนึง่ ของชุมชนในการเป็นตัวแทน ตำบลไปแข่ ง จั ก รยานประเภทที ม ซึ่ ง ก็ ไ ด้ ร างวั ล มา ครอบครองหลายรางวัลด้วยกัน กิจกรรมที่เสริมเพิ่มเข้ามานี้เอง ที่ทำให้กลุ่ม จักรยานน่องเรียวหัวใจเหล็กไม่เพียงแต่จะเป็นกลุ่มคน 82 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:59:26 PM
aw_nongpub.indd 83
รั ก การออกกำลั ง กาย แต่ ม ากกว่ า นั้ น ยั ง กลายเป็ น สังคมเล็กๆ ของคนกลุม่ หนึง่ ทีม่ ที งั้ มิตรภาพและกำลังใจ ทวีศักดิ์ อรุณศิริวัฒนา วัย 60 ปี เล่าให้ฟังว่า ก่อนนี้เขาเคยป่วย เป็นโรคความดันและโรคปอด เมื่อ มาปั่นจักรยานแล้ว ปรากฏว่าโรคความดัน โรคปอด หายไปเลย ทุ ก วั น นี้ ความดั น ของเขาปกติ แ ละไม่ มี อาการโรคปอดอีก “แรกๆ เราก็เหนื่อย ต้องค่อยๆ ปั่นไปจากน้อย ไปหามาก แต่ตอนนีเ้ วลาปัน่ ผมนำหน้าครับ” พีท่ วีศกั ดิ์ สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 83
8/14/13 4:59:29 PM
aw_nongpub.indd 84
พูดพลางหัวเราะ หลายคนส่งเสียงสนับสนุน เห็นด้วยว่า พี่ทวีศักดิ์ปั่นเร็วมาก แรงดีไม่มีตก “เวลาปั่นเราจะเห็นถึงความพยายามของคน เห็นว่าแต่ละคนมีความพยายามแค่ไหน เพราะสุขภาพดี หาซื้อไม่ได้ คุณต้องสร้างเอง” พี่ ท วี ศั ก ดิ์ ก ล่ า วคำคม จนทำเอาคนอยู่ เ มื อ ง อย่างฉันเลือดซิบเล็กน้อย (จากอาการถูกของมีคมบาด) อำนวย มลคล้ำ ประธานโครงการน้ำดืม่ ปรายฟ้า ก็เป็นหนึ่งในสมาชิกคนปั่นจักรยาน ซึ่งเขาได้เล่าถึง ความหลากหลายของกลุ่มน่องเรียวหัวใจเหล็กว่า มีกัน ทัง้ ชาย หญิง เด็ก และหลากหลายอาชีพ ทัง้ รับราชการ ส่วนท้องถิ่น ค้าขาย ช่าง หรือนักเรียน เมื่อสมาชิกมีความหลากหลายเช่นนี้ หลายครั้ง ที่จัดกิจกรรมใหญ่ๆ ร่วมกัน เช่น การไปทอดกฐิน การ ไปทำกิจกรรมบำเพ็ญประโยชน์ในวันแม่ หรือวันเด็ก จะต้ อ งมี ก ารจั ด ระบบให้ ดี ซึ่ ง จะมี ทั้ ง สมาชิ ก กลุ่ ม
แม่บ้านของคนรักจักรยานที่ขันอาสาขับรถขนเสบียง หรืออุปกรณ์จำเป็นต่างๆ ไปรอปลายทางข้างหน้า หรือ คอยให้กำลังใจระหว่างทาง โดยมีกลุ่มอาสาหน่วยกู้ชีพ 84 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:59:30 PM
aw_nongpub.indd 85
กู้ภัยงิ้วแดงที่อาจต้องนำขบวนคนปั่นจักรยาน หรือมี รถปฐมพยาบาลกรณีเดินทางไกล “การเดินทางไกลข้ามจังหวัด เราไม่ได้บังคับว่า ทุกคนต้องปั่นให้ถึง ถ้าใครรู้ตัวว่าไม่ไหว ให้ยกรถขึ้น รถกระบะเลย หรือกลุ่มผู้หญิงหรือเด็ก ถ้ามาปั่นด้วย เราจะมีการชะลอ รอกันด้วย” พี่อำนวยพูดพลางยิ้มอย่างใจดี “ในส่วนของอุปกรณ์การป้องกันอุบัติเหตุนั้นก็ ถือว่าสำคัญ สมาชิกของเราไม่จำเป็นต้องมี
8/14/13 4:59:37 PM
aw_nongpub.indd 86
รถราคาแพงอะไร แต่ว่าควรจะมีอุปกรณ์อย่างหมวก กันน็อค เสื้อแขนยาว ครั้งหนึ่งผมเคยล้ม หมวกกัน น็อคแตกเป็นสองเสี่ยง คิดดูว่า ถ้าไม่มีหมวกอะไรจะ เกิดขึ้น” เรื่องอุปกรณ์ป้องกันอุบัติเหตุนั้น เป็นสิ่งที่กลุ่ม น่องเรียวหัวใจเหล็กให้ความสำคัญมาก เพราะว่าส่วน หนึ่ ง ของกลุ่ ม เป็ น ผู้ ที่ รั ก ความเร็ ว นอกจากอุ ป กรณ์
การแต่งกายควรถูกต้องแล้ว ทางกลุม่ ยังให้ความสำคัญ ในอุปกรณ์รถ เช่น ไฟสัญญาณท้ายรถที่ต้องมี เป็นต้น
8/14/13 4:59:41 PM
aw_nongpub.indd 87
ด้วยเพราะกลุม่ ขยายตัวมากขึน้ การจัดกิจกรรม เพื่ อ สร้ า งความสั ม พั น ธ์ แ ก่ ส มาชิ ก จึ ง มี อ ยู่ เ สมอ ทั น
อุ่นเรือน บอกว่า การขี่จักรยานไม่ได้มีความหมายแค่ การทำให้สขุ ภาพดี ร่างกายแข็งแรง โรคภัยไข้เจ็บหายได้ เท่านั้น แต่การขี่จักรยานยังทำให้ได้เพื่อน โดยเฉพาะ เพื่อนต่างอาชีพ อันจะเป็นการช่วยให้ทุกคนได้เรียนรู้ โลกที่กว้างขึ้น การขี่จักรยานไปบนเส้นทางใหม่ๆ ทำให้เกิด ความสนุกอยู่แล้ว แต่การได้เพื่อนใหม่เป็นอะไรที่สนุก และมีชีวิตชีวากว่า
8/14/13 4:59:44 PM
aw_nongpub.indd 88
ใช่ล่ะ กีฬาทำให้เรามีเพื่อน และไม่จำเป็นว่า ต้องเป็นกีฬายอดฮิตอย่างจักรยานเท่านั้น กลุ่ม ‘นักสู้ลูกเหล็ก’ หรือกลุ่มคนเล่นเปตอง แห่งชุมชนรวมใจสามัคคีก็เป็นกลุ่มหนึ่งที่เชื่อว่า กีฬา ช่วยทำให้สุขภาพดี ช่วยสร้างกลุ่มเพื่อน และช่วยสร้าง สังคมให้น่าอยู่ดีงามได้ สังคมหมู่บ้านชุมชนรวมใจสามัคคีอยู่ไกลจาก ถนนเส้นหลักอย่างทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 3301 พอสมควร บริเวณรอบๆ เป็นพืชสวนพืชไร่ คนที่มา เล่นเปตองส่วนใหญ่เป็นชาวสวนชาวไร่ ผู้ใช้แรงงาน หรือบางคนก็เป็นเจ้าหน้าที่ในโครงการพระราชดำริ ไมตรี ตวงวิลัย เล่าถึงความเป็นมาของกลุ่มว่า กลุ่มคนเล่นเปตองในชุมชนรวมใจสามัคคีเริ่มรวมตัว กันประมาณปี 2553 ซึ่งก่อนหน้านั้นก็เล่นกีฬาชนิดนี้ ไม่เป็น แต่เคยเห็นคนอื่นเล่นกันตามงานวัด ดูน่าสนุก ดูอบอุ่น เพราะเล่นกันทั้งเด็ก ผู้ใหญ่ บางทีก็เป็นคนแก่ ที่ผ่านมา เขาก็ได้แต่ดูผ่านๆ จนวันหนึ่งเขาไปจังหวัด เพชรบุรี เห็นชุมชนแถวเพชรบุรเี ล่นกัน ก็เลยถามเขาว่า กีฬาประเภทนี้เล่นกันอย่างไร พอเขาบอกกติกามาก็ 88 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:59:44 PM
aw_nongpub.indd 89
รู้สึกว่า มันไม่ยาก เลยมาถามความเห็นคนในชุมชนว่า เราน่าจะมีกีฬาชนิดนี้อยู่ในชุมชนเราบ้างนะ พอชุมชน เห็นด้วย เขาก็ชวนเพือ่ นๆ ละแวกเดียวกันมาสร้างสนาม เปตอง หลังจากเล็งเห็นแล้วว่า ทีด่ นิ รกร้างของทางหลวง ริมถนนเส้นเล็กๆ สายนีแ้ ห่งหนึง่ น่าจะปรับเกรดมาเป็น ลานเล่นเปตองได้ เขาและเพื่อนๆ จึงไปขออนุญาต ทางหลวง และเพื่อนในชุมชนก็ลงแรงช่วยกันถางป่า รกร้างริมทางให้เตียนโล่ง จากนัน้ ก็ไถเกรดปรับหน้าดิน จนที่สุดก็กลายเป็นลานเปตอง เมื่อได้สนามแล้ว แต่ยังขาด อุปกรณ์ พี่ไมตรีจึงไปคุยกับทาง เทศบาลเพื่ อ ขอให้ ส นั บ สนุ น อุ ป กรณ์ กี ฬ า ซึ่ ง ก็ ไ ด้ รั บ การ สนับสนุนอย่างดี นอกเหนือจากนี้ ทางเทศบาลตำบล
8/14/13 4:59:46 PM
aw_nongpub.indd 90
หนองพลั บ ยั ง สนั บ สนุ น ให้ มี ก ารจั ด การแข่งขันกีฬา
เปตองประจำเดือนโดยมอบเงิน 1,000 บาทให้ทุกเดือน เพื่อเป็นการกระตุ้นให้ทุกคนในชุมชนมาสนุกร่วมกัน และยังได้สุขภาพที่ดีอีกด้วย ปัจจุบนั สมาชิกกลุม่ กีฬาเปตอง หรือแหล่งเรียนรู้ นักสู้ลูกเหล็ก มีสมาชิก 44 คน ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ และ
8/14/13 4:59:50 PM
aw_nongpub.indd 91
ได้ ย กระดั บ เป็ น ชมรมเปตอง โดยมี ส มาชิ ก 35 คน (จากสมาชิก 44 คน ตัดสมาชิกเด็กออก 9 คน จึงเหลือ แต่ผู้ใหญ่ 35 คน เนื่องจากการเป็นสมาชิกชมรมจะ ต้องจ่ายค่าสมาชิก) โดยเก็บค่าสมาชิกคนละ 100 บาท จึงได้เงินจำนวน 3,500 บาทมา และนำไปฝากธนาคาร หนองพลับยูเนี่ยน (หรือสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยนหนองพลับพัฒนา จำกัด) จากนั้น เมื่อเทศบาลตำบลหนองพลับจัดแข่ง กี ฬ าหนองพลั บ โอเพ่ น ครั้ ง ที่ 1 โดยจั ด แข่ ง ขั น ทั่ ว ประเทศ 60 ทีม ผลจากการจัดครั้งนั้นจึงทำให้กลุ่มมี เงินเหลือกว่า 12,000 บาท เมื่อนำไปบวกกับเงินค่า สมาชิก จึงทำให้ได้เงินมาสมทบอีกรวมเป็น 15,500 บาท เมื่อมีการแข่งขันกีฬาเปตองในจังหวัดใกล้เคียง สมาชิกกลุ่มก็สามารถเดินทางไปร่วมแข่งขันได้ เมื่อได้ ถ้วยรางวัลหรือเงินรางวัลมาก็นำมาเข้ากลุ่ม จนบัดนี้ นอกจากการได้เล่นกีฬาเปตองร่วมกันอย่างสนุกสนาน อบอุ่นในสังคมพ่อๆ ลูกๆ แล้ว กลุ่มคนเล่นเปตองยังได้ จัดสวัสดิการให้สมาชิก ซึ่งหากมีสมาชิกหรือญาติเสีย ชีวติ ก็จะมีเงินช่วย 3,000 บาท อันเป็นระบบสวัสดิการ เล็กๆ น้อยๆ ที่พอจะทำให้กับสมาชิกได้ สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 91
8/14/13 4:59:51 PM
aw_nongpub.indd 92
กลุ่มนักสู้ลูกเหล็กนี้ จะเล่นเปตองกันทุกเย็น (หากไม่ มี ฝ นตก) โดยเริ่ ม เล่ น ตั้ ง แต่ เวลา 18.00 23.00 น. อันเป็นเวลาหลังเลิกงานของกลุม่ ผูใ้ ช้แรงงาน ส่วนเด็กๆ ก็จะเลิกเล่นก่อนหน้านั้นแล้ว สนามเปตองของแหล่ ง เรี ย นรู้ นั ก สู้ ลู ก เหล็ ก มี ทั้งหมด 3 สนาม สภาพสนามอาจจะยังไม่สมบูรณ์นัก ยิ่งเมื่อฝนตก ดินก็แฉะ เละพอประมาณ แต่กระนั้น
ทุกคนก็ยังมีสีหน้าที่เปี่ยมสุข สนุกกันอยู่ กีฬาง่ายๆ ไม่ลงทุนสูงอย่างเปตอง เป็นกีฬาของ ชุมชนทีผ่ ใู้ หญ่สว่ นใหญ่เชือ่ ว่า สามารถดึงเด็กๆ ให้ออก มาจากเกมออนไลน์หน้าจอคอมพิวเตอร์ได้บา้ ง ดึงเด็กๆ ให้ห่ างไกลจากยาเสพติด ได้ ทั้ งยั งทำให้ เด็ กมี สมาธิ ออกกำลังกล้ามเนื้อให้แข็งแรง รู้จักปรับตัวเข้ากับผู้อื่น และใช่อีกนั่นล่ะ นอกเหนือจากความเป็นกีฬา แล้ว แหล่งเรียนรู้นักสู้ลูกเหล็กยังเป็นศูนย์รวมใจของ คนในชุมชนได้อีกด้วย
92 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 4:59:51 PM
aw_nongpub.indd 93
ธนาคารหนองพลับยูเนี่ยน หรือสหกรณ์เครดิตยูเนี่ยน หนองพลับพัฒนา จำกัด เป็นอีกหนึ่งแหล่งเรียนรู้ของตำบล หนองพลับทีค่ นตำบลหนองพลับภาคภูมใิ จ เนือ่ งจากปัจจุบนั นีม้ ี ยอดสมาชิกเกือบ 7,000 คน มีเงินทุนหมุนเวียนเกือบ 100 ล้านบาท โดยจุดเริ่มต้นนั้น เริ่มจากการตั้งกลุ่มออมทรัพย์ผู้นำ ชุมชนเมื่อปี 2543 ในวงเงินเริ่มต้นเพียง 13,500 บาท และมี สมาชิก 55 คนเท่านัน้ จนปี 2548 จึงได้จดทะเบียนเป็นสหกรณ์ เครดิตยูเนีย่ น โดยยึดหลักว่า สมาชิกทุกคนเป็นเจ้าของสหกรณ์ และแต่งตั้งคณะกรรมการ 15 คน จากการคัดเลือกในที่ประชุม สหกรณ์ เ ครดิ ต ยู เ นี่ ย นหนองพลั บ พั ฒ นา มี ร ะบบ สวัสดิการที่โดดเด่น เช่น ถ้าใครเสียชีวิตจะยกหนี้ให้ทั้งหมด (แต่ไม่เกิน 500,000 บาท) และยังมีสวัสดิการฌาปนกิจเพื่อน ช่วยเพื่อนอีก 80,000 บาท ธนาคารเปิ ด ทำการทุ ก วั น จั น ทร์ - ศุ ก ร์ ในวั น เวลา ราชการและหยุดวันนักขัตฤกษ์ มีบริการฝาก ถอน บริการ
สินเชื่อ สำหรับสมาชิกใหม่นั้น ต้องเข้ารับการอบรม 1 วันเพื่อ สร้างความเข้าใจ ปัจจุบัน นุชนาถ จันทร์มั่น ดำรงตำแหน่งผู้จัดการ
8/14/13 4:59:54 PM
aw_nongpub.indd 94
กลองยาว สร้างสุข
8/14/13 4:59:58 PM
aw_nongpub.indd 95
8/14/13 5:00:01 PM
aw_nongpub.indd 96
8/14/13 5:00:06 PM
aw_nongpub.indd 97
แดดแรงจั ด จ้ า อาจเป็ น ที่ ห วาดกลั ว และ
กังวลใจของสาวๆ ถ้าหากจะต้องออกมาเผชิญหน้า เพราะนัน่ หมายถึงฝ้าและดำ แต่สำหรับคนถ่ายภาพแล้ว แสงแดดมักทำให้ถ่ายรูปสวย โดยเฉพาะแดดหลังฝน หรือแสงแดดทีป่ ราศจากฝุน่ ละอองหมองหม่นในอากาศ อย่ า งเช่ น วั น นี้ วั น ทั ศ นวิ สั ย ดี วั น แดดสวย
วันดอกไม้สีแดงเจอใบไม้เขียวเข้มดกดื่น โชคดีจึงเป็น ของฉัน ขณะที่เดินขึ้นไปชมวัดหนองยายอ่วม เพราะ รู้สึกว่า ถ่ายภาพให้สวยได้ง่ายขึ้น ในเขตเทศบาลตำบลหนองพลั บ มี วั ด เพี ย ง
2 แห่งเท่านัน้ ทีเ่ ป็นทีพ่ กั พิงใจของพุทธศาสนิกชน หนึง่ คือ วัดหนองพลับ และสองคือ วัดหนองยายอ่วม ซึง่ อยู่ ที่ชุมชนหนองยายอ่วม วัดหนองยามอ่วมนี้ ไม่ได้มีแต่ คนไทยในชุมชนเท่านั้นที่เป็นศรัทธาลูกวัด แต่วัดแห่งนี้ ยั ง มี ศ รั ท ธาจากคนพม่ า หลายพั น คนที่ ม าอาศั ย อยู่ ที่ สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 97
8/14/13 5:00:06 PM
aw_nongpub.indd 98
ตำบลหนองพลั บ และชาวบ้ า นในชุ ม ชนก็ เ ล่ า ด้ ว ย
น้ำเสียงชื่นชมว่า “คนพม่าไม่เหมือนเรา เขามีศรัทธา แรงกล้ามาก เขาเคร่งครัดมาก เวลาสวดมนต์เขานั่ง
พับเพียบสวดมนต์ 4-5 ชั่วโมง ส่วนคนไทยเราเอาแค่ 10 นาที 15 นาทีเราก็เมื่อยแล้ว” มิเพียงแต่เรือ่ งของการสวดมนต์ หรือการทำบุญ ในทุ ก วั น พระเท่ า นั้ น แต่ ค นพม่ า ยั ง มี ศ รั ท ธาต่ อ พระพุทธศาสนามาก ถึงขนาดร่วมกันสร้างพระพุทธ รูปถวาย หรือมีการจัดเวรมาดูแลวัด ดูแลดอกไม้แจกัน หน้าพระประธาน หรือดูแลความสะอาด หรืออำนวย ความสะดวกให้แขกเหรื่อ ด้วยกิริยามารยาทที่สุภาพ เรียบร้อยมาก ตอนที่ ยื น ดู เ ด็ ก สาวจั ด แจกั น ดอกไม้ บู ช าพระ ฉันเองยังอดรู้สึกไม่ได้ว่า ด้วยสีหน้า แววตา อารมณ์ อันเบิกบาน ขณะที่เธอทำงานกับเพื่อนชาวพม่ากลุ่ม หนึ่ง เธอดูมีความสุขกับการทำงานจริงๆ เมื่อฉันเอ่ย ถาม “ดอกไม้ที่จัดขายหรือเปล่าคะ” (ตอนนั้นฉันยัง ไม่รู้ว่า เธอจัดดอกไม้ไปทำไม คิดตามประสาเวลาเห็น วั ด ที่ มี นั ก ท่ อ งเที่ ย วมั ก จะมี ก ารจั ด ดอกไม้ ข ายให้
98 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 5:00:07 PM
aw_nongpub.indd 99
นักท่องเที่ยวนำไปไหว้พระ แต่สำหรับวัดหนองยายอ่วม นักท่องเทีย่ วลักษณะนี้ไม่ค่อยมี การจัดดอกไม้ขายให้ นักท่องเที่ยวไม่เป็นที่คุ้นเคย เพราะดอกไม้ไหว้พระ ปกติ ทุ ก คนจะเตรี ย มมาจากบ้ า นอยู่ แ ล้ ว ) เด็ ก สาว
หันมามองหน้างงๆ เด็กหนุ่มซึ่งพูดไทยได้คล่องแคล่ว
ก็รีบตอบว่า ไม่ใช่ แต่พวกเขามาดูแลวัด เด็ ก หนุ่ ม ให้ ค วามรู้ ฉั น เกี่ ย วกั บ วั ด ราวกั บ ว่ า
เขาเป็นเจ้าภาพของวัดนี้ สำหรับฉันแล้ว การจะทำให้ชุมชนเข้มแข็งได้ เรื่องของความรู้สึกว่า ผู้อยู่เป็นเจ้าของชุมชนนั้นเป็น เรื่องที่สำคัญมาก ไม่ใช่ว่าเป็นเจ้าของแล้วอยากครอบครอง ทำลาย แต่รู้สึกเป็นเจ้าของในแง่ที่อยากดูแล ทำให้ชุมชนน่าอยู่ มีสังคมที่ดี
8/14/13 5:00:14 PM
aw_nongpub.indd 100
ฟังชาวบ้านเล่าถึงความถ้อยทีถ้อยอาศัยในการ อยู่ร่วมกันระหว่างคนไทยกับพม่าอย่างเป็นมิตร ฉันก็ พลอยมีความสุขในใจอย่างบอกไม่ถกู คำว่า ‘สันติภาพ’ ไม่ต้องไปสะกดให้เมื่อยสายตาเลย สัมผัสเพียงแค่นี้ก็ รู้สึกได้แล้ว
8/14/13 5:00:19 PM
aw_nongpub.indd 101
ชุมชนหนองยายอ่วม ปัจจุบันมีกันอยู่กว่า 100 หลังคาเรือน ชื่อนี้ตั้งขึ้นมาตามลักษณะภูมิศาสตร์ที่ พืน้ ทีช่ มุ ชนมีหนองน้ำแห่งหนึง่ และเคยมียายอ่วมอาศัย อยู่ริมหนองน้ำแห่งนี้ เมื่อเวลาใครถามหาเส้นทางหรือ ผ่านทางแถวนี้ คนก็จะเรียกหนองยามอ่วม จนเมื่อ
ยามอ่วมเสียชีวิตแล้วก็ยังเรียกหนองยามอ่วมติดปาก กันเรื่อยมาจนกลายมาเป็นชื่อชุมชนถึงปัจจุบัน บนวั ด หนองยามอ่ ว ม มี ศ าลยามอ่ ว มเป็ น ที่ สักการะเคารพของคนรุ่นหลังอยู่ เพื่อระลึกถึงคุณงาม ความดีช่วงที่ยายอ่วมยังมีชีวิต สำหรับตำบลหนองพลับ มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เป็นที่ สักการะของคนตำบลหนองพลับอยู่ 3 แห่ง ซึง่ นอกจาก สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 101
8/14/13 5:00:20 PM
aw_nongpub.indd 102
ศาลยายอ่ ว มแล้ ว ยั ง มี ศ าลพ่ อ ปู่ พ ลั บ ไพรดำอยู่ ต รง หนองพลับ (หนองน้ำ) ในเขตชุมชนรักสุดใจ ซึ่งศาล ของพ่อปู่อยู่ติดกับต้นพลับที่อยู่ริมหนองน้ำ และศาล เจ้าแม่เขียวค่อม อยู่ที่สถานีตำรวจภูธรหนองพลับ ซึ่ง ศาลเจ้ า แม่ เขี ย วค่ อ มนี้ เ ป็ น ที่ เ ลื่ อ มใสของคนตำบล หนองพลับมาก พี่หนึ่งเล่าให้ฟังว่า หากใครอยากได้ อะไรและมาขอกับเจ้าแม่เขียวค่อมก็มักจะได้ดังหวัง หากใครอยากบนกับเจ้าแม่เขียวค่อม ก็มักจะบนด้วย กลองยาว เพราะเจ้าแม่ชอบกลองมาก จนจำนวนกลอง ในการแก้บนมีเยอะมาก ชนิดที่ทางโรงเรียนได้มาขอ กับเจ้าแม่เพื่อนำไปสอนให้เด็กนักเรียนที่โรงเรียนได้
ตีกันในชั่วโมงดนตรี กลองยาวเป็นวัฒนธรรมดนตรีของภาคกลาง ราบลุม่ แม่นำ้ เจ้าพระยาเรือ่ ยลงมาถึงภาคกลางตอนล่าง ซึ่งรวมถึงภาคตะวันตกอย่างเพชรบุรี ประจวบคีรีขันธ์ คนไม่ รู้ จั ก กลองยาวดี (อย่ า งฉั น ) อาจคิ ด ว่ า กลองยาวเป็นเครื่องดนตรีประเภทให้จังหวะ หรือศัพท์ ดนตรีฝรั่งเรียก เพอร์คัทชั่น แต่สำหรับคนไทยแล้ว กลองยาวเป็นมากกว่านั้น กลองยาวมีตัวโน้ต มีลำดับ เสียงสูงต่ำถึง 5 เสียง กลองยาวสร้างเพลงได้ ถ้าเล่น 102 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 5:00:21 PM
aw_nongpub.indd 103
เผิ่น
พร้อมกัน 7-8 ลูก เสียงที่ได้ยินจะกลายเป็นบทเพลง เรียกว่า เพลงกลองยาว สำหรับคนทีเ่ ข้าถึงกลองยาว การตีกลองยาวเป็น ความสุขของหัวใจอย่างยิ่ง และสำหรั บ คนที่ เ ติ บ โตมากั บ เสี ย งดนตรี
กลองยาว ได้ยินคราวใดหัวใจก็สั่นไหว คึกคัก อยาก ร่ายรำ อยากออกไปยืนกลางขบวน เมือ่ เอ่ยถึงความโปรดปรานกลองยาวของเจ้าแม่ เขียวค่อมแล้ว หากไม่พูดถึง ‘กลุ่มจิตอาสาสร้างสุข
รำกลองยาว’ แห่งบ้านหนองยายอ่วมก็คงจะไม่ได้
จ สดุ ใ
ประสิทธิ์ แสงอรุณ
8/14/13 5:00:23 PM
aw_nongpub.indd 104
หากดูลักษณะทางภูมิศาสตร์แล้ว เราจะเข้าใจ ได้ไม่ยาก ซึ่งว่าไปแล้ว ตำบลหนองพลับ ซึ่งเป็นตำบล เกิ ด ใหม่ มี อ ายุ ไ ม่ น านนั ก ผู้ ค นส่ ว นใหญ่ ล้ ว นอพยพ
โยกย้ายมาจากที่อื่น เพราะพื้นที่แห่งนี้ไม่ใช่อู่ข้าวอู่น้ำ อย่างที่ราบลุ่มน้ำ (ซึ่งเหมาะแก่การปลูกข้าว และข้าว เป็นพืชจำเป็นสำหรับมนุษย์) ชุมชนหนองยายอ่วมก็เช่นกัน หลายครอบครัว ย้ายถิน่ ฐานมาจากเพชรบุรี ซึง่ หนึง่ ในนัน้ คือ เผิน่ สุดใจ วัย 71 ปี ลุงเผิ่นชอบเล่นดนตรีไทย ยามว่างก็ชวน
ลูกหลานออกมาเล่นดนตรีไทย ในเวลาหลังเลิกงานยาม ค่ ำ เมื่ อ คนในหมู่ บ้ า นได้ ยิ น ก็ จ ะมี บ างคนเดิ น มาหา
บางคนอาจเคยเล่นดนตรีเครื่องสาย บางคนเคยอยู่ใน วงปี่ พ าทย์ บางคนตี ก ลองยาวเป็ น ก็ เ ลยถู ก คอกั น
มาเล่นดนตรีไทยด้วยกันทุกเย็นประมาณ 5-6 คน ลุ ง เผิ่ น เล่ า ว่ า ลุ ง ชอบดนตรี ไ ทยมาตั้ ง แต่ เ ด็ ก มันอยู่ในสายเลือด “ตอนเด็กๆ เราได้ยิน เราชอบ เรา ดูผู้ใหญ่ออกไปรำกัน ได้ยินเป็นไม่ได้” ลุงเผิ่นเล่าพลาง หัวเราะชอบใจ เมือ่ ไกลจากบ้านเกิด ความโหยหาคิดถึงจึงทำให้ ลุงเผิน่ ใช้ดนตรีเป็นเครือ่ งชะโลมใจ และเสียงดนตรีของ 104 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 5:00:24 PM
aw_nongpub.indd 105
ลุงก็เชื่อมโยงคนไกลบ้านคนอื่นๆ มารวมตัวกัน ซึ่งหนึ่ง ในนั้นคือลุงหุ่ย ประสิทธิ์ แสงอรุณ ลุงหุ่ยเป็นคนที่รักการตีกลองยาวมาก ลุงหุ่ยตี กลองยาวเก่ง เมื่อลุงหุ่ยมาเจอลุงเผิ่นและเริ่มชวนกัน รือ้ ฟืน้ ดนตรีไทยขึน้ มา คนในชุมชนจึงเห็นความสามารถ ของกลุม่ ลุงเผิน่ เริม่ มีการไหว้วานกันยามมีงานบวชนาค งานแต่งงาน งานบุญต่างๆ ที่ต้องการดนตรีกลองยาว
8/14/13 5:00:27 PM
aw_nongpub.indd 106
นำขบวน โดยให้ลุงเผิ่นและชาวคณะตีกลองยาวนำ ขบวน วันที่ฉันพบปะชาวสมาชิกทุกคน กลุ่มกลองยาว สร้างสุขได้ตีกลองยาวให้ฟัง ฉันรู้สึกได้ว่า เสียงกลอง ยาวมันเร้าใจมากจริงๆ นับเป็นเรื่องยากทีเดียวที่คน ได้ยินแล้วจะไม่อยากออกมารำ ลุงหุ่ยจึงเล่าให้ฟังว่า กลองยาวมีศาสตร์และ ศิลป์ในการตี ไม่ได้ตีกันง่ายๆ เสียงกลองยาวมี 5 เสียง คือ ติ๊ก ป๊ะ ทอม เปิ้ง เปิ๊ด ซึ่งมีหลักในการตี ลุงหุ่ย พยายามอธิบาย ซึ่งฉันเข้าใจได้นิดหน่อย เพราะไม่ได้ เก่งทางดนตรี แต่พอจะจับความได้วา่ ดนตรีกลองยาวมี องค์ความรู้ มีทมี่ าทีไ่ ป มีความลึกซึง้ ทีไ่ ม่ใช่เพียงแค่ตีๆ กันไปอย่างที่เคยเห็น (เพราะแต่ก่อนฉันก็นึกว่า แค่ตี ให้ได้จังหวะเท่านั้นก็ใช้ได้แล้ว)
8/14/13 5:00:29 PM
aw_nongpub.indd 107
ด้วยมีความรู้และเข้าใจเป็นอย่างดี การตีกลองยาวของบ้านหนองยายอ่วม หรือกลุ่มจิตอาสาสร้างสุข รำกลองยาว จึงเป็นวงกลองยาวที่ไพเราะ คึกคักเร้าใจ สนุก จนกลองยาวคณะนี้มีชื่อเสียงและใครๆ ต่างก็ อยากพาไปร่วมงานด้วย กลองยาวบ้านหนองยายอ่วม ยังเคยได้ไปแสดง หน้าพระทีน่ งั่ ให้ในหลวงดูมาแล้ว นัน่ เป็นเครือ่ งการันตี ได้ในความมีคุณภาพของวง แต่ว่าวงกลองยาวคณะนี้ กลั บ มี เ งื่ อ นไขในการรั บ งานว่ า ทุ ก งานที่ อ อกแสดง ชาวคณะจะไม่มีการรับเงินค่าจ้าง เพราะอะไร? ฉันสงสัยมาก รีบถามลุงน้อย ลุงน้อยตอบว่า “เพราะเวลาที่เรารับเงิน เราจะต้องอยู่ในงาน กับเขาตลอดทั้งวัน หรือถ้าเขาจ้าง 2 วัน เราก็ต้องอยู่ 2 วัน เราไม่สนุก บางทีเราเองก็มีภาระการงานอย่าง อื่น อยากกลับก่อน” ชาวคณะทุกคนล้วนมีอาชีพหลักอยู่แล้ว คื อ การทำไร่ ท ำสวน สำหรั บ การเล่ น ดนตรี ถือว่าเป็นงานอดิเรก ทำด้วยความรัก ชอบ สนุกเท่านัน้ สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 107
8/14/13 5:00:30 PM
aw_nongpub.indd 108
“ดังนัน้ การรับงานโดยไม่เอาค่าจ้าง แต่ขอแค่ได้ ทำอะไรสนุกๆ ทำเพื่อพี่น้องญาติมิตรในชุมชน หรือ
ถ้าใครขอมาแล้วเราว่าง เราก็ไป บางทีเราอาจขอแค่ไป ครึ่งวัน คือพอแห่นาคเข้าโบสถ์แล้ว เราขอกลับก่อน แต่ถ้ารับเงินเราจะกลับก่อนไม่ได้ เพราะเราก็เกรงใจ ซึ่งแบบนี้เราไม่สนุก เพราะเราก็มีงานของเรา ต้องไป ทำไร่ทำสวนของเรา ก็อยากเป็นอิสระ เลยขอไม่รับเงิน แต่สว่ นใหญ่เขาจะให้ผา้ ขาวม้ามาเป็นทีร่ ะลึก จนตอนนี้ ทุกคนมีผ้าขาวม้าเต็มไปหมด” ลุงหุ่ยเล่าพลางหัวเราะ ชอบใจ ฟังลุงหุย่ พูด ฉันก็อดรูส้ กึ ประทับใจไม่ได้ ดนตรี เป็ น สิ่ ง ที่ ค วรทำจากหั ว ใจจริ ง ๆ ซึ่ ง จะว่ า ไป การตั้ ง เงื่อนไขไม่รับเงินตั้งแต่แรกนี่เองที่ทำให้คณะกลองยาว สร้างสุขยังคงเล่นดนตรีกันอย่างมีความสุขตลอดมา การงานหลายอย่าง บางทีก็ควรจะเป็นแบบนี้ เมื่อไม่เอาเงินมาเป็นที่ตั้ง ก็จะทำมันอย่างมีความสุข การเป็นมือสมัครเล่น ดูจะมีความสุขกว่ามืออาชีพ แต่ก็แน่นอนล่ะว่า การไม่รับเงินนั้น เป็นเพราะ ฐานะทางการเงินของทุกคนอยูใ่ นสภาพทีด่ อี ยูแ่ ล้ว ไม่มี ความจำเป็น ไม่มีความเดือดร้อนที่จะต้องขวนขวาย 108 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 5:00:30 PM
aw_nongpub.indd 109
หาเงิน ซึ่งสถานภาพของเกษตรกรตำบลหนองพลับนั้น จะว่าไปจึงจัดอยู่ในระดับที่ดีใช้ได้ ปัจจุบัน กลุ่มจิตอาสาสร้างสุขรำกลองยาว มี สมาชิกทั้งหมดเกือบ 20 คน และสมาชิกหลายคนล้วน เป็ น ลู ก หลาน ญาติ ๆ ของลุ ง เผิ่ น เพราะลุ ง เผิ่ น รั ก ดนตรี มีบ้านที่เล่นดนตรีกันทุกเย็น เด็กๆ จึงได้ซึมซาบ ศิลปะดนตรีไปด้วย นกเล็ก สุวรรณเกิด ผู้ประสานงานของกลุ่ม
จิตอาสาฯ ซึ่งเป็นหลานของลุงเผิ่นเล่าว่า ปัจจุบันนี้มี หลานของลุงเผิ่นที่เล่นดนตรีเก่งมากคนหนึ่ง และยัง เลือกเรียนระดับอุดมศึกษา สาขานาฏศิลป์ ในมหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี นอกจากนี้หลานคนอื่นๆ ต่าง ก็เล่นดนตรีไทยเป็นกันเกือบทุกคน เมือ่ ถามว่า อุปกรณ์ดนตรีเหล่านีไ้ ด้รบั การสนับสนุนจากใครไหม พีน่ กเล็กบอกว่า ไม่เลย ลุงเผิน่ ซือ้ เอง ทัง้ หมด เช่นเดียวกับกลองยาว ซึง่ หลายคนทีเ่ ป็นสมาชิก ซือ้ มาไว้เล่นเอง เป็นความรักดนตรีกลองยาวไม่ตา่ งอะไร จากการที่คนเมืองซื้อเปียโน หรือไวโอลินมาเล่นที่บ้าน วัด ดนตรี จิตใจที่สะอาด ดูเหมือนจะเชื่อมโยง กัน สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 109
8/14/13 5:00:31 PM
aw_nongpub.indd 110
8/14/13 5:00:34 PM
aw_nongpub.indd 111
อุโมงค์ต้นไม้ ในความทรงจำ ไม่ลืม
8/14/13 5:00:37 PM
aw_nongpub.indd 112
8/14/13 5:00:42 PM
aw_nongpub.indd 113
“เราไปถ่ายรูปอุโมงค์ต้นไม้กันเถอะ” พี่หนึ่ง
เอ่ยชักชวน แค่ได้ยินชื่อ ‘อุโมงค์ต้นไม้’ ฉันก็ยิ้มแล้ว แค่ได้ยินชื่อก็เห็นภาพ ไม่ตอ้ งรอคำตอบ น้องอ๊อดคนขับรถ (ผลัดกันกับ น้องเจษที่ขันอาสาขับเมื่อวันแรก) ก็พาฉันมุ่งหน้าไปยัง จุดทีเ่ รียกว่า อุโมงค์ตน้ ไม้ ซึง่ มุง่ หน้าไปทางทิศตะวันตก เลยเขตชุมชนไปยังช่วงหนึ่งของถนนสาย 3301 ได้
ไม่นาน ถนนสายที่ว่า มีต้นไม้ร่มครึ้มสองข้างทาง แผ่กิ่ง ก้านสาขาต้นไม้คมุ้ ลงปกคลุมถนนสองฝัง่ สำหรับสายตา ของคนรักธรรมชาติ ภาพที่เห็นแสนจะให้ความรื่นรมย์ ใจ หากใครยังมีหวั ใจวัยรุน่ รักซีรสี เ์ กาหลีกค็ งอดครึม้ ใจ จินตนาการถึงภาพรักโรแมนติกไม่ได้
สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 113
8/14/13 5:00:42 PM
aw_nongpub.indd 114
เราทั้ ง หมดลงรถเก็ บ ภาพไว้ ใ นความจำของ กล้องดิจิตอล และความทรงจำของตนเอง นอกจากอุโมงค์ต้นไม้แห่งนี้แล้ว ยังมีอีกที่หนึ่ง ที่ฉันรู้สึกประทับใจ นั่นคือ ลำห้วยไทรงาม ลำห้วยที่ เป็นต้นน้ำของน้ำตกป่าละอู ในอดีตหมู่บ้านต่างๆ ที่มี ลำห้วยไทรงามไหลผ่าน ชาวบ้านได้ใช้ลำห้วยแห่งนี้ เป็นแหล่งน้ำกิน น้ำอาบ และยังเป็นที่เสาะหากุ้ง หอย ปู ปลา มาเป็นอาหารยาวนาน กระทั่งเมื่อเวลาเปลี่ยนผ่าน วิถีชีวิตเปลี่ยนไป ชุมชนมีระบบน้ำประปา ส่วนน้ำดื่มก็ซื้อจากโรงงาน ลำห้วยแห่งนี้ก็ดูจะห่างเหินจากวิถีคนตำบลหนองพลับ 114 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 5:00:46 PM
aw_nongpub.indd 115
หากแต่ว่า สำหรับการเสาะหาปูปลายังคงดำเนินต่อไป อยู่ วันสุดท้ายของการเดินทางมาเยือนตำบลหนองพลับในยามบ่าย จรวยพร ทองคำ และ ประเสริฐ
มูลเกตุ ผู้ซึ่งเป็นประธานสภาผู้นำชุมชน ได้รอต้อนรับ อี ก ครั้ ง ที่ บ้ า นของเขา เพื่ อ บอกเล่ า เรื่ อ งของ ‘กลุ่ ม ป้องกันอัคคีภัย-ไฟป่า’ ที่ชุมชนร่มเกล้า ที่นั่น ปลา ตะเพี ย น ปลานกเขาผ่ า อกคลุ ก เกลื อ ตากแดดบน กระจาดในวันแดดจ้าสองสามกระจาด เนื้อปลาสีแดง แสดงถึงความสด ดูแล้วชวนให้อยากเอาไปปิ้งย่างเสีย จริง ปลาเยอะขนาดนี้ได้มาจากไหน? ประเสริ ฐ บอกว่ า น้ อ งชายของเขาไปหาจาก ลำห้วยไทรงาม (ลำห้วยไทรงามเป็นลำห้วยที่มีชื่อเรียก ไม่คงที่ หากผ่านไปหมูบ่ า้ นไหนก็มกั จะเรียกตามหมูบ่ า้ น นั้น หรือสภาพที่โดดเด่นของพื้นที่บริเวณนั้น ดังนั้น ลำห้วยสายนี้จะมีหลายชื่อ เช่น ลำห้วยอาบน้ำช้าง ลำห้วยตาป้อม แต่ที่จริงเป็นลำห้วยสายเดียวกัน)
สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 115
8/14/13 5:00:46 PM
aw_nongpub.indd 116
ฉันอดคิดถึงคำพูดของพีห่ นึง่ ไม่ได้วา่ “ใครอยูท่ นี่ ี่ หากขยันอย่างไรก็ไม่อดตาย” หลังบ้านของประเสริฐ เป็นภูเขา ชาวบ้านที่นี่ ได้พงึ่ พิงป่าเขาแห่งนีใ้ นการเสาะหาของป่า เช่น เห็ดโคน เห็ด ผักหวาน พริกขี้หนูป่า หรือพืชผักสมุนไพรอื่นๆ
แต่เมื่อประมาณปี 2551 ได้เกิดไฟป่าขึ้นบริเวณภูเขา หลังบ้านเขา ประเสริฐโทรแจ้งทางหน่วยป้องกันไฟป่า ไม่ทัน จึงได้วิ่งขึ้นไปดับด้วยตนเองพร้อมทั้งเพื่อนบ้าน รวม 7 คน จากนั้ น เป็ น ต้ น มา เขาและเพื่ อ นๆ จึ ง ได้
ขันอาสาดับไฟป่าทุกปี ประเสริฐเล่าว่า แ ต่ ก่ อ น นั้ น เข า แ ล ะ
จ ร ว ย พ ร เ ค ย เ ป็ น
เจ้ า หน้ า ที่ ใ นหน่ ว ย ป้องกัน ปราบปราม และควบคุ ม ไฟป่ า มาก่อน เขาทำงาน เ ป็ น เจ้ า ห น้ า ที ่
8/14/13 5:00:47 PM
aw_nongpub.indd 117
ดับไฟป่าอยู่ 7 ปี จึงได้ลาออกมาประกอบธุรกิจส่วนตัว คือเปิดวงดนตรีสมัยใหม่เพื่อรับจ้างเล่นในงานต่างๆ ด้วยความรักชอบในดนตรี และช่วยครอบครัวทำไร่
ทำสวน แต่ถึงแม้จะออกมาแล้ว เมื่อเห็นเหตุไฟป่า
เกิดขึ้นที่ไหน ด้วยสำนึกของนักดับไฟป่า เขาจะไม่รีรอ ที่จะรีบโทรแจ้งหน่วยดับไฟป่า แต่เขาก็รู้ดีว่าเจ้าหน้าที่ มีจำนวนจำกัด การรอให้หน่วยงานภาครัฐจัดการเพียง หน่วยงานเดียวย่อมไม่ได้ผลสำเร็จ ดังนั้น เมื่อไฟป่า ลามมาถึงภูเขาหลังบ้าน เขาจึงคิดว่า ถึงเวลาที่คนใน ชุมชนต้องลุกขึ้นมาดูแลเอง ไฟป่าเกิดขึน้ แต่ละครัง้ ทำลายพืชพรรณไม้หลาย ชนิด โดยเฉพาะเห็ดโคน ประเสริฐบอกว่า หากมีไฟป่า ทีใ่ ด เห็ดโคนบริเวณนัน้ จะหายไปประมาณ 10 ปี ดังนัน้ การสอดส่องดูแลไม่ให้ไฟป่าไหม้ภูเขาของเราจึงเป็น เรื่องของทุกคน ปัจจุบัน ที่บ้านของประเสริฐมีอุปกรณ์ดับไฟป่า หลายชนิดที่ทางหน่วยป้องกันไฟป่าได้มอบไว้ให้กับ ชุมชนเพือ่ ช่วยกันดับไฟป่า โดยประเสริฐได้วางอุปกรณ์ ไว้ ห น้ า บ้ า น เพื่ อ ที่ ว่ า หากใครเห็ น ไฟป่ า เกิ ด ที่ ไ หน สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 117
8/14/13 5:00:48 PM
aw_nongpub.indd 118
สามารถหยิบไปดับได้ทันที ไม่ต้องรอขออนุญาต ซึ่ง สมาชิกร่วมดับไฟป่าของชุมชนมีกันประมาณ 14 คน
เป็นผู้ชายทั้งหมด ส่วนใหญ่เป็นเกษตรกรและมีอาชีพ รับจ้าง นอกจากนี้ เขายังได้รับเกียรติให้เป็นวิทยากร อบรมการป้องกันไฟป่าให้กับหน่วยป้องกันไฟป่า ซึ่ง จัดกิจกรรมอบรมให้ชาวบ้านในพืน้ ทีใ่ กล้เคียงอยูเ่ รือ่ ยๆ โดยที่เขาก็ยินดี “ผมไม่เคยเหนื่อยกับการออกไปดับไฟ เพราะ เรารูอ้ ยูแ่ ล้วว่า เราทำเพือ่ ใคร ถ้าเราไม่ไปดับไฟป่า ป่าไม้
118 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 5:00:50 PM
aw_nongpub.indd 119
เสียหาย คนที่เดือดร้อนก็คือตัวเรา ถ้าเราไม่ช่วยกัน รักษา เราก็ไม่มีกิน” ประเสริฐยังบอกอีกว่า หากมีไฟป่า และเขามี ความสามารถจะขึน้ ไปดับได้ เขาก็จะทำตลอดไป ไม่เคย คิดเลิกรา เพราะที่นี่คือแผ่นดินเกิดของเขา เขาเกิดที่นี่ โตทีน่ ี่ ครอบครัวได้รบั พระมหากรุณาธิคณ ุ จากพระบาท สมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั ฯ พระราชทานทีด่ นิ จำนวน 25 ไร่ (แบ่งเป็นที่อยู่อาศัย 7 ไร่ ที่ทำกิน 18 ไร่) ดังนั้น เขา จึงต้องตอบแทนคุณแผ่นดินบ้าง ระหว่างการพูดคุยวันนั้น ประเสริฐต้อนรับเรา ด้ ว ยชมพู่ ลู ก เล็ ก สี แ ดงสดกรอบ เป็ น ชมพู่ ที่ ป ลอด
สารเคมี เด็ดกินจากต้นได้สบายใจ และไม่เพียงเท่านั้น ตอนฉั น ลากลั บ เขายั ง ใส่ ถุ ง ให้ ฉั น นำกลั บ ไปกิ น ใน
เมืองหลวงอีกด้วย ทั้งปลาแดดเดียว ทั้งสวนอินทรีย์ที่ปลูกล้อม รอบบ้าน ทั้งนิสัยของคนรักป่าเขา สะท้อนถึงความรัก ชอบในวิถีการเกษตร และแน่นอนว่า คนในวิถีเกษตร หากไม่รักป่าจะอยู่ไม่ได้เลย เพราะการเกษตรย่อมต้อง พึ่งพิงน้ำ และน้ำนั้นมาจากป่า สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 119
8/14/13 5:00:50 PM
aw_nongpub.indd 120
การคิ ด ได้ แ บบเชื่ อ มโยงสิ่ ง ต่ า งๆ เหล่ า นี้ ประกอบให้เขากลายเป็นแบบอย่างของคนมีจิตอาสา หลายเรื่องราวที่เขาขันอาสาช่วยชุมชนโดยไม่เคยคิดถึง เรื่องผลตอบแทน เช่นเดียวกับ หน่วยกู้ชีพกู้ภัยงิ้วแดง ของเทศบาลตำบลหนองพลับ ที่มีจุดเริ่มต้นจากความ ต้องการช่วยเหลือผู้อื่น อยากดูแลคนทุกข์ยากลำบาก กว่า สั น ติ สุ ว รรณเกิ ด (บุ ต รชายของ นกเล็ ก สุ ว รรณเกิ ด ผู้ประสานงานกลุ่มจิตอาสาสร้างสุขรำ สมปอง ฉัตรชัย
ิ
สันต
เกิด
รณ สุวร
อรุณ จันอุปถัมถ์
8/14/13 5:00:56 PM
aw_nongpub.indd 121
กลองยาว) ได้ เข้ า มาเป็ น อาสาสมั ค รป้ อ งกั น ภั ย ฝ่ า ย พลเรือน (อพปร.) และจากนั้นก็ได้ทำงานด้านนี้ให้กับ เทศบาลตลอดมา ลำพังเจ้าหน้าที่ อพปร. จะดูแลงานกูภ้ ยั ทัง้ หมด ย่อมเป็นไปไม่ได้ หากไม่มีผู้มีจิตอาสาเข้ามาร่วมด้วย ช่ ว ยกั น สั น ติ จึ ง เป็ น คนดู แ ลรั บ ผิ ด ชอบในส่ ว นการ จัดการงานกูภ้ ยั โดยมีทมี จิตอาสาเข้ามาเป็นอาสาสมัคร ประมาณ 13 คน วั น นั้ น ฉั น มี โ อกาสพบกั บ อรุ ณ จั น อุ ป ถั ม ถ์ และสมปอง ฉัตรชัย สองอาสาสมัครที่เข้ามาช่วยงาน กูภ้ ยั นานนับสิบปี ทัง้ สองคนต่างมีอาชีพหลักอยูแ่ ล้ว แต่ หลังเลิกงานก็จะมาประจำอยู่ที่นี่ รอฟังข่าวว่า มีเหตุ อะไรที่ต้องการความช่วยเหลือในแต่ละวัน สมปอง ฉัตรชัย บอกว่า เหตุผลที่เขาเข้ามาเป็น อาสาสมัคร เพราะเขาอยากช่วยเหลือคนอื่น “คุณเชื่อไหม การทำงานแบบนี้ได้บุญกว่าไปวัด นะ” เขาบอกและเชือ่ อย่างนีจ้ ริงๆ เขาบอกว่า ตนเอง ไปวัดไม่บ่อย แต่ทำงานแบบนี้บ่อย หลายครั้งได้ช่วย สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 121
8/14/13 5:00:57 PM
aw_nongpub.indd 122
ชีวิตคนให้รอด และหลายครั้งช่วยไม่ทัน แต่การได้เห็น ความจริงเหล่านี้ก็ช่วยทำให้เขาเข้าใจถึงธรรมะมากขึ้น “คนเราจะอยูน่ านเท่าไหร่ ทุกคนต้องตายทัง้ นัน้ ถ้าคิดได้ เราก็จะอยู่อย่างปล่อยวางได้ง่ายขึ้น” คำพูดของพี่สมปองทำให้ฉันนิ่งเงียบ นึกคำถาม ไม่ออก รู้ก็แต่ว่า คนแบบนี้ถือเป็นคนโชคดี ไม่จำเป็น ต้องมั่งมีเงินทองมากมายหรอก แต่เท่าทันชีวิตและรู้ว่า อะไรคือแก่นสาร ก็สามารถอยู่อย่างไม่ทุกข์ร้อนได้แล้ว หันไปถามสันติอีกครั้งเกี่ยวกับการปฏิบัติงานต่างๆ เขา บอกว่า ภารกิจของหน่วยกูช้ พี กูภ้ ยั งิว้ แดง มีทงั้ ภารกิจ
122 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 5:01:00 PM
aw_nongpub.indd 123
เล็กๆ อย่างจับงูเข้าบ้าน ไปจนถึงอุบัติเหตุหนักๆ คน ตายหลายศพ ซึ่ ง บางเหตุ ก ารณ์ ท ำเอาเขาซึ ม ไปพั ก ใหญ่ด้วยความเศร้าใจ “ถ้าจะให้ดี วันไหนทีไ่ ม่มโี ทรศัพท์ดงั และส่งข่าว ให้เราออกไป แปลว่าพี่น้องเราอยู่สบายดี นั่นคือสิ่งที่ดี ที่สุด”
สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 123
8/14/13 5:01:01 PM
aw_nongpub.indd 124
ส่งท้าย จากผู้เขียน
8/14/13 5:01:04 PM
aw_nongpub.indd 125
8/14/13 5:01:07 PM
aw_nongpub.indd 126
8/14/13 5:01:09 PM
aw_nongpub.indd 127
ในเมืองหลวง
ขณะเริ่มต้นเขียน ฉันมองชมพู่ในจานที่วางอยู่ ข้างๆ กินไปเขียนไป รสชาติยังกรอบอร่อย และอร่อย ยิง่ ขึน้ เมือ่ นึกถึงน้ำใจของทุกคนทีน่ นั่ น้ำใจทีท่ กุ คนมีให้ ไม่ใช่เพราะว่าเรากำลังทำงานตามหน้าที่ แต่ฉันเชื่อแน่ ว่า มันมาจากสำนึกของคนรักบ้าน รักท้องถิ่น และ อยากเห็นสิ่งดีงามในบ้านเกิดของตน ที่นี่คงไม่สวยงามอย่างแท้จริง หากน้ำใจหรือ หัวใจของคนที่นี่ไม่ได้คิดริเริ่มสร้างสรรค์สิ่งที่ดีให้กับ ตำบลหนองพลับด้วยสำนึกในบุญคุณแผ่นดินบ้านเกิด พวงมโหตรที่คุณยาย กรรณิการ์ สุขจันทร์ ได้ มอบให้ฉนั ก่อนเดินทางกลับ ฉันนำมาแขวนริมหน้าต่าง ห้องนอน ยามลมพัดพวงมโหตรไหวๆ แกว่งไกวไปมา ทำให้ ฉั น นึ ก ถึ ง วั น นั้ น ที่ คุ ณ ยายได้ ส าธิ ต การตั ด พวง มโหตร หนึ่งในกิจกรรมของชมรมผู้สูงอายุ สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 127
8/14/13 5:01:09 PM
aw_nongpub.indd 128
คุณยายวัย 80 ปีแล้ว แต่คุณยายมือนิ่ง สายตาดีมาก คุณยายเก็บความรู้ในการตัดพวงมโหตรหลากหลาย แบบทีไ่ ด้จดจำมาแต่เยาว์วยั จากคนรุน่ ก่อนมาถ่ายทอด ให้ ผู้ สู ง อายุ ด้ ว ยกั น หั ด ทำเพื่ อ จะได้ ถ่ า ยทอดไปสู่
ลูกหลานต่อ แถมคุณยายยังเปิดเฟซบุ๊กและถ่ายทำ คลิปสาธิตการตัดพวงมโหตรลงยูทูบอีกด้วย (คุณยาย ใช้ชื่อในเฟซบุ๊กว่า แม่หนูไฮเทค) คุณยายดูอารมณ์ดี และใจดีมาก ฉันยิ้ม เมื่อนึกถึงทุกๆ คนเหล่านั้น และเริ่มวาง นิ้วบนแป้นพิมพ์บันทึกเรื่องราวในภาพความทรงจำที่ แจ่มชัดของตำบลหนองพลับ
8/14/13 5:01:11 PM
aw_nongpub.indd 129
วันฟ้าอุ้มฝนเหนือทิวเขายอดแดง วันฟ้าสีฟ้าสด กั บ หางนกยู ง สี แ ดงฉาน วั น พระจั น ทร์ เ ต็ ม ดวงกั บ
กลิ่นธูปควันเทียน ศรัทธาในพระพุทธศาสนาเต็มเปี่ยม ของคนในชุมชนร่มเกล้า วันฟ้าหลังฝนยามเย็นกับไร่ ว่านหางจระเข้ กลุม่ จักรยานกับไร่หวั ไช้เท้า และตีนเขา ในสวนยางพารา สวนมะม่วง และมองเห็นภาพทรัพย์ ในดินของแผ่นดินหนองพลับ ไม่ว่าจะในพืชสวนพืชไร่ ที่ทอดยาวไกลออกไปสุดหูสุดตา ไม่ว่าจะเป็นภาพของนายกเกรียงไกร พี่หนึ่ง คุณแหม่ม พี่หมู สันติ ประเสริฐ ลุงเผิ่น คุณอำนวย คุ ณ ทั น พี่ ไ มตรี ทุ ก คนต่ า งอยากเห็ น ตำบลแห่ ง นี้ มี ความน่าอยู่ เป็นชุมชนที่มีสังคมที่ดี ทุกบทตอนของ การสนทนาเราสัมผัสได้ถึงอารมณ์ร่วมต่อสิ่งสวยงาม และความสูญเสียในที่แห่งนี้ สิ่งที่พวกเขาเป็นนั้น จะว่าไปก็คล้ายปุ๋ยคล้าย น้ำที่คอยรดรินให้กับผืนดินของตนเอง ผืนดินและชุมชนในห้อมล้อมของภูเขาไม่ไกล จากทะเล... หัวหิน สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 129
8/14/13 5:01:12 PM
ซอยรวมมิตร
ซอยรวมมิตร 1/2 ซอยรวมมิตร 1/1
21
ซอยราชประสงฆ 7
21 ศบาล
3
6 18
ซอ
29
5 2 22 4 25 23
17
ยเท
ศบ
าล
17
2 28
16
าล 9
บาล 23
ซอยเทศ
ล 25
ซอยเท
1
าล 13
11
เทศกาล ตำบล หนองพลับ บ ซอยเทศ
8
ซอยเทศบาล 12
30
บ ซอยเทศ
บาล 20 ซอยเทศ
12
ศูนยพัฒนาที่ดิน
ซอยเทศบาล 14
ถนนราชประสงฆ 2
ซอยราชประสงฆ 1
9
ซอยราชประสงฆ 6
24
7
สถานีตำรวจ
ซอยราชประสงฆ 6/5
ซอยราชประสงฆ 6/3 ซอยราชประสงฆ 6/4
ซอยราชประสงฆ 6/2
ซอยราชประสงฆ 6/1
26
ซอยราชประสงฆ 16
ซอยราชประสงฆ 3
ซอยเทศบา
aw_nongpub.indd 130
ซอยราชประสงฆ 5
แหล่งเรียนรู้ของตำบลหนองพลับ มีทั้งหมด 30 แหล่ง ได้แก่ 1. แหล่งเรียนรู้การบริหารจัดการท้องถิ่นแบบมีส่วนร่วม 2. แหล่งเรียนรู้ข้อมูลไร้พรมแดน 3. แหล่งเรียนรู้สภาผู้นำชุมชน 4. แหล่งเรียนรู้สภาเด็กสร้างสรรค์ 5. แหล่งเรียนรู้ใช้ชีวิตพอเพียง 6. แหล่งเรียนรู้ต้นกล้าใช้ชีวิตพอเพียง 7. แหล่งเรียนรู้กองทุนสวัสดิการชุมชนเทศบาลตำบลหนองพลับ 8. แหล่งเรียนรู้ธนาคารหนองพลับยูเนี่ยน 9. แหล่งเรียนรู้สวัสดิการฌาปนกิจหมู่ 2 10. แหล่งเรียนรู้เพื่อนแท้ 11. แหล่งเรียนรู้พัฒนาชาวสวนยาง 12. แหล่งเรียนรู้วิสาหกิจชุมชนโรงน้ำดื่มปรายฟ้า 130 | สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ
8/14/13 5:01:17 PM
ัยพ นช ถน
เทศ บา
ล1 1
ซอยเทศบาล 6
ซอยเทศบาล 2
15
าล 3
20
เทศบ
ล 15 ศบา
aw_nongpub.indd 131
บริษัทโดล 10
ซอย
าล 13
เท ซอย
16
บ ซอยเทศ
23
19
28
13
14
ซอยเทศบาล 7
27
2
10
4
ซอยเทศบาล
ศกาล ำบล งพลับ
ซอยเทศบาล 9
ซอยชัยพัฒนา 1
ซอยชัยพัฒนา10
ซอยเทศบ าล 8
3 ซอ
12
ซอยเทศบาล 5
า นา
พัฒ
ชัย ซอย
นา
พัฒ ยชัย
ซอย
ัฒน
ซอ
า5
ัฒน
พ ยชัย
าล
บ เทศ ซอย
1
13. แหล่งเรียนรู้อิฐบล๊อกประสาน 14. แหล่งเรียนรู้สารพันงานมือ 15. แหล่งเรียนรู้ดอกไม้ประดิษฐ์ 16. แหล่งเรียนรู้ขยะรีไซเคิล 17. แหล่งเรียนรู้ผู้ใช้น้ำดิบ 18. แหล่งเรียนรู้หน่วยกู้ชีพกู้ภัยงิ้วแดง 19. แหล่งเรียนรู้สมุนไพนลูกประคบจิตอาสา 20. แหล่งเรียนรู้จิตอาสาสร้างสุขรำกลองยาว 21. แหล่งเรียนรู้ป้องกันอัคคีภัยไฟป่า 22. แหล่งเรียนรู้ตัดพวงมะโหตร 23. แหล่งเรียนรูก้ องทุนหลักประกันสุขภาพเทศบาลตำบลหนองพลับ 24. แหล่งเรียนรู้นักสู้ลูกเหล็ก 25. แหล่งเรียนรู้ชมรมผู้สุงอายุ 26. แหล่งเรียนรู้น่องเรียวหัวใจเหล็ก 27. แหล่งเรียนรู้อาสาพัฒนาสุขภาพ 28. แหล่งเรียนรู้นวดแผนไทย 29. แหล่งเรียนรู้หมากเตะแข้งทอง 30. แหล่งเรียนรู้โรงเรียนนวัตกรรมสุขภาพ สุขสารคดี ตำบลหนองพลับ | 131
8/14/13 5:01:19 PM
aw_nongpub.indd 132
ภาคผนวก
ภาคผนวก เทศบาลตำบลหนองพลับ ยกฐานะจากสุขาภิบาล มาเป็ นเทศบาลตำบล เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม 2542
8/14/13 5:01:23 PM
aw_nongpub.indd 133
ตั้ ง อยู่ เ ลขที่ 439 หมู่ 10 ตำบลหนองพลั บ อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ มีพื้นที่ 12.098 ตารางกิโลเมตร ทอดยาวตามแนวทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 3219 (หัวหิน-วไลย) และทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 3301 (หนองพลั บ -ยางชุ ม ) ประชาชน
ส่วนใหญ่ปลูกบ้านบริเวณริมทางหลวงแผ่นดินกระจัดกระจายไม่ หนาแน่น อาณาเขต ทิศเหนือ จรดองค์การบริหารส่วนตำบลไร่ใหม่ พัฒนาอำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี ทิศใต้ จรดองค์การบริหารส่วนตำบลหนองพลับ ทิศตะวันตก จรดองค์การบริหารส่วนตำบลหนองพลับ ทิศตะวันออก จ ร ด อ ง ค์ ก า ร บ ริ ห า ร ส่ ว น ต ำ บ ล
หิ น เหล็ ก ไฟ อำเภอหั ว หิ น จั ง หวั ด
ประจวบคีรีขันธ์ และองค์การบริหาร
ส่วนตำบลทับใต้ อำเภอหัวหิน จังหวัด
ประจวบคีรีขันธ์
8/14/13 5:01:26 PM
aw_nongpub.indd 134
เขตการปกครอง เทศบาลตำบลหนองพลับ แบ่งเขตการปกครอง เป็น 3 หมู่บ้าน คือ หมู่ที่ 2, หมู่ที่ 4 (ไม่ครอบคลุมทั้ง
8/14/13 5:01:29 PM
aw_nongpub.indd 135
หมู่บ้าน) และหมู่ที่ 10 (ไม่ครอบคลุมทั้งหมู่บ้าน) โดย มีชุมชนทั้งสิ้น 7 ชุมชน ดังนี้ 1. ชุมชนหนองยายอ่วม 2. ชุมชนเทพสถิตย์ 3. ชุมชนชัยพัฒนา 4. ชุมชนร่มไทร 5. ชุมชนร่วมใจสามัคคี 6. ชุมชนร่มเกล้า 7. ชุมชนรักสุดใจ ประชากร จำนวนประชากรทัง้ หมด 4,064 คน มีครัวเรือน ทั้งสิ้น 1,839 ครัวเรือน
8/14/13 5:01:32 PM
aw_nongpub.indd 136
เพลงศักยภาพชุมชน
คำร้อง-ทำนอง วสุ ห้าวหาญ เรียบเรียงดนตรี ศราวุธ ทุ่งขี้เหล็ก ขับร้องโดย ฟางแก้ว พิชญาภา, ศราวุธ ทุ่งขี้เหล็ก, สมชาย ตรุพิมาย
หนึ่งสมองสองมือที่มี รวมเป็นหลายความคิดดีๆ ออกมายืนตรงนี้ ทำเพื่อเมืองไทยด้วยกัน ไม่ ว่ า จะอยู่ ที่ ไ หน เราเป็ น คนไทยเปี่ ย มความ สามารถ เป็นกำลังของประเทศชาติ พัฒนาบ้านเมือง ก้าวไกล เป็นคนเหนือ อีสาน กลางใต้ ก็รักเมืองไทยด้วย กันทั้งนั้น (สร้อย) หากเราร่วมมือร่วมใจ ทำสิ่งไหนก็ไม่ เกินแรง โครงสร้างชุมชนแข็งแกร่ง เพราะเราร่วมแรง ร่วมมือสร้างสรรค์ จัดการทรัพยากรช่วยกัน ด้วยมุมมอง ที่เราแบ่งปัน ใช้ความคิดสร้างสรรค์ให้เต็มศักยภาพ อยู่ชนบทห่างไกล ทำนาทำไร่ พอเพียงเลี้ยงตัว ใช้ชุมชนดูแลครอบครัว ใช้ครอบครัวดูแลชุมชน ปูพื้น ฐานจากหมูบ่ า้ นตำบล สร้างแปลงเมืองไทยให้นา่ อยูด่ งั ฝัน
8/14/13 5:01:32 PM
aw_nongpub.indd 137
ชุ ม ชนท้ อ งถิ่ น บ้ า นเรา เรี ย นรู้ ร่ ว มกั น เพื่ อ การ พั ฒ นา ชุ ม ชนท้ อ งถิ่ น บ้ า นเรา เรี ย นรู้ ร่ ว มกั น ช่ ว ยกั น พัฒนา อยู่ตามเมืองใหญ่เมืองหลวง หัวใจทุกดวงซ่อนไฟ มุ่งมั่น ก้าวออกมาจากรั้วที่กั้นจับมือกันทำเพื่อเมืองไทย คนละมือสองมือคือน้ำใจ โอบกอดชุมชนไว้ด้วยความสุข ยืนนาน หนึ่งสมองสองมือที่มี รวมเป็นหลายความคิดดีๆ ออกมายืนตรงนี้ ทำเพื่อเมืองไทยด้วยกัน หากเราร่วมมือร่วมใจ ทำสิ่งไหนก็ไม่เกินแรง โครงสร้างชุมชนแข็งแกร่ง เพราะเราร่วมแรงร่วมมือ สร้างสรรค์ จัดการทรัพยากรช่วยกัน ด้วยมุมมองที่เรา แบ่งปัน ใช้ความคิดสร้างสรรค์ให้เต็มศักยภาพ ด้วย มุ ม มองที่ เราแบ่ ง ปั น ใช้ ค วามคิ ด สร้ า งสรรค์ ใ ห้ เ ต็ ม ศักยภาพ... เข้าไปฟังและดาวน์โหลดเพลงศักยภาพชุมชนได้ที่ www.punsook.org
8/14/13 5:01:32 PM
aw_nongpub.indd 138
8/14/13 5:01:32 PM