»˜¹ÊØ¢ ẋ§»˜¹ ÊÃä ÊÌҧ à¾×èͪØÁª¹¹‹ÒÍÂÙ‹
ฉบับที่ 22 มกราคม 2557
»˜¹ÊØ¢
www.punsook.org
จัดท�ำโดย
»˜¹ÊØ¢ ẋ§»˜¹ ÊÃä ÊÌҧ à¾×èͪØÁª¹¹‹ÒÍÂÙ‹
ส�ำนักสนับสนุนสุขภำวะชุมชน ส�ำนักงงำนกองทุนสนับสนุนกำรสร้ำงเสริมสุขภำพ ปันสุข : เลขที่ 3 รำมค�ำแหง 44 ถนนรำมค�ำแหง แขวงหัวหมำก เขตบำงกะปิ 10240 Email : editor@punsook.org โทร : 08 1710 0456
»˜¹ÊØ¢
facebook > ค้นหา >
นหา > ปันสุข
สถานี 3
กำรแลกเปลี่ยนเรียนรู้นั้น เรำอำจไม่ต้องมีอะไรเลย มีคนมำนั่งแล้วมำพูดบรรยำยให้จตำม จดบ้ำงไม่จดบ้ำง แล้วก็กลับไป เอำไปประยุกต์ใช้บ้ำง หรือไม่น�ำพำซึ่งผลลัพธ์ใดๆ เลย แต่ถ้ำ เป็นกำรสร้ำงกระบวนกำรเรียนรู้ร่วมกัน สิ่งแรกเลย คือเรำต้องเตรียมกำร รวมถึงบุคลำกรที่จะ มำสร้ำงแรงบันดำลใจให้กับคนที่มำเรียนรู้ร่วมกัน เริ่มต้นเลยคนที่มำนั้น จะต้องรู้ว่ำต�ำบลนั้นๆ เป็นอย่ำงไร ดังนั้นต�ำบลแม่ข่ำยจะต้องส่ง ข้อมูลไปให้แก่ผู้ที่จะมำร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ก่อนมำ ซึ่งทำงต�ำบลแม่ข่ำยเองก็ต้องเตรียมกำร ให้พร้อมเพื่อต้อนรับผู้ที่เข้ำมำขอแลกเปลี่ยนควำมรู้ โดยต�ำบลแม่ข่ำยจะใช้พื้นที่จริงเป็นตัวกระตุ้นในกำรเรียนรู้ร่วมกัน เพรำะฉะนั้นสิ่งส�ำคัญคือ แม่ข่ำยจะต้องคุยกันให้ชัดเจนก่อนที่เพื่อนจะมำ ว่ำเรำมีหน้ำที่สร้ำงกำรเรียนรู้ร่วมกัน เรำไม่ได้ จัดกำรแลกเปลี่ยนเรียนรู้เฉยๆ เรียนรู้ร่วมกันหมำยควำมว่ำ เพื่อนเครือข่ำยก็ต้องมีกำรเตรียม กำร ชำวบ้ำนทุกคนคือฟันเฟืองที่ส�ำคัญต่อกระบวนกำร ซึ่งพึงอย่ำเพิกเฉยต่อพวกเขำ เพรำะกำร ลงนำม MOU มิใช่กำรกระท�ำที่ส่งผลต่อคนเพียงบำงกลุ่ม หำกแต่เป็นทุกคนที่อยู่ร่วมกันใน ชุมชน กำรได้เห็นกระบวนกำรสร้ำงกำรเรียนรู้ร่วมกัน เพื่อร่วมสร้ำงแรงบันดำลใจให้กับผู้มำ เยือนคือสิ่งที่ชุมชนแม่ข่ำยควรตระหนักรู้ และเห็นเป็นควำมส�ำคัญต่อกระบวนกำรสร้ำงกำร เรียนรู้ร่วมกัน ค�ำถำมที่ต้องน�ำไปขบคิดคือ จะท�ำอย่ำงไรให้ผู้มำเยือนรู้สึกอบอุ่น หรือรู้สึกว่ำต�ำบลนี้น่ำอยู่ กว่ำ เมื่อเทียบกับต�ำบลที่ตนพักพิง ให้เขำตั้งค�ำถำมว่ำ ท�ำไมที่บ้ำนเรำไม่มี พรำะแรงบันดำลใจ คือสิ่งส�ำคัญ เป็นพลังผลักดันให้เกิดสิ่งดี โดยสิ่งที่แม่ข่ำยต้องยึดถือเป็นเป้ำหมำยอีกอย่ำงในกำรดึงชุมชนอื่นเข้ำมำเรียนรู้ร่วมกัน คือ กำรดึงสิ่งใหม่ๆ ออกมำจำกกระบวนกำร ซึ่งควำมคิดใหม่คือดอกผลที่กำรันตีกระบวนกำรที่ เรียกว่ำกำรเรียนรู้ นอกจำกนี้ แม่ข่ำยจะต้องรู้ถึงจ�ำนวนแกนน�ำ ตลอดจนทักษะศักยภำพที่มีอยู่ของพวกเขำ เพรำะเมื่อมีเพื่อนมำเรียนรู้แล้ว4-5 รุ่น ก็จ�ำเป็นต้องมำสรุปกันครั้งหนึ่ง ว่ำแกนน�ำคนนั้นๆ มี ควำมเข้ำใจเพิ่มขึ้นมำกน้อยเพียงใด ตลอดจนสังเกตกำรณ์ถึงแรงบันดำลใจในตัวพวกเขำ เพรำะถ้ำไม่ได้สิ่งเหล่ำนี้มำ นั่นบ่งบอกถึงกำรเป็นแม่ข่ำยที่ไม่มีประสิทธิภำพ ต้องกลับมำ ทบทวนตนเองใหม่ และพยำยำมผลักดันตัวเองขึ้นมำ ผ่ำนกำรเตีรยมตัวและกำรท�ำงำนที่หนัก ขึ้น เพรำะกำรท�ำหน้ำที่เป็นผู้สร้ำงกำรเรียนรู้ร่วมกันนั้นต้องมีควำมพร้อม เพื่อว่ำจะผลักดัน ชุมชนที่เป็นลูกข่ำยไปด้วยกัน ดวงพร เฮงบุณยพันธ์ ผู้อ�ำนวยกำรส�ำนักสนับสนุนสุขภำวะชุมชน (สน.3)
ÊÒúÑÞ
งานบุญปลอดเหล้า เรา “หนองไฮ” เข้าใจดี 6
กองทุนสวัสดิการ จากข้าวย�าสูก่ ารรวมใจ 8
รวมกลุม่ กันลดต้นทุน 10
ชมรมกูช้ พี กูภ้ ยั ด้วยใจอาสา 12
เพื่อชีวิตที่ดี ปุ๋ ยอินทรียป์ ั้ นเม็ด 14
ฐานรากที่สา� คัญ สูอ่ นาคตสดใส16
โคขุน-ขุนโค สร้างรายได้ 20
หมอนวดผ้าขาวม้า ภูมปิ ั ญญาต้องรักษาไว้ 22
บุหงา-ซีริฮ กับขันหมากรสหวาน 24
º·ºÃóҸԡÒà ช่วงเดือนมีนำคมที่ก�ำลังจะถึงนี้ เป็นอีกขวบวำระที่เวียนมำถึงของเวทีฟื้น พลังชุมชน สู่กำรอภิวัฒน์ประเทศไทย ซึ่งนับเป็นครั้งที่ 4 แล้ว ที่ทำงเครือข่ำยร่วม สร้ำงชุมชนท้องถิ่นน่ำอยู่ได้ร่วมแรงกันจัดงำนขึ้น โดยยังคงสำระเรื่องของพลัง พลเมือง ซึ่งรูปแบบงำนจะเป็นอย่ำงไร รอติดตำมกันในงำนที่จะจัดขึ้นที่ไบเทค บำงนำ วันที่ 1-3 มีนำคมนี้ ช่วงเวลำขณะนี้ แม้จะผ่ำนกำรเลือกตั้งไปแล้ว แต่สถำนกำรณ์บ้ำนเมืองยังคง ควำมตึงเครียด คล้ำยว่ำยังหำทำงออกไม่พบ หรือแม้กระทั่งคำดเดำว่ำ จะ คลี่คลำยไปในทำงใด ยิ่งเมื่อได้เห็นข่ำวว่ำมีกำรแทรกแซงจำกผู้ไม่หวังดี ก็ยิ่ง สะท้อนให้เห็นชัดเจนยิ่งขึ้นว่ำ ทำงออกของประเทศคงจะไม่ง่ำยและรำบรื่นเท่ำไร นัก ส�ำหรับวำรสำรปันสุขฉบับนี้ ยังเต็มไปด้วยเรื่องรำวดีๆ ส่งตรงถึงผู้อ่ำนเช่น เคย โดยจะพำผู้อ่ำนไปรู้จัก งำนบุญปลอดเหล้ำ ที่แสดงถึงกำรมีส่วนร่วมของคน ต�ำบลหนองไฮ กองทุนสวัสดิกำร ทีม่ จี ดุ เริม่ ต้นมำจำกข้ำวย�ำของต�ำบลมะนังดำล�ำ กำรรวมกลุ่มกันลดต้นทุน เพื่อซื้อของใช้ทำงกำรเกษตร พัฒนำมำสู่กำรท�ำเกษตร ปลอดสำรที่ต�ำบลหนองหล่ม ชมรมกู้ชีพกู้ภัย ด้วยใจอำสำ ของต�ำบลแม่ปะ นอกจำกนี้ ยังมีเรื่องรำวดีๆ อีกหลำยเรื่องให้ได้อ่ำนกัน ลองไปติดตำมกันใน วำรสำรปันสุขฉบับที่ 22
บรรณำธิกำร
»˜¹ÊØ¢
¡ÒúÃÔËÒèѴ¡Ò÷ŒÍ§¶Ôè¹áººÁÕʋǹËÇÁ
งานบุญปลอดเหล้า เรา “หนองไฮ” เข้าใจดี
กำรขับเคลื่อนชุมชนต�ำบลหนองไฮนั้นท�ำงำนแบบเรียงหน้ำ กระดำน คือรุกไปข้ำงหน้ำทั้งแผง กลไกส�ำคัญทุกส่วนเดินหน้ำไป พร้อมกัน เมื่อ “ขวัญชุมชน” หรือวัดเข้มแข็ง กำรบริหำรจัดกำร แบบมีส่วนร่วมเข้มข้นเดินเครื่องท�ำงำน ชำวบ้ำนพัฒนำองค์ ควำมรู ้ จ ำกโรงเรี ย นพลั ง ชี วิ ต มี อ ำชี พ เสริ ม มั่ น คงขึ้ น ควำม พยำยำมอยำกเพิ่มคุณภำพชีวิตส่วนอื่นๆ ก็เดินหน้ำตำมมำด้วย เป็นอีกควำมตั้งใจหนึ่งของชุมชนที่อยำกลดปัญหำสังคม ทั้งเรื่อง สุขภำพและกำรประหยัดอดออม จึงเกิดเป็นนโยบำยขององค์กำร บริหำรส่วนต�ำบลหนองไฮ เกิดเป็น “สัญญำประชำคม” ในกำร ท�ำให้งำนบุญประเพณีต่ำงๆ เป็นงำนบุญปลอดเหล้ำปลอดกำร พนัน โดยสัญญำประชำคมนี้เกิดขึ้นเมื่อปี 2551 พ่ อ สำร อิ ท ธิ ป ั ญ ญำ รองนำยกอบต.และประธำนสภำ วัฒนธรรมต�ำบลหนองไฮ วัย 68 ผู้เปี่ยมอำรมณ์ขันเล่ำเรื่องนี้ให้ เรำฟังอย่ำงเห็นภำพ “กรณีของผมนี่ชัดเจนที่สุด คือแม่ยำยของผมเสียชีวิตก่อนท�ำ สัญญำประชำคม “งำนบุญงดเหล้ำ” ไม่เท่ำไหร่ หลังจำกนั้น ยำย
»˜¹ÊØ¢
ผมจริงๆ ก็เสียชีวิตหลังจำกเพิ่งท�ำสัญญำประชำคมแล้ว ผลออก มำต่ำงกันมำก” พ่อสำรอธิบำย “มำคิดว่ำท�ำยังไงดี เพื่อนๆ ผม คอกระทิงแดงทั้งนั้น” ในงำนบุญประกอบพิธีศพของยำย หลังกำรรณรงค์เรื่องงำน บุญงดเหล้ำ พ่อสำรจึงบอกกล่ำวล่วงหน้ำแก่ญำติมิตรในบัตร เชิญว่ำ งำนนี้เป็นงำนศพงดเหล้ำ เท่ำนั้นแหละ ผลตอบรับจำก เพื่อนฝูงก็เริ่มเอ็ดอึงในท�ำนองว่ำ “เป็นไปได้ไง งำนนี้บ่มีเหล้ำ บ่ แม่นแล้ว” เนือ่ งจำกตนเองเป็นประธำนสภำวัฒนธรรมด้วย พ่อสำร จึ ง ขึ้ น ป้ ำ ย “ยั น ต์ กั น ภั ย ” ติ ด ไว้ ห น้ ำ บ้ ำ นว่ ำ “ประธำนสภำ วัฒนธรรมสนับสนุนงำนบุญงดเหล้ำ” เนื่องจำกเป็นงำนบุญงำนแรก หลังท�ำสัญญำประชำคม กว่ำ จะตกลงท�ำควำมเข้ำใจกันได้กับแขกเหรื่อก็เล่นเอำเหนื่อย เพรำะ ทรำบกันดีว่ำเหล้ำนั้นเป็นเครื่องขันเกลียวควำมสัมพันธ์ของผู้คน มำเนิ่นนำน จู่ๆ จะมำงดเหล้ำในกำรพบปะสังสรรค์ก็กระไรอยู่ พ่อสำรขอร้องกับญำติมิตรว่ำ ไม่ได้จะบังคับใคร ใครใคร่ดื่มดื่ม แต่ของดเว้นในงำนบุญจะได้ไหม ถึงแม้แสนยำกเย็น แต่สุดท้ำยก็
เรา าใจดี
จบลงอย่ำงรำบรื่น พ่อสำรเล่ำว่ำ เมื่อเปรียบเทียบค่ำใช้จ่ำยงำนแรก ที่ยังไม่ได้งด เหล้ำกับงำนหลังซึ่งงดเหล้ำแล้ว พบว่ำสำมำรถประหยัดค่ำใช้ จ่ำยได้เป็นหลักหมื่นบำทเลยทีเดียว สุ ร ศั ก ดิ์ ศรชั ย นั ก วิ ช ำกำรศึ ก ษำและเลขำนุ ก ำรสภำ วัฒนธรรมต�ำบลหนองไฮ เล่ำเสริมว่ำ จำกงำนวิจัยพบว่ำกำรดื่ม เหล้ำเป็นกิจวัตร เป็นส่วนหนึ่งของปัญหำครอบครัวไม่อบอุ่น กำร ทะเลำะเบำะแว้งและควำมยำกจน เป็นที่มำของควำมพยำยำม ขับเคลื่อนงำนบุญปลอดเหล้ำขึ้น หลังจำกท�ำสัญญำประชำคม แล้ว คณะท�ำงำนได้เริ่มรณรงค์โดยใช้กำรสื่อสำรหลำยทำงที่มีอยู่ มีกำรท�ำป้ำยรณรงค์กำรงดเหล้ำ โดยเน้นไปที่ประเด็นส�ำคัญคือ เรื่องเศรษฐกิจ “เรำจะขึ้นป้ำยรณรงค์เป็นรูปรองเท้ำนักเรียน กับเหล้ำ 2 เป๊ก หรือ รูปปลำทู 1 เข่ง กับเหล้ำ 2 เป๊ก ให้ชำวบ้ำนเขำเปรียบเทียบ เลยว่ำ ถ้ำเก็บเงินซื้อเหล้ำเอำไว้ สำมำรถซื้อรองเท้ำนักเรียนให้ลูก
ได้นะ หรือถ้ำงดเหล้ำ 2 เป๊กนี้ เอำเงินไปซื้อปลำทูกินได้เข่งนึงนะ” สุรศักดิ์อธิบำย ผลปรำกฏว่ำ กำรเปรียบเทียบให้ดูว่ำงดเหล้ำแล้วประหยัด เงินเท่ำไร ได้รับกำรตอบรับดีขึ้นเรื่อยๆ ทำงอบต. ได้ท�ำสถิติกำร ใช้เงิน ส�ำหรับงำนบุญหรืองำนศพที่ปลอดเหล้ำให้ชำวบ้ำนดู พบ ว่ำสำมำรถลดค่ำใช้จ่ำยได้เท่ำไร “งำนบุญงำนนึงเช่นงำนศพ ถ้ำ งำนนั้นไม่มีเหล้ำสำมำรถประหยัดค่ำใช้จ่ำยได้ถึง 25,000 – 30,000 บำท” ข้อมูลเหล่ำนี้จะถูกจัดท�ำเป็นสถิติตัวเลขที่เข้ำใจง่ำย และขึ้น แผ่นป้ำยเพื่อสื่อสำรรณรงค์อย่ำงต่อเนื่อง ภำยในปีสองปีก็เริ่ม เห็นผลอย่ำงเป็นรูปธรรม ทุกวันนี้ ชำวต�ำบลหนองไฮสำมำรถพูด ได้ เ ต็ ม ปำกเต็ ม ค� ำ ว่ ำ งำนบุ ญ ทุ ก ประเภท ทั้ ง งำนบวช งำน บ�ำเพ็ญกุศลศพ งำนบุญอัฐฐะ (งำนอุทิศบุญกุศลให้บรรพบุรุษ ของชำวอีสำน) สำมำรถปลอดเหล้ำได้แล้วร้อยเปอร์เซ็นต์ นับเป็น ควำมพยำยำมที่น่ำชื่นชมยิ่ง
»˜¹ÊØ¢
การจัดการสวัสดิการสังคมโดยชุมชน
กองทุนสวั สดิการ จากข้าวย�า สู่การรวมใจ เรื่องของเรื่องคือ “ปัญหำมำจำกข้ำวย�ำ” ซึ่งน�ำค�ำถำมต่อมำ “ข้ำวย�ำท�ำไม เกิดอะไรกัน” ด้วยควำมฉงนสงสัยว่ำ ข้ำวย�ำเกี่ยว อะไรกับกองทุน ที่ท�ำกำรของกองทุนสวัสดิกำรชุมชนบ้ำนกำหงส์-แบกอ หมู่ 5 ที่นี่เคยมีปัญหำ แต่เกือบ 1 ปีที่ผ่ำนมำ ปัญหำของชุมชนเริ่ม คลี่คลำย จำกควำมคิดเห็นคนละทำงวันนี้กลำยเป็นน�้ำหนึ่งใจ เดียว สุริยัณ สะมะแอ ประธำนกองทุนบ้ำนกำหงษ์ เฉลยให้ฟังว่ำ “เมื่อก่อนเวลำมีคนเสียชีวิตเรำเก็บครอบครัวละ 20 บำทเป็นค่ำ ข้ำวย�ำเพื่อแจกให้กับผู้ที่มำท�ำพิธีให้กับผู้เสียชีวิตท�ำแบบนี้มำ 20 ปีแล้ว แต่ปัญหำที่เกิดขึ้นคือ เวลำไปเก็บไม่เจอเจ้ำของบ้ำนแล้ว สะสมๆ หลำยครั้งเข้ำเป็นเงินจ�ำนวนมำกขึ้น สร้ำงปัญหำให้กับ คนจน คนที่ด้อยโอกำสในสังคม” เมื่อชุมชนเริ่มมองว่ำ สิ่งที่สะสมเห็นปัญหำ กำรเรียกประชุม กรรมกำรที่มีอยู่เดิมจึงเกิดขึ้น เรื่องที่พวกเขำคุยกันคือ จะท�ำ อย่ำงไรเพื่อแก้ปัญหำและให้เกิดประโยชน์ต่อคนในชุมชน นี่คือ
»˜¹ÊØ¢
โจทย์แรก ที่ประชุมเสนอว่ำให้ท�ำเป็นกองทุนสวัสดิกำรชุมชน จำกนั้นเริ่มถำมควำมเห็นจำกชำวบ้ำนว่ำมีใครอยำกเข้ำเป็น สมำชิกกองทุนใหม่ หลำยคนเห็นด้วย กองทุนนี้จึงเกิดขึ้นวันที่ 1 มกรำคม 2555 พร้อมร่ำงกฎระเบียบที่ชัดเจนขึ้นมำ มีค่ำสมัคร 200 บำทต่อครอบครัว และจ่ำยครอบครัวละ 20 บำทต่อเดือน หำกครอบครัวไหนมีคนเดียวจ่ำยค่ำสมัครเพียง 100 บำท จ่ำย รำยเดือน 10 บำท หำกมีผู้เสียชีวิตกองทุนจะจ่ำยให้ครอบครัวละ 8,000 บำททันที เพื่อเป็นค่ำใช้จ่ำยในกำรประกอบพิธีศพ ปรำกฏ ว่ำมีคนมำสมัครเกือบหมดทั้งหมู่บ้ำน ระยะเวลำ 10 เดือนที่ผ่ำนมำ มีผู้เสียชีวิตประมำณ 8 คน กอง ทุนฯจ่ำยเงินไปแล้วประมำณ 50,000 กว่ำบำท มีจ�ำนวนสมำชิก ในครอบครัวที่ต้องรับผิดชอบ 1,000 กว่ำคนในจ�ำนวนสมำชิก 300 ครอบครัว นิรออำรี อันนำบำวี เลขำกองทุนฯบ้ำนแบกองเข้ำมำสมทบ อีกคน ผู้ชำยในชุดโต๊บยำวสีขำว สวมหมวกสีด�ำ สำยตำมุ่งมั่น เล่ำย้อนถึงที่มำเพื่อร่วมแก้ปัญหำที่ทับซ้อนมำแต่โบร�่ำโบรำณ
“เรำตั้งค�ำถำมว่ำ ท�ำไมเมื่อมำถึงยุคของเรำ เรำจะแก้ไขไม่ได้ เรำมีทั้งคณะกรรมกำรหมู่บ้ำน คณะกรรมกำรมัสยิด ผู้บริหำรฝ่ำย ปกครอง หลำยๆหน่วยงำน เรำเห็นตรงกันว่ำอยำกยกระดับสร้ำง สังคมเรำให้น่ำอยู่มำกยิ่งขึ้น หำกสังคมเรำมีควำมเข้มแข็ง เรำคิด ว่ำหลำยๆปัญหำในสังคมสำมำรถแก้ได้ นี่คือควำมร่วมของ 2 ชุมชน” นิรออำรีกล่ำว กำรร่วมคิด ร่วมหำรือวันนั้น ท�ำให้เกิดกำรรวมควำมคิดเป็น หนึ่ ง เดี ย ว ได้ เ ห็ น ว่ ำ หลำยๆ คนมี ค วำมรู ้ สึ ก เหมื อ นกั น คื อ ไม่ ต้องกำรให้สังคมตกอยู่ภำยใต้ปัญหำ และอยำกให้เกิดกำรพัฒนำ อยำกให้มีควำมเปลี่ยนแปลงที่ดีเกิดขึ้น สอดคล้องกับนโยบำย ของทำงอบต.ด้ ว ย ช่ ว ยกั น ขั บ เคลื่ อ นต� ำ บลสู ่ สุ ข ภำวะ คณะ กรรมกำรมัสยิดเองก็มีควำมรู้สึกอย่ำงนี้ ทุกครั้งที่มีกำรประชุมจึง มีกำรพูดคุยเรื่องปัญหำที่เกิดขึ้น มีหลำยๆ ฝ่ำยให้ข้อเสนอใหม่ๆ เมื่อมีกองทุนควำมเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้น ควำมไม่เสมอภำคหมด ไป “เรำให้ควำมส�ำคัญเท่ำกัน ทั้งคนรวย คนจน คนด้อยโอกำส
จริงๆแล้วหลักกำรอิสลำมต้องให้ควำมช่วยเหลือซึ่งกันและกันเมื่อ อยู่ด้วยกัน แต่เมื่อก่อนเรำไม่ได้สร้ำงระบบตรงนี้เพรำะศรัทธำ อ่อนแอ กองทุนสวัสดิกำรนี้เป็นส่วนหนึ่งที่ท�ำให้ชุนชนของเรำเข้ม แข็งขึ้นมำ มีควำมรักใคร่มำกขึ้น” นิรออำรีหยุดก่อนเริ่มเล่ำต่อ “เดี๋ยวนี้บรรยำกำศในชุมชน มีควำมคึกครื้นดี ต่ำงจำกสมัยก่อนที่ มีควำมเงียบเหงำ โดยเฉพำะที่สุสำนเวลำที่มีผู้เสียชีวิต มีควำม ร่วมมือเกิดขึ้น ควำมรักใครสมำนฉันท์มำกขึ้น และทุกครั้งที่มีกำร พัฒนำในชุมชนของเรำจะเรียกมำง่ำย เพรำะมีเป้ำหมำยเดียวกัน มีจุดยืนเดียวกัน เพรำะทุกคนต้องกำรที่จะพัฒนำ” ทุกวันนี้ กองทุนสวัสดิกำรชุมชนบ้ำนกำหงส์-แบกอ จะมีกำร ประชุมคณะกรรมกำรทุกๆ 3 เดือน เพื่อพูดคุยกันเกี่ยวกับงำนที่ ท�ำไปแล้ว ปัญหำที่ขัดสนในกำรด�ำเนินกำรที่ผ่ำนมำ กรณีสมำชิก ที่อยู่ต่ำงจังหวัดเสียชีวิตจะแก้ปัญหำอย่ำงไร หรือคนนอกชุมชนที่ ต้ อ งกำรเข้ ำ มำเป็ น สมำชิ ก จะจั ด กำรอย่ ำ งไร จะด� ำ เนิ น กำร อย่ำงไรเมื่อสมำชิกเพิ่มขึ้น และหำวิธีกำรขยำยกองทุนให้เติบโต อย่ำงไร เพื่อไปช่วยเหลือในด้ำนอื่นๆ ต่อไป
»˜¹ÊØ¢
à¡ÉµÃ¡ÃÃÁÂÑè§Â×¹
รวมกลุ่มกันลดต้นทุน สร้างความรู้ มุ่งสู่เกษตรอินทรีย์ ต�ำบลหนองหล่ม อ�ำเภอดอกค�ำใต้ จังหวัดพะเยำ เป็นสังคม เกษตรกรรม ประชำชนส่วนใหญ่เป็นเป็นเกษตรกร ปลูกข้ำว และ ข้ำวโพดเป็นหลัก ซึ่งเคยประสบปัญหำสิ่งแวดล้อมในชุมชน ทั้ง สำรเคมี ยำฆ่ำแมลง ซึ่งสร้ำงปัญหำต่อแหล่งน�้ำ และดิน อัน เป็นต้นทุนส�ำคัญ ทั้งยังกระทบกับตัวเกษตรกรเอง เมื่อต้นทุนกำร ปลูกจำกทั้งปุ๋ยและยำฆ่ำแมลงสูงขึ้นต่อเนื่อง กำรรวมตัวกันในนำมของกลุ่มเกษตรกรท�ำนำหนองหล่ม เป็น หนทำงหนึ่ ง ที่ เ ป็ น ทำงออกของปั ญ หำเหล่ ำ นั้ น พวกเขำมี วิ ธี บริหำรจัดกำรที่เข้มแข็ง และช่วยแก้ปัญหำบำงประกำรได้ ซึ่งนั่น เป็นที่มำของแหล่งเรียนรู้ในระบบเกษตรและสิ่งแวดล้อม กำรรวมกันจัดตั้งกลุ่มเกษตรกรท�ำนำหนองหล่ม เกิดขึ้นตั้งแต่ ปี 2533 จำกฐำนคิดที่ว่ำ ถ้ำต่ำงคนต่ำงอยู่ต่ำงคนต่ำงท�ำก็จะถูก เอำรัดเอำเปรียบทั้งจำกพ่อค้ำที่ขำยวัสดุอุปกรณ์ด้ำนกำรเกษตร และกำรถูกก�ำหนดรำคำสินค้ำ ขณะที่กำรรวมกลุ่มกันจะสำมำรถ ต่อรองได้ ธีรเดช พินิจ ประธำนกลุ่มเล่ำว่ำ “เมื่อก่อน เขำบอกรำคำมำ »˜¹»˜Êع¢ÊØ¢
เท่ำไหร่เรำก็ต้องซื้อเท่ำนั้น เพรำะต่ำงคนต่ำงซื้อ แต่พอรวมกลุ่ม กัน เรำสำมำรถต่อรองกับร้ำนค้ำในเมืองได้” กลุ่มเกษตรกรท�ำนำหนองหล่มได้ก�ำหนดให้สมำชิกถือหุ้นได้ ในรำคำหุ้นละ 10 บำท โดยคนหนึ่งต้องถือไม่น้อยกว่ำ 5 หุ้น อีก ทั้งยังมีกำรให้สมำชิกออมหุ้นกันอีกปีละ 200 บำททุกปี ซึ่งท�ำให้ เกิดเงินทุนรำวแปดหมื่นกว่ำบำท โดยเงินทุนนี้จะถูกใช้ส�ำหรับ กำรซื้อเมล็ดพันธุ์ ปุ๋ย และวัสดุอุปกรณ์ทำงกำรเกษตรที่จ�ำเป็นใน รำคำที่ต่อรองแล้ว จำกนั้นก็น�ำมำจ�ำหน่ำยให้แก่สมำชิกในระบบ ผ่อนส่ง แต่ทว่ำต�่ำกว่ำรำคำที่ซื้อจำกร้ำนค้ำทั่วไป ซึ่งกำรท�ำเช่นนี้ ท�ำให้ในแต่ละปี กลุ่มเกิดผลก�ำไรจำกกำรท�ำธุรกิจ โดยผลก�ำไร จำกกำรท�ำธุรกิจนี้ก็กลับมำเป็นเงินปันผลให้แก่สมำชิกอีกต่อหนึ่ง มำถึงทุกวันนี้ เมื่อกำรรวมตัวเป็นกลุ่มชัดเจน กำรช่วยเหลือ เรื่องต้นทุนอย่ำงเห็นผล แผนงำนของกลุ่มก็ขยำยต่อเนื่องไปอีก เพื่ อ ให้ เ กิ ด ผลดี ใ นระยะยำวนั่ น คื อ กำรพยำยำมพั ฒ นำดิ น ซึ่ ง เป็นต้นทุนของกำรเกษตรให้มีคุณภำพ ด้วยกำรหันมำส่งเสริม กำรใช้ ปุ ๋ ย อิ น ทรี ย ์ แ ทนกำรใช้ ปุ ๋ ย เคมี ที่ แ หล่ ง เรี ย นรู ้ ข องกลุ ่ ม
เกษตรกรท�ำนำหนองหล่มจึงเป็นโรงท�ำปุ๋ยส�ำหรับขำยให้สมำชิก ในรำคำถูกด้วย “กำรพัฒนำดินเรำก็ส่งเสริมทั้งกำรปลูกถั่ว ปอเทือง ท�ำปุ๋ย อินทรีย์ และน�้ำหมักชีวภำพ เพื่อให้สมบูรณ์ครบทั้งกำรบ�ำรุงดิน และให้อำหำรพืชทำงใบ” ธีรเดชเล่ำถึงโครงกำรที่พวกเขำก�ำลังท�ำ กันในปัจจุบัน โดยในกำรสร้ำงโรงปุ๋ยครั้งแรกได้งบกระตุ้นเศรษฐกิจจำก สหกรณ์จังหวัดพะเยำจ�ำนวน 50,000 บำท ได้ควำมรู้จำกสถำนี พัฒนำที่ดินจังหวัดพะเยำ และเกษตรอ�ำเภอ โดยได้ส่งตัวแทน กลุ่มไปเรียนรู้ดูงำนจำกวิทยำลัยกำรเกษตรและเทคโนโลยีพะเยำ หลั ง จำกนั้ น ตั ว แทนที่ ไ ปเรี ย นรู ้ ดู ง ำนก็ น� ำ มำถ่ ำ ยทอดให้ กั บ สมำชิกคนอื่นๆ ในกลุ่ม ด้วยกำรส่งเสริมของเทศบำลต�ำบลหนองหล่ม ท�ำให้กำรผลิต ปุ๋ยในช่วงแรกเป็นกำรท�ำเพื่อแจกให้ทดลองใช้ และต่อมำเมื่อ สมำชิกเห็นว่ำปุ๋ยมีคุณภำพดีแล้วก็เริ่มจ�ำหน่ำยให้ในรำคำเพียง กิโลกรัมละ 2 บำท โดยก�ำลังกำรผลิตก็มีมำกเพียงพอที่จะให้
สมำชิกที่มีอยู่ในกลุ่มรำว 146 คนสำมำรถใช้ได้อย่ำงทั่วถึง กระนั้นกลุ่มก็ยังไม่หยุดที่จะพัฒนำระบบกำรเกษตรของพวก เขำให้มีควำมยั่งยืนและส่งเสริมให้มีคุณภำพชีวิตดีขึ้นว่ำที่เป็นอยู่ ในปัจจุบัน พวกเขำเริ่มมองหำแนวทำงกำรปลูกที่ดีต่อทั้งผู้ปลูก และผู้บริโภค นั่นคือกำรท�ำเกษตรอินทรีย์ อำจไม่ใช่เรื่องง่ำยที่จะเปลี่ยนแปลง แต่จำกกำรไปดูงำน และ กำรศึกษำของแกนน�ำ ท�ำให้เกิดกำรพูดคุยและตกลงกันว่ำจะเริ่ม ต้นท�ำทีละเล็กทีละน้อยในกลุ่มคนที่จะท�ำเป็นตัวอย่ำง โดยต่อย อดมำจำกกำรเกษตรแบบผสมผสำน ตำมแนวคิด กินทุกอย่ำงที่ ปลูก และปลูกทุกอย่ำงที่กิน สวนของลุ ง เสน่ ห ์ จิ ต จั น ทร์ เป็ น ตั ว อย่ ำ งของกำรเกษตร ผสมผสำน ในพื้นที่ 5 ไร่ มีทั้งมะเขือยำว มะนำว ฝรั่ง มะละกอ ผักกำด ล�ำไย ไม้กฤษณำ บ่อเลี้ยงปลำ ฯลฯ เจ้ำของสวนได้ปลูก พืชชนิดต่ำงๆ โดยพยำยำมให้ผลผลิตออกในเวลำที่ไม่ตรงกัน ท�ำให้ไร่แห่งนี้สร้ำงรำยได้ให้เจ้ำของได้ตลอดทั้งปี อีกทั้งด้วยกำรไปดูงำนจำกในหลำยพื้นที่ พวกเขำตระหนักว่ำ ศั ก ยภำพของพื้ น ที่ แ ละบุ ค คลในหนองหล่ ม ไม่ ไ ด้ ด ้ อ ยกว่ ำ เกษตรกรที่อื่นๆ ในกำรที่ใช้แนวทำงเกษตรอินทรีย์ พวกเขำมีดินที่ ดี มีแหล่งน�้ำ มีคนที่รักสำมัคคี พร้อมจะแบ่งปันควำมรู้ให้กันและ กัน โดยในกำรปฏิบัติเบื้องต้นไปสู่แนวทำงเกษตรอินทรีย์นี้ พวก เขำตกลงกันว่ำเริ่มท�ำเกษตรอินทรีย์บำงส่วนในกลุ่มของผู้เป็น แกนน�ำของกลุ่ม และเชื่อว่ำถ้ำได้ผลดีก็จะมีกำรขยำยผลต่อไปได้ ในอนำคต แต่ น อกจำกกำรแลกเปลี่ ย นเรี ย นรู ้ กั น ในกลุ ่ ม แล้ ว กลุ ่ ม เกษตรกรท�ำนำหนองหล่มยังแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับเครือข่ำยอื่นๆ ด้วย เช่นกำรแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับเกษตรกรในจังหวัดพะเยำ ทั้ง ในกลุ่มสหกรณ์จังหวัดพะเยำ โดยเฉพำะกลุ่มส่งเสริมสหกรณ์ ที่ จะประสำนกับส�ำนักงำนตรวจสอบบัญชีสหกรณ์ ในกำรตรวจ สอบงบก�ำไรขำดทุน กำรด�ำเนินกำรอย่ำงเข้มแข็ง จริงจังของกลุ่มเกษตรกรท�ำนำ หนองหล่ม ท�ำให้เกิดเครือข่ำยกำรพัฒนำกลุ่มเกษตรกรซึ่งท�ำให้ เชื่อมั่นว่ำ ต่อไปในอนำคตเมื่อได้ลงมือท�ำอย่ำงจริงจังไปสักระยะ หนึ่ง พวกเขำจะมีชีวิตคุณภำพชีวิตที่ดี อยู่อย่ำงพอเพียง พึ่งพำ ตนเองได้ ไม่เสียค่ำยำเพื่อรักษำควำมเจ็บป่วยจำกกำรใช้สำรเคมี ผู ้ บ ริ โ ภคมี ค วำมมั่ น ใจและปลอดภั ย และก็ จ ะสำมำรถรั ก ษำ สิ่งแวดล้อมของหนองหล่มให้ดีได้ด้วย
»˜¹ÊØ¢
¡ÒôÙáÅÊØ¢ÀÒ¾ªØÁª¹
ชมรมกูช้ พี กูภ้ ยั ด้วยใจอาสา อำคำรที่ท�ำกำรหลังเก่ำของ อบต.แม่ปะ เป็นสถำนที่ท�ำงำนอย่ำงไม่เป็นทำงกำรของหน่วยกู้ชีพกู้ภัย และหน่วยอื่นๆ ของต�ำบลแม่ปะ อ�ำเภอแม่สอด จังหวัดตำก ธนำธร ศรีกำวี ตัวแทนหน่วยกู้ชีพกู้ภัย หรือชื่ออย่ำงเป็นทำงกำรว่ำ ‘ชมรมกู้ชีพกู้ภัย อบต.แม่ปะ’ ชมรม นี้ไม่ขึ้นกับทำง อบต. แต่ท�ำงำนช่วยเหลือ อบต. เพรำะฉะนั้นจึงไม่มีงบประมำณโดยตรง หำกจะได้ก็เป็นงบ สนับสนุนในบำงโอกำส ซึ่งทุกคนที่เข้ำมำท�ำงำนที่นี่จ�ำนวน 8 คนนั้น ล้วนมำท�ำงำนด้วยใจ ด้วยเงินส่วนตัว ทุกคน ข้ำวของวัสดุอุปกรณ์ก็ซื้อหำกันเอำเอง
»˜¹»˜Êع¢ÊØ¢
ที่ทุกคนต่ำงเสียสละมำท�ำงำนนั้น ธนำธรรับหน้ำที่ตอบแทน ทุ ก คนว่ ำ คนเรำท� ำ งำนก็ ใ ช่ ว ่ ำ หวั ง จะได้ อ ะไรตอบแทนเสมอ ตลอดเวลำที่ได้เห็นกำรช่วยเหลือผู้ประสบอุบัติเหตุบนท้องถนน คนจมน�้ำ เป็นลมชักที่ล่ำช้ำ ขำดอุปกรณ์ และได้รับกำรช่วยไม่ถูก วิธีของหลักกำรช่วยเหลือผู้ประสบภัยที่ถูกต้อง เช่น กำรเคลื่อน ย้ำยผู้ประสบภัย กำรขำดอุปกรณ์ช่วยเหลือ ขำดถังออกซิเจน ขำดเปล มันเป็นสำเหตุที่ท�ำให้คนเจ็บอยู่แล้วบำดเจ็บรุนแรงมำก ขึ้น แถมยังเสี่ยงต่อกำรเสียชีวิต “ตอนนั้นปี 2552 ผมได้ใช้รถส่วนตัวของผมท�ำเป็นรถยนต์ กู้ชีพเคลื่อนย้ำยคนเจ็บแทน จำกนั้นก็ชวนเด็กๆ คนสนใจคนที่ ชอบช่วยเหลือผู้อื่นให้มำสมัครเข้ำเป็นอำสำสมัครกู้ชีพรวมได้ จ�ำนวน 12 คน เข้ำร่วมท�ำงำนโดยตั้งเป็นกลุ่มบริหำรจัดกำร กั น เอง แล้ ว ผมก็ พ ำเด็ ก ทั้ ง หมดไปอบรมที่ ศู น ย์ แ ม่ ข ่ ำ ยกู ้ ชี พ นเรนทร ที่อ�ำเภอแม่สอด จังหวัดตำก เพื่อน�ำควำมรู้ที่ได้มำใช้ใน
กำรปฏิ บั ติ ห น้ ำ ที่ ช ่ ว ยเหลื อ คนอื่ น อย่ ำ งถู ก ต้ อ งและมี ประสิทธิภำพ” ธนำธรเล่ำ นอกจำกเงินส่วนตัวแล้ว รำยได้ส่วนหนึ่งจะมำจำกค่ำน�ำส่ง คนเจ็บประมำณรำยละ 300 บำท หรืออำจเรียกว่ำค่ำน�้ำมันจะ เหมำะกว่ำ ปัญหำของชมรมหรือหน่วยงำนกู้ชีพของพี่ธนำธรหรือ ที่อื่นๆ ล้วนแล้วแต่ไม่ต่ำงกันก็คือ ขำดงบประมำณและขำดก�ำลัง คน บำงครั้งหน่วยงำนรำชกำรก็ไม่เข้ำใจ เพรำะเป็นชมรมที่ไม่ขึ้น ตรงกับใคร “แต่มันอิสระดี” พี่ธนำธรเน้นย�้ำจุดนี้ “งำนกู้ภัยส่วนใหญ่จะไป ทำงซูเปอร์ไฮเวย์มำกกว่ำ ไปแถวๆ ทำงหลวงแม่สอด-ท่ำสองยำง ส่วนภำยในต�ำบลจะเป็นงำนกู้ชีพ รับส่งคนเจ็บและอุบัติเหตุเล็ก น้อยเสียส่วนใหญ่ ซึ่ง ณ ขณะนี้ สิ่งที่ชมรมกู้ชีพกู้ภัยต้องกำรมำก ที่สุด คือที่ท�ำกำรเป็นหลักแหล่งครับ จะได้ท�ำงำนกันอย่ำงเป็น กิจลักษณะมำกขึ้น”
»˜¹ÊØ¢
¨Ñ´¡Ò÷ÃѾÂҡøÃÃÁªÒµÔ ÊÔè§áÇ´ÅŒÍÁ
เพื่อชีวิตที่ดี ปุ๋ยอินทรีย์ปั้นเม็ด หลำยครั้งหลำยหนที่ค�ำถำมน�ำพำเรำไปสู่กำรเรียนรู้ ทดลอง ผ่ำนอุปสรรคมำกมำย เพื่อให้ได้มำซึ่งค�ำตอบอันจะเป็นเข็มทิศ ชี้ทำงในกำรต่อไป เช่นเดียวกับ อธิกัญญำ ยอดพุทซำ เกษตรกร จำกหมู่ 5 บ้ำนส�ำนักจั่น ต�ำบลบ่อแร่ อ�ำเภอวัดสิงห์ จังหวัด ชัยนำท ที่ริเริ่มตั้งกลุ่มปุ๋ยอินทรีย์ปั้นเม็ดขึ้นมำจำกกำรคิดตั้ง ค�ำถำมกับตัวเอง “กลุ่มเรำเริ่มมำจำกกำรท�ำนำแล้วไม่ได้ผล จะให้ได้ผลผลิตก็ ต้องใส่ปุ๋ย เรำไม่รู้ว่ำต้นไม้ต้องกำรธำตุเสริมอะไร เรำก็ต้องมำ เรียนรูว้ ำ่ ถ้ำจะให้ได้ผลผลิตเรำต้องบ�ำรุงดิน น�ำ้ จัดกำรสิง่ แวดล้อม จัดกำรวัชพืช ที่ส�ำคัญที่สุดคือปุ๋ย ก็ต้องซื้อมำจำกร้ำนค้ำ เรำก็มำ ตั้งค�ำถำมว่ำปุ๋ยมำจำกไหน ถ้ำซื้อเรำจะเอำเงินมำจำกที่ไหน เพรำะเรำต้องซื้อทุกรอบทุกปี ถ้ำอย่ำงนั้นค�ำตอบของชำวนำอยู่ ตรงไหน ถ้ำน�้ำท่วมชำวนำจะได้อะไร ท�ำไมไม่ผลิตเอง เรำจะถำม ใครได้ ใช้วัสดุอะไร ใช้เครื่องจักรตัวไหน วิธีกำรผลิตต้องไปเรียนรู้ จำกที่ไหน” อธิกัญญำ เล่ำถึงช่วงเริ่มแรก เมื่อมีค�ำถำมมำก ก็ต้องค้นหำค�ำตอบ อธิกัญญำออกไปหำ ควำมรู้จำกนอกชุมชน ตำมศูนย์ปรำชญ์ชำวบ้ำนที่มีอยู่ในจังหวัด ชัยนำท “คือเรำพยำยำมค้นหำค�ำตอบว่ำควำมรู้ที่แท้จริงมันอยู่ตรง ไหน พอไม่มีเรำก็ต้องไปเรียนรู้จำกปรำชญ์ที่เรำคุ้นเคย ไปหำ อำจำรย์ที่ค่อนข้ำงจะมีควำมรู้ โดยตั้งค�ำถำมว่ำถ้ำเรำจะท�ำปุ๋ยจะ ต้องใช้วัสดุอะไร เรำก็ค่อยๆ ศึกษำมำเรื่อยๆ ตอนนั้นเรำท�ำฟำร์ม เลี้ยงเป็ดสำมพันตัว ต้องดูทั้งเรื่องอำกำศ น�้ำ อำหำร เรำเป็นคน »˜¹»˜¹ÊØÊØ¢ ¢
คิดสูตรผสมอำหำรเองโดยขอควำมรู้จำกซีพี สิ่งที่เหลือจำกเป็ด คือ ขี้เป็ดปีละ 30-40 ตัน จะเอำไปไหน สมัยก่อนใช้ร�ำหยำบขี้เลย เยอะมำก กำรจะน� ำ มำปั ้ น เม็ ด ไม่ ใ ช่ ข องง่ ำ ย ต้ อ งเรี ย นรู ้ ว ่ ำ จุ ลิ น ทรี ย ์ ตั ว ไหนที่ ส ำมำรถน� ำ มำย่ อ ยแกลบที่ จ ะหมั ก ได้ มั น มี ค� ำ ถำมเต็ ม ไปหมด แต่ ไ ม่ มี ก ลุ ่ ม ไหนที่ ต อบค� ำ ถำมเรำได้ เ ลย เพรำะส่วนใหญ่จะไปซื้อวัสดุจำกภำยนอกมำใช้ เรำก็ต้องไปค้น งำนวิจัยต่ำงๆ เพรำะเรำคิดจำกค�ำถำมว่ำเรำจะช่วยเหลือตัวเอง ได้ยังไง ก่อนจะช่วยเหลือคนอื่นได้เรำต้องช่วยเหลือตัวเองให้ได้ ก่ อ น เพรำะดู จ ำกหลำยๆ กลุ ่ ม มั น ไม่ ป ระสบควำมส� ำ เร็ จ ” อธิกัญญำเล่ำ กระทั่งอำจำรย์ที่ศูนย์ปรำชญ์แนะน�ำให้ใช้ฟิลเลอร์เค้ก ซึ่งได้ จำกอ้อยที่ผ่ำนกำรหีบแล้วทิ้งไว้ให้ย่อย ซึ่งมีค่ำ NPK ค่อนข้ำงต�่ำ ผสมกับสิง่ ทีเ่ หลือจำกอ้อยทีเ่ อำไปผ่ำนกำรเผำเพือ่ ให้เกิดพลังงำน โดยพี่แมวชักชวนญำติพี่น้องมำจดทะเบียนเป็นวิสำหกิจชุมชน เพื่อเจรจำท�ำสัญญำกับโรงงำนไทยเกษตรน�้ำตำลหนองพู โดยท�ำ สัญญำรับซื้ออย่ำงต�่ำ 50 พ่วงรถสิบล้อ “ประมำณต้นปี 2552 เรำได้ฟิลเลอร์เค้กซึ่งมำจำกฟิลเลอร์กับ ขี้หม้อกรอง ซึ่งมีค่ำ C/N เหมือนขี้เถ้ำ เอำไปใส่ในปุ๋ยแล้วค่ำ ควำมเป็นกรดเป็นด่ำงจะลดลง ผสมกับขี้เป็ดซึ่งเรำมี และน�้ำหมัก ชีวภำพ เรำไปซื้อเครื่องตีปุ๋ยมำมูลค่ำ 5 หมื่นบำท พอเรำสั่งฟิล เลอร์เค้กจำกโรงงำนมำประมำ 300 ตัน เทกองแล้วสูงเท่ำบ้ำน ใช้ เครื่องตัวนี้ตีอีก 10 ปีก็ไม่หมด แต่ก็ต้องใช้มันไปก่อน เรำเอำส่วน ผสมทั้งหมดใส่เครื่องตี โดยมีตะแกรงร่อนแยกละเอียดกับหยำบ
ออกจำกกัน ตอนแรกออกมำเป็นฝุ่นก่อน ไม่ได้ปั้นเม็ดเพรำะทุน เรำไม่พอ เรำขำยให้โรงเรียนเกษตรกรบ้ำนบ่อแร่ ให้เอำไปใช้ก่อน เพรำะอยำกช่วยเหลือชุมชน หรือกลุ่มของระดับอ�ำเภอก็มำสั่งซื้อ วัตถุดิบจำกเรำ ถ้ำเขำมีจำนปั้นก็สำมำรถน�ำเอำไปใช้งำนได้เลย” อธิกัญญำเล่ำ กระนั้น ปัญหำก็ยังตำมมำไม่หยุดยั้ง ทั้งเรื่องเงินลงทุนและ ระบบเครดิต เพรำะชำวนำต้องรอเก็บเกี่ยวผลผลิตก่อน “เป็นอย่ำงนี้เรำก็ตำยสิ ท�ำงำนเหนื่อยแล้วไม่ได้อะไร หันไป หำองค์กรไหนก็พึ่งไม่ได้เพรำะเรำคิดใหญ่เกิน แต่จะไม่ให้คิดใหญ่ ได้ยังไง ปุ๋ยเขำใช้ครั้งละเป็นตันไม่ใช่เป็นกิโลนะ เรำเลยไปซื้อ เครื่องอัดเม็ดมำสำมหมื่นห้ำ โดยเอำวัสดุเรำไปแลก เสร็จแล้วอัด ไม่ได้ เพรำะควำมละเอียดของวัสดุเรำใช้ไม่ได้ ทุกอย่ำงมีปัญหำ หมดเลย เลยหันมำหำท่ำนนำยก ขอยืมจำนปั้นเม็ดซึ่งไม่ได้ใช้ งำน เอำมำไว้สำมเดือนก็ยังใช้ไม่ได้ เพรำะวัสดุเรำยังหยำบอยู่ สุดท้ำยเลยแก้ปัญหำด้วยกำรไปสั่งเครื่องจักรที่ใช้ตีปุ๋ยได้วันละ 50 ตันมำ” อธิกัญญำว่ำ ถึงแม้อธิกัญญำจะได้เครื่องจักรมำ แต่กว่ำจะใช้ได้จริงๆ ต้อง ใช้เวลำนำน เพรำะไม่มีไฟฟ้ำสำมเฟส ซึ่งต้องใช้มอเตอร์ 50 แรง ขึ้นไป แต่มีเครื่องยนต์สี่แรง เลยท�ำไม่ได้ เข็นไปให้ช่ำงที่นครปฐม เพื่อค�ำนวณรอบ สุดท้ำยท�ำจนใช้ได้ ตีปุ๋ยจนหมดกอง ขำยให้ ปลำยทำงด้วยระบบเครดิตอีก ด้วยควำมมุ่งมั่นตั้งใจในกำรท�ำงำนของอธิกัญญำ ควำมรัก กลุ่มรักชุมชน พอผู้ช�ำนำญจำกโรงงำนที่สำมำรถผลิตปุ๋ยได้ปีละ เป็นหมื่นตันได้มำเห็น จึงให้ค�ำแนะน�ำในกำรปรับเครื่องปั้นเม็ดที่ มีอยู่ “เขำลงมำแนะน�ำเรื่องกำรค�ำนวณรอบหมุน วัสดุจะต้องมี ควำมละเอียดเนียนกำรปั้นเม็ดจะออกมำดี แล้วใช้ตะแกรงร่อนให้ ได้ขนำดเม็ดปุ๋ยที่เท่ำกัน จำกนั้นจึงตำกในที่ร่ม เมื่อได้ปุ๋ยแล้วเรำ ส่งไปวิเครำะห์ แต่ค่ำของปุ๋ยเรำไม่ผ่ำนเกณฑ์มำตรฐำน แต่ชำว บ้ำนสำมำรถใช้ได้ เพียงแต่ต้องใช้มำกหน่อย โดยกำรเอำไปใส่ เครื่องพ่นฉีดได้เลย จำกเม็ดที่เรำทุรนทุรำยมำเป็นเวลำสองปี เรำ ค่อยๆ พัฒนำขึ้นจนสำมำรถใช้กับเครื่องจักรได้ ตอนนี้ศักยภำพ เครื่องจักรและคนงำนของเรำผลิตปุ๋ยได้วันละ 3 ตัน ถ้ำมีเครื่อง อบเรำน่ ำ จะผลิ ต ได้ เ พิ่ ม มำกขึ้ น ตอนนี้ แ นวคิ ด ของกลุ ่ ม คื อ ต้องกำรผลิตปุ๋ยหมักเดือนละ 100 ตัน จำกนั้นหยุดไปสองเดือน แล้วค่อยท�ำกำรผลิตใหม่ ส่วนกำรตลำดก็ท�ำไปเรื่อยๆ เรำจะได้มี กำรพักผ่อนบ้ำงเพรำะกำรผลิตมันเหนื่อยมำก นี่คือเต็มศักยภำพ ของกลุ่ม แต่ปัญหำคือเรำไม่มีที่ตำก เพรำะต้องตำกในพื้นที่ร่ม ซึ่งมันต้องใช้เงินทุนสูงมำกในกำรจัดหำเครื่องอบมำ ตอนนี้เรำ
วำงเป้ำหมำยไว้อีกสองปีก่อนโครงกำรนี้จะจบ คิดว่ำจะท�ำให้ได้” อธิกัญญำเล่ำด้วยยิ้ม กระบวนกำรผลิตปุ๋ยอินทรีย์แม้จะได้รับผลที่น่ำพอใจ กระนั้น ยังติดปัญหำอยู่อีก ตรงที่กำรปรับควำมรู้สึกนึกคิดและทัศนคติ ของเกษตรกรที่จะเอำปุ๋ยอินทรีย์ไปใช้ เนื่องจำกให้ผลช้ำกว่ำกำร ใช้ปุ๋ยเคมี กำรจะท�ำให้เกษตรกรยอมรับจึงต้องใช้ระยะเวลำเช่น กัน “เรำพยำยำมท�ำให้ดูว่ำปุ๋ยของเรำใช้ได้จำกกำรท�ำเกษตร อินทรีย์ของเรำเอง ตอนนี้ปุ๋ยเคมีกระสอบละ 900 บำท ปุ๋ยเม็ดเรำ กระสอบละ 250 บำท แต่ของเรำสองกระสอบเท่ำกับปุ๋ยเคมีหนึ่ง กระสอบ ถำมว่ำคุณภำพของเรำเท่ำกับปุ๋ยเคมีไหม ถึงจะใช้ปุ๋ย เรำสองกระสอบแต่รำคำก็ยังถูกกว่ำ แล้วดินก็ดีกว่ำ โดยเฉพำะ อย่ำงยิ่งคุณได้สนับสนุนกลุ่ม ท�ำให้กลุ่มมีควำมเคลื่อนไหว คุณ ซื้อไปกลุ่มก็ได้มีงำนท�ำ เพรำะถ้ำคุณซื้อปุ๋ยเรำไปคุณจะได้ใช้ปุ๋ย เคมีน้อยลง ซึ่งดีกับตัวคุณเองด้วย แค่คุณเปลี่ยนทัศนคติแล้วเปิด ใจยอมรั บ คื อ เขำยั ง ติ ว ่ ำ ได้ ผ ลช้ ำ แต่ เ รำไม่ ซี เ รี ย สหรอก” อธิกัญญำว่ำ ปัญหำนี้เกิดมำหลำยทศวรรษแล้ว ต้องยอมรับว่ำคนใช้ปุ๋ย เคมีมำนำนกว่ำสิบปี ฉะนั้นกำรใช้ปุ๋ยอัดเม็ดต้องให้เวลำกับมัน บ้ำง ครั้งแรกอำจได้ผลผลิตไม่เท่ำที่ต้องกำร แต่ปีที่สองปีที่สำม มันจะค่อยๆ ได้ผลดีขึ้น และมีกลุ่มโรงเรียนเกษตรกรที่ซื้อไปท�ำ ลองใช้อยู่ ซึ่งผลตอบรับค่อนข้ำงดี เพรำะใช้มูลสัตว์จริงๆ พวก ธำตุหินที่นี่ไม่ได้ใส่เพรำะจะท�ำให้ดินเป็นด่ำง ใช้ไปนำนดินจะไม่ดี ด้วยที่นี่เชื่อว่ำ ถ้ำจะเป็นอินทรีย์ก็เป็นอินทรีย์จริงๆ “ก็เห็นเขำมีควำมสุขดี ไม่เห็นเขำบ่น มีแต่ว่ำ ‘แมวปีนี้ข้ำวดีจัง เลย’ เรำก็หัวเรำะ ยิ้ม ใช้ปุ๋ยเรำแล้วข้ำวดี เพลี้ยไม่กวน เรำจะเบิก บำนมำก กำรท�ำเกษตรอินทรีย์พี่ว่ำมีผลดีกับเรำร้อยเปอร์เซ็นต์ เรำสำมำรถเรียนรู้ได้ด้วยตัวเอง ท�ำได้ด้วยตัวเอง แต่ถ้ำคุณมอง แบบดูถูก คุณก็ไม่ต้องมำเริ่มต้นท�ำหรอก ควำมจริงระบบอินทรีย์ คุณไม่ต้องปั้นเม็ดก็ได้ คุณต้องรู้จักพืชที่มีประโยชน์ รู้ว่ำปุ๋ยมีธำตุ NPK มีธำตุหลัก ธำตุรอง ธำตุเสริมอะไรบ้ำง แล้วก็ต้องไปศึกษำ ว่ำพืชชนิดนี้มีแคลเซียมอะไรที่พืชที่เรำปลูกต้องกำร แต่ที่เรำเอำ มำปั้นเพรำะมันมีแคลเซียมที่ข้ำวสำรมำรถน�ำไปใช้ได้เลย ถ้ำไม่ ปั้นก็สำมำรถน�ำไปละลำยน�้ำใช้ได้เหมือนกัน” อธิกัญญำกล่ำว อธิกัญญำสรุปสั้นๆ ด้วยรอยิ้ม “เดินดูนำของพี่ตอนนี้สิ ดินดี มำกเลยใช่ไหม เรำมีควำมสุขที่ได้เห็นควำมสมบูรณ์ของดินอย่ำง นี้ ทุกคนจะอิจฉำมำก ปีที่แล้วนำพี่มีเจ็ดไร่ได้ข้ำวเกือบเจ็ดเกวียน ซึ่ ง ไม่ ต ้ อ งใช้ ปุ ๋ ย เคมี เ ลย มี แ ค่ ฉี ด ยำคลุ ม วั ช พื ช ตอนข้ ำ วเล็ ก ๆ เท่ำนั้น หลังจำกนั้นก็ไม่ได้ใส่อะไรเลย ตอนนี้ดินก็เริ่มสมบูรณ์ มำกขึ้น” »˜¹ÊØ¢
¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ¢Í§à´ç¡áÅÐàÂÒǪ¹
ฐานรากที่สา� คัญ สูอ่ นาคตสดใส งำนอะไรก็ ต ำมแต่ หำกผู ้ ค นในชุ ม ชนให้ ค วำมร่ ว มมื อ กั น ท�ำงำนร่วมกันอย่ำงจริงจัง งำนนั้นย่อมพุ่งตรงไปสู่ควำมส�ำเร็จ อย่ำงไม่ต้องสงสัย เฉกเช่นที่ศูนย์พัฒนำเด็กเล็กเทศบำลต�ำบล เขมรำฐ อ�ำเภอเขมรำฐ จังหวัดอุบลรำชธำนี ได้แสดงให้เห็น กำร ร่วมมือกันเกิดขึ้นได้อย่ำงไร หำกถำมค�ำถำมนี้ ผู้ที่ชี้แจงได้ชัดเจน ที่สุดคือ นำยกเทศมนตรีต�ำบลเขมรำฐ นำยวชิระ วิเศษชำติ ผู้ ก�ำหนดนโยบำย 4 ปี 3 สร้ำงขึ้น อันก่อให้เกิดกำรพัฒนำโครงกำร ต่ำงๆ ในชุมชนต�ำบลเขมรำฐขึ้นมำกมำย โดยชุมชนเพื่อชุมชน ดังที่นำยวชิระ กล่ำวไว้สั้นๆ แต่ได้ใจควำมว่ำ “แนวคิดส�ำคัญของ นโยบำยนี้คือ กำรสร้ำงคน สร้ำงงำน และสร้ำงเมือง” นโยบำย 4 ปี 3 สร้ำง น�ำมำสู่กำรท�ำประชำคมร่วมกันระหว่ำง เทศบำลต�ำบลเขมรำฐ พระสงฆ์ ประชำชน เพื่อร่วมกันสร้ำงสรรค์ โครงกำรต่ำงๆ พัฒนำโครงสร้ำงพื้นฐำนในชุมชน เพื่อท�ำให้ชุมชน ผู้คนในชุมชน มีสภำพชีวิตควำมเป็นอยู่ที่ดีขึ้น มีควำมสุขในกำร ใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันในสังคม ด้วยเหตุนี้กำรบริหำรจัดกำรต�ำบลของเทศบำลต�ำบลเขมรำฐ »˜¹»˜Êع¢ÊØ¢
จึงเป็นกำรด�ำเนินกำรที่มีระบบมีทิศทำง มีเป้ำหมำย และเป็นกำร ด�ำเนินกิจกำรกิจกรรมที่เป็นที่ต้องกำรของชุมชน ได้รับควำมเห็น ชอบร่วมกันจำกทุกภำคส่วน น�ำไปสู่กำรร่วมกันท�ำงำนของทั้ง ภำครัฐและประชำชนในชุมชนอย่ำงจริงจัง และยังน�ำไปสู่กำร ท�ำงำนร่วมกับองค์กรหน่วยงำนนอกชุมชนด้วย ผลลัพธ์หนึ่งที่ชัดเจนเห็นเป็นรูปธรรม คือ กำรสร้ำงคน เพื่อ เป็นฟันเฟืองในกำรสร้ำงสังคมให้น่ำอยู่ ดังนั้น เทศบำลต�ำบล เขมรำฐจึงได้ปลูกฝังและสร้ำงกันตั้งแต่เด็ก เพื่อควำมสัมฤิทธิ์ผล ในระยะยำว ปัจจุบัน ศูนย์พัฒนำเด็กเล็กเทศบำลต�ำบลเขมรำฐ เป็นหนึ่ง ในแหล่ ง เรี ย นรู ้ ส� ำ คั ญ ภำยใต้ ก ำรสนั บ สนุ น สุ ข ภำวะชุ ม ชน ส�ำนักงำนกองทุนสนับสนุนกำรสร้ำงเสริมสุขภำพ (สสส.) จัดอยู่ ในหมวดของกำรสร้ำงคน ซึ่งประสบควำมส�ำเร็จอย่ำงสูง มิเพียง สำมำรถดู แ ลเด็ ก ขั้ น ปฐมวั ย ซึ่ ง ถื อ เป็ น ช่ ว งวั ย ที่ ส� ำ คั ญ ยิ่ ง ของ ประชำกรรุ ่ น ใหม่ ใ นชุ ม ชน ให้ ไ ด้ มี คุ ณ ภำพชี วิ ต ที่ ดี ทั้ ง สุ ข ภำพ ร่ำงกำย จิตใจ และพัฒนำกำรทำงด้ำนสมอง นอกไปจำกนั้นยัง ประสบควำมส�ำเร็จบนเวทีระดับชำติ ในกำรเป็นตัวอย่ำงสถำน เลี้ยงเด็กก่อนวัยเรียนที่มีกำรด�ำเนินกำรได้อย่ำงมีประสิทธิภำพ เป็นต้นแบบให้กับแหล่งเรียนรู้ก่อนวัยเรียนอีกมำกมำยหลำยแห่ง แรกเริ่มเดิมทีนั้น ศูนย์พัฒนำเด็กเล็กเทศบำลต�ำบลเขมรำฐ ตั้งอยู่ภำยในวัด และมีสภำพค่อนข้ำงทรุดโทรม ทำงเทศบำลเห็น ว่ำน่ำจะได้มีกำรปรับปรุงพัฒนำศูนย์เด็กเล็กฯ ขึ้นใหม่ เนื่อด้วย เห็ น ว่ ำ เด็ ก ในขั้ น ก่ อ นปฐมวั ย ถื อ เป็ น ช่ ว งเวลำส� ำ คั ญ ของกำร พัฒนำควรที่จะต้องได้รับกำรดูแลอย่ำงดี จึงได้มีกำรท�ำประชำมติ ร่วมกัน ลงควำมคิดเห็นร่วมกันระหว่ำงภำครัฐและผู้คนในชุมชน ได้ผลลัพธ์ที่ส�ำคัญอันน�ำมำสู่กำรเปลี่ยนแปลง สร้ำงศูนย์พัฒนำ เด็กเล็กต�ำบลเขมรำฐขึ้นมำใหม่ โดยย้ำยออกมำตั้งที่นอกวัด นำงสำวเจียระไน สุตเศวต รักษำกำรหัวหน้ำศูนย์พัฒนำเด็ก เล็กเทศบำลต�ำบลเขมรำฐ และเป็นหนึ่งในครูผู้ดูแลศูนย์พัฒนำ เด็กเล็กต�ำบลเขมรำฐ เล่ำให้ฟังว่ำ “ปัจจุบันศูนย์พัฒนำเด็กเล็ก ต�ำบลเขมรำฐ มีขีดควำมสำมำรถในกำรรองรับเด็ก 150 คน วันนี้ เรำประสบควำมส�ำเร็จได้เพรำะกำรท�ำงำนของเรำนั้น เป็นกำร ท�ำงำนร่วมกันในทุกฝ่ำยอย่ำงแท้จริง เรำมีกำรวำงกรอบนโยบำย ในกำรท� ำ งำน กำรดู แ ลเด็ ก โดยทำงศู น ย์ ท� ำ งำนร่ ว มกั บ ทำง เทศบำล และชุมชน รวมทั้งผู้ปกครองของเด็กอย่ำงใกล้ชิด มีกำร ประเมินกำรท�ำงำนและติดตำมผลกำรท�ำงำนอยู่ตลอด นอกไป จำกนั้นคุณครูของเรำยังได้รับกำรสนับสนุนให้ได้ออกไปเรียนรู้ นอกที่ท�ำงำนอยู่เสมอ เพื่อน�ำควำมรู้กลับมำพัฒนำปรับใช้กับ ศูนย์”
ทว่ำกำรท�ำงำนร่วมกันนั้นคงไม่ใช่ปัจจัยหลักในกำรน�ำพำ ศูนย์พ�มนำเด็กเล็กฯ ไปสู่ควำมส�ำเร็จ ลักษณะของเทศบำลต�ำบล เขมรำฐถือได้ว่ำเป็นเทศบำลตัวอย่ำงที่ชุมชนมีควำมเข้มแข็ง เทศบำลมีควำมตั้งใจอย่ำงจริงจังในกำรท�ำงำนและเปิดรับควำมรู้ ใหม่ เพื่อน�ำมำบูรณำกำร อย่ำงกำรน�ำเอำข้อมูลจำกศูนย์ TCNAP (Thailand Community Network) มำใช้ในกำรด�ำเนิน งำน พัฒนำโครงกำรต่ำงๆ ซึ่งตัวศูนย์พัฒนำเด็กเล็กฯ เองก็มี กำรน�ำมำใช้เชื่อมโยงข้อมูล กำรใช้ประโยชน์จำกระบบ TCNAP ท�ำให้เทศบำลต�ำบล เขมรำฐ และผู้ท�ำงำนสำมำรถรู้ได้ว่ำในต�ำบลของตนเองมีศูนย์ เรียนรู้อยู่กี่แห่ง และจะน�ำมำใช้ประโยชน์ในเรื่องใดได้บ้ำง อำทิ กำรใช้ประโยชน์ของศูนย์พัฒนำเด็กเล็กจำกชมรมผู้สูงอำยุ และ จำกภูมิปัญญำท้องถิ่นในชุมชน เป็นหนึ่งในตัวอย่ำงที่แสดงให้ เห็นได้อย่ำงชัดเจน จำกกำรรวมรวมแหล่งข้อมูลต่ำงของ TCNAP นอกจำกกำรใช้โปรแกรมกำรเรียนรู้ต่ำงๆ ในแง่วิชำกำร ที่ทำง ศูนย์พัฒนำเด็กเล็กฯ ใช้ในกำรดูแล ถ่ำยทอดทักษะควำมรู้ที่ จ�ำเป็นต่อกำรพัฒนำเด็กเล็กแล้ว ทำงศูนย์ยังได้ท�ำงำนร่วมกับ โครงกำรต่ำงๆ ของชุมชนด้วย อำทิ โครงกำรคุณตำเผื่อแผ่คุณ ยำยเอื้อเฟื้อ ซึ่งเป็นกำรท�ำงำนร่วมกับชมรมผู้สูงอำยุแห่งต�ำบล เขมรำฐ โดยผู้สูงอำยุในชุมชนจะท�ำงำนด้ำนจิตอำสำ เข้ำมำช่วย ดูแลเด็กๆ ท�ำกิจกรรมร่วมกับเด็ก โดยน�ำประสบกำรณ์ชีวิตมำ ปรับใช้ สร้ำงสรรค์กิจกรรมต่ำงๆ ท�ำงำนร่วมกับเจ้ำหน้ำที่และ คุณครูของศูนย์พัฒนำเด็กเล็กฯ ซึ่งนอกจำกเด็กๆ จะได้รับกำร ดูแลจำกผู้หลักผู้ใหญ่ในชุมชนอย่ำงใกล้ชิดด้วยควำมรักแล้ว บรรดำผู้สูงอำยุในชุมชนยังได้ใช้เวลำที่มีของตนเองให้เกิด ประโยชน์ ท�ำให้ตัวผู้สูงอำยุเองก็มีควำมสุขด้วย มิเพียงแต่เด็กๆ เท่ำนั้นที่จะได้รับควำมรักควำมอบอุ่น ผู้สูงอำยุเองก็ได้รับควำม อบอุ่นควำมรักคืนจำกเด็กๆ ด้วยเช่นกัน ส� ำ หรั บ ตั ว ชมรมผู ้ สู ง อำยุ นั้ น กำรเข้ ำ มำมี ส ่ ว นร่ ว มในกำร สนับสนุนช่วยเหลือศูนย์พัฒนำเด็กเล็กฯ นั้นทำงชมรมผู้สูงอำยุได้ มีกำรประชุมร่วมกันว่ำจะให้ควำมช่วยเหลืออย่ำงไรดี คุณอัญ ชลำ พรหมศรีใหม่ อำยุ 57 ปี ที่ปรึกษำของชมรมผู้สูงอำยุกล่ำว ว่ำ “เรำมำร่วมกิจกรรมนี้ เพรำะเห็นว่ำเป็นกิจกรรมที่ดี บรรดำผู้ สูงอำยุอยำกจะถ่ำยทอดเรื่องรำวต่ำงๆ ให้กับเด็กๆ เรำพร้อมที่จะ เอำประสบกำรณ์ของเรำมำช่วยเด็กๆ ให้เขำมีพัฒนำกำรที่ดีขึ้น ตัวผู้สูงอำยุก็มรควำมสุขด้วยที่ได้ใช้เวลำว่ำงให้เกิดประโยชน์” โครงกำรเรียนรู้ภูมิปัญญำท้องถิ่น อีกหนึ่งโครงกำรที่ผู้คนใน ชุมชนเข้ำมำมีส่วนร่วมกับศูนย์พัฒนำเด็กเล็กฯ โดยน�ำผู้มีควำมรู้ ในชุมชนเข้ำมำถ่ำยทอดควำมรู้ ภูมิปัญญำท้องถิ่นให้เก็บเด็ก ไม่
เพียงแต่ผู้สูงอำยุเท่ำนั้น รักษำกำรหัวหน้ำศูนย์ นำงสำวเจียระไน เล่ำเสริมว่ำ “คุณพ่อของนักเรียนท่ำนหนึ่งที่มีควำมสำมำรถเกี่ยว กับกำรวำดรูป ยังท�ำงำนจิตอำสำเข้ำมำเป็นครูสอนศิลปะให้กับ เด็กๆ ด้วย นอกจำกนี้ยังมีคุณตำที่ไปอยู่ในอเมริกำมำนำนหลำย สิบปี ตอนนี้กลับมำ ก็มำสอนภำษำอังกฤษให้เด็กๆ” ศู น ย์ พั ฒ นำเด็ ก เล็ ก เทศบำลต� ำ บลเขมรำฐแห่ ง ใหม่ นี้ เ ปิ ด ด�ำเนินกำรมำได้สองปีแล้ว เป็นกำรรวมสำมศูนย์อบรมเด็กเล็ก สำมศูนย์เข้ำไว้ด้วยกัน คือศูนย์อบรมเด็กก่อนเกณฑ์วัดชัยภูมิกำรำม ศูนย์อบรมเด็กก่อนเกณฑ์วัดประชำเกษม ศูนย์อบรมเด็ก ก่อนเกณฑ์วัดเหนือ วันนี้ศูนย์พัฒนำเด็กเล็กต�ำบลเขมรำฐได้ ส่งเสริม สร้ำงสรรค์ ดูแลเด็กปฐมวัยที่มีอำยุระหว่ำง 3-5 ปีซึ่งเป็น ช่วงวัยที่ส�ำคัญให้ได้รับพัฒนำกำรครบทั้งสี่ด้ำน คือ กำรส่งเสริม พัฒนำกำรด้ำนร่ำงกำย ด้ำนอำรมณ์ – จิตใจ ด้ำนสังคมด้ำนสติ ปัญญำ โดยสองปีที่ผ่ำนมำศูนย์พัฒนำเด็กเล็กต�ำบลเขมรำฐ มีโอกำส ต้อนรับหน่วยงำนจำกที่ต่ำงๆ มำกมำยที่แวะมำศึกษำดูงำน มิ เพียงถ่ำยทอดประสบกำรณ์ที่ได้รับมำสู่ผู้อื่น เจ้ำหน้ำที่และผู้ที่มี ส่วนร่วมกับศูนย์เด็กเล็กฯ ยังเปิดรับข้อคิดค�ำแนะน�ำ จำกผู้ที่เข้ำ มำศึกษำดูงำนด้วย เป็นกำรเพิ่มพูนวิสัยทัศน์และแนวควำมคิด ใหม่ในกำรท�ำงำนไปในตัวด้วย เพรำะทุกคนทรำบดีว่ำควำม ส�ำเร็จของศูนย์พัฒนำเด็กเล็กฯ เกิดขึ้นจำกกำรร่วมมือในกำร ท�ำงำน กำรแสวงหำควำมรู้ใหม่ กำรท�ำงำนอย่ำงทุ่มเทและใส่ใจ ในวันท�ำกำร เมื่อแดดยำมบ่ำยอ่อนแรงลง เด็กๆ รวมกลุ่มกัน อยู่ที่สนำมหญ้ำหน้ำอำคำรหลังเล็ก เสียงหัวเรำะ เสียงพูดคุยของ บรรดำคุณตำคุณยำยดังอยู่รอบๆ สนำม บำงคนก�ำลังอธิบำยให้ เด็กๆ ฟังว่ำกิจกรรมนี้ต้องเล่นอย่ำงไร บำงคนก�ำลังจัดแบ่งเด็กๆ ออกเป็นกลุ่ม แม้จะไม่ทุกวันที่บรรดำผู้สูงอำยุในชุมชนจะมำพบ กับเด็กๆ แต่ทุกครั้งที่มีกำรท�ำกิจกรรมร่วมกัน ควำมอบอุ่นควำม สนุกสนำนก็จะอบอวลอยู่โดยรอบศูนย์พัฒนำเด็กเล็กฯ แห่งนี้ กำรท�ำงำนร่วมกันของชุมชน ตั้งแต่หน่วยงำนรำชกำร องค์กร ส่วนท้องถิ่น ภำครัฐ ประชำชน ไปจนถึงพระสงฆ์ โดยมีหน่วยงำน รำชกำรเป็นผู้ประสำนเชื่อมโยงเข้ำหำกัน บริหำรน�ำข้อมูลต่ำงๆ ที่ มีอยู่ทั้งในและนอกชุมชนมำใช้ โดยใช้เครื่องมือและระบบที่มีอยู่ เข้ำมำใช้ท�ำงำนเพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อภำคประชำชน สังคม อย่ ำ งจริ ง จั ง โครงสร้ ำงพื้ น ฐำนต่ ำ งๆ นี่ เ องท� ำ ให้ กำรบริห ำร จัดกำร เกิดประสิทธิภำพ ท�ำให้เทศบำลต�ำบลเขมรำฐ และชุมชน ชำวเขมรำฐ สำมำรถสร้ำงศูนย์พัฒนำเด็กเล็กต�ำบลเขมรำฐ ให้ เป็นศูนย์เรียนรู้เด็กปฐมวัยที่มีคุณภำพ เกิดประโยชน์กับชุมชน อย่ำงแท้จริง
»˜¹ÊØ¢
àÈÃÉ°¡Ô¨ªØÁª¹
โคขุน-ขุนโค สร้างรายได้ บัง เจ๊ะเละ ประธำนกลุ่มผู้เลี้ยงโคขุน มำรออยู่ก่อนแล้ว แกตระเตรียมน�้ำท่ำ ขนมนมเนย ในมือยังมีเอกสำรปึก ใหญ่ อัลบั้มรูปถ่ำยบรรดำคุณโคทั้งหมำย เพื่อให้ข้อมูล กลุ่มผู้เลี้ยงโค ตั้งอยู่ที่หมู่ 1 ของต�ำบลมะนังดำล�ำ อ�ำเภอสำยบุรี จังหวัดปัตตำนี ก่อตั้งเมื่อปี 2549 มีสมำชิกลุ่ม 10 คน แต่ก่อนหน้ำนี้เริ่มตั้งแต่ปี 2543 พี่น้องในพื้นที่ซึ่งเป็นเกษตรกรประสบปัญหำท�ำนำไม่ได้ อย่ำงที่บอกแต่แรกว่ำพื้นที่ ส่วนใหญ่ถูกปรับเปลี่ยนกลำยเป็นสวนยำงพำรำ บำงคนประสบปัญหำถึงกับต้องขำยโคหรือวัวที่เลี้ยงไว้ ส่วนแรงงำน โคจึงไม่มีควำมจ�ำเป็นอีกต่อไป “ผมคิดว่ำเรำต้องหำทำงแก้ไข คิดกับพรรคพวก 4-5 คน ต่อมำปี 2548 ทำงจังหวัดมีโครงกำรส่งเสริมกำรเลี้ยงวัว เรำก็ท�ำโครงกำรเสนอไปได้แม่โคมำ 60 ตัว แบ่งแต่ละหมู่ๆละ 10 ตัว 6 หมู่ เรำได้ทีมงำน 10 คนในหมู่1 สมำชิกรับผิด ชอบเลี้ยงแม่พันธุ์คนละ 1 ตัว ต่อมำปี 2549 จึงจดทะเบียนวิสำหกิจชุมชน” บัง เจ๊ะเละเริ่มต้นเล่ำให้ฟัง แค่คุยให้ฟังอย่ำงเดียวยังไม่เห็นภำพ บังเรียกไปดูโคที่ก�ำลังกินหญ้ำอยู่ในคอก พร้อมแนะน�ำตัวไหนแม่พันธุ์ ตัวไหน ลูกโคที่ผสมได้ โคตัวไหนเป็นโคเนื้อที่ซื้อมำเลี้ยงเพื่อไว้ให้บริกำรในชุมชน หำกมีงำนบุญงำนแต่ง เพรำะโคพันธุ์ไม่นิยม น�ำมำเป็นอำหำร กลุ่มผู้เลี้ยงโคมีข้อตกลงกันว่ำ ใครอยำกเลี้ยงโคให้ลงเงินครึ่งหนึ่ง ทำงกลุ่มลงเงินให้อีกครึ่งหนึ่ง ตอนนี้สมำชิกของ กลุ่มเริ่มอยู่ได้แล้ว มีกำรด�ำเนินกำรในรูปแบบพำณิชย์มำกขึ้นคือ นอกจำกมีกำรขยำยพันธุ์เพิ่มขึ้น ยังมีกำรซื้อตัวเล็ก แล้วขำยตัวใหญ่ออกไปเพื่อให้มีรำยได้กลับเข้ำมำ
»˜¹ÊØ¢
บัง บอกว่ำตอนนี้มีหน่วยงำนรัฐเข้ำมำส่งเสริมเรื่องกำรหมัก อำหำรวัว อบต.สนับสนุนเครื่องบดอำหำรสัตว์ ตอนนี้โคของกลุ่ม มีประมำณ 20 ตัวแล้ว สมำชิกบำงคนขยำยไปสู่กำรเลี้ยงแพะ ปลำดุก ไก่ มีครบหมด “เรำอยู่ได้แล้ว สำมำรถสร้ำงอำชีพให้กับสมำชิกได้ 80% ถือว่ำเป็นรำยได้หลัก เรำเลยตั้งกลุ่มเป็นผู้บริกำรในชุมชนเวลำมี ใครสั่งเนื้อกี่ร้อยกิโลก็มำที่กลุ่ม กลุ่มเป็นผู้รับงำน จัดหำให้” บัง เจ๊ะเละกล่ำว ชุมชนเป็นมุสลิม 100% นิยมบริโภคเนื้อวัว บังเล่ำว่ำกลุ่มจึงมี กำรจัดกำรบูรณำกำรเข้ำกับศำสนำอิสลำม “ดูว่ำทั้งปีเรำมีประเพณีอะไรบ้ำงที่ต้องใช้เนื้อวัว เช่น วันฮำรรำยอมีกำรเชือดวัวเพื่อบริจำคทำน เรำจะจัดหำวัวบ้ำนมำไว้ รองรับควำมต้องกำรในชุมชน หรือหำกบ้ำนไหนมีงำนบุญ งำน แต่งมำสั่งที่กลุ่มได้ หรือถึงแม้จะไม่ได้สั่งจำกกลุ่ม แต่เนื่องจำก เรำมีควำมช�ำนำญในกำรแล่ ช�ำแหละเนื้อวัว เรำจะบริกำรให้ฟรี
ทั้งต�ำบลมะนังดำล�ำ เรำเน้นบริกำรในชุมชน เน้นให้พี่น้องเขำมี ควำมสุขมำก่อน” บัง เจ๊ะเละ เล่ำถึงวิถีทำงของกลุ่ม เมื่อถูกถำมว่ำถึงวันนี้แล้วปัญหำอุปสรรคยังมีอยู่ใหม แล้วแก้ อย่ำงไร บัง เจ๊ะเละ ตอบในทันที “ปัญหำเรื่องแหล่งอำหำร เพรำะ อำหำรสัตว์รำคำสูง แต่ทุกอย่ำงค่อยๆหำควำมรู้เพิ่มเติม จำกกำร ไปศึกษำอบรม เพื่อช่วยลดต้นทุน พร้อมทั้งเพิ่มรำยได้จำกส่วน อื่นๆ เดี๋ยวนี้ปลำดุกที่นี่มีพ่อค้ำมำรับซื้อถึงที่ กลุ่มเยำวชนเลี้ยง ปลำดุกก็เอำมำขำยที่นี่เพรำะเรำจะเป็นแหล่งรับซื้อให้ด้วย มีกำร ประสำนเชื่อมโยงกันในพื้นที่” ล่ำสุดทำงกลุ่มยังขยำยมำเปิดร้ำนอำหำร เพื่อเป็นรำยได้เข้ำ กลุ่มพร้อมบริกำรฟรีให้กับสมำชิก คุยเสร็จ บัง ไม่ลืมเชิญชวนให้ ชิมฝีมือของภรรยำ ซึ่งรับหน้ำที่ดูแลร้ำนและเป็นแม่ครัวเสร็จ สรรพ หมอแซมซู เจะโซะ สูตินำรีแผนโบรำณ ก�ำลังรออยู่พร้อม กับเห็ดหอมตุ๋นสมุนไพรหม้อใหญ่
»˜¹ÊØ¢
ÀÙÁÔ»˜ÞÞÒªÒǺŒÒ¹
หมอนวดผ้าขาวม้า ภูมปิ ัญญาที่ตอ้ งรักษาไว้ ชมรมผ้สูงอำยุ ต�ำบลวังน�้ำคู้ อ�ำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก เกิดจำกกำรรวมตัวกันของผู้สูงอำยุทั้ง 8 หมู่บ้ำน ก่อตั้งขึ้นเมื่อวัน ที่ 23 มิถุนำยน 2549 หลังจำกนั้นเป็นต้นมำก็จะมีกำรพบปะกัน ภำยในหมู่สมำชิกในวันที่ 23 ของทุกเดือน ลุงชะเอม คงสัมฤทธิ์ ประธำนชมรมผู้สูงอำยุเล่ำว่ำ “กิจกรรม ของเรำมีตรวจสุขภำพ แอโรบิก ฟังเทศน์ รับประทำนอำหำรร่วม กัน มีรื่นเริง ดนตรี มี อสม. รพ.สต. มำดูแลตรวจสุขภำพฟรี กองทุนฌำปณกิจ แล้วก็มีไปทัศนศึกษำ อบต.พำไปดูงำน ไป พืชสวนโลกก็ไปดูอะไรที่มันแปลกๆ บ้ำง ปีละครั้ง” ปัจจุบัน สมำชิกของชมรมผู้สูงอำยุต�ำบลวังน�้ำคู้มีมำกกว่ำ 600 คน นอกจำกจะท�ำกิจกรรมร่วมกันแล้ว ยังมีกำรรวบรวมเอำ ภูมิปัญญำชำวบ้ำนในระดับปรำชญ์มำไว้ในที่เดียวกัน ในนำม ของ ‘คลังปัญญำผู้สูงอำยุ’ คลังปัญญำผู้สูงอำยุเก็บควำมรู้พื้นบ้ำนไว้มำกมำยหลำยด้ำน ที่ชมรมผู้สูงอำยุจะมีบอร์ดแสดงไว้ว่ำ ผู้สูงอำยุคนไหนมีควำม »˜¹»˜Êع¢ÊØ¢
เชี่ยวชำญเรื่องอะไร เช่น กลุ่มเสกพ่นเป่ำ รักษำด้วยวิธีควำมเชื่อ แบบดั้งเดิม 14 คน กลุ่มนวดแผนไทย 10 คน เป็นต้น ซึ่งเป็นรำย ชื่อของทั้งต�ำบลกระจำยอยู่ตำมหมู่บ้ำนต่ำงๆ โดยอำศัยสถำนที่ ของชมรมผู้สูงอำยุนี้เป็นสถำนที่รวมตัวกัน เพื่อถ่ำยทอดศำสตร์ แขนงต่ำงๆ ให้กับผู้สนใจได้เข้ำมำเรียนรู้กัน ปกติคนพวกนี้เขำก็อยู่ของเขำในวงแคบๆ สอนลูกสอนหลำน ในครอบครัว มีแต่คนบ้ำนใกล้เรือนเคียงกันถึงรู้ว่ำคนนี้เก่งด้ำน ไหน ผู้สูงอำยุเหล่ำนี้ก็จะถูกชักชวนออกมำให้ควำมรู้กับคนอื่นๆ ในระดับต�ำบล โดยแยกเป็นด้ำนๆ ท�ำให้ผู้สูงอำยุเหล่ำนั้นไม่ต้อง นั่งอยู่ที่บ้ำน ออกมำถ่ำยทอดภูมิปัญญำของตนเองให้กับคนรุ่น หลัง แถมบำงครั้งยังเป็นกำรเพิ่มรำยได้อีกด้วย อย่ำง ‘หมอนวดผ้ำขำวม้ำ’ ก็เป็นหนึ่งในภูมิปัญญำ “ตอนปี 49 ผมกลับจำกกรุงเทพฯ ก็มำสร้ำงบ้ำนอำกำรเสียวหลังมันเกิด ขึ้น จะท�ำงำน แปรงฟัน อำบน�้ำอำบท่ำแสนจะล�ำบำก เพรำะมัน ปวด หำหมอโรงพยำบำลก็ไม่หำย หำหมอจับเส้นก็ไม่หำย ยิ่งซ�้ำ
ว้ ใหญ่เลย กินยำแก้ปวดก็ไม่หำย ก็มำนึก สมัยเรำเป็นหนุ่มเรำเคย เล่นลูกช่วง คนเฒ่ำคนแก่เคยสอนมัดลูกช่วงให้ แล้วก็เคยเห็นใน โทรทัศน์ มีคนท�ำกัน แต่ของเขำปล่อยเป็นหำงยำวๆ ไม่เหมือน ของเรำ ก็เลยเอำมำประยุกต์ท�ำในลักษณะนี้ เอำมำนอนนวด” ลุง จ�ำรัส ตักเตือนวิทยำกรประจ�ำแหล่งเรียนรู้คลังปัญญำผู้สูงอำยุ เล่ ำ ถึ ง ประสบกำรณ์ ก ำรน� ำ ภู มิ ป ั ญ ญำง่ ำ ยๆ จำกกำรเอำผ้ ำ ขำวม้ำมำมัดขดเป็นก้อนกลม ใช้เป็นอุปกรณ์ประกอบกำรนวด บรรเทำอำกำรปวดเมื่อย ลุงจ�ำรัสเล่ำต่อ “เรำใช้นวดขำ เปิดประตูลม ร้อนวูบ ถ้ำมี 2 ลูก ก็ท�ำ 2 ข้ำง ตอนนวดเรำก็ใช้น�้ำหนักตัว มันก็เจ็บนะ กดกกขำ ต้องเอำพอดีๆ เวลำลมวิ่ง ขำอ่อนเลย ถ้ำหมอนวดจับเส้น เขำจะ ไม่ค่อยปรำณีเรำนะ กะให้หำยอย่ำงเดียว แต่ของเรำมันพอดี นวดจนกว่ำจะหำย” วิธีกำรใช้หมอนวดผ้ำขำวม้ำนี้ไม่ต่ำงจำกกำรนวดตัวเองด้วย อุปกรณ์ชนิดอื่นๆ คือ เอำด้ำนหัวซึ่งเป็นส่วนแข็งที่สุดหงำยขึ้น
แล้วใช้น�้ำหนักตัวกดทับในส่วนที่มีอำกำรปวด จะนอนนวด นั่ง นวด ยืนนวด ก็ขึ้นอยู่กับควำมสำมำรถในกำรหำกระบวนท่ำของ แต่ละคน ว่ำกันว่ำเคล็ดลับง่ำยๆ คือ ปวดตรงไหนจิ้มตรงนั้น ท�ำ ต่อเนื่องไปสักพัก ไม่นำนก็หำยเป็นปลิดทิ้ง ลุงจ�ำรัสอธิบำยอีกว่ำ ผ้ำขำวม้ำนั้นถึงแม้จะน�ำมำขดเป็นก้อน กลมแข็ง แต่ด้วยคุณสมบัติพื้นฐำนของวัสดุที่อ่อนนุ่ม จึงท�ำให้ กำรนวดตัวเองด้วยผ้ำขำวม้ำขดนั้นสบำยกว่ำกำรใช้อุปกรณ์กำร นวดอื่นๆ จุดประสงค์หลักของคลังปัญญำผู้สูงอำยุนอกจำกกำรเป็นที่ รวมตัวกันท�ำกิจกรรมก็คือ กำรเก็บรักษำควำมรู้อันทรงคุณค่ำ เหล่ำนี้ไว้ และถ่ำยทอดให้คนรุ่นต่อๆ ไปได้น�ำไปปฏิบัติตำม “สอนคนท�ำทั่วเลย เรำสอนให้หมด เด็กนักเรียนก็สอน ศูนย์ เรียนรวม ไปแสดงงำนที่ไบเทคก็ไป เอำไปออกบูท สำธิตกำรท�ำ กำรนวด” ลุงจ�ำรัสว่ำ “ที่สุโขทัย มีคนนอนเป็นอัมพำตนอนอยู่ หลำยเดือนเขำมำอบรม แล้วก็เอำไปนวดให้ ลุกได้ แขนยกได้ หมด มีประโยชน์มำก ไม่ใช่แค่กับเฉพำะชุมชนเรำ ก็ดีใจที่เขำ หำย” ลูกผ้ำขำวม้ำส�ำหรับนวดนี้กลุ่มผู้สูงอำยุท�ำขำยลูกละ 100 บำท โดยมีต้นทุนผ้ำขำวม้ำตกประมำณผืนละ 70 กว่ำบำท ส่วน ก�ำไรที่ได้มำจะถูกหักเข้ำกองกลำงเพื่อท�ำกิจกรรมของกลุ่มต่อไป นอกจำกจะได้แบ่งปันควำมรู้ให้คณะผู้ดูงำนจำก บำงครั้ง ลุง จ�ำรัสยังแจกจ่ำยผ้ำขำวม้ำไปโดยไม่คิดเงิน และไม่กลัวว่ำจะมีคน เอำไปถอดแบบ เพรำะตั้งใจอยำกให้ภูมิปัญญำนี้กระจำยออกไป ไม่อยำกให้สูญหำย
»˜¹ÊØ¢
ÇѲ¹¸ÃÃÁ
บุหงา-ซีริฮ กับขันหมากรสหวาน ก๊ะอำซีย๊ะ ยูโซะ กับเพื่อนๆ ในกลุ่มบุหงำ-ซีริฮ ก�ำลังนั่งคอยท่ำ เพื่ออวดขันหมำกสวยๆ ที่ก๊ะกับเพื่อนๆ จัด เต็ม รำวกับว่ำ บ้ำนนี้ก�ำลังมีงำนแต่งงำน ก๊ะอำซีย๊ะ เตรียม “ดอกน�้ำตำล” เอำไว้ ดอกน�้ำตำลที่ว่ำ เป็นภูมิปัญญำดั่งเดิมในเรื่องกำรประดิษฐ์เครื่องของขันหมำก ซึ่งยังคงได้รับกำรสืบทอดอยู่ ในต�ำบลมะนังดำล�ำ อ�ำเภอสำยบุรี จังหวัดปัตตำนี ว่ำกันว่ำทั้งอ�ำเภอสำยบุรีเหลือเพียงคนเดียวแล้วที่ประดิษฐ์ ดอกน�้ำตำลได้ คือ ก๊ะแมะ กูบูโดะ ซึ่งไม่อยู่ ณ ที่นี้ ด้วยต้องไปเยี่ยมลูกสำวที่โรงพยำบำล ก๊ะอำซีย๊ะ ในฐำนะ ประธำนกลุ่ม จึงสำธยำยให้ฟังแทน คนโบรำณเชื่อว่ำ รสหวำนของน�้ำตำลจะเป็นสิริมงคลให้กับชีวิตคู่ กำรท�ำดอกน�้ำตำลมีกำรสืบทอดอยู่ใน 3 จังหวัดภำคใต้มำกกว่ำ 50 ปีแล้ว คนเก่ำคนแก่จะท�ำเป็นกันแต่ไม่ใช่เสียทุกคน ทุกวันนี้หำกในพื้นที่ไหนมีงำน แต่งงำนจะต้องใช้ดอกน�้ำตำลเพื่อร่วมพิธี รูปแบบของดอกน�้ำตำล จะเป็นรูปดอกไม้ สีสดใส อำจจัดตกแต่งท�ำเป็นชั้นๆสูงแค่ไหนแล้วแต่เจ้ำภำพ ต้องกำร นอกจำกงำนแต่ง งำนมงคลต่ำงๆ ก็ไม่พลำด ปัจจุบันก๊ะแมะจึงกลำยเป็นวิทยำกรเพื่อสืบทอดกำรท�ำ ดอกน�้ำตำลให้กับคนที่สนใจอยำกเรียนรู้ ก๊ะอำซีย๊ะ บอกว่ำดอกน�้ำตำลไม่ใช่ท�ำกันได้ง่ำยๆ ต้องอำศัยควำมช�ำนำญ ส่วนผสมที่ส�ำคัญคือ น�้ำตำลทรำย แดงนวล ถ้ำใช้น�้ำตำล 1 กิโลกรัมก็ใส่น�้ำประมำณ 3 กิโลกรัม น�ำมำเชื่อมและเคี้ยวให้เดือด จะกวนไม่ได้เลย จน แห้งเหลือ 1 กิโลกรัมตั้งไว้ 1 คืน วันรุ่งขึ้นใส่น�้ำ 3 กิโลกรัมแล้วเคี่ยวต่อ ใส่สีให้สวยงำม จะเคี่ยวจนเหนียวแล้วน�ำ
»˜¹ÊØ¢
มำปั้นเป็นรูปดอกไม้ ถ้ำใครอยำกลงมือปฏิบัติต้องมำที่ฐำนเรียนรู้ นี้ ไม่ว่ำจะมำเดี่ยวหรือกลุ่ม ก๊ะแมะยินดีถ่ำยทอดให้ ส่วนกำรตกแต่งผ้ำขันหมำกกลุ่มนี้เขำมีผู้ช�ำนำญกำรอย่ำง ก๊ะนูรีย๊ะ วำดิง แต่ก๊ะออกจะเขินอำยเมื่อต้องสื่อสำรภำษำไทยกับ แขกต่ำงถิ่น จึงเป็นหน้ำที่ของประธำนกลุ่มต้องอธิบำยควำมแทน “ก่อนกำรรวมกลุ่มต่ำงคนต่ำงท�ำ พอมีคนสั่งเยอะท�ำไม่ทัน อีกอย่ำงคนที่มำสั่งก็ไม่สะดวก เดี๋ยวนี้พอรวมกลุ่มมำที่นี่ทีเดียว เลย อีกอย่ำงได้ถ่ำยทอดให้กับเด็กรุ่นหลังๆด้วย แต่ละคนจะมำ เรียนรู้กับก๊ะนูริย๊ะใครถนัดลำยไหนก็ท�ำลำยนั้น” ก๊ะอำซีย๊ะเล่ำ แทนเพื่อน “ทุกวันนี้มีคนมำสั่งขันหมำกเยอะ เพรำะที่นี่มีกำร แต่งงำนกันมำก ลูกหลำนเยอะ” ก๊ะอำซีย๊ะ เล่ำกลั้วเสียงหัวเรำะ ไปด้วย ตำมบั ญ ญั ติ ข องศำสนำอิ ส ลำม ผู ้ ห ญิ ง มุ ส ลิ ม จะต้ อ งสวม เสื้อผ้ำที่มิดชิด และสวม “ฮิญำบ” ปกคลุมศรีษะ หำกไปเยือน 3 จังหวัดภำคใต้ แน่นอนภำพเหล่ำนี้คือภำพที่คุ้นชิน กำรปฏิบัติ ตำมศำสนำบัญญัติจึงกลำยเป็นส่วนส�ำคัญที่ก่อเกิดอำชีพและ สร้ำงรำยได้ให้แก่กลุ่ม เมื่อประมำณ 6 ปีที่แล้ว ทำงกลุ่มจึงขยำย
มำท�ำผ้ำคลุมศีรษะหรือฮิญำบด้วย “ผ้ำฮิญำบ จะมีออเดอร์ทำงโทรศัพท์เรำจะท�ำส่งตลำดแถว สงขลำ เริ่ มจำกส่ ง ไปขำยในเครื อญำติ นำนๆ ไปคนรู้จักเลย ติดต่อมำเรื่อยๆ เรำจะหำแบบใหม่ๆ ให้เขำ ส่งตัวอย่ำงเนื้อผ้ำไป ให้เขำ กลุ่มมีสมำชิกประมำณ 7-8 คน ตอนนี้มีแฟชั่นใหม่ๆอย่ำง ที่เห็น ฮิญำบร้อยลูกปัด จะมีคนมำนั่งร้อยลูกปัด รำยได้ต่อชิ้น 200-300 บำท เรื่องกำรจัดกำรบริหำรเงินภำยในกลุ่ม ก๊ะอำซีย๊ะ เล่ำว่ำ จะมี กำรเก็บเงินลงหุ้นจำกสมำชิกครึ่งหนึ่ง ส่วนก๊ะจะออกครึ่งหนึ่งเช่น ลงทุน 1,000 บำท สมำชิกออก 500 บำท ก๊ะออก 500 บำท เมื่อ ขำยได้หลังจำกมีกำรหักค่ำจ่ำยทั้งหมด ก�ำไรที่ได้จะหักเข้ำกอง กลำงเก็บออมทรัพย์ไว้ 2 % จ�ำนวน 1% เอำไว้สมทบทุนหำกมีผู้ เสียชีวิตในหมู่บ้ำน ส่วนแบ่งของก�ำไรที่เหลือจึงน�ำมำแบ่งเท่ำๆ กัน ส่วนหนึ่งของรำยได้คือกำรแบ่งปันสู่ชุมชน ทุกกลุ่มท�ำเหมือน กันหมด นี่คือสิ่งที่พบเห็นได้ในต�ำบลมะนังดำล�ำ
»˜¹ÊØ¢