HERSTEL OP EEN FYSIEKE EN SPEELSE MANIER MET TRE

© Christophe Denys

22-PURECHILD 04 | 2020 H et is belangrijk om trauma in deze brede context te benaderen. Al de deelaspecten van ons menselijk leven zijn immers verbonden met elkaar: onze emoties, ons fysisch-, psychisch- en mentaal leven. Een emotionele schok of langdurige stress heeft immers ook invloed op ons fysieke lichaam: we raken lichamelijk verkrampt, onze eetlust vermindert, slapen lukt minder goed, we voelen minder energie. En ook omgekeerd: een stevige boswandeling, een verkwikkend bad is een weldaad voor lichaam én geest.

Wat is TRE?

Als we kijken hoe we als mens reageren op een trauma of stress, hoe triviaal of ingrijpend ook, dan valt hier iets bijzonders op: we reageren altijd vanuit ons overlevingsinstinct, steeds op dezelfde manier: we krimpen in elkaar om onszelf te beschermen. Dit is sterker dan onszelf. Vanuit deze observatie is de methode TRE ont staan om trauma, overmatige stress en spanningen te ontladen en diepgaand te herstellen. TRE staat hierbij voor Tension of Trauma Releasing Exercises, en bestaat uit een reeks eenvoudig aan te leren oefeningen die het ons mogelijk maken om fysiek, emotioneel, mentaal en energetisch uit onze kramp te geraken. In onze Westerse wereld is de gewoonte gegroeid om traumatische gebeurtenissen op een voornamelijk psychologische manier te begeleiden. Trauma heeft dan ook een heel beladen betekenis gekregen, voornamelijk als psychisch letsel, vaak niet of moeizaam te genezen. Trauma beslaat echter een heel breed gamma aan kwetsuren, van zuiver fysieke over emotionele pijn, tot psychisch of mentaal diep verankerde stress symptomen.

David Berceli, een Amerikaanse welzijnswerker die vaak in oorlogsgebieden in het Midden Oosten actief was, heeft vanuit observaties tijdens zijn verblijf in deze traumatische gebieden deze methode ontwikkeld. Wat zag hij gebeuren?

Bij bominslagen ging hij samen met de lokale bevolking schuilen in bomkelders, de volwassenen namen de kinderen op de schoot. Huilende, brullende, trillende kinderen in veilige armen van volwassenen. En wat deden deze volwassenen? Zij hielden zich sterk. Zij hielden zich sterk om een veilige bedding te geven voor hun kinderen, maar ook om zich een houding te geven ten opzichte van de andere volwassenen. En dit laatste is wel een bijzondere observatie. Want wat betekent het om jezelf ‘sterk’ te houden? Jezelf sterk houden betekent je spieren aanspannen, niet bewegen, je tranen inhouden, en dat kan je op geen andere manier doen dan door gehele verstarring en je kramp vast te houden.

Wat David Berceli bovendien ook observeerde, was dat kinderen tot de leeftijd van 2 à 3 jaar dit nog niet hoeven te doen. Nadien horen ze vaak de opmerking: ‘doe normaal’, ‘wees flink’, ‘houd je sterk’, ‘niet wenen’, en dergelijke, net zoals volwassenen zelf doen. We kennen dit allemaal. Onafhankelijk van de cultuur waarin we zijn opgegroeid, zijn we het vanaf onze prille jeugd verleerd om zwak, beverig, onstabiel, huilerig te zijn zonder oordeel van buitenaf. En juist dit is zo nefast voor onze fysieke, psychische en emotionele gezondheid. Terwijl wat wij cultureel en maatschappelijk gezien beschouwen als ‘zwakte’, juist de kiem bevat voor herstel, weerbaarheid en veerkracht.

Leren van dieren

Ook bij dieren werkt het overlevingsinstinct bliksemsnel bij bedreigende situaties. Ook dieren krimpen ineen, en gaan dan vluchten of vechten, afhankelijk van de situatie en hun rangorde: prooi- of roofdier. En toch zien we bij dieren geen blijvende verkramping. Zelfs prooidieren die ontsnappen aan een gewisse dood, leven daarna verder alsof er niets is gebeurd. Hoe doen ze het? Waar halen zij hun herstelvermogen en veerkracht vandaan? Net als bij jongekinderen zien we dieren na grote spanning trillen, vluchten, vechten of ontladen op een heel fysieke manier. We zien ze alle spanning en stress van zich afschudden zodat ze volledig herstellen en verder kunnen zonder enig spoor van het voorbije trauma. Het is een droom die wij mensen voor onszelf en voor onze kinderen ook kunnen waarmaken, én het

• Je voelt letterlijk de spanning uit je lichaam verdwijnen. • Dit is een soort massage van binnen uit! • Ik heb vannacht 8 uur geslapen. Dat was lang geleden. • Ik moest hardop lachen omdat ik het zo grappig vond. • Heerlijk dat het niet zoveel inspanning vraagt. • Ik maak minder ruzie met mijn grote zus • Eindelijk eens geen ellenlang verhaal van mezelf! Ik heb genoten van mezelf en van mijn lijf! • Het voelt aan als een heel zachte rechtzetting van alles wat scheef zat in m’n lichaam. • Het is heerlijk om te ervaren dat het een heel natuurlijk proces is, dat je alleen maar hoeft op te roepen en toe te staan.

kan op een aangename ontspannen en speelse manier. De TRE oefeningen worden in een veilig kader aangeleerd zodat ieder na een vier- of vijftal sessies er zelf op een verantwoorde manier mee aan de slag kan. Dit kan thuis of verder in groep volgens ieders voorkeur en mogelijkheden.

Trauma als groeikans voor kinderen: leren van je eigen lichaam

Door de trauma ontladende TRE oefeningen leren kinderen op een speelse manier hun eigen lichaam kennen en ervaren. Het is een terug ‘wakker roepen’ van wat hun overlevingsmechanisme altijd al wist: na verkramping volgt ontlading. En dit schept ruimte voor natuurlijke groeiprocessen. Een oppervlakkige snijwonde geneest vanzelf, dat weten we allemaal. Ook diepere wonden en grote spanningen en stress genezen vanzelf, als we ons lichaam hierin leren kennen en het de kans geven om het genezingsproces te laten gebeuren. Kinderen leren hierin hun lichaam kennen en vooral aanvoelen: wanneer is het voldoende? Wanneer heb ik teveel spanning en heb ik even een ‘time out’ nodig? De

signalen van hun eigen lichaam worden hierin de leidraad voor optimale groei, ontwikkeling en gezonde leercapaciteiten.

Hoe gaan de TRE oefeningen in de praktijk?

Via een 8-tal oefeningen wordt je lichaam klaargemaakt om echt en diepgaand te ontladen. Ontladen gebeurt door het op gang brengen van trillingen vanuit de Psoas spier, een grote dubbele spier die door je bekken loopt en aanhecht aan je onderste ruggenwervels en aan de binnenkant van je dijbeen. In lighouding komen zo de trillingen op gang, waardoor je benen beginnen bibberen dat het een lieve lust is. Een heel leuke ervaring! Tijdens de sessies leer je ook hoe je de trillingen kan stoppen als het te heftig wordt, en hoe je ze ook weer kan opstarten. Zo heb je alles zelf goed in de hand.

De trillingen ontstaan automatisch, je hoeft geen moeite te doen om ze te laten gebeuren. Je lichaam doet dit zelf, net als ademhalen, en zal je heel dankbaar zijn dat het eindelijk de kans krijgt om ook op die manier ‘aan het woord’ te komen! Bovendien weet je lichaam precies hoe het op elk moment het beste trilt, hard of zacht, diep vanbinnen of juist uitbundig.

Belangrijk is dat je de voorbereidende oefeningen goed aanleert en daarbij ook rekening houdt met wat je lichaam je vertelt: pijn hebben of doorbijten is uit den boze! Dat vraagt soms wat aanpassing, omdat we vaak de gewoonte hebben om ‘niet flauw te zijn’ en ‘onze grens te verleggen’. Daarmee gaan we echter voorbij aan wat ons lichaam ons wil vertellen: goed is goed genoeg. En dat is voor iedereen anders. Bovendien zal je merken dat je lichaam na een tijdje TRE z’n grens automatisch verlegt en verruimt op een manier die precies goed en veilig voor je is. 

Christophe Denys

Ontlaad op een snelle manier je lichaam in periodes van grote stress of angst, lang stilzitten of ‘in uw kot’ blijven. Ideaal voor heropstart van de klas, de school, het werk. ..

TIP 1: BIBBERBEEN

• Ga bij een muur staan op één been. Houd jezelf in evenwicht met een hand tegen de muur, en schud vanuit je buik het been waar je niet op steunt helemaal los. Schud je been zodat ook je voet lekker los bungelt van je been. Tel ondertussen langzaam tot 10. • Draai je dan om en doe hetzelfde met je andere been. • Merk dat je aandacht naar je buik is gezakt en dat je beter kan ademen.

TIP 2: RIETJESADEM

• Sta nu met je beide voeten op de grond, leg je linkerhand op je buik en je rechterhand op je borstkas. Sluit je ogen en adem nu rustig naar de hand op je buik. Doe dit 3 keer. • Bij je volgende uitademing blaas je alsof je door een rietje blaast. Je duwt alle lucht langzaam naar buiten tot je niet meer kan. Dan houd je je adem even vast, en blaast nog even alle lucht die toch nog in je longen zit eruit. Vul dan je longen helemaal opnieuw. Merk op dat je inademing vanzelf weer op gang komt. • Breng nu je ademhaling weer tot rust en voel het verschil. Open dan langzaam je ogen. Hoe is het nu met je lichaam? Welk deel van je lichaam voel je nu het best? Je lichaam is je dankbaar voor de aandacht die je het gaf. Een ontspannen gevoel, beter in je lijf, dat is jouw cadeau. Proficiat!

Meer info over de ontstaansgeschiedenis en ontwikkeling van TRE vind je in het boek van David Berceli, ook in Nederlandstalige versie: ISBN 978 90 8954 447 6