Stilte geeft je vleugels

Op een keer, tijdens de godsdienstles, stelde de leraar ons de vraag wie van ons ooit al eens geleden had. Ik herinner me dat het volgende moment diep indruk op mij maakte. Het was stil gebleven in klas, niemand reageerde en ik herinner me dat ik toen ook dacht: ”Ik heb wel al vaak verdriet gehad of pijn, maar lijden? Nee, dat niet.” Toen zei hij: “Wel, ik ben er zeker van dat elk van jullie ooit al geleden heeft”. Het werd muisstil. Dat kwam binnen. Hij verbrijzelde met deze zin die innerlijke stem die net het lijden in mij ontkend had. erkenning voelde als een warme omhelzing. Ieder mens ervaart in zijn leven tientallen trauma’s. Grote en kleine. Sommige bepalen elke belangrijke keuze die je maakt, geven vorm aan je leven. Andere geven er alleen een bepaalde toon of kleur aan. En het zijn lang niet altijd de ervaringen die we als grote trauma’s benoemen, zoals misbruik en verlies, die ons leven het meeste bepalen. Het kunnen ook heel kleine dingen zijn: voor volwassenen onschuldige zaken, maar voor kinderen, intens pijnlijke momenten, die een stempel drukken op je bestaan en op je ziel. Het kan een blik van afkeuring zijn, een snijdende opmerking, een moment van doodsangst wanneer je je moeder niet meteen kan vinden op een drukke plek. En juist door die pijn weg te wuiven lijd je en blijft de wonde zeer gevoelig. Inhoudelijk herinner ik me zeer weinig van de lessen in mijn middelbare schooltijd. Wat ik me er wel nog van herinner zijn de menselijke interactie en hoe ik me op school voelde. Ook herinner ik me een paar intense leermomenten die ik als een doorbraak ervaarde, meestal omdat ze een soort aha moment waren waar ik me emotioneel sterk betrokken voelde bij wat de leraar zei of deed.

De rest van de les ging het over wat lijden betekent en ik leerde toen, van deze man, dat lijden bij het leven hoort. Dat er groot en klein leed is. En wat mij het meeste raakte, was dat hij er op een kalme manier met ons over sprak. We hoefden ons lijden niet te minimaliseren of weg te duwen. Het hoorde er gewoon bij. Die

Compassie

In deze les, op de middelbare school, had ik iets geleerd over de menselijke conditie, maar uiteindelijk is het leven zelf de beste leerschool. Rond mijn 35ste hadden zich vele trauma’s opgestapeld, waardoor ik eerst fysiek eronderdoor

was gegaan en daarna mentaal. Op een dag sloeg een lieve collega haar arm rond me en zei: “Je hebt het moeilijk, he”. Dat moment was een kantelpunt. Haar compassievolle woorden maakten een barst in het harnas rond mijn hart. Ik huilde, snikte en dacht: dit heeft nooit iemand tegen mij gezegd! En blijkbaar, ikzelf ook niet. Opnieuw leerde ik dat die innerlijke stem nog steeds hard te keer ging en zich niet kwetsbaar kon opstellen. Eindelijk ging ik zitten en werd stil.

De vleugels van een vogel

In het Boeddhisme kent men een gezegde: De leer van de Boeddha heeft twee vleugels, net als een vogel: wijsheid en compassie.Zonder één van de twee zul je dwalen. Wijsheid zonder compassie is droog en onverschillig. Compassie zonder wijsheid wordt papperig, zoet, overdreven sentimenteel. Die wijsheid kun je oefenen door mindful te worden. Daarom lees je ook vaak dat de vogel in balans blijft dankzij de ene vleugel van mindfulness en de andere vleugel van heartfulness. Deze vogel zorgde voor een zachte transformatie in mezelf. De meditaties die ik deed, zorgden ervoor dat ik helderheid kreeg in mijn destructief denken. De heartfulness heeft me toegestaan weer liefde te voelen voor mezelf, en voor mijn pijn. Ik geloof dat de vriendelijke woorden van mijn lieve collega dit in beweging hebben gezet. Dus onderschat niet wat jouw woorden voor iemand kunnen betekenen. Die les in de middelbare school had ook al de deur opengezet naar wat ik in deze pijnlijke fase van mijn leven pas echt zou beginnen begrijpen.

Living from the heart

In een vorig artikel schreef ik over de drie subtiele gewoontes van de geest die het lijden in stand houden (gehechtheid, afkeer en begoocheling). Als je de remedie zoekt voor dit lijden nodig ik je uit je even te verdiepen in de tegenhangers. Dit zijn de vier hartkwaliteiten of ook wel: de vier verheven toestanden van de geest:

• Liefdevolle vriendelijkheid (metta): De wens dat alle wezens gelukkig zijn • Compassie (karuna): De wens dat het lijden van alle wezens minder wordt • Gedeelde vreugde (mudita): De wens dat alle wezens vreugde mogen ervaren • Gelijkmoedigheid (upekkha): Het accepteren van het leven zoals het zich ontvouwt mensen de kans biedt in contact te komen met deze hartkwaliteiten. Zodanig dat ze niet zoals ik, en vele anderen, eerst ziek moeten worden of een burn-out krijgen om tot stilstand te kunnen komen. Hoe ironisch is het, dat we collectief de toestemming krijgen van de overheid (de autoriteit buiten ons) om naar binnen te gaan en in ons kot te blijven.

Als een kind

En de kinderen, vraag je je af? Ik geloof sterk dat kinderen dit simpelweg leren door ons voorbeeld. Net zoals ik dat leerde van mijn leraren. Diezelfde godsdienstleraar vroeg ons eens op de grond te gaan liggen. Hij gaf een begeleide meditatie, zonder dit zo te noemen. Ik vond dit heel opwindend: het was zo’n niet-schools iets om te doen. Pas twintig jaar later vond ik mezelf terug op de grond en hoorde ik David Dewulf diezelfde meditatie begeleiden en realiseerde ik me wat die leraar toen gedaan had. Een paar jaar geleden kwam ik hem weer tegen en vertelde hem dat ik nu mindfulness trainer ben en diezelfde meditatie regelmatig geef. Het was zo fijn hem te kunnen vertellen dat hij dit vuurtje aangestoken had. Zo geven we door wat we zelf geleerd hebben als kind.

Ik merk dat veel kinderen de hartkwaliteiten van nature goed kennen, maar door de hardheid en snelheid in de wereld hun hart sluiten. Ze horen dat ze niet moeten huilen, dat ze flink en slim moeten zijn. Pijn of ongemak moet zo snel mogelijk opgelost worden. Zachtheid, mildheid en vriendelijkheid worden nog vaak aanzien als zwak en niet productief. Wie hebben we echter nu het meeste nodig als het erop aan komt? Al die mensen die zorgen vanuit hun hart.

Onze vleugels uitspreiden

Jonge, pure, kinderen kennen dit. Kijk maar hoe ze zorgen voor hun huisdier, voor babyzusje, hoe ze zich soms zorgen maken om een zieke buurman, hoe ze met een tekening komen omdat ze merken dat jij het moeilijk hebt. En dat kunnen ze zonder zich door emotie te laten overmannen. Ze doen er heel gewoon over, pijn hoort erbij. Pas als hen het idee gegeven wordt dat het leven een strijd is, dan verandert er iets. Als wij onze vleugels van wijsheid en compassie uitspreiden, dan volgen onze kinderen op eigen kracht en vliegen hun stralende toekomst tegemoet. 

Dit is een meditatie waarbij kinderen, vanuit hun hart, wensen sturen naar zichzelf en naar anderen. Als ze voelen hoe hun hart vrolijk wordt van deze wensen is het makkelijker om vriendelijke wensen te sturen naar anderen. Probeer het maar.

Sluit je ogen en maak het even stil. Merk hoe je lichaam stilletjes aan rustiger wordt en went aan het stil zitten. Leg je handen op je bovenarmen, alsof je jezelf een knuffel geeft, of leg ze zachtjes op je hart. Voel hoe je handen rustig op en neer gaan bij elke in- en uitademing. Herhaal nu bij jezelf, op het ritme van je adem, de volgende wensen en merk op hoe je je voelt door deze woorden.

Dat ik lief mag zijn voor mezelf… (herhaal) Dat ik veilig mag zijn… Dat ik gezond mag zijn… Dat ik gelukkig en tevreden mag zijn…

Voel even wat er gebeurt. Wil je jezelf nog iets anders wensen? Misschien wens je jezelf kracht, meer geduld met jezelf, een goede vriend of dat je lekker kan slapen. Wacht even om te zien of er nog iets naar boven komt. Je hoeft niets te zoeken. Alleen maar wachten. Als je hiermee klaar bent, denk dan aan iemand die je leuk vindt of lief. Dit mag ook een huisdier zijn. Zie je het gezicht? Misschien ga je al glimlachen. Stuur dan maar wensen naar deze persoon of dit huisdier.

Dat jij lief mag zijn voor jezelf… Dat je veilig mag zijn… Dat je gezond mag zijn… Dat je gelukkig en tevreden mag zijn…

Voel ook nu even wat er gebeurt. Laat ons dan nu deze vriendelijke wensen sturen naar alle levende wezens op de hele planeet.

Dat jullie allemaal lief mogen zijn voor jezelf… Dat jullie veilig mogen zijn… Dat jullie gezond mogen zijn… Dat jullie gelukkig en tevreden mogen zijn…

Stel je even voor dat jouw hart een zon is en dat die nu zo groot en warm geworden is van al die wensen, dat je de stralen weg wil sturen, de wereld in. Open dan nu je armen en voel hoe jouw hartenstralen de hele wereld vullen met vriendschap en blijheid. Blijf nog even zitten om te genieten van dit gevoel en open dan weer je ogen.

De ervaringen

die ons juist

het meest pijn doen

en ellende bezorgen,

zijn deze die ertoe doen. Het zijn groeiprocessen

die we als mens nodig hebben

om ons bewust te maken

ons in staat stellen inzicht in onszelf en de wereld te krijgen.

Op het eerste gezicht klinkt dit hard en toch blijkt dat dit een waarheid is.

De verhalen van mensen die hun droom leven hebben vaak eerst zware waters doorzwommen om uiteindelijk hun eigen unieke en prachtige weg te vinden. Dus laat ons dankbaar zijn

voor deze ervaringen die we in het leven krijgen

en ze zien als uitdagingen om te voelen tot

diep in je zielskern, te durven veranderen te kiezen voor je eigen waarheid

je eigen schoonheid, je eigen unieke pad

en hierdoor de grotere zin van het leven te ontdekken.