7 minute read
EEN levensles
by Pure Child
Vanuit de psychologie kan je een onderscheid maken tussen een type 1 en een type 2 of complex trauma. Dat eerste gaat over een eenmalige ingrijpende, niet misbruik gebonden, traumatische gebeurtenis. Na zo’n gebeurtenis ontstaan er vaak klachten als herbelevingen, vermijdingsreacties, negatieve gedachten en gevoelens, en een verandering in reactiviteit (=prikkelbaar, moeilijk in slaap vallen/blijven, concentratiemoeilijkheden, overdreven waakzaamheid,…). Deze reacties zijn een uiterst normale reactie op een abnormale gebeurtenis. Het is een reactie van het lichaam en de geest die tonen dat je het voorval op allerlei niveaus aan het verwerken bent. Een levensles Een trauma is iets dat je overvalt, het is een intense situatie die je niet kan vermijden. Het zorgt voor een gevoel van machteloosheid, omdat je de situatie gewoon niet kan vatten, je hebt er geen controle over.
Een type 2 of complex trauma gaat over een chronisch en/of seksueel trauma. Er is gedurende een langere tijd sprake van zich herhalende traumatische ervaringen. Klachten die hier vaak bij voorkomen zijn somberheid, angsten, wantrouwen en een negatief zelfbeeld.
Advertisement
Eén moment... en de wereld stond stil
Enkele jaren geleden had ik zelf een traumatische ervaring die veel voor mij veranderd heeft. Ik leerde net rijden met de auto, en kreeg een ongeluk waarbij iemand ter plaatse het leven liet. Toen ik thuis nog vrolijk en vol goede moed instapte, had ik nooit kunnen denken dat zoiets zou gebeuren en deze gebeurtenis heel mijn leven zo ingrijpend zou veranderen. Het was een traumatische gebeurtenis, en het zorgde ervoor dat ik plotseling zelf diepgaand ervaren heb wat het is om doorheen een trauma te gaan. Ik herinner me nog het moment onmiddellijk na het ongeval, waarop ik uitstapte; ik was aanwezig maar ook niet, ik voelde alles en niets tegelijk. Ik kan dit het best omschrijven alsof ik aan de zijlijn stond te kijken naar wat er zich afspeelde, alsof ik er zelf niet actief bij betrokken was, en toch zat ik er helemaal in. Dit was een onbewust reddings-mechanisme weet ik nu, ik dissocieerde. Dat is een manier van je lichaam en geest om ervoor te zorgen dat je in zo’n verschrikkelijke situatie niet bezwijkt, want wat er op je af komt is te veel om in 1 keer in je op te nemen. Je voelt een intens verdriet, en de vraag “waarom ik?” gaat herhaaldelijk door je hoofd. Een enorm gevoel van angst overvalt je, angst voor wat in dat moment is, nog komen zal, en bovenop dat alles schuld, heel veel gevoel van schuld.
Psychologische impact
Als je iets traumatisch meemaakt word je zodanig overspoeld door schuldgevoel en allerlei andere emoties dat je je niet kan voorstellen dat je dit ooit zal kunnen verwerken. Ik herinner me nog het eerste dat ik dacht en zei de ochtend na mijn ongeval; ‘hier kan ik niet mee leven, ik wil er niet meer zijn’. Het lijkt op dat moment onjuist om zelf nog een gelukkig leven te leiden terwijl dat van iemand anders voorbij is. De weg naar heling lijkt zo ver weg, zo zwaar, en zo onmogelijk dat je het niet ziet zitten om er zelfs maar aan te beginnen. Er speelt een diepe innerlijke veroordeling waarbij je jezelf als dader ziet, wat het gevoel van schuld alleen maar groter maakt. Het is intens moeilijk om die gedachte om te draaien. Daar worstel ik nu, 6
jaar later, nog steeds mee. Het besef dat je ook een slachtoffer bent, met je eigen verwerkingsweg, is moeilijk.
Telkens wanneer ik mijn ogen sloot speelde het ongeval zich opnieuw af, het was iets waar ik geen controle over had en wat ik niet kon stoppen. Ook waren er overal wel triggers die me terugbrachten naar het gevoel van machteloosheid, en die ervoor zorgden dat er beelden naar boven kwamen. Ik beeldde me steeds mogelijke dodelijke ongevallen in waar ik zelf bij betrokken was. Ik wist het zeker, ik wilde nooit meer rijden. Die vermijding diende ik om te draaien in een actieve coping; met kleine stapjes terug de moed vinden om zelf te rijden. De eerste keer dat ik terug achter het stuur zat was intens, ik had nog maar zo weinig zelfvertrouwen over, en gevoelens van angst, onmacht, en verdriet overspoelden me. Het heeft enorm lang geduurd voordat ik me zeker genoeg voelde. En wanneer ik dan alleen in de auto zat, wilde ik uit onzekerheid bij elk kruispunt steeds terugdraaien om te zien of ik niemand had aangereden. Ik was te weinig geconnecteerd met de werkelijkheid, hyper alert en zag in alles een mogelijk gevaar. Ik keek ook heel anders naar dingen en plezier maken lukte niet meer, al probeerde ik dat wel.
In mijn opleiding psychologie heb ik geleerd dat dit niet geconnecteerd zijn met de werkelijkheid een manier van onze geest is om met de gebeurtenis om te gaan. Op korte termijn is dit ook een effectieve overlevingsstrategie. Het is te veel en te intens, dus ontsnappen is even het beste. Op lange termijn is dit echter niet goed en moeten we een manier zoeken om terug te stappen in die werkelijkheid en beseffen dat het gevaar geweken is.
Wat helpt?
Er is een typisch traject bij de verwerking van een type 1 trauma. Na de gebeurtenis is er eerst een soort verdoving waarbij je nog niet zo veel voelt. Je lichaam zit dan nog in de ‘survival mode’ waarbij nog niet alle gevoelens en emoties worden losgelaten. Later wisselen herbeleving en ontkenning elkaar af tot er een integratie van de situatie in het zelfbeeld komt. Er zijn enkele zaken die de verwerking van een trauma kunnen verlichten. Zo zijn sociale steun en erkenning, een juiste schuldtaxatie, en een actieve coping erg belangrijk.
Ikzelf had een enorm hecht en liefdevol netwerk dat me mee begeleidde en ondersteunde doorheen deze intense periode. De erkenning en steun die ik van hen kreeg over de zwaarte die ik moest dragen betekende ontzettend veel. Ook de gesprekken bij mijn psychologe hielpen me, vooral de erkenning die ik hier kreeg, en het weten dat er nog anderen hetzelfde meemaakten. Ik voelde dat ze er voor me was, maar ik merkte tegelijk dat ze het nooit helemaal kon begrijpen, ze had het zelf niet meegemaakt. Ook de schuld leren leggen daar waar die thuishoort is immens moeilijk. Je bent geneigd jezelf als dader te bekijken, maar zolang er sprake is van een ongeluk is niemand dader, iedereen is slachtoffer. Ook actief aan de slag gaan met alle emoties en de kijk op jezelf is essentieel. Zo werd ik bijvoorbeeld aangemoedigd om niet te stoppen met de rijschool, maar terug met hele kleine stapjes verder te doen, om zo van een passieve/ vermijdende- naar een actieve coping (=manier van omgaan met de gebeurtenis) te gaan.
Het missende puzzelstukje
Dit zijn essentiële bouwstenen van een effectieve traumaverwerking, maar toch ervoer ik zelf dat er nog iets miste. Ik had nood aan verdere verwerking van het diepgewortelde gevoel van schuld. Mijn mama, die reeds veel ervaring heeft in het alternatief begeleiden van kinderen, jongeren en volwassenen, betekende hier voor mij enorm veel in. Wat zij me bracht was het missende puzzelstukje dat ik nodig had om de gebeurtenis te verwerken. Ik leerde me in gedachten te verbinden met de man van mijn ongeval. Ik sprak uit wat ik voelde en wat ik tegen hem wilde zeggen, alsof hij echt voor me zat, elke avond opnieuw. Pas zo kwam ik tot de dieper gelegen gedachten en emoties, pas zo kon ik me ontladen van dat schuldgevoel.
Door het aanvoelen dat er iets ontbrak in de traditionele hulpverlening en doordat ik voelde dat ik een soort verantwoordelijkheid heb om uit deze gebeurtenis en voor deze man, iets ‘positiefs’ te halen, besloot ik om psychologie te gaan studeren. Ik wil de ervaring die ik zelf had gebruiken om anderen die een trauma meemaakten bij te staan en te begeleiden naar heling. Al heeft iedereen een heel persoonlijk verwerkingsproces, geloof ik dat het een meerwaarde is in begeleidingswerk, omdat je op een dieper niveau begrijpt waar, hoe diep iemand zit, en hoe die dan best geholpen kan worden.
Trauma vormt een blijvend litteken
Hoewel je het verwerkt, draag je het toch je hele leven mee, en zorgt het ervoor dat je anders naar het leven kijkt. Bepaalde dingen worden heel belangrijk, terwijl andere zaken de moeite niet meer waard lijken om over in te zitten. Het geeft je als het ware een nieuwe levensvisie en levenskracht.
