5 minute read

pan angklung gadang (2

Satua Bali

Advertisement

Uling sekat ento I Wayan Sebetan tusing pati juari pesu

nganggur, dulurin liu anaké pada nyenggakang, kéné

sesenggakanné, “Sasukaté ngelah punyan pipis taén ngelek tain

cicing.”

ah jani buin critaang Pan Angklung Gadang. Suba koné kasuénsuén, lantas ada saya teka ngarahin Pan Angklung Gadang, “Bapa Angklung Gadang, icang mapangarah, buin mani sangkepané di N banjar, apang bapa mungkah utang bapané di banjar. Yén tusing nyidaang mungkah buin mani, umah bapané lakar madep tekén banjaré, salah bapané ban tusing mayah putra duk sangkepané di dua bulan, dadi nikel putra. Buin duk sangkepané né abulan, masih bapa tusing mayah putra, sangkal nikel ina. Bapa mutranin siu dadi jani duang tali, buin mani bapa sengkerné mungkah,” kéto munyin anaké mapangarah, laut magedi.

Jani Pan Angklung Gadang buin nuptupang daya, laut ngaukin kurenanné, “Méménné, awaké buin mani lakar nekaang tamiu tegakan duang balé, lakar

ingu aji nasi, jalan tragiang uli jani, ento kucit nyainé tampah anggon lawar.” Suba koné kéto, lantas Pan Angklung Gadang nyemak blakas, nektek kayu atugel kapindanang tungked miengget tur mapontang-pontang, lantas pulasa aji mangsi, kapontang-pontangin ban kudrang barak muah gadang.

Beh, luung pesan paturutan warnanné, tur tenget pagobaan tungkedé ento. Buin maninné palimunan Pan Angklung Gadang nampah lantas nglawar. Kurenanné di paon nyakan laut nglablab jukut.

Nah, suba koné tengai, kacrita suba koné suud mlebengan, tur pragat ngadonang lawar, jejeruk, gegecok, jukut, makejang suba pada pragat, lantas Pan Angklung Gadang ngomong tekén kurenanné, “Méménné, né lawaré, wadahin cubek, kema pejang di langgatan paoné! Né nasiné telung sok, kema pejang di langgatan mambengé! Né jukuté pejang di tengah glebegé!”

Né jani critaang anaké masangkepan di balé banjaré, suba uling i tuni nuduk putra dedandan, ento suba pragat makejang. Sakéwala jani nu ngrembugang unduk utang Pan Angklung Gadangé, sawiréh jani sengkerné mungkah, lantasan ia tusing ada teka mai masangkepan, “men jalan suba jani kema berenin ajak banjaré ngadep umah Pan Angklung Gadangé.”

Déning kéto, makejang adung parembugan krama banjaré, lantas mrérod pada teka kumah Pan Angklung Gadangé. Jero Kelian tanggu malu capatina tekén Pan Angklung Gadang. “Wau rauh nika Jero Kelian, durusang drikaan mlinggih! Niki jero krama banjar wau rauh nika sareng sami? Krama banjar wau rauh nika sareng sami?”

Krama banjaré makejang pada masaur, “Inggih, tiang mara teka.” Nah suba koné kéto, lantas Jero Klian nlatarang unduk tekan krama banjaré, “Nah, Bapa Angklung Gadang, Bapa mutranin pipis banjar buatan siu. Sawiréh bapa tusing mayah-mayah putra, jani suba kanti nikel ina, dadi duang tali. Déning né malu umab Bapané anggon Bapa kantab, jani umah Bapané lakar adep icang. Nyén ja pilih tunggal kramané bani meli aji duang tali, ia ngelahang umah Bapané.”

Wayan Jengki Sunarta

Mara kéto dingeha pisedek Jero Klian, lantas Pan Angklung Gadang bengong masebeng kangen, tur cengeh-cengeh mangenang lacurné, lantas ia ngomong, “Inggih Jero Klian, tiang nawegang nunas sisip ring jeroné, yéning wantah jeroné lédang, tiang nunas patanggeh asasih kéwanten. Ring sangkepané malih apisan irika tiang naur sami,” kéto pinunas Pan Angklung Gadangé, Jero Klian lantas ngrembugang tekén kramané. Krama banjaré makejang tuara lega.

Déning suba tuara kaleganin ban banjaré, Pan Angklung Gadang buin matur tekén Jero Klian, “Inggih Jero Klian, nawegang antosang malih ajebos kéwanten, tiang jagi ngaturin ajengan Jero Klian kalih krama banjaré sami.”

Lantas masaut Jero Klian, “To Bapa ngelah nasi tuah awaregan lakar nagih ngingu anak abanjar, sing salah-salah icang ngidihin bapa nasi.” Pan Angklung Gadang masebeng jengah, lantas ngaukin kurenanné, “Méménné, kema jemak pasepané énggalang!”

Ngéncolang bangun né luh nyemak pasepan tur suba kejangin api muah bungan asep, lantas enjuhina Pan Angklung Gadang, laut mulihan masaa, ngasepin tungkedé né mapontang. Suba suud ngasepin, lantas tungkedé gogonga ngaba pesu, mirib buka anaké ngogong déwa, lantas ia ngomong tekén kurenanné, “Nah jani yatnain iban nyainé nglungsur paican Ida Batara!”

Né jani Pan Angklung Gadang buin mapinunasan, “Inggih Ratu Betara, titiang mamitang ajengan tigang sok.” Lantas slamparanga tungkedé, ngwer, grodag, ulung di langgatan mambengné, nregeng kurenanné menékan ka langgatan tur nuunang nasi telung sok.

Lantas duduka tungkedné, tur ia jani nunas lawar, acubék, laut buin slamparanga tungkedné, ngwer, klesok, ulung di langgatan paoné, né luh ngtéplak bangun menékan ka langgatan paonné tur nuunang lawar acubék. Buin Pan Angklung Gadang nuduk tungkedné. Jani nunas jukut apengedangan muah jejeruk tekén gegecok, lantas slamparanga tungkedné. Ngiur, gredag, ulung di glebegné lantas bintit kurenanné nyemak jan lantas menékin glebeg

tur nuunang jukut, jejeruk muah gegecok. Suba koné pepek pada tragia, laut kagibungang banjaré pada madaar acepokan.

Kacrita duk totonan ada anak ané sugih gati bareng ditu masagi, ento madan I Giur ngantiang magegaénan ngotonin pianakné buin limang dina. Dadi prajani I Giur dot tekén tungked Pan Angklung Gadangé. Lantas lemesina Pan Angklung Gadang tagih belina tungkedné aji alaksa, buin unjukunjukina tekén I Giur, kanti aji lebak sepaa, mara baanga tekén Pan Angklung Gadang.

Lantas ngéncolang I Giur nyemak pipis, tur suba bayahanga tekén Pan Angklung Gadang. Lantas prajani Pan Angklung Gadang mungkah utangné, di banjar, sangkan buung madep umahné.

Tan critanan, gelising satua, suba koné jani gagaénné I Giur. Tamiunné maberéd koné pada teka luh muani liu pesan. Nanging anaké ngopin makejang tusing baanga magarapan nampah, nadian anaké luh-luh, masi tusing baanga nyakan. Kenehné I Giur kumandel pesan tekén tungkedné lakar ngadaang bé, nasi muah jukut. Nah suba koné tengai, jani suba masan anaké madaar, jani I Giur ninggarang kesaktian tungkedné, laut asepina tungkedné tur ngaukin ancangan ajaka adasa né lakar tundéna nuduk nasiné muah lawarné. Lantas I Giur nunas nasi adasa sok, laut nylamparang tungkedné, nguer, krempéng, kaget sembé belah, buin nglantas tungkedné, kena pepéléngan tamiunné, macabcaban mesu getih kanti klenger. Mara jagjagina di langgatan mambengé tekén ancangané, tuara ada bebedag.

Buin jani I Giur nylamparang tungkedné ka paon, tur nundén ancanganné nuduk lawar. Ngwer, gdabuag, cubék, payuk, kekeb, onya belah kena tungked. Pagrudug ancangané nyliksik ngalih-alihin lawar, masih tuara nepukin lud sajawining belahan prabot makacakan di paon.

Jani buin kaslamparang tungkedné ka glebegé. Dadi buka tujuang ditu singala pianakné I Giur né maotonan. Nguer, klentang, kena numpel tendas pianakné, ngejetjet laut mati.

Tamiunné makejang paklingus tuara baanga nasi, ada nglidkid mulih tusing morahan. I Giur engsek pesan makeneh jani, déning bes kaliunan jani taananga, lén dadi ucapan bané bakat uluk-uluka tekén Pan Angklung Gadang, pipisné bakatanga lebak sepaa. Buin jani ia nekaang tamiu tusing nyidaang maang nasi. Lén prabot-prabot telah belah kena tungked. Jani buin pianak mati mara ukana maotonan. Ento krana puret kenehné I Giur, ngingetang paundukané jani dadi

ucapan.

Akéto temuna anaké sugih tur demit tan paunduk, buin loba tekén gelah timpal, mabudi magegaénan apang payu, kasugihané tileh, kéné jani tepukin. (puput...)

Catetan: Satua punika kaambil saking cakepan Kembang Rampe Kasusastraan Bali Purwa (Jilid I) sané kapupulang antuk I Gusti Ngurah Bagus sareng I Ketut Ginarsa

This article is from: