carik (Luh Komang Galuh Somia Antari

Satua Cutet

carik

Ngatiban ping dua mara Wayan Kévin ngidaang nengokin pekakné

dinuju rahinan Galungan buka kéné. Pekakné tuah idup padidian

di Désa Tegallinggah, betén bukité.

Luh Komang Galuh Somia Antari

Bapa lan méméné Wayan Kévin uling mara ngantén suba merantau ka kota ngalih pangupa jiwa. Miribang yén dadi petani nuutin pajalané I Pekak sinah sing lakar ngidaang maju idupé, tuah amonéan dogén, kéto bapané pepes nuturin. Wayan Kévin lekad di kota, yadiastun kaadanin anak kota, nanging sujatiné ia demenan ngoyong di désa. Di Désa Tegallinggah dini nu asri. Nu liu ada carik, tukad, lan tegalan. Tusing cara di kota, makejang ané katolih tuah beton. Andus tekéning buk sliwarsliwer makupuk di jalané, sarasa ngaé seret rikala maangkihan.

Ulian tresnané Wayan Kévin tekén désa asal mémé bapané, sabilang ia mulih pastika ia ngajakin pekakné ngalilingin désa. Majalan Wayan Kévin ngajak dadua tekén pekakné. Liang pesan kenehné jani, makejang serasa sebeté ilang ulian sasolahan padiné gading ngelilain cita. Capungé dini pakeberber ngimbang. Anginé kesir kesir menyisir, tusing cara di kota setata kebus ongkeb yadiapin suba nganggo AC. Tukad-tukad cenik masih nu liu ada. Di désané ené carik lan tegal nu liu, yadiastun buka orta pekakné sabilang a sasih ada dogén anaké ané ngadep carikné.

“Yan, tolih to tukadé di tebén.” Pekakné nujuang tukad ané ngericik di betén.

“Nggih Pekak,” Wayan Kévin nolih ka tukadé.

“Ipidan dugasé pekak nu cenik, pepes pekak kayeh ditu, maserod-serodan ngajak timpal-timpal. Yén basangé seduk, jeg lasia ngejuk bé ditu. Gedé-gedé pesan bé ané bakatang. Nanging jani suba malénan, yéh tukadé ngangsan puek, ngangsan nyat. Bé jani suba kéweh ngalih,” pekakné macerita.

“Liang sajan asané idup ipidan. Saja Pekak, jani suba kéweh ngalih tongos ané nu asri. Né nu aget tukadé nu misi yéh yadiastun cenik ngericik.”

“Jani guminé suba ngangsan wayah Yan, nanging manusané mebading ngangsan cara nak cenik. Apa-apa nagih kaayahin olih Ibu Pertiwi,” tutur i pekak.

“Saja to Pekak,” saut Wayan Kévin. Munyin pekakné ento mula patut tekén apa ané tepukina jani.

“Yan, mai majalan ka carik pekak, jani nak masan padiné suba gading, luung asananga nganggur ditu.”

Neked di carikné i pekak, Wayan Kévin negak di kubu-kubuané. Toliha ada cara muncuk pelinggih di duri punyan-punyananné. “Pekak, tongos apa to di bucu kangin? Adi tumbén Wayan nolih, cara pura asananga?” Wayan Kévin matakon.

“To pura orahanga jak anaké dini Pura Jro Ketut, suba uling ipidan majujuk, uling pekakné pekak suba ada. Sing tawang masih kénkén undukné purané ento jujukanga di bucu mengkeb kéto. Ditu kramané pada nunas apang setata rahayu, apang hasil manyiné setata melah tur meliyah Yan, tusing alih bikul, kedis utawi wereng.”

“Ooo kéto, buin pidan ajak Wayan maturan kemu nah Pekak.”

I pekak anggut-anggut. “Yan, tolih ja ento, villa-villané sabilang ngatiban ngangsan ngaliunang. Anaké jani suba sing makita nyemak gaé madaki-daki

dadi petani, makejang ngadep carikné. Pianakné jani pada ka kota ngalih gaé ngindengang turis,” tutur i pekak buin.

Ningehang satuané i pekak, sebet kenehné. Marasa déwékné patuh cara anak-anaké ané raosanga tekén I Pekak. Mapineh ia di keneh, jani patut déwékné ané ngajegang ibu pertiwiné ené. Yén telah makejang carik lan tegalané maadep, ija lakar ngalih baas anggon isin basang buin mani?

“Mai Yan, mulih jani. Suba sanje guminé,” I Pekak ngorain Wayan Kévin mulih.

Majalan Wayan Kévin ngajak pekakné mulih. Sambilanga majalan buin ia makenéh. Kénkén ya penadiné yén makejang anaké di Désa Tegallinggah tusing ada nyak buin nyemak gaé dadi petani. Ia makeneh kénkén dadiné yén telah makejang cariké ené dadi beton. Ija buin ia bisa ningalin solah-solahan padiné gading? Dija ia bisa buin ningalin pakeberber capungé ngimbang?

Di tengah margané sagét mapapasan Wayan Kévin ngajak Pan Ruta, pisagané samping umah pekakné.

“Yéé.. Wayan, pidan mulih, Yan?” Pan Ruta matakon.

“Ibi sanja, Pa,” saut Wayan Kévin.

“Hébat jani Wayan, suba dadi dokter di kota,” raos Pan Ruta. Wayan Kévin wantah mekenyem dogén.

“Nah, bapa kemu malu nah. Énggal-énggalan né, oraanga ada turis ané lakar meli cariké,” Pan Ruta mapamit lantas majalan gagésonan.

“Tolih to Yan, anaké jani tusing ada buin ané makita dadi petani, nabdabin carik,” raos I Pekak.

Tusing marasa suba sagét neked di jumah pekakné. Ditu mémé bapané suba negak di sakepaté ngantiang ia, ngajak bapak-bapak makumis tipis, nganggo baju keméja putih madasi.

“Kija dogén, Yan?” bapané nakonin.

“Né, mara keliling-keliling ngajak i pekak,” saut Wayan Kévin.

Wayan Jengki Sunarta

“Ooo kadén kija.”

“Bapa, né ada Mas Jaka. Mas Jaka ené lakar ngaé villa méwah dini ngajak turis uling Belanda, ia lakar meli carik Bapané makejang,” kéto Bapané Wayan Kévin ngaraos tekén i pekak.

“Béh sing, bapa sing lakar ngadep carik,” saut i pekak sinteg.

“Pa, Mas Jaka ené lakar mayah carik Bapané mael. Jeg adep suba, Pa masih cariké sing ngasilang padi amoncén. Adékan jeg adep jani,” buin Bapané Wayan Kévin nimpalin.

“Ba oraang tusing. Bapa sing lakar ngadep carik. Ditu di carik bapa ada pura tua, Pura Jro Ketut. Purané ento warisan leluhur desané ené. Bapa sing nyak nyanan kena pastu ulian Ida sané kasungsung ditu menggah,” suud ngaraos kéto ngadébras i pekak macelup ka jumaan umah.

“Pura né to gaénang banten pralina gén pragat suba. Adep gén carik Bapané,” i bapa nguber i pekak.

Wayan Kévin ngisi liman bapané apang tusing nogdog pintu jumaané i pekak. “Bapa eda paksana i pekak, pekak sing lakar nyak ngadep carikné krana ditu ada pura tua, sing dadi asal pralina,” Wayan Kévin melanin pekakné. Ia sujatiné makita masuang makejang isin kenehné nanging ia takut-takut bani. Telebanga kenehné. Buung bibihné makemélan. Buung masih i bapa nogdog jumaané i pekak.

Sing madaya mara nem sasih dugas Galungané Wayan Kévin nengokin pekakné, jani sagét i pekak suba sing ada. Wayan Kévin suba mulih ka Désa Tegallinggah. Dinané i pekak kaabénang suba ngangsan paek.

Tongosina layon pekakné. Tlektekanga. Inget ia tekén raos pekakné. Buin ia mapineh. Jani suba ia lakar ngutaraang makejang isin kenehné. Jani ia ané lakar midabdabin carik pekakné, ngalestariang pertiwi apang setata asri. Lagasanga awakné maekin bapané.

“Bapa,” Wayan Kévin ngaraos ngaremrem.

“Ada apa Yan?”

“Kené Pa, tiang makita dini nongos dadi petani. Tiang tusing nyak buin mulih ka kota,” Wayan Kévin ngalagasang.

“Apa!? Bapa ngasukang Wayan kanti tegeh-tegeh dadi dokter, anggon gena yéning pamuputné lakar dadi petani. Apa gunané bapa ngasukang Wayan mael-mael kanti kemu mai nyilih pipis mautang?!” Bapané makesiab ningehang pangidih Wayan Kévin ané tawah. Pesu suba munyin jelék-jelék bapané.

“Yan, apa alih Wayan dadi petani? Melahan dadi dokter, tusing madakidaki, pipisé ané teka ngalih Wayan,” méméné milu nimpalin.

“Wayan nawang Mé, Pa, naging Wayan makita apang désané ené tetep asri. Wayan makita ngajegang, ngalestariang ibu pertiwiné. Miribang jani anaké suba sing ada ané nyak dadi petani. Yén kéné unduké, tulah iraga ngajak bumi pertiwi. Makejang carik tegalané dadiang beton,” Wayan Kévin ngaliunang pesu munyiné.

“Pokokné bapa ngajak mémé tusing setuju yéning Wayan nagih ngoyong dini dadi petani. Apa ja alasanné,” Bapané ngekehang masih.

“Nanging Pa...”

Wayan Kévin matungkasan ngajak bapa lan méméné. Makejang pada nganggoang keneh. Kanti krama banjarané teka, pianak lan rerama ento nu masih matungkasan. Kayang buin maniné, kayang dinané pekak mabénang, Wayan Kévin tekén bapa lan méméné enu saling pendepin.

Sagét mendep mendep sing moraan jak nyén-nyén, i bapa suba ngadep telah carikné i pekak tekén Mas Jaka. Wayan Kévin tusing nawang. Carikné pekak, jani suba lakar dadi villa méwah. Mara awai suud pekak mabén, montor-montor proyék suba teka ka carikné pekak ento. Sing kanti telah awai, cariké suba rata buka tanah kavlingan. Puyung. Ajujukan punyan tusing masisa. Pelinggih Pura Jro Ketut pada suba rata. Sing mapralina, sing kéné, sing kéto, saget suba uuganga ngajak tukangé ané uling Jawa.

Di kota, Wayan Kévin nu saling pendepin tekén reramané pedidi. Suba a minggu lebih sing matakon. Buka anaké ané nongos a umah, nanging sing pada kenal. Makejang majalan pedidi-pedidi. Bapa nu ngindengang turis kemu mai. Mémé nu magaé di hotél. Wayan Kévin nu magaé di klinik, nanging sujatiné kenehné tuah di Désa Tegallinggah. Sabilang peteng satondén pules, inget ia tekén Désa Tegallinggah, inget ia tekén carik pekakné.

Dinané jani, keneh Wayan Kévin suba jangkep. Suba ngaé ia surat pengunduran diri dadi dokter di klinik tongosné magaé. Suba pejanga suraté ento di méja bosné. Suba pragatanga ngurus makejang-kejangné. Majalan Wayan Kévin pesu. Liang pesan kenehné jani. Jani ia lakar mulih ka Désa Tegallinggah. Lakar sing moraan jak bapa lan méméné. Jani ia lakar nabdabang carik pekakné.

Di jalané pesu, sagét tepukiné mobil ambulané ngiung-ngiung ngebut gati, sirinané barak ngendih di duur mobilé. Macelup mobilé ento, lasia ka UGD. Mobilé ento ngaba pasién tabrakan. Matolihan Wayan Kévin. Tingalina anak muani ané labuh. Anak muani ento ngalimuh, makyayagan pesu getih uling awakné. Tlektekanga. Anak muani ento mirib cara kenal. Buin sekenanga nlektekang. Anak muani ento sing lén tuah bapané ia padidi. Bapané tabrakan.

Luh Komang Galuh Somia Antari, embas ring Amlapura, 16 Novémber 2000. Émail galuh.somiaantari@gmail.com. Meneng ring Jalan Gajah Mada, Amlapura, Kabupatén Karangasem