18 minute read

jepun sétra (Carma Mira

Satua Cutet

jepun sétra

Advertisement

Ngedas lemah Pekak Pageh suba pesu uli umahné. Majalan adéng-

adéng sambilanga masidekep. Dinginé ngutgut kanti ka tulang

nanging tusing dadi alangan Pekak Pageh lakar mablanja.

Yadiastun lima miwah batisné ngetor, tur tangkahné ngrudug

ulian gesit, tusing buungan Ia lakar majalan. Makejang krama

desané ditu suba nawang, nyabran dina Pekak Pageh setata luas

ka peken.

Carma Mira

Neked di peken sagét suba galang guminé. Gegison pajalané ngojog warung tanggu kangin, dagang bubuh pinih lais di pekené ento. Dapetanga suba ramé ditu, masepuk anaké mablanja. Luh muani, cerik kelih, bajang tua makejang pada ngantosang. Ada negak, ada majujuk, ada masi nganjem di arep dagangané ulian suba tusing sabar buin ngantosang. Kadirasa ngetél paesné nepukin bubuhé makedus mawadah panci, masanding ajak basa selem, sambel, lan jukut urab. Bubuh tepengé dini mula jaen pesan. Lianan tekén basa selem, sambel miwah jukut urab, bubuhé masi kablesina aji kuah bé siap maimbuh kacang mentik lan kacang kedelé magoréng. Pantes suba liu anaké mablanja ditu. Kadung kanti tengai ngélél ditu, kodag baana ngantosang.

Nepukin Pekak Pageh teka tur tusing maan tongos negak, dagangé tusing misi matakon buin, lantas ngénggalang ngungkusang bubuh dadua. Anak luh ané uli tuni nganjem di arepan dagangé lantas matakon, “Mék adi sing jangin sambel? lebihin nyangin sambel bubuh tiangé!” Dagangé makenyem, lantas masaut “niki Pekak Pageh baang dumunan nggih Bu, pedalem ten maan tongos negak, ajebos manten ngungkusang tuah dadua”. Ningeh pasaut dagangé,

anaké luh ento tuah ngadésem, tusing juari mlungguh ulian ramé nanging gedeg basangné selaga.

Pamuputné malunan Pekak Pageh maan néngténg bubuh duang ungkus. Nglantur pajalané jani nuju umah ané ada di tanggun désa, tongos ngoyong anak luh ané nyabran dina belianga bubuh tekén Pekak Pageh. Neked ditu dapetanga anak luh ento sedek nyampat, munduhang don-donan tuh ané aas di natahé. Adéng-adéng ngerékang sampat, sawiréh suba patuh rugudné cara Pekak Pageh. “Dong énggalin nyampat Luh, énggalan suba teka dagang bedégé!” Pekak Pageh éwer nyapatin.

Dadong Sekar ané uli tuni iteh magutit nyampat prajani matolihan. Nyelédep ulian marasa déwékné waléka, lantas ngenjuhang sampat “Nah Bli suba paling sitenga, néh tegarang Bli nyampatang!” Ngrikik kedék Pekak Pageh ningeh pasautné Dadong Sekar judes. Mula munyiné saklek ento suba aliha tekén Pekak Pageh. “Mai marérén, madaar malu apang gedénan bayuné nyampat.” Pekak Pageh ngajakin, enu sambilanga ngrégéh kedék, lantas negak di bataran umahé. Dadong Sekar itep nyampat, abedik tusing ngrunguang munyiné Pekak Pageh.

Suba pragat makedas-kedas mara lantas Dadong Sekar ka paon nyemak piring, sinduk, lumbur miwah yéh mawadah morong. Negak di sampingné Pekak Pageh saha ngenjuhang piring miwah sinduk lakar anggona madaar. Mara ngagah ungkusan bubuhé, Dadong Sekar ngamigmig “Bli mula jail pesan, suba tawanga giginé enu langah-langah, tusing mampuh lakar makpak, nyelap meliang bubuh misi ngimbuhin kacang kedelé lan kacang mentik. Apang ada jani dildil pilihin né kéto?”

Pekak Pageh ané sedek nginem yéh, nyledét Dadong Sekar ané sedek nampa piring misi bubuh. Mara seebina ngenah bubuhé bek misi kacang. Makebris Ia kedék, nyimbuhang yéh ané tondén bakat clegekanga. Makelo Ia tusing nyidayang mamunyi ulian simpatan. Dadong Sekar lantas buin

mamunyi “Lega pesan suba atin beliné, maan mlegéndahang tiang! Méh bisa buung jani madaar, ulian wareg tanpa neda Bli maan ngedékin timpal.”

“Tumbén belog dagangé, biasané tusing orahin pasti suba nawang, bas nyabran dina mablanja ditu. Ané beli masi setata patuh, bubuh dadua tusing misi sambel lan kacang. Mirib paling Ia ulian amun ento liuné anaké nyerung mablanja.” Pekak Pageh melihang dagang bubuhé. Dadong Sekar nguntul madaar saha ngediangin kacang uli bubuhné, sampinganga ka sisin piringé. “Kéné lacuré lamun suba tua, gigi tusing ngelah. Yadin ada masisa tuah limang katih, kuala madan ngétét di isité. Sinah ajeng-ajengan ané jaen-jaen kéné tusing nyidayang baan makpak.” Dadong Sekar madeepan.

“Ento nguda pawahé selselang? Tusing dadi kéto Luh, angayubagia iraga enu kaicén seger tur rahayu, lantang tuuh kanti suba pawah kéné. Anaké lén kadén makejang ngrastiti apang setata kénak rahajeng tur dirgayusa” Pekak Pageh nuturin kanti marérén naar bubuh.

“Arah... yén cara tiang, bandingang tekén idup makelo buka kéné, adénan suba mati. Yén dadi ké tunas, yén dadi tiang milih, matiné dogén ané aptiang tiang. Kadirasa jani ambila atman tiangé, tiang tusing kénkén, las tiang Bli.” Dadong Sekar mesuang isin kenehné ané suba med pesan idup.

Prajani barak biing muané Pekak Pageh, “Yén tawang Bli Luh lakar terus idup maselselan buka kéné, benehné baang Bli Luh nebek iba utawi nginem racun ipidan. Ngudiang Bli nambakin tur mamaksa anak ané mula tusing ngelah keneh idup?” Pekak Pageh sengitan, ngejang bubuh ané mara asinduk daara laut magedi.

Sapaninggal Pekak Pageh, Dadong Sekar bengong kémengan, buung madaar. Bubuhné kanti émbon di pabinané. Buin inget Ia dugas ipidan nagih ngamatiang raga ulian bas sanget lek tur jengahné. Tusing ja tuah kasepékang, Ia masi maan nagih tundunga uli desané ento. Aget, aget pesan ada Pekak Pageh. Tuah Pekak Pageh ané ngilonin tur ngemaang Ia tongos ngoyong.

Mapan jani Ia ngoyong ditu, di tanah gelahné Pekak Pageh, di tanggun désané namping sema.

Dinané ento Dadong Sekar matamped-tamped di umahné sawiréh ibi petengné buin Ia ngipi ada anak muani mapagin, caritané lakar ngajak Ia luas masolah. Suba ping telu Ia ngipi aliha nanging tusing taén payu majalan mapan tondén sayaga. Ada dogén kuangan, minakadi panganggoné ané tondén tamped, utawi gelungané ané ilang. Ulian ipianné ento Dadong Sekar marasa mirib suba panemaya galah, suba gantina ngungsi ka karang wayah. Nyén nawang ulian mataki-taki nyak tepukina pajalané mati ané mula uli makelo suba aptianga, kéto pepinehné.

Makejang ané ada di kamarné lantas gampilanga. Panganggo lan kamenné makejang pesuanga uli lemariné. Saka besik pilihina, ada ané lakar kutanga, sisané ané enu luung melahanga nampih. Pipisné punduhanga, lakar dadianga besik aja mas-masané. Mara ngungkab kotak kayu wadah masné, ditu bakatanga potrékan ané suba pida pesan. Samar-samar enu nyidayang baana ningalin, ngenah anak luh mapayas jogéd masanding ajak anak muani mabusana adat cara pidané. Pragina jogédé ento tuara lén tuah Dadong Sekar dugas enu bajang dampingina tekén Pekak Pageh ane dugas ento masi enu truna.

Dadong Sekar utawi Luh Sekar dugas enu bajang mula pragina jogéd ané kaupah mailehan kanti ka dura désa. Ia pinaka pragina jogéd pinih kasub dugas ento mapan dueg ngigel tur jegégé mangonyang-onyang. Muané kadi bulan purnama, alis nyurarit anut ajak peningalané ané mawarna coklat. Bibih tipis manis, kemikané ngemu madu. Bokné lantang, demdem tur samah. Kulitné putih gading, awakné padet misi, bangkyang rengkiang matimpal jit gedé, lan nyonyo nyangkih. Rikala ngigel sledétné galak ngaénang bayu runtag, awakné lemuh magoléran kadi sulur gadung tempuh angin, maimbuh kenyem manis saksat ngundang, nundunin keneh anak muani gretenan makita ngibing.

Pekak Pageh utawi Gedé Pageh pinaka pamucuk sekaa jogéd dugas ento. Ia suba ané ngurukang penabuh lan ngatehang sekaané kaupah maigelan. Sangkaning sesai rantat-réntét ajak Luh Sekar mailehan, ngranayang paiketané ajaka dadua raket pesan. Ento masi mekada tumbuh tresnané Gedé Pageh kapining Luh Sekar. Nanging lacur, isin kenehné tusing nyak patuh ajak Luh Sekar. Suba ping kuda kadén Gedé Pageh ngorahang sayang tur nyambatang tresna. Luh Sekar kukuh, tusing obah nang abedik. Ia setata makelid ngorahang tresnané tuah sabatek manyama, sawiréh Gedé Pageh suba cara beli kandung rasaanga tekén Luh Sekar. Wiadin tresna lan sayangné tusing taén terimana, Gedé Pageh tusing taén gedeg, apa buin lakar ngejoh. Mabalik Ia sumingkin rungu, cara ngrunguang adiné pedidi. Ia suba ané setata satya nampingin Luh Sekar uli bajang kanti suba pada-pada tua. Nyak patuh makadadua nyukla brahmacari utawi tusing ngantén.

Makenyem Dadong Sekar ngingetang galahé pidan dugas enu bajang, nanging kenyemé ento kadulurin baan yéh peningalan ané ngetel melusin potrékané. Masuluh lantas ia di mekané, nlektekang déwékné ané suba joh malénan. Kulit mulusné jani suba gegel tur kisut, bok embotan blayag ané selem tur samah maganti warna dadi putih tur ngancan nipisang, gigi putihné jani enu langah-langah makiré pawah. Lénan tekén ento, awakné jani berag tur bungkut, paningalané suba lamur, kupingné masi bongol anéh. Cutetné tusing ada ané luung indik dadi tua, kéto pepinehné Dadong Sekar.

Sujatiné suba tiban-tibanan Dadong Sekar tusing taén nyak masuluh. Ada rasa tusing demen tur tusing terima nepukin déwékné nyangsan tua. Lianan tekén ento, ané pinih sebetanga tuah laad tatu ané nampak ngebekin muané asibak tengen. Tatu ulian siam yéh panes. Sabilang nepukin muané cacad buka kéto sakit pesan kenehné Dadong Sekar. Ulian nolih laad tatuné ento dogén kadirasa enu Ia nyidayang ngrasaang kénkén ngaap muané dugas ento. Panes bara kebyah-kebyah nyusup kanti ka tengah ulian nandang jengah. Rasa sakit

ento tondén amun apa yening bandingang tekén lek lan jengahné ulian kasambat anak luh jalir ané demen ngusak-asik pakurenan anak.

Kadung suba pelih baana ngaba déwék. Marasa jegeg tur liu ané ngedotang, ngranayang pesu ajumné. Asing ada anak muani nesekin, lamun suba bagus apa buin ngelah, prajani nyakina. Tusing taen ngrambang apa ané muani ento ngelah tunangan utawi ngelah kurenan. Ané penting tuah nyalanang demen. Keto masi digantiné maigelan yening kaupah jogéd, Ia sanget mamilih nyawat pangibing. Pangibing ané bagus-bagus simalu jawata, ané bocokan kanggo yéning pangenahné cara anak ngelah. Sakéwala lamun suba ngenah bocok buin misi pacul, kanggoang suba enggang tekén ngep dogén mabalih, joh para lakar maan jawatan.

Tiban-tibanan geginané dadi pragina jogéd, mailehan suba maan maigelan. Nanging geginané ento tusing makelo dadi cagerang. Nyangsan tua ngancan kapah kaupah maigelan sawiréh suba liu ada pragina ané bajangan tur jegégan. Ngelah lantas Ia keneh madagang kopi di arep umahné apang setata ngasilang. Yening nuturang indik arta, Luh Sekar tusing ja lakar kuangan sawiréh suba liu pesan ngelah simpenan. Ada marupa pipis, mas-masan kanti carik lan tegal. Makejang bakatanga ulian mademenan ngajak anak sugih lan pejabat-pejabat uli dura désa. Sujatiné tetujon utamané madagang tusing ja ngalih pipis nanging ngalih liang. Apang maan malega-legaan ajak anak muani-muani ané teka nganggur sambilanga ngopi. Bungah kenehné lamun suba maan magesah uli semengan kanti kapeteng.

Sesai-sai maplalian api, cepok pindo suba pasti taén lakar dilapa. Sesai-sai ngenemin tunangan lan kurenan anak, sinah sengkalané tepukina. Lacuré mula tusing dadi kelidin. Dugas ento Luh Sekar sedek épot ngaénang kopi, timpalina tekén Madé Rai ané iteh ngoréng godoh. Nadaksara, uli dija kadén tekané anak luh ento, jumujug macelep ka warung lantas nyambak sahasa maid Luh Sekar pesu. Neked di arep warungé, lantas tuludanga kanti nylémpoh di sisin rurungé. Ditu lantas Luh Sekar tuding-tudinga baanga munyi kasar-kasar. Iur krama

désané pada nyagjagin lakar mabalih, nanging tusing ada ané bani malasang sawiréh anak luh ento masi liu ngajak timpal. Soroh anak muani maawak gedégedé tur matato, tuara lén tuah préman ané kaupah nguwug warungné Luh Sekar.

Anak luh ento madan Luh Gadung, kurenané Pan Kobar uli dajan désa. Pan kobar pinaka perbekel di désané, tuah silih tunggil anak muani ané mamitra ajak Luh Sekar. Nyabran dina Ia mula maan dogén ngendon ka warung kopiné Luh Sekar. Dikénkéné bisa kapeteng kalemah nganggurin Luh Sekar ditu. Engsap ajak umah, kanti ngutang pianak lan somah. Pantes suba kanti kéto gedeg basang kurenané. Apa buin Pan Kobar suba maan ajaka ngraos benehbeneh nanging tusing ngresepang munyi. Sumingkin jelé pesu bikasné, kanti sesai nginep ditu.

Kenyel suba Luh Gadung matbat Luh Sekar nanging tusing masi nyak lega kenehné, abedik tusing nyak ilang sakit atiné. Sumingkin mawuwuh-wuwuh gedeg basangné nepukin kajegégané Luh Sekar ané sedek nguntul, ngeling sigsigan. Prajani metu iri di kenehné Luh Gadung, ditu lantas Ia nyalanang jengah. Ngénggalang Ia macelep ka tengah warungné Luh Sekar. Neked di tengah mréngang paliatné paling, lantas tepukina ditu ada yéh ngedogdag di panciné. Ento suba saluda abana pesu anggona nyiam Luh Sekar. Maguyang Luh Sekar sahasa jerat-jerit maplisahan di rurungé, ngrasayang panes yéh gemulak ané kablésanga ka muané.

Tusing suud neked ditu, warungné Luh Sekar masi pamuputné katunjel. Tetujoné apang Luh Sekar tusing nyidayang buin madagang. Sasukat ento suba Luh Sekar tundunga uli umahné. Tusing ada ané bani namping utawi ngajak Ia ngoyong bareng sawiréh jejeh lakar bareng ubat-abita tekén premané. Indik rerama Luh Sekar mula tusing ngelah, kulawargané ané ajaka anatah masi tusing pati rungu. Uli cerik tuah Dadongné ané ngempuang kanti mayusa sawatara roras tiban lantas kalahina mati. Sasukat ento Ia misa-misaang déwék ngalih pipis pedidi apang tusing bas sanget meratin uané ané ngajak Ia jumah.

Mirib ulian ubuh tur tusing taén seken ada ané ngrunguang, ngranayang idupné kuangan tresna. Sinah mailehan ngalih pitresnan lan uratian anak, minakadi uli anak muani-muani. Pamuputné tuah Gede Pageh ané enu nyak ngajak ulian tulus tresnané tekén Luh Sekar. Ia suba ané ngaénang Luh Sekar umah cenik di tanah gelahné, di tanggun désa.

Yéning nuturang dugas mara nyumunin ngarangin di tanggun désa, mula pedalem pesan kahanané Luh Sekar. Lén suba kélangan warung, umah, lan kulawarga, buin misi kélangan kajegégané ané pinih utama. Ento ngranayang Luh Sekar tusing ngelah keneh lakar nglanturang idupné, tur mekada sesai nagih ngematiang raga. Nagih nebek iba suba taén, nagih ngulungang raga ka abingé masi taén, nagih ngantung awak suba sesai. Ané paling pepesa tuah nagih nginem racun. Magenep-genep suba ékan-ékané apang nyidayang mati sakéwala abesik tusing ada ané antar. Makejang utsahané lakar ngulah pati ento kaalangin olih Gedé Pageh. Ulian sesai nagih ngamatiang raga, Luh Sekar nyabran dina matongosan di jumahné. Lenan tekén Gedé Pageh ada masi Madé Rai ane ipidan nulungin madagang, nyak selegenti nongosin ditu.

Nyabran sanja Luh Sekar setata negak diwangan umahné marep kelod. Paliatné joh ka punyan jepun di sétrané. Gedé Pageh sesai teka, ngenemin ngorta, nglipurang kenehné utawi tuah nampingin negak bengong ditu kanti kapeteng. Ulian sesai nepukin Luh Sekar bengong marep kelod sambilanga nolih punyan jepun gedé di sétrane ento, Gedé Pageh lantas matakon. “Nyabran dina Luh bengong dini, sujatiné apa kenehang Luh sesai-sai mabalih punyan jepuné ento?”

“Nolih punyan jepuné ento kadirasa tiang masuluh Bli, buka nepukin déwék tiangé pedidi” Luh Sekar masaut alon, paliatné tusing lempas uli punyan jepuné ento. Gedé Pageh nengil minehin, tusing ngerti baan pasautné Luh Sekar buka kéto.

Luh Sekar lantas nglantur ngraos, “Punyan jepuné ento sujatiné madan kamboja, mula lumrah mentik di sétrané. Ento mawinan anaké ngorahang

jepun sétra. Jepun sétrané anteng pesan mabunga tur nged, donné masi ngrembun. Bungané lumbang-lumbang, mawarna putih bersih misi makenyit kuning abedik di tengahné. Yadiastun tusing miik ngalub buka jepun cendana, nanging yéning saihang tusing kalah jegégné ajak jepun bali utawi soroh jepun ané lenan.”

Gedé Pageh enu siep, tondén masi karesep baan munyiné Luh Sekar. Luh Sekar lantas balik matakon, “Amun ento jegég bunga jepun sétrané, sakewala tusing nyak patuh kaluihané ajak soroh jepun ané lénan. Bli nawang apa binané jepun sétra ajak soroh jepun ané lénan? tur apa ané ngranayang Ia mabinayan?”

Gedé Pageh ané uli tuni sipeng ulian mapepineh, nadaksara makebyeng, suba nyidayang baana nangkep apa ané ada di kenehné Luh Sekar. Nanging Ia mapi-mapi tusing nawang lantas masaut polos “Bunga jepun apa dogén patuh, gantina nedeng kembang pada-pada jegég, yening suba layu masi patuh lakar aas.”

Luh Sekar nungkasin “Tusing patuh Bli, ento malénan. Ané ngranayang malénan tuah tongosné mentik. Jepun sétra utawi kambojané mentik di sétra tur ngisep sarin tanah tongos layonné mapendem. Ento ngranayang jepuné ento kasambat cemer. Yadiastun patuh jegégné rikala nedeng kembang nanging tusing ada ané lakar nyak manyumpangang. Apa buin lakar nganggon sarana muspa utawi matanding canang, sinah suba tusing dadi sawiréh orahanga ngletehin.

Ulian jepuné ento lumrahné mentik di sétra, makejang lantas patuhanga. Jawat mentik di sétra utawi di tongos ané lénan, lamun suba jepun sétra pasti orahanga leteh. Patuh kahanané tekén tiang pinaka pragina jogéd. Geginan tiangé masolah, tetujoné tuah ngibur. Jawat luung utawi jelé parisolah tiangé, masi tileh lakar kasambat anak luh jalir. Sangkal lantasang tiang suba nyalanang keneh ngalih liang, masi patuh lakar kasambat jelék. Tiang masi

tusing ada ané ngelahang tur ngrunguang. Sinah tusing ada anak sebet yéning tiang kasambat jelék.”

“Ah..sing ada kéto Luh, mara Luh ngoyong dini namping sétra, Luh marasa tekén déwéké patuh buka jepun sétra. Dong eda mapepineh soléh-soléh buka kéto Luh,” Gedé Pageh nuturin.

“Tusing ja kéto Bli, Nyak saja patuh tiang buka jepun sétrané. Yadiastun ipidan makejang demen nepukin tiang, ngorahang tiang jegég nanging sujatiné tusing ada ané seken kenehné. Eda ja lakar nyuang tiang nganggon somah, kadirasa lakar seken nganggon gegélan dogén suba tusing ada. Buka anaké kapanesan di sétrané paling ngalih tongos maémbon, ditu suba di betén jepun sétrané lakar ngetis. Tiang masi kéto, tuah anggona tongos ngalih tis. Makejang tuah singgah lantas magedi. Nyén anaké nyak nyuang anak luh buka tiang? Dija ada anak muani ané nyak tulus tresna ajak tiang? Tusing ada. Lianan tekén ento, tusing ada masi rerama ané lakar nyak mamantu ajak tiang. Apa buin jani muan tiangé berek buka kéné, kadirasa nolih dogén suba tusing ada nyak,” pamuputné Luh Sekar ngeling maselselan.

Sakit kenehné Gedé Pageh nepukin Luh Sekar kalara-lara buka kéto. Ia lantas munduhang bayuné lakar nyumunin buin nyambatang tresna tekén Luh Sekar.

“Ngudiang Luh ngelah pepineh buka kéto? ngorahang tusing ada anak ané nyak nganggon gegélan utawi nganggon somah. Tegarang melahang malu minehin. Saja ké tusing ada anak muani nang abesik ané enu tresna kapining Luh?”

Luh Sekar nyidayang narka isin kenehné Gedé Pageh, ngénggalang Ia ngusapang yéh peningalané, nyaruang lantas makenyem.

“Mirib saja enu ada Bli, kéwala yadiastun ada masi tiang tusing lakar nyak jani. Suba sepatutné tiang matilesang awak, sawiréh tau tekén déwék nista.”

Gedé Pageh mara lakar masaut, énggalina nyelag tekén Luh Sekar, “Nah tegarang tolih ento jani Bli, bunga jepuné telah aas makacakan, mirib suba

wayah. Kanti berek ento tusing ada ané lakar nyampatang. Buin pidan mirib patuh, yéning tiang mati, tusing ada ané lakar nampedang sawiréh tiang tusing ngelah nyén.”

“Magenep-genep kenehang Luh, sing ada lénan tekén mati raosang?” Gedé Pageh masaut sigug.

Luh Sekar prajani kedék, “Eda pedih Bli..Nah jani suud suba tiang ngruruh jalan lakar ngulah pati utawi ngraosang indik mati. Sakéwala ada pengidih tiangé tekén Bli. Nyidayang Bli lakar ngisinin?”

“Lamun Luh majanji suud ngalih jalan mati tur ngraosang indik mati, Bli lakar ngisinin apa ja pengidih Luhé,” Gedé Pageh nyanggupin.

“Pengidih tiangé apang Bli tetep dadi belin tiangé ané setata nyayangang tiang buka nyama pedidi.” Gedé Pageh kaclengagan ningeh pengidihné Luh Sekar. Makelo Ia tusing nyidayang masaut saha mandreng Luh Sekar. Kabilbil Luh Sekar bandrenga buka keto, nanging ngangsehang makenyem, ngantosang pasautné Gedé Pageh. “Nah..yéning ento ngranayang Luh nyak nglanturang idup cara pidan, Bli majanji aidupan lakar dadi belin Luhé.” Gedé Pageh nyanggupin.

“Buin abesik Bli, buin pidan disubané tiang mati, ditu alihang tiang tongos, di betén punyan jepuné ento tanem bangkén tiangé. Apang dadi beberekan ané ngranayang tanahé ditu mokoh. Sinah punyan jepuné masi nyansan nged mabunga.” Luh Sekar masaut sahasa matujuan sig punyan jepun ané sesai pabaliha. Gedé Pageh tuah maanggutan cihna nyanggupin pasubayané. Sekat ento, Luh Sekar tusing matongosan buin di jumahné krana suba nyak nglanturang idupné.

Tusing marasa suba telung dina, Pekak Pageh tusing ada teka buin ka umahné Dadong Sekar. Uli semengan kanti kapeteng ati-atina tekén Dadong Sekar. Sabilang ada makrisikan diwangan jagjagina pesu, nanging ané antosanga tusing ada nengok. Buin mani semengané mara Madé Rai lan panakné teka magatra ka umahné Dadong Sekar, ngorahang Pekak Pageh suba

ngalahin itelun tur dinané jani lakar mapendem. Prajani lemet Dadong Sekar, nylémpoh di natahé sahasa ngeling gerong-gerong.

“Aruhhhh….Bli…to nguda Bli las pesan ngalahin tiang pedidi. Bli dadi gedeg tur ngambulin tiang kéwala eda tiang kalahina mati Bli,” kéto Dadong Sekar masasambatan. Kanti sanja Dadong Sekar enu ngeling, tusing nyidaang baana nupdupang sebet kenehné. Nanging angsehanga masi ka sétra nelokin Pekak Pageh. Neked di setra dapetanga suba suung. Pekak Pageh suba mapendem ditu di betén punyan jepuné gedé. Dadong Sekar matédoh di samping gegumuk ané enu maserung aji tiing. Buin nyumunin Ia ngeling sawiréh tusing nyidaang baana ngampet yéh peningalané.

“Bli ampurayang tiang mara teka, tusing maan bareng ngatehang Bli tuni ulian bas sanget tiang makesiab. Pantes suba tiang ngipi ada anak ngajakin luas, dong abedik tusing madaya, sujatiné ento Bli ané lakar luas, nguda kutang Bli tiang pedidi dini? nguda tusing ajak tiang bareng Bli? Tiang nyadia lakar nutug Bli, mai..papagin tiang Bli. Mirib ulian tiang lempas tekén janji, Bli ngambul lantas bareng nglémpasin pasubayané ipidan. Mara acepok tiang nyambatang indik mati, Bli ngambul ngalahin tiang. Kadén Bli suba majanji lakar mragatang tiang disubané tiang mati. Ento nguda Bli malunan mati? Kadén Bli nyanggupin lakar nanem bangkén tiangé dini, to nguda Bli malunan matanem dini?”

Dadong Sekar ngraos pedidina cara anak buduh. Madé Rai lan pianakné tuah bengong, sebet nepukin Dadong Sekar buka kéto.

Makelo nandang kaduhkitan, pamuputné Dadong Sekar gelem kayak-kayak di umahné. Tusing nyak madaar utawi nginem yéh. Sinah muané layu dudus tur awakné nyangsan meragang. Tuah nyidayang nyempang di plangkané. Penginalané ngidem kéwala tusing masaré.

Sesai ngajap-ajap Pekak Pageh, “Ampurayang tiang Bli, tiang tuah anak luh nista buin misi belog, ane tusing pantes nerima tulus tresnan Bliné. Tresnan Bliné suba ngranayang tiang idup, kayang jani enu bekelang tiang.

Jani disubané Bli tusing ada mara tiang mrasa kélangan. Buin pidan lan jumunin Bli. Dumogi Hyang Widhi swéca ngicénin iraga apang matemu buin. Yening kicén numitis, Bli apang dadi anak muani bagus, depang tiang ané buduh paling nguberin Bli. Aidupan tiang nyadia ngayahin Bli. Kéwala yening Bli lan tiang tusing nyidaang numitis dadi manusa buin, tusing kenapa, dadi apa dogén Bli tiang lakar nutug. Apang mapasangan tur setata bareng-bareng.”

Suud ngraos kéto, samar-samar tepukina Pekak Pageh teka mabusana adat putih. Saru ngipi ajak sekené ulian suba paling, suba tusing inget tekén raga. Pekak Pageh ngenjuhang limané sahasa ngajakin, “Mai luas Luh, sekaané suba ngantosang lakar kaupah maigelan.”

Ngetel yéh peningalané Dadong Sekar baan legané, ngénggalang nyemak limané Pekak Pageh lantas tekekanga pesan ngisiang.

“Adi makelo pesan Bli mara teka? Suksma suba mapagin tiang Bli. Lan Bli, tiang nutug sapamargin Bliné.” Suud ngraos kéto Dadong Sekar marasa awakné iing kadi kapuk ampehang angin, lantas guminé makebyeng peteng.

Sanjané ento langité ucem masaput gulem. Nadaksara ujan riris kadulurin angin ngasirsir alon. Bungan jepun sétrané telah aas ampehang angin. Waluya sekar ura, sambrag makacakan ngebekin setrané. Nyanggra sang kalih, majalan madandan tangan nuju genah ané suung mangmung.

Dénpasar, 31 Agustus 2022

This article is from: