4 minute read

prosa liris ida i déwa merta semara bawa

Surapsari Gita III: Déwi Maria

Kribisan yéh ujané melusin pipiné, alus tur bening yén kadirasa dakin enduté tusing nyidaang mutekang kajegégané. Busanan putihné lepég, ngenahang kaasrian ragané. Ditu betén taru cemarané. Panyingakané nuju akasa, manolih ka wulané ané katangkeb gulemé cemeng. Jagaté karasa kelem baan petengé, wantah rarasné, nyujuh ka tongosné maseneng-senengan./ Kuncru tangkahné mapan sisan gulemé enu nyangklek pantaran sunaran wulané. Pangaptinné apang sida gelis tumilar gulemé ento, apang nyaksiang nyaksiang bintang-bintang buka manik-manik ring gelungan Ida Hyang Akasa. Makalangan sunaran wulané, kecut rarasé susut, kenyemé sayan sumringah. Saputih sunaran Hyang Chandra saputih rarasné luir susu, kenyemné waluya madu, ayub panglipur ati. Maria./ Kenyemné ngatehang nuju tamanné sipeng madamar kunang-kunang. Di batan taru jepun petaké Déwi nyaksiang kunang-kunangé maangkeb-engkeban di gelungan sekar tunjungé muda. I kunang-kunang kampehang angin paliaté ngetut, kéto masih gendingé ngalun tur merdu kondén suud nutut pajalan anginé ngauhang. Nadak gending marénrén. Maria. ri kala sunaran bulané surup, tileh nuléngék ngarep-ngarep gulemé apang kedas, gulémé tusing kedas Maria. Ririsé nadak ulung uli gulungan gulem, kolonganné nadak serak paliaté kemu mai, pajalané srayang-sruyung. Paling ngetut sunaran bulané doh baduur, di langité cemeng. Cemeng raras, goyah lantas maglebug di duur padang kusa, paliaté itep nuju langité. Nanging tembangé kondén suud, ririsé sayan labuh, rarasé jekjek banyu. Maria./

Advertisement

Maria. Nguda ririsé baang mencanin, nguda gulema baang mucehang kenyungané. Yén sunaran bulané tusing ngidaang ngawé liang gumawang, rarasé ané buka wulané ento anggon nyandingin gulemé. Kedengang alisé, kedatang panyingakané, manisang rarasé édéngang untuné, tekedang kenyemé kantos kauningin olih Ida Hyang Akasa. Tekedang kantos ka pagulingan Sang Hyang Chandra, tekedang ka Suralaya apanga sekancan widyadariné nyombéhang sekar ura./ Maria buka kaluihan parabé, dayanin ané pacang nayanin. Ilangang jerihé di ati, ajin tekén lampahé. Kenyungé sida mintulin grindemé, kukuhang pisaraté gangsarang pajalané. Lanturang tembangé ané pegat, timpalin ampehan anginé, patuhang ririsé buka bungané sombéh uli suarga. Maria, Eda kenyemé baanga kanti ringgung, tiwakang sanjatané ané metu uli bibih, madhusara hita samasta raya. Sinah ilang sungsuté, tegtegang angkihané punduhang bayuné. Kukuhang tembangé, Maria. Apang konyang nawang kaluihané, nyén ngidaang apang kanti maogahan jagaté./

Udaya Grha, 10 Novémber 2022

Surapsari Gita II: Ayu Kapat

Ayu mula déwasa jani melah pesan, cakepan Ramayana maosang kapaté makatah sekaré kembang, paksiné nguci tur sunaran ainé ageng. Jati Ayu, melahé setata ramia. Ayu mula dewasané para jana sajebag jagat nguntul nyakupang tangan apanga sida jagat rahayu, molihang pangaptiné yadiapin guminé jani sayan. Sayan nuju kabrebehan. Awarsa suba iraga makukup di tengah umah, sarwa makukup makejang. Sasih Kapat ipidan saja mula suungsuung, yan ipidan satondén jagaté makukup nuldulin jati-jati Kapaté antuk sang sané oneng ngaptiang melah./ Asep menyan majagau tembang wargasari sakancan parhyangan jagat di gunung, bukit, lebah, segara, pasar, sekolah dija-dija. Andusé wangi buket, pajalan pamedek nrajang ngalih tongos embon lakar mabakti. Mapan di Sasih Kapaté ento galahé melah mayadnya apabuin panesé nyentak setata. Mapan kasenengan Ida Sang Hyang Rawi tekén duwasané, kanti béné di pasih nyileh ka tengah dasar sagarané mapan ngrodok yéh jaban segarané. Agumi ngaturang bakti sekar bija mura di tengah jalan. Nanging warnan Ida Hyang Ibu Perthiwi acum, sungkan Idané ngranyang mangmung, ndikapan Sasih Kapaté nyombéhang sekar, bija-bija./ Ayu suba melah jani majalan nganginang, kemu nganginang ka tongos, tongos melahé. Tongos galangé ento, eda pesan rered kenehé lakar majalan. Ayu. Eda pesan ngega munyin anak lén apabuin ngaji-ngaji ngisi, sinah lén pajalan Ayuné. Patuh masih eda pesan percaya tekén semun langité di duur kadén seken-seken Ia setata makenyem. Luanan makenyem di tengahé tiksna. Patut

masih eda pesan pepes nengneng sunaran ainé di luhur, yan sing buta puun muan ayuné ané buka kapasé ento. Majalan Ayu. Majalan./ Suba orahin Ayu eda glenjar-glenjir ajumang keneh, kadén galang kal setata tepuk. Tolih ento jagaté suba ngregeh, ngengkal-ngengkal kadén saja buka papinehé. Tolih entu mua langité putek saja, anginé maogahan, kelép ngedeblar. Bayu bajra dinawut sarwa taru. Ento dingehang suaran pentungan kulkulé ngalun, tolih ento palaib pamedeké nrajang. Tolih gelung agung kori purané sambar tatit. Mulih Ayu. Mulih./ Jani bangun Ayu. Bangun ujané suba suud, guminé suba ngalangang tur anginé tusing baret. Majalan Ayu, tututin sunaran putih di kangin, eda pesan kanti marerén kalain panes dingin akijapan barong ento. Jalan jani. Mulih Ayu. Mulih./

Udaya Grha, 13 Novémber 2022

Surapsari Gita I : Nyai Gusti Ayu Bas Shri Naréndra Duhita

Sayuakti pisan I Déwa huluning warapsari ring kedaton Balumbungan. Anten Palungguh Cokor I Ratu Sang Prabhu Dalem Balumbungan. Jimbar negariné, ijo sawah-sawahé ring pada Adri Rawang jangkep alas ageng pingit. Ring kedaton puri mahias dumilah, kajangkepin para panyeroan istri litu ayu. Wantah I Déwa huluning wang istriné makasami, rumasat Sang Ménaka I Déwa pantaraning para istri panyandingé./ Buka kembang tunjungé mara mekar miik sambeh ka dasa désa. Meriké kantos ring pagulingan Ida Dalem Swécapura, kelengeran Ida sangkan paragayan I Déwa. Lédang Ida pacang nganggit ragan I Déwa kantos ring joli ratna agungé. “Uduh Mas Beli kadi widyadari, yan inargamayang Beli I Déwa saksat madu Blambangané. Yan sida baan Beli nganggit peragayan I Déwa jakti dadi Praméswari Agung ring Kedaton Swécapura.” Kasmaran Prabhu Swécapura tan kadi-kadi, tan sida karasa baan Ida makolem ring pamereman. Tresna mapiranti sewala patra kasmaran labuh jeroning kruna-kruna/ Mas Ayu Bas peséngan I Déwa meriké ngranayang banter sajagat Pasuruan. Para agungé irika ngedotang kenyungan I Déwa. Lédang Ida Sang Prabhu

saking Pasuruan nganggit Idéwa. Inguhé nyansan marikosa, tan sida reprep selantang ratri. Asing mapangenang I Déwa ngira-ngira rupan Ida Prabhu Swécapura. “Uduh Beli Watur Énggong saja kadi orta anaké I Déwa tusing lémpas tekén tutur, sami nyinggihang. Naging titiang tuara nawang rupan Beline, kocap Beli anak bagus apekik manut atur panyeroané.” Sang Bhima Chili rauh mamuat lukisan kaon, anyerit dalem ati I Déwa, nangis sig-sigan. Matalang tresnané Ida Sang Prabhu Watur Énggong kasungsutan. I Déwa malayu nuju panegara Pasuruan ngangkenin pamitra. Labuh ageng toyan pangaksian I Déwa ri wusan labuh sirsan Kakanda I Déwa. Tresnané lebur kakawinang baan parincikan daya.

Maniklingga, Novémber 2022

This article is from: