| May-June 2013
1
Read Me 18 Egazine
Content [เด่นในเล่ม]
May-June 2013
P.06
ผลิตโดย: สำ�นักงานอุทยานการเรียนรู้ สังกัดสำ�นักงานบริหารและพัฒนา องค์ความรู้ (องค์การมหาชน) เลขที่ 999/9 อาคารสำ�นักงาน เซ็นทรัลเวิลด์ ชั้น 17 ถนนพระราม 1 แขวงปทุมวัน เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ 10330 โทรศัพท์: 02 264 5963-5
P.10
โทรสาร: 02 264 5966 ที่ปรึกษา: ดร.ทัศนัย วงศ์พิเศษกุล รองผู้อำ�นวยการสำ�นักงานบริหารและ พัฒนาองค์ความรู้และผู้อำ�นวยการ สำ�นักงานอุทยานการเรียนรู้ หัวหน้าฝ่ายกิจกรรม: อัศรินทร์ นนทิหทัย
P.38 P.26
บรรณาธิการบริหาร: วิภว์ บูรพาเดชะ บรรณาธิการ: จารุวรรณ ชื่นชูศรี กองบรรณาธิการ: วิชญ์พล พลพิทักษ์ชัย อนัญญา คูเอี่ยม/ ศศิกานต์ เอื้อวิทยาวุฒิกุล ปิยภัทร นันทนรเศรษฐ์/ จารุวรรณ แซ่ลี/ สรพงศ์ อ่องแสงคุณ/ ปรางแก้ว ศรีแก้ว/ ยุทธชัย สว่างสมุทรชัย/ ปิยฤทธิ์ ปัญจธรรมวิทย์ กราฟิกดีไซน์เนอร์: เอกพันธ์ ครุมนต์ตรี ช่างภาพ: กัษมา เรืองงาม พิสูจน์อักษร: จารุวรรณ ชื่นชูศรี/ สรพงศ์ อ่องแสงคุณ/ ปรางแก้ว ศรีแก้ว
P.44
ประสานงาน: ชญาภา โตสุทธิศักดิ์/ นวพร มาลาศรี/ สิริรัตน์ จันทศรี www.tkpark.or.th www.facebook.com/tkparkclub www.facebook.com/readmeegazine www.twitter.com/tkpark_TH
P.48
3
Editor’s Talk
4-41
เรื่องจากปก: ชีวิต ‘ข้างถนน‘
42-43 What is This: 44-47 Speaker: ‘ข้างทาง...พาไป‘ บอล-ยอด หนังพาไป
Font: Midnight Thai / TH Krub /In See Dang
2
48-49
My Space: Logos Hope ร้านหนังสือลอยนํ้า
50-51
Review
52-53
Outlet: สิ่งมีชีวิตธรรมดา
54
TK Voice: เห็นข้างถนนในกรุงเทพฯ แล้วอยากเปลี่ยน
อะไรมากที่สุด? 55 | Read Me 18
Activities Calendar: May 2013
Editor’s talk [บท บก.]
ผมพลิกอ่านดู Read Me ฉบับ ‘ข้างถนน’ นี้ ด้วยความเพลิดเพลินครับ ทั้งที่เรื่องอะไรๆ ที่ อ ยู่ ข้ า งถนนนี่ ก็ จั ด ว่ า เป็ น เรื่ อ งธรรมดา สามั ญ ที่ เ ราคุ้ น ๆ กั น จนบางคนรู้ สึ ก ว่ า ไม่น่าสนใจ แต่ที่ผมรู้สึกเพลิดเพลินก็เพราะการอ่าน งานของน้องๆ ในทีม Read Me ครั้งนี้ทำ�ให้ ผมมองเรือ่ งธรรมดาด้วยความลึกซึง้ มากขึน้ อาจเพราะมีข้อมูลหลายอย่าง รูปหลายรูป และบทสัมภาษณ์หลายๆ คำ� ที่ทำ�ให้ผมรู้สึก ว่าได้ความรู้และมุมมองใหม่ๆ ที่ สำ � คั ญ ที่ สุ ด คื อ กลวิ ธี ใ นการใช้ ก ารตั้ ง คำ�ถามต่างๆ มาใช้ร้อยเรียงเรื่องเข้าด้วยกัน ทำ � ให้ ผ มเห็ น ด้ ว ยว่ า การที่ เ รารู้ สึ ก สงสั ย ในสิ่งที่เราคุ้นเคย สิ่งที่อยู่ข้างทาง หรือสิ่งที่ อยู่ข้างใจแต่เราไม่ค่อยใส่ใจนี่แหละ ที่ทำ�ให้ เราได้เรียนรู้เรื่องอะไรได้ตั้งมากมาย สงสั ย ว่ า จริ ง อย่ า งที่ ผ มบอกหรื อ เปล่ า ใช่ไหมล่ะครับ? ลองอ่าน Read Me ฉบับนี้ดูกันนะครับ
สุวนันท์ เป็นแม่คา้ ทีต่ งั้ แผงขายเสือ้ ผ้าริมถนนแถวอนุสาวรียช์ ยั สมรภูมิ จนส่งลูกเรียนจบมัธยมศึกษา สุชาติ เป็นตำ�รวจยศระดับจ่า ที่นั่งประจำ�ป้อมตรงสี่แยกถนนตรงนั้น ทุกวัน สุธี เป็นนักดนตรีหนุม่ ทีม่ าเป่าแซ็กโซโฟนตรงฟุทบาธถนนเพียงเพราะ อยากให้ใครสักคนฟังเพลงที่เขาเล่น สุ นั ข จรจั ด เป็ น หมาที่ อ าศั ย ริ ม ถนนเป็ น ทั้ ง ที่ น อน ที่ กิ น รวมถึ ง ผสมพันธุ์ออกลูกออกหลาน สุ ร จิ ต ร์ ไม่ ไ ด้ มี อ าชี พ อะไรเกี่ ย วกั บ ริ ม ถนน แต่ เ ป็ น พ่ อ ของฉั น และเป็นคนแรกที่พาฉันออกไปรู้จักกับแผงขายของแบกะดินข้างถนน หลายคนต่างก็มีชีวิตผูกพันกับพื้นที่ขนาดไม่เล็ก ทว่าไม่ได้สลักสำ�คัญ ขนาดจะมีชื่อเรียกเป็นตัวเป็นตนอย่างพื้นที่ ‘ข้างถนน’ นี้ ในขณะที่ อีกหลายคนให้ความสำ�คัญกับมันเป็นเพียงแค่ทางผ่านไปยังจุดหมาย แต่ไม่วา่ คุณจะเป็นคนใช้ชวี ติ ข้างถนน ใช้ชวี ติ บนถนน ใช้ชวี ติ อยูบ่ นป้าย หาเสียงริมถนน เอ้อ รวมถึงป้ายอื่นๆ Read Me เล่มนี้ก็จะพาคุณไปพบ เรื่องราวต่างๆ ของสิ่งที่อยู่ข้างถนน รวมถึงเสียงสะท้อนจากคนข้างถนน ในอีกแง่มุมหนึ่งที่คุณอาจไม่เคยรู้มาก่อน ได้เวลาแล้ว… พับหน้าจอแลปทอป เก็บโทรศัพท์มือถือลงกระเป๋า สวมรองเท้า ถ้ากลัวร้อนก็อาจจะเพิม่ หมวกอีกสักใบหนึง่ เปิดประตูออกไป เดินเล่นริมถนนกับเรา ไม่แน่ บางสิ่งที่คุณเห็นมาตลอดทุกวันจนชินตา วันนี้คุณอาจจะเห็นมันในมุมที่ต่างออกไปก็เป็นได้
วิภว์ บูรพาเดชะ บรรณาธิการบริหาร
จารุวรรณ ชื่นชูศรี บรรณาธิการ
| May-June 2013
3
Cover Story [เรื่องจากปก] ภาพประกอย: ยุฐิพงษ์ กนกวงศ์อนันต์
4
| Read Me 18
ในขณะที่เธอเดินผ่านฉัน เธอเคยสงสัยบ้างไหม ว่าตัวฉันมาอยู่ตรงนี้เพื่ออะไร ว่าตัวฉันมาอยู่ตรงนี้ได้อย่างไร ว่าตัวฉันมาอยู่ตรงนี้นานแค่ไหนแล้ว บางครั้งฉันก็อยากให้เธอสงสัย เพราะในขณะที่เราได้พบเจอกันทุกวัน แต่เราแทบไม่รู้จักกันเลย ฉันรู้ว่าในสายตาเธอ ภาพที่สะท้อนในนั้นมี เพียงจุดหมายปลายทาง ทว่า ลองตั้งคำ�ถามเกี่ยวกับฉัน ดูสักหน่อยไหม เพราะฉันยังมีอะไร ที่เธอไม่เคยรู้มากกว่าที่เธอคิด ... ฉันอยู่ตรงนี้ ที่ข้างถนน
| May-June 2013
5
หากต้องการหนังสือเล่มใหม่ ให้ไปซื้อที่ร้านหนังสือ แล้วถ้าต้องการ หนังสือเก่าล่ะ จะให้ไปซื้อที่ไหน? แผงหนังสือมือสอง มนต์เสน่ห์แห่งกลิ่นนํ้าหมึก และเนื้อกระดาษ ณ ริมถนน อาจไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่า หนังสือเล่มแรก อุบัติขึ้นมาบนโลกใบนี้ตั้งแต่เมื่อไหร่ แต่ในเกือบทุกยุคสมัยของประวัติศาสตร์ หนังสือและการอ่านก็เป็นส่วนประกอบ หนึ่งในชีวิตของมนุษย์มาโดยตลอด 6
| Read Me 18
เรื่อง : สรพงศ์ อ่องแสงคุณ ภาพ : กัสมา เรืองนาม
เราแต่ ล ะคนก็ เ ช่ น กั น เราต่ า งเติ บ โต ผ่านหนังสือหลากชนิด หลากเนือ้ หามาอย่าง มากมาย เมื่ อ ไหร่ ที่ เ ราอยากได้ ห นั ง สื อ เล่ ม ใหม่ เราก็ ไ ปซื้ อ ที่ ร้ า นหนั ง สื อ ในห้ า ง สรรพสิ น ค้ า หรื อ ไม่ ก็ ไ ปตามหายื ม อ่ า น ในห้องสมุดตามที่ต่างๆ แต่เคยสงสัยมั้ยว่า เมื่อหนังสือใหม่มีที่มา ที่ไปของมัน แล้วหนังสือเก่าล่ะ หลังจาก เจ้าของไม่สนใจใยดีแล้ว มันจะไปอยู่ที่ไหน และถ้ามีใครสนใจตามหา จะไปหาซือ้ ได้ทไี่ หน แผงหนังสือมือสองข้างถนน จึงเกิดขึ้น เพื่ อ เป็ น หนึ่ ง ในแหล่ ง หนั ง สื อ เก่ า ที่ ดั บ ความกระหายของนั ก อ่ า นได้ เ ป็ น อย่ า งดี โดยเฉพาะแหล่ ง ใหญ่ ๆ อย่ า ง จตุ จั ก ร
| May-June 2013
สะพานควาย ท่าพระจันทร์ ท่าช้าง เป็นต้น ซึ่ ง แผงข้ า งถนนเหล่ า นี้ ก็ จั ด วางร้ า น อย่างเรียบง่าย มีทั้งแบบตั้งโต๊ะ หรือกลับสู่ ธรรมชาติด้วยการวางกับพื้นขายก็มี ย่ า นที่ เ ราจะเห็ น ภาพของแผงหนั ง สื อ ริ ม ถนนได้ ชั ด เจน เห็ น จะหนี ไ ม่ พ้ น ย่ า น ท่าพระจันทร์-ท่าช้าง แม้หลายคนจะรู้จัก ในฐานะย่ า นขายวั ต ถุ ม งคลเสี ย มากกว่ า แต่ ใ นดงแผงวั ต ถุ ม งคลเหล่ า นั้ น ก็ มี แ ผง ห นั ง สื อ มื อ ส อ ง ที่ แ ท ร ก แ ซ ม อ ยู่ ด้ ว ย ความหนาแน่นของร้าน และผ้าปูพื้นพร้อม กองหนั ง สื อ ที่ พ่ อ ค้ า แม่ ข ายที่ ปั ก หลั ก ขาย หนังสืออยูท่ นี่ มี่ าเป็นเวลาสิบกว่าปีน�ำ มาขาย จึงเป็นเอกลักษณ์สำ�คัญ >>
7
ด้วยความทีข่ ายริมถนน ค่าเช่าแผงจึงไม่มี หรือถูกมาก ทำ�ให้ราคาหนังสือนั้นถูกตาม ไปด้วย ผูซ้ อื้ จึงสามารถมีก�ำ ลังทรัพย์เพียงพอ ที่ จ ะ จั บ จ อ ง ห นั ง สื อ ห า ย า ก จำ � พ ว ก วรรณกรรมเก่าๆ ตำ�ราโบราณ นิยายภาพยุค 2500 หนังสือต้องห้าม หรือ สมุดภาพโบราณ ไปเป็นเจ้าของได้ ถ้าถามว่าหนังสือมือสอง หายากเหล่านี้ มาวางกองอยู่บนโต๊ะหรือบนพื้นอย่างนี้ได้ อย่างไร ทั้งที่บางเล่มสามารถเป็นหนังสือ อ้างอิงในหอสมุดแห่งชาติได้สบายๆ เจ้าของ แผงหนังสือมือสองหลายท่านพูดตรงกันว่า ต้นทางของหนังสือเหล่านี้มาจาก บ้านของ คนที่ เ ก็ บ หนั ง สื อ เหล่ า นี้ ไ ว้ แล้ ว วั น หนึ่ ง ต้องการปล่อยของออกเนือ่ งจาก จะย้ายบ้าน เจ้าของหนังสือเสียชีวติ ลูกหลานไม่อยากเก็บ หนั ง สื อ ไว้ เ พราะเห็ น ว่ า ไม่ จำ � เป็ น กั บ ชี วิ ต หรืออะไรก็แล้วแต่ ก็จะมีร้านรับซื้อของเก่า จำ�พวกซื้อเหล้าเช่าพระ หรืออาจเป็นซาเล้ง รั บ ซื้ อ เศษเหล็ ก เศษกระดาษมารั บ ซื้ อ ไป จากนั้นพวกเขาก็จะต้องไปตามหาหนังสือ จากร้านรับซื้อเหล่านี้ อาจตกลงซื้อขายกัน เป็ น เล่ ม หรื อ ชั่ ง กิ โ ล ขึ้ น อยู่ กั บ ว่ า หนั ง สื อ ที่จะรับซื้อไปนั้น หายากง่ายแค่ไหน มีผู้ซื้อ ต้องการหรือไม่ และเมื่ อ หนั ง สื อ มื อ สองได้ เ ข้ า สู่ ต ลาด หนังสืออย่างเต็มตัวแล้ว ก็จะถูกนำ�มาวาง ขายตามแผงอย่ า งที่ เ ห็ น ซึ่ ง จะแยกตาม
แหล่ ง ต่ า งๆ เช่ น ท่ า พระจั น ทร์ - ท่ า ช้ า ง จะเน้ น หนั ง สื อ ต้ อ งห้ า ม ตำ � รา เพราะมี อาจารย์ธรรมศาสตร์มาหาซือ้ ตำ�ราไปใช้สอน บ่อยๆ อย่างที่จตุจักร จะเน้นหลากหลาย เพราะกลุ่มลูกค้ามีหลายเพศหลายวัย หรือที่ สะพานควาย จะเน้นการ์ตูนชุดหรือนวนิยาย ไปเลย เป็นต้น ขณะเดี ย วกั น ราคาของหนั ง สื อ มื อ สอง ก็นับว่าถูกมาก ตัวเลขแทบไม่มีเกินสามหลัก (ยกเว้นเล่มทีห่ ายากจริงๆ) เนือ่ งจากการวาง ขายริมถนนไม่เสียค่าเช่าที่หรือเสียน้อยมาก ทำ � ให้ ตั้ ง ราคาหนัง สือ ถูกลงได้มาก อีกทั้ง บางร้านทีว่ างขายแบบตัง้ พืน้ เมือ่ จะเก็บแผง
8
| Read Me 18
กลับบ้าน ก็ไม่อยากแบกหนังสือจำ�นวนมาก ถ้ า มาเลื อ กซื้ อ ช่ ว งบ่ า ยสี่ โ มงเป็ น ต้ น ไป อาจได้หนังสือที่ราคาถูกลงไปอีก แต่ทั้งนี้ ในทุกกรณีหากตั้งราคาไว้ที่เท่าไหร่ จะไม่ให้ ต่อราคา เพราะถือว่าราคาที่ตั้งไว้นั้นถูกสุดๆ แล้ว กำ�ไรทีไ่ ด้จริงๆ ก็ไม่เกินไปกว่า 5-20 บาท เมื่ อ ได้ ยิ น จำ � นวนกำ � ไรที่ ไ ด้ จ ากหนั ง สื อ แต่ละเล่ม ก็มคี �ำ ถามว่า แล้วมันคุม้ มัย้ กับการ นั่งขายหนังสืออยู่ริมถนนทั้งวัน คนขายส่วน ใหญ่ ต อบว่ า จริ ง ๆ แล้ ว ถ้ า วั ด ที่ ร ายได้ มันอาจไม่คมุ้ แต่นอกเหนือจากเม็ดเงิน มันได้ อะไรมากกว่านั้น เพราะการจะนั่งอยู่กับแผง หนังสือแบบนี้ได้เป็นวันๆ ใจก็ต้องรักหนังสือ ด้ ว ย บางเจ้ า ที่ ข ายหนั ง สื อ อยู่ ทุ ก วั น นี้ วั น ธรรมดาเขามี ง านประจำ � แต่ วั น เสาร์ วันอาทิตย์เขามาขายหนังสือเพราะใจรักล้วนๆ รวมทั้ ง ได้ เ จอลู ก ค้ า ทั้ ง หน้ า เก่ า หน้ า ใหม่ ที่ชอบอ่านหนังสือเหมือนเรา ได้พูดคุยกัน แลกเปลีย่ นความรูด้ า้ นหนังสือต่อกัน คนขาย หลายๆ คน ได้หนังสือเก่าที่ตัวเองอยากได้ ก็ เ ก็ บ สะสมไว้ ไม่ ไ ด้ ป ล่ อ ยขายอย่ า งเดี ย ว มั น ค ง เ ป็ น ค ว า ม ภ า ค ภู มิ ใ จ ส่ ว น ตั ว และความรักเป็นส่วนมากที่มีต่อหนังสือ ฉะนัน้ ตราบใดทีม่ นุษย์ยงั อ่านออกเขียนได้ และรักในชุดอักษรที่เรียงร้อยในเนื้อกระดาษ หนังสือก็จะยังอยู่คู่โลกนี้ต่อไป และหนังสือ มื อ สองก็ ค งไม่ ต่ า งกั น ที่ จ ะยั ง อยู่ คู่ ริ ม ถนน ให้นักอ่านได้มาตามหาอย่างนี้ สืบไป
• เกร็ดและเนื้อหาอื่นๆ •
กฎข้อหนึ่งของแผงหนังสือมือสองคือ ห้ามต่อราคา เพราะลดให้สุดๆ แล้ว แผงหนังสือมือสองแบบวางกับพื้นส่วนใหญ่ จะขนหนังสือมา ขายครั้งละไม่เกิน 70 เล่ม เพราะไม่อยากขนกลับบ้านเยอะ ใช่ว่ามีเงินซื้อจะซื้อได้ บางคนมาสั่งเอาหนังสือที่ไม่มีในสายส่ง เช่น เคยมีคนสั่งให้หามานี มานะ ชูใจ บอกว่าขายหมื่นนึงก็เอา ขอให้หามา แต่ในความจริง มันแทบหาไม่ได้แล้ว เพราะหนังสือ เก่าๆ บางหัวก็สูญหายไปด้วยหลายๆ เหตุผล เช่น ฟ้าเมืองไทย หรือหนังสือพิมพ์ฉบับที่เกิดในเหตุการณ์สำ�คัญต่างๆ ที่เมื่อก่อน ยังไม่มีค่ามาก เลยถูกนำ�ไปพับเป็นถุงกล้วยแขกขาย คงประมาณกับคุณค่าของนิตยสารที่ออกใหม่ในปัจจุบันนี้ มันคงมีค่าในอนาคตด้วยความที่มันมีอายุ แต่ตอนนี้มันยังไม่มีอายุ เลยยังไม่มีค่าเท่าไหร่
สามารถสั่งหนังสือกับทางแผงได้แต่มีกฎ 2 ข้อ คือ ถ้าสั่งแล้วต้องเอา ห้ามยกเลิกหากเห็นสภาพหนังสือ แล้วไม่ชอบ และ ไม่รับประกันว่าจะหาได้ หนังสือเก่า ต่อให้มีอายุมาก พิมพ์ก่อนปี พ.ศ. 2500 แต่คนเขา อยากได้ตรงที่เนื้อหา และความหายาก โดยเฉพาะจำ�พวกตีพิมพ์ ปกแรกและมีสภาพดี เขายกตัวอย่างโดยชี้ให้ดูหนังสือที่วางอยู่ เล่มหนึ่งชื่อ วัยเยาว์ ของ เลโอ ตอลสตอย ซึ่งเป็นปกแรก และ พิเศษกว่าปกรุ่นต่อๆ มาตรงที่มีภาพของ เลโอ ตอลสตอย อยู่ในหน้าปกด้านในด้วย มีหลายคนที่นิยมสะสมหนังสือเล่ม เดียวกัน แต่หน้าปกแต่ละเวอร์ชั่นเอาไว้ อย่างในกรณีมานี มานะ ชูใจ เดิมทีคน ไม่ค่อยสนใจ เลยโละทิ้งกันไปมาก ถูกย่อยชั่งกิโลขายหมด จนกระทั่ง a day เล่มแรกๆ มาจุดกระแสในคอลัมน์ของ คุณ รัชนี ศรีไพวรรณ คนเลยแห่ ตามหากันใหญ่ ซึ่งของมันไม่มีในระบบ สายส่งแล้ว คนที่ครอบครองไว้ ก็ไม่ปล่อยออกมาสู่ระบบ ก็ไม่มีให้ซื้อ ถ้าอยากได้หนังสือเล่มไหน ลองเดินบ่อยๆ มันจะเจอเอง ใช้ได้กับทุกวงการหาของเก่า ขึ้นอยู่กับว่าเมื่อคุณเจอมันแล้ว คุณจะอยู่ในสถานะที่จะซื้อมันมาได้หรือไม่
สถานการณ์โดยรวมแล้ว แต่ละแผงจะขายหนังสือได้น้อยลง เพราะเล่มที่คนต้องการไม่ค่อยถูกปล่อยออกมา แต่ยังเชื่อว่า ธุรกิจแผงหนังสือมือสองจะไม่จบลงง่ายๆ เพราะหนังสือ ที่คนนิยมในวันนี้ อนาคตก็จะกลายเป็นเล่มเก่าเก็บ ที่อาจมีคนต้องการ และถูกปล่อยออกมาก็เป็นได้
ในช่วงหนึ่งถึงสองปีที่ผ่าน แนวโน้มของวัยรุ่นที่แวะมาซื้อ หนังสือมือสอง เริ่มมีการตามหาหนังสือต้องห้าม หรือหนังสือไขปริศนาในอดีตเช่น ไขปริศนานาซีเยอรมัน ลัทธิคอมมิวนิสต์ แม้กระทั่งหนังสือทฤษฎีสมคบคิดต่างๆ กันมากขึ้น ซึ่งพ่อค้าแม่ขายส่วนใหญ่ให้ความเห็นว่า ส่วนหนึ่งอาจมาจากโลกยุคปัจจุบันที่ข่าวสารเข้าถึงได้ง่าย มากขึ้น รวมทั้งโซเชียลเน็ตเวิร์กที่ทำ�ให้เรื่องราวที่ยิ่งปิด ก็ยิ่งถูกเปิดโปงออกมา ทำ�ให้วัยรุ่นที่เป็นวัยกำ�ลังขี้สงสัย จึงพยายามหาคำ�ตอบของสิ่งที่ถูกปิดเอาไว้มากขึ้นเรื่อยๆ
ลูกค้าหนังสือมือสองส่วนใหญ่มักเป็นผู้ชาย มีน้อยมาก ที่เป็นผู้หญิง ยกเว้นย่านสะพานควาย ซึ่งเป็นแหล่งที่มี การขายหนังสือมือสอง ประเภทนวนิยายมากที่สุด ส่วนย่านอื่น มักขายนวนิยายมือสองน้อยมาก สิ่งหนึ่งที่พ่อค้าแม่ขายหนังสือมือสองในปัจจุบันเป็นห่วงคือ แนวโน้มของหนังสือและนิตยสารในปัจจุบัน ซึ่งมีเนื้อหาสาระ ที่อ่อนลง เมื่อเทียบกับหนังสือในอดีต ซึ่งอาจทำ�ให้ในอนาคต หนังสือยุคปัจจุบันนี้จะไม่มีลูกค้าในอนาคตให้ความสนใจ มากเท่าไหร่นัก เพราะปัจจัยหนึ่งที่ลูกค้าจะยอมควักสตางค์ เพื่อแลกกับหนังสือเก่าซักเล่ม อยู่ที่เนื้อหาข้างในว่าคุ้มพอ จะซื้อไปเก็บหรือไม่
| May-June 2013
9
สงสัยจัง ว่า จ่า(เฉย) มายังไง? จ่า (เฉย) จราจร ผู้คุมวินัยจากริมทาง คำ�ว่า “จราจร” (Traffic) เริ่มใช้ครั้งแรกในประเทศไทยเมื่อ พ.ศ. 2474 โดยกรมตำ�รวจได้เสนอร่างพระราชบัญญัติจราจรทางบกเพื่อออกกฎหมาย บังคับใช้กับประชาชน เนื่องจากการสร้างสะพานพระพุทธยอดฟ้าเชื่อมระหว่าง จังหวัดพระนคร-ธนบุรี ส่งผลให้พื้นที่การจราจรขยายตัว ทางการจึงมอบหมายให้ พล.ต.อ. ซี. บี. ฟอลเล็ต ร่าง พ.ร.บ.จราจรทางบกขึ้น โดยอาศัยหลักกฎหมายจราจร ของอังกฤษมาดัดแปลงให้เข้ากับสังคมไทย ในขณะที่สมัยนั้นยังมีรถยนต์จำ�นวน ไม่เกิน 1,000 คัน และมีถนนสายหลักเพียงไม่กี่สาย
10
| Read Me 18
เรื่อง : อนัญญา คูเอี่ยม ภาพ : กัสมา เรืองนาม
ปั จ จุ บั น ถนนกรุ ง เทพสามารถรองรั บ รถยนต์ได้ 1.6 ล้านคัน แต่จำ�นวนรถที่จด ทะเบี ย นกรุ ง เทพกำ � ลั ง พุ่ ง ไปกว่ า 7 ล้ า น! ปั ญ หาจราจรที่ เ รื้ อ รั ง มาหลายสิ บ ปี ยิ่ ง ทวี ความซับซ้อน ถึงขนาดที่ตำ�รวจจราจรต้อง พึ่งผู้ช่วยอย่าง จ่าเฉย ด้วยความสงสัยว่า “จ่า (เฉย) มายังไง?” เราต้องไปสืบประวัติ เมื่อ 5 ปีที่แล้ว... พ.ศ.2550 จ่าเฉย เกิดจากโรงพยาบาล วิภาวดี ที่มีความประสงค์จะแบ่งเบาภารกิจ ของเจ้ า หน้ า ที่ จ ราจร โดยได้ ร่ ว มกั บ ภาค เอกชนต่างๆ ลงขันกันจัดสร้าง หุ่นจำ�ลอง ตำ�รวจจราจรขึ้น เพื่อมอบให้กองบัญชาการ
ตำ � รวจนครบาลนำ � ไปประจำ � ไว้ ยั ง จุ ด ต่ า งๆ สำ�หรับป้องกันการกระทำ�ผิดวินัยจราจรทั้ง บนทางเท้าและท้องถนน พ.ศ.2552 หลังจากปฏิบัติหน้าที่ได้เพียง สองปี พล.ต.ต. สัณฐาน ชยนนท์ ผูบ้ ญ ั ชาการ ตำ�รวจนครบาลคนใหม่ในขณะนั้น ได้แถลง ข่าว สั่งเก็บจ่าเฉย คืนจากจุดที่ตั้งไว้ โดย ให้เหตุผลว่ามีชาวบ้านร้องเรียนว่าตำ�รวจไม่ ปฏิ บั ติ ห น้ า ที่ แ ละชอบแอบอยู่ ใ นป้ อ มหรื อ หลังเสาไฟฟ้า จนเกิดวลีว่า “จ่าเฉยยืนอยู่ จ่าจริงไม่มา” โดยหลังจากนั้นได้เกิดกระแส การเรียกร้องความเป็นธรรมและไว้อาลัยให้ แก่การถูกปลดของจ่าเฉย >>
| May-June 2013
11
พ.ศ.2553 ในวันที่ 1 ตุลาคม พล.ต.ต. พงศ์ พั ฒ น์ ฉายาพั น ธุ์ รั ก ษาการแทน ผู้บัญชาการตำ�รวจสอบสวนกลาง ได้ตรวจ สอบประวัติจ่าเฉยว่าไม่มีความผิดเรื่องส่วย หรื อ คลิ ป ฉาว แต่ ต้ อ งตกเป็ น แพะเพราะ ตำ � รวจจริ ง ไม่ ทำ � งาน จากความเห็ น ใจ จึ ง ได้ ทำ � เรื่ อ งขอตั ว จ่ า จากกองบั ญ ชาการ ตำ � รวจนครบาล ข้ า มหน่ ว ยมาช่ ว ยงาน กองบั ญ ชาการตำ � รวจสอบสวนกลาง โดยให้ ก ลั บ เข้ า ทำ � งาน ในเชิ ง สั ญ ลั ก ษณ์ เพื่อป้องกันอาชญากรรมต่อไป หลั ง จากนั้ น ได้ มี ก าร ปรั บ โฉมจ่ า เฉย โดยการจัดทำ� จ่ายิ้ม ไว้คอยปฏิบัติหน้าที่ ควบคู่ กั น โดยจ่ า ยิ้ ม จะมี ห น้ า ตาละม้ า ย คล้ายคลึงกับพระเอก เคน ธีรเดช วงศ์พวั พันธ์
ที่เน้นให้มีสีหน้ายิ้มแย้มแจ่มใส และสามารถ เคลื่อนไหวเอียงซ้าย-ขวา จากการเชื่อมต่อ กับแบตเตอรี่ขนาดเล็กด้วย พ.ศ.2554 ในช่ ว งปลายกั น ยายน พล.ต.ต.ภาณุ เกิดลาภผล รองผู้บัญชาการ ตำ�รวจนครบาล เปิดเผยว่า กองบัญชาการ ตำ�รวจนครบาลได้ร่วมมือกับศูนย์เทคโนโลยี อิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส์ แ ละคอมพิ ว เตอร์ แ ห่ ง ชาติ (NECTEC) ดำ�เนินการ ติดตั้งกล้องวงจรปิด ให้จ่าเฉย เพื่อตรวจจับผู้กระทำ�ผิดกฎจราจร ซึ่ ง ถ้ า ผลเป็ น ที่ น่ า พอใจจะทำ � การขยาย โครงการเพิ่มเติม พ.ศ.2555 พล.ต.ต.วรศักดิ์ นพสิทธิพร รองผู้บัญชาการตำ�รวจนครบาล ได้ทำ�การ โพสต์รูปจ่าเฉย โดยระบุว่า จ่าเฉย รุ่นใหม่
12
| Read Me 18
10 ตัว นาม จ่าเฉย 3G พร้อมออกปฏิบัติ การแล้ ว ในเขตกรุ ง เทพมหานคร ขณะนี้ อยู่ ใ นห้ อ งปฏิ บั ติ ก ารที่ ส ถาบั น เทคโนโลยี แห่ ง เอเซี ย (AIT) เตรี ย มนำ � ลงพื้ น ที่ จ ริ ง ภายในเดือนพฤศจิกายน 2555 นี้ จ่าเฉยรุ่นใหม่ได้รับการติดตั้งระบบกล้อง และ WIFI ที่พร้อมส่งภาพมายังศูนย์ควบคุม ส่วนกลาง ซึ่งมีการคาดว่าในอนาคต จ่าเฉย จะกระจายกำ � ลั ง ไปตามถนนเส้ น ต่ า งๆ เพื่ อ ปฏิ บั ติ ห น้ า ที่ ก วดขั น วิ นั ย การจราจร ขณะทีก่ ลุม่ คนบางส่วนได้แสดงความเป็นห่วง จ่าโดยแนะนำ�ว่าควรมีการติดตั้งที่แน่นหนา เพื่อป้องกันการถูกลักขโมยกล้องจากกลุ่ม มิจฉาชีพ
• กฏเหล็กจากใจจ่า • ข้อหา ฐานความผิด และอัตราโทษ ว่าด้วยกฏเกี่ยวกับ ‘ทางเท้า’ ข้อหาหรือฐานความผิด ขับรถบนทางเท้าโดยไม่มีเหตุอันสมควร (เว้นแต่รถเข็นสำ�หรับทารก คนป่วย หรือคนพิการ)
อัตราโทษ ปรับตั้งแต่ 400-1,000 บาท
หยุดรถบนทางเท้า โดยไม่มีเหตุผลสมควร
ปรับไม่เกิน 500 บาท
จอดรถบนทางเท้า
ปรับไม่เกิน 500 บาท
ไม่เดินบนทางเท้าหรือไหล่ทาง เมื่อทางนั้นมีทางเท้า หรือไหล่ทาง อยู่ข้างทางเดินรถ
ปรับไม่เกิน 200 บาท
• ชวนคิดสะกิดใจ •
“ มอเตอร์ไซค์ รับจ้างที่ตั้งวิน อยู่บนทางเท้า ทำ�ผิดกฏ หรือเปล่าคะจ่า? “ อ้างอิงข้อมูล : กองบังคับการตำ�รวจจราจร, news.mthai.com/”Mthai News
| May-June 2013
13
เคยมองเห็นต้นไม้ข้างทางบ้างไหม? ขอคืนพื้นที่สีเขียว หากอยากจะเอ่ยว่า “เช้านี้อากาศดีจัง” ต่อไป เคยมองเห็นต้นไม้ข้างทางบ้างไหม? หลายคนตอบว่าเคยเห็น แต่มองเห็นด้วยความรู้สึกไหนกัน อิ่มเอมใจ หรืออนาถใจ ความต้องการของเราคืออิ่มเอมใจใช่ไหม? แต่ทำ�ไมความจริงถึงน่าอนาถใจเสียเหลือเกิน
14
| Read Me 18
เรื่อง : วิชญ์พล พลพิทักษ์ชัย ภาพ : กัสมา เรืองนาม
ว่ า กั น ว่ า ถ้ า ไม่ นั บ ประเทศในแถบ ตะวันออกกลาง ซึ่งเป็นพื้นที่ทะเลทราย โลก ได้จัดอันดับว่า กรุงเทพมหานคร เป็นเมือง ที่มีพื้นที่สีเขียวน้อยที่สุดในโลก! เพราะพื้นที่ สีเขียวตามมาตรฐานโลกคือ 39 ตร.ม.ต่อ ประชากร 1 คน แต่กรุงเทพฯ กลับมีแค่ 3.7 ตร.ม.ต่อประชากร 1 คนเท่านั้น ทั้งๆ ที่การ ปลูกต้นไม้ใหญ่ในกรุงเทพฯ ได้เริ่มขึ้นอย่าง จริงจังตั้งแต่ พ.ศ. 2523 เป็นต้นมา โดยทาง ผู้บริหารได้เล็งเห็นความสำ�คัญของการปลูก ต้นไม้ในเมือง ด้วยการสนับสนุนให้มกี ารปลูก ต้นไม้ตามแนวถนน และสร้างสวนสาธารณะ เพิม่ ขึน้ อย่างต่อเนือ่ ง แต่เหตุไฉนจึงเป็นเช่นนี้ ถ้าหากคิดเล่นๆ นัน่ หมายความว่าคน 1 คน จะมีพื้นที่สีเขียวรอบๆ กายเพียง 3.7 ตร.ม.
หรือ มีขนาดประมาณห้อ งนอนเล็ก ๆ ห้อง หนึ่งเท่านั้น เรียกได้ว่าเป็นต้นไม้ข้างทางสม ชื่อ เพราะน้อยมากจนน่าใจหาย ลองเปรียบเทียบว่าคนเราอยากจะสัมผัส อากาศอันบริสุทธิ์ที่มาจากธรรมชาติ หรือ อากาศสั ง เคราะห์ จ ากเครื่ อ งปรั บ อากาศ มากกว่ากัน เป็นเรื่องปกติที่คนส่วนใหญ่จะ เลือกอย่างแรก ไม่อย่างนั้นวลียอดฮิตที่ว่า “เช้านี้อากาศดีจัง” คงจะไม่ได้ยินติดหูกันอยู่ เสมอ ซึง่ ก็คงไม่มใี ครเคยเอ่ยว่า “อากาศดีจงั ” ขณะอยู่ในห้องที่มีเครื่องปรับอากาศเป็นแน่ แล้ ว เพราะเหตุ ใ ดพื้ น ที่ สี เ ขี ย วจึ ง มี น้ อ ย กว่าที่ควรจะเป็นและต้นไม้ข้างทางจึงไร้การ เหลียวแล? ลองไปดูเหตุผลกัน >>
| May-June 2013
15
Photo : www.facebook.com/BIGTreesProject
16
แต่ ก็ มี ข่ า วลื อ หนาหู ว่ า ต้ น มะฮอกกานี ทีม่ กี งิ่ ก้านอวบอูมริมถนนนัน้ มักถูกแอบอ้าง เพื่อตัดไปขาย เพราะไม้มะฮอกกานีเป็นไม้ หายากและราคาแพง ที่มักจะนำ�ไปทำ�เป็น เฟอร์นิเจอร์ ธรรมชาติของคนเมือง ถ้ารู้สึกว่าอากาศ เริ่มร้อน จะเลือกติดตั้งเครื่องปรับอากาศ แทนที่จะปลูกต้นไม้เพิ่ม หรือเลือกเดินเที่ยว ในห้างสรรพสินค้า มากกว่าสวนสาธารณะ จึ ง เป็ น เหตุ ผ ลให้ น ายทุ น สร้ า งห้ า ง ส ร ร พ สิ น ค้ า เ อ า ใ จ ค น ช อ บ ช้ อ ป ปิ้ ง ตั้ ง แต่ มี ก ระแสเรื่ อ งภาวะโลกร้ อ น อย่างง่ายดาย แต่การสร้างสวนสาธารณะ คนกรุงเทพฯ เริ่มให้ความสำ�คัญกับการลด ขึ้นมาสักแห่ง กลับเป็นเรื่องยากเย็นสำ�หรับ โลกร้อนมากขึ้น ด้วยการลดใช้ถุงพลาสติก กทม. ซึ่งเป็นเรื่องผลประโยชน์ล้วนๆ ลดปริ ม าณขยะ และลดการใช้ ท รั พ ยากร ทว่ า การปลู ก ต้ น ไม้ เ พิ่ ม เพื่ อ ดู ด ซั บ ก๊ า ซ คาร์บอนไดออกไซด์ กลับเป็นตัวเลือกสุดท้าย ที่คนกรุงเทพฯ จะทำ� เพียงเหตุผลประมาณหนึ่ง ก็พอจะทราบ แล้วว่าเพราะเหตุใด พื้นที่สีเขียวจึงปรากฏ แก่สายตาน้อยกว่าที่ควรจะเป็น และทางออกง่ายแสนง่าย ในการเพิม่ พืน้ ที่ สีเขียว โดยที่ไม่ต้องรอลุ้นว่านโยบายของ ผู้ว่าฯ ที่เลือกตั้งมาจะเป็นจริง หรือลงสมัคร แล้วจะได้เป็นผู้ว่าฯ เองหรือไม่ เพียงแค่เพิ่ม พื้นที่สีเขียวด้วยมือของท่านเอง ต้นไม้เล็กๆ ในกระถางสักต้นวางไว้ริมหน้าต่างห้องนอน หรือหากมีสนามหน้าบ้าน ก็ขอพืน้ ทีใ่ ห้ไม้ใหญ่ ใบดกสักต้นได้ยนื ลงหลักปักฐานสักนิด คงจะ ทำ�ให้ภาพที่มองเห็นผ่านสายตาน่าอภิรมย์ กว่า รถติด ตึกสูงระฟ้า หรือผู้คนที่กำ�ลังเร่ง รีบใช้ชีวิตเป็นไหนๆ นอกจากนั้น ถ้าคิดว่าพลังเล็กๆ ของเรา ไม่เพียงพอที่จะเพิ่มพื้นที่สีเขียวได้ ก็ขอให้ มองหาเพือ่ นทีม่ เี ป้าหมายเดียวกันมารวมตัว กั น เพื่ อ สร้ า งการเปลี่ ย นแปลงอั น ยิ่ ง ใหญ่ ขึ้นมา เฉกเช่น กลุ่มบิ๊กทรีส์ (Big Trees) นั่นแล หรือจะเข้าร่วมกับเขาก็ไม่ว่ากัน หากคนกรุงเทพฯ ยังมอง ‘พื้นที่สีเขียว’ เป็นเรื่องของ ‘ต้นไม้ข้างทาง’ ที่ไม่จำ�เป็น ต้องให้ความสนใจเหลียวแล วลียอดฮิตที่ว่า “เช้านีอ้ ากาศดีจงั ” คงจะไม่มวี นั ได้เอ่ยออกมา ในพื้นที่ของกรุงเทพมหานครแห่งนี้แน่นอน | Read Me 18
Photo : www.facebook.com/MakkasanHope
พืน้ ทีท่ มี่ ตี น้ ไม้ใหญ่อายุกว่าร้อยปีบางแห่ง ถูกนายทุนซือ้ เพือ่ ไปสร้างศูนย์การค้า ส่งผลให้ ต้นไม้ใหญ่ไม่มีที่ยืนอยู่ได้อีกต่อไป จนเกิด แรงต่อต้านจาก กลุ่มบิ๊กทรีส์ (Big Trees) ที่รวมตัวกันจากโซเชียลเน็ตเวิร์กเพื่อต่อต้าน การโค่ น ต้ น ไม่ ใ หญ่ ใ นกรุ ง เทพฯ มาตั้ ง แต่ ปี พ.ศ. 2553 และยังคงผลักดันต่อเนื่อง มาจนถึงปัจจุบัน ต้นไม้บริเวณทางเท้าหรือเกาะกลางถนน ในกรุงเทพฯ มักจะมีลกั ษณะเป็นต้นโกร๋นไร้ใบ หรือมีใบแต่นอ้ ยมาก เพราะมักถูกตกแต่งจาก ทางการอยู่เสมอ ด้วยข้ออ้างว่ากิ่งจะไปพัน ถูกสายไฟหรืออาจไปเกี่ยวรถยนต์ที่สัญจร ผ่านไปผ่านมาได้
• DId You Know? •
ไม้ยืนต้น ไม้ยืนต้นที่มีอายุยืนยาว แต่ละต้นสามารถดูดซับ ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ได้เฉลี่ยปีละ 9 กิโลกรัม ในขณะที่สนามหญ้า ไม้พุ่ม ไม้ดอกไม้ประดับ และพืชล้มลุกที่มีอายุอันสั้น จะย่อยสลายและเกิดเป็น ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ กลับไปสู่บรรยากาศเช่นเดิม
กลุ่มบิ๊กทรีส์ (Big Trees) เกิดขึ้นจากกลุ่มคนเพียงไม่กี่คน ที่รวมตัวกันเพื่อต่อต้าน การโค่นต้นจามจุรียักษ์ อายุกว่า 200 ปี บริเวณหน้าปากซอยสุขุมวิท 35 ที่นายทุนต้องการที่ดิน เพื่อสร้างศูนย์การค้า แต่ก็ไม่เป็นผล จึงก่อให้เกิด การรวมตัวกันในโซเชียลเน็ตเวิร์ก เพื่ออนุรักษ์ต้นไม้ใหญ่ ที่เหลืออยู่ในกรุงเทพฯ ซึ่งได้ดำ�เนินการต่อเนื่อง มาจนถึงปัจจุบัน มีกิจกรรมสำ�คัญๆ อย่างการประกวดต้นไม้ใหญ่ ในกรุงเทพฯ ที่ได้รับเสียงตอบรับ จากคนกรุงเทพฯ เป็นอย่างดี f. www.facebook.com/BIGTreesProject
Photo : www.faed.mju.ac.th
| May-June 2013
17
ปัญหาหมาข้างถนน คนเกี่ยวอะไร? เรื่องของหมา คน และถนนหนทาง สามคำ�ที่เป็นชื่อเรื่องข้างต้น ไม่ได้ตั้งขึ้นมาเพื่อความเก๋แต่อย่างใด แต่เราอยากให้ผู้อ่านทุกคนได้ตระหนักถึงหัวข้อนี้จริงๆ กับปัญหาหมาข้างถนน หรือสุนัขจรจัดที่เราเห็นกันจนเป็นภาพชินตาอยู่ในปัจจุบัน
18
| Read Me 18
เรื่อง : ยุทธชัย สว่างสมุทรชัย ภาพ : กัสมา เรืองนาม Youth / โมกสีนํ้าเงิน
ยิ่ ง นั บ วั น ประชากรสี่ ข าหน้ า ขนเหล่ า นี้ จะทวี คู ณ มากขึ้ น แบบไม่ ห ยุ ด ยั้ ง อี ก ด้ ว ย จนกลายเป็นปัญหาสร้างความรำ�คาญให้กับ ชาวบ้ า น ประชาชน และผู้ ใ ช้ ร ถใช้ ถ นน โดยทั่ ว ไป โดยสาเหตุ ใ หญ่ ที่ ทำ � ให้ มี ห มา เกลื่อนถนน กลุ่มหน้าขนเกลื่อนเมืองแบบนี้ ไม่ ต้ อ งหั น ซ้ า ยหั น ขวา มองไปที่ ไ หนไกล ก็ ตั ว เราหรื อ ตั ว คนนี่ แ หละที่ ทำ � ให้ เ กิ ด ปัญหานี้ขึ้นมา แล้วหมาจรจัดไปเกี่ยวกับคนได้อย่างไร หลาย ๆ คนคงตั้งคำ�ถามนี้อยู่ในใจเป็นแน่แท้ แล้วแห่กนั มาจากไหนมากมาย เราจะขอเฉลย ให้ ฟั ง ว่ า ส่ ว นใหญ่ ข องหมาข้ า งถนนนั้ น มี ที่ ม ามาจากหมาที่ เ คยมี เ จ้ า ของเป็ น ตั ว เป็นตนอยู่แล้วนี่แหละ แต่ด้วยเหตุหลายๆ อย่าง จึงจำ�เป็นต้องกลายเป็นหมาไร้บ้าน ไปอย่างถาวร ซึ่งเราขอรวบรวมถึงสาเหตุ และจุดกำ�เนิดของหมาข้างถนนเอาไว้ดังนี้ | May-June 2013
1. พลัดหลงออกไป แล้วใยฉันต้องสน เป็นเช่นนั้นจริงๆ สำ�หรับเจ้าของที่ชอบ เผอเรอ ไม่ดูแลใกล้ชิดน้องหมาอย่างจริงจัง เพราะคิดว่าเดีย๋ วมันก็คงกลับมาได้ เราขอบอก ไว้ก่อนเลยว่า ไม่เป็นแบบนั้นเสมอไปสำ�หรับ หมาทุกตัว เพราะเมื่อหมายิ่งออกไปไกลมาก ขึ้นเท่าไหร่ ก็ยิ่งจะหาทิศหาทางกลับบ้าน ไม่ เ จอหรื อ ยากมากขึ้ น เท่ า นั้ น โดยกรณี นี้ ส่ ว นใหญ่ มั ก ปรากฏให้ เ ห็ น ในหมาเพศผู้ ที่เพิ่งแตกหนุ่มใหม่ๆ และไปติดพันหมาเพศ เมียที่อื่นจนไม่อยากกลับบ้านนั่นเอง ฉะนั้น สาเหตุ สำ � คั ญ นี้ เ จ้ า ของต้ อ งดู แ ลเอาใจใส่ ในสั ต ว์ เ ลี้ ย งของท่ า นเป็ น อย่ า งดี เพราะ ไม่ เ ช่ น นั้ น ท่ า นอาจจะไม่ เ ห็ น หมาแสนรั ก ของท่านอีกเลยก็เป็นได้ >> 19
2. หมาทุกตัวมีค่า อย่าให้แค่อาหารอย่างเดียว อาหารถือเป็นปัจจัยสำ�คัญของการเลี้ยง สั ต ว์ ก็ จ ริ ง แต่ ก ารเลี้ ย งดู ที่ ดี ก็ เ ป็ น ปั จ จั ย ที่สำ�คัญไม่แพ้กัน หมาทุกตัวควรได้รับการ ดูแลจากเจ้าของในฐานะที่เป็นชีวิตชีวิตหนึ่ง เหมื อ นกั น แต่ ห ลายครั้ ง ที่ เ จ้ า ของเอง ก็ไม่คอ่ ยดูด�ำ ดูดชี วี ติ นัน้ เท่าทีค่ วร หมาออกไป ทำ�อะไรที่ไหนก็ไม่รู้ไม่ทราบ เลี้ยงอย่างขอ ไปทีให้ผ่านไปในแต่ละวันเท่านั้น โดยถ้าคิดว่า ตั ว เองจะเลี้ ย งหมาเพื่ อ ฆ่ า เวลาวั น หนึ่ ง ๆ ไปอย่ า งไร้ ป ระโยชน์ โดยที่ ไ ม่ ไ ด้ ใ ส่ ใ จมั น เท่ า ที่ ค วร ก็ อ ย่ า เลี้ ย งมั น ให้ เ ป็ น ภาระกั บ ท้องถนนเลย เพราะหลายๆ คนคงไม่อยากเห็น ภาพหมาตัวนี้อยู่ในสภาพที่ไม่น่าดูเท่าไหร่ 3. ไม่น่ารักดั่งใจ เลยอัปเปหิออกไป บางที ส วรรค์ ก็ เ สกหมาทุ ก ตั ว ให้ น่ า รั ก เหมือนกันหมดไม่ได้เมื่อโตขึ้น บางตัวอาจมี ตำ � หนิ บ างประการที่ เ ห็ น แล้ ว ไม่ ส วยงาม บางตั ว โตมาผิ ด พั น ธุ์ ไ ปมากดู แ ล้ ว ไม่ ส วย น่ า รั ก ตามต้ อ งการ หรื อ บางตั ว ขี้ เ หร่ ม าก จนยากเกิ น จะรั บ ได้ จึ ง ทำ � ให้ ห มาเหล่ า นี้ มีโชคชะตาที่น่าสงสารถูกคัดออกจากบ้านไป จึ ง เป็ น สาเหตุ ที่ ทำ � ให้ เ ห็ น น้ อ งหมาเกลื่ อ น เต็ ม ถนนไปหมด เพราะความไม่ น่ า รั ก ของมั น ทำ � ให้ บ างที เ ราต้ อ งกลั บ มาคิ ด กันใหม่ว่า แท้จริงแล้วเราอยากจะเลี้ยงมัน เพราะอะไร เพราะความน่ า รั ก ของมั น เพียงอย่างเดียวเท่านั้นหรือ
ท้องถนน สร้างความเดือดร้อนให้กับคนอื่น ต่อไป ดังนั้นแล้วถ้าหมาของคุณเป็นแบบนี้ เราสามารถฝึกและกักบริเวณมันได้ เพือ่ ให้เกิด การเรียนรู้เป็นนิสัย ไม่ใช่ปล่อยทิ้งมันไป
ควรกันไว้ดกี ว่าแก้ ถ้าไม่มอี ยากให้มนั ออกลูก ออกหลานตั้ ง แต่ ต้ น ก็ ค วรทำ � หมั น ให้ เ ป็ น กิจจะลักษณะ เพื่อไม่ให้เจ้าตัวน้อยที่ออกมา ดูโลกต้องเป็นหมาจรจัดไม่มีใครเลี้ยงดู
บ้านหลังนีห้ มาดุ หลายๆ คนติดป้ายไว้เพือ่ กันอันตรายถึงสุนัขของตัวเอง แต่เจ้าของ บางรายกลับปล่อยปละละเลย ไม่ดูแลซึ่ง สุนัขของตัวเอง ปล่อยให้สัตว์หน้าขนเหล่านี้ สร้างความดุรา้ ยใส่คนอืน่ จนเจ้าของเองก็ทน นิ สั ย หมาของตั ว เองไม่ ไ หว จึ ง ปล่ อ ยไป ตามยถากรรมให้ เ ดิ น เตร็ ด เตร่ อ ยู่ ต าม
5. ขยายพันธุ์มากเกินไป จนเลี้ยงดูไม่ไหว บางทีหมาก็ต้องมีครอบครัวเหมือนกัน กั บ คน เราอย่ า ลื ม ไปว่ า หมาก็ คื อ ชี วิ ต ชีวิตหนึ่งที่มีจิตใจ มีความต้องการทางเพศ และต้องขยายหรือแพร่พนั ธุเ์ หมือนกัน ดังนัน้ ผูเ้ ป็นเจ้าของควรวางแผนครอบครัวหมาของ ท่านให้ดี ว่าจะขยายออกไปอีกกี่ตัว เพราะไม่ เช่ น นั้ น ประชากรมะหมาของท่ า นเป็ น อั น ต้องล้นบ้านอย่างแน่นอน เพราะสุนขั เป็นสัตว์ ที่ขยายพันธุ์อย่างรวดเร็วมาก เผลอแผล็บ เดียวล้นหลามจนเราไม่ทันทั้งตัว จนเราต้อง นำ�ประชากรเหล่านั้นทิ้งออกไปสู่ท้องถนน ด้ ว ยเหตุ ที่ รั บ ภาระเลี้ ย งดู ไ ม่ ไ หว ทางที่ ดี
ปั ญ หาที่ คั ด มาทั้ ง 5 ข้ อ นั้ น เป็ น เรื่ อ ง ใกล้ตวั คนเลีย้ งหมาเป็นอย่างมาก ฉะนัน้ แล้ว จงตัดสินใจคิดให้ดีและรอบคอบในแต่ละครั้ง ก่อนจะเลี้ยงหมาแต่ละตัว ว่าเราต้องการ มั น จริ ง ๆ ไม่ ใ ช่ พ อเกิ ด ปั ญ หาดั ง กล่ า วขึ้ น ก็ เ อาหู ไ ปนา เอาตาไปไร่ ไม่ ส นใจกั บ เกิ ด ปัญหาที่เกิดขึ้น เลยตัดช่องน้อยแต่พอตัว ทิ้งตัวปัญหานั้นออกไป แ ล้ ว อ ย่ า ง นี้ ปั ญ ห า ห ม า ข้ า ง ถ น น จะไม่เกี่ยวกับคนได้อย่างไร จริงไหม?
20
| Read Me 18
4. นิสัยชั่วร้ายนัก ก็ไม่ต้องอยู่บ้านหลังนี้
ขอขอบคุณข้อมูลจากบทความ : คน ก.ท.ม. กับ หมาจรจัด ของ ผศ.น.สพ.ปานเทพ รัตนากร
• ภาพสุดท้ายของหมาไร้บ้านในไต้หวัน •
รูปภาพใบสุดท้าย ก่อนจบชีวิตของหมาจรจัด ในประเทศไต้ ห วั น ไม่ ต้ อ งใช้ ข้ อ ความบรรยาย ใ ต้ ภ า พ ก็ ส ะ ท้ อ น ค ว า ม รู้ สึ ก ไ ด้ เ ป็ น อ ย่ า ง ดี ภาพเหล่านี้ถูกจัดแสดงในนิทรรศการเพื่อตอกยํ้า ถึงปัญหาสุนัขจรจัดในไต้หวัน นิทรรศการภาพถ่ายใบสุดท้ายของสุนัขจรจัด ในประเทศไต้ ห วั น ถู ก จั ด แสดงขึ้ น เพื่ อ ตอกยํ้ า ถึงปัญหาสุนข ั จรจัดในประเทศ โดยภาพถ่ายเหล่านี้ เป็ น ฝี มื อ ของช่ า งภาพ โถว จื้ อ คั ง วั ย 37 ปี ซึ่งเขาได้ถ่ายภาพสุนัขเก็บไว้ตั้งแต่ 2 ปีที่ผ่านมา ส่ ว นใหญ่ จ ะเป็ น สุ นั ข จากศู น ย์ ส งเคราะห์ สั ต ว์ เถาหยวน กรุงไทเปของใต้หวัน ภาพถ่ายเหล่านี้ ถื อ เป็ น ภาพถ่ า ยใบสุ ด ท้ า ยของพวกมั น ก่ อ นที่
จะถู ก สั ต วแพทย์ ฉี ด ยาให้ ต าย ตามมาตรการ กำ�จัดสุนัขของไต้หวัน สุ นั ข จ ร จั ด เ ห ล่ า นี้ บ้ า ง ก็ เ ป็ น สุ นั ข เ ร่ ร่ อ น หรื อ สุ นั ข ที่ ถู ก เจ้ า ของนำ � มาทิ้ ง ภายหลั ง จาก ศู น ย์ ส งเคราะห์ สั ต ว์ เ ถาหยวนรั บ พวกมั น เข้ า มา ครบ 12 วั น หากไม่ มี ค นนำ � พวกมั น ไปเลี้ ย ง พ ว ก มั น ก็ จ ะ ถู ก กำ � จั ด โ ด ย ภ า พ ถ่ า ย เ ห ล่ า นี้ จะเป็ น ตั ว กระตุ้ น ความรู้ สึ ก ของคนที่ ไ ด้ ดู ภ าพ ของสุ นั ข จรจั ด เป็ น อย่ า งดี เ พราะทุ ก คนรู้ ว่ า มันตายแล้ว
ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก 1. www.talkystory.com/?p=384962. www.yengo.com/news/txt/?id=24011&da_id=107862
| May-June 2013
21
ทำ�ไมนักดนตรีข้างทางถึงดูชิลล์กันจัง? Sidewalk Musician
ในหลายๆ ครั้ง เมื่อเราเดินผ่านข้างถนน เราอาจสังเกตเห็นคนอยู่กลุ่มหนึ่ง พวกเขาจะร้องเพลงเล่นกีตาร์สีไวโอลินเป่าขลุ่ย ฯลฯ ไปเรื่อยๆ อย่างไม่สนใจใคร คล้ายจมอยู่ในโลกส่วนตัวที่มีแต่พวกเขา ไม่อนาทรร้อนใจต่อเงินที่ได้หรือใครๆ ที่เดินผ่านไปผ่านมามากนัก ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะพวกเขาได้ทำ�ในสิ่งที่รัก อาจเป็นเพราะพวกเขามีอิสระ อาจเพราะพวกเขาเลือกที่จะใช้ชีวิตตามความต้องการ ของตัวเองมากกกว่าที่จะวิ่งตามกระเเสสังคมนิยมเเบบคนทั่วไปก็เป็นได้ จึงทำ�ให้คนเหล่านี้ดู ‘เเตกต่าง’ ออกไป 22
| Read Me 18
เรื่อง : จารุวรรณ เเซ่ลี ภาพ : กัสมา เรืองนาม, จารุวรรณ เเซ่ลี
‘นั ก ดนตรี ข้ า งทาง’ อี ก นิ ย ามของ ‘นักดนตรีรมิ ฟุตบาท’ หรือ ‘ศิลปินเปิดหมวก’ ถือเป็นอาชีพอิสระทีใ่ ช้ความสามารถทางด้าน ดนตรี เ เลกกั บ เงิ น ตราบางคนยึ ด เป็ น อาชี พ ประจำ� บางคนก็ทำ�เป็นอาชีพ เสริม อย่างเด็กนักเรียนที่ต้องการหารายได้พิเศษ เเละอีกหลายคนเช่น กลุ่มวัยรุ่น, นักศึกษา สาขาวิ ช าดนตรี ที่ อ ยากทดลองอะไร แปลกใหม่ เเสดงความกล้า โชว์ความสามารถ ในที่สาธารณะ เรามักจะพบเจอนักดนตรีเหล่านี้ได้ตาม ถนนหนทางใหญ่ ๆ ยื น ใกล้ ป้ า ยรถเมล์ เล่นบนสะพานลอย เเถวย่านชุมชน บริเวณ ตลาดนัดหรือห้างสรรพสินค้า ไม่ว่าจะเป็น
จตุจักร สนามหลวง สยามฯ ซึ่งพวกเขา ส่วนใหญ่มักจะมาในลักษณะ ‘ศิลปินเดี่ยว’ เสี ย มากกว่ า ที่ จ ะมาเป็ น คู่ ห รื อ หมู่ ค ณะ เเละมีบางส่วนที่จะรวมตัวกันเล่นในลักษณะ คอนเสิร์ตกลางเเจ้ง ซึ่ง ทำ�ให้ท่วงทำ�นอง ที่ ไ ด้ นั้ น มี สี สั น เ เ ล ะ ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย ได้รับความสนใจจากผู้ชมมากขึ้น ในประเทศไทย ค่ า นิ ย มเชิ ง ลบที่ มี ต่ อ นักดนตรีข้างทางยังมีอยู่มาก เเละบ่อยครั้ง มั ก จะถู ก เหมารวมอยู่ ใ นกลุ่ ม ของวณิ พ กขอทาน โดนดูถูกดูเเคลนจากผู้คน ในทาง กลับกัน ทีต่ า่ งประเทศ เช่น ฝรัง่ เศส เยอรมัน ออสเตรีย นักดนตรีเหล่านีก้ ลับเป็นทีช่ นื่ ชอบ เเละถือเป็นเรื่องธรรมดาของคนมีดี ที่อยาก >>
| May-June 2013
23
โชว์ความสามารถของตนให้โลกได้รบั รูเ้ ผลอๆ อาจกลายเป็นคนดังในชั่วข้ามคืน หรือต่อให้ ไม่เจ๋ง เเต่อยากโชว์ ก็นับเป็นสิทธิส่วนบุคคล กล้าโชว์ก็โชว์ไป เพียงเเต่กล่องหรือหมวกนั้น จะค่อนข้างโล่ง เเละอาจมีเสียงโห่เเว่วมาให้ ระคายหูเป็นระยะ เเม้ว่าสังคมไทยจะมองนักดนตรีริมทาง อย่างไรก็ตาม พวกเขาก็ไม่ได้ใส่ใจกับความ เห็ น เหล่ า นั้ น เพราะอย่ า งไรเสี ย พวกเขา ก็ประกอบอาชีพสุจริต สามารถพึ่งพาตนเอง ได้ โ ดยไม่ เ ดื อ ดร้ อ นใคร ที่ สำ � คั ญ พวกเขา มีความสุขที่ได้ทำ�ในสิ่งที่รักเเเละรักที่จะทำ� หากคุณเป็นคนหนึ่งที่มาเยี่ยมเยือนย่าน สยามสเเควร์อยู่เป็นนิจเเล้วล่ะก็ คุณจะพบ ลุ ง ตุ๊ ชลศั ก ดิ์ ทั ง สุ นั น ทน์ นั ก ไวโอลิ น ริ ม ฟุ ต บาทรุ่ น เก๋ า แห่ ง ย่ า นสยามเเสควร์ สี ไ ว โ อ ลิ น บ ร ร เ ล ง เ พ ล ง สุ น ท ร า ภ ร ณ์
ตรงบริเวณทางขึ้น BTS ตรงข้ามตึกดิจิตอล เกตเวย์อยูเ่ ป็นประจำ� ซึง่ บทเพลงของคุณลุง นับว่าเป็นทีน่ ยิ มไม่นอ้ ย สังเกตได้จากจำ�นวน ผู้คนที่มาวางเงินในกล่องไวโอลินของลุงตุ๊ อยู่เสมอ มีนิตยสารทั้งไทยเเละต่างประเทศ มาขอ สัมภาษณ์ลุงตุ๊เเล้วมากมาย รวมถึงนิตยสาร ของประเทศญี่ปุ่น ที่ชักชวนให้ลุงตุ๊ไปเล่น ไวโอลินถึงเเดนซามูไรเลยทีเดียว “เขามาขอ สั ม ภาษณ์ เ ล้ ว ก็ บ อกให้ ไ ปเล่ น ที่ ญี่ ปุ่ น เพราะที่ญี่ปุ่นมีคนไทยเยอะ เเล้วผมก็พอได้ ภาษาญี่ ปุ่ น นิ ด หน่ อ ย เเต่ ผ มก็ ไ ม่ ไ ด้ ไ ป เพราะผมเล่ น เพลงญี่ ปุ่ น ไม่ เ ป็ น สั ก เพลง เล่นเป็นเเต่เพลงสุนทราภรณ์” ลุงตุม๊ าเล่นไวโอลินทีส่ ยามฯ ทุกวัน ไม่เว้น ช่วงวันหยุดปีใหม่ หรือ เทศกาลสงกรานต์ “ผมมาทุกวัน เล่นตั้งเเต่ช่วงประมาณเที่ยง
24
| Read Me 18
ถึงสี่ทุ่ม เหนื่อยก็พัก เมื่อก่อนผมเล่นหน้า ธนาคารกรุงเทพ (สาขา สยามสเเควร์) ด้วย ตอนนี้ ผมอยู่ตรงนี้ที่เดียว ผมไปจ่ายเงิน ทีเ่ ขตฯ มีใบเสร็จเรียบร้อย เพราะผมต้องการ สิทธิตรงนี้ เดี๋ยวคนอื่นมาเป่าเเคน มาดีด กีตาร์ มาเเย่งที่ มาทะเลาะกัน” เมื่อถามถึงมุมมองที่ลุงตุ๊มีต่อผู้คนเเถว ย่านสยามฯ ลุงตุ๊บอกว่า “เขาก็มีน้ำ�ใจกันนะ ช่วงเย็นๆ คนเยอะ เขาก็มาบอกให้ลุงระวัง เงินในกล่อง มีผู้หญิงคนหนึ่งวางเเบงค์ยี่สิบ เเล้วเกิดเปลี่ยนใจ วางเเบงค์พันให้ เเล้วบอก หนูเต็มใจค่ะ พูดจบก็เดินไปเลย เเล้วก็มีเด็ก ผู้ ห ญิ ง ค น ห นึ่ ง ม า ข อ ใ ห้ ลุ ง เ ล่ น เ พ ล ง น้ำ � ตาเเสงใต้ เพราะคิ ด ถึ ง คุ ณ ปู่ ที่ เ สี ย ไป เพราะโรคมะเร็ง พอลุงเล่นเสร็จ เขาก็ยัดให้ ลุงห้าร้อย เเล้วเดินขึน้ บันไดไป เรียกก็ไม่ลงมา ไปแล้วไปเลย”
• DId You Know? •
• ย้อนไปเมื่อกว่าห้าปีที่เเล้ว วันเเรก ที่ลุงตุ๊มาเล่นที่สยามฯ ลุงตุ๊จำ�ได้ดี ว่าได้รายได้ถึง 8,600 บาท • ลุงตุ๊เลือกมาเล่นตรงทางขึ้นBTS สยาม เพราะเป็นจุดที่คนเดินขึ้น-ลง ผ่านไปผ่าน มาเยอะ เฉลี่ยรายได้ราว 2,000 บาท/วัน • ลุงตุ๊อ่านโน๊ตดนตรีไม่เป็น! ที่เห็นเล่น เพลงสุนทราภรณ์ได้พลิ้วๆ อย่างนี้ เกิด จากการหัดเเละฝึกซ้อมเองตั้งเเต่อายุ 13 • นักดนตรีข้างทางไม่ได้มีเเค่ความ สามารถทางด้านดนตรีเท่านั้น อย่างลุง ตุ๊เองก็จบสถาปัตย์ จากวิทยาลัยเพาะช่าง รวมถึงเคยเป็นนาวิกโยธินมาก่อน
• ประเทศญี่ปุ่น ‘ดนตรีไทย’ ได้รับ ความนิยมเป็นอย่างมาก มีวงดนตรีญี่ปุ่น ที่เล่นเพลงไทยร้องเพลงไทยได้ เพียงเเต่ จะเล่นเเนวเพลงป๊อบในกระเเสหรือเพลง ดังๆ ของศิลปินไทยที่มีชื่อเสียง เเละ สามารถร้องเพลงไทยได้ชัดเจนจน คนไทยยังอาย เช่น ร้อง Cover เพลง อ๊อด อ๊อด สามารถเสิร์ชได้จาก YouTube • ภาษาไทยมีคำ�เรียกนักดนตรีข้างทาง หลายคำ�ด้วยกัน ภาษาอังกฤษก็เช่นกัน ไม่ว่าจะเป็น Street Performers, Buskers, Street Musicians, Minstrels, หรือ Troubadours • ในประเทศเยอรมัน นักดนตรีข้างทาง ต้องขอใบอนุญาตเสียก่อน จึงมีสิทธิ มาเล่นดนตรีได้ เเละต้องมีการะบุ วัน-เวลา รวมถึงสถานที่ด้วย
| May-June 2013
25
ใครกันแน่ที่บ้า?
เรื่อง : ปิยฤทธิ์ ปัญจธรรมวิทย์ ภาพ : กัสมา เรืองนาม
เราทุกคนมีโอกาส เคยสงสัยมั้ยว่า ผู้คนที่อยู่ตามข้างถนนหรือที่เราเรียกเขาว่าคนเร่ร่อน เขามาจากไหนกัน หลายๆ คนคงยกมือตอบได้ว่าก็พวกเขาเหล่านั้น ยากจน ไม่มีที่อยู่อาศัย เลยต้องมาลงเอยแบบนี้ มันคือคำ�ตอบที่ถูก แต่นี่เป็นเพียงส่วนนึงของคำ�ตอบทั้งหมด เพราะใครจะรู้ว่าอีกหลายคน ต่างก็มาจากคนที่เคยมีครอบครัว มีฐานะดี การศึกษาดี เพรียบพร้อมและแทบไม่มีอะไรต่างจากคนอื่นในสังคม
26
| Read Me 18
แล้วอะไรที่ทำ�ให้พวกเขาต้องมาอยู่แบบนี้ นอกจากสาเหตุความยากจน เพื่อนหักหลัง จนเสียสติ, ประสบอุบัติเหตุแล้วฟื้นขึ้นมา จำ�ใครไม่ได้, เข้ามากรุงเทพและหลงแสงสี จนกลั บ ตั วไม่ทัน, ลืมตาดูโ ลกที่ใ ต้สะพาน ลอย, ไม่มีใบแจ้งเกิดกลายเป็นบุคคลไร้ชื่อ ฟั ง แล้ ว เหมื อ นว่ า เรากำ � ลั ง ดู เ รื่ อ งราว ที่ เ กิ ด ขึ้ น จากในละคร แต่ เ หตุ ผ ลเหล่ า นี้ มันน่าเศร้าที่จะบอกว่ามันเป็นเรื่องจริง
บ้านมิตรไมตรีคือบ้านที่รองรับคนเร่ร่อน ที่ ไ ม่ มี ที่ อ ยู่ ใ ห้ ม าอาศั ย ฟรี โดยไม่ จำ � กั ด ว่ า จะเป็นใครมาจากไหน พวกเขาจะมีอาหาร กินครบ 3 มื้อ มีเสื้อผ้า หรือของต่างๆ ที่มา บริจาคให้เบิกไปใช้ได้ ในระยะเวลา 3 ดิว (1 ดิว = 15 วัน) นอกจากจะให้ที่พักแล้ว ก็ยังมีการฝึกงาน อาชีพให้ ทั้งฝึกในบ้าน นอกบ้าน หรือกระทั่ง ส่งตัวไปทำ�งานที่กระทรวงแรงงานเลยก็มี เรี ย กได้ ว่ า บ้ า นมิ ต รไมตรี ค ล้ า ยๆ กั บ ทางเลือกสำ�หรับคนข้างถนน ที่หลบลมพายุให้ตั้งหลัก แล้วก็ค่อยออกไป อีกทีเมื่อพร้อม แต่บ้านนี้มีกฏอยู่ว่า คนที่ 1. สำ�หรับคนปกติ จะมาอาศั ย อยู่ ใ นนี้ ต้ อ งมาด้ ว ยความ แปลก เรื่องดีๆ เรามักจะไม่ค่อยได้ยินข่าว สมัครใจ คล้ายๆ เกณฑ์ทหาร คนสมัครใจ ของมัน ไม่แน่ใจว่าประชาสัมพันธ์ไม่ทั่วถึง มีไม่ค่อยเยอะ หรือว่า มันอยูเ่ ลยขอบเขตความสนใจของเรา แต่ นั่ น ไม่ ใ ช่ ป ระเด็ น เรามาฟั ง เรื่ อ งน่ า รั ก ที่อยู่ใน ‘บ้านมิตรไมตรี’ ดีกว่า >>
| May-June 2013
27
2. สำ�หรับคน (ที่คนอื่นเรียกว่า)บ้า ไม่น่าเชื่อว่าผู้ป่วยทางจิตในประเทศไทย ทางโรงพยาบาลกรมสุ ข ภาพจิ ต แจ้ ง ไว้ ว่ า มี ป ระมาณ 650,000 คน อาจจะน้ อ ย เมื่อเทียบกับคนทั้งประเทศ แต่มาดูที่ตัวเลข อย่างเดียว ก็น่าตกใจพอสมควร ยั ง ไม่ นั บ ผู้ ป่ ว ยเร่ ร่ อ น นี่ เ ลยกลายเป็ น ปัญหาสำ�หรับโรงพยาบาลที่มีผู้ป่วยจนล้น สถานสงเคราะห์คนไข้โรคจิตทุเลาจึงได้เกิดขึน้ มาด้วยเหตุนี้ ใครจะรู้ว่าในสถานสงเคราะห์ พวกเขาทำ�ทุกอย่างปกติไม่ตา่ งจากคนทัว่ ๆ ไป ไล่มาตัง้ แต่ตนื่ อาบน้�ำ เช้ามาทานข้าว เรียนรู้ วิ ช าชี พ ในด้ า นต่ า งๆ เล่ น กี ฬ า เล่ น ดนตรี ขายของที่ทำ�ขึ้นมาเองคล้ายๆ ว่าเป็น Otop ของสถานสงเคราะห์ หรือแม้แต่วันเทศกาล ต่ า งๆ สงกรานต์ พ วกเขาก็ เ ล่ น กั น จนตั ว เปียกชุ่ม ส่วนที่สุดของการช่วยเหลือคือการนำ� ผู้ ป่ ว ยที่ คิ ด ว่ า สามารถกลั บ ไปอยู่ ที่ บ้ า นได้ ไปส่งที่บ้าน “นับจำ�นวนไม่ถ้วนที่เราทำ�การ ส่งตัวคืน” ผูป้ กครองสถานสงเคราะห์บอกมา แบบนี้ แต่ก็เกือบจะทั้งหมดเหมือนกันที่คน ในบ้านส่งตัวกลับมาที่เดิม นี่เป็นเรื่องของ
พวกเรา สังคมส่วนใหญ่ ทีน่ า่ จะเก็บมาคิดกัน ประมาณ 1,400-2,400 เยน หรือประมาณ 400-700 บาทไทย เราจึ ง เห็ น ภาพร้ า น อินเทอร์เน็ตมีมากกว่าคอมพิวเตอร์ตั้งอยู่ Freeters ไม่ว่าจะเป็นห้องครัว ห้องอาบน้ำ� หนังสือ ประเทศไทยซึ่ ง จั ด อยู่ ใ นประเทศกำ � ลั ง การ์ตูน หรือเครื่องอำ�นวยความสะดวกต่างๆ พั ฒ นา มี ปั ญ หาคนเร่ ร่ อ น แล้ ว ถ้ า เป็ น เรียกได้วา่ ครบครันไม่ตา่ งจากห้องพักบ้านเรา ประเทศพั ฒ นาแล้ ว คนเร่ ร่ อ นเขาจะมี ยังมีโอกาส ความเป็นอยู่กันยังไง? บางส่วนเหมือนกับประเทศไทย คือหาที่ ในทีนี้หมายถึงคนเร่ร่อนทั่วๆ ไปที่อาศัย ตามข้ า งทางที่ ป ลอดผู้ ค นเป็ น ที่ พั ก อาศั ย อาจจะต่างตรงเรื่องดินฟ้าอากาศที่น่าจะมี อยู่ ต ามข้ า งทาง ผู้ ป่ ว ยทางจิ ต ที่ กำ � ลั ง รอ ความหนาวมาทำ�ร้ายเพิ่มขึ้น แต่ที่น่าสนใจ สังคมเปิดโอกาส หรือแม้แต่บคุ คลทีก่ �ำ ลังอยู่ ที่ สุ ด คื อ กลุ่ ม คนที่ ถู ก เรี ย กว่ า ‘Freeters’ ในช่ ว งที่ ท้ อ แท้ แ ละหมดหวั ง ในการดำ � รง พวกเขาเหล่ า นี้ ไ ม่ ไ ด้ อ าศั ย อยู่ ที่ ข้ า งทาง ชี วิ ต อยู่ แ ละรวมไปถึ ง คุ ณ ที่ กำ � ลั ง อ่ า นอยู่ เหมือนคนเร่รอ่ นทัว่ ไป แต่พวกเขาอาศัยอยูใ่ น คุณก็มีสิทธิ์เป็นคนเร่ร่อนได้ ดั ง นั้ น หากเราจะเกลี ย ดจะกลั ว กั น ด้ ว ย ร้านอินเทอร์เน็ต ใครๆ ก็รู้ว่าเวลาเราซื้อขนมของประเทศ ภาพลักษณ์ตรงหน้าหรือสิ่งที่เห็น ก็น่าจะให้ ญีป่ นุ่ ราคาทีต่ อ้ งจ่ายไป เราแทบจะกินข้าวดีๆ มั น เป็ น เรื่ อ งของความรู้ สึ ก ข้ า งในจิ ต ใจ ได้ สั ก มื้ อ เลยไม่ ต้ อ งพู ด ถึ ง ที่ พั ก ในญี่ ปุ่ น หัวจรดเท้าเราต่างเหมือนกัน อย่าไปเหมาเลย หรือในเมืองหลวงอย่างโตเกียว แค่ 30 ตาราง ว่าพวกเขาเหล่านัน้ เป็นคนแปลก หรือทีท่ กุ คน เมตร ก็ลอ่ ไป 150,000 เยน หรือเป็นเงินไทย เรียกว่า ‘บ้า’ เพราะแบบที่บอกไป ทุกคน มีโอกาสไม่ว่าจะเป็นโอกาสที่ดีขึ้นหรือแย่ลง ประมาณ 4 หมื่นบาทต่อเดือน! ในขณะที่ ร้ า นอิ น เทอร์ เ น็ ต ราคาอยู่ ที่ ก็ตาม
28
| Read Me 18
• DId You Know? •
1300
สำ�หรับคน (ที่คนอื่นเรียกว่า) บ้า
พวกเราคงจำ�เบอร์เลข 4 หลัก ในชีวิตได้บ้าง ไม่ว่าจะเป็นเบอร์ที่สั่งอาหาร หรือเบอร์คอลเซนเตอร์ต่างๆ นี่เป็นอีกเบอร์ที่คุณสามารถโทรไปแจ้ง เกี่ยวกับคนเร่ร่อน, เด็กที่ถูกครอบครัว ทำ�ร้าย, หรืออะไรก็แล้วแต่ที่เกี่ยวกับ ในเรื่องพวกนี้ได้ 24 ชั่วโมง
คนไข้จะมีระดับของตัวเองแบ่งเป็น 3 ระดับ คือ A B C ซึ่งก็จะมี + เติมเข้าไปแล้วแต่ระดับ A คือผู้ป่วยที่สามารถพูดคุยกันรู้เรื่อง สื่อสารกับคนอื่นได้ B คือผู้ป่วยที่สามารถที่พูดคุยกันรู้เรื่อง แต่ไม่สมบูรณ์
Photo : news.nipa.co.th
C คือผู้ป่วยที่สามารถสื่อสารได้น้อย จนถึงดูแลตัวเองไม่ได้เลย
ไม่ให้เงินขอทาน หนึ่งในปัญหาใหญ่ของคนเร่ร่อนก็คือ เขาไม่ยอมออกจากที่ๆเขาอยู่ เพื่อไปอยู่ใน สถานที่ๆ รองรับไว้ให้และพร้อมด้วยการ ดูแล หนึ่งในนั้นคือกลุ่มคนขอทาน ถ้าสมมติว่าเรานั่งอยู่เฉยๆ มีคนเอาเงินมา ให้ บางครั้งมีอาหาร โดยที่ไม่ต้องทำ�อะไร บางทีถ้าเราเป็นขอทานเราเองก็ไม่อยาก ไปไหนเช่นกัน คิดว่าทุกคนที่ให้เงิน ก็คงอยากให้ เขาไปอยู่ที่ดีๆ กว่านี้ใช่มั้ย?
สำ�หรับคนปกติ นอกจากบริจาคสิ่งของแล้ว เรายังสามารถสมัครเป็นอาสาสมัคร เป็นคนที่ไปเชิญชวนคนข้างถนน หรือคนเร่ร่อนมาอยู่ในบ้านมิตรไมตรีได้ ไม่ว่าจะเป็นตามสะพานพุทธ สนามหลวง หรือที่ต่างๆ ก็ตาม ใครว่างก็สามารถ ติดต่อไปได้นะ
| May-June 2013
29
ถนน ถุง หรือถัง คนไทยทิ้งขยะกันที่ไหนเเน่? The Sweepers ภาพคนในเครื่องเเบบสีนํ้าเงินเข้ม ทับด้วยเสื้อกั๊กสีเขียวเเลดูเตะตา มีตราประจำ�จังหวัดกรุงเทพมหานครอยู่ตรงอกเสื้อด้านขวา ด้านหลังมีป้ายสีขาวระบุเขตที่ตนสังกัตอยู่ บนศีรษะสวมหมวกสานปีกกว้าง มือที่ถือไม้กวาดด้ามใหญ่นั้นกำ�ลังกวาดเศษใบไม้ ขยะชิ้นเล็กชิ้นใหญ่ ที่กระจัดกระจายอยู่ตามทางเดินไปเรื่อยๆ เฉกเช่นทุกวัน 30
| Read Me 18
เรื่อง : จารุวรรณ เเซ่ลี ภาพ : จารุวรรณ เเซ่ลี
‘คนกวาดถนน’ หรือชื่อเรียกอย่างเป็น ทางการ คือ ‘พนักงานรักษาความสะอาด’ เป็นกลุ่มคนสำ�คัญที่บางครั้งสังคมได้มอง ข้ า มไป เเละมองการกระทำ � ของพวกเขา ว่าเป็น ‘หน้าที่’ ฉะนั้น หลายๆ คนจึงทิ้งขยะ กันตามความสะดวกสบายเเละความพอใจ ของตนเป็นหลัก โดยไม่ได้ตระหนักเลยว่า ‘คนกวาดถนน’ เหล่านี้ จะต้องเหนื่อยขึ้นอีก หลายเท่ า ตั ว กั บ ความมั ก ง่ า ยของตน เเละไม่ ว่ า พวกเขาจะทำ � งานดี เ เค่ ไ หน กวาดถนนได้สะอาดเอี่ยมอ่องเท่าไร ไม่นาน มั น ก็ ก ลั บ คื น สู่ ส ภาพก่ อ นหน้ า อี ก เช่ น เคย ซึ่งพวกเขานับว่าเป็นกลุ่มคนที่มีความอดทน
สูงเเละมองโลกในเเง่ดีไม่น้อย มิเช่นนั้นเเล้ว คงไม่สามารถรับมือกับภาระอันหนักหน่วง นี้ได้ 1. พีพ่ งษ์ พงษ์ศกั ดิ์ อ่อนคำ�หล้า ยึดอาชีพ คนกวาดถนนได้ 10 กว่ า ปี เ เล้ ว มองว่ า โดยรวมนิ สั ย การทิ้ ง ขยะของคนไทยถื อ ว่ า ดีขนึ้ เมือ่ เทียบกับหลายปีกอ่ น งานกวาดถนน ของเขาก็ ไ ม่ มี ปั ญ หาอะไร สั ง เกตได้ จ าก ทางเท้าที่ดูโล่งสะอาดตา “ถ้าเกิดน้ำ�ท่วมนี่ เเย่หน่อย คือ ขยะมันจะลอยขึ้นมา เราก็ต้อง คอยดู เ เลจนกว่ า น้ำ � จะลด ถ้ า เราไม่ เ ก็ บ มันก็จะลอยไปทั่วตามท้องถนน” >>
| May-June 2013
31
2. พี่เหมียว กรรณิการ์ เสโชติ ทำ�หน้าที่ คนกวาดถนนมาได้ 10 ปี มองว่าการทิ้งขยะ ของคนไทยโดยทั่ ว ไปไม่ ไ ด้ เ ปลี่ ย นแปลง ไปมากนั ก ยามที่ พี่ เ หมี ย วปฏิ บั ติ ห น้ า ที่ จะมีพลเมืองดีซึ่งนับว่าเป็นส่วนน้อยที่เดิน ตามมา เเล้วทิ้งขยะลงบุ๋งกี๋ ทำ�ให้พี่เขาเบา เเรงไปมาก ในทางกลั บ กั น ประชาชน อีกจำ�นวนหนึ่งก็ไม่ได้เป็นเช่นนั้น “หลายคน ก็ ทิ้ ง ขยะลงบนพื้ น ต่ อ หน้ า เราเลยนะ คิ ด จะโยนก็ โ ยน คื อ กิ น ตรงนั้ น ทิ้ ง ตรงนั้ น เลย” นอกจากจะต้องรับมือกับความมักง่าย ของคนเเล้ว ยังต้องเสี่ยงต่อการถูกรถชน อีกด้วย “คนสมัยนี้ไม่มีน้ำ�ใจนะ กวาดๆ อยู่ รถตู้เกือบจะเฉี่ยวเอาก็หลายครั้ง ไม่มีชะลอ เลย ถ้ า คนใจเย็ น ลงหน่ อ ยนึ ง คงไม่ เ ป็ น อย่างนี้หรอก” 3. ปิดท้ายด้วย พี่อี๊ด ถนอม สารบูรณ์, พี่น้อง จันทร์จิรา แก้วผ่อง, พี่ตุ๊ก นพรัตน์ ราชโส, พี่โต สำ�ราญ เข็มแหลม, พี่เดือน เดือน ดอกบัว กลุ่มคนกวาดถนนที่มองว่า นิ สั ย การทิ้ ง ขยะของคนไทยนั้ น คงแก้ ไ ข ได้ยาก “ก็เดิมๆ นะ เผลอๆ อาจเเย่ลงด้วยซ้ำ� คนชอบทิ้ ง ขยะตามกระถางต้ น ไม้ เ ยอะ พวกรถเข็นก็ชอบทิง้ เปลือกผลไม้ไว้ตามถนน เเล้วเราต้องตามเก็บจนเหนื่อย อย่างเปลือก ขนุนหนัก 7-8 กิโล ไม่ใช่เบาๆ นะ ส่วนหนึ่ง อาจเป็นเพราะถังขยะมีไม่พอด้วย ตั้งเเต่มี นโยบายระวังระเบิด” ก่อนที่จะกล่าวเพิ่มเติม ว่า “เรามีหน้าทีเ่ ก็บ ยังไงก็ตอ้ งเก็บ ไม่มสี ทิ ธิ ไปทะเลาะกั บ ประชาชน มี ค นนึ ง ทิ้ ง ขยะ ต่อหน้าเรา เเล้วบอกเลยว่า เก็บๆ ไปเหอะ มันเป็นหน้าที่ของพวกคุณ”
32
| Read Me 18
• DId You Know? •
คนกวาดถนน เเบ่งงานออกเป็น 2 ช่วง คือ ช่วงเช้า เริ่มตั้งเเต่ 5.00-13.00 เเละ ช่วงบ่าย เริ่มตั้งเเต่ 13.00-21.00 ทุกเขตจะมีการทำ�ความสะอาด พื้นที่เป็นประจำ�ทุกสัปดาห์ เรียกว่า “เข้าพัฒนาพื้นที่” เป็นการรวมตัวกันของคน กวาดถนนในเขตนั้นๆ เพื่อมาทำ� ความสะอาดจุดที่สกปรก เช่น บริเวณร่องนํ้าประปา, กองขยะ ที่คนรวมทิ้งไว้ตามท้ายซอยหรือ ป้ายรถเมล์ เป็นต้น คนกวาดถนนจะใช้ถุงดำ�ในการ รวบรวมขยะ ในกรณีที่ขยะเยอะ จะใช้ถุงกระสอบมาใส่เเทน ปัจจุบัน ถังขยะที่พบเห็นตามป้าย รถเมล์จะเป็นถังพลาสติกสีขาวใส เพื่อป้องกันการก่อการร้าย
| May-June 2013
33
ฟุตบาทหายไปไหน? (ฉันชักจะไม่มีที่ให้เดิน) บาถวิถีนี่นี้ใครครอง “เมืองคุณนี่ดีนะ มีเทศกาลตลอดปีเลย” เพื่อนต่างชาติพูดขึ้นลอยๆ ทำ�เอาหันขวับ หาเทศกาลที่ว่า “นี่ไง มีตลาดตั้งตามถนนเพียบ” มันชี้ให้ดูพร้อมหันไปสั่งนํ้าอัดลม ใส่ถุง ทิ้งให้คนในพื้นที่ยืนอึ้ง ก่อนโดนฝูงชนกระแทกเรียกสติ บางคนค้อนเป็นของแถม ข้อหาเกะกะทางช้อปปิ้ง! 34
| Read Me 18
เรื่อง : ภวิล เฟย์ ภาพ : กัสมา เรืองนาม
แผงบนทางเท้ า เกิ ด ขึ้ น ได้ อ ย่ า งไร? ทำ � ความเข้ า ใจก่ อ นว่ า แผงที่ เ ราเห็ น มี อ ยู่ 2 แบบคือ ถูกกฎหมาย และผิดกฎหมาย ในปัจจุบันทั้ง 2 แบบเริ่มกลืนกัน จนชักยาก ที่จะแยกขึ้นทุกที แบบที่ 1 หรือแบบที่ถูก กฎหมาย เราจะเรียกมันว่า จุดผ่อนผัน อาทิ บริเวณหน้าตลาดนัดสวนจตุจักร ซึ่งเป็นจุด ที่ ไ ด้ รั บ การประกาศผ่ า นสำ � นั ก งานเทศกิ จ น อ ก เ ห นื อ จ า ก นั้ น เ ร า จ ะ เ รี ย ก มั น ว่ า จุดหย่อนยาน อาทิ บริเวณหน้าสยามสแควร์ (ที่คุ้นเคยกันดี) และนั่นทำ�ให้เกิดอีกคำ�ถาม ตามมา แล้วทำ�ไมเทศกิจไม่จบั ? เจ้าของร้านกาแฟ ริ ม ถนนแห่ง หนึ่ง เล่า ว่า ตอนแรกทางเท้า
ก็เรียบร้อยดีไม่มปี ญ ั หา แต่ตอ่ มาก็เริม่ มีแผง มาลงบ้ า ง เริ่ ม จากสอง-สามแผงเล็ ก ๆ ก่อนที่จะขยายขึ้นเรื่อยๆ ในกระบวนการนี้ แหละที่ สิ่ ง มี ชี วิ ต ที่ เ รี ย กว่ า คนคุ ม แผง เกิดขึ้น โดยจะเรียกเก็บค่าเช่าตามแต่ตกลง มี ใ ห้ เ ลื อ กทั้ ง เช่ า เป็ น วั น เช่ า เป็ น เดื อ น เช่ า เช้ า (6 โมงครึ่ ง เช้ า ถึ ง 5 โมงเย็ น ) เช่าเย็น (5 โมงครึง่ เย็นเป็นต้นไป) หรือจะเช่า ทัง้ เช้าทัง้ เย็นก็ได้ เสร็จเรียบร้อยคุณก็ตงั้ แผง ได้เลย รับประกันว่าขายได้สะดวก ไม่มปี ญ ั หา กับ เจ้าหน้าที่ อีก แต่อย่าล้�ำ พืน้ ทีท่ จี่ �ำ กัดไว้นะ เพราะไม่ รั บ ประกั น ฝี ป ากแผงข้ า งๆ ซึ่ ง (คนที่แอบฟัง) คนคุมแผงยืนยันว่านั่นเป็น เรื่องที่น่าปวดหัวที่สุด
>> | May-June 2013
35
‘ลดวันสุดท้ายแล้วจ้า!’ ทั้งๆ ที่ขายราคาเดิม ทุกวัน!) บางครัง้ สินค้าบางอย่างราคาเท่ากับ สินค้า ในห้า งฯ แต่นักช้อ ปฯ ก็ยังตัด สิน ใจ ควักเงินซื้อ นั่นเป็นเพราะเหตุผลในข้อที่สาม 3. แม่ค้าส่วนใหญ่จะตั้งราคาไว้เกินจริง เพือ่ เผือ่ ต่อ หนึง่ ในพฤติกรรมคาดเดาได้ของ นักช้อปฯ โดยถือหลักตัง้ เกินจริงได้แต่อย่าตัง้ เกินกว่าแผงข้างๆ ไม่แปลกที่บางครั้งแม่ค้า ลดให้ เ ราได้ เ ยอะ (โดยเฉพาะเวลาใกล้ เลิกแผง) หรืออาจแก้ปญ ั หาโดย เพิม่ เรือ่ งราว ให้สินค้า เช่น ‘พี่รับมาจำ�กัด เหลือตัวสุดท้าย แล้ว’ หรือ ‘ลูกปัดตรงนี้ปักยาก แถมปัก ด้ ว ยมื อ ทั้ ง หมดนะ’ หรื อ ‘ผ้ า จากเกาหลี กำ�ลังฮิตเลย’ หลังจากนั้นนักช้อปฯ ก็จะเกิด อาการลังเล และมักตัดสินใจควักเงินซื้อใน ที่สุด จ่ า ยเท่ า ไหร่ ? แม่ ค้ า คนหนึ่ ง ตอบว่ า แล้ ว แต่ ช่ ว งเวลาและพื้ น ที่ ถ้ า เช่ า เป็ น วั น และเช่าเย็นจะตกอยู่ที่ 200 บาท ส่วนถ้าเช่า เป็นเดือนและเช่าเย็นจะตกอยู่ที่ 8,000 บาท นี่เป็นราคามาตรฐานต่อ 5 กระเบื้องถนน หรือ 4.5 ตารางเมตร ซึ่งพื้นที่ที่มีไฟส่อง จะถูกแย่งชิงมากทีส่ ดุ สามารถอัพราคาพืน้ ที่ เพิ่ ม ได้ ถึ ง 9,000 บาท ทำ � ให้ เ กิ ด กิ จ การ ต่ อ มาคื อ กิ จ การไฟให้ เ ช่ า และไฟให้ ช าร์ จ โดยต่ อ เอาจากร้ า นค้ า ริ ม ถนนและเสี ย ประมาณ 120 บาทต่อครั้ง นอกจากเรื่องดังกล่าวแล้ว ปัจจัยสำ�คัญ ที่ ทำ � ให้ เ กิ ด แผงบนทางเท้ า ทั้ ง 2 แบบที่ กล่าวมาคือ นักชอปฯ พฤติกรรมของเหล่า นักช้อปฯ ถูกเก็บข้อมูลโดยไม่รู้ตัว เงื่อนไข ที่น่าสนใจมีอยู่ 3 ข้อคือ 1. เป็นทางสัญจร ของกลุ่ ม คน ส่ ว นมากมั ก เป็ น พื้ น ที่ ที่ มี การค้าขายอยูแ่ ล้ว เช่น ทางเท้าหน้าตลาดนัด สวนจตุ จั ก ร ทางเท้ า หน้ า สยามสแควร์ แ ล ะ ท า ง เ ท้ า ห น้ า ห้ า ง ส ร ร พ สิ น ค้ า เซ็นทรัลเวิรล์ ด์ หรือเป็นทางผ่านพลุกพล่านที่ กลุม่ คนต้องใช้ เช่น ทางเท้าลอยฟ้าบนบีทเี อส บางแห่ง และทางเท้าตามป้ายรถเมล์จนถึง คิวรถตู้ตรงอนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ
2. เมื่ อ มองจากเหตุ ผ ลข้ อ แรก สิ่ ง ที่ นักช้อปฯ คาดหวังจากแผงบนทางเท้าคือ ราคาถูก (ถ้าเทียบกับค่าเช่ารายวัน การขาย ของถู ก นั้ น ทำ � ได้ ส บายๆ) ส่ ว นคุ ณ ภาพ จะถูกยกเอาไว้หลังสุด หากราคาแพงจะถูก ค่อนขอด และเปรียบเทียบกับสินค้าในห้างฯ ทันที นั่นทำ�ให้วลีลดสุดๆ และไม่ได้บอกผ่าน เกิดขึ้น (แม่ค้าอีกคนหนึ่งชอบตะโกนบอกว่า
36
| Read Me 18
ต่อกันที่คำ�ถามสุดท้าย เราจะมี ที่ ใ ห้ เ ดิ น มั้ ย ? อื ม … คำ � ถามนี้ ตอบยาก ขอเปลี่ยนเป็น ทำ�ไมเราถึงลั้นลา กั บ การช้ อ ปปิ้ ง บนทางเท้ า มากขนาดนี้ ? นี่อาจเป็นคำ�ถามที่เกิดขึ้นในใจคนกรุงเทพ แต่ มั น ยั ง ดั ง ไม่ ม ากพอให้ เ ราพู ด ออกมา ทำ � ได้ แ ค่ เ ดิ น ดู โ น่ น ดู นี่ ฆ่ า เวลา คนติ ด ในอนาคตอาจมีการตั้งไฟจราจร ให้พวกเรา เดินตามเลนเลี้ยวตามกฎก็เป็นได้
• DId You Know? •
• จุดหย่อนยานก็มีที่สิ้นสุด เมื่อ กทม. ประกาศพื้นที่ห้ามวาง สินค้าเด็ดขาด 5 จุดคือ
• ขณะนี้จุดผ่อนผันมี 664 จุด ในขณะที่จุดหย่อนยานมี 749 จุด และตัวเลขนี้กำ�ลังเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ทุกวัน • หากจัดการได้ยากนัก ก็ทำ�ให้มัน ถูกต้องซะ ‘โครงการหาบเร่เสน่ห์เมือง’ จึงเกิดขึ้น โดยกทม.ออกหลักเกณฑ์เพื่อ สร้างภาพลักษณ์ให้จุดผ่อนผันดังนี้ 1. ต้องมีที่ว่างให้คนเดินกว้าง ไม่น้อยกว่า 1 เมตร 2. พื้นที่ค้าขายต่อ 1 ราย ต้องไม่เกิน 2 ตารางเมตร 3. แผงค้าต้องสูงจากพื้น ไม่เกิน 1.50 เมตร 4. ห้ามวางสินค้าบนพื้นทางเท้า 5. ทุกแผงค้าต้องมีหลังคา หรือร่มตามความเหมาะสม
1. ป้ายรถประจำ�ทางและศาลาที่พัก ผู้โดยสาร 2. ทางขึ้นลงสะพานลอยคนข้ามถนน 3. ทางขึ้นลงสถานีรถไฟฟ้า 4. ทางเท้าบริเวณข้ามถนนที่มี ทางม้าลาย บริเวณรอบตู้ โทรศัพท์ ตู้ไปรษณีย์ 5. บริเวณผิวจราจร • การที่บางคนเลี่ยงแผงบนทางเท้า ด้วยการไปเดินบนถนน • กิจการที่นอกเหนือจากไฟให้เช่า คือ กิจการที่ฝากของ และ ขายสิทธิ หาบเร่จากเขต (แหล่งข่าวบอกว่า ขายได้ถึง 20,000 บาท)
| May-June 2013
37
ถ้าการปิดใบประกาศทำ�ได้กลางแจ้ง อย่างอิสระ จะเป็นอย่างไรนะ? ใบปิดริมทาง...เรื่องเล็กๆ ริมทางเท้า เคยสังเกตกันบ้างหรือไม่ว่า ขณะที่เราเดินผ่านผนังสังกะสีผุๆ ที่มีรอยแปะป้ายโฆษณาอยู่เต็มไปหมด แล้วในวันถัดมากลับพบว่า ผนังที่เดิมนั้นกลับเต็มไปด้วยป้ายโฆษณาชุดใหม่ ไม่ว่าจะเป็น ป้ายประกาศเชิญชวนให้ไปประกวดเรียลลิตี้ หรือเชิญชมการแสดงต่างๆ ยาวเป็นตับ ทั้งๆ ที่ไม่เคยเห็นตัวบุคคลใดเดินแปะป้ายโปสเตอร์เหล่านี้เลย 38
| Read Me 18
เรื่อง : ปิยภัทร นันทนรเศรษฐ์ ภาพ : กัสมา เรืองนาม
คำ�ตอบง่ายๆ ก็คอื ... งานแปะป้ายโฆษณา เหล่านี้ไม่ได้ทำ�กันในตอนกลางวัน หากแต่ เป็นยามค่ำ�คืนที่แต่ละครัวเรือนต่างเข้านอน กั น หมดแล้ ว และถ้ า จะถามต่ อ ว่ า ทำ � ไม... นัน่ ก็เพราะ งานประเภทนีถ้ อื เป็นการกระทำ�ที่ ไม่ ไ ด้ รั บ อนุ ญ าตอย่ า งถู ก ต้ อ งนั่ น เอง เพราะฉะนั้ น เวลากลางคื น จึ ง เป็ น ช่ ว งที่ สบโอกาสที่สุด! แต่การติดประกาศเรียงรายไปตามทางเท้า หรือตามทีท่ พี่ บเห็นได้ทวั่ ไปนัน้ ก็ไม่ใช่วา่ จะทำ� กันลวกๆ สักแต่แปะๆ ให้จบๆ ไป เพราะก่อนที่ จะเริม่ ลงมือ ก็ตอ้ งมีการสำ�รวจพืน้ ทีก่ นั ก่อน ว่าสิ่งที่เราจะไปแปะประกาศนั้น มีใครเป็น กลุ่ ม เป้ า หมายหลั ก เราอยากให้ ใ ครเห็ น ป้ า ยนี้ บ้ า ง สมมติ ง่ า ยๆ ว่ า ถ้ า ไปติ ด ป้ า ย
ประกาศคอนเสิ ร์ ต นั ก ร้ อ งต่ า งประเทศ อยู่ ห น้ า บ้ า นพั ก คนชรา ป้ า ยแผ่ น นั้ น ก็ ค ง ไม่ได้ท�ำ หน้าทีข่ องมันเท่าทีค่ วร ดังนัน้ ในการ แปะป้ า ยประกาศนั้ น ก็ ต้ อ งเลื อ กทำ � เล ด้วยว่า เป็นทีท่ กี่ ลุม่ เป้าหมายของเราสามารถ พบเห็ น ได้ ห รื อ ไม่ ซึ่ ง สถานที่ ฮ อตฮิ ต ของการแปะป้ายประกาศก็คงไม่พน้ ตามป้าย รถเมล์ หรือบริเวณโรงเรียน มหาวิทยาลัย เป็นต้น สำ � หรั บ ขั้ น ตอนในการแปะประกาศนั้ น ก็ไม่มอี ะไรมาก อันดับแรกเลยคือต้องเป็นช่วง หลังเที่ยงคืนเป็นต้นไป โดยมีฝ่ายเตรียมกาว ฝ่ายแปะโปสเตอร์ และพลรถ เมื่อรถเคลื่อน ที่ไปถึงจุดหมาย ก็รีบลงไปทากาวกับผนัง และแปะโปสเตอร์โดยเร็ว จากนั้นจึงมุ่งไป >>
| May-June 2013
39
เส้ น ทางสั ญ จร คนยื น รอรถประจำ � ทาง ก็ ม องไม่ เ ห็ น รถเพราะป้ า ยบั ง หรื อ แม้ แ ต่ การขี ด เขี ย นต่ อ เติ ม ข้ อ ความลงตามป้ า ย หาเสี ย งด้ ว ยความคึ ก คะนองก็ เ ป็ น สิ่ ง ที่ ไม่น่าดู แต่เมื่อเทียบกันแล้ว ‘ป้ายหาเสียง’ กับ ‘ป้ายประกาศ’ ก็สร้างความไม่สะดวก สบายให้ กั บ ประชาชนไม่แ พ้กัน แล้ว ทำ�ไม
40
| Read Me 18
Photo : roadequalslife.files.wordpress.com
ยังจุดหมายต่อไป ทำ�เช่นนี้ไปจนครบอาณา บริเวณที่ต้องการ ซึ่งแล้วเสร็จไม่ควรเกิน ห้านาฬิกา เพราะเริ่มเข้าสู่ช่วงออกทำ�งาน แล้ว สิ่งสำ�คัญในภารกิจนี้คือความรวดเร็ว เพราะต้ อ งแปะให้ ไ ด้ ต ามกำ � หนดก่ อ นที่ จะมีใครมาพบเห็นเข้า ข้อดีของการแปะโปสเตอร์ตามข้างทาง นั้นคือ ทำ�ให้คนเห็นโปสเตอร์นั้นๆ แล้วเกิด การรั บ รู้ ผนวกกั บ สื่ อ อื่ น ๆ ประกอบเช่ น อินเตอร์เน็ต โฆษณา สปอตวิทยุหรือโทรทัศน์ ก็ จ ะยิ่ ง ทำ � ให้ ค นจำ � ข้ อ ความในโปสเตอร์ ไ ด้ เป็นการกระจายการรับรู้ไปสู่กลุ่มเป้าหมาย ต่างๆ ได้อย่างทั่วถึง แต่ข้อเสียก็คือ บางที่ ที่มีการแปะทับซ้อนกันนั้นอาจทำ�ให้ดูรกหู รกตา ไม่ น่ า มอง มี ร อยแปะกาว รอยฉี ก หรือกระทั่งรอยขีดเขียนเพิ่มเติม ส่งผลให้ สภาพแวดล้ อ มบริ เ วณนั้ น ดู ไ ม่ ดี ไ ปด้ ว ย หรือบางกรณีก็เป็นการรบกวนเจ้าของพื้นที่ ในบริเวณที่ดินส่วนบุคคลจนเกินไป ช่วงเลือกตัง้ ผูว้ า่ กรุงเทพฯ ทีผ่ า่ นมา ป้ายหา เสี ย งขนาดใหญ่ จำ � นวนมากอาจสร้ า ง ความไม่สะดวกสบายให้กับผู้คนในแทบทุก
จึงมีแต่คนบ่นว่า “ป้ายหาเสียงน่ารำ�คาญ” แต่ มี น้ อ ยมากที่ จ ะมองว่ า การแปะป้ า ย ป ร ะ ก า ศ นั้ น ก็ เ ป็ น ปั ญ ห า ที่ ส่ ง ผ ล ต่ อ ทัศนียภาพ และควรเร่งแก้ไขเหมือนๆ กัน หรื อ เพราะการแปะโปสเตอร์ จ ะดู เ ป็ น ปัญหายิบย่อยจนเกินไป ไม่จำ�เป็นต้องรีบ แก้ไขก็ได้?
• Did You Know •
การติดป้ายประกาศหลายๆ แผ่นเรียงกันเป็นตับนั้นเป็นกลยุทธ์ในการสร้าง “การรับรู้” ได้อย่างหนึ่ง โดยมีกลุ่มเป้าหมายคือคนขับรถสัญจรเป็นหลัก เมื่อขับรถแล่นผ่าน หากติดป้ายไว้ใบเดียวโดดๆ ก็อาจถูกมองข้ามไปได้อย่างง่ายดาย แต่ถ้าเป็นป้ายประกาศซํ้าๆ ติดๆ กัน ก็จะทำ�ให้คนขับรถเห็นและเข้าใจได้โดยง่าย ถ้าแปะเรียงกันสัก 10 ใบ ก็ต้องเห็นสักใบล่ะน่า
| May-June 2013
41
What is this?
42
| Read Me 18
| May-June 2013
43
‘ข้างทาง ... พาไป’
44
| Read Me 18
Speaker [ดาวดลใจ] เรื่อง: อนัญญา คูเอี่ยม ภาพ: ทักษ์ดนัย แคนยุกต์
เมื่ อ เปิ ด ประเด็ น กั น ด้ ว ยเรื่ อ ง ‘ข้ า งถนน’ การถามความเห็นจากผู้ที่ได้เดินทางไปเห็น ถนนของประเทศอื่น น่าจะทำ�ให้มองเห็นภาพ วิ ถี ข้ า งทางในบ้ า นเราด้ ว ยสายตาที่ ก ว้ า ง กว่าเดิม สองพิธีกร ยอด-พิศาล แสงจันทร์ และ บอล-ทายาท เดชเสถียร จากรายการ ‘หนั ง พาไป’ เป็ น ผู้ ที่ เ ราอยากฟั ง ความเห็ น จากในรายการที่เขามักจะตั้งคำ�ถามที่ชวนให้ ผู้ ช มได้ ฉุ ก คิ ด ครั้ ง นี้ เ ราเลยลองสมมติ ขึ้ น มาว่ า “ถ้ า ให้ ห นั ง พาไปทำ � ตอนข้ า งถนน กรุงเทพ คิดว่าเทปนี้จะออกมาเป็นยังไง?” คำ�ตอบแรกที่ได้ คือ “เทปอาจจะไม่พอ” (ฮา) ข้างทางเรานี้ยังมีปัญหา? ยอด: “ถ้าเราอยูแ่ ค่เมืองไทยเราก็อาจจะมอง ไม่เห็นปัญหามาก มันก็เลยต้องเอามาเปรียบ เทียบกับประเทศอืน่ เราเคยทำ�เทปขีจ่ กั รยาน เปรียบเทียบที่เยอรมันกับไทย มันก็จะเห็น เลยว่าข้างทางเราเป็นยังไง ของเยอรมันก็จะ สะดวกทุกอย่าง ข้างทางไม่มขี องขาย แต่ของ เรามีของขายเยอะ ถนนบางเส้นแค่จะขอเดิน ก็ยังยากเลยอย่าว่าแต่จักรยานเลย แล้วทาง ก็พัง ความใส่ใจไปอยู่ที่ถนนมากกว่า” บอล: “ชีวิตข้างทางของเรามีลักษณะเฉพาะ นะ เพราะว่าเรามีของขาย ถ้าจะเอาไปเทียบ กับญี่ปุ่นหรือยุโรปมันก็ต่างกันออกไป แต่ก็ รู้สึกว่าเมืองไทยเราจัดการได้ด้วยวิธีของเรา แต่หน่วยงานรัฐไม่จดั การให้เรียบร้อย สายไฟ พาดแทบจะพันหัวคนที่เดินไปเดินมา ถามว่า จั ด การได้ มั้ ย จั ด การได้ ทั น ที เ ลยถ้ า จะทำ � คือ เมืองไทยน่ะระบบดีแต่คนไม่ทำ�งาน” ยอด: “ถ้าพูดถึงในกรุงเทพมันมีกฎหมายใน การจัดการนะ เคยคุยกับคนที่เป็นนิติกรของ เทศกิจ เขาก็บอกอยูว่ า่ มี แต่ตวั เขาเองก็บอกว่า ทำ�ไม่ได้ คือ กฎหมายเขียนไว้อีกแบบหนึ่ง แต่คนก็ทำ�อีกแบบหนึ่ง” >> | May-June 2013
45
ทำ�ไมประเทศอื่นถึงจัดการได้? ยอด: “เขามีอำ�นาจเบ็ดเสร็จ อย่างยุโรป เขาเอาจริงกับกฎหมาย คนก็ยอมรับเพราะ เห็นพ้องกันว่ามันมีประโยชน์อะไร แต่คนใน ประเทศเราไม่เห็นพ้องกัน หรืออย่างญี่ปุ่น นโยบายของรัฐออกมาแบบนี้เขาก็ต้องทำ � คนของเขามี วิ นั ย และไม่ ช อบทำ �อะไร ที่แตกต่างไปจากสังคม” บอล: “แต่ ใ นสั ง คมไทยเราก็ มี วั ฒ นธรรม อี ก แ บ บหนึ่ ง ซึ่ ง เอ า ไปเ ที ย บกั บ ญี่ ปุ่ น ไม่ ไ ด้ ห รอก ของเรามั น อยู่ ที่ ค นควบคุ ม กฎหมาย คือ เขาอาจจะคิดว่าสิ่งที่เขาทำ�อยู่ ตอนนี้ มั น ดี อ ยู่ แ ล้ ว ซึ่ ง มั น ก็ อ าจจะดี จ ริ ง แต่มันก็น่าจะดีกว่านี้ได้อีก” ยอด: “เรื่องร้องเรียนปัญหาหลายๆ อย่าง เราเห็ น อะไรที่ ไ ม่ ดี ไ ม่ ถู ก ต้ อ ง เราก็ ต้ อ ง ร้ อ งเรี ย นสิ บางที ค นในองค์ ก รอยากจะ เปลี่ ย นแล้ ว แต่ พ อผู้ ใ หญ่ ถ ามว่ า มั น มี หลั ก ฐานมากพอมั้ ย มั น ก็ เ ปลี่ ย นไม่ ไ ด้ เพราะคนไม่ได้เข้าไปร้องเรียน งานราชการ เรื่องตัวเลขมันสำ�คัญในการผลักดันนโยบาย ในการแก้ ปั ญ หาไง ถ้ า เราไม่ ร้ อ งเรี ย น แล้วมานั่งบ่นกันเองมันก็เป็นอากาศ” คิดว่าเราควรจะทำ�กันยังไง? ยอด: “อย่างเรื่องทางเท้าเพราะเราเห็นว่า มันจำ�เป็นสำ�หรับเรา เราใช้ทางเท้าพวกนี้ บ่อย แล้วร้านค้าแผงลอยเหล่านีม้ นั ก็กดี ขวาง การจราจร เราก็ ต้ อ งส่ ง เสริ ม กฎหมาย ที่ เ ป็ น การเรี ย กร้ อ งของกลุ่ ม คนเดิ น ถนน แต่ถา้ กลุม่ พ่อค้าแม่คา้ บอกว่ากูจะขาย ถ้าเกิด ไล่กูไป แล้วกูจะขายที่ไหนจะเอาเงินที่ไหนกิน ต่ อ ให้ เ รารู้ สึ ก ว่ า มั น ถู ก ต้ อ งแต่ เ ขารู้ สึ ก ว่ า ไม่ถูกต้อง เราก็ต้องช่วยกันหาจุดร่วม ขายได้ กี่ วั น กำ � หนดเวลาขายมั้ ย กฎหมายก็ ต้ อ ง อ อ ก ม า ร อ ง รั บ ต ร ง จุ ด นี้ ไ ม่ ใ ช่ ข า ย กันอย่างเดียวจนเราต้องเบี่ยงตัวหลบ คือ ข้อดีก็มีนะ ของที่ขายอร่อยดี ซื้อกินง่ายดี ถ้าเราไม่มีเขาเหล่านี้เราก็อยู่กันไม่ได้รึเปล่า”
“ ใช่ มันคือ ความภูมิใจ ในงานของ ตัวเอง ถนนเส้นนี้ เป็นความ ภูมิใจของฉัน ฉันเป็นคน ออกแบบมา ”
ปัญหาหลายอย่างบางคนมองว่าเป็นวัฒนธรรม เปลี่ยนกันไม่ได้? 46
| Read Me 18
บอล: “อย่างน้อยก็เปลี่ยนวิธีคิด” ยอด: “ก็คดิ ง่ายๆ ว่าก่อนทีเ่ ราจะมีวฒ ั นธรรม แบบนี้ เราเคยมีวฒ ั นธรรมแบบไหนมาก่อน” บอล: “อย่างในสมัยผู้ว่า ดร.พิจิตต (พิจิตต รัตตกุล) ที่ทำ�ให้เราไม่ทิ้งขยะ ใครจะไปเชื่อ ว่าคนไทยจะทิ้งขยะลงถังกันได้ กรณีนี้เป็น กรณีศกึ ษา ซึง่ ในตอนนัน้ เขาไม่ได้ใช้กฎหมาย อย่างเดียว เขาใช้ทั้งไม้อ่อนไม้แข็ง แล้วก็มี เจ้ า หน้ า ที่ มี เ ทศกิ จ คอยดู อ ยู่ ต ามจุ ด ต่ า งๆ จริง ๆ ซึ่ง การออกกฎแบบนี้มันจะไม่ได้ผล หรอกถ้าหน่วยงานอืน่ ไม่ให้ความร่วมมือหรือ ไม่มีกลยุทธ์อื่นมาเสริม ซึ่งผลท้ายที่สุดแล้ว คนกรุงเทพก็ทงิ้ ขยะลงถังกันมากขึน้ กรุงเทพ สะอาดมากขึ้น” เปลี่ยนวิธีคิด เปลี่ยนวัฒนธรรม? ยอด: “มั น ฝั ง เข้ า ไปในสำ � นึ ก ของเรามั้ ง คนเริ่มรู้สึกว่าการทิ้งขยะมันเลวร้าย แล้วพอ คนในสังคมคิดแบบนี้กันเยอะขึ้น จากหนึ่ง เป็นสิบเป็นร้อย เวลาใครทิ้งก็จะถูกมอง คือ มันเปลี่ยนด้วยค่านิยมของเรา เพราะฉะนั้น กฎหมายก็เลยศักดิ์สิทธ์ิขึ้นมา ซึ่งมันต้อง ควบคู่ กั น ทั้ ง ผู้ ค วบคุ ม กฎหมายและผู้ อ ยู่ ภายใต้กฎหมาย” บอล: “สมมติถ้าเราเคยไปในสถานที่นึงแล้ว มันสะอาดไม่มีขยะเลยสักชิ้น ถ้าเรามีขยะอยู่ ในมือเราจะไม่กล้าทิ้ง แต่ถ้าเกิดเรามองว่า แ ถ ว นั้ น มั น มี ข ย ะ ทิ้ ง อ ยู่ เ ก ลื่ อ น ก ล า ด เราจะทิ้งได้ง่ายขึ้น เราเลยมองว่าวัฒนธรรม มันเปลี่ยนได้โดยคนทุกคน” นอกจากขยะ กรุงเทพเคยเปลี่ยนอะไรได้อีก? (เงียบไปสักครู่) บอล: “เอ่อ คำ�ถามนี้น่าสนใจนะ เพราะที่ชัดๆ ก็เห็นแต่เรือ่ งขยะ คือ เรามองเห็นว่ากรุงเทพ ดีขนึ้ แต่กไ็ ม่สามารถชีช้ ดั ได้วา่ อะไรทีเ่ ปลีย่ น” ยอด: “ท่อไง! ท่อระบายน้ำ�! สมัยที่ยังเด็กๆ ก็จะมีมุขตกท่อ ทั้งในหนัง ในการ์ตูนขาย หัวเราะจะมีมุขตกท่อกันอยู่เรื่อย (ฮา)” บอล: “ใช่ ซึ่งมันเป็นจริงๆ นะ ตอนเด็กๆ แม่ยงั บอกเลยว่าอย่าเดินบนฝาท่อ เพราะท่อ อาจจะพังเมื่อไหร่ก็ได้ (ฮา)” >>
| May-June 2013
47
“ใครจะไปเชื่อว่าคนไทย จะทิ้งขยะลงถังกันได้”
48
| Read Me 18
ยอด: “แต่ ส มั ย นี้ ฝ าท่ อ ก็ แ น่ น หนาขึ้ น ไม่ตกกันง่ายๆ แล้ว แต่ก็ยังมีบางจุดที่ชำ�รุด ทรุดโทรมซึ่งมันก็ทำ�ดีขึ้น พวกโครงสร้าง อิ น ฟราสตรั ค เจอร์ ข องกรุ ง เทพมั น ดี ขึ้ น ทั้งถนนแล้วก็ทางเดิน” ถนนเส้นไหนที่พอจะยกเป็นตัวอย่างว่า มีการจัดการข้างทางที่ดี? บอล: “ยกเป็นเส้นไม่ได้ ยกได้แค่ 50 เมตร (ฮา) คือ เราไม่เห็นหรืออาจจะไม่ได้สังเกต แต่ก่อนหน้านี้เคยมีรายการที่พาเดินสำ�รวจ ทางเท้าของถนนสุขุมวิท ซึ่งควรจะเป็นถนน ที่ มี ก ารจั ด การดี ที่ สุ ด เพราะอยู่ ก ลางเมื อ ง แต่ก็พบปัญหาเยอะแยะ อย่างทางที่ทำ�ให้ คนตาบอดก็ ใ ช้ ไ ม่ ไ ด้ จ ริ ง เดิ น ๆ ไปก็ เ จอตู้ Information ของการท่องเทีย่ วมาตัง้ ขวางไว้ มีเสา มีสงิ่ กีดขวางเต็มไปหมด ต้นไม้กป็ ลูกล้�ำ เข้ามาในทางเดิน แล้วก็เอาตู้ไปรษณีย์เข้าไป อยูใ่ นดงต้นไม้ ตูค้ วบคุมการจราจรก็กว้างเป็น บ้านหนึ่งหลัง แล้วก็ตั้งอยู่บนทางเท้าจนคน ต้องเข้าไปเบียดกันในทางนิดเดียว นี่แค่ถนน เส้นเดียวนะ” อย่างปัญหาเรื่องต้นไม้ที่ปลูกอยู่ใต้สายไฟ? ยอด: “ประเทศอื่นเขาก็จะเอาสายไฟลงดิน วิ ธี ก ารแก้ ปั ญ หามั น ก็ จ ะง่ า ยมาก หนึ่ ง ตอนวางเสาไฟกับตอนวางต้นไม้ไม่คิดหรอ ว่ า มั น ต้ อ งโต สอง สายไฟถ้ า เอาลงดิ น ได้ มันก็ช่วยปรับภูมิทัศน์ของเมือง สาม คือวิธี การตั ด อย่ า งที่ ญี่ ปุ่ น เขาก็ จ ะตั ด ให้ ส ายไฟ มั น ไปได้ แ ล้ ว ก็ จ ะมี ส่ ว นของต้ น ไม้ ที่ ยื่ น มา ให้ร่มเงา” บอล: “แต่ของเรานี่ตัดไปเลย ตัดให้มันเหลือ แต่กิ่งจะได้ไม่ต้องมาตัดให้เหนื่อยบ่อยๆ คือ เมืองนอกก็ไม่ได้ดีไปกว่าเมืองไทยหรอกนะ แต่จริงๆ มันมีวิธีการที่ดีกว่านี้ ถ้าทางเท้า ไหนกว้างก็ขยับหน่อยมั้ย แต่ที่น่าสนใจก็คือ ถนนส่วนใหญ่ทกี่ �ำ ลังตัดใหม่เหลือพืน้ ทีท่ เี่ ป็น ทางเท้าน้อยมากและไม่ได้เว้นที่สำ�หรับปลูก ต้นไม้ ถ้าไปดูกันจริงๆ ก็จะเห็นว่าเขาไม่ได้ทำ� ข้างทางไว้สำ�หรับปลูกต้นไม้ เวลาจะทำ�เขาก็ ถมข้างล่างเป็นหินเป็นทรายถมเต็มพื้นที่ไป
เลย พอถึงเวลาค่อยมาเจาะช่อง ต้นไม้ที่ไหน นอกจากเยอรมันเคยไปเห็นเมืองจักรยาน ที่ไหนอีกบ้าง? จะขึ้นได้นอกจากต้นไม้ปลอม” ยอด: “ที่ญี่ปุ่นเมืองโอซาก้าคนใช้จักรยาน กันเยอะมาก... เยอะจนรู้สึกว่าคนเดินถนน ทำ�ไมถึงเป็นแบบนี้ ทั้งที่เราทำ�ให้ดีได้? ยอด: “ขาดการคิดอย่างรอบคอบ ขาดการ อันตราย แล้วพื้นที่ในการจอดก็เริ่มจะไม่พอ ใส่ ใ จในการทำ � งาน นี่ กำ � ลั ง จิ น ตนาการว่ า ดูสิเขาพัฒนาไปถึงขนาดที่ว่าจักรยานเริ่มจะ ถ้ า ตั ว เองเป็ น เจ้ า หน้ า ที่ เ หล่ า นั้ น เราจะทำ � เป็นปัญหาของเขาแล้ว” ยั ง ไงนะ คื อ อย่ า งน้ อ ยต้ อ งเรี ย นมาว่ า การออกแบบต้องทำ�ยังไง แต่อยู่ที่จะอนุมัติ เราควรจะฝากความหวังไว้กับผู้นำ�หรือเปล่า? แบบไหนมากกว่า แบบไหนจะกินได้มากกว่า ยอด: “ต้องผู้นำ�ด้วย แล้วก็คนในสังคมด้วย ผู้รับเหมาทำ�มาไม่ถูกแบบแต่ก็เซ็นอนุมัติไป อย่ า งการที่ เ ราเลื อ กผู้ นำ � มามั น ก็ ส ะท้ อ น เป็ น แบบนี้ ห รื อ เปล่ า การภู มิ ใ จในงาน ให้เห็นแล้วว่าคนในสังคมส่วนใหญ่มคี วามคิด เป็ น สิ่ ง สำ � คั ญ ถ้ า เขารั ก งานตั ว เองเขาจะ แบบไหน” บอล: “ให้ความสำ�คัญที่ผู้นำ� 60 เปอร์เซ็นต์ ไม่ทำ�ให้มันแย่” บอล: “ใช่ มั น คื อ ความภู มิ ใ จในงานของ และคนทั่ ว ไปในสั ง คม 40 เปอร์ เ ซ็ น ต์ ตั ว เอง ถนนเส้ น นี้ เ ป็ น ความภู มิ ใ จของฉั น เพราะอำ�นาจถูกใช้โดยผู้นำ�เป็นหลัก แต่ถ้า ฉันเป็นคนออกแบบมา แต่ในความเป็นจริง ผู้ นำ � ใช้ อำ � นาจในขณะที่ ค นส่ ว นใหญ่ ยั ง ทำ�ไปซั่วๆ เพราะฉันก็ต้องอยู่ในตำ�แหน่งนี้ ไม่พร้อม อย่าง การออกนโยบายให้ตามห้าง ไ ป อี ก สิ บ ปี ยี่ สิ บ ปี แ ล้ ว ก็ ร อ เ ก ษี ย ณ เก็ บ เงิ น การใช้ ถุ ง พลาสติ ก แล้ ว เกิ ด เสี ย ง เพราะฉะนัน้ ก็ไม่ตอ้ งทำ�ดีมากก็ได้ เพราะเดีย๋ ว ต่ อ ต้ า นตามมา ซึ่ ง ข้ อ นี้ ผู้ นำ � เขาคิ ด ดี น ะ แต่คนอาจจะไม่พร้อม หรืออย่าง การแยกขยะ ก็มีถนนอีกหลายเส้นมาให้อนุมัติ” “เพราะอย่างเรื่องแบบมันมีการเรียนกัน คือ หนังพาไปเคยทำ�เรื่องแยกขยะก็พบว่า อยู่แล้ว ยังไม่ต้องพูดถึงเรื่องปลูกต้นไม้นะ คนไทยพร้อมแล้วนะ แต่หน่วยงานรัฐต่าง ขนาดถนนตั ด ที่ ใ หม่ ยั ง พบว่ า เขาไม่ ไ ด้ ทำ � หากที่ ไ ม่ ร องรั บ เพราะเราเห็ น ว่ า พอแยก ฟุตบาททางลาดสำ�หรับจักรยานเลย ซึ่งเอ้า! แล้วสุดท้ายก็เอาไปรวมกันอยู่ดี หน่วยงาน นี่มันไม่มีการระบุไว้หรอว่าการทำ�ถนนตอนนี้ ไม่ จั ด การ สุ ด ท้ า ยก็ พั ง ยั ง ไงเราก็ ใ ห้ มันต้องมีทางลาดให้กับจักรยาน ซึ่งถ้าทาง ความสำ � คั ญ กั บ หน่ ว ยงานรั ฐ มากกว่ า สำ�หรับจักรยานแค่นี้ยังไม่มี เรื่องต้นไม้ก็ยัง เพราะว่ า เขามี อำ � นาจ หรื อ ต่ อ ให้ ค นเรา ไม่ พ ร้ อ มแต่ ห น่ ว ยงานรั ฐ ก็ ส ามารถทำ � ให้ อีกไกล” เราพร้อมได้ ด้วยวิธีการที่สร้างความเข้าใจ สร้ า งค่ า นิ ย ม จนนำ � มาซึ่ ง การเปลี่ ย น ไหนๆ ก็พูดถึงเรื่องจักรยาน คิดว่าในอนาคต วัฒนธรรม” กรุงเทพจะเป็นเมืองจักรยานได้มั้ย? ยอด: “ทำ�ได้แหละ” ไม่ ว่ า ถนนหนทางอิ ฐ หิ น จะแตกหั ก บอล: “แต่คงต้องสูก้ นั ไปอีกไกล เพราะคนทีม่ ี อำ�นาจอยู่ตอนนี้ก็ใกล้จะหมดเวลาของเขา สายไฟจะรุ ง รั ง หรื อ ผู้ นำ � ไม่ ทำ � หน้ า ที่ แล้วแหละ แล้วกระแสการขี่จักรยานมันมา ข น า ด ไ ห น . . . แ ต่ จ า ก บ ท ส น ท น า ถึงคนรุ่นใหม่ เราก็คาดหวังจากคนรุ่นนี้ว่า “ข้างทาง... พาไป” ก็พอจะเชื่อใจได้ว่า วั น นึ ง ถ้ า เขาได้ขึ้นไปอยู่ใ นตำ�แหน่ง เหล่า นี้ ทุกอย่างจะเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดี เขาก็จะใส่ใจในเรื่องเหล่านี้ ก็ต้องรอดูต่อไป” ยอด: “คนรุ่นเก่าเขาอาจจะมีภารกิจแค่ทำ� ทางให้ดีทำ�ทางให้เรียบ เรื่องอื่นก็ต้องรอ คนรุ่นใหม่” | May-June 2013
49
My Space [สาระบันเทิงสถาน] เรื่อง: ปิยภัทร นันทนรเศรษฐ์
Logos Hope ร้านหนังสือล่องนํ้าขนาดยักษ์ เดินทางแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม ทั่วทุกมุมโลก
50
| Read Me 18
วงปลายเดื อ นกุ ม ภาพั น ธ์ ไปจนถึ ง ต้ น เดื อ น มี น าคมที่ ผ่ า นมา หลายคนคงได้ ยิ น ข่ า วคราว ของร้ า นหนั ง สื อ ล่ อ งน้ำ � ขนาดมหึ ม า ที่ ข้ า มน้ำ � ข้ า มทะเลมาหลากหลายประเทศ จนแวะเวี ย นมาถึ ง ถิ่ น ประเทศไทยและจอดเทียบ ณ ท่าเรือคลองเตยในช่วงเวลา ดั ง กล่ า ว ร้ า นหนั ง สื อ ที่ ว่ า นี้ คื อ เรื อ Logos Hope เรื อ เดิ น สมุ ท รที่ ภ ายในเต็ ม ไปด้ ว ยหนั ง สื อ นานาชาติ มีพื้นที่อันโอ่โถงและเต็มไปด้วยโซนกิจกรรมมากมาย เรือ Logos Hope (โลกอส โฮป) เป็นเรือของ GBA Ships องค์ ก รการกุ ศ ลนานาชาติ ที่ ขึ้ น ทะเบี ย นภายใต้ ป ระเทศ เยอรมนี โดยได้ เ ดิ น ทางไปเยื อ นดิ น แดนต่ า งๆ ทั่ ว โลก ภายใต้สมญานามว่าเป็น ร้านหนังสือลอยน้ำ�ที่ใหญ่ที่สุด ในโลก ตลอดระยะเวลา 40 ปี ที่ ผ่ า นมา ได้ ต้ อ นรั บ ผู้เยี่ยมชมเรือแล้วกว่า 43 ประเทศ หรือคิดเป็นผู้เยี่ยมชม กว่ า 40 ล้ า นคน และล่ า สุ ด ได้ ผ่ า นมายั ง น่ า นน้ำ � ประเทศไทยในระหว่างวันที่ 21 กุมภาพันธ์-11 มีนาคม 2556 ที่ผ่านมานี้
ภายในเรื อ Logos Hope นั้ น มี ลู ก เรื อ ผู้ เ ป็ น อาสาสมั ค รจาก 56 ชาติ บางรายเข้ามาเป็นอาสาสมัครเพื่อช่วยเหลืองานเฉพาะด้าน เช่น เป็นเจ้าหน้าที่วิศวกรรม ช่างซ่อมบำ�รุง งานเดินระบบ ช่างไม้ บรรณารักษ์ พ่อครัว ฯลฯ รวมถึงกลุ่มวัยรุ่นที่เข้ามาเป็นอาสาสมัคร ช่วยงานบนเรือเช่นกัน จุ ด เด่ น ของเรื อ ยั ก ษ์ ลำ � นี้ คื อ มี ร้ า นซึ่ ง บรรจุ ห นั ง สื อ รวมกว่ า 5,000 รายการ มีหนังสือเกือบทุกประเภทให้เลือกอ่าน ครอบคลุม ทั้งหมวดวิทยาศาสตร์ กีฬา งานอดิเรก ชีวิตครอบครัว หรือหนังสือ เด็ก เช่น นิทาน ตำ�ราเรียน พจนานุกรม แผนทีป่ ระเทศต่างๆ รวมไปถึง สื่อการเรียนรู้หลากหลายประเภทอันน่าตื่นตาตื่นใจ โดยหนังสือ ส่ ว นใหญ่ ไ ด้ รั บ บริ จ าคมาจากผู้ มี จิ ต ศรั ท ธาจากทั่ ว ทุ ก มุ ม โลก ทางโครงการจึงจำ�หน่ายหนังสือได้ในราคาถูกกว่าร้านหนังสือทั่วไป ส่ ว นการคิ ด เงิ น จะใช้ ห น่ ว ยเป็ น Units คื อ 100 Units เท่า กับ 80 บาท เพื่อลดขั้นตอนการติดป้ายราคา เนื่องจากแต่ละประเทศนั้น ใช้สกุลเงินแตกต่างกัน นอกเหนือจากร้านหนังสือแล้ว ที่นี่ยังมีห้องแสดงนิทรรศการ ถาวร เพื่ อ บอกเล่ า สิ่ ง ที่ ม นุ ษ ย์ ค วรและไม่ ค วรทำ � เพื่ อ นำ � ไปสู่ การใช้ ชี วิ ต อย่ า งมี คุ ณ ค่ า ร่ ว มกั บ เพื่ อ นมนุ ษ ย์ บ นโลกใบนี้ ถั ด มา เป็นร้านขายเครื่องดื่มและขนม เพื่อให้บริการนักอ่านที่เหน็ดเหนื่อย จากการเดิน มีมมุ สำ�หรับเด็กและสมาชิกในครอบครัวให้นงั่ พักร่วมกัน ปิดท้ายทีห่ อ้ ง Life Experience บอกเล่าประสบการณ์ชวี ติ ของบุคคล ต่ า งๆ ซึ่ ง กิ จ กรรมบนเรื อ ทั้ ง หมดจั ด ขึ้ น ภายใต้ ส โลแกนของ โครงการนี้คือ ให้ความรู้ ให้ความช่วยเหลือ และให้ความหวัง
หลังจากวันที่ 11 มีนาคมที่ผ่านมา เรือ Logos Hope ได้เดิน ทางออกจากประเทศไทย ไปสู่จุดหมายถัดไปคือประเทศฮ่องกง หากใครที่ยังไม่เคยเข้าไปสัมผัสบรรยากาศภายในเรือ Logos Hope นั้นมี 2 ทางเลือกคือ เดินทางไปยังฮ่องกง หรือ รอเวลาที่เรือยักษ์ ลำ�นี้จะแวะเวียนมายังประเทศไทยอีกครั้ง [ขอขอบคุณข้อมูลจาก www.painaidii.com]
| May-June 2013
51
Review เรื่อง: จารุวรรณ ชื่นชูศรี
เรื่องริมทาง Roadside Thailand กัญญ์ชลา นาวานุเคราะห์
ช่างถ่ายพลาด ชุมพล อักพันธานนท์
เมื่อใครสักคนตั้งใจที่จะออกเดินทาง ความตั้งใจอันยิ่งใหญ่ ของเขามั ก จะจดจ่ อ อยู่ ที่ ป ลายสุ ด ของจุ ด หมาย จะมี สั ก กี่ ค น ที่ ใ ห้ ค วามสำ � คั ญ กั บ เรื่ อ งราวรายทางมากกว่ า กั ญ ญ์ ช ลา นาวานุเคราะห์ เจ้าของหนังสือรูปเล่มน่ารักอย่าง เรื่องริมทาง Roadside Thailand จากสำ�นักพิมพ์ Springbooks บอกเราผ่าน ตั ว อั ก ษรและลายเส้ น ว่ า เขาเป็ น หนึ่ ง ในนั้ น หนั ง สื อ บอกเล่ า เรือ่ งราวเกีย่ วกับสิง่ ทีพ่ บเจอข้างถนนสลับกับภาพถ่ายและรูปวาด ลายเส้นเรียบง่ายทว่าดูเก๋ โดยเรื่องเล่าข้างทางของกัญญ์ชลา มีตงั้ แต่ Roadside Attraction หรือสิง่ ก่อสร้างขนาดใหญ่รมิ ทาง ที่ น่ า สนใจอย่ า งสั บ ปะรดยั ก ษ์ เรื อ นไทยไดโน ฯลฯ ไปจนถึ ง ร้ า นปะยางที่ ถู ก ตั้ ง ข้ อ สั ง เกตว่ า ส่ ว นใหญ่ ต้ อ งทาป้ า ยสี แ ดง สลับขาว หรือป้ายงานวัดปิดทองฝังลูกนิมิตที่ในปัจจุบันแทบจะ ไม่คอ่ ยเห็นแล้ว ด้วยความเป็นคนช่างสังเกตและจดจำ�รายละเอียด ของผู้เขียนทำ�ให้สิ่งของข้างถนนที่เดิมอาจดูไม่มีอะไรให้กล่าวถึง กลับถูกหยิบยกมาเขียนได้อย่างน่าสนใจ น่าหยิบติดมือไปอ่าน เพลินๆ ในวันเหงาๆ ที่เราอาจจำ�เป็นต้องเดินทาง
มี ค นเคยกล่ า วว่ า ภาพถ่ า ยหนึ่ ง ภาพสามารถแทนถ้ อ ยคำ � ได้ ล้ า นตั ว อั ก ษร ชุ ม พล อั ก พั น ธานนท์ ได้ แ หวกความเชื่ อ ของการถ่ า ยภาพ ด้ ว ยสิ่ ง ที่ เ ขาเรี ย กว่ า การ ‘ถ่ า ยพลาด’ ผ่ านภาพถ่ า ยเรื่ อ งราวข้ างถนนและสถานที่ ต่ า งๆ ในประเทศ เยอรมั น จำ � นวนมากในหนั ง สื อ เล่ ม ขนาดเหมาะมื อ อย่ า ง ช่ า งถ่ า ยพลาด จากสำ � นั ก พิ ม พ์ ไปไหนดี ที่ เ ขาได้ อ ธิ บ ายว่ า ในการถ่ายภาพของเขานั้นทำ�ให้เขาพลาดอะไรหลายๆ อย่าง ทั้ ง พลาดที่ จ ะได้ ยื น อยู่ ใ นภาพ พลาดที่ จ ะเก็ บ มุ ม มอง ในช่วงเวลานั้นด้วยสายตา ทว่าทุกอารมณ์ ณ ขณะนั้นเขาได้ ถ่ า ยทอดมั น ผ่ า นภาพถ่ า ยออกมาหมดแล้ ว โดยในหนั ง สื อ นอกจากจะเต็ ม ไปด้ ว ยภาพที่ น่ า สนใจจากริ ม ถนนเส้ น ต่ า งๆ ที่เขาไปเยือนแล้ว ยังแทรกด้วยเรื่องราวสั้นๆ และประโยคดีๆ ทีบ่ ง่ บอกอารมณ์และให้ขอ้ คิดในหลายๆ หน้า แม้วา่ เขาจะบอกว่า ภาพถ่ายของเขาคือภาพที่ถ่ายพลาด ทว่าด้วยความที่ทุกที่นั้น เต็มไปด้วยเรือ่ งราวและสิง่ ทีน่ า่ สนใจ ทำ�ให้ความพลาดกลับกลาย เป็นงานศิลปะได้อย่างน่าประหลาดใจ
52
| Read Me 18
บุกรุก Bukruk Street Art Festival ขึน้ ชือ่ ว่าศิลปินแล้วไม่วา่ ผลงานรูปแบบใดก็สามารถหยิบจับมาปัน้ ให้เกิดเป็นศิลปะขึ้นมาได้ แม้แต่ผนังตึกที่อยู่ข้างถนนซึ่งเก่าและโทรม ตามกาลเวลาก็ ยั ง สามารถเปลี่ ย นแปลงเป็ น ผื น ผ้ า ใบสำ � หรั บ งาน อันน่าทึ่งได้ เทศกาลสตรีทอาร์ต ภายใต้ชื่องานน่ารักอย่าง ‘บุกรุก’ ในความร่วมมือของศิลปินจากประเทศไทยและทวีปยุโรปถูกจัดขึ้น อย่างยิ่งใหญ่ โดยอาจกล่าวได้ว่าเป็นกิจกรรมที่มีขนาดใหญ่ที่สุด ในวงการสตรีทอาร์ตประเทศไทยเลยก็วา่ ได้ โดยตัวงานถูกแบ่งออกเป็น 2 ส่วนใหญ่ๆ คือ
Live Painting ผลงานภาพวาดบนผนังอันเกิดจากศิลปินยุโรป 16 คนและศิลปิน ไทย 11 คน รวมตัวกันสร้างสรรค์ผลงานตรึงสายตาผู้ชมบนพื้นที่กว่า 1,000 ตารางเมตรทั่วกรุงเทพฯ โดยมีจุดจัดแสดงอยู่ด้วยกัน 6 จุด คือ สยามสแควร์ หน้าหอศิลปวันฒธรรมแห่งกรุงเทพฯ ราชเทวี คลองแสนแสบ พระราม 1 และพระราม 6 ซอย 9 โดยได้มีการโชว์ วาดรูปสดๆไปเมื่อวันที่ 16-20 กุมภาพันธ์ 2556 ที่ผ่านมา ท่ามกลางแสงแดดจัดจ้าของกรุงเทพมหานคร บรรดาผลงาน ที่แตกต่างกันด้วยลายเส้น ฝีแปรง และเอกลักษณ์ต่างกระจายตัวกัน ทำ � หน้ า ที่ ม อบรอยยิ้ ม ให้ กั บ คนกรุ ง เทพฯและนั ก ท่ อ งเที่ ย วอย่ า ง ไม่ไหวหวั่น ด้วยความที่เป็นผลงานขนาดใหญ่ทำ�ให้สามารถมองเห็น ได้ในระยะไกลทัง้ จากบนตึก บนรถไฟฟ้าบีทเี อส และจากสถานทีม่ มุ สูง จึ งอาจนั บ ว่ า เป็ น ศิ ล ปะที่ เ หมาะสำ � หรั บ ชี วิ ต คนกรุ ง ซึ่ ง ใช้ เ วลาชี วิ ต อย่างเร่งรีบ และสมชื่อ Street Art ที่ให้ความหมายในสองนัยคือ ศิลปะสไตล์สตรีท และศิลปะ (ที่อยู่) ข้างถนนโดยแท้จริง
ได้อกี ด้วย นอกจากนีผ้ จู้ ดั งานยังเลือกทีจ่ ะใช้ไฟสลัวๆ โดยแขวนไฟฉาย ให้ผู้เข้าชมงานหยิบฉวยเข้าไปเพื่อส่องดูผลงานอย่างใกล้ชิด ซึ่งมีข้อดี คือ ผู้เข้าชมสามารถสัมผัสกับรายละเอียดของแต่ละชิ้นงานโดยไม่ถูก งานอื่นๆ รอบข้างแย่งซีน ที่ตัวผลงานแต่ละชิ้นไม่มีรายละเอียดเกี่ยวกับผู้สร้างสรรค์ติดไว้ ทว่าที่กำ�แพงในส่วนใกล้กับทางเข้ามีรูปภาพเล็กๆ ที่เป็นผลงานของ ศิลปินพร้อมเทคนิคและชื่อผู้รังสรรค์เรียงรายอยู่เป็นแถว โดยมีทั้ง ศิลปินยุโรปหลากหลายเชื้อชาติ เช่น Amandine Urruty ศิลปินชาว ฝรั่งเศส, Low Bross ศิลปินชาวเยอรมัน, IBIE ศิลปินชาวสเปน รวมศิ ล ปิ น คนอื่ น ๆอี ก หลายสิ บ ชี วิ ต และศิ ล ปิ น ชาวไทยอย่ า ง Alex Face, Bon, Rukkit, Yuree และ P7 เป็นต้น โดยผลงานที่แขวนเรียงรายก็มีหลากหลายรูปแบบทั้ง ภาพพิมพ์ ดิจทิ ลั ภาพพิมพ์ซลิ ค์สกรีน ภาพดินสอสี สีน�้ำ มันบนผ้าใบ งานอะครีลกิ บนแผ่นโลหะรีไซเคิล งานอะครีลิกบนแผ่นไม้ รูปปั้นเหล็ก รวมไปถึง เสือ้ ยืดและสเก็ตบอร์ด แม้จะหลากหลายไปด้วยเชือ้ ชาติของผูร้ งั สรรค์ ลายเส้น สไตล์ เทคนิคการนำ �เสนอ ทว่าเมื่อนำ�มาจัดรวมกันแล้ว ก็ดูสวยงามแปลกตาทว่าสอดคล้องเป็นเนื้อเรื่องเดียวกันได้อย่าง น่าประหลาดใจ สื่อให้เห็นถึงคำ�ว่าศิลปะไม่มีพรมแดนได้อย่างแท้จริง
Exhibition นอกจากส่วนที่เป็นผลงานศิลปะบนกำ�แพงแล้ว บุกรุก ยังมีการ แสดงงานนิทรรศการในรูปแบบร้านป๊อบอัพขนาด 400 ตารางเมตร ณ ชั้น 4 หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ระหว่างวันที่ 23 กุมภาพันธ์-17 มีนาคม 2556 โดยไม่เก็บค่าเข้าชมอีกด้วย ภายในงานนิ ท รรศการมี ข นาดไม่ ใ หญ่ นั ก ทว่ า การจั ด แสดง ด้วยความครีเอทีฟก็ทำ�ให้ผู้ชมอดอมยิ้มให้กับงานไม่ได้ ไม่ใช่เพียง แค่รูปที่แปะบนฝาผนัง ทว่า บุกรุก เลือกที่จะจัดแสดงผลงานศิลปะ ของศิลปินต่างๆ ไว้บนเส้นเชือกที่ขึงลงมาจากเพดานนับร้อยเส้น ซึ่ ง นอกจากจะดู แ ปลกตาแล้ ว ยั ง ช่ ว ยแก้ ปั ญ หาเรื่ อ งขนาดพื้ น ที่
| May-June 2013
53
Outlet [ปล่อยของ] เรื่อง: ศศิกานต์ เอื้อวิทยาวุฒิกุล ภาพ: สุกัญญา เกตุไชโย
54
| Read Me 18
สิ่งมีชีวิตธรรมดา บนรถประจำ�ทางสีครีมแดงมีหญิงสาวร่างเล็ก ผมยาวประบ่า แต่งตัวง่ายง่าย ใส่แว่นตาโตโต นั่งอยู่เบาะเดี่ยวข้างหลังคนขับ เธอพยายามยกมือขึ้นมาป้องแดดและฝุ่นผงที่ปลิวว่อนอยู่เหนือลม เกือบตลอดเวลา และไม่นานมันก็จอดเทียบทางเท้าบนถนนสายหนึง่ ขณะกำ�ลังกวาดสายตาศึกษาธรรมชาติรอบตัว เธอหันไปเห็น สุ นั ข จรจั ด สองตั ว นอนแน่ นิ่ ง อยู่ ข้ า งต้ น ไม้ ที่ เ หมื อ นไม่ ตั้ ง ใจปลู ก บางกิ่งแห้งเปราะ หงิกงอไร้ชีวิตชีวา เธอหยิบน้ำ�เปล่าในกระเป๋า ขึ้นมารด แล้วเดินมาหยุดหน้าตึกกระจกสูงกว่า 20 ชั้น ซึ่งเป็น สถานที่ทำ�งานของเธอ วันนี้เธอทำ�งานกับสิ่งมีชีวิตรอบตัวที่มีเพียงกระจกเป็นตัวกั้น กลางครบสองเดือนแล้ว แต่ทุกชีวิตยังคงดำ�เนินชีวิตเช่นเดิมทุกวัน ต่างจากเดิมก็แค่มีกองขยะระเกะระกะในห้องน้ำ�เพิ่มมากขึ้นเท่านั้น “ฤดีจะกลับบ้านหรือยัง” เพือ่ นทีน่ งั่ หันหลังชนกับเธอทักขึน้ มา เพื่อขอความช่วยเหลือให้เธอช่วยปิดสวิตซ์ไฟให้ เธอตอบรับสีหน้ายิ้มแย้ม พร้อมบอกลา “เจอกันพรุ่งนี้นะคะ” ไฟในกรอบสีเ่ หลีย่ มกะพริบทีต่ วั บี พร้อมเสียง ตึง๊ ! เป็นสัญญาณ บอกเวลาเลิกงานของเธอ ผู้คนนับสิบเร่งฝีเท้าออกจากลิฟต์ทันที ด้วยความหิว เธอก้มมองนาฬิกาดิจิตอลบนข้อมือ ขณะนี้เป็นเวลา หนึง่ ทุม่ สามสิบแปดนาที ยังพอมีเวลาไปฝากท้องทีห่ า้ งสรรพสินค้า ฝั่งตรงข้ามก่อนกลับบ้าน เธอพึมพำ�ในลำ�คอ ห้านาทีต่อมาเธอมาหยุดหน้าแผนกซูเปอร์มาร์เก็ตของห้าง และเธอบั ง เอิ ญ ไปสั ง เกตเห็ น พฤติ ก รรมของผู้ ช ายเสื้ อ ยื ด สีเขียวตุ่นเข้า เขาอาศัยอยู่ในตึกที่เธอเพิ่งออกมา ไม่รู้ด้วยความหิว หรืออะไร เขาหยิบของกินหลายชนิดใส่ตะกร้า ขนมปังสามแถว ฟักทองสองลูก แครอทสี่หัว ข้าวโพดต้มสามฝัก อาหารแช่แข็ง ห้ากล่อง ไอศกรีมชาเขียวออกใหม่ ช็อกโกแลตแท่งจากแดนจิงโจ้ ขนมมันฝรั่งอบกรอบของเกาะอังกฤษ และบุหรี่อีกหนึ่งซอง ฤดีพยายามละสายตาจากการเฝ้ามอง เพื่อไม่ให้ฝ่ายตรงข้าม จับได้ แต่ในใจก็ยังอดคิดไม่ได้ว่า เขาหิวมากหรือแค่อยากซื้อของดี มีราคาไปลองกินหรือซือ้ ไปฝากคนทีบ่ า้ น เธอพยายามหยุดความคิด แล้วหันไปเลือกของกินใส่ตะกร้าของตัวเองบ้าง ความหิวอาจเป็น เรื่องที่จัดการยากเหลือเกิน เพราะตอนนี้เธอเองก็ยังไม่รู้จะเลือกซื้อ อะไรเหมือนกัน
นาฬิ ก าดิ จิ ต อลบนข้ อ มื อ ส่ ง สั ญ ญาณเตื อ นเวลาสองทุ่ ม พร้ อ มตะกร้ า ก็ ถู ก วางบนแคชเชี ย ร์ เ รี ย บร้ อ ย และตอนนี้ เ องฤดี แอบสังเกตเห็นผู้หญิงในชุดสายเดี่ยวสีดำ� กางเกงขาสั้น กำ�ลังวิ่งไป ร้านที่มีผลไม้บางอย่างเป็นสัญลักษณ์ ที่เธอเองก็มองเห็นชื่อร้าน ไม่ถนัดนัก แต่จำ�ได้ดีว่าผู้หญิงคนนี้อยู่ชั้นสี่ในตึกที่เธอทำ�งาน ฤดีรบี สาวเท้ายาวขึน้ ไม่ใช่อยากรูว้ า่ ใช่ผหู้ ญิงชัน้ สีไ่ หม แต่อยากรู้ ว่าทำ�ไมร้านนี้ถึงคลาคล่ำ�ไปด้วยผู้คนมหาศาล พอถึงหน้าร้านจึงได้รู้ ว่ามันเป็นร้านขายเครือ่ งมือสือ่ สารอิเล็กทรอนิกส์ ทัง้ โทรศัพท์มอื ถือ คอมพิวเตอร์ขนาดพกพา ที่ใช้เพียงนิ้วสั่งการ พนั ก งานรี บ พุ่ ง มาที่ เ ธอ พร้ อ มถามประโยคคลาสสิ ค ว่ า “สนใจรุ่นไหนอยู่คะ” เธอคิ ด อยู่ น าน เพราะไม่ รู้ จั ก สั ก รุ่ น “ขอดู รุ่ น ใหม่ ล่ า สุ ด ของรุ่นใหม่ล่าสุดหน่อยค่ะ” เธอเล่นเครือ่ งมืออิเล็กทรอนิกส์อยูส่ กั พัก จนสัมผัสถึงความง่าย และเร็ว และอยากจะลองซื้อสักเครื่องไปเล่นที่บ้าน เธอบอกพนักงานว่า “ต้องการเครื่องนี้ค่ะ” “คุณต้องต่อแถวตรงนี้ก่อน” “ยังมองไม่เห็นปลายแถวเลย” “ต้องใจเย็นค่ะ บางคนก็มารอคิวสองสามวัน” ฤดีได้แต่โอดครวญในใจ และบอกพนักงานว่า “งัน้ วันหน้ามาใหม่ ดีกว่า วันนี้โชคดีฉันมีอาหารแล้ว” กับข้าวสามสี่อย่างที่ฤดีซื้อมาถูกวางบนโต๊ะ เธอกินมันอย่าง เอร็ดอร่อยด้วยความหิวโหย และเดินเข้าครัวอีกครัง้ เพือ่ เอาถาดขนม ในตู้เย็นมานั่งกินหน้าโทรทัศน์ ก่อนฤดีจะกดรีโมตเปิดช่องบันเทิง ยุโรป ก็มีเสียงคนกดเปียโนมาจากห้องข้างๆ เธอหมุนเก้าอี้นวม ไปทางประตูแล้วเงี่ยหูฟัง ไม่นานโทรศัพท์บา้ นดังขึน้ ฤดีตอ้ งพักจากการละเลียดฟังดนตรี แล้วเดินไปรับสาย เป็นเสียงจากเดช ผู้ชายที่ฤดีคบอยู่ เขาชวนเธอออกไปดินเนอร์ ด้วยกันข้างนอก “ร้านไหนดี พิซซ่าดีไหม” เสียงตามสายแสดงความคิดเห็น “เป็นความคิดที่ดี อีกครึ่งชั่วโมงเจอกัน” ก่อนวางสายฤดีรสู้ กึ ว่าไม่สามารถควบคุมความหิวของเธอได้เลย
| May-June 2013
55
TK Voice [เสียงของสมาชิก]
เรื่อง/ภาพ: วิชญ์พล พลพิทักษ์ชัย
เห็นข้างถนนในกรุงเทพฯ แล้วอยากเปลี่ยนอะไรมากที่สุด? 1
2
“อยากให้มีถังขยะเพิ่ม เพราะคนชอบ เอาขยะไปทิ้งตามมุมเสาไฟ” ไพลิน สำ�เภา [สถาปนิก] 4
7
“อยากให้จัดระเบียบแผงลอย ที่มีมากเกินไป ทำ�ให้เดินบนทางเท้า ไม่ได้และอันตรายอีก” แพรวา ปานธรรมา [ล่ามภาษาญี่ปุ่น] 8
“อยากให้มีเก้าอี้นั่ง เวลาเดินแล้วอยากนั่งพักบ้าง” ศรัณย์ รอดสมจิตร [สถาปนิก]
56
“น่าจะมีถังขยะตั้งไว้เยอะๆ เพราะคนชอบทิ้งกันตามพื้นถนน” กชกร โพธิ์อุไร [นักเรียน] 5
“ทางเท้าสำ�หรับคนพิการ ซึ่งทางเท้า ในบ้านเราไม่ค่อยอำ�นวยความสะดวก สำ�หรับคนพิการสักเท่าไร” วศกร สุริหาญ [ธุรกิจส่วนตัว]
3
“ความไม่เรียบของทางเท้า เพราะเคยเห็นคนล้ม ทำ�ให้รู้สึกว่า ขนาดทางเท้ายังไม่ปลอดภัยเลย” สุพัตรา ณ หนองคาย [พนักงานธนาคาร]
| Read Me 18
“ร้านค้าแผงลอยบนทางเท้า เพราะขวางทางเดิน ทำ�ให้ต้องลงไปเดินบนถนน” ชนิษฎา สุขเกื้อ [พยาบาล] 6
“เสาไฟฟ้าที่รกๆ ทำ�ให้บดบัง ทัศนียภาพ ดูไม่สวยงาม” ประสิทธิ์ ขจรสุขสันติ [Outsource Product Manager] 9
“ชัดเจนที่สุดเลยคือเรื่องถังขยะ เพราะหายาก และแผงลอยที่มีมากเกินไป” ณัฐชาต สุวรรณโชติรัศมี [ธุรกิจส่วนตัว]
5
5
กิจกรรมถ่ายรูปเพื่อสังคม 2556 โครงการสอนนักเรียน
TK Movie: ภาพยนตร์เรื่อง นาค
11.00-17.00 น.
14.00 น.
ตาบอดถ่ายภาพ ภายใต้แนวคิด ”ผู้ด้อยโอกาส ใช่ต้องไร้ โอกาส การให้โอกาสเป็นการให้ที่ยิ่งใหญ่”
11-12
12
การแสดงผลงานโครงการ 10-10-10
TK Movie: ภาพยนตร์เรื่อง 18-80 เพื่อนซี้ไม่มีซั๊ว
11.00-17.00 น. เต็มสิบ เกินร้อย
14.00 น.
16-31
25-26
พิพิธอาเซียน 3
อบรมไอที Professional Web Designer
11.00-17.00 น.
11.00-17.00 น.
| May-June 2013
57
Read Me Egazine www.facebook.com/readmeegazine
เลขที่ 999/9 อาคารสำ�นักงานเซ็นทรัลเวิลด์ ชั้น 17
ถนนพระราม 1 แขวงปทุมวัน เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ 10330 โทรศัพท์ 02 264 5963-5 โทรสาร 02 264 5966
58
| Read Me 18