May-June 2012
| May-June 2012
1
Read Me 12 Egazine
Content [เด่นในเล่ม]
May-June 2012 ผลิตโดย: สำ�นักงานอุทยานการเรียนรู้ สังกัดสำ�นักงานบริหารและพัฒนา องค์ความรู้ (องค์การมหาชน) เลขที่ 999/9 อาคารสำ�นักงาน เซ็นทรัลเวิลด์ ชั้น 17 ถนนพระราม 1 แขวงปทุมวัน เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ 10330 โทรศัพท์: 02 264 5963-5
18
03 24
โทรสาร: 02 264 5966 ที่ปรึกษา: ดร.ทัศนัย วงศ์พิเศษกุล รองผู้อำ�นวยการสำ�นักงานบริหารและ พัฒนาองค์ความรู้และผู้อำ�นวยการ สำ�นักงานอุทยานการเรียนรู้
14
หัวหน้าฝ่ายกิจกรรม: อัศรินทร์ นนทิหทัย
28
บรรณาธิการบริหาร: วิภว์ บูรพาเดชะ บรรณาธิการ: ศราวุธ ชื่นรส กองบรรณาธิการ: อภิลักษณ์ ธัญประทีป อนัญญา คูเอี่ยม/ สุธาสินี เลิศวัชระสารกุล/ ฐาปะนีย์ สามัคคี/ ภรณ์ทิพย์ ปิยฤทธิพงศ์/ จารุวรรณ ชื่นชูศรี/ นลินี ฐิตะวรรณ/ จิรวงศ์ ศรีสมบูรณ์/กมลพร สุนทรสีมะ/ ปิยภัทร นันทนรเศรษฐ์/ ศศิกานต์ เอื้อวิทยาวุฒิกุล/ สัภยา เจริญบัณฑิตสกุล/ สิรวิชญ์ ทิพย์สกุลเจริญ กราฟิกดีไซน์เนอร์: เอกพันธ์ ครุมนต์ตรี ภาพประกอบ: วิภาทิพย์ เก่งพิทักษ์ธนรัฐ/ ปิ่น วงศาสนบุตร ช่างภาพ: วิชญ์พล พลพิทักษ์ชัย พิสูจน์อักษร: กองบรรณาธิการ ประสานงาน: นวพร มาลาศรี/ ชญาภา โตสุทธิศักดิ์/ สิริรัตน์ จันทศรี www.tkpark.or.th www.facebook.com/tkparkclub www.facebook.com/readmeegazine www.twitter.com/tkpark_TH
2
26 3
Editor’s Talk
4-25
Cover Story: กำ�ซาบมิตรภาพแห่ง ’ส้มตำ�’
26-27 My Space: ‘พิพิธภัณฑ์หอย กรุงเทพฯ’ เกิดมาจากความรัก 28-29
Speaker: GMOs เหรียญสองด้าน ‘พัฒนา’ หรือ ‘ทำ�ลาย’
30-31
Review
32-33
Outlet: ร้านเจ้ก้อย ซอยสิบแปด
34-35 123 Step: ให้คำ�นิยามกับ ‘ส้มตำ�จานอร่อย’ แบบไหนที่ใช่คุณ 36
TK Voice: เสียงของสมาชิก
37
Activities Calendar: กิจกรรมประจำ�เดือน
| Read Me 12
Editor’s talk [บท บก.]
ส้ ม ตำ � น่ า จะเป็ น อาหารที่ ทุ ก คนคุ้ น เคย เป็ น ความคุ้ น เคยที่ จ ะเรี ย กว่ า คุ้ น ชิ น ก็ ไ ด้ เพราะหาทานกั น ได้ ง่ า ย ทานกั น ได้ บ่ อ ย และใครๆ ก็ ช อบทาน หากไม่ ช อบบ้ า ง ในบางจานก็ ยั ง สามารถดั ด แปลงปรั บ ปรุ ง จนเรารู้ สึ ก ชอบได้ ไม่ ว่ า จะเป็ น การปรั บ ที่ ร สชาติ ส่ ว นประกอบ หรื อ เครื่ อ งเคี ย ง ร้ า น ส้ ม ตำ � บ า ง ร้ า น ถึ ง กั บ มี เ ม นู ส้ ม ตำ � หลายสิบเมนูให้ลูกค้าเลือกเลยทีเดียว ความหลากหลายของอาหารที่ เ รี ย กว่ า ส้มตำ�นั้นเป็นเรื่องน่าประทับใจเรื่องหนึ่งของ อะไรที่มันเป็น ‘ไทยๆ’ นะครับ มันแสดงถึง ความคิดสร้างสรรค์แบบไทยๆ และแสดงถึง การอยู่ ร่ ว มกั น อย่ า งหลากหลาย ส้ ม ตำ � บางเมนูนั้นผสมผสานกับอาหารประเภทอื่นๆ หน้าตาเฉย ในขณะที่บางเมนูก็แปลกเสียจน หากินได้เฉพาะร้านเท่านั้น งานเขียนของน้องๆ ใน Read Me ฉบับนี้ น่าจะทำ�ให้ท่านผู้อ่านได้รู้เรื่องส้มตำ�มากขึ้น ไม่มากก็น้อย และถ้าเป็นไปได้ อ่านแล้วเรา อ า จ จ ะ ม อ ง เ ห็ น ถึ ง ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย และความคิดสร้างสรรค์แบบไทยๆ ที่ซ่อนอยู่ ในอาหารคูช่ าติประเภทนีด้ ว้ ย เผือ่ ว่ากินส้มตำ� ครัง้ ต่อไปเราอาจจะรูส้ กึ ถึงสิง่ ลุม่ ลึกทีซ่ อ่ นอยู่ ในอาหารเรียบง่ายแบบส้มตำ�มากขึ้น เ ป็ น ค ว า ม รู้ สึ ก แ บ บ ที่ จ ะ ทำ � ใ ห้ เ ร า รั ก ความเป็ น ‘ไทยๆ’ มากขึ้ น และเข้ า ใจ ความหลากหลายแบบ ‘ไทยๆ’ มากขึ้ น อี ก หน่อย ผมหวังไว้เช่นนั้น วิภว์ บูรพาเดชะ บรรณาธิการบริหาร
ผมเข้ามาช่วยทำ� Read Me เมื่อตั้งไข่ได้ฉบับที่ 2 อยู่รอดปลอดภัย ไม่ต้องแบกหามบทบาท บก.มาแล้ว 10 ฉบับ ไม่นึกว่าต้องมารับหน้าที่นี้ เมื่อย่างสู่ก้าวที่ 12 และไม่เคยนึกอีกว่าเราจะก้าวมาไกลถึงเพียงนี้ ก้ า วที่ ค นในที ม เริ่ ม อยู่ ตั ว และรู้ ง านของตั ว เอง ก้ า วที่ ค นในที ม เคยร้ อ งไห้ ก ระจองอแงเหมื อ นเด็ ก ๆ ก้ า วที่ ค นในที ม เคยโต้ เ ถี ย งกั น อย่างหนักในแนวคิดตัวเอง ก้าวที่คนในทีมบางส่วนเดินออกไปสู่นิตยสาร หัวใหญ่ในโลกกว้างวงการหนังสือ และก้าวทีเ่ ราต้องหันมาสำ�รวจตัวเอง... วั น เวลาเหมื อ นตะแกรงค่ อ ยๆ ร่ อ นเอาหิ น กรวดออกจากทราย คนทำ�งานอย่างพวกเราก็ค่อยๆ เรียนรู้สิ่งผิดพลาดอยู่เช่นกัน เล่มนี้ เราจึงอ้าแขนนำ�คนรุ่นใหม่ ที่ผ่านการอบรม TK Young Writer 2011 เข้ามาค่อนทีม แน่นอน! เราไม่มีเวลามาติดป้ายบอกใครต่อใครว่า “มือใหม่หัดขับ” เมื่อมันก้าวมาไกลถึงเพียงนี้ สิ่ ง ที่ ตั ด สิ น คื อ ผู้ อ่ า นซึ่ ง จะช่ ว ยสำ � รวจตรวจตาข้ อ ด้ อ ยและข้ อ เด่ น ในฉบั บ นี้ ถ้ า มี ข้ อ ผิ ด พลาดผมอนุ ญ าตให้ ผู้ อ่ า นอั ด พวกเขาได้ เ ต็ ม ที่ รวมทั้งอย่าลืมจัดการผมในฐานะหัวเรือใหญ่ฉบับนี้ด้วยเช่นกัน เพราะผม บอกพวกเขาเสมอว่า “เราเป็นทีมเดียวกัน” อย่ามัวแต่ทำ�งานของตัวเอง จนจบแล้วรับเงิน คนในทีมต้องเรียนรู้เพื่อนในทีมไปด้วยกัน นกไม่มีวัน บินสูงได้ถ้ามีปีกเพียงข้างเดียว ทุกอย่างมันต้องสมดุล ผมเชื่อว่าสังคม ปัจจุบันถ้าคนเรียนรู้กัน และหาจุดสมดุล สังคมคงสงบสุขกว่านี้ จริ ง อยู่ เ มื่ อ คนหมู่ ม ากมารวมกลุ่ ม ยั ง หาความสมดุ ล ไม่ ไ ด้ ใ นเวลา อันรวดเร็ว แต่พวกเขาต้องเร่งหา... หาสไตล์ของตัวเอง หาประสบการณ์ สั ม ภาษณ์ หาว่ า แท้ จ ริ ง เราชอบสิ่ ง นี้ ห รื อ ไม่ และต้ อ งหาอะไรอี ก หลายอย่างที่มหาวิทยาลัยไม่ได้สอน ผมเพียงกระตุ้นพวกเขาให้เร่งถอด เครื่องแบบนักศึกษาลงมาทำ�งานจริง อยากรู้อะไรก็เร่งทำ� อยากคิดยังไง ก็เร่งคิด และควรเร่งผิดตั้งแต่ตอนนี้ ไม่ รู้ ว่ า ส้ ม ตำ � ครกนี้ จ ะถู ก ใจคนอ่ า นมากน้ อ ยเพี ย งไหน ถึ ง ยั ง ไง คนตำ�อย่างพวกเราพร้อมและเต็มใจจะปรับปรุงรสชาติให้ถูกปากเช่นเคย
ศราวุธ ชื่นรส บรรณาธิการ
| May-June 2012
3
Cover Story [เรื่องจากปก]
กำ�ซาบมิตรภาพแห่ง
เรื่อง ศราวุธ ชื่นรส
ส้ ม ตำ � ครกแรกถื อ กำ � เนิ ด ขึ้ น มา ก่อนมีนกั โภชนาการบรรจุคำ�ว่า ‘อาหาร สุขภาพ’ ไว้ในสาระบบความคิด พอโลก พัฒนาขึ้นทุกอย่างถูกจัดเป็นหมวดหมู่ อาหารดั่ ง เดิ ม ที่ ไ ม่ ไ ด้ รั บ ความนิ ย ม จึงค่อยๆ หายไปจากโต๊ะอาหาร สวนทาง กับอาหารซึ่งผู้คนนิยมชมชอบต่างถูก ดัดแปลงไปตามกาลเวลา สำ�หรับคนไทย อาหารทีย่ นื ยงไม่ถกู กาลเวลากลบไปมีอยู่หลายเมนู ส้มตำ� จัดอยู่ในอันดับต้นๆ อย่างล่าสุดมีการ สำ�รวจนักท่องเที่ยวต่างประเทศที่มา เยือนสยามเมืองยิ้ม พบว่าอาหารข้าง ถนนที่พวกเขาชอบ มีส้มตำ�แซงหน้า ผัดไทที่เคยครองแชมป์มานมนาน คง จริงอย่างที่เชฟหลายคนว่าเทรนด์การ กินอาหารของนักท่องเที่ยวทั่วโลกได้ เปลี่ยนไปแล้ว ยุคสมัยนี้เราจะเห็นฝรั่ง ตาน้ำ�ข้าวกินเผ็ดกันมากขึ้น ความนิ ย มอาหารไทยในต่ า ง ประเทศถือเป็นหน้าตาของคนในชาติ ชั่วโมงนี้คนไทยจึงถึงเวลาแล้วที่จะต้อง กลับมาเรียนรู้อาหารประจำ�ชาติให้มาก ขึ้น ‘ส้มตำ�’ เลยเป็นโจทย์ใหญ่ที่ฉบับนี้
4
| Read Me 12
เรายกขึ้นมาเพื่อให้ได้เห็นพัฒนาการ – คุณประโยชน์ - ความอร่อย - โภชนาการ และโทษของวัตถุดิบที่ด้อยคุณภาพ จากความอร่อยที่หลายคนยอมรับ เครื่องเคียงบางอย่างเมื่อกินแกล้มกับ ส้มตำ�บางประเภท จึงถูกใจบางคนจน ต้ อ งกิ น จนพุ ง กางแล้ ว อรรถรสด้ า น สถานที่เป็นอีกแง่มุมซึ่งถูกหยิบยกขึ้น เห็นได้จากแม่ค้าบางเจ้าที่คนกินต้อง ต่อคิวยาวเป็นงูเลื้อย ไม่ยอมขยับขยาย สถานที่ให้โอ่อ่า แล้วถึงบางอ้อว่า เคย ขยับขยายร้านแล้ว แต่คนกินกลับน้อย ลง ซึ่งสถานที่จึงมีส่วนสำ�คัญไม่น้อย แม้แต่ขาเม้าท์ทั้งหลายยังต้องคัน ปากเมือ่ นัดเจอกันทีร่ า้ นส้มตำ� หรือบาง คนขอแค่ให้ได้เม้าท์ไม่คอ่ ยกินก็สนุกอย่า บอกใคร ‘ส้มตำ�’ จึงถือเป็นอาหารการกิน ซึ่งเชื่อมมิตรภาพ จากคนหนึ่งสู่คนอีก หลายคน และจากหมู่บ้านเป็นจังหวัด เป็นภูมิภาค เป็นประเทศไทย เป็นบ้าน พี่เมืองน้อง แล้วคุณจะไม่ลองกำ�ซาบ รสชาติแห่งมิตรภาพเหล่านี้ผ่านเรื่อง ราวในหน้าต่อไปเชียวหรือ ?
เรื่อง ปิยภัทร นันทนรเศรษฐ์, กมลพร สุนทรสีมะ
ความเป็นมากว่าจะตำ�สนั่น ‘ส้มตำ�’ อาหารแห่งวัฒนธรรมที่ชาวไทยคุ้นเคย ใช่ว่าจะมีโซ้ยมีแซบกันใน ประเทศไทยเท่านั้น ลองมาดูกันว่าส้มตำ�ที่เดินทางไกลไปปักธงอยู่ในประเทศอื่นๆ มีหน้าตาและรสชาติต่างจากส้มตำ� ณ สยามประเทศของเราอย่างไรบ้าง ส้ ม ตำ � แม้ จ ะได้ ชื่ อ ว่ า เป็ น อาหาร จานหลักยอดนิยมของคนไทยมาช้านาน แต่ ต้ น กำ � เนิ ด ที่ แ ท้ จ ริ ง ของส้ ม ตำ � นั้ น ช่างเลือนลางจนไม่อาจทราบทีม่ าแน่ชดั บ้างก็เชื่อว่าเป็นอาหารพื้นเมืองอีสาน และกลายเป็นทีน่ ยิ ม บ้างก็วา่ เป็นอาหาร ร่วมสมัย ส่วนในหน้าประวัติศาสตร์ลาว เพื่อนบ้านเรากลับบอกว่าส้มตำ�นั้นถือ กำ � เนิ ด จากลาว ต่ า งแหล่ ง ข้ อ มู ล ต่างที่มา ยากที่จะหาข้อสรุป พอจะสืบเสาะกันได้ นัน่ คือ มะละกอ และพริก ซึ่งเป็นส่วนประกอบหลักของ ส้ ม ตำ � นั้ น ล้ ว นเป็ น พื ช ที่ นำ � มาจาก ต่างประเทศทั้งสิ้น ซึ่งประเทศไทยรู้จัก พริกในปี พ.ศ. ๒๑๔๓ ส่วนมะละกอนั้น เ พิ่ ง เ ข้ า ม า ใ น ไ ท ย เ มื่ อ ส มั ย ต้ น รั ต นโกสิ น ทร์ ผ่ า นทางภาคใต้ ห รื อ อ่าวไทย ดังนั้น อาหารหลักของชาว สุโขทัย และชาวอยุธยาน่าจะเป็นอาหาร รสจืด ไม่จัดจ้าน และน่าจะยังไม่รู้จัก ส้มตำ�ด้วยว่าคืออะไร กว่ามะละกอจะแพร่หลายขึ้นไปยัง ถิน่ อีสานได้นนั้ คงใช้เวลานานพอสมควร กว่าจะรูจ้ กั กว่าจะนิยมปลูก และลองผิด ลองถูกกับการปรุงอาหารหลากหลาย รูปแบบ จนได้มาซึ่งส่วนผสมที่ลงตัว กลายเป็ น อาหารยอดนิ ย มที่ เ รี ย กกั น ว่าส้มตำ�
ส่วนที่เรารู้จักกันในชื่อ ตำ�ส้ม หรือ ตำ�บักหุ่งนั้น อาจเป็นอาหารของชาว อีสานจริงๆ เนือ่ งจากส้ม คือความเปรีย้ ว ดังนั้น ตำ�ส้มก็คือการตำ�อะไรก็ได้ที่มี รสชาติเปรี้ยวแซบและทานกันอยู่แล้ว จนกระทั่ ง มี ค นลองฝานมะละกอดิ บ ลงไปตำ � ใส่ น้ำ � ปลาแดกเข้ า ไปแล้ ว เห็ น ว่ า เข้ า ท่ า ทำ � ให้ ก ลายเป็ น เมนู ติ ด ตลาด ฮอตฮิ ต ไปทั่ ว ถิ่ น อี ส าน ในเวลาต่อมา ยังมีความเป็นไปได้ว่า ชาวอีสาน อาจรู้จักมะละกอก่อนหน้านั้นผ่านทาง ญวน เนื่องจากที่เวียดนามนั้นมีอาหาร ชนิ ด หนึ่ ง เรี ย กว่ า Goi du du bo kho (ยำ�มะละกอใส่เนื้อวัวย่าง นิยม ทานเล่ น หรื อ ทานคู่ กั บ ขนมจี น ) ซึ่ ง ค ล้ า ย ค ลึ ง กั บ ส้ ม ตำ � บ้ า น เ ร า เป็ น อย่ า งมาก แต่ ก็ ยั ง ไม่ ท ราบที่ ม า แน่ ชั ด ว่ า ใครได้ รั บ อิ ท ธิ พ ลจากใคร แต่ที่แ น่ๆ คือ ส้มตำ �อาจไม่ใช่อาหาร ดั้งเดิมของถิ่นอีสานมาแต่โบราณกาล แต่เป็นเมนูอาหารที่เพิ่งเริ่มคิดค้นมาได้ ไม่นานนี้เอง ถึงตรงนี้ ยังไม่มีข้อสรุปที่ชัดเจน แน่นอนเกีย่ วกับส้มตำ� แต่ลองมาร่วมวง เปิบส้มตำ�แซบๆ กันดีกว่า เพราะส้มตำ� หนึ่งจานให้อะไรที่มากกว่าอิ่มท้อง?
| May-June 2012
5
โภชนาการของส้มตำ� ขณะที่แม่ค้าร้านส้มตำ�หน้าปากซอยบ้าน กำ�ลังโขลกส่วนผสมส้มตำ�อย่างเมามัน รู้หรือไม่ว่าส่วนประกอบของส้มตำ�ล้วนมีคุณค่าทางโภชนาการสูง จนถูกเรียกว่าอาหารเพื่อสุขภาพ
6
| Read Me 12
อ้างอิง: ร่มรื่นในเงาคิด โดย สุวพงศ์ จั่นฝังเพชร มติชนสุดสัปดาห์ ๑๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๘
เรื่อง ปิยภัทร นันทนรเศรษฐ์, กมลพร สุนทรสีมะ
๑.มะละกอดิบ
ผักให้โปรตีน อุดมไปด้วยเบต้าแคโรทีน ซึ่งร่างกายจะเปลี่ยนให้เป็นวิตามินเอ มีส่วนช่วยในการมองเห็น โดยเฉพาะ เมื่ อ มี แ สงสว่ า งน้ อ ย และวิ ต ามิ น ซี สารที่ ทำ � ให้ เ ส้ น ผม ฟั น เหงื อ ก และกระดูกแข็งแรง ควบคุมการไหล เวียนของเลือด แก้เลือดออกตามไรฟัน ผลมะละกอยั ง มี ส รรพคุ ณ ทางยา เป็นสมุนไพรช่วยขับปัสสาวะ เป็นยา ระบายอ่ อ นๆ และยั ง นำ � มาปรุ ง เป็ น เครื่ อ งดื่ ม สมุ น ไพร คื อ ชามะละกอ ที่มีสรรพคุณในการช่วยล้างคราบไขมัน บริ เ วณลำ � ไส้ ช่ ว ยให้ ร่ า งกายดู ด ซึ ม สารอาหารได้อย่างเต็มที่
๒.พริก
ส่วนผสมสำ�คัญของอาหารไทย สามารถ ต้านมะเร็งได้ดี เพราะมีสารเบต้าแคโรทีน สารที่ทำ�หน้าที่เสมือนต้านอนุมูลอิสระ เพราะการลดปริมาณอนุมลู อิสระเท่ากับ ลดความเสี่ยงของมะเร็ง ทั้งยังพบว่า มีผลกระตุน้ เซลล์ภมู ติ า้ นทานในร่างกาย ที่ ชื่ อ ที - เฮลเปอร์ ใ ห้ ทำ � งานต้ า นสิ่ ง แปลกปลอมได้ ดี ขึ้ น เป็ น ผลดี กั บ ผู้ มี ความเสี่ ย งโรคมะเร็ ง จากการใช้ ชี วิ ต ท่ามกลางมลภาวะ
๓.มะเขือเทศ
มีส่วนช่วยลดมะเร็งในลำ�ไส้และมะเร็ง ต่ อ มลู ก หมาก จากการวิ จั ย พบว่ า ถ้ า รั บ ประทานมะเขื อ เทศ 10 ครั้ ง ต่ อ สัปดาห์ จะช่วยลดอัตราการเกิดมะเร็ง ที่ต่อมลูกหมากในเพศชายได้มากกว่า ร้ อ ยละ 75 ส่ ว นคุ ณ ผู้ ห ญิ ง ต้ อ งใช้ มะเขือเทศบำ�รุงผิวพรรณ โดยเฉพาะ ผิ ว หน้ า มี ส่ ว นช่ ว ยลดการเกิ ด สิ ว เพราะมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อราและแบคทีเรีย
๔.ถั่วฝักยาว
ถ้ า กิ น กั บ ส้ ม ตำ � อย่ า งสดๆ ช่ ว ยรั ก ษา อาการท้องอืดและแน่นท้องจากการกิน มากเกิ น ไป ดั ง นั้ น ไม่ ต้ อ งพะวงว่ า จะ
อร่ อ ยกั บ ส้ ม ตำ � ได้ ไ ม่ เ ต็ ม ที่ เพราะมี มะเขือเทศเป็นตัวช่วยแล้ว แต่สำ�หรับ ใครที่มีอาการท้องผูก อย่าริหยิบเมล็ด มากินเชียว เดี๋ยวจะไม่ได้ถ่ายกันพอดี
๕.มะนาว
มี วิ ต า มิ น สู ง ก ว่ า ส้ ม ถึ ง ส อ ง เ ท่ า สมัยโบราณใช้รักษาโรคทางเดินหายใจ โดยคั้นน้ำ�มะนาวผสมน้ำ�อุ่นเติมน้ำ�ผึ้ง เป็ น สู ต รดั่ ง เดิ ม ในการรั ก ษาโรคหวั ด บรรเทาอาการเจ็ บ คอ แถมยั ง นิ ย ม นำ�มาผสมกับดินสอพอง พอกใบหน้า ให้ผิวหน้าเนียน
๖.ปลาร้า
อุ ด มไปด้ ว ยสารอาหารครบ 5 หมู่ ทั้ ง คาร์ โ บไฮเดรต ไขมั น โปรตี น วิตามิน และเกลือแร่ โดยเฉพาะเมื่อ ทำ � จากปลาช่ อ น และเมื่ อ เที ย บกั บ ผลิ ต ภั ณ ฑ์ ห มั ก ดองประเภทอื่ น เช่ น กะปิ และน้ำ�ปลา จะมีคุณค่าทางโภชนา สูงกว่ามาก ควรเลือกปลาร้าที่ปรุงสุก และสะอาด เพราะการหมักใช้เวลาตัง้ แต่ 5-8 สัปดาห์จนถึงนานเป็นปี ทำ�ให้อาจมี แมลงวันตอม เมือ่ เกิดหนอนแมลงวันขึน้ ผู้ ผ ลิ ต อาจเลื อ กใช้ ย าฆ่ า แมลงกำ � จั ด หากเกิ ด การตกค้ า ง คนทานส้ ม ตำ � อย่างเราอาจมีอาการท้องร่วง ปวดท้อง และอาเจียน รวมถึงการขนส่งที่ไม่ถูก หลั ก อนามั ย อาจมี เ ชื้ อ แบคที เ รี ย หลายชนิดที่ทำ�ให้อาหารเป็นพิษได้
๗.กุ้งแห้ง
อาหารทีอ่ ดุ มไปด้วยโปรตีนจากเนือ้ สัตว์ เราต้องเลือกขนาดกุง้ แห้ง ด้วยไซส์หรือ เกรด ยังต้องดูทสี่ อี กี ด้วย เพราะกุง้ แห้ง ที่ดีไม่ควรผสมสีใดๆ ลงไปทั้งสิ้น ถ้าใส่สี ผสมอาหารไม่ ว่ า จะเป็ น สี ธ รรมชาติ หรื อ สี สั ง เคราะห์ ล้ ว นเกิ ด การสะสม ในร่างกาย ส่งผลเสียต่อการทำ�งานของ กระเพาะอาหาร เนื่องจากสีผสมอาหาร จะไปเคลือบกระเพาะ ทำ�ให้การดูดซึม อาหารมีปัญหา และลุกลามไปถึงการ ทำ�งานของไต | May-June 2012
๘.ปูเค็ม
ส่ ว นมากใช้ ปู แ สม ซึ่ ง อั น ตรายมากๆ เพราะในปู เ ค็ ม ที่ ด องนั้ น เต็ ม ไปด้ ว ย พยาธิใบไม้ในปอด และอีกหลายชนิด อาจจะส่งผลเสียต่อร่างกายคุณ ถึงขั้น เลือดออกในสมองและอาจเสียชีวิตลง ในเวลาต่อมา เพราะฉะนัน้ ไม่วา่ จะอร่อย ตอนเราดู ด ดั ง จ๊ ว บขนาดไหน ก็ ค วร ห่วงใยสุขภาพร่างกายด้วย
๙.น้ำ�ปลา
ผลิ ต ผลจากการหมั ก ด้ ว ยปลาสดกั บ เกลือ ให้รสชาติแสนเค็มขวดนี้ มีส่วน ช่ ว ยผู้ ข าดแคลนโปรตี น จากเนื้ อ สั ต ว์ เพราะมีกรดกลูตามิก ช่วยแก้ขัดยาม ขาดโปรตีน แต่เราบริโภคน้ำ�ปลาได้ใน ปริมาณไม่เกิน 1-2 ช้อนโต๊ะ ซึ่งช่วย ทดแทนโปรตี น ที่ ร่ า งกายต้ อ งการใน แ ต่ ล ะ วั น ไ ด้ เ พี ย ง ป ร ะ ม า ณ 7 % เพราะฉะนั้ น การบริ โ ภคเนื้ อ สั ต ว์ จึงดีที่สุด
๑๐.น้ำ�ตาลปีบ
ส่ ว นผสมที่ ใ ห้ ร สหวาน ทำ � มาจาก การเคี่ ย วน้ำ � ของยอดทะลายอ่ อ น ของมะพร้าวจนกระทั่งเหนียว ข้นและ หวาน ใน 1 ช้ อ น ให้ พ ลั ง งาน 18 กิโลแคลลอรี มีวิตามิน เช่น แคลเซียม ฟอสฟอรัส ธาตุเหล็ก ใน 1 วัน เราไม่ควร บริ โ ภคเกิ น 4-8 ช้ อ นชา ยิ่ ง ถ้ า เป็ น เด็กวัยเรียน ผู้ใหญ่ หรือผู้สูงอายุไม่ควร เกินวันละ 3 ช้อนชา ไม่เช่นนั้นถ้ารับ มากกว่า 18 ช้อนชาต่อวัน จะเสีย่ งต่อโรค อ้วน เบาหวาน ความดันโลหิตสูง และ ไขมันในเลือดสูง ส้มตำ� 1 ครก จึงมีทกุ อย่างครบครัน ทั้ง รสเปรี้ยว หวาน มัน เค็ม อุดมไป ด้วยวิตามิน และแร่ธาตุให้คุณค่าแก่ ร่างกาย โดยเฉพาะนำ�มากินแกล้มผัก.
7
ฉีกแหกแหวกกฎเครื่องเคียงส้มตำ�!? แค่ส้มตำ�รสถูกปากกินเปล่าๆ จานเดียวก็แซบอีหลี หรือถ้าจะให้ครบเครื่องก็ต้องมีเครื่องเคียงมากินแกล้ม... แต่เครื่องเคียงประเภท ข้าวเหนียว ขนมจีน เส้นลวก แกล้มผักกะหล่ำ� ผักบุ้ง ถั่วฝักยาว หรือจะมีรสเนื้อปิ้งย่างอย่างไก่ หมู ปลา กินคู่กับลาบ น้ำ�ตก ต้มแซบ ซุป อ่อม แจ่ว หมก... (เฮ้อเหนื่อย) แค่นี้ก็ล้นโต๊ะอิ่มล้นไปถึงลิ้นปี่ “แต่เดี๋ยวก่อน! หากคุณกำ�ลังเบื่อกับรสชาติเครื่องเคียงส้มตำ�แบบเดิมๆ อยู่ล่ะก็ กระผมนายเชฟหมาและน้องอนัญ’ มีทางเลือกใหม่มาเสนอให้คุณ ขอบอกไว้ก่อนนะขอรับว่า... ครั้งนี้เราเอาใจคนชอบอาหารไทยสไตล์ฟิวชั่นผสานสัญชาติที่ออกจะพิสดารอยู่สักหน่อย!”
๑. สปาเก็ตตี้แป้งข้าวเหนียว
“เพียงคุณลองเปลี่ยนส่วนผสมสไตล์อิตาเลี่ยน จากแป้งสาลีมาเป็นแป้งข้าวเหนียวพันธุ์ไทย ถ้าใช้พันธุ์ข้าวเหนียวที่ปลูกแถบอีสานรสชาติ จะดี เ ป็ น พิ เ ศษ ผสมแป้ ง เข้ า กั บ น้ำ � และไข่ นวดเคล้ า ให้ เ ข้ า กั น จนกลายเป็ น เส้ น พาสต้ า ลูกครึ่งอีสาน กินแกล้มกับส้มตำ�รสจัดกำ�ลังดี นี่จะเป็นหนึ่งเครื่องเคียงที่มาแทนข้าวเหนียว ขนมจีนที่เราเคยกินมา เมนูนี้คงจะให้รสชาติ เหนียวนุ่มลื่นลิ้นดีพิลึกนะขอรับ”
๒. กิมจิผักเสี้ยนดอง
“หากเบื่อผักสดที่กินคู่กับส้มตำ�แล้ว ต้องลอง ผักเสีย้ นดองสไตล์โคเรียน โดยนำ�ส่วนผสมของ กิมจิที่ประกอบไปด้วย พริกแดง กระเทียม ขิง และน้ำ � ซุ ป กระดู ก ปลา มาหมั ก กั บ ผั ก เสี้ ย น พื้นบ้านอาหารคู่ปากชาวอีสาน แทนที่เราจะใช้ ผักกาดขาวตามตำ�รับทั่วไป ตามสูตรการปรุง ที่ ใ กล้ กั น ของสองสั ญ ชาติ ทั้ ง การเติ ม เกลื อ และน้ำ � ตาลแล้ ว หมั ก ทิ้ ง ไว้ เราอาจเพิ่ ม กลิน่ อายความเป็นไทยด้วยการใส่ขา้ วสวยลงไป อี ก หนึ่ ง กำ � มื อ ก่ อ นหมั ก ขณะกิ น คู่ กั บ ส้ ม ตำ � ควรระวั ง กลิ่ น ฉุ น เฉี ย วขึ้ น ตาด้ ว ยนะขอรั บ กระผมเป็นห่วง” 8
| Read Me 12
เรื่อง เชฟหมา, อนัญ’ นฤที
๓. ฮะเก๋าปลาดุก
“อาหารว่ า งของชาวจี น ที่ นิ ย มกิ น คู่ กั บ น้ำ � ชาในยามสาย แต่ถ้าเราจะเปลี่ยนไส้ให้กินคู่กับส้มตำ�แล้วล่ะก็ เนื้อปลาดุก ที่มีความมันจะมาแทนรสกุ้งและหมูได้ เพียงปรุงรสเนื้อ ปลาดุกด้วยเกลือ น้ำ�ตาล พริกไทย อาโรมาต แป้งข้าวโพด ไข่ขาว และน้ำ�มันงาตามสูตรฮะเก๋า นำ�ไส้ที่ได้ลงห่อในแป้ง ทำ�ฮะเก๋าจับจีบให้สวยแล้วเอาไปนึ่ง แต่ถ้าอยากเปลี่ยน รสชาติจะเอาไปทอดก็น่าลองนะขอรับ เมนูนี้กินคู่กับส้มตำ� ที่ ใ ส่ ห น่ อ ไม้ ส ดอย่ า งตำ � ซั่ ว รสชาติ จ ะกลมกล่ อ มชนิ ด ที่ มองเห็นสวรรค์อยู่รำ�ไร ถ้าไม่เชื่อต้องลองดู!”
๔. เบอร์เกอร์ไก่ย่าง
“เวลาเป็ น ของหายากนะขอรั บ อาหารฟาสต์ ฟู้ ด แนวอเมริ กั น อย่างเบอร์เกอร์ที่กระผมเอามาจับคู่กับส้มตำ�ช่างเหมาะกับวิถีคนกรุง ในยุคนี้ เมนูนอี้ าจไม่แปลกอะไรนัก เพราะเบอร์เกอร์ขา้ วเหนียวลาบหมู หากินได้ตามร้านสะดวกซื้อในบ้านเรา กระผมเองเคยลองมาแล้ว รสชาติดีใช้ได้อยู่ แต่กระผมอยากจะให้ฟิวชั่นกว่านี้หน่อย เพราะฉะนั้น เราต้องใช้เนื้อขนมปังประกบเข้ากับไก่ย่างสูตรไทยที่มาพร้อมกลิ่น ตะไคร้ พริกไทย กระเทียม แล้วแทนที่มัสตาร์ดกับซอสมะเขือเทศ ด้วยน้ำ�จิ้มแจ่วสูตรเด็ด รับรองได้เลยว่าหากกินคู่กับส้มตำ�รสจัดแล้ว ถ้าไม่อร่อยเหาะก็ต้องจัดแจงห้องน้ำ�ให้ว่างเข้าไว้นะขอรับ (ฮา)”
๕. พิซซ่าหน้าปลาร้า
“เมนูนี้กระผมภูมิใจเสนอสุดๆ สำ�หรับคนที่ไม่ชอบกิน ปลาร้าเพราะกลิ่นหอมที่ล้ำ�ลึกของมัน กระผมขอบอก เลยนะขอรับว่า คุณ พลาด แล้ว! แต่ไม่ต้องเสียใจไป เพราะเมนู นี้ อ าจช่ ว ยคุ ณ ได้ พิ ซ ซ่ า สู ต รต้ น ตำ � รั บ นี้ ต้องทำ�ตามกรรมวิธีจากเมืองนาโปลีของอิตาลี แป้ง สู ต รเฉพาะอบในเตาอุ ณ หภู มิ สู ง ที่ ข าดไม่ ไ ด้ คื อ ชี ส มอซซาเรลล่ า เป็ น ชี ส ที่ ทำ � มาจากนมควายพั น ธุ์ พื้นเมืองชื่อ ฟิออเร่ ดี บัฟฟาล่า ชื่อน่ารักดีนะขอรับ (อันนีผ้ มนอกเรือ่ ง) ใส่ซสี ลงไปแล้วตามด้วยมะเขือเทศ ใบโหระพา กระเทียม ออริกาโน และปลาเค็มแอนโชวี่ แต่ถ้าจะกินคู่กับส้มตำ�เราต้องใช้ ‘ปลาร้า’ เท่านั้น! นอกจากปลาที่หมักกับเกลือแล้วกระผมแนะนำ�ให้ใส่ รำ�ข้าวลงไปด้วย เพื่อตัดรสเค็มให้อ่อนลงแล้วยังช่วย เพิ่มกลิ่นหอมอ่อนๆ ที่สำ�คัญที่สุดต้องใช้ปลากะตักทำ� ปลาร้า เพราะปลาแอนโชวี่ที่ชาวเมืองเขาเรียกกันก็คือ ปลากะตักดีๆ นี่เอง! (มหัศจรรย์ขอรับ)”
“ทีว่ า่ มานีค้ อื 5 เมนูเครือ่ งเคียงส้มตำ�ทีก่ ระผมเชฟหมาภาคภูมใิ จ นำ�เสนอ หากท่านใดที่ข้องใจในรสชาติและอยากลองลิ้มรส กระผม ขอเตือนเป็นครั้งสุดท้ายนะขอรับว่า อย่าไปหาตามร้านอาหารหรือ ภัตตาคารแห่งไหนให้เสียเวลาเลยขอรับ เอาเป็นว่าวันไหนทีท่ า่ นผูอ้ า่ นเกิดอยากส้มตำ�ขึน้ มาจับใจ แต่เบือ่ ทีจ่ ะกินคูก่ บั เครือ่ งเคียงเดิมๆ เหล่าเมนูทกี่ ระผมว่ามานีเ้ ป็นตัวเลือก ที่ไม่เลวนัก ซึ่งท่านผู้อ่านน่าจะลองเข้าครัวทำ�กินดูเองก่อน หากจะ พลิ ก แพลงตะแคงสู ต รปรั บ เป็ น เมนู อ่ื น กระผมก็ ยิ น ดี อ ย่ า งยิ่ ง ถ้าได้เรือ่ งหรือได้รสชาติอย่างไรอย่าลืมส่งจดหมายมาบอกเราด้วย นะขอรับ” ...ด้วยรักจากเชฟหมาและน้องอนัญ’ | May-June 2012
9
๕ เมนูส้มตำ�แปลกอะไรกันนี่ ลองสำ�รวจตัวเองดูว่า คุณเป็นอีกคนหนึ่งที่อย่างน้อยๆ ในหนึ่งเดือนต้องมีเมนูส้มตำ�แวะมาทักทายในมื้ออาหารอยู่หลายครั้ง ใช่หรือไม่ หากใช่ ลองถามตัวเองดูว่าเบื่อบ้างไหมกับเมนูส้มตำ�เดิมๆ ที่เคยสั่งมากินซ้ำ�แล้วซ้ำ�เล่า ไม่ว่าคำ�ตอบจะเป็นอย่างไร ลองมาพบกับ 5 เมนูส้มตำ�แปลกของเราดูก่อน แล้วคุณจะต้องร้องว่า “อะไรกันนี่! ส้มตำ�แบบนี้ก็มีในโลก”
๑.ส้มตำ�เย็น (ตำ�อลาสก้าปูม้า)
๒.ส้มตำ�เบอร์รี่อัลมอนด์
ร้านส้มตำ�เย็น ซอยสุขุมวิท 101/1
ร้านแซ่บอีลี่ อารีน่า 10 ซอยทองหล่อ
ในวันที่อากาศร้อนๆ อาหารชนิดแรกที่คนมักจะนึกถึง คงไม่พ้น ไอศกรีมและน้ำ�แข็งใส แต่ในวันนี้ เห็นทีว่าคงจะต้องเพิ่มเมนูส้มตำ� เข้าไปในลิสต์เป็นอย่างที่สาม กับเมนูสุดแปลก ส้มตำ�เย็น ของร้าน ส้มตำ�เย็น ที่พี่เจ้าของร้านเล่าให้ฟังว่ามีจุดเริ่มต้นมาจากการอยาก สร้างจุดขายให้กับส้มตำ� และเล็งเห็นว่าความอร่อยของส้มตำ�อยู่ ที่ความกรอบของมะละกอ การที่มะละกอจะกรอบได้คือต้องรักษา ความเย็นของตัวเส้น จึงเกิดเป็นเมนูส้มตำ�เย็นขึ้น ส้มตำ�เย็น ถูกเสิร์ฟมาในจานสเตนเลสที่ช่วยเก็บรักษาความเย็น ได้ ดี ด้ า นล่ า งคื อ ฐานตั้ ง ที่ ใ ส่ น้ำ � แข็ ง แห้ ง ก่ อ ให้ เ กิ ด ควั น พวยพุ่ ง คล้ า ยอยู่ ใ นอุ ณ หภู มิ ติ ด ลบ และส่ ว นสำ � คั ญ ที่ ทำ � ให้ ส้ ม ตำ � เย็ น ได้ ก็ คื อ เกล็ ด หิ ม ะน้ำ � มะขามปรุ ง รสที่ โ ปะมาบนตั ว ส้ ม ตำ � นั่ น เอง ส่วนประกอบของ ส้มตำ�เย็น คล้ายส้มตำ�ปูม้าแต่เพิ่มความอร่อย ด้วยเม็ดมะม่วงหิมพานต์และความเปรีย้ วหวานกลมกล่อมกำ�ลังพอดี ของเกล็ดหิมะน้ำ�มะขามปรุงรสที่ละลายเข้ากับตัวส้มตำ� เป็นที่ถูกใจ ของสาวๆ วัยรุน่ วัยทำ�งาน และผูช้ อบลองของแปลกทีแ่ วะเวียนมาชิม แค่ลองชิมคำ�แรกก็คล้ายกับว่านั่งกินส้มตำ�อยู่ที่อลาสก้าแล้ว!
จากเมนูส้มตำ�ที่เป็นอาหารพื้นถิ่นสู่การอัพเกรด ส่วนผสมครั้งใหญ่ให้กลายเป็นส้มตำ�อินเตอร์ เมื่อ มะม่วงสุก สตรอว์เบอร์รี่ และอัลมอนด์ ของโปรดของ ดาราสาว ตุ๊กตา อินทิรา ถูกนำ�มาลองผสมกันอย่าง ลงตัวในเมนูส้มตำ�เบอร์รี่อัลมอนด์ เมนูแปลกขึ้นชื่อ ของร้านแซ่บอีลี่ ที่มีรสชาติหวานอมเปรี้ยวตามแบบ ฉบับส่วนผสมของผลไม้ เพิ่มความหลากหลายด้วย ข้าวโพด แครอท และถั่วฝักยาว แม้ส่วนประกอบอาจ ฟังดูมาจากคนละทิศละทาง แต่รสชาติกลับเข้ากันได้ กับความเผ็ดของพริกขี้หนูอย่างไม่น่าเชื่อ สีสันที่ตัด กันของมะม่วงสุกสีเหลืองกับสตรอว์เบอร์รี่นอกลูก ใหญ่ ประกอบกับความแปลกของส่วนผสมเป็นทีถ่ กู ใจ ลูกค้าตั้งแต่สาวๆ จนถึงวัยกลางคน โดยเฉพาะลูกค้า ชาวญี่ปุ่นและเกาหลี ที่พี่แมว แม่ครัวฝีมือดีของร้าน เล่าให้เราฟังว่า เป็นต้องร้อง “Amazing!” ทุกครั้ง ที่ได้ชิม นับเป็นส้มตำ�แนวทดลองที่ฟังดูน่าสนใจอีก เมนูหนึ่งเลยทีเดียว
ราคา 129 บาท ระยะเวลาขาย ตลอดทั้งปี
10
| Read Me 12
ราคา 180 บาท ระยะเวลาขาย ตลอดทั้งปี
เรื่อง จารุวรรณ ชื่นชูศรี / ภาพ วิชญ์พล พลพิทักษ์ชัย
๓.ส้มตำ�ด๊องแด๊ง
๔.ส้มตำ�ไหลบัว
๕.ส้มตำ�หลอด
ร้านจิตส้มตำ� เชียงคาน
ร้านตำ�ตำ� สยามสแควร์
ร้านครัวจัดจ้าน วัดตรีทศเทพ
ใครเลยจะนึกว่าจะมีส้มตำ�ชื่อน่ารัก อย่าง ตำ�ด๊องแด๊ง อยู่ในประเทศไทย ก่อนอืน่ ต้องขออธิบายก่อนว่า ด๊องแด๊ง แ ท้ จ ริ ง แ ล้ ว เ ป็ น อ า ห า ร พื้ น เ มื อ ง ของชาวจั ง หวั ด เลยที่ มี ม านานนม ทำ � มาจากแป้ ง ที่ ใ ช้ ทำ � เส้ น ขนมจี น นำ � มาบี บ ผ่ า นรู ใ ห้ มี ลั ก ษณะเป็ น ก้ อ น มี ห างคล้ า ยลอดช่ อ งหรื อ เกี้ ย มอี๋ ส้มตำ�ด๊องแด๊ง ดูเผินๆ อาจมีลักษณะ คล้ า ยตำ � ซั่ ว ทั่ ว ไป แต่ ค วามแปลก ข อ ง เ ม นู นี้ อ ยู่ ที่ ก า ร ใ ช้ ด๊ อ ง แ ด๊ ง เข้ามาแทนมะละกอ และใส่ผักสดต่างๆ อาทิ ผักบุ้ง ลงไปเพิ่มสีสันและคุณค่า ทางโภชนาการให้กับอาหาร รสชาติ ข อง ตำ � ด๊ อ งแด๊ ง จะออก หวานนำ�เผ็ดตามนิดๆ รสสัมผัสหนุบหนับ ถึ ง ตั ว แป้ ง ด๊ อ งแด๊ ง เป็ น อี ก หนึ่ ง เมนู แปลกที่บรรดานักท่องเที่ยวที่มีโอกาส แวะไปเยือนเชียงคานเป็นต้องลองกัน แทบทุกคน
ฟังชือ่ ส้มตำ�ไหลบัว ครัง้ แรกหลายคน อาจจะนึ ก ว่ า เมนู นี้ เ ป็ น ส้ ม ตำ � ดอกไม้ ทว่าในความเป็นจริงนั้นใกล้เคียงแต่ยัง ไม่ใช่ ส้มตำ�ชื่อแปลกอย่าง ตำ�ไหลบัว นี้ มีส่วนประกอบสำ�คัญคือ ไหลบัว หรือ หลดบัว (คนละอย่างกับสายบัว) ซึง่ เป็น หน่อของบัวที่จะเจริญเป็นลำ�ต้นต่อไป โดยนำ�มาใช้แทนมะละกอ คลุกกับน้ำ�ยำ� ทีผ่ สมด้วยถัว่ ตำ�ละเอียด มีรสชาติเปรีย้ ว หวานไม่เผ็ดมาก รสสัมผัสของไหลบัว ให้ความรู้สึกกรอบ ทดแทนความกรอบ ของมะละกอได้ พี่ ฟ ลุ้ ค เจ้ า ของร้ า น ให้รายละเอียดเพิม่ เติมว่า เมนูนที้ างร้าน ได้ คิ ด ขึ้ น มาพร้ อ มกั บ ตอนเปิ ด ร้ า น โดยอยากให้มีความแปลกไม่ซ้ำ�ร้านอื่น ซึ่งลูกค้าที่สั่งเมนูนี้มักจะเป็นคนใต้หรือ ชอบกินอาหารใต้ เพราะไหลบัวมักถูก นำ � ไปเป็ น ส่ ว นประกอบของอาหารใต้ หลายอย่าง เช่น แกงไหลบัว ทว่าลูกค้า ทั่ ว ไปที่ ส ะดุ ด ใจกั บ ชื่ อ เมนู ก็ มั ก สั่ ง มาลองเช่นกัน
เคยกินก๋วยเตี๋ยวหลอดมาก็หลายที แต่ ส้มตำ�หลอด นี่เห็นจะเพิ่งเคยได้ยิน เป็นครั้งแรก ส้มตำ�หลอด เมนูแนะนำ� ของร้า นครัว จัดจ้า นย่า นบ้านพานถม มี ลั ก ษ ณ ะ ที่ เ จ้ า ข อ ง ร้ า น เ ล่ า ว่ า ได้ แ รงบั น ดาลใจมาจากก๋ ว ยเตี๋ ย วลุ ย สวน โดยส่ ว นประกอบส้ ม ตำ � หลายชนิด อย่าง มะละกอ และแครอท ถูกห่อด้วยแผ่นก๋วยเตี๋ยวโดยห่อม้วนให้ เป็ น หลอด ก่ อ นราดน้ำ � ส้ ม ตำ � และ เ คี ย ง ด้ ว ย ไ ข่ ต้ ม แ ล ะ กุ้ ง ส ด ล ว ก ปอกเปลื อ ก ได้ ร สชาติ จั ด จ้ า นไม่ แ พ้ ส้มตำ�ปกติท่ัวไป โดยเจ้าของร้านเล่า ให้เราฟังว่าเมนูนี้อยู่กับร้านครัวจัดจ้าน มาตั้ ง แต่ แ รกเริ่ ม เปิ ด ร้ า น ซึ่ ง ตนเอง ได้ตระเวนชิมส้มตำ �มาหลายร้านก่อน จะเกิ ด ไอเดี ย คิ ด ค้ น เมนู แ ปลกอย่ า ง ส้ ม ตำ � หลอดขึ้ น ให้ มี ค วามแปลก ไ ม่ ซ้ำ � ร้ า น อื่ น ซึ่ ง ก ร ะ แ ส ต อ บ รั บ ค่อนข้างดี เป็นที่ถูกอกถูกใจของลูกค้า ทุกเพศทุกวัย นอกจากความแปลกแล้ว รั บ รองได้ ว่ า ส้ ม ตำ � จานนี้ มี คุ ณ ค่ า ทาง โภชนาการครบ 5 หมู่แน่นอน
ราคา 30 บาท ระยะเวลาขาย ตลอดทั้งปี
ราคา 58 บาท ระยะเวลาขาย ตลอดทั้งปี
| May-June 2012
ราคา 70 บาท ระยะเวลาขาย ตลอดทั้งปี
11
รสชาติคุ้นเคย บางสิ่งที่หลงลืม ครั้นเลือดในร่างกายสูบฉีดเรียกร้องหาร้านส้มตำ� เมนูหลักที่เรามักสั่งกับทางร้านอาจมีอยู่ไม่มากนักคือ ส่วนจะเผ็ดเปรี้ยวอย่างไร อันนี้คงขึ้นอยู่กับความโปรดในรสชาติของแต่ละคนไป แต่จริงๆ แล้ว เมนูส้มตำ�ที่มีอยู่ ไม่ได้มีเพียงแค่นั้น ยังมีอีกหลากหลายรูปแบบมากมายที่คุณอาจไม่เคยรู้ ให้ได้เลือกกินเลือกชิมกัน
๑.ส้มตำ�ไทย
๓.ส้มตำ�ผลไม้
เมนู ส้ ม ตำ � ที่ คุ้ น เคยกั น ดี ที่ สุ ด ถ้ า ต้ อ งเดิ น เข้ า ร้ า นส้ ม ตำ � ถื อ ได้ ว่ า เป็ น เมนู ค ลาสสิ ค ที่ เ รี ย กว่ า ทุ ก โต๊ ะ ควรสั่ ง ไว้ ส้ ม ตำ � ไทยที่ มี ส่ ว นผสมพื้ น ฐานทั่ ว ไป และจะไม่ มี ก ารใส่ ปูดองและปลาร้า
เมนู รั ก ษาสุ ข ภาพ เป็ น การผสมรวมกั น ของผลไม้ หลากชนิด เช่น แอปเปิ้ล ฝรั่ง ชมพู่ องุ่น สับปะรด เป็นต้น โขลกรวมกับเครื่องปรุงอื่นๆ แทนเส้นมะละกอดิบจนเข้ากัน ออกมามีสีสันสดใสน่ารับประทาน ด้วยรสชาติที่หลากหลาย จากชิน้ ผลไม้ตา่ งๆ เหมาะสำ�หรับคนทีร่ กั ทัง้ สุขภาพและส้มตำ� เป็นอีกทางเลือกหนึ่งของเมนูส้มตำ�
๒.ส้มตำ�ปู-ปลาร้า
๔.ส้มตำ�ทะเล
อี ก ห นึ่ ง เ ม นู ส้ ม ตำ � ค ล า ส สิ ก ร อ ง จ า ก ส้ ม ตำ � ไ ท ย ลักษณะคล้ายคลึงกัน เพียงแต่ส้มตำ�ปูจะมีการใส่ปูเค็มดอง ไม่ ใ ส่ น้ำ � ตาล และไม่ มี ก ารโรยถั่ ว ลิ ส งคั่ ว ด้ า นส้ ม ตำ � ปลาร้า เป็นส้มตำ�ที่ไม่ใส่น้ำ�ปลา ไม่ใส่กุ้งแห้ง ไม่ใส่น้ำ�ตาล ทั้งหมดถูกแทนที่ด้วยตัวปลาร้า หรือบางครั้งอาจใส่เพียงแค่ น้ำ�ปลาร้าก็ได้ รสชาติเน้นไปทางเผ็ดและเค็ม เป็นที่นิยมมาก ของคนภาคอีสาน แม้ชื่ออาจทำ�ให้บางคนเลือกที่จะถอยห่าง แต่กลับเป็นเมนูโปรดของใครหลายๆ คนเลยเชียว
อี ก หนึ่ ง เมนู ที่ นำ � เอาอาหารทะเลมาประยุ ก ต์ ค ลุ ก เคล้ า เข้ากันได้อย่างลงตัวด้วยการผสมอาหารทะเลลงไปในครก ส้ ม ตำ � ด้ ว ย เช่ น ปลาหมึ ก ลวก กุ้ ง ลวก หอยแมงภู่ ล วก หอยนางรมสด เป็นต้น จนออกมามีรสชาติคล้ายส้มตำ�ไทย ที่ เ จื อ ด้ ว ยกลิ่ น อาหารทะเล ถื อ เป็ น เมนู ใ หม่ ที่ เ พิ่ ม ความน่าสนใจได้ไม่น้อย นี้เป็นส่วนหนึ่งที่หยิบยกกันมาเล่าเท่านั้น ยังมีส้มตำ� อีกหลายรูปแบบที่กำ�ลังรอให้เราได้ลองลิ้มชิมรส ในแบบที่ แตกต่างอีกมากมาย หรือหากคุณมีความคิดที่พุ่งกระฉูด จะสรรสร้างส้มตำ�รูปแบบที่เป็นเอกลักษณ์ของตัวเองขึ้น มาคงจะไม่ผิดอะไร
12
| Read Me 12
เรื่อง สัภยา เจริญบัณฑิตสกุล
| May-June 2012
13
แซบซีดหลากสไตล์ ส้มตำ�เป็นอาหารอันคุ้นเคยของคนทุกเพศ ทุกวัย เรียกว่าเป็นอาหารที่มีพื้นที่ทางธุรกิจหลากรูปแบบ ทั้งหาบเร่ แผงลอย รถเข็น จนกระทั่งโด่งดังขึ้นห้าง แต่ครกไหนจะแซบโดนลิ้นถูกใจ ต้องขึ้นอยู่กับคนกินว่าชอบร้านสไตล์ไหน และร้านแต่ละแบบย่อมมีอิทธิพลต่อลูกค้าอย่างไรลองมาฟังกัน
หาบเร่สายป่านวิถีไทย คนค้ า ขายสมั ย ก่ อ นนิ ย มใช้ ห าบเร่ ตะเวนเดิ น ขาย ของไปตามสถานที่ต่างๆ ด้วยเท้าสองข้าง ไม่ต้องพึ่งพา รถยนต์ ให้ สิ้ น เปลื อ งน้ำ � มั น แต่ ยุ ค สมั ย นี้ ห าบเร่ กำ � ลั ง เ ป ลี่ ย น ไ ป ต า ม ค ว า ม เ จ ริ ญ ข อ ง บ้ า น เ มื อ ง และเหลือให้เห็นน้อยลงทุกที วันนี้เราจะพามารู้จักส้มตำ�หาบของ ‘ป้านงค์’ ที่มัก ส่ ง เสี ย งทั ก ทายลู ก ค้ า เสมอๆ พอเราถามว่ า ป้ า ขาย มานานเท่าไร ป้ากลับบอกว่า “ขายมานานมาก...นาน จนจำ � ไม่ ไ ด้ (หั ว เราะ) ไม่ ไ ด้ โ ม้ น ะป้ า จำ � ไม่ ไ ด้ จ ริ ง ๆ ไม่รู้ด้วยว่าเริ่มขายส้มตำ�ได้อย่างไร แต่เราเป็นคนอีสาน อยู่จังหวัดร้อยเอ็ด ทำ�อาหารอีสานพอได้ พอทำ�ส้มตำ� เป็นก็อยากขาย” ป้ า นงค์ ห าบขายทุ ก วั น ตามหมู่ บ้ า นย่ า นปทุ ม ธานี แ ต่ บ า ง เ ดื อ น ติ ด ภ า ร กิ จ ต้ อ ง ก ลั บ ไ ป ทำ � น า ทุ ก ปี หมดหน้ า นาก็ ก ลั บ มาหาบส้ ม ตำ � ขายต่ อ ส้ ม ตำ � ป้ า นงค์ 14
| Read Me 12
ขายครกละ 20 บาท ทุ ก เมนู ถึ ง แม้ ข องขึ้ น ราคา แต่ราคาเท่าเดิม เพราะอยากรักษาลูกค้าเก่าๆ ซึ่งป้านงค์ มีคอนเซปต์ว่า “คนซื้อรับได้ คนขายจะได้อยู่นานๆ” การหาบมี ค วามสะดวกกว่ า รถเข็ น เพราะสามารถ หาบไปในทุกที่ ไม่ว่าเจอทางแคบขนาดไหน แต่หาบเร่ ก็ มี อุ ป สรรคอย่ า งหนึ่ ง ตรงที่ พื้ น ที่ ใ นกระบุ ง หาบน้ อ ย ทำ�ให้ใส่ของได้น้อย เมนูส้มตำ�จึงน้อยตามไปด้วย “บางที ลู ก ค้ า สั่ ง ตำ � ป่ า ป้ า ก็ ทำ � ให้ ไ ม่ ไ ด้ ข องที่ มี อ ยู่ ไม่พอตำ� ป้าก็บอกให้ไปซื้อร้านส้มตำ� เขามีเครื่องเยอะ แต่ ลู ก ค้ า บอกว่ า ชอบกิ น ส้ ม ตำ � ตามหาบเร่ กิ น ตามร้ า น ไม่ อ ร่ อ ย มั น อาจได้ อ ารมณ์ ก ว่ า หรื อ เปล่ า อั น นี้ ป้ า ก็ ไ ม่ รู้ เ หมื อ นกั น นะ มั น อาจสบายๆ อยากจก อยากเปิบอย่างไรก็เต็มที่ เผ็ดมากเผ็ดน้อยป้าตักให้ชิม ได้ตลอดเวลา (ยิ้ม)”
เรื่อง ศศิกานต์ เอื้อวิทยาวุฒิกุล / ภาพ วิชญ์พล พลพิทักษ์ชัย
มนต์เสน่ห์รถพ่วงสร้างความสุขให้ได้อิ่มท้อง ‘ น้ า แ ส ง ’ เ ป็ น ห นึ่ ง ค น ที่ ข า ย ส้ ม ตำ � ด้ ว ย ก า ร ขี่มอเตอร์ไซค์พ่วงรถเข็น โดยเลือกขายหน้าหอพักแถว มหาวิ ท ยาลั ย รั ง สิ ต ตั้ ง แต่ เ วลาเที่ ย งถึ ง สี่ โ มงเย็ น เพราะน้าแสงเห็นว่าเป็นเวลาที่นักศึกษาและคนทำ�งาน บริ เ วณนั้ น จะต้ อ งพั ก เที่ ย งจึ ง ทำ � ให้ ข ายดี เ ป็ น พิ เ ศษ อี ก ทั้ ง ลู ก ค้ า ส่ ว นใหญ่ เ ป็ น คนภาคอี ส าน บ้ า นเดี ย วกั บ น้าแสงด้วย เราจึงได้ยินสำ�เนียงอีสานๆ และเสียงหัวเราะ จากคนที่ฟังภาษาอีสานไม่รู้เรื่องตลอดการสั่งส้มตำ� น้ า แสงเล่ า ถึ ง ที่ ม าการขายอาหารแบบไทยๆ สไตล์ ลู ก ทุ่ ง ๆ นี้ ว่ า “เป็ น อาหารที่ ทำ � ง่ า ยขายคล่ อ ง ทำ � พ อ ไ ด้ อ ยู่ ไ ด้ กิ น แ ล ะ ที่ เ ลื อ ก ทำ � เ ป็ น ร ถ พ่ ว ง เพราะเข้ า ถึ ง คนง่ า ย ตรงนี้ ค นหมดขายไม่ ไ ด้ แ ล้ ว ก็ ขี่ เ ปลี่ ย นที่ ข ายไปได้ เ รื่ อ ยๆ บางคนเห็ น เราเป็ น ผู้ ช าย
ก็ชอบถามว่าตำ�แซบไหม แต่จริงๆ รสมือผู้หญิงกับรสมือ ผู้ชายมันก็บ่ได้แตกต่างเท่าใดดอกครับ แล้วแต่คนนิยม บ่เกี่ยวกันเรื่องผู้หญิงตำ�จะแซบกว่าผู้ชายตำ�“ ตอนนี้รสมือใครดีกว่าใครไม่สำ�คัญ เพราะขณะที่เรา ชวนน้ า แสงคุ ย ควั น ปิ้ ง ไก่ ย่ า งก็ ล อยตลบอบอวล จนคนรุมซื้อแทบจะสำ�ลัก นี่คงเป็นมนต์เสน่ห์แบบบ้านๆ ของร้านส้มตำ�รถพ่วง ที่คนซื้อต้องยืนตากแดดตากควัน รอคิวกันนานๆ กว่าจะได้โซ้ยส้มตำ� แต่ถึงมีเสน่ห์อย่างไร น้ า แสงก็ แ อบกระซิ บ กั บ เราด้ ว ยรอยยิ้ ม เขิ น ๆ ว่ า “แม้จะขายส้มตำ�แบบรถมอเตอร์ไซต์พ่วงมานาน 20 ปี แต่ ถ้ า มี ทำ � เลดี ๆ ก็ อ ยากเปิ ด ร้ า นของตั ว เองให้ เ ป็ น หลักแหล่ง จะได้ไม่ต้องขี่รถพ่วงไปมาฝ่าแดดร้อนๆ”
| May-June 2012
15
แผงส้มตำ� ลงทุนน้อย ขายได้ราคา ธนาดร ชัชราภรณ์ พ่อค้าส้มตำ�บนแผงตลาดนัด หน้ามหาวิทยาลัยรังสิต บอกเราว่า “เรียกพี่สั้นๆ ว่าพี่ไม้ แต่ถ้าเรียกยาวๆ ก็ไม้ป่าเดียวกัน (หัวเราะ) พี่ขายส้มตำ� มา 10 ปี แ ล้ ว แต่ ไ ม่ รู้ เ หมื อ นกั น ว่ า ทำ � ไมเลื อ กอาชี พ นี้ มันแบบเราทำ�ได้ แล้วบังเอิญว่าทำ�แล้วออกมาดีกท็ �ำ ต่อไป เป็ น อะไรที่ ส นุ ก ด้ ว ยตรงที่ ไ ด้ เ จอลู ก ค้ า บางที คุ ย กั น จนสนิทก็มี แต่ก็เคยเจอลูกค้าแปลกๆ แบบเมาๆ มาถึง สั่ ง บะหมี่ เ กี๊ ย ว ซึ่ ง เราก็ ม องว่ า ร้ า นเรามั น เหมื อ นร้ า น บะหมี่ เ กี๊ ย วตรงไหนวะ เราก็ บ อกว่ า ไม่ มี ขายส้ ม ตำ � เขาก็มองร้าน และขอโทษเราแล้วก็ไป” ส้มตำ�พีไ่ ม้มหี ลายราคา ถูกสุด 25 บาท จนถึง 300 บาท ซึ่งราคาขึ้นอยู่กับความต้องการของลูกค้าว่าใส่ของเยอะ ขนาดไหน และแม้การขายส้มตำ �บนแผงจะไม่มีที่นั่งกิน ให้ลูกค้า แต่เขาสามารถขายได้ถึง 200 ถ้วยโฟมต่อวัน “กว่าพี่จะขายส้มตำ�จนเลี้ยงชีพตัวเองได้ถึงทุกวันนี้ 16
| Read Me 12
ก็ผ่านความลำ�บากมาเหมือนกัน แต่พี่เรียกมันว่าช่วงเวลา ทีไ่ ม่ประสบความสำ�เร็จ คือการค้า ขายดี ขายไม่ดี ขายไม่ได้ มันมี เจอของแพงน้�ำ ท่วมอย่างนี้ แต่พไี่ ม่ได้มองเป็นปัญหา หนัก ค่อยๆ แก้ไป อย่าไปคิดเยอะ เพราะเวลาเราทุกข์ทำ�ให้ ไม่มีสติ แล้วเราจะแก้ไม่ได้” การเช่าพื้นที่ขายของไม่ว่าจะขายอะไร ต้องเลือกทำ�เล ให้ดี บางคนมีที่ดีอยู่แล้วไม่พอ เพราะคนค้าขายมักนิยม ของขลังของบูชา พี่ไม้บอกว่า “ของขลังคนไทยต้องมี อยู่แล้ว แต่ของเราไม่ได้ไปเสาะหาเอง คือพวกเพื่อนสนิท มิตรสหาย เขารูว้ า่ เราขายของ ก็เอาพระมาให้บชู า เอายันต์ ที่เกี่ยวกับค้าขายมาให้ บ้างเอาชูชกมาให้” “การขายส้มตำ�จริงๆ มันก็เหมือนอาหารทุกอย่างแหละ ตำ�ให้อร่อย รสชาติดี ความสะอาดมี ราคาอย่าเอาเปรียบ ลูกค้า” พี่ไม้ทิ้งท้าย
ทำ�ไมส้มตำ�จะขึ้นห้างไม่ได้ วศินี งามรัตนกาญจน์ เจ้าของร้าน ตำ�ตำ� สาขา ฟิ ว เจอร์ พ าร์ ค รั ง สิ ต มองว่ า ส้ ม ตำ � เป็ น เหมื อ นอาหาร ประจำ � ชาติ ที่ ทุ ก คนชอบ จึ ง ตั ด สิ น ใจทำ � ธุ ร กิ จ ชนิ ด นี้ ประกอบกั บ ได้ สู ต รมาจากคุ ณ ยายที่ เ ป็ น อาจารย์ ส อน ทำ�อาหาร จึงนำ�มาปรับจนเปิดเป็นร้านของตัวเอง “จริงๆ ร้านตำ�ตำ� มีหลายสาขา ก่อนขึ้นห้างก็มีบางนา สยาม และมาเปิดที่ห้างฟิวเจอร์ คือไหนๆ ส้มตำ�ก็เป็น อาหารจานโปรดของทุ ก คนอยู่ แ ล้ ว เราเลยคิ ด ว่ าทำ�ไม คนเดินห้างจะกินส้มตำ�ไม่ได้ แบบเดินอยูใ่ นห้าง ทำ�ไมไม่กนิ ส้มตำ�ในห้าง ทั้งๆ ที่ราคาเท่าๆ กันกับข้างนอก” เจ้าของร้านบอกว่าส้มตำ�นอกห้างกับในห้าง รสชาติ ไม่ได้ต่างกัน แต่ต่างกันตรงขายคนละกลุ่ม ซึ่งส้มตำ�ในห้าง เน้นการจัดวางให้ดูน่าทาน จนถึงการตกแต่งร้านให้ดึงดูด ความสนใจ โดยร้ า นตำ � ตำ � เน้ น สี ส้ ม เพราะเป็ น สี ส ดใส
ทำ�ให้คนเจริญอาหาร และที่สำ�คัญร้านอาหารจะดึงดูด ความสนใจได้ต้องมีคอนเซป “เราเน้นกลุม่ วัยรุน่ คอนเซปต์รา้ นจะสนุกๆ คือมีกระดาษ ‘โพสต์ อิ ท ’ ให้ ลู ก ค้ า มี ส่ ว นร่ ว มเขี ย นคอมเม้ น ต์ ร้ า น หรื อ ใครอยากเขี ย นอะไรก็ ไ ด้ แล้ ว แปะบนฝาผนั ง ร้ า น วัยรุน่ ก็จะสนุก บางทีเราว่างๆ ยังแอบอ่านเลยก็เพลินดีนะ” นอกจากนีก้ ารเปิดร้านในห้างและขายส้มตำ�อย่างเดียว คงไม่พอ เพราะเราต้องสู้กับร้านอาหารอื่นๆ ด้วย แต่โชคดี ที่ร้านตำ�ตำ�เป็นร้านอาหารอีสานแบบฟิวชั่น คือมีอาหาร ประเภทอื่นๆ ขายด้วย ซึ่งเป็นความต้องการของเจ้าของ ร้านทีต่ อ้ งการเพิม่ ความหลากหลายของอาหารให้กบั ลูกค้า
| May-June 2012
17
สภาส้มตำ� ความฝัน กำ�ลังใจ หากจะมีร้านอาหารสักที่ ที่ให้คุณนัดเจอกับเพื่อนฝูง สักที่ที่คุณจะได้เพลิดเพลินกับรสชาติถูกปากคนไทย และสักที่ ที่จะทำ�ให้เกิดวงสนทนาที่เข้มข้นไม่แพ้รสอาหาร จะช้าอยู่ไย รีบตามมาทำ�ความรู้จักกับสภาส้มตำ� ลิ้มรสแซบๆ พร้อมกับ นิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยทั้งหก ซึ่งแม้จะมาจากต่างคณะ ต่างสาขา แต่นั่นก็ไม่ใช่อุปสรรคของการรวมตัว ภายใต้ชมรม V2Gether ชมรมที่เกิดขึ้นจากความสนใจในด้านการทำ�ธุรกิจเหมือนกันชอบรสจัดจ้านของส้มตำ�เหมือนกัน นอกจากนั้นยังเป็นชมรมของ “คนที่คิดอะไรกับชีวิต” ตามที่ วรุณธรณ์ ลิ้มสินสวัสดิ์ หรือพี่ดิว นิสิตคณะเศรษฐศาสตร์ ชั้นปีที่ 4 ของน้องๆ ได้บอกกับเรา อ ร - น ว พ ร ท อ ง ร อ ด นิ สิ ต ค ณ ะ ค รุ ศ า ส ต ร์ ชั้ น ปี ที่ 4 เ ล่ า ว่ า “ ช ม ร ม นี้ เ ห มื อ น เ ป็ น ช ม ร ม ของคนทีม่ เี ป้าหมายในชีวติ ว่าอยากจะทำ�ธุรกิจเหมือนๆ กัน คือการเปิดร้านสะดวกซื้อ เราจะเอาแนวคิดของนักธุรกิจที่ ประสบความสำ�เร็จต่างๆ มาต่อยอดเอง ทำ�โมเดลทาง ธุรกิจไว้ แล้วกว่าเราจะได้รวมตัวแต่ละครัง้ กว่าจะเลิกเรียน จะคุยประเด็นนูน้ ประเด็นนีจ้ บก็ดกึ บางครัง้ สีท่ มุ่ กว่าเลยนะ แต่พวกเราก็เข้าร้านส้มตำ�กัน” ไม่รอให้เสียงหัวเราะของอรจางหาย เบิม้ -อานนท์ หกสี นิ สิ ต คณะวิ ท ยาศาสตร์ ชั้ น ปี ที่ 1 เล่ า ต่ อ หั ว เราะว่ า “มีร้านเจ๊ก้อย กับร้านเจ๊แดง สองร้านที่เราเข้ากันประจำ� อยู่แถวสถานนีรถไฟฟ้าราชเทวี พอเข้าไปในร้านก็เหมือน ประเด็ น ที่ เ ราคุ ย กั น ที่ ช มรมมั น ยั ง ไม่ จ บ คื อ เรื่ อ งธุ ร กิ จ มันมีอะไรที่ต่อยอดได้เสมออยู่แล้ว เราก็เปิดวงคุยธุรกิจ กันต่อ มีคุยเรื่องแนวทางการดำ�เนินชีวิต เรื่องการพูด การพัฒนาบุคลิกภาพของเราด้วย แต่ไม่ได้ซีเรียสอะไร เลยนะ คุยกันแบบบ้าบอ เฮฮา แต่ยังมีสาระ” เสียงหัวเราะ ใหญ่ๆ อีกครัง้ ดังตามมา ทำ�ให้เราเผลอคิดว่า นอกจากเรือ่ ง ธุรกิจแล้ว ชมรมนี้ยังพัฒนาเรื่องการมีคุณภาพอารมณ์ ที่ดีให้สมาชิกอีกด้วย ปุม้ ปุย้ -สุภทั รารัตน์ สุพรหม นิสติ คณะเศรษฐศาสตร์ ชั้นปีที่ 2 และ นิ้ง-ชัชฎาภรณ์ ธรรมธราธาร นิสิตคณะ เศรษฐศาสตร์ (นานาชาติ) ชั้นปีที่ 3 กล่าวว่า “เราเป็น ชมรมที่ ใ ห้ กำ � ลั ง ใจกั น มากกว่ า ส่ ว นใหญ่ เ จอกั น ตอน เลิกเรียน เข้าร้านส้มตำ� สั่งมากินเลย แล้วคุยที่ร้านนั่นล่ะ อร่อยด้วย ได้แลกเปลี่ยนมุมมองต่างๆ ด้วย ตอนนี้ชมรม เรามีนโยบายเสริมสร้างกำ�ลังใจ เป็น Positive Thinking ระหว่างกิน เราก็ถกกันประเด็นพวกนี้แหละ” นิ สิ ต คณะวิ ศ วกรรมศาสตร์ ชั้ น ปี ที่ 2 แด๊ พ กรกรัญจ์ ลิ้มสินสวัสดิ์ ก็รีบเสริมทันทีว่า “ความจริง มันไม่เหมือนที่เราคิดนะ เวลาทำ�จริงๆ ธุรกิจขายของมัน ไม่ ง่ า ยอย่ า งที่ เ ราคิ ด หรอก รวมตั ว กั น แบบนี้ ก็ จ ะได้ แลกเปลี่ยน ให้กำ�ลังใจ ช่วยเหลือกันไป” 18
| Read Me 12
คุ ย กั บ พวกเขาได้ สั ก พั ก ก็ เ ริ่ ม มี จ านส้ ม ตำ � ลาบ ข้าวเหนียว มาวางตรงหน้า (ล่อตาและยั่วน้ำ�ลายมาก!) พาให้วงสนทนาลื่นไหลดีแท้ “มันเป็นมื้อพิเศษสำ�หรับ พวกเรานะ คล้ า ยๆ เป็ น มื้ อ เติ ม ไฟ กิ น ส้ ม ตำ � แล้ ว แซบ มีอารมณ์ทำ�งานต่อ สั่งมารวมๆ กัน ดูเยอะดี ก็แบ่งกันกิน เพราะเป็นอาหารที่พวกเรากินด้วยกันได้” ส้มตำ�เข้าปาก บรรยากาศของการพูดคุยเริ่มคึกคัก ดิว ในฐานะรุ่นพี่ ปล่อยให้น้องๆ มีความสุขกับมื้อพิเศษนี้ อย่างเต็มที่ และหันมาพูดกับเราต่อ “คือเราว่าทุกๆ อย่าง พอได้มาคุยกัน มารวมตัวกัน ข้อมูลมันไหลนะ เพราะเรา จะเชื่อในทุกคน จริงๆ ข้อดีของสภาส้มตำ� หรือสภากาแฟ คือมันจะเป็นที่ที่ข้อมูลไหล อย่างที่ V2Gether ของเรา เราจะเชื่อเสมอว่าทุกคนมีไอเดียดีอยู่ในตัว แค่มันไม่มีที่ ที่จะเป็นแหล่งพบปะพูดคุย แสดงความสามารถ พูดง่ายๆ คื อ เราไม่ ไ ด้ ว่ า อะไรนะ แต่ สั ง คมไทยไม่ มี เ วที ใ ห้ เ ด็ ก ๆ อย่างเราแสดงความคิดมากขนาดนั้นน่ะ มันมีแต่ระบบ Seniority เหมือนผู้ใหญ่กว่าก็จะมาตีกรอบความคิดให้เรา ว่า เฮ้ย ให้โจทย์มาเท่านี้นะ ถ้าคุณออกนอกกรอบคุณจะ ถูกตีกลับเข้ามา นี่คือสังคมทั่วๆ ไป แต่ที่พวกเราอยู่ ชมรม เราเนี่ย เปิดโอกาสแม้กระทั่งเด็ก คือผู้ใหญ่ก็ได้มาเรียนรู้ ไอเดียใหม่ๆ ของเด็ก และเด็กก็ได้เรียนรู้จากประสบการณ์ ของผู้ใหญ่ด้วย” ส้ ม ตำ � ชุ ด แรกเริ่ ม พร่ อ ง เบิ้ ม อาสาไปสั่ ง ชุ ด ที่ ส อง จั ด เต็ ม ไม่ แ พ้ ชุ ด แรกมาเสิ ร์ ฟ ให้ ทุ ก คนเติ ม พลั ง กาย (และพลังใจ) กันต่อ ดูเหมือนว่าสภาส้มตำ�มื้อนี้จะไม่จบ ลงง่ายๆ เช่นเดียวกับความฝัน บวกกับใจรักในธุรกิจของ พวกเขา ที่เผยให้เรารับรู้ผ่านแววตามุ่งมั่น และกำ�ลังใจ เต็มเปี่ยม ใครจะรู้บ้างว่าร้านส้มตำ�เล็กๆ ที่พวกเขาอาศัย ฝากท้ อ งกั น ประจำ � ทุ ก สั ป ดาห์ นี้ จะมี ค วามฝั น ยิ่ ง ใหญ่ หลอมรวมอยู่ด้วย
เรื่อง นลินี ฐิตะวรรณ / ภาพ วิชญ์พล พลพิทักษ์ชัย
“พอได้มาคุยกัน มารวมตัวกัน เราจะเชื่อในทุกคน จริงๆ ข้อดีของสภาส้มตำ� หรือสภากาแฟ คือจะเป็นที่ๆ ข้อมูลไหล”
| May-June 2012
19
Thesis ส้มตำ�: บทบาททางสังคมของส้มตำ� นอกจากเสน่ห์อันทรงพลังของส้มตำ�ที่ทำ�ให้อิ่มปากอิ่มท้องแล้ว ใครจะรู้ว่าส้มตำ�ยังมีความสำ�คัญในระดับสังคมและ ประเทศอีกด้วย โดยส้มตำ�หนึ่งจานสามารถสะท้อนถึงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของคนในชุมชน และวัฒนธรรมของท้องถิ่นนั้นๆ ได้อย่างมีมนต์ขลัง ด้วยเหตุนี้จึงทำ�ให้มีผู้สนใจศึกษาบทบาทของส้มตำ�อย่างจริงจัง ถึงขั้นเป็นรูปเล่มวิทยานิพนธ์! ลองมาดูกันว่า ส้มตำ�ในงานวิจัยจะมีรสชาติดีเด็ดขนาดไหน
ส้ ม ตำ � สี สั น สดใส 1 จาน มี คุ ณ ค่ า ทางโภชนาการ ทัง้ ทางด้านปริมาณและคุณภาพอย่างครบถ้วน ผลการวิจยั จาก 8 ร้านดังในชุมชนเกาะรัตนโกสินทร์ พบว่า เมนูส้มตำ� สุขภาพ ไม่ว่าจะเป็น ส้มตำ�ไข่เค็ม ส้มตำ�กุ้ง ส้มตำ�ไทย ใส่ปูเค็ม ฯลฯ ล้วนมีสารอาหารที่ร่างกายต้องการครบทั้ง 6 ชนิด คือ โปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน วิตามิน แร่ธาตุ และน้ำ� มากกว่านั้น ส่วนผสมของส้มตำ�รวมทั้งผักสด ที่ นำ � มารั บ ประทานเป็ น เครื่ อ งเคี ย ง ยั ง มี ก ากใยและให้ คุณค่าทางสมุนไพรหลากหลายประการ เช่น กระเทียม ช่วยขับลม มะเขือเทศบำ�รุงผิวพรรณ มะนาวมีวิตามินซี และช่วยระบายท้อง พริกสดทำ�ให้เจริญอาหาร ใบบัวบก บำ�รุงสมองและดับพิษร้อน เป็นต้น
การศึ ก ษาวิ จั ย ในแมลงหวี่ ยั ง พบว่ า เมนู ป ระยุ ก ต์ ยอดฮิตอย่าง ข้าวมันส้มตำ� มีสารต้านฤทธิ์การกลายพันธุ์ ของเซลล์ ร่ า งกาย ช่ ว ยลดความเสี่ ย งจากโรคมะเร็ ง ได้เป็นอย่างดีอกี ด้วย คงจะดีไม่นอ้ ย หากมีนโยบายรณรงค์ ให้สม้ ตำ�เป็นหนึง่ ในเมนูสขุ ภาพแห่งชาติ ด้วยคุณประโยชน์ ดั ง กล่ า ว คงจะช่ ว ยลดอั ต ราการเจ็ บ ป่ ว ยจากการขาด สารอาหาร และโรคภัยบางประการได้ไม่มากก็น้อย 20
| Read Me 12
ส้ ม ตำ � ยั ง มี บ ทบาทในแง่ ข องเศรษฐกิ จ อี ก ด้ ว ย ส้ ม ตำ � จั ด เป็ น อาหารที่ ช่ ว ยประหยั ด รายจ่ า ยเนื่ อ งจาก มี ร าคาย่ อ มเยาน่ า คบหา นอกจากนี้ การศึ ก ษาวิ จั ย โดยการสอบถามคนในชุมชน อำ�เภอเมืองพิมาย จังหวัด นครราชสีมา จำ�นวนทัง้ สิน้ 115 คน พบว่า การขายส้มตำ�สามารถ นำ�ไปประกอบเป็นอาชีพ เพื่อสร้างรายได้ให้กับครอบครัว ทั้งนี้ คนในชุมชนยังนิยมทำ�ส้มตำ�ขึ้นเพื่อจัดจำ�หน่ายใน งานประเพณี หรืองานประจำ�ปีตา่ งๆ ตามสถานทีท่ อ่ งเทีย่ ว สำ�คัญๆ ในจังหวัด จนเป็นที่นิยมจากการบอกปากต่อปาก นับเป็นการกระตุ้นการท่องเที่ยวเศรษฐกิจและนำ�รายได้ เข้าสู่ชุมชนของตนอีกด้วย
เรื่อง ภรณ์ทิพย์ ปิยฤทธิพงศ์
ส้มตำ�เป็นอาหารที่มีการรับประทานสืบต่อกันมาจาก รุน่ สูร่ นุ่ จึงผูกพันกับวิถชี วี ติ ของคนในสังคม มาอย่างช้านาน จากการวิจยั เชิงคุณภาพ และสัมภาษณ์กลุม่ ตัวอย่างทัง้ สิน้ 38 คน ในจังหวัดกรุงเทพฯ นครราชสีมา ขอนแก่น และเลย พบว่ า ส้ ม ตำ � เป็ น สื่ อ สร้ า งความสามั ค คี อ ย่ า งแท้ จ ริ ง เพราะมี ส่ ว นทำ � ให้ เ กิ ด ความผู ก พั น ในครอบครั ว และ สร้างความสนิทชิดเชื้อกันระหว่างเพื่อนบ้าน โดยเฉพาะ อย่างยิ่งในสังคมชนบท เนื่องจากส้มตำ�เป็นอาหารที่นิยม รับประทานเป็นหมู่คณะ และเป็นเมนูประจำ�ในงานสำ�คัญ ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น งานบุญ งานแต่ง ดำ �นา แห่เทียน พรรษา แข่ ง เรื อ เป็ น ต้ น ทั้ ง นี้ ไ ม่ มี ก ารนำ � ส้ ม ตำ � ไปใช้ ในพิธีกรรมต่างๆ รวมทั้งไม่นิยมนำ�ไปเป็นอาหารถวาย พระสงฆ์ เพราะเกรงว่ า จะทำ � ให้ พ ระท้ อ งเสี ย แล้ ว จะเป็นบาป อีกประการหนึ่งคือ การทำ�ส้มตำ�ทิ้งไว้นานๆ จะทำ�ให้ส้มตำ�ไม่อร่อย และหากจะต้องไปปรุงที่วัดก็จะเป็น การยุ่ ง ยาก ด้ ว ยเหตุ นี้ ส้ ม ตำ � จึ ง เป็ น อาหารที่ ไ ม่ ไ ด้ รั บ ความนิยมในการทำ�บุญนั่นเอง
นอกเหนื อ จากบทบาททางด้ า นสุ ข ภาพ เศรษฐกิ จ และความสั ม พั น ธ์ ร ะหว่ า งบุ ค คลแล้ ว ส้ ม ตำ � ยั ง ถื อ เป็ น ทู ต วั ฒ น ธ ร ร ม ที่ สำ � คั ญ ใ น ก า ร เ ผ ย แ พ ร่ ชื่ อ เ สี ย ง ขนบธรรมเนียมประเพณีของท้องถิ่น ให้แพร่กระจายและ กลายเป็ น อาหารขึ้ น ชื่ อ ทั่ ว ทุ ก ภู มิ ภ าคของประเทศไทย ดังนั้นอาจกล่าวได้ว่า ส้มตำ�เป็นตัวแทนในการบอกเล่า วิถีชีวิตความเป็นอยู่ วัตถุดิบในท้องถิ่น ความเชื่ออันเป็น เอกลั ก ษณ์ และความภาคภู มิ ใ จในภู มิ ปั ญ ญาของคน ในชุมชนนั้นๆ
ทางด้านระดับสังคม การจัดประกวดแข่งขันตำ�ส้มตำ� และการสมรสกันระหว่างชาวไทยอีสาน และชาวต่างชาติ ยังมีส่วนช่วยเผยแพร่อาหารจานวัฒนธรรมนี้ ให้เติบโต และมีชื่อ เสีย งในระดับสากล ซึ่ง สอดคล้อ งกับนโยบาย การส่ ง เสริ ม การท่ อ งเที่ ย วของประเทศที่ มุ่ ง เผยแพร่ เอกลั กษณ์ วั ฒ นธรรมของชาติ แ ละ ยุ ท ธศาสตร์ ที่ มุ่ ง ผลั ก ดั น อาหารสุ ข ภาพไทย ซึ่ ง มี ส้ ม ตำ � เป็ น หนึ่ ง ในนั้ น สู่ ค รั ว โลกอี ก ด้ ว ย โดยงานวิ จั ย กรณี ศึ ก ษา ชุ ม ชนรอบ เกาะรั ต นโกสิ น ทร์ ได้ ใ ห้ ข้ อ เสนอแนะเกี่ ย วกั บ การผลั ก ดั น ส้ ม ตำ � ซึ่ ง เป็ น อาหารจานท้ อ งถิ่ น มุ่ ง สู่ ค รั ว ไทยและ ครั ว โลกไว้ ว่ า ควรมี ก ารสนั บ สนุ น ให้ เ กิ ด การผลิ ต การแปรรู ป ร้ า นค้ า การฝึ ก ทั ก ษะการทำ � ส้ ม ตำ � ให้อร่อยได้คุณภาพตามมาตรฐาน และสามารถส่งออก ไปขายทั่ ว โลก ตามร้ า นอาหารไทย จนเกิ ด การบริ โ ภค เป็นอาหารไทยระดับโลกในที่สุด เห็นได้วา่ ส้มตำ�หนึง่ จาน นอกจากจะให้ความอิม่ อร่อย และรสชาติที่ถูกปากแล้ว เมนูเด็ดเมนูนี้ยังมีประโยชน์ อย่างมหาศาล ทั้งในระดับบุคคลและระดับสังคมอีกด้วย รูแ้ บบนีแ้ ล้วขอตัวปิดวิทยานิพนธ์ไป จกส้มตำ�สักครกก่อน แล้วกัน!
อ้างอิง นงเยาว์ ประทีปะจิตติ. (2546). ฤทธิ์ต้านก่อกลายพันธุ์ ของอาหารไทยบางชนิดในการทดสอบด้วยแมลงหวี.่ วิทยานิพนธ์ ปริ ญ ญาวิ ท ยาศาสตรมหาบั ณ ฑิ ต สาขาพิ ษ วิ ท ยาทางอาหาร และโภชนาการ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล. นฤมล ปั ญ ญาวชิ โ รภาส. (2542). การแพร่ ก ระจาย และบทบาททางสังคมของส้มตำ�. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตร มหาบั ณ ฑิ ต สาขาพั ฒ นาสั ง คม คณะพั ฒ นาสั ง คม สถาบั น บัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ วนิดา โกศัย. (2535). วัฒนธรรมส้มตำ�โคราช: กรณีตำ�บล ในเมือง อำ�เภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา, วิทยานิพนธ์ปริญญา ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาไทยคดีศกึ ษา กลุม่ มนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. สุภี โรจนวิเชียร และคณะ. (2548). โครงการวิจัยและพัฒนา สำ�รับอาหารสุขภาพไทยจากท้องถิน่ สูค่ รัวโลก สำ�รับส้มตำ�สุขภาพ : กรณีศึกษาชุมชนเกาะรัตนโกสินทร์. โปรแกรมวิชาสุขศึกษา และคหกรรมศาสตร์ คณะวิ ท ยาศาสตร์ แ ละเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฎสวนดุสติ และมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนนั ทา | May-June 2012
21
ส้มตำ�ไทยใส่สื่อ
เสียงป๊อกๆ ตำ�ออกสื่อ
การประกวดส้มตำ�ลีลาอาจหาชมได้ยากในเมืองใหญ่ แต่ในทุกๆ เทศกาลสำ�คัญไม่วา่ จะเป็น สงกรานต์ ลอยกระทง ปีใหม่ หรือวันหยุดเพื่อสังสรรค์ บริเวณลานหน้าศาลา จังหวัดของจังหวัดแถบภาคอีสาน มักจะมีเวทีประกวด เปิดเพลงดังสนั่น พร้อมกับการตำ�ส้มตำ�ด้วยท่าพิสดาร ร้อยแปดกระบวนท่าของผู้เข้าประกวดบนเวที สำ � หรั บ กติ ก าเพื่ อ ให้ ไ ด้ ถ้ ว ยทองประจำ � ตำ � บล มาครองนั้ น ก็ ง่ า ยดายเพี ย งแค่ ร สชาติ อ ร่ อ ยสุ ด ยอด และลี ล าการตำ � สะเด็ ด สะใจกรรมการ เรื่ อ งรสชาติ ดู จ ะ โดดเด่นกินกันไม่ขาด เคล็ดลับของการจะเป็นดาวในเวที ส้ ม ตำ � ลี ล าน่ า จะอยู่ ที่ ท่ า เต้ น ที่ เ ร้ า ใจ ควงสาก ยกครก พ ร้ อ ม ด้ ว ย ก า ร แ ต่ ง ตั ว ที่้ จั ด เ ต็ ม ม า แ บ บ ไ ม่ ยั้ ง ไม่ พ ลาดรางวั ล แน่ ถ้ า ที ม ส้ ม ตำ � ยกหางเครื่ อ งมาเต้ น ประกอบเสียงป๊อกๆ ให้เวทีสะเทือน การประกว ดส้ ม ตำ � ลี ล าเ น้ น ความส นุ ก สนา น และเรียกเสียงหัวเราะจากผู้ชม นับได้ว่าเป็นการประกวด หนึ่งที่ได้รับความนิยม แม้บางครั้งการออกสื่อยังอยู่ใน วงแคบ หรือแม้บางครั้งรางวัลการประกวดจะไม่มากนัก เ มื่ อ เ ที ย บ กั บ ใ จ ที่ ใ ส่ ล ง ใ น ลี ล า ท่ า ตำ � แ ต่ เ ชื่ อ ว่ า ความสนุกสนานที่มาจะเสียงป๊อกๆ ก็ทดแทนกันได้กับการ ที่ส้มตำ�จะเป็นอาหารเรียกความเฮฮาคู่ปากคนไทยได้ต่อไป
เสียงคุยสนั่น ลั่นร้านตำ�
ส้ ม ตำ � กิ น ให้ เ ด็ ด ต้ อ งแกล้ ม กั บ เพลงลู ก ทุ่ ง ยิ่ ง เป็ น เพลงหมอลำ� หรือลูกทุง่ จังหวะสนุกสนาน จะทำ�ให้อรรถรส ในการปั้นข้าวเหนียวแล้วจกส้มตำ�ช่างรื่นรมย์ชวนเฮฮา ยิง่ หากจำ�นวนคนในการแย่งกันทานส้มตำ�จานเดียวกันมาก เท่ า ไร ความสนุ ก สนานครึ ก ครื้ น จะเพิ่ ม ขึ้ น เท่ า ตั ว 22
| Read Me 12
เรื่อง ฐาปะนีย์ สามัคคี
ยิ่งมีเรื่องชวนคุย ชวนเม้าท์ วงสนทนาที่ซ้อนกับวงส้มตำ� ก็จะขยายตัวได้โดยอัตโนมัติ เรื่องที่คุยสนั่นมักจะวนเวียน ในเรื่อง ละครหลังข่าว ข่าวบ้านเมือง เพื่อนบ้าน เจ้านาย แฟนเขา แฟนเรา เรื่องเฮฮาดาราใครท้อง หรือแม้กระทั่ง การนินทาสามัญประจำ�วัน พูดได้ว่าข่าวสารจากสื่อต่างๆ ทีค่ นทานส้มตำ�รับมา ถูกย่อยให้เฮฮาด้วยรสชาติของส้มตำ� น่าแปลกใจทีเ่ มือ่ มองผ่านส้มตำ�และเรือ่ งเม้าท์ประจำ�วงไป เราจะพบกับมิตรภาพที่เกิดขึ้นง่ายๆ การเปิดใจที่ยอมรับ ผูอ้ นื่ และความสนุกสนานพืน้ ฐานทีท่ กุ คนเข้าใจได้ เราจึงพบ บรรยากาศผ่อนคลายยิ้มแย้มในร้านส้มตำ� มากกว่าจะพบ การเข้ า มาทานเพื่ อ ให้ อิ่ ม ท้ อ งแล้ ว จากไป ทั้ ง หมดนั้ น อาจทำ � ให้ ส้ ม ตำ � เป็ น อาหารที่ ค นทานอิ่ ม ใจไปด้ ว ย อย่างไม่รู้ตัว
เสียงลือเสียงเล่าอ้าง ส้มตำ� พี่เอย
เรามักพบข่าวคราวของส้มตำ�ในแง่ของการออกมา ประกาศเตือนสารพิษหรือโรคภัยที่มาพร้อมส่วนประกอบ ของส้มตำ� ไม่ว่าจะเป็น หอยดอง ปลาร้า ปูดอง หรือ แม้กระทั่งการเตือนถึงความสะอาดของครกตำ� โดยข่าวมัก พ่ ว งมากั บ ผลสำ � รวจของสำ � นั ก ต่ า งๆ ซึ่ ง เป็ น ข้ อ มู ล ที่ น่าเชื่อถือและบางครั้งก็น่าตกใจเมื่อเห็นข้อมูลในเชิงลบ หรือบางครั้งส้มตำ�ก็เป็นข่าวเมื่อครั้งที่โหวตให้เป็นอาหาร ยอดนิยม หรือได้รับยกย่องออกสื่อเมื่อได้รางวัลในการ ประกวดอาหารบนเวที น านาชาติ และข่ า วอี ก มากมาย เกีย่ วกับส้มตำ�บนหน้าหนังสือพิมพ์ เรือ่ งเล่าเรือ่ งส้มตำ�อีก มากมายบนหน้าจอทีวี เสียงเล่าอ้างที่หลายครั้งเราไม่ได้ ใส่ใจ และอาจเป็นเช่นกันที่ส้มตำ�ได้ออกสื่อบ่อย บ่อยจน บางครั้งเราไม่สังเกต แต่เชื่อเถอะ ไม่ว่าสื่อไหน ไม่ว่าข่าวใด เรามักเปรี้ยวปากทุกครั้งที่ได้ยินคำ�ว่า ‘ส้มตำ�’ ใช่ไหมล่ะ
ส้มตำ�ในต่างแดน
เรื่อง สุธาสินี เลิศวัชระสารกุล
‘ส้มตำ�’ อาหารแห่งวัฒนธรรมที่ชาวไทยคุ้นเคย ใช่ว่าจะมีโซ้ยมีแซบกันในประเทศไทยเท่านั้น ลองมาดูกันว่า ส้มตำ�ที่เดินทางไกลไปปักธงอยู่ในประเทศอื่นๆ มีหน้าตาและรสชาติต่างจากส้มตำ� ณ สยามประเทศของเราอย่างไรบ้าง
เริม่ จากบ้านพีเ่ มืองน้องอย่างประเทศลาว ทีม่ อี รรถรส ของส้มตำ�ใกล้เคียงกับประเทศไทยมากที่สุด แต่เหนือชั้น กว่าด้วยการนำ�กะปิมาใช้ชว่ ยเสริมรสเค็ม ซึง่ หลายคนทีเ่ คย ลิม้ ลองต่างซูฮกเป็นเสียงเดียวกันว่า ส้มตำ�ประเทศนีอ้ ร่อย แทบทุกร้าน บางคนถึงกับออกปากว่า กินแล้วไม่อยาก กิ น ส้ ม ตำ � ของไทยอี ก เลย! ถื อ เป็ น ซิ ก เนเจอร์ ห นึ่ ง ที่ ไม่ควรพลาด หากมีโอกาสได้แวะเวียนไปเที่ยวลาว ส่วนประเทศเพื่อนบ้านอื่นๆ อย่างเช่นพม่า ก็มีอาหาร หน้าตาละม้ายคล้ายส้มตำ�ของไทยเช่นกัน โดยมีส่วนผสม ของมะเขื อ เทศ ถั่ ว งา และผั ก พื้ น บ้ า นต่ า งๆ มี ก ารใช้ เครื่ อ งปรุ ง รสคล้ า ยๆ ส้ ม ตำ � แต่ ใ ช้ มื อ คลุ ก แทนการตำ � และไม่ใส่เส้นมะละกอดิบ นอกจากนี้ยังมี Goi du du bo kho หรือยำ�มะละกอ เนื้อย่างของเวียดนาม ที่ปรุงรสด้วย ซีอิ๊ว น้ำ�ส้มสายชู น้ำ�ตาล และซอสพริกเป็นหลัก แต่ใช้วิธีการคลุกเหมือน ยำ�ทั่วไปแทนการตำ� และโรยใบโหระพาปิดท้าย จานนี้เป็น อาหารเวียดนามแท้ๆ ที่ชาวต่างชาติมักเข้าใจผิดว่าเป็น อาหารชนิดเดียวกับส้มตำ�ของไทย เมนูส้มตำ�ไทยในต่างแดนต่างทวีป มักมีรสชาติคล้าย Goi du du bo kho ซึ่งค่อนข้างจืดและออกหวาน มากกว่า ส้ ม ตำ � ไทยที่ มี ร สชาติ จั ด จ้ า น ด้ ว ยข้ อ จำ � กั ด ของวั ต ถุ ดิ บ และอุ ป กรณ์ ก ารปรุ ง ที่ ห ายาก หน้ า ตาของส้ ม ตำ � ไทย ในต่ า งประเทศจึ ง มั ก ออกมาในรู ป แบบของยำ � มะละกอ มะนาวที่ใช้ก็มักจะเป็น มะนาวเหลือง (Lemon) ที่ไม่หอม
เท่ า มะนาวไทย (Lime) และใช้ เ ส้ น มะละกอแบบขู ด จากเครื่ อ ง ซึ่ ง ให้ ผิ ว สั ม ผั ส การทิ่ ม แทงภายในช่ อ งปาก คนละแบบกับเส้นแบบสับหยาบๆ ด้วยอีโต้บ้านเรา อีกทั้ง มะขามเปี ย กเอย น้ำ � ตาลปี๊ บ เอย ที่ เ ป็ น ตั ว ชู โ รงสำ � คั ญ ล้วนเป็นของหายากเมื่ออยู่ข้ามทวีป จึงเป็นการยากยิ่ง หากต้องการจะคงไว้ซึ่งรสชาติแบบส้มตำ�ไทยแท้ ดังนั้นถึง แม้จะผิดขนบของอาหารจานนี้ไปบ้าง ก็ต้องอะลุ้มอล่วย กั น ไป (เหมื อ นที่ เ ราจั บ ‘สุ กี้ ’ มาดั ด แปลงซะจนชาว อาทิตย์อุทัย จำ�อาหารชาติตัวเองแทบไม่ได้นั่นแหละ) บางประเทศในแถบยุ โ รป เช่ น ประเทศอั ง กฤษ มะละกอมีราคาแพงมาก จึงมีการใช้หัว Swede ดิบแทน Swede มีรสชาติหวานกรอบคล้ายมะละกอมาก ถ้าไม่ใช่ คอส้มตำ�จริงๆ อาจแยกไม่ออก จุดสังเกตความแตกต่างคือ เนือ้ ของ Swede จะมีความสากไม่ลืน่ ๆ เหมือนเส้นมะละกอ นอกจากนี้ยังมีเรื่องของถั่วฝักยาวที่บ้านเราใช้ Long yard bean แต่ในแถบยุโรปจะนิยมปลูก Fine bean มากกว่า ซึ่งก็พอใช้แทนกันได้ แต่จะให้กลิ่นคนละแบบ คอส้มตำ� ไทยแท้ ชิ ม แล้ ว อาจจะตะหงิ ด ๆ ไม่ ถู ก ใจสั ก เท่ า ไรนั ก หรื อ บางสู ต รก็ ใ ส่ ถั่ ว งอกดิ บ โรยหน้ า ด้ ว ยผั ก ชี จนจำ � แทบไม่ ไ ด้ ว่ า เป็ น ส้ ม ตำ � ไทย แต่ ก็ ยั ง ถื อ ว่ า น่ า ภาคภู มิ ใ จ เป็นอย่างยิ่ง ที่มรดกไทยจานสำ�คัญโด่งดังไปไกลทั่วโลก ถึงเพียงนี้
| May-June 2012
23
เม้าท์ส้มตำ� นอกชั่วโมงเรียน ตอนเรียนชั่วโมงคหกรรมฯ คุณนึกถึงอะไร? อย่าเพิ่งตกใจว่าเราจะพาคุณไปเรียนการทำ�ส้มตำ� แต่อาหารเด็ดจานนี้ มีเรื่องราวให้เม้าท์มากมาย ซึ่งวันนี้เราจะมานั่งคุยกับ ผศ.พงษ์ศักดิ์ ทรงพระนาม อาจารย์ประจำ�คณะ เทคโนโลยีคหกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี ที่จะมาสอนวิชานอกห้องเรียนกัน
24
| Read Me 12
เรื่อง สิรวิชญ์ ทิพย์สกุลเจริญ, ศราวุธ ชื่นรส
ส้มตำ�โดยลักษณะแล้วคล้ายกับสลัดของฝรั่งเศส ที่ใช้ เรียกน้�ำ ย่อยก่อนมือ้ อาหาร ส่วนคนไทยทำ�รับประทานเพือ่ ความสนุกกัน โดยส่วนใหญ่จะแบ่งประเภทตามวัตถุดิบที่ ใช้ทำ� ที่นิยมกันมากสุดเห็นจะเป็นมะละกอ รองลงมาเป็น ผลไม้ต่างๆ รวมไปถึงพืชผักสามารถนำ�มาทำ�ส้มตำ�ได้ โดย อาจเปลี่ยนกันไปตามฤดูกาล หรือตามสถานการณ์ว่าอะไร ขาดอะไรแพงสามารถนำ�มาทำ�แทนได้ คำ�ว่าส้มหมายถึงรสชาติเปรี้ยว และตำ�คือการคลุก เคล้ากัน แต่ก่อนสมัยโบราณการทำ�ส้มตำ�นั้นจะไม่ใช่การ ตำ � ในครกเหมื อ นปั จ จุ บั น แต่ จ ะเป็ น การนำ � วั ต ถุ ดิ บ มา คลุกเคล้ากันให้ได้รสชาติ สับมะละกอให้ละเอียด แล้วคลุกกับ น้ำ�ปรุงสามรสที่ทำ�จากน้ำ�มะขามเปียก น้ำ�ปลา น้ำ�ตาลปี๊บ เคี่ยวกันจนข้น จากนั้นนำ�ไปผสมกับมะละกอที่มีสีออกส้ม หน่อยๆ เพื่อให้สีสันน่ารับประทานและไม่แข็งจนเกินไป คลุกเคล้ากันเบาๆ ใส่กุ้งแห้ง มะนาวหั่นเป็นสี่เหลี่ยมเล็กๆ ทานคู่กับข้าวมัน ใบชะพลู ใบทองหลาง ผักกาดหอม มี ขั้นตอนพิถีพิถันเพราะกลัวท้องเสีย และส้มตำ�เป็นอาหาร ทานเล่นในวังมาก่อน ปัจจุบันส้มตำ�มีหลากหลายที่โดดเด่นก็มี ส้มตำ�ไทย ส้มตำ�ปู ส้มตำ�ปลาร้า แต่ละที่จะมีความแตกต่างกันไป ตามวั ต ถุ ดิ บ ท้ อ งถิ่ น เช่ น ตำ � หอยดอง เอกลั ก ษณ์ ข อง ส้มตำ�ไทยคือรสชาติออกหวานเล็กน้อย เปรี้ยว แล้วตาม ด้วยเค็ม ใช้ถั่วลิสงผสมเพื่อให้มีกลิ่นหอมและความกรุบ กรอบ เอกลักษณ์ของส้มตำ�ปูคือความเค็มที่ได้จากปูแสม ดองที่ได้จากภูมิปัญญาของคนแต่ก่อน นอกจากความเค็ม แล้วยังได้ความหอมของเนื้อปูด้วย ส้มตำ�ปูปลาร้าจะแตก ต่างกันตามปลาร้าของแต่ละท้องถิ่นจะเด่นในภาคอีสาน ที่ส้มตำ�ปูปลาร้าจะใส่ทุกอย่างที่มีลงไป นอกจากผักแล้ว ยังใส่ขนมจีนอีกด้วย ปลาร้าที่ใช้มีทั้งแบบดิบและต้มสุก ซึ่งในภาคอีสานนี้จะโดดเด่นในเรื่องของสารอาหารที่ครบ ครัน แม้ส้มตำ�มีอยู่ทั่วประเทศไทยแต่ความชอบในรสชาติ นั้นแต่ละภาคแตกต่างกันมาก อย่างภาคอีสานจะชอบรส ออกเค็ม เนือ่ งจากภูมอิ ากาศทีร่ อ้ นรสเค็มจะช่วยให้ขบั เหงือ่ ได้ดี ภาคเหนือรสชาติจะอ่อนกว่า ภาคใต้จะรสชาติจัดจ้าน ส่วนภาคกลางจะรสกลมกล่อม มีรสหวานเข้ามาช่วยเรียก ว่าส้มตำ�สามรสเป็นเอกลักษณ์ของภาคกลาง
ในยุ ค โลกาภิ วั ฒ น์ นี้ ทุ ก อย่ า งหากิ น ได้ ง่ า ยมาก เมือ่ ก่อนอาจจะมองว่าส้มตำ�มีแค่มะละกอ มะเขือเทศ เท่านัน้ ส้มตำ�มีวิวัฒนาการไปเยอะขึ้น คนมองว่าเป็นอาหารรักษา สุ ข ภาพจึ ง มี ก ารดั ด แปลงวั ต ถุ ดิ บ ที่ ช่ ว ยรั ก ษาสุ ข ภาพ เข้ามาด้วย ยิง่ ยุคนีม้ ขี องกินให้เลือกหลากหลาย ส้มตำ�จึงมี หลายแบบให้เลือกรับประทานตามความชอบของแต่ละ คน ยิ่งถ้าทานแล้วไม่อ้วน และรักษาสุขภาพผู้บริโภคก็ ยอมรับส้มตำ�ในแบบใหม่ๆ มากขึ้น บางคนอาจมองว่าการ เปลี่ยนแปลงนี้อาจทำ�ให้วัฒนธรรมดั่งเดิมในอาหารของ ไทยเสีย แต่หากว่ามีการเปลี่ยนแปลงแล้วนำ�ไปสู่สิ่งที่ดี ขึ้นน่าจะยอมรับได้ มาถึงตอนนีห้ ลายคนอาจสงสัยว่าทำ�ไมส้มตำ�คลุกทีม่ า หลายขั้นตอนที่ประณีตถึงลดมาเหลือแค่การตำ�เท่านั้น ต้องบอกว่ามันเปลี่ยนไปตามความต้องการของผู้บริโภคที่ มีมากขึ้น อีกทั้งการตำ�นั้นทำ�ให้เส้นมะละกอนุ่มทานได้ง่าย และเครื่องปรุงเข้าเนื้อถึงเส้นมะละกอได้ดี มันง่ายกว่าการ คลุกทีต่ อ้ งใช้เวลาและคนสมัยก่อนมีความใจเย็นและประณีต กว่าคนสมัยนี้ ยุ ค นี้ ห ากใครอยากจะทำ � ส้ ม ตำ � ทานเองในบ้ า นนั้ น ไม่ยาก แค่เตรียมวัตถุดิบที่หาซื้อได้ตามตลาดหรือซุปเปอร์ แช่ เ ย็ น ไว้ พอถึ ง ช่ ว งเย็ น ที่ ค นเมื อ งนิ ย มทานส้ ม ตำ � โดยเฉพาะสาวๆ ที่ต้องการรักษาหุ่น แค่นำ�ของออกมา จากตู้ เ ย็ น และอุ ป กรณ์ เ ครื่ อ งครั ว ส่ ว นใหญ่ ก็ มี อ ยู่ แ ล้ ว ในบ้าน จึงง่ายหากอยากทาน ทีส่ �ำ คัญการทำ�ส้มตำ�ทานเอง ยังจะได้ปรุงรสได้เองตามใจชอบ อีกทั้งเรื่องความสะอาด ก็ปลอดภัย “อยากจะฝากให้คนรุ่นใหม่ตระหนักในการรับประทาน อาหาร ในยุคนีเ้ รามองไม่เห็นหรอกว่าจะทานอะไรเข้าไปบ้าง หากอยากทานส้ ม ตำ � ควรเลื อ กร้ า นที่ ส ะอาด มี ฝ าปิ ด เพื่ อ ป้ อ งกั น โรค และอยากจะแนะนำ � ว่ า หากมี เ วลาควร ทำ�อาหาร กินเอง โดยเลือกวัตถุดิบที่มีคุณภาพ และควร รับประทานผักผลไม้เพื่อเพิ่มวิตามินแร่ธาตุให้กับร่างกาย งดไขมั น จากสั ต ว์ หั น มาใช้ ไ ขมั น จากพื ช และอย่ า ลื ม ออกกำ�ลังกายอย่างสม่ำ�เสมอ” ผศ.พงษ์ศักดิ์ ทิ้งท้าย
| May-June 2012
25
My Space [สาระบันเทิงสถาน] เรื่อง/ภาพ: กมลพร สุนทรสีมะ
‘พิพิธภัณฑ์หอย กรุงเทพฯ’ เกิดมาจากความรัก เวลาเรากรอกประวัติส่วนตัว อย่างหนึ่งที่มักถูกถามคือ คุณมีงานอดิเรกหรือของสะสมไหม สิ่งนั้นคงเป็นสิ่งที่เรารัก มากจนเก็บมาเรื่อย แต่น้อยคนนักที่จะนำ�ของที่ตนรัก ออกมา จัดแสดงให้ผู้สนใจเข้าชมกัน พิพิธภัณฑ์ที่เราพาเข้าชมจึงหล่อ หลอมไปด้วยหัวใจของนักสะสม ‘พิพิธภัณฑ์หอย กรุงเทพฯ’ คือสถานเกิดมาจากความรัก และความเชีย่ วชาญเรือ่ งเปลือกหอย ผ่านการถ่ายทอดจาก สมนึก ปัทมคันธิน ผู้เป็นพ่อสู่ สมหวัง ปัทมคันธิน สุดยอดแฟนพันธุ์แท้ เปลือกหอยสองสมัย (2007 และ 2008) โดยได้ อรพิน ศิริรัตน์ เจ้ า ของธุ ร กิ จ เครื่ อ งประดั บ อั ญ มณี ผู้ มี ใ จรั ก ลวดลาย บนเปลือกหอย เข้ามาร่วมมือ เพือ่ มุง่ หวังจะสร้างแหล่งการเรียนรู้ เรื่องเปลือกหอยและแหล่งชมเปลือกหอยสวยงามหาชมได้ยาก สำ�หรับชาวไทยและชาวต่างชาติ ตั ว พิ พิ ธ ภั ณ ฑ์ แ บ่ ง ออกเป็ น 3 ชั้ น รวบรวมเปลื อ กหอย กว่ า 600 ชนิ ด ชั้ น แรก เปลื อ กหอยแปลกตาถู ก วางเรีย งไว้ อย่างสวยงาม พาเราดำ�ดิ่งสู่ท้องทะเล ด้วยประเภทวงศ์หอยจุก พราหมณ์ เด่นชัดตรงก้นหอยบิดเป็นเกลียวคล้ายมวยผมของ พราหมณ์ วงศ์หอยมะเฟือง หอยล่าเนื้อที่นิยมกินปู box crab หรือ ปูที่นิยมกินหอยเป็นอาหาร วงศ์หอยมือเสือ หอยสองฝาที่มี ขนาดใหญ่ทสี่ ดุ ในโลกรองจากหมึกกล้วยยักษ์ และยังเป็นหอยทีม่ ี สองเพศในตัวเดียว โดยมีหอยมือเสือยักษ์ ที่พบอาศัยอยู่ตามแนว 26
| Read Me 12
ปะการังน้ำ�ตื้นชายฝั่งเขตอินโด-แปซิฟิก ดึงดูดความสนใจตั้งแต่ แรกเห็นด้วยขนาดที่ใหญ่ยักษ์ของมัน บริ เ วณตรงกลางจั ด แสดงเม่ น ทะเล ได้ อ ย่ า งน่ า ดึ ง ดู ด ด้วยความน่ารัก ตัวกลมๆ ป้อมๆ คล้ายผลส้มของเม่นยักษ์อังกฤษ จากแคนาดา ที่มีสีแดงสดและปุ่มมนๆ รอบตัว หรือของไทย ก็ มี เ ม่ น ม่ ว งสี ช มพู ห วาน และเม่ น ระเบิ ด หนามใหญ่ สี ม่ ว ง ที่มีลวดลายสวยงามราวกับงานศิลปะชั้นดี จากภูเก็ตเข้าชิงชัย นอกจากนีย้ งั มีเม่นจิว๋ อีกนานาชนิดทีต่ า่ งขนความน่ารักมาประชัน กันเป็นกระบุง เมื่อขึ้นมาชั้น 2 จัดแสดงเปลือกหอยสีสันสวยงาม ให้เราทึ่ง ในความสรรสร้ า งของธรรมชาติ กั น อี ก รอบ มี ห อยงวงช้ า ง สั ต ว์ ก ลุ่ ม เดี ย วกั บ ปลาหมึ ก วิ วั ฒ นาการขึ้ น ในท้ อ งทะเลเมื่ อ ประมาณ 540-570 ล้านปีก่อน โดยรอดจากการสูญพันธ์ในยุค จูราสสิกตอนปลายเมื่อประมาณ 65 ล้านปีที่แล้ว และขยายพันธุ์ สืบมา แล้ ว ต้ อ งตะลึ ง กั บ แท่ น กลมแสดงตระกู ล หอยสองฝาที่ มี สีสันจัดจ้าน บางชนิดก็คล้ายกับหอยแมงภู่ ชวนให้เรานึกถึง หอยแมงภู่ ด องที่ นำ � มาทำ � ส้ ม ตำ � หอยดองเสี ย จริ ง ก่ อ นท้ อ ง จะโอดครวญด้ ว ยความหิ ว ในตู้ ก ระจกใสยั ง มี ห อยเชลล์ หลากหลายชนิ ด จนยื น มองแล้ ว สงสั ย ในใจว่ า พั น ธุ์ ไ หนนะ เป็นหอยที่อยู่ในโลโก้ของปั้มเชลล์ ส่วนที่น่าสนใจจนเราร้องในใจด้วยความตื่นเต้นคือ หอยหัวใจ
หรื อ แครงหั ว ใจ หอยสองฝาที่ มี รู ป ทรงคล้ า ยรู ป หั ว ใจ ขนาดกระจุม๋ กระจิม๋ น่ารัก มีสชี มพู เหลือง แดงอ่อน สดใส สวยงาม จนเราอยากจะหยิบไปเป็นแม่สื่อ บอกรักใครสักคน แต่กว่าจะมี สีสวยขนาดนี้ ก็ตอ้ งตามหาจากจำ�นวนสีขาวธรรมดาหลายร้อยตัว ถึงจะพบ แต่ที่สำ�คัญคงต้องยกให้วงศ์หอยสังข์ ที่มีความสำ�คัญในพิธี ทางศาสนาพราหมณ์ อย่างสังข์สุวรรณภูมิ สังข์ที่คนไทยโบราณ ใช้มาก่อน สมัยก่อนเจอซากตรงท้ายเหมืองทีต่ ะกัว่ ป่า จังหวัดพังงา สันนิษฐานว่าเนินทรายขนาดใหญ่ท้ายเหมืองนั้นเกิดจากสึนามิ ซัดก้อนหินขนาดใหญ่ขึ้นมาบนภูเขา แล้วพาหอยนี้ขึ้นมาด้วย แต่ ปัจจุบันไม่พบหอยนี้อีกแล้ว คาดว่าน่าจะสูญพันธุ์ ที่เด่นสะดุดตาคือ หอยเพรียงเจาะหินยักษ์ ตอนแรกเรานึกว่า เป็ น ปะการั ง แต่ แ ท้ จ ริ ง แล้ ว เป็ น หอยสองฝาที่ วิ วั ฒ นาการ สร้ า งปลอกหิ น ปู น หนาและแข็ ง ฉาบภายนอก ส่ ว นภายใน ลดขนาดและรู ป ทรงของฝาทั้ ง สองไว้ ที่ ส่ ว นต้ น ของท่ อ ปลอก เนื้อหอยขยับเคลื่อนไหวอย่างอิสระ พบในเกาะพาลาวันทางทิศ ตะวันตกของประเทศฟิลิปปินส์ เดินถึงชัน้ 3 ชัน้ สุดท้าย ยังคงมีเปลือกหอยสวยงามและหายาก อย่างหอยเต้าปูนที่ฆ่าคนได้ด้วยการแทงเข็มพิษครั้งเดียว ส่วนที่ โดดเด่นมากๆ คือ หอยนมสาวน้�ำ ลึก ทีจ่ ดั แสดงโดดเดีย่ ว เด่นเป็นสง่า รายรอบด้วยเปลือกหอยกาบสีขาวที่จัดแสงสีฟ้า เมื่อสะท้อน ออกมา เหมือนเราดำ�ดิ่งลงไปในห้วงมหาสมุทร หอยชนิดนี้ จั ด เป็ น หอยที่ ห ายากมากๆ และเป็ น ที่ ต้ อ งการของนั ก สะสม เพราะมันอาศัยอยู่ใต้ท้องทะเลลึกจนถึงใต้มหาสมุทร ส่ ว นหอยที่ น่ า จะตำ � แล้ ว เจ็ บ อย่ า ง วงศ์ ห อยสั ง ข์ ห นาม ก็มีหนามรอบตัวสมชื่อจริงๆ หอยกลุ่มนี้เป็นหอยกินเนื้อ มีฟัน ทัง้ แบบฉีกและเจาะ พบได้แทบทุกสภาพท้องทะเลตัง้ แต่เขตอบอุน่ ไปจนถึงเขตหนาวแทบขั้วโลกทั้งเหนือใต้
ทีด่ งึ ดูดความสนใจอีกอย่างคงเป็นสีสนั น่ารักของหอยลูกกวาด คิวบา มีสีสดจนชวนให้เรานึกถึงลูกกวาดสำ�หรับเด็ก หอยชนิดนี้ เป็นหอยทากบกอาศัยตามพุ่มไม้เตี้ยๆ ในภาคตะวันออกของคิวบา โดยพบทีน่ เี่ พียงแห่งเดียวเท่านัน้ ซึง่ แต่กอ่ นเคยมีปริมาณมหาศาล แต่ ช าวพื้ น เมื อ งมั ก เก็ บ ไปทำ � สร้ อ ยและเครื่ อ งประดั บ ท้ อ งถิ่ น เพราะแต่ละเปลือกจะมีลวดลายไม่ซ้ำ�กัน และที่สำ�คัญโดนพิษจาก ยาฆ่าแมลงจึงยิ่งลดจำ�นวนลง ปัจจุบันกลายเป็นมรดกของชาติ คิวบาและพยายามเพาะพันธุ์เพื่อปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ ยังมีบรรดาหอยอีกมากทีถ่ กู จัดแสดงไว้ทนี ี่ รวมถึงหอยน้�ำ จืด จากทั่ ว โลกที่ ถู ก จั ด เรี ย งไว้ อ ย่ า งศิ ล ปะชิ้ น เอกที่ มี ธ รรมชาติ เป็นจิตรกรสร้างสรรค์ ไม่ น่ า เชื่ อ ว่ า ทั้ ง หมดนี้ จ ะถู ก จั ด เรี ย งอยู่ ใ นพิ พิ ธ ภั ณ ฑ์ ใจกลางเมืองกรุงเทพฯ จากน้�ำ พักน้�ำ แรงและความตัง้ ใจของผูก้ อ่ ตัง้ เราจึงได้เสพสีสนั จากธรรมชาติ ทัว่ ทุกมุมโลก โดยไม่ตอ้ งไปชะเง้อคอ ขุดคุ้ยทรายเพื่อหาเปลือกหอยแล้วหยิบกลับบ้าน อย่าลืมว่า การปล่อยให้หอยเหล่านี้เติบโตในธรรมชาติ จะเป็ น การดี ที่ สุ ด เพื่ อ ให้ ส ายพั น ธุ์ ข องหอยขยายพั น ธุ์ สืบต่อ ไปชั่ว ลูก ชั่ว หลาน เป็น สีสัน ความงดงามที่ธ รรมชาติ สร้างให้กับโลกของเรา ความรักต่อเปลือกหอย จึงหล่อหลอม เป็นพิพิธภัณฑ์ที่โอบล้อมไปด้วยหัวใจเช่นทุกวันนี้
พิพิธภัณฑ์หอยกรุงเทพฯ ตั้งอยู่บนถนนสีลม ซอย 23 เยื้องสี่แยกโรงพยาบาลเลิดสิน เปิดทำ�การตั้งแต่ 10.00-21.00 น. ทุกวัน บัตรราคา 100 บาท นักเรียน-นักศึกษา ราคา 50 บาท | May-June 2012
27
Speaker [ดาวดลใจ] เรื่อง: จิรวงศ์ ศรีสมบูรณ์ ภาพ: วิชญ์พล พลพิทักษ์ชัย
GMOs เหรียญสองด้าน ‘พัฒนา’ หรือ ‘ทำ�ลาย’ หลายคนอาจคุ้นหูกับคำ�ว่า ‘GMOs’ แต่ยังไม่คุ้นชินกับความหมายสักเท่าไหร่ ซึ่ง GMOs ที่กล่าวมานี้เป็นตัวย่อของ Genetically Modified Organisms มีความหมายว่า สิ่งมีชีวิตที่ได้มาจากการดัดแปลงหรือตกแต่งสารพันธุกรรม กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ นักวิทยาศาสตร์ได้สร้างชีวิตขึ้นมาใหม่ ด้วยเทคโนโลยี พั น ธุ วิ ศ วกรรม โดยการเปลี่ ย นรู ป แบบของสิ่ ง มี ชี วิ ต ที่ มี อ ยู่ ใ นธรรมชาติ ให้กลายเป็นสิ่งมีชีวิตชนิดใหม่ คงไม่มากเกินไปหากเราจะมอง GMOs นี้เป็นดั่ง ‘เอเลี่ยนสปีชีส์’ ที่ให้ความแปลกใหม่แก่มวลมนุษย์ รศ.ดร.ปิยะศักดิ์ ชอุ่มพฤกษ์ อาจารย์คณะวิทยาศาสตร์ ภาควิชาพฤกษศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ...จะมาเล่าให้ฟัง
28
| Read Me 12
“การดัดแปลงพันธุกรรมเปรียบเสมือนเหรียญสองด้าน ที่เราต้องมองควบคู่กันไประหว่างข้อดีและข้อเสีย”
GMOs ในประเทศไทยเริ่มต้น จากอะไร?
ประเทศไทยเริ่ ม งานวิ จั ย เรื่ อ งพื ช ดัดแปลงพันธุกรรม หลังจากก่อตั้งศูนย์ พันธุวิศวกรรมขึ้นในปี พ.ศ. 2530 และ เริ่มมีการวิจัยพืชดัดแปลงพันธุกรรมใน ส่วนแรกคือ มะละกอ มะเขือเทศ และพริก แต่มะละกอดัดแปลงพันธุกรรมเป็นพืชที่ สังคมรับรูม้ ากทีส่ ดุ เนือ่ งจากมีประเด็นใน เรือ่ งต่างๆ ไม่วา่ จะเป็นผลกระทบต่อสังคม ก็ดี หรือความหมายต่อการผลิตทางการ เกษตรก็ดี ซึง่ มีหลายประเด็นทีท่ �ำ ให้สงั คม จับตามอง
ทำ� GMOs ขึ้นมาเพื่ออะไร?
ในขั้นต้นการปรับปรุงพันธุ์ ดัดแปลง พันธุกรรมเน้นในทางเขตกรรม (เขตกรรม คือ แนวทางการป้องกันศัตรูพืช: ความ หมายจากผูเ้ ขียน) ซึง่ ถ้าเรามองทีม่ ะละกอ ดัดแปลงพันธุกรรมคงหนีไม่พ้นเรื่องการ สร้างพันธุ์ใหม่ ให้มีความสามารถในการ ต้ า นทานโรค อย่ า งกรณี ข องมะละกอ จะเป็ น การดั ด แปลงพั น ธุ ก รรม เพื่ อ ให้ ต้ า นทานโรคในจุ ด วงแหวนซึ่ ง เกิ ด จาก ไวรัสชนิดหนึง่ และนอกเหนือจากมะละกอ ดัดแปลงพันธุกรรมในประเทศไทย ต่าง ประเทศก็ มี พื ช ดั ด แปลงพั น ธุ ก รรมเช่ น กัน เช่น ถั่วเหลือง ข้าวโพด ถั่วเหลือง จะดั ด แปลงพั น ธุ ก รรมให้ ต้ า นทานยา ปราบวั ช พื ช ส่ ว นข้ า วโพดจะเน้ น เรื่ อ ง ความสามารถในการต้านทานแมลง เพื่อ ให้ทำ�การเกษตรได้ง่ายขึ้น ดังนั้นการทำ� GMOs ส่วนใหญ่จะเน้นเรื่องการปรับปรุง พันธุ์เพื่อให้ง่ายต่อการทำ�เขตกรรม
นอกจากช่วยต้านทานโรคในพืช แล้ว GMOs จะส่งผลกระทบด้าน อื่นบ้างไหม?
ในความมีประโยชน์ก็มีบางประเด็น ที่ ต้ อ งจั บ ตามอง เพราะการดั ด แปลง
พั น ธุ ก รรมในแต่ ล ะลั ก ษณะก็ จ ะมี ผ ล กระทบแตกต่ า งกั น ไป อย่ า งเช่ น ถ้ า เรา ดั ด แปลงให้ ต้ า นทานแมลง สิ่ ง ที่ ต้ อ ง พิจารณาต่อก็คอื จะมีผลกระทบเรือ่ งของ ความปลอดภัยในการบริโภคไหม ส่งผล กระทบต่ อ สิ่ ง แวดล้ อ มบ้ า งหรื อ เปล่ า และในปัจจุบันอาจจะต้องเชื่อมโยงไปถึง การนำ � มาปลู ก ในแต่ ล ะท้ อ งที่ ด้ ว ยว่ า จะส่ ง ผลต่ อ พื ช พั น ธุ์ ใ นแต่ ล ะท้ อ งถิ่ น บ้ า งหรื อ เปล่ า ซึ่ ง สิ่ ง เหล่ า นี้ เ ป็ น ผล อี ก ด้ า นหนึ่ ง เปรี ย บเสมื อ นเหรี ย ญ สองด้านที่เราต้องพิจารณา ตอนนี้รัฐบาลหรือกระทรวง สาธารณสุขให้การยอมรับ หรือยัง?
แน่นอนครับ หน่วยงานที่รับผิดชอบ โดยตรงจะดูแลทั้งส่วนที่เป็นบวกและลบ นั่นหมายความว่า นอกจากดูแลประโยชน์ จากเทคโนโลยีดัดแปลงพันธุกรรม ขณะ เดียวกันก็จะคอยดูแลในเรื่องผลกระทบ ด้ ว ยว่ า จะมี ผ ลต่ อ ความปลอดภั ย ของ คนไทยไหม จนบัดนี้ยังไม่มีพืชดัดแปลง พั น ธุ ก รรมชนิ ด ใดที่ ไ ด้ รั บ การอนุ ญ าต รัฐบาลยังคงกำ�จัดกรอบในเรื่องของการ ควบคุ ม ไม่ ใ ห้ มี ก ารผลิ ต เชิ ง พาณิ ช ย์ ซึ่ ง ขณะนี้ รั ฐ กำ � ลั ง พิ จ ารณาและศึ ก ษา เพิ่มเติมอย่างรอบคอบ
ถ้าไม่ใช้ GMOs จะมีวิธีในการ แก้ไขโรคของพืชเหล่านั้นไหม?
ถ้าเราศึกษาเรื่องเขตกรรมหรือโรค ของพืชดี จะพบว่าการควบคุมแมลงศัตรู พืชเป็นสิ่งที่สำ�คัญ โดยปกติในการผลิต พืช ถ้าเราควบคุมสิ่งเหล่านี้ได้ อย่างน้อย ที่สุดเราจะสามารถตัดวงจรในเรื่องพาหะ ของโรคได้ การปลู ก มะละกอหรื อ พื ช ชนิดอืน่ ๆ ก็จะปลอดภัยจากสิง่ เหล่านี้ หรือใน ความเป็นจริงอาจมีเทคโนโลยีประเภทอื่น อย่างเช่น การปลูกวัคซีน เราสามารถใช้ | May-June 2012
สายพันธุไ์ วรัสทีต่ ดิ เชือ้ ในมะละกอแต่วา่ ไม่ แสดงออก เข้ามาปลูกเชื้อทิ้งไว้ก่อนเพื่อ ไม่ให้สายพันธุ์รุนแรงเข้ามาติดเชื้อภาย หลัง ซึ่งกรณีดังกล่าวนี้ยังมีการใช้งาน อยู่ในปัจจุบัน GMOs ในไทยควรใช้เพื่อทำ� อะไร?
ถ้าเรามองย้อนกลับไปที่เทคโนโลยี GMOs เราจะพบในส่วนของการดัดแปลง พันธุกรรมติดเชื้อด้วย หากมองดูในมุมนี้ คื อ ส่ ว นที่ ใ ห้ ป ระโยชน์ แ ก่ อุ ต สาหกรรม ทั่วโลก สังเกตได้ว่ามียาหลายชนิดมาก ที่ ผ ลิ ต ออกมา ซึ่ ง เป็ น มู ล ค่ า เพิ่ ม โดย เทคโนโลยี GMOs แต่ถ้าในพืช ความเห็น ส่วนตัวเรามองว่ายังมีพืชอีกหลายชนิด ที่ไม่ได้รับประทาน เช่น กล้วยไม้ที่ให้ดอก สวยงาม พืชจำ�พวกไม้ประดับ ซึง่ พืชกลุม่ นี้ เราสามารถนำ�มาดัดแปลงให้เกิดลักษณะ ใหม่ๆ เช่นสีสันของดอก ฟอร์มของดอก ประเด็นในเรื่องความปลอดภัยจะหายไป เพราะฉะนั้ น ยั ง มี แ นวทางตรงนี้ ที่ จ ะนำ � มาใช้ประโยชน์ให้เกิดประโยชน์สูงสุดใน ประเทศไทย
สุดท้ายนี้ อาจารย์เคยลอง ทานพืช GMOs บ้างไหม รสชาติ มีความต่างจากพืชทั่วไป หรือไม่?
เคยทานครับ เรามีโครงการสำ�รวจ พื ช ดั ด แปลงพั น ธุ ก รรมทั่ ว ประเทศ ทำ�มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2550 จนถึงปัจจุบัน ก็ทำ�มาประมาณ 5 ปี แน่นอนเราก็ต้อง ไปเจอพื ช ดั ด แปลงพั น ธุ ก รรมบางชนิ ด เรามี โ อกาสระหว่ า งเก็ บ ตั ว อย่ า งได้ ชิ ม แ ต่ ไ ม่ ไ ด้ นำ � ม า เ ผ ย แ พ ร่ แ ค่ เ ก็ บ ตั ว อย่ า งเพื่ อ จะส่ ง ตรวจเท่ า นั้ น เอง ส่ ว นเรื่ อ งของรสชาติ ก็ ไ ม่ ไ ด้ แ ตกต่ า ง ไปจากสายพั น ธุ์ ป กติ ที่ เ รารั บ ประทาน กันทุกวัน 29
Review เรื่อง: อภิลักษณ์ ธัญประทีป
ส้มตำ�อินเตอร์: น้อย โพธิ์งาม
ตำ�ระเบิด: ตะวัน จารุจินดา
‘แซบๆๆๆๆ ทัง้ เผ็ดทัง้ แสบ แซบเข้าถึงทรวง’ เสียงเพลงประกอบ ละครเรื่อง หมอลำ�ซัมเมอร์ ทางช่อง 7 สี จากการขับร้องของ น้อย โพธิง์ าม น้องสาวคนสุดท้องของ ป๋าเทพ โพธิง์ าม ซึง่ เป็นเพลง ที่แฟนๆ จดจำ�เธอกันได้ในบทบาทของยายดวง ทำ�ให้เพลงส้มตำ� อินเตอร์เป็นเพลงละครทีด่ งั มากในปี พ.ศ. 2546 อีกทัง้ ยังถือเหมือน เป็นเพลงประจำ�ตัวของ น้อย โพธิ์งาม ไปในตัว แม้ว่าภายหลัง ชมพู่ อารยา เอฮาร์เก็ต นางเอกของเรื่องจะนำ�ไปร้องตามงานต่างๆ แต่ ด้วยเสียงร้องอันเป็นเอกลักษณ์ของน้อย โพธิ์งาม ทำ�ให้กลายเป็น อีกแรงบันดาลใจหนึ่ง ที่เธอคิดเปิดร้านส้มตำ�ของตัวเอง
เพลงประกอบละครเรือ่ งคุณชายตำ�ระเบิด จากอัลบัม้ รวมเพลง ประกอบละครดังช่อง 7 สี ชุดคุณชายตำ�ระเบิด เพลงละครทีม่ เี นือ้ หา เกี่ยวข้องกับส้มตำ�ลำ�ดับถัดมาจากเพลงส้มตำ�อินเตอร์ หลังจาก วิกหลายสีว่างเว้นเพลงเกี่ยวกับส้มตำ�ไปเกือบสิบปี ด้วยลีลาการ ควงสากที่ไม่น้อยหน้า น้อย โพธิ์งาม รวมถึงเสียงสำ�เนียงอีสานของ นักแสดงหนุ่มมาดเซอร์ เติ้ล ตะวัน จารุจินดา จึงทำ�ให้ละครคุณชาย ตำ�ระเบิด เป็นที่นิยมของแฟนๆ ได้ในระยะเวลาไม่นานนัก แฟนละคร บางคนถึ ง กั บ ออกปากชมเข้ า มาว่ า ละครเรื่ อ งนี้ ทำ � ให้ ลู ก ของตน ยอมรับประทานข้าวเหนียว หลังจากที่พ่อแม่ทำ�อย่างไรก็ไม่ยอม
เริ่มต้นธุรกิจส่วนตัว รวมแนวคิดเพื่อการเริ่มต้นธุรกิจ: นรินทร์ โอฬารกิจอนันต์
การจะสร้างธุรกิจส่วนตัวขึน้ มาสักอย่างหนึง่ ฟังแล้วจะว่าง่ายก็งา่ ย จะว่ายากก็ยาก สมมติวา่ คุณ อยากจะมีร้านส้มตำ�เป็นของตัวเองสักร้านหนึ่ง แต่คุณไม่รู้จะเริ่มต้นอย่างไร จะเอาให้ดังแบบร้าน ตำ�มั่ว หรือร้านตำ�ตำ� ได้ไหม แล้วต้นทุนทางธุรกิจที่คุณมีอยู่คืออะไร แค่ครก สาก มะละกอ พร้อม เครื่องปรุงจะพอหรือไม่ หากไม่เริ่มคิดถึงสิ่งนั้นตั้งแต่ตอนนี้ ความฝันก็จะยังคงเป็นความฝันอยู่วัน ยังค่ำ� อย่าปล่อยให้มันเป็นเพียงแค่ความฝันอีกเลย ถึงเวลาแล้วที่จะลงมือทำ�อะไรสักอย่าง เพื่อให้ ความฝันกลายเป็นความจริง ลองเริ่มด้วยการอ่านหนังสือ เริ่มต้นธุรกิจส่วนตัว: รวมแนวคิดเพื่อการเริ่มต้นธุรกิจ ของนรินทร์ โอฬารกิจอนันต์ เจ้าของ เว็บไซต์ยอดฮิต dekisugi.net ก็คงไม่เลวนัก อย่างน้อยฮาวทูเล่มเล็กๆ เล่มนีก้ อ็ าจเป็นไอเดียให้คณ ุ ได้ เพื่อก้าวไปสู่การเป็นเจ้าของร้านส้มตำ�ยอดฮิตในอนาคต 30
| Read Me 12
ส้มตำ�
ฮักนะ ‘สารคาม
ภาพยนตร์ไทยที่ได้รับพระราชานุญาตให้ใช้เพลง ส้มตำ� เพลง พระราชนิพนธ์ในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการประกอบภาพยนตร์ เรื่องราวของบาร์นนี่ ฝรั่งร่างใหญ่ใจเล็ก ที่มาเที่ยวเมืองไทยแต่ถูกหลอกจนหมดตัว กระเต็น เด็กสาวที่กำ�ลัง หนีการไล่ลา่ ของแก๊งหัวโจก ดอกหญ้า พีส่ าวของกระเต็นผูเ้ ชีย่ วชาญ แม่ไม้มวยไทย บาร์นนี่จับพลัดจับผลูมาอาศัยที่บ้านของเด็กทั้งสอง ซึ่งเป็นร้านส้มตำ� ทำ�ให้ฝรั่งตาน้ำ�ข้าวได้รู้จักความเผ็ดร้อนปากแทบ ไหม้ของส้มตำ� ถึงขนาดควบคุมตัวเองไม่ได้อาละวาดร้านพังราบเป็น หน้ากลอง ผูใ้ หญ่และเด็กทัง้ สามจึงต้องหาเงินมาช่วยซ่อมร้านส้มตำ� แต่ด้วยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์เพราะดันไปขโมยของสำ�คัญของแก๊ง โจรกรรมเพชร ทั้งสามจึงต้องถูกตามล่า เมื่อสุดทางหนีทุกคนจึง ต้องงัดส้มตำ� ขุมพลังใหม่ของบาร์นนี่ออกมาใช้ ด้วยอานุภาพความ ร้อนแรง ลูกบ้าเฮือกสุดท้าย และ มิตรภาพไร้พรมแดนทีส่ อดประสาน อย่างเข้าทาง การต่อสู้สุดมันส์จึงบังเกิดขึ้น
ภาพยนตร์แนวโรแมนติก คอมเมดี้ที่ถ่ายทอดชีวิตความเป็น อยู่ และวัฒนธรรมของวัยรุ่นเลือดอีสานยุคใหม่ ซึ่งใช้ชีวิตแบบวิถี ดั้งเดิมและร่วมสมัยผสมผสานกันอย่างกลมกลืน ซึ่งมีทั้งรอยยิ้ม และเสียงหัวเราะ ท่ามกลางมิตรภาพ ความผูกพัน ความรักในช่วง รอยต่อของชีวิต ทั้งรักระดับมัธยมปลาย หรือรักในรั้วมหาวิทยาลัย ที่นำ�มาซึ่งเรื่องราวฮาๆ ปนหวานซึ้ง ชวนให้ม่วนคัก...ม่วนหลาย กันทุกพื้นที่ โดยมีฉากหลังเป็นทุ่งนาเขียวขจีแดนอีสานบ้านเฮา โปรเจกต์ ฮักนะ’ สารคาม เป็นผลจากการนำ�ผลวิจัยด้านวัฒนธรรม มาสร้างภาพยนตร์ให้เป็นผลผลิตเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจ หรือที่ เรียกว่า ‘เศรษฐกิจเชิงสร้างสรรค์บนพื้นฐานวัฒนธรรม’ คือการ ทะนุบำ�รุงศิลปวัฒนธรรม ประชาสัมพันธ์จังหวัดและมหาวิทยาลัย และเน้นความร่วมมือกันจากองค์กรต่างๆ ในท้องถิ่น และมีสถานที่ ถ่ายทำ�หลักอยู่ที่จังหวัดมหาสารคาม ซึ่งเป็นที่มาของชื่อเรื่อง
อุดมสุข เล่ม 5 ฉบับอวสาน ตอนสุขสันต์วันวิวาห์: อิทธิวัฐก์ สุริยมาตย์
หากใครได้เคยติดตามอ่านอุดมสุข ผลงานการ์ตูนเนื้อเรื่องไทยๆ ลายเส้นบ้านๆ แต่ดูอบอุ่นของ อิทธิวัฐก์ สุริยมาตย์ มาอย่างน้อยสักเล่มหนึ่งก็คงจะทราบดีถึงความขบขัน สนุกสนาน ความเรียบง่าย แต่เต็มไปด้วยข้อคิด และเหนืออื่นใดคือกลิ่นอายชนบทที่ชวนให้คนต่างจังหวัดคิดถึงคนกรุงถวิลหา ทีส่ อื่ ออกมาผ่านทางฉากและตัวละครของเขา เรือ่ งราวของอุดมสุข หนุม่ บ้านนาทีท่ อ้ แท้จากสภาพสังคม อันวุ่นวายของเมืองกรุงแล้วกลับไปตั้งหลักที่บ้านในต่างจังหวัด โดยได้รับคำ�แนะนำ�จากลุงผู้ใหญ่บ้าน ในการดำ�เนินชีวติ ตามหลักเศรษฐกิจพอเพียงขององค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั ฯ พร้อมกับพยายาม เผยแพร่ไปอย่างกว้างขวาง จนกระทัง่ คนในชุมชนทำ�ความเข้าใจและหันมาดำ�เนินหลักเศรษฐกิจพอเพียง ร่วมกัน มาวันนีอ้ ดุ มสุขกำ�ลังจะแต่งงานกับดีใจ พยาบาลผูเ้ ป็นลูกสาวของลุงผูใ้ หญ่บา้ นทีเ่ ขาหมายปอง มานาน แต่ ก ว่ า จะงานวิ ว าห์ จ ะเริ่ ม ได้ ช่ า งมี อุ ป สรรคมากมายนั ก เรื่ อ งราวจะเป็ น อย่ า งไรต่ อ ไป ขอเชิญติดตามได้ใน อุดมสุข ฉบับอวสาน ตอน สุขสันต์วันวิวาห์
| May-June 2012
31
Outlet [ปล่อยของ] เรื่อง: จารุวรรณ ชื่นชูศรี ภาพ: วิภาทิพย์ เก่งพิทักษ์ธนรัฐ
ร้านเจ๊ก้อย ซอยสิบแปด ผมเป็นลูกค้าประจำ�ร้านเจ๊ก้อยมาได้ราวสองปีเศษ… เจ๊ก้อยเป็นสาวใหญ่ใจดีที่มีดีกรีเป็นถึงนางงามส้มตำ� สมั ย อยู่ บ้ า นเกิ ด แถวอี ส าน แต่ ท นความแห้ ง แล้ ง ของ ท้องทุ่งนาไม่ไหวจึงหอบผ้าหอบผ่อนมาตายเอาดาบหน้า ที่ บ างกอก เป็ น สาวโรงงานอยู่ ร่ ว มสิ บ ปี พอสร้ า งเนื้ อ สร้างตัวได้เลยมาเปิดร้านส้มตำ�กับสามี อดีตคนขับรถส่งของ ในโรงงานเดียวกัน ร้านส้มตำ�เจ๊กอ้ ยอยูร่ าวกลางซอยสิบแปด ใครๆ จึงมักเติม สร้อยห้อยท้ายว่า ร้านเจ๊ก้อย ซอยสิบแปด เจ๊ก้อยแม้วัยจะเหยียบเลขสี่มาได้พักหนึ่งแล้ว แต่การ แต่งตัวแหวกบนแหว่งล่างเหมือนสมัยสาวๆ นัน้ เด็ดจนลูกค้า ต้ อ งเหลี ย วหลั ง และสิ่ ง ที่ เ ด็ ด ไม่ แ พ้ ท รวดทรงองค์ เ อว ของเจ๊ก้อยจนเป็นที่เลื่องลือในหมู่สาวโรงงานก็เห็นจะเป็น ฝีมอื ตำ�ส้มตำ� ทีพ่ ระอาทิตย์ยงั ไม่ทนั ตกดินก็ขายดีเทน้�ำ เทท่า จนคนที่มาช้าต้องเก็บกระเป๋ากลับบ้านด้วยความผิดหวัง โดยเฉพาะเมนู ตำ � ปู ป ลาร้ า ที่ ฝี มื อ หมั ก ปลาร้ า ของเจ๊ก้อ ย แซบสะเด็ดจนมีคนมาขอซื้อสูตรด้วยตัวเลขสูงถึงห้าหลัก ทว่าแม่ค้าส้มตำ�อุดมการณ์สูงอย่างเจ๊ก้อยไม่คิดที่จะขาย ทำ�ให้ร้านส้มตำ�นี้ยังคงเป็นอันดับหนึ่งในดวงใจใครหลายๆ คนในย่านนั้น ผมชอบมากินส้มตำ�ที่ร้านตอนบ่ายแก่ๆ เพราะช่วงเที่ยง ร้านมักจะแน่นขนัดไปด้วยสาวโรงงานและพนักงานออฟฟิศ วันนีก้ เ็ ช่นกัน เพราะงานของผมเสร็จเร็วจึงมีเวลามาอ้อยอิง่ กินส้มตำ�ก่อนกลับบ้าน เจ๊ก้อยคนสวยเดินนวยนาดมารับ 32
| Read Me 12
ออเดอร์ที่โต๊ะผมด้วยแววตาพราวระยับทั้งๆ ที่สามียืนสับไก่ อยู่ข้างหลัง “ปูปลาร้าพริกสองเม็ดเหมือนเดิมใช่มั้ยจ๊ะ เจ๊จำ�ได้” เธอขยิบตาให้เป็นของแถมก่อนจะวางแก้วน้ำ�แข็งเปล่า ลงบนโต๊ะ หลังมือเฉียดต้นคอผมไปเพียงนิดเดียว ผมขยับยิม้ สุ ภ าพขณะเอนตั ว หลบมื อ เจ๊ ก้ อ ยที่ เ ตรี ย มจะสแครช ลู ก กระเดื อ กผมอี ก รอบ นาฬิ ก าที่ ผ นั ง ร้ า นบอกเวลา บ่ า ยสามโมงสิ บ ห้ า ผมสั่ ง อาหารเพิ่ ม อี ก สองสามอย่ า ง อีกราวสิบห้านาทีเพื่อนที่นัดไว้ก็จะมาถึง มันจะได้ไม่ต้อง รออาหาร เจ๊ ก้ อ ยเดิ น กลั บ ไปที่ ส่ ว นครั ว หน้ า ร้ า นแล้ ว ผมลอบ ผ่อ นลมหายใจเบาๆ ก่อ นจะคว้า กระเป๋า ใบใหญ่ข้า งกาย ขึ้นเดินตรงไปยัง ห้อ งน้ำ�ที่อ ยู่ห ลัง ร้า น ยกนาฬิกาข้อมือ เช็คเวลาอีกครั้งเพื่อความแน่ใจ ผมยังมีเวลาอีกสิบห้านาที ก่อนไอ้วิชัยเพื่อนซี้จะมาถึง หลังร้านส้มตำ�ที่ถัดจากส่วนของห้องน้ำ�ออกไปเป็นที่ดิน รกร้างทีส่ ามีเจ๊กอ้ ยถือวิสาสะเข้าครอบครองด้วยต้นมะละกอ หลายสิบต้นที่ปลูกยาวเป็นแนวไปยังดงป่าทึบที่อยู่ติดกัน ผมกระชับกระเป๋าในมือ ก่อนจะสาวเท้าตรงเข้าไปยังส่วน ของป่าลึกท้ายดงมะละกอ มั น ยั ง อยู่ ที่ เ ดิ ม ! บ่ อ น้ำ � ขนาดใหญ่ ที่ ดู ท่ า จะลึ ก พอตั ว มั น เป็ น บ่ อ ร้ า งที่ ค รั้ ง หนึ่ ง คงจะถู ก ใช้ เ ป็ น แหล่ ง น้ำ � ของชาวบ้านแถวนั้น ผมขยับยิ้มอย่างพอใจก่อนจะไล้มือ ไปบนแผ่นหินปากบ่ออย่างคุ้นเคย…
ผมคุ้นเคยกับมันดี คุ้นเคยพอๆ กับส้มตำ�ปูปลาร้าพริก สองเม็ดของเจ๊ก้อย…มันเป็นส่วนหนึ่งในงานของผมที่ทำ� จนเคยชินราวกับกิจวัตรสามัญธรรมดา กระเป๋าใบใหญ่ถูกรูดซิปออกอย่างแผ่วเบา ก่อนที่ผม จะหยิ บ มั น ขึ้ น มาอย่ า งใจเย็ น อวั ย วะมนุ ษ ย์ ที่ ข าวซี ด และแข็งทือ่ นอนกองกันอยูใ่ นนัน้ หลายชิน้ ผมหยิบขาข้างขวา ที่ ยั ง คงสภาพสมบู ร ณ์ ไ ม่ มี ผิ ด เพี้ ย นขึ้ น มาก่ อ นจะโยน มันลงไปในบ่อ เสียงจ๋อมทีด่ งั สะท้อนขึน้ มาจากก้นบ่อดังก้อง ในความเงียบก่อนจะสลายหายไปอย่างรวดเร็ว ท่อนแขน สองข้างถูกโยนตามลงไปแทบจะทันที ตามมาด้วยเนื้อช่วง แก้มก้น ผมหัวเราะกับตัวเองเบาๆ ช่างเหมือนกับตูดไก่ เมนูโปรดผมเสียจริงๆ ไม่นานกระเป๋าใบนั้นก็ไร้สรรพสิ่งใดๆ ที่เคยมีอยู่ ผมรูดซิปปิด เดินฝ่าดงมะละกอกลับมาราวกับ ไม่เคยมีอะไรเกิดขึ้น ส้ ม ตำ � ปู ป ลาร้ า พริ ก สองเม็ ด คอหมู ย่ า ง ไก่ ค รึ่ ง ตั ว และต้มแซบกระดูกอ่อนสูตรเปรี้ยวรสจัดจ้าน วางรออยู่ที่ โต๊ะแล้ว ผมทรุดตัวลงนั่งประจำ�ที่ก่อนจะเหลือบมองเวลา เลยเวลานัดมาสิบห้านาทีแต่ไอ้เจ้าเพื่อนตัวแสบยังไม่มา ขณะทีก่ �ำ ลังจะโทรหา ร่างอวบหนาของมันก็กระหืดกระหอบ เข้ามาราวกับรู้ว่าเลยเวลานัดมาพอสมควรแล้ว “แฮ่ ก …กู ข อโทษ กู อ อกจากออฟฟิ ศ ตั้ ง แต่ บ่ า ยสอง แล้ ว นะแต่ ร ถแม่ ง ติ ด ” มั น ละล่ำ � ละลั ก ขอโทษขอโพย ทว่าผมหันไปโบกมือแสดงให้รู้ว่าไม่เป็นไร ผมไม่ได้ถือสา “กูเข้าใจดี ถนนกรุงเทพฯ ก็ยังเงี้ย วันที่รถไม่ติดก็มีแต่ ช่วงรัฐประหารกะน้ำ�ท่วมเท่านั้นแหละ” “ถู ก ของมึ ง ” มั น พยั ก หน้ า รั บ หงึ ก ๆ ก่ อ นจะหยิ บ หนังสือพิมพ์กรอบบ่ายขึ้นมากางให้ผมดู “นี่ มึงเห็นข่าวนี่ รึ ยั ง เสี่ ย กำ � จรเจ้ า ของเต้ น ท์ ร ถที่ ขั ด ขากะนายมึ ง อยู่ อ่ ะ แม่งโดนไอ้โม่งที่ไหนก็ไม่รู้หิ้วไปจากหน้าบ้านตั้งแต่เมื่อคืน วงการธุรกิจเดี๋ยวนี้มันชักจะน่ากลัวขึ้นทุกวันๆ แล้วว่ะ” ผมหัวเราะหึๆ ในลำ�คอก่อนจะแย่งหนังสือพิมพ์มาพับ เก็บโยนไปไว้อีกฟากหนึ่งของโต๊ะ “วงการไหนๆ มันก็น่ากลัว เหมือนกันหมดแหละมึง เพือ่ ความอยูร่ อด เดีย๋ วนีม้ นั ไม่มคี �ำ ว่า เข้าตามตรอกออกตามประตูแล้ว” มั น จ้ อ งหน้ า ผมเหมื อ นจะหาความจริ ง จั ง จากคำ � พู ด ผมจึงเสือกจานไก่ยา่ งไปตรงหน้ามันด้วยแววตาขันๆ ทว่าในใจ ประหวัดไปถึงเจ้าของเต้นท์รถในข่าวที่บัดนี้กำ�ลังนอนหลับ สบายอยู่ก้นบ่อ ในยุคที่เงินไม่ใช่พระเจ้าแต่คือลมหายใจ อย่ า งตอนนี้ คุ ณ ธรรม ความถู ก ต้ อ ง ก็ เ ป็ น เพี ย งคำ � ที่มีความหมายแค่ในพจนานุกรมเท่านั้นแหละ
“มึงเลิกคิดเรื่องคนอื่นแล้วแดกซะทีเถอะ เอ้านี่ ส้มตำ�ปู ปลาร้ า พริ ก สองเม็ ด จานเด็ ด ของร้ า นนี้ เ ลย กู เ อาหั ว เป็นประกันเลยว่าอร่อยกว่าทุกร้านที่มึงเคยกินมา” ผมเลือ่ นส้มตำ�ปูปลาร้าเมนูขนึ้ ชือ่ ทีท่ �ำ ให้รา้ นเจ๊กอ้ ยเป็นที่ รูจ้ กั ไปตรงหน้ามัน ก่อนจะหัวเราะเบาๆ เมือ่ เห็นว่ามันเบ้หน้า ใส่ในตอนแรก แต่กลับตาวาวในตอนหลังเมือ่ ตักส้มตำ�ใส่ปาก ลืมเรื่องที่คุยค้างกันไว้อยู่ไปอย่างสิ้นเชิง “เชี่ยยย อร่อยสมคำ�คุย กูเข้าใจแล้วทำ�ไมมึงถึงมาเป็น ลูกค้าประจำ�ร้านนี้” มันพร่ำ�พรรณนาถึงความอร่อยต่ออย่างยืดยาว ผมจึง ทำ�ได้เพียงยิ้มเออออไปกับมัน ไม่ได้แก้ไขความเข้าใจผิดว่า เพราะ ‘เหตุใด’ กันแน่ ผมจึงมาเป็นลูกค้าประจำ�ร้านนี้ ร้านเจ๊ก้อย ซอยสิบแปด ที่นอกจากความอร่อยแล้วยังมี บ่อน้ำ�อยู่ในดงป่าทึบหลังร้าน… ถัดออกมาเพียงไม่กี่เมตร บริเวณหน้าร้าน… “พี่ ไปเอาปลาแดกมาเติมหน่อ ย ในถัง จะหมดแล้ว” เสียงเจ๊ก้อยกระซิบสั่งงานสามีขณะที่มือหนึ่งยังตำ�ส้มตำ� สามี เ จ๊ ก้ อ ยหายไปหลั ง ร้ า นครู่ ห นึ่ ง ก่ อ นจะวิ่ ง กลั บ มา หน้าตาตื่น “ก้อย ปลาแดกในไหหลังร้านก็ใกล้จะหมดแล้ว สงสัยต้องหมักเพิ่มแล้วแหละ” “งั้นพี่ไปตักน้ำ�ในบ่อท้ายดงมะละกอมาละกัน เดี๋ยวฉัน จะโทรสั่งอีแหววให้เอาปลามาส่ง” “ใช้น้ำ�ในบ่อนั้นอีกแล้วจะดีหรือจ๊ะก้อย คราวที่แล้วก็เจอ เส้นผมคนทั้งกระจุก อีกครั้งก็เจอ กระ… เอ่อ กระดูก ก้อย ก็รใู้ ช่ไหมว่าในบ่อนัน้ มันมีอะไรอยู”่ ฝ่ายชายเตือนอย่างกล้าๆ กลัวๆ เจ๊ก้อยจึงแหวกลับเสียงเขียว “โอ๊ย พี่จะมาปอดแหกอะไรเอาป่านนี้ นี่พี่คิดว่าฉันโง่ จนไม่รู้เลยเหรอ ว่าไอ้หน้าจืดที่ชอบหิ้วกระเป๋าใบเท่าควาย ไปทางหลังร้านน่ะ มันเอาอะไรไปทิ้งในบ่อ แล้วยังไงล่ะ ถ้าไม่ได้ไอ้น้ำ�ในบ่อนั้นพี่คิดว่าฝีมือตำ�ส้มตำ�อย่างฉันจะพา ร้ า นรอดมาได้ จ นถึ ง ทุ ก วั น นี้ มั้ ย จะทำ � อะไรน่ ะ หั ด คิ ด ถึ ง ความอยู่รอดของตัวเองเสียก่อนเหอะ!” สามีเจ๊ก้อยไม่อาจเถียงอะไรได้อีก ถูกอย่างที่เมียรักว่า ทุกประการ ถ้าหากไม่มีน้ำ�ปลาร้าสูตรลับมีหรือที่พวกเขา จะอยู่ ร อดมาได้ จ นทุ ก วั น นี้ เขาจึ ง ได้ แ ต่ ค ว้ า ถั ง ผู ก เชื อ ก มุง่ ตรงไปยังบ่อน้�ำ ในดงป่าทึบหลังดงมะละกอ พลางนึกในใจ ตราบใดที่ผู้ชายคนนั้นยังคงเป็นลูกค้าประจำ� ร้านเจ๊ก้อย ซอยสิบแปดจะคงความเป็นตำ�นานไปตลอดกาล
| May-June 2012
33
1 2 3 Step [วัยฉันฝัน] เรื่อง: ภรณ์ทิพย์ ปิยฤทธิพงศ์ ภาพ: วิชญ์พล พลพิทักษ์ชัย
ให้คำ�นิยามกับ ‘ส้มตำ�จานอร่อย’ แบบไหนที่ใช่คุณ ส้มตำ�เป็นอาหารที่ได้รับความนิยมและแพร่หลายอย่างรวดเร็วในบุคคลทุกเพศทุกวัย สังเกตได้จากการแจ้งเกิด ของสารพัดเมนูสร้างสรรค์ใหม่ๆ ที่ได้รับการคิดค้นออกมาให้ได้ลิ้มลองกันอย่างไม่ขาดปาก ซึ่งรสชาติ ราคา ความหลากหลาย และเข้าถึงได้ง่าย ล้วนเป็นองค์ประกอบสำ�คัญของ ‘ความอร่อย’ ที่แต่ละคนตีความ แตกต่างกันไป ลองมาดูความคิดเห็นของคนสี่วัยกันว่า แต่ละคนนั้นให้คำ�นิยามส้มตำ�จานเด็ดของตัวเองอย่างไรบ้าง
วสุ สนธิไชย (อายุ 10 ปี) นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5
“ผมชอบส้มตำ�ที่คุณยายซื้อมาให้กินที่สุด เวลาที่คุณยาย มารับหลังเลิกเรียน คุณยายชอบถามว่า วันนี้จะกินส้มตำ�ไหม? แต่บางวันผมก็บอกคุณยายเองเลยว่า วันนี้ผมอยากกินส้มตำ� คุณยายจะแวะซื้อให้จากร้านแถวบ้าน แล้วแต่คุณยายจะซื้อ ให้กิน อร่อยหมด แต่ต้องเผ็ดๆ และไม่ใส่ปลาร้านะ มันเหม็น (หัวเราะ)”
วันอรุณ วันอรุณวงศ์ (อายุ 17 ปี) นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6
“ส้มตำ�จานโปรดของผมคือ ส้มตำ�ไทยใส่ปูครับ จำ�ได้ว่า ครั้ ง แรกที่ รู้ จั ก ส้ ม ตำ � นี้ เพราะใครสั ก คนในครอบครัว ซื้อ มา แล้วตอนนั้นผมกำ�ลังหิวมาก หันไปเห็นส้มตำ�นี้วางอยู่บนโต๊ะ เลยนั่งกินคนเดียวจนหมด อร่อยมาก (เน้นเสียง) ผมชอบ กินส้มตำ�รสจัดๆ นะ ขอเผ็ดนำ�ไว้กอ่ น เพราะรสมันถึงดี ส่วนใหญ่ เวลาอยากกิน เจอร้านไหนกินได้หมด ไม่มีเกี่ยง บางครั้งผมสั่ง แต่ ส้ ม ตำ � มานั่ ง กิ น เพี ย วๆ เลย ข้ า วเหนี ย ว ไก่ ย่ า งไม่ เ อา ขอกินเฉพาะส้มตำ�ให้หายอยาก (ยิ้มกว้าง)”
34
| Read Me 12
อัญชสา เทียนทอง (อายุ 42 ปี) พนักงานออฟฟิศ
“ส้มตำ�ที่ชอบเหรอ ขอคิดก่อน (หัวเราะ) เพราะปกติพี่กิน หมดเลยนะ ไม่ว่าจะเป็น ตำ�ไทย ตำ�ลาว ตำ�ปูปลาร้า ตำ�โคราช แล้ ว แต่ ค วามอยากของเราในช่ ว งนั้ น ๆ พี่ เ ป็ น คนกิ น ส้ ม ตำ � บ่อยมาก เพราะหน้าออฟฟิศมีอยูห่ ลายเจ้า ก็เลยกินสลับๆ กันไป บางวั น กิ น ร้ า นรถเข็ น บ้ า ง บางวั น ก็ กิ น ที่ ร้ า นอาหารบ้ า ง แต่ต้องกินอย่างน้อยอาทิตย์ละ 2-3 ครั้ง ส้มตำ�ที่ชอบและรู้สึก ว่าอร่อย ต้องมี 3 รส คือเปรี้ยว เค็ม หวาน และที่สำ�คัญคือ ต้องกินคูก่ บั ข้าวเหนียว ไก่ยา่ ง ลาบ น้�ำ ตก ถึงจะอร่อยครบสูตร”
วรรณอนงค์ ดำ�รงค์ราชศักดิ์ (อายุ 60 ปี) แม่บ้าน
“ ส้ ม ตำ � จ า น อ ร่ อ ย คื อ ส้ ม ตำ � ที่ ทำ � กิ น กั น เ อ ง ในครอบครัวนะ เพราะมันจะสด สะอาด ปลอดภัย และของทีใ่ ช้ ก็ดีกว่าร้านข้างนอก เพราะเราเป็นคนลงมือเลือกวัตถุดิบ ได้เองทั้งหมด เวลาจะทำ�กินกันทีนึง ก็ไปช่วยกันเลือก ซื้อของจากตลาดแถวบ้าน ทั้งกระเทียม มะนาว พริกสด มะละกอ ถัว่ เราก็ควั่ กันเอง ไม่ตอ้ งกังวลเรือ่ งเชือ้ รา ป้าชอบ ช่วยคุณแม่ทำ�สมัยที่เป็นเด็กๆ ตั้งแต่ส้มตำ�ยังไม่ดังและ ยั ง ไม่ เ ป็ น ที่ รู้ จั ก เหมื อ นสมั ย นี้ เลยไม่ มี ร้ า นประจำ � และ ชอบส้ ม ตำ � ที่ ทำ � กิ น เองมากกว่ า ส่ ว นรสชาติ ที่ ช อบคื อ รสไม่ จั ด มาก ชอบตำ � ไทยธรรมดา ใส่ ถั่ ว ฝั ก ยาวเยอะๆ ทานคู่กับข้าวเหนียว ไก่ย่าง แค่นี้ก็มีความสุขแล้ว”
| May-June 2012
35
TK Voice [เสียงของสมาชิก] เรื่อง: ศศิกานต์ เอื้อวิทยาวุฒิกุล ภาพ: วิชญ์พล พลพิทักษ์ชัย
“ตำ� ปาปาย่า ป๊อก ๆ”.... เสียงนี่จะเป็นอะไรไปไม่ได้ นอกจากอาหารชื่อว่า ‘ส้มตำ�’ อาหารที่มีกรรมวิธี ไม่ยุ่งยาก เข้าใจง่าย จนทำ�ให้เมนูส้มตำ�ผลิดอกออกผลเหมือนดอกเห็ด และถ้าเราลองชวนสมาชิก TK park มาร่วมคิดเมนูส้มตำ�ในไอเดียของตัวเองกันหน่อย พวกเขาจะว่าอย่างไรกันบ้างนะ?
“ผมจะใส่ปูอลาสก้า แทนปูดองครับ”
“จะใช้เส้นปลาทาโร่แทนมะละกอ”
นายภควัต หลิ่มศิริ
นายกิตติพศ นากะเลิศ
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
“ใช้ผักกระเฉดเคี้ยวมันๆ ยำ�กับข้าวคั่ว พริกแห้ง 2-3 เม็ด โรยหน้าด้วยหนังไก่ทอดกับหมูฝอย”
36
นักเรียน
“ไม่ใส่มะละกอ แต่จะใส่แอปเปิ้ล องุ่น ฝรั่ง และใส่กุ้งตัวใหญ่ๆ เช่น กุ้งสดหรือกุ้งแม่น้ำ�”
นางสาวนันทพร โชตน์รุ่งเรือง ม.5
“อาจจะไม่พิเศษหรือแปลกประหลาด เพราะมีอายุอาจกินลำ�บาก ผมคงใช้ถั่วฝักยาวแทนมะละกอ และใส่ปูดองสักหน่อย”
โรงเรียนอัสสัมชัญคอนแวนต์
นายวเทิน สนธิไชย อาชีพ รับราชการ
อาชีพ แม่บ้าน
| Read Me 12
นางกรรณิการ์ เลิศศักดิ์วรกุล
Activities Calendar [กิจกรรมประจำ�เดือน]
3-4
13.00 – 18.00 น. TK Mobile Library ณ สวน 60 พรรษา (ร่มเกล้า)
12-13
13.00 – 18.00 น. TK Mobile Library ณ สวนสมเด็จย่า (พระราม 2)
19-20
13.00–18.00 น. TK Mobile Library ณ สวนพระนคร (ลาดกระบัง)
26-27
13.00–18.00 น. TK Mobile Library ณ สวนลุมพินี
5-6
8-10
นิทรรศการ “พิพิธอาเซียน... A Journey Through ASEAN ภาค 2
TK คิด แคมป์: แคมป์สนุกของ คนช่างคิด ตอน ล่าขุมทรัพย์ ผักบนพื้นปูน
12-20
13
กิจกรรม “ชวนกันทำ�ดี” ตอน จุดเริ่มต้นคนทำ�ดี
ภาพยนตร์เรื่อง “อาข่าผู้น่ารัก”
20
26-27
ภาพยนตร์ “Pay It Forward หากใจเราพร้อม จะให้(ใจ)เราจะได้ มากกว่าหนึ่ง”
กิจกรรม “แอนิเมชัน เพื่อสังคม”
27
27
การถ่ายภาพบุคคล (Portrait) เบื้องต้น
ภาพยนตร์เรื่อง “บุญชู 7 รักเธอ คนเดียวตลอดกาลใครอย่าแตะ”
11.00 -17.00 น.
11.00 -17.00 น.
14.00 น.
11.00-17.00 น.
| May-June 2012
09.00 -16.00 น.
14.00 น.
11.00-17.00 น.
14.00 น.
37
Advertorial
ใจไม่พิการ...แม้ร่างกายไม่ครบสมบูรณ์ นุ้ย-ธนารี ฟุ้งภิญโญภาพ หลายคนคงเคยรู้จักเธอมาบ้างตามสื่อต่างๆ หากจะเล่าความกันก็คง ใช้เวลาหลายวัน และพืน ้ ทีบ ่ นหน้าหนังสือเล่มนีอ ้ าจไม่เพียงพอทีจ ่ ะถ่ายทอดประสบการณ์อน ั เต็มไปด้วย พลังชีวต ิ ทีพ ่ ร้อมจะฉุดดึงใครก็ตามทีไ่ ด้ยน ิ ได้ฟงั ให้ตน ื่ ขึน ้ จากความอ่อนแอ และแม้จะเขียนย่อให้กระชับ ในบางจังหวะชีวต ิ ของหญิงสาวคนหนึง่ ทีส ่ ช ู้ ว ี ต ิ เพียงลำ�พังภายใต้ขอ ้ จำ�กัดทางร่างกายทีไ่ ม่ครบสมบูรณ์ ทั้งแขนและขาสองข้าง ก็ไม่อาจลดทอนคุณค่าแห่งการเป็นมนุษย์ของเธอลงได้
นุ้ ย คื อ หญิ ง สาวที่ พิ ก ารทั้ ง แขนและขามาตั้ ง แต่ กำ � เนิ ด แต่ เ ธอกลั บ ทำ � ทุ ก สิ่ ง ทุ ก อย่ า งได้ เ ท่ า ๆ กั บ คนปกติ ทั่ ว ไปไม่ มี ข้อยกเว้น ไม่ว่าจะเป็นเรื่องง่ายๆ เช่น กินข้าว ล้างจาน ซักผ้า อาบน้ำ� ใส่เสื้อผ้า จ่ายตลาด รวมถึงเรื่องยากๆ เช่น การร้อยด้าย เข้ารูเข็ม แต่นั่นอาจจะดูพื้นๆ ไป เมื่อได้สัมผัสถึงหัวใจของเธอผู้นี้ ด้วยความพิการของเธอทำ�ให้ผเู้ ป็นแม่ไม่สามารถทำ�ใจยอมรับได้ จึงจากไปตั้งแต่เธอยังเล็ก ชีวิตที่เหลืออยู่มีเพียงพ่อเท่านั้นที่คอย เลี้ยงดู ด้วยการหาพี่เลี้ยงมาช่วยดูแลเธอ แต่เธอก็ต้องสูญเสีย คนๆ เดี ย วในชี วิ ต ลงอี ก ครั้ ง ในขณะที่ เ ธอมี อ ายุ เ พี ย ง 20 ปี ความสู ญ เสี ย ครั้ ง นี้ คื อ ‘จุ ด เปลี่ ย น’ ครั้ ง สำ � คั ญ ที่ ทำ � ให้ นุ้ ย ต้องออกมาเผชิญชีวิตเพียงลำ�พังด้วยสองมือสองขาที่มีอยู่ “ตอนที่ ป๊ า ยั ง มี ชี วิ ต อยู่ นุ้ ย คิ ด เหมื อ นกั น ว่ า สั ก วั น หนึ่ ง ป๊ า คงไม่อยู่กับเราแน่นอน นุ้ยอยากมีงานทำ�และเชื่อมั่นในตัวเอง 38
| Read Me 12
มาตลอดว่าเราทำ�งานได้ ถ้าเรามีความรู้ โดยไม่เป็นภาระกับใคร ตามที่ป๊าเคยสอนมาโดยตลอดว่าเราพิการแค่เพียงร่างกายเท่านั้น แต่อย่าพิการใจ” นุ้ยเริ่มต้นการศึกษาด้วยการเรียนพิเศษที่บ้าน 2 ชั่วโมง เมื่อมี พื้นฐานความรู้ระดับหนึ่งแล้ว เธอเรียนต่อการศึกษานอกโรงเรียน (กศน.) จนจบ ม.3 และต่ อ ด้ ว ยหลั ก สู ต รวิ ช าชี พ ที่ โ รงเรี ย น อาชีวพระมหาไถ่ พัทยา เมื่อเรียนจบเธอเข้าทำ�งานเป็นพนักงาน รับโทรศัพท์ในบริษัทขายอาหารเสริมแห่งหนึ่ง ระหว่างนี้เธอยัง ศึ ก ษาจนจบปริ ญ ญาตรี ม หาวิ ท ยาลั ย สุ โ ขทั ย ธรรมาธิ ร าช คณะนิเทศศาสตร์ สาขาประชาสัมพันธ์ดว้ ยระยะเวลาเพียง 3 ปีครึง่ เท่านั้น นั่นหมายถึงว่าเธอต้องใช้ความมุมานะพยายามอย่างมาก ทั้งเรื่องการเรียนและการทำ�งานเพื่อหารายได้เลี้ยงชีพ แต่เธอ ก็ผ่านพ้นความยากลำ�บากนั้นมาด้วยดี
เธอยังทำ�หน้าที่เป็นผู้จัดการที่ศูนย์คณะพระมหาไถ่ พัทยา แต่เธอยังไม่หยุดอยู่เพียงเท่านี้ เธอยังหารายได้เสริมจากการทำ� ธุรกิจขายตรง รับจ้างทำ�บัญชีในช่วงหลังเลิกงาน ฯลฯ เธอไม่เคย ปล่อยเวลาให้เปล่าประโยชน์ ซึ่งสิ่งที่ขาดไม่ได้เลยในชีวิตของ เธอก็คือการ ‘แบ่งปัน’ ให้กับผู้อื่น เธอบอกว่าเธอชอบทำ�บุญ บริจาคทาน ปล่อยสัตว์ ที่สำ�คัญเธอยังได้รับการเชื้อเชิญให้เป็น วิทยากรในการเติมพลังชีวิตให้กับเพื่อนมนุษย์อยู่เสมอ อาจเป็น เพราะว่าเรื่องราวชีวิตของเธอเปรียบเหมือน ‘หนังสือ’ เล่มใหญ่ อันทรงพลังและคุณค่าของความเป็นมนุษย์ที่แท้จริง ทุกวันนี้เธอ จะพกพาประสบการณ์ชวี ติ ไปถ่ายทอดเป็นวิทยาทานให้กบั นักเรียน นักศึกษา และคนวัยทำ�งานเสมอๆ ย้อนหลังกลับไปในช่วงที่เธอต้องสูญเสียผู้เป็นพ่อ คนๆ เดียว ในชีวิตของเธอไป เธอบอกว่าเคยพยายามฆ่าตัวตายด้วยมีดโกน แต่เมื่อมีมีดคมๆ ถูกกรีดลงไปในเนื้อหนังของเธอ คำ�พูดของพ่อ กลับผุดขึ้นมาให้เธอต้องต่อสู้ชีวิตต่อไป หลายครั้งที่เธอท้อและ ร้องไห้แต่เสียงของพ่อจะกลับมาดังขึ้นในใจเธอเสมอๆ และทำ�ให้ เธอกลับมามีพลังมากขึ้นทุกครั้งเมื่อเธอลุกขึ้นมาเป็น ‘ผู้ให้’ “...คิ ด ว่ า น่ า จะเป็ น ประโยชน์ ม ากถ้ า เราได้ ช่ ว ยเหลื อ ผู้ อื่ น หลายๆ คนเขามี พ ร้ อ มกว่ า เราเยอะ แต่ เ ขายั ง ปล่ อ ยให้ ชี วิ ต เคว้งคว้างไร้ประโยชน์ หากเรื่องราวของนุ้ยจะช่วยฉุดดึงเขาเหล่า นั้นให้เปลี่ยนหรือทำ�ให้เขาลุกขึ้นมาทำ�สิ่งดีๆ ให้กับสังคมได้บ้าง นุย้ ว่ามันเป็นสิง่ ทีย่ ง่ิ ใหญ่ เพราะหนึง่ แบบอย่างดีกว่าร้อยคำ�สอน...” เรื่ อ งราวชี วิ ต ของ นุ้ ย -ธนารี ฟุ้ ง ภิ ญ โญภาพ อาจกระตุ ก อารมณ์ความรูส้ กึ ของคนทีม่ สี มบูรณ์พร้อมทัง้ สามสิบสองประการ อย่ า งเราๆ แต่ เ ธอกลั บ ทำ � ให้ เ ราเข้ า ใจว่ า รู ป ลั ก ษณ์ ภ ายนอก ไม่ อ าจบ่ ง ชี้ ไ ด้ ว่ า คุ ณ คื อ ผู้ พิ ก ารหรื อ ไม่ หากแต่ คำ � ว่ า ‘พิ ก าร’ หมายถึ ง ผู้ ซึ่ ง มี ค วามบกพร่ อ งทางร่ า งกาย สมอง และจิ ต ใจ
จนทำ�ให้ไม่สามารถปฏิบตั กิ จิ วัตรประจำ�วันและดำ�เนินชีวติ เช่นเดียว กับคนปกติได้ นัน่ หมายถึงเราทุกคนอาจต้องทบทวนความคิดและ การกระทำ � อย่ า งถี่ ถ้ ว นเสี ย ใหม่ เพราะอาจทำ � ให้ เ ราค้ น พบว่ า จริงๆ เราเองต่างหากที่ ‘พิการ’ ก่อนลาจากกันนุ้ยฝากบอกเพือ่ นๆ ทุกคนที่ได้อ่านเรื่องราวของ เธอว่า...“กำ�ลังใจต้องสร้างจากข้างในตัวเราเอง อย่ารอเพียง รับจากผู้อื่นเพราะวันหนึ่งเขาเหล่านั้นก็ต้องจากคุณไป ที่สำ�คัญ คือการยึดมั่นเชื่อมั่นในความดี เพราะความดีจะเป็นเกราะคุ้มครอง ตัวเรา วันนี้หากคุณกำ�ลังท้อแท้หรือสิ้นหวัง จงอย่านำ�เรื่องราว ของเราไปเปรียบเทียบกับคนอื่นมีมากกว่า เพราะยิ่งจะทำ�ให้คุณ รู้สึกแย่ลงไปอีก...” สว่ า ง ศรี ส ม หั ว หน้ า เครื อ ข่ า ยศิ ล ปะดนตรี ค นพิ ก าร ให้ความเห็นว่า หลายคนอาจมองนุ้ยด้วยความชื่นชมปนความ สงสารและมหัศจรรย์ใจที่ได้เห็นว่า คนพิการที่ไม่มีแขนไม่มีขา อย่างนุ้ย สามารถดำ�เนินชีวิตได้อย่างน่าทึ่ง เพราะนั่นอาจทำ�ให้ คุณมองข้ามสิ่งที่น่าเรียนรู้อันสำ�คัญมากกว่าการไปโฟกัสในเรื่อง ที่นุ้ยสามารถแปรงฟัน ซักผ้า อาบน้ำ� ล้างจาน จ่ายตลาดได้ แต่สงิ่ สำ�คัญทีน่ า่ เรียนรูใ้ นชีวติ ของนุย้ ก็คอื วิธคี ดิ มุมมอง และหัวใจ ของนุ้ยที่ไม่เคยย่อท้อต่ออุปสรรคปัญหาทางร่างกายและปัญหา รอบข้างที่เข้ามาในชีวิต “เพราะสภาพร่ า งกายที่ ไ ม่ ส มบู ร ณ์ เราจึ ง ถู ก สถานการณ์ บีบบังคับให้เราต้องดิ้นรนช่วยเหลือตัวเอง ในที่สุดเราก็ทำ�ได้ เช่นเดียวกับคนไม่พกิ าร วันหนึง่ หากต้องตกเป็นผูพ้ กิ ารก็จ�ำ เป็นต้อง ช่วยเหลือตัวเองเป็นเรื่องปกติ แต่สิ่งที่น่าเรียนรู้และจดจำ�คือ วิธีคิด วิธีต่อสู้กับความอ่อนแอภายในตัวตนต่างหาก ที่คนปกติ จะต้องเรียนรู้เฉกเช่นเราผู้พิการทางร่างกาย”
| May-June 2012
39
Read Me Egazine
เลขที่ 999/9 อาคารสำ�นักงานเซ็นทรัลเวิลด์ ชั้น 17
ถนนพระราม 1 แขวงปทุมวัน เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ 10330 โทรศัพท์ 02 264 5963-5 โทรสาร 02 264 5966
40
| Read Me 12