Phion, orkest van Gelderland & Overijssel

Rebecca Fransen en Erik Olsman van Phion weten sinds corona: ‘Er kan meer dan je denkt’ Inspiratie uit onverwachte hoek

Ze waren al gewend om verder te kijken dan de concertzaal. Sinds corona zijn de musici van Phion, Orkest van Gelderland & Overijssel, nog meer mogelijkheden gaan zien voor nieuwe samenwerkingen op ongewone plekken. Contrabassisten Erik Olsman en Rebecca Fransen over inspiratie uit onverwachte hoek: ‘Met die tuinen bij verpleeghuizen is veel meer te doen.’

Hoe oude routines zijn veranderd in nieuwe hoogtepunten: Rebecca Fransen (28) en Erik Olsman (53) hebben die ochtend genoten van een repetitie met de contrabasgroep van het orkest. Sinds corona is ook voor de musici van Phion weinig nog vanzelfsprekend. Op het moment van het interview liggen de concerten weer tijdelijk stil maar wordt er wel zoveel mogelijk live gerepeteerd. ‘De behoefte is groot’, vertellen beide bassisten in de lunchpauze in de artiestenfoyer van het Muziekcentrum in Enschede. ‘Iedereen maakt zich vrij om erbij te kunnen zijn.’

Bij alle onzekerheden tellen ze graag hun zegeningen. Fransen als nieuwkomer – ze trad een klein jaar geleden aan bij Phion – en Olsman met ondertussen tien jaar op de teller bij het orkest. Hij is een van de twee aanvoerders van de tien bassen. ‘Voor ons is deze crisistijd minder ingrijpend dan voor freelance collega’s’, benadrukken ze. Bovendien is er nu meer tijd en ruimte voor dingen die voorheen niet konden of tussen de bedrijven door moesten. ‘Een dag lang repeteren, zoals vandaag. Of de organisatie van een basdag in juni, voor jonge bassisten in Overijssel.’

Alles verandert

Flexibiliteit is een werkwoord geworden. ‘De enige zekerheid die je hebt is dat alles continu verandert’, zegt Fransen. Soms staat ze zichzelf toe om stil te staan bij wat ze mist. Zoals het contact met het publiek, op momenten dat zalen gesloten zijn. ‘De sfeer, de respons, die mis ik heel erg.’

Dat is wederzijds, vermoedt Olsman. Niet voor niets sloeg het ‘Bach Vijfluik’ waarvoor hij mede het initiatief nam zo aan. De concerten worden uitgevoerd door het nieuwe ensemble Himmelsburg, waarin Bach-specialisten van Phion zich hebben verenigd. Zowel in Olsmans woonplaats Zwolle als in Enschede was de serie snel uitverkocht. ‘Veel mensen snakken naar de live-ervaring.’

Ook in de eerste lockdownperiode liet het orkest zoveel mogelijk live van zich horen. Op allerlei plekken in beide provincies werd muzikale verlichting gebracht waar die welkom was, zoals in zorginstellingen. Het heeft behalve voldoening ook waardevolle lessen opgeleverd, aldus Fransen, die in het coördinatieteam zat. ‘Je moet omgaan met dingen waar je geen grip op hebt. Dat je een optreden bij een opvang van het Leger des Heils op het allerlaatste moment moet afblazen bijvoorbeeld, omdat de Veiligheidsregio geen toestemming geeft. Op zulke momenten voel je je wel even spelbreker.’

Sowieso heeft de crisis haar de ogen geopend, stelt ze vast. ‘Ik waardeer alles veel meer zoals het zich aandient. Van nature ben ik best een controlefreak, maar er valt nu domweg niet te anticiperen. Alleen met flexibiliteit kom je verder.’ Ook Olsman koestert de ervaring die hij opdeed met improviseren op uiteenlopende zorglocaties. ‘Als je daar buiten zit te spelen en je ziet hoe die mensen op de muziek reageren, dan raakt je dat diep.’

Ten tijde van de tweede golf kwamen er opnieuw verzoeken binnen van zorginstellingen, meldt Fransen. ‘Of we alsjeblieft nog eens wilden terugkomen.’ Ze geloven allebei dat hier een blijvende taak ligt voor het orkest. Ondertussen is er voor dit soort maatschappelijke activiteiten een ensemble opgericht, Phion Camerata, dat vooralsnog met name in Gelderland opereert. ‘Het plan lag er voor corona al en is in een stroomversnelling gekomen. Je bereikt zo ook mensen die niet naar de concertzaal kunnen komen. Met echte klank, want luisteren naar een viool of een hobo is in het echt veel indringender dan via een iPad.’

‘Mooi om samen met bedrijven ideeën uit te werken’

Erik Olsman, contrabassist Phion

Tuinen en kerken

Aan mooie locaties geen gebrek. Want dat viel Olsman ook op: dat veel zorginstellingen over fraaie (binnen)tuinen beschikken. ‘Daar zou je ook buiten crisistijd veel meer mee kunnen doen.’ Hetzelfde geldt wat hem betreft voor kerkgebouwen.

‘Alleen met flexibiliteit kom je nu verder’

Rebecca Fransen, contrabassist Phion

‘Overijssel en Gelderland hebben prachtige kerken. Zeker in de dorpen wordt nu vaak gezocht naar nieuwe gebruiksmogelijkheden. Als orkest zou je daarin een rol kunnen spelen.’

Als deze tijd iets leert, vinden deze twee ondernemende musici, is het wel dat er veel meer kan dan je denkt, zeker wanneer je de samenwerking zoekt met andere partijen. ‘Ik heb het idee dat mensen ons makkelijker weten te vinden’, zegt Fransen. ‘Je zag het ook met het Moederdagconcert waarvoor Rijksmuseum Twenthe ons vroeg: dat was in een oogwenk geregeld.’ Olsman: ‘Wat mij betreft mogen bedrijven ons ook vaker gaan benaderen. Het is mooi om samen over ideeën na te denken en dan te kijken waar je kunt uitkomen.’ \