4 minute read
Hogeschool Windesheim
Familiebedrijven moeten veel meer aandacht krijgen binnen mbo, hbo en universiteit. Daarvoor pleit Het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven (voorheen Lectoraat Familiebedrijven), verbonden aan Hogeschool Windesheim. Met speciaal ontwikkelde lesprogramma’s wil het Expertisecentrum dit thema verankeren binnen economieopleidingen. Daarnaast start het centrum met nieuwe ontwikkeltrajecten op het gebied van duurzaamheid en digitalisering. Eerste aanzet is een toolkit die dit voorjaar is geïntroduceerd en geldt als steun in de rug voor getroffen bedrijven.
Toolkit wijst familiebedrijven op risico’s coronacrisis
‘Eenenzeventig procent van alle Nederlandse bedrijven is een familiebedrijf,’ stelt Associate Lector Judith van Helvert van het Expertisecentrum Familiebedrijven. ‘Grote kans dat studenten later in een familiebedrijf aan de slag gaan. Met gericht economieonderwijs zijn ze beter voorbereid op de complexiteit in deze organisaties. Dat voorkomt problemen, want binnen familiebedrijven gelden andere waarden en doelstellingen. Beleid is in de eerste plaats gericht op continuïteit en personeelsbehoud. Er is doorgaans minder verloop, maar personeelsverhoudingen liggen gecompliceerder. De directeur is zowel eigenaar als familielid. Hij moet belangen waarborgen als eigenaar, een toekomstvisie uitstippelen en familiebanden goed houden. Ook familiale werknemers in het bedrijf hebben meerdere rollen. Dat maakt het best complex, want emoties spelen een grotere rol. Bij een arbeidsconflict in een ander bedrijf neem je afscheid van elkaar. Bij een familiebedrijf blijf je altijd familie.’
Teachingcases
Onderzoekers van het Expertisecentrum hebben de afgelopen jaren gewerkt aan zogeheten teachingcases waarin complexe praktijksituaties binnen familiebedrijven worden beschreven. Dit studiemateriaal komt aan bod in de minor ‘De adviseur in het mkb’ en in diverse workshops en colleges op economieopleidingen binnen Windesheim.
Met andere mbo- en hbo-instanties vinden verkennende gesprekken plaats. De ambitie is om ‘familiebedrijven’ landelijk op de kaart te zetten binnen alle economiegerelateerde opleidingen, van mbo tot universiteit.
Parameters
‘Het onderwerp moet echt verankerd worden’, meent Van Helvert, ‘Het is belangrijk dat studenten de verschillende bedrijfsprocessen en risico’s kennen. Uit onderzoek blijkt dat Nederlandse ondernemers goed zijn in hun vak, maar minder in managementvaardigheden. Maar deze tijd maakt dat wel noodzakelijk, zeker binnen familiebedrijven. COVID-19 vormt een rechtstreeks gevaar voor de gezondheid en dus de continuïteit in het bedrijf. We komen in de praktijk nog heel veel familiebedrijven tegen, vooral in het micro- en kleinbedrijf, die geen goed inzicht hebben in reguliere schommelingen in hun omzet, orderportefeuille en werkkapitaal. Wij wijzen ondernemers erop hoe ze kunnen sturen op parameters zoals omzetgroei, portefeuilleomvang en rendement. Zie je een trendbreuk? Grijp dan in.’
Blinde vlekken
Een speciaal ontwikkelde toolkit is een eerste aanzet waarmee het Expertisecentrum ondernemers bewust wil maken van deze bedrijfsrisico’s in de coronacrisis. Het is een risicoanalyse van het gerenommeerde Amerikaanse onderzoeksbureau Lansberg & Gersick dat gespecialiseerd is in familiebedrijven. Het Expertisecentrum heeft deze vertaald naar de Nederlandse situatie.
Peter Swager, oud-directeur van Foreco Houtproducten, Dalfsen
‘Als ambassadeur heeft Foreco zich vanaf de start van het Expertisecentrum (toen nog Lectoraat Familiebedrijven) ingezet om gezamenlijk activiteiten te organiseren en daarmee het centrum onder de aandacht te brengen van ondernemers. Op deze bijeenkomsten ontmoet je collega’s, waarvan sommigen al generaties lang een bedrijf runnen. Dat levert veel interessante kennis op. Daaruit pik je die elementen die passen bij je eigen bedrijf. Voor Foreco was dat bijvoorbeeld het inschakelen van coaching. Dit gaf ons nieuwe inzichten en het houdt je scherp. Dat zorgde er ook voor dat we de bedrijfsvoering goed konden organiseren tijdens de lockdown en we met enkele aanpassingen prima konden doorwerken.’
Judith van Helvert, Associate Lector Expertisecentrum Familiebedrijven.
‘Het helpt ondernemers om overzicht te krijgen in de huidige situatie’, vervolgt van Helvert. ‘Dit is een steun in de rug, maar om de sector verder te professionaliseren is ook een cultuuromslag belangrijk. Veel familiebedrijven zijn intern gericht, maar juist bij een crisis zoals deze is het belangrijk dat je openstaat voor advies van buitenaf. Formeer een crisisteam. Breng kennis, kunde en ervaring bij elkaar. Dan sta je sterker en is de kans groter dat je goede beslissingen neemt in complexe situaties. Een raad van advies kan hierin ook een belangrijke rol spelen, want die wijst je op blinde vlekken in de organisatie en kan helpen deze op te lossen.’
Duurzaamheid en digitalisering
‘Blinde vlekken zijn bijvoorbeeld innovaties in duurzaamheid en digitalisering. We zien dat familiebedrijven hierin behoudender zijn. Maar deze ontwikkelingen zijn onomkeerbaar voor een vitale toekomst. Daarom heeft het Expertisecentrum samen met de provincie Overijssel en Kennispoort een project opgestart waarin familiebedrijven worden geholpen in deze transitie. Ondernemers worden gekoppeld aan coaches waarmee ze samen een plan maken om doelstellingen te behalen. De provincie Overijssel stelt vouchers beschikbaar zodat uitvoering ook op lange termijn gewaarborgd is.’
Eddy van Hijum
Gedeputeerde Eddy van Hijum is namens het Comité van de Regio’s (bestaande uit alle Europese steden en regio’s) aangesteld als speciaal adviseur en rapporteur voor het mkb voor de Europese Commissie. ‘Hij heeft voor Europese beleidsmakers een advies geformuleerd over hoe zij zo goed mogelijk het mkb in de regio kunnen ondersteunen. Eddy heeft ons gevraagd om hem te helpen bij het rapporteren. Wij zijn heel blij met deze samenwerking, want in deze middengroep zitten veel familiebedrijven. Dat Eddy als boegbeeld het belang van het mkb en familiebedrijven uitdraagt in Brussel is voor ons heel belangrijk.’ \
