reportage
reportage Jager en boer delen een gezamenlijke missie: de zorg voor de natuur. Toch hebben ze ook verschillende belangen. De boer heeft een bedrijf te runnen en de jager beheert op het land van de boer. Dat maakt de relatie tussen boer en jager (soms) kwetsbaar. Hoe gaan jagers en boeren met elkaar om?
‘We voelen elkaar gewoon goed aan’, zegt boer Huub van der Maat. Jager Wilco Blei knikt instemmend.
Jager & Boer Tekst en foto’s Oswin Schneeweisz
Groter kan het contrast bijna niet. Ingeklemd tussen snelweg en spoorbaan, aan de rand van Utrecht en in de schaduw van een toeristische trekpleister (Fort Vechten in Bunnik) ligt de boerderij van Huub van der Maat. De boomgaard hangt vol appels en kersen. Er zijn pruimen, peren en zelfs kiwi’s in een kas. Dan zijn er nog blaarkoppen, voedermaïs, grasland, een paardenpension, een stukje bos en vele bloemrijke akkerranden. Het is een explosie van biodiversiteit op de vierkante millimeter.
Z
Je moet als jager voortdurend feeling houden met wat er in de omgeving gebeurt
30
De Jager #10 - augustus 2017
elf spreekt boer Huub liever van ‘een traditioneel gemengd bedrijf in een modern jasje’. Hij kan enorm genieten van al het dierenspul dat hier rondloopt. Er is dan ook veel geïnvesteerd in rijk begroeide akkerranden en wildakkertjes. Huub van der Maat: ‘Het is een genot om hier weer patrijzen te zien lopen, maar schadebestrijding binnen zo’n intensief benut gebied stelt wel bijzondere eisen.’ Wilco Blei: ‘Je moet als jager voortdurend feeling houden met wat er in de omgeving gebeurt. Laatst was hier een trouwerij aan de gang. Dan past het niet om op de kraaien te gaan schieten en om negen uur gaat het paardenpension open. Dan stop ik dus met mijn werk, want ik wil niet het risico lopen dat een berijdster wordt afgeworpen omdat het paard schrikt van een schot.’ Huub van der Maat: ‘Wilco voelt dat soort zaken goed aan en daarom ben ik blij met hem als jager op het land. Hij beseft dat dit meer is dan een boerderij en dat je dus met allerlei situaties te maken kunt krijgen waar je rekening mee moet houden. Je moet ook communicatief sterk in je schoenen staan. We hebben hier op de boerderij De Nieuwe Slagmaat veel
publieksactiviteiten en de recreatiedruk in het gebied met veel fiets- en wandelpaden is hoog. Dan moet je er als boer op kunnen vertrouwen dat de jager weet waar hij mee bezig is. Verder vind ik het prettig dat hij zijn eigen plan trekt wat de schadebestrijding betreft. Hij is meer dan zomaar een jager die jacht pacht. Hij is ook min of meer ‘verantwoordelijk’ voor de schadebestrijding. Dat hebben we niet afgesproken. Dat is gewoon zo ontstaan.’ Wilco Blei: ‘Dat is typerend voor de manier waarop wij als jager en boer met elkaar omgaan. We hebben aan een half woord genoeg. We weten elkaar te vinden als het nodig is, maar het gaat allemaal heel ongedwongen. Hij hoeft mij ook eigenlijk nooit op te roepen, want ik ben hier al vaak aanwezig. Als ik aan kom rijden herkennen de kraaien mijn auto en vliegen snel een veldje verder.’ Huub: ‘Ik ben naast boer ook jager, maar ik kan onmogelijk de tijd investeren die Wilco in de schadebestrijding steekt. Ik loop hooguit eens in de twee weken met geweer over het land. De schade wordt hier vooral veroorzaakt door kraaien, kauwen, soms wat duiven, eksters en gaaien. Voor de eksters hebben we dit jaar een ontheffing gekregen.’
#10 - augustus 2017 De Jager
31
reportage
‘Mijn familie zit hier al generaties lang in de fruitteelt en het gekke is dat ik mij niet kan herinneren dat we vroeger, in de tijd van mijn vader en grootvader, zoveel schade hadden. Misschien omdat vroeger overal werd gejaagd en er minder natuurontwikkelingsgebieden waren. Nu grenzen we bijvoorbeeld aan een rustgebied waar de kraaien ongestoord hun nesten kunnen bouwen en jongen kunnen grootbrengen. Een andere belangrijke factor is het verdwijnen van de hoogstam-boomgaard. De laagstammen hebben de fruitteelt kwetsbaar gemaakt. Voor reeën is mijn boomgaard een waar paradijs. In de winter vreten ze de dikste loten van de takken en die hangen mooi op vreethoogte.’ Wilco: ‘Aanvankelijk had Jan die reeënschade niet eens in de gaten tot hij eens goed ging kijken. We hebben toen een raster van twee meter hoog rond de boomgaard geplaatst en wat bleek? Het geknabbel was goed voor twintig ton minder productie. Die schade hebben we toen wel gemeld, waardoor we dit jaar wat extra afschot kregen.’ Huub: ‘De meest schade
32
De Jager #10 - augustus 2017
van kraaien en eksters gebeurt hier later in het seizoen als het fruit gaat rijpen. Dan is Wilco ook extra vaak aanwezig om de druk erop te houden. Of ik alle schade meld? Nee, ik vrees dat ik zoals zoveel boeren het teveel gedoe vind.’ Wilco: ‘Ik snap dat best. Die boeren hebben het al zo druk en dat zijn nou eenmaal vaak geen computermensen. Maar het zou toch wel goed zijn, want als de provincie niet weet dat er schade is gaat men ook niets ondernemen.’ Huub: ‘Of de jager ons daarbij moet helpen? Eigenlijk vind ik van niet. Het is mijn schade. Mijn verantwoordelijkheid. Ik moet misschien toch mijn dochter maar eens lief aankijken. Zij heeft het bedrijf overgenomen en is een stuk handiger met computers.’ •
De meest schade van kraaien en eksters gebeurt hier later in het seizoen als het fruit gaat rijpen