interview
interview
Hij is een van de gezichten van vissend Nederland. Dankzij de populariteit van het televisie-programma Vis TV kennen veel mensen Marco Kraal, in het dagelijks leven editor bij Sportvisserij Nederland (ruim 524.000 leden) en in zijn vrije tijd regelmatig te vinden aan de waterkant. Wat kunnen jagers leren van de succesvolle aanpak van de man met de hengel?
‘Verkoop je boodschap, je hebt een goed verhaal!’ Tekst Eimer Wieldraaijer Foto’s Sander Boer / Sportvisserij Nederland
Je bent net terug van vakantie. Is dat een vakantie die zich voornamelijk heeft afgespeeld rond plassen en poelen? ‘Ik ben eerst een week gaan karperen in Frankrijk. Daarna een dagje naar huis en vervolgens drie weken met mijn gezin naar Zuid-Frankrijk. Fietsen. En vissen, niet te vergeten. Mijn vrouw beseft wat dat vissen voor me betekent. Het is een passie met soms obsessieve kantjes.’
MARCO KRAAL SPORTVISSERIJ NEDERLAND
8
De Jager #12 - september 2016
suprême bij jagen is het overhalen van de trekker, bij vissen is dat het ondergaan van de dobber, een plotselinge ruk aan de lijn gevolgd door het aanslaan. Bij vissen heb je dan nog de keus dat beest onbeschadigd terug te zetten. Bij jagen niet. Daar is geen weg terug.’
En je zoon? ‘Die vist niet, maar wil gaan jagen. Hij is zestien en koestert dat voornemen al vanaf zijn twaalfde. Hij heeft vier jaar gewerkt op een kinderboerderij, omdat hij gek is op dieren. “Hoe rijm je dat met jagen?” hield ik hem in het begin plagerig voor. Dan zei hij: “Ik hou van vlees eten, maar wil dat wel puur en eerlijk hebben”. Ik vind het mooi dat hij daar op die leeftijd al zo bewust mee bezig is.’ Zelf heb je niet de aandrang te gaan jagen? ‘Nee, al ben ik wel zo hypocriet dat ik graag wild eet. Ik ben jarenlang kandidaat-assistent op het snijpracticum biologie geweest. Samen met mijn zoon heb ik in het verleden wel eens een door vrienden geschoten ree ontweid. Duif, gans, eend, de hele mikmak heb ik onder het mes gehad. Net als mijn zoon vind ik dat wild puur en eerlijk vlees is, maar van zelf jagen is het nooit gekomen. Om eerlijk te zijn heeft mijn keuze ook te maken met hét kenmerkende verschil tussen jagen en vissen. Het moment
#12 - september 2016 De Jager
9
interview
interview
Je bent bekend geworden door Vis TV. Met dat programma bereiken jullie een groot publiek. Geldt dat ook voor de jeugd? Lopen jongeren nog warm voor de buitenactiviteit vissen? ‘Ja, gelukkig wel. Er wordt door de jeugd heel veel gevist. Het is “in”, in tegenstelling tot de tijd dat ik zelf zestien was. Ik had een coole brommer. Door die bromfiets lag ik vrij goed bij de meisjes op school, maar ik viste ook en was als de dood dat de meiden uit de klas mij zouden betrappen. Vissen was iets voor oude mannen. Daarom verstopte ik mijn brommer onder een camouflagenet en ging stiekem een eind verderop aan de waterkant zitten, want stel je voor dat die meiden mij met een hengel zouden zien. Tegenwoordig is dat heel anders. Bij Sportvisserij Nederland besteden we dan ook heel veel aandacht aan de jeugd. Zo hebben we onder andere een cursuspakket voor scholen en nemen we meer van dat soort initiatieven.’
Er zijn ook verklaarde tegenstanders van de sportvisserij. Hoe gaan jullie om met opponenten, zoals de Partij voor de Dieren? ‘Wij staan open voor dialoog, hebben niets te verbergen. Ons uitgangspunt is positief: wat levert de hengelsport de maatschappij op? Wat is het voordeel voor de mens, afgezet tegen het eventuele nadeel dat je als visser aan het dier berokkent? Dan slaat de weegschaal ontegenzeglijk door naar de hengelsport. Dankzij de sportvisserij is er in Nederland een gezonde visstand. Wij stimuleren maatregelen tegen overbevissing, vragen aandacht voor vistrappen. Inderdaad, dat doen we allemaal uit eigenbelang, maar eigenbelang is vaak het beste belang. Dat geldt voor jagers net zo goed. Zij hebben belang bij een gezonde wildstand.’ We leven in een verstedelijkt land. Velen hebben nog weinig weet van de natuur. ‘Met als risico dat het maatschappelijk draagvlak voor de natuur op termijn afkalft. Juist door mensen in contact te brengen met de natuur, door mensen te laten genieten, versterk je je verhaal, creëer je de nodige betrokkenheid.’
Hoe verklaar je de maatschappelijke omslag? ‘Ik zie het als volgt: vroeger stopte je met vissen op je dertiende of veertiende en na je pensioen pakte je de hengel weer op. Eind jaren zeventig, begin jaren tachtig kwam het indertijd moderne karpervissen uit Engeland overwaaien, dat gebruikmaakte van tentjes, elektronica, piepers, camouflagekleding, et cetera. Zeg maar: het outdoor-gebeuren. Dat spreekt de groep aan die daarvoor afhaakte. Het zijn namelijk vooral jongeren en jongvolwassenen die karpervissen. Dit effect straalt uit naar andere takken van vissen. Ook streetfishing is immens populair. Vissen in de stedelijke omgeving. Waar je ook kijkt – Groningen, Utrecht, Amsterdam – overal zie je jongeren binnen de bebouwde kom met een hengel bezig. Daar zijn we heel blij mee, want wie de jeugd heeft, heeft de toekomst.’
Hoe belangrijk is wetenschappelijk onderzoek voor de onderbouwing van jullie verhaal? ‘Zonder ons op de borst te kloppen, zeg ik: er is één instantie in dit land met kennis van zoetwatervis en dat is Sportvisserij Nederland. Wij hebben kennis van vis, en kennis is belangrijk. Daarom doen we zelf onderzoek, werken we samen of besteden het uit. We verzamelen data over visstanden, en noem maar op. Wat we nog meer willen doen, is onderzoek naar onze eigen achterban. Wat beweegt mensen om te vissen? Wie zijn die sportvissers? Wat willen ze precies? Hoe vissen ze? Om de grote groep vissers nog beter te bedienen, gaan we op zoek naar het antwoord op dergelijke vragen.’
Ik vind dat wild puur en eerlijk vlees is, maar van zelf jagen is het nooit gekomen
10
De Jager #12 - september 2016
Dankzij de sportvisserij is er in Nederland een gezonde visstand
Wat doen jullie aan biotoopverbetering? ‘Deze organisatie is grotendeels voortgekomen uit de gevoelde behoefte aan biotoopverbetering. Toen in de naoorlogse jaren de industrie opkwam en de landbouw intensiveerde, ging dat ten koste van de visstand. Ontzettend veel water werd organisch belast met desastreuze gevolgen voor de visstand. Daar kwam de overbevissing van de binnenwateren nog eens overheen, zodat binnen deze organisatie het bewustzijn groeide dat biotoopverbetering de hoogste prioriteit genoot. In de jaren zeventig werd er zodoende een monsternet opgezet, waarbij duizenden vrijwilligers het zuurstofgehalte van het water gingen bemonsteren. Glashard werd daarmee aangetoond hoe alarmerend de situatie was, met als gevolg dat de overheid versneld overging tot het invoeren van wettelijke maatregelen. Je kunt gerust zeggen dat de belangrijkste milieuwet er mede dankzij de hengelsport is gekomen. Daarna, in de jaren tachtig, hebben we hard ingezet op de eutrofiëring, ofwel de vergroting van de
voedselrijkdom in het water. Idem dito als het gaat om het bevorderen van de vismigratie, iets waar de Waterschappen sindsdien ook serieus werk van maken. Dat komt allemaal voort uit de grote betrokkenheid van de hengelsport.’ Wat is jullie standpunt inzake exoten? ‘Mijn ervaring: hoe invasiever een exoot, hoe sneller deze uitdooft. Uiteindelijk vindt elke exoot zijn plaats in het ecosysteem en veroorzaakt geen overlast meer. Alleen staat de periode die dat kost haaks op de door ons als mens gevoelde “politieke” werkelijkheid. Denk aan de muskusrat. Die moet bestreden worden omdat hij gevaar
#12 - september 2016 De Jager
11
interview
interview
Als visser en als jager ben je geen toeschouwer maar deelnemer
oplevert voor onze veiligheid. Bestrijd je de muskusrat niet, dan zal de populatie uiteindelijk toch afnemen, maar voordat het zover is, heeft het dier zo’n gigantische overlast veroorzaakt, dat dat onacceptabel is. Je wilt immers niet dat de dijken doorbreken en dat er mensen gaan verdrinken. Of denk aan de hoeveelheid ganzen in ons land. Sommigen zien daar geen probleem in, maar denken we er ook nog zo laconiek over als er straks vliegtuigen neerstorten? Dat realisme, dat gezonde verstand mis ik bij de Partij voor de Dieren.’ Verwacht je dat de wal het schip zal keren? ‘Het ganzenprobleem is jaren geleden al door de jagers voorspeld. Maar nu zitten we als samenleving met de gebakken peren. Damherten? Zelfde verhaal, en dat is nog een exoot ook, want het damhert verdrukt het ree. Met jagers heb ik wel eens discussie over de vos. Wat de vos is voor de jager, is de snoek voor de visser, zal ik maar zeggen. Wat mijn standpunt in die discussie is? Ik ben tegen de vossenjacht, omdat ik de vos een prachtig beest vind. De vos is een toppredator die zichzelf reguleert. Maar… als je tegen vossenjacht bent, moet je ook
12
De Jager #12 - september 2016
accepteren dat de weidevogelstand in polders met een noodgang achteruitgaat. En dat durven veel natuurjongens niet toe te geven. Ik woon zelf in de Eempolder. Sinds de vossenjacht gestopt is, is het aantal grutto’s daar zienderogen afgenomen. Ik heb daar geen probleem mee – ik zie liever een vos dan een grutto – maar wees wel eerlijk over oorzaak en gevolg.’ Wat ergert je met name? ‘Mijn grootste irritatie is deze: waarom kunnen we niet op basis van eerlijke argumenten, met loslaten van emoties en met respect voor elkaars standpunten een discussie voeren over de vraag waar we met ons allen in dit land op natuurgebied heen willen? Er is geen jager die alle beesten wil doodschieten, er is geen visser die alle vissen wil wegvangen. We hebben allemaal hetzelfde belang, en dat is een mooi schoon Nederland met een rijke gevarieerde natuur. Dan word ik – chargerend gezegd – moe van alle stadsmensen die niet gehinderd door enige kennis hun normen en waarden op mij projecteren. Daar ben ik niet van gediend.’
Je hebt toch niets te verbergen? Kom gewoon uit voor wat je doet
gaat, neem er afstand van en corrigeer die persoon. Wij hebben ook sportvissers die verkeerde dingen doen. Die mensen pakken we ondubbelzinnig aan. Maar gelukkig zijn er in Nederland een miljoen sportvissers die vooral belang hebben bij schoon water en een gezonde visstand.’
Is er in dit land sprake van een toegenomen acceptatie van de jacht? In die zin dat het grote publiek en de media meer en meer zijn gaan inzien dat beheer onvermijdelijk is? ‘In mijn optiek zal de jacht het niet zozeer redden door het beheeraspect te benadrukken. Dat kan in principe immers ook door professionele jagers gedaan worden, al werken die waarschijnlijk van negen tot vijf, dus dat wordt lastig. Uiteraard is beheer wel een aspect van de jacht, maar ik zou veel meer beklemtonen dat het gaat om oogsten uit de natuur, om de beleving van het jagen. Het plezier van buiten zijn. Laat zien hoe leuk jagen is. En hoe natuurlijk. Jagen is immers de enige manier om écht scharrelvlees op je bord te krijgen. Als je principieel bent en geen vegetariër, zou je moeten zeggen: het enige vlees dat ik eet, is geschoten wild. Tot mijn spijt heeft het dierenactivisme religieuze trekjes gekregen en dat vind ik even betreurenswaardig als eng.’
Wat kunnen de jagers leren van de vissers? ‘Ik heb niet de behoefte het vingertje te heffen, maar laat ik dit zeggen: wat ik vooral zou uitdragen, is het plezier in het buiten zijn. Verkoop je boodschap, je hebt een goed verhaal! En doe dat nog veel meer dan je nu al doet. Ik besef best dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan – een wapen laat zich immers moeilijker “verkopen” dan een hengel – maar als het gaat om de essentie, de beleving, dan is de hengelsport in hoge mate vergelijkbaar met de jacht. We vissen en we jagen om deel te nemen aan de natuur. Als visser en als jager ben je geen toeschouwer maar deelnemer. Je wordt je bewust dat je onderdeel bent van het ecosysteem. Dat is uniek!’ •
Stellen jagers zich te schuchter op? ‘Ik ben vaak in het veld. Fietsen, vogels kijken. En dan zie ik wel eens een paar jagers staan. Als ik op hen afloop, zie ik al van verre dat ze een afwerende houding aannemen. Het geweer wordt weggemoffeld, dat soort gedrag. Als ik langs hen loop en zeg: “Mooie haas, wat kost die?” zie je ze ontdooien. “Wil je die haas soms kopen?” vragen ze verbaasd. “Ja”, zeg ik dan, “want hazenpeper is het lekkerste wat er is”. Negen van de tien keer krijg ik die haas gratis mee, maar ik wil er maar mee zeggen dat de meeste jagers ervan uitgaan dat ik “anti” ben, dat ik ze wellicht zelfs de huid zal volschelden. Dat is dom. Je hebt toch niets te verbergen? Kom gewoon uit voor wat je doet. We leven in een tijd dat dankzij de nieuwe media niets onbelicht blijft. Speel daar op in. En als iemand uit jouw midden in de fout
#12 - september 2016 De Jager
13