reportage
reportage
Opening jachtseizoen
hoe ziet de wildstand eruit? Het jachtseizoen staat voor de deur. Maar hoe lopen de hazen in Utrecht en vliegen er nog eenden in Zuid-Holland? Tijd voor de jaarlijkse steekproef. Tekst Oswin Schneeweisz
V
ijftien oktober. Die dag staat roodomrand in menig jagersagenda. Dan begint immers het jachtseizoen en mag er weer gejaagd worden op haas, konijn, fazant, houtduif en wilde eend. Een moment waar men naar uitkijkt. Hoe is het gesteld met het kleinwild in de diverse provincies? Wat verwachten jagers van het komende jachtseizoen en welke ontwikkelingen signaleren ze in hun veld?
Utrecht
Foto: Robert-Jan Asselbergs
8
De Jager #13 - oktober 2017
In Utrecht, of beter gezegd in het Kromme Rijngebied, kijkt men met angst en beven naar de ontwikkelingen in de hazenpopulatie. ‘Ik maak mij grote zorgen’, zegt Dick Hertog. ‘Vorig jaar hebben we de hazen links laten liggen, omdat er te weinig zaten en ik verwacht dat ik dit jaar ook geen haas ga schieten. De gevolgen van de hazenpest zijn hier in het veld echt merkbaar. Laatst nog haalde ik twee zieke hazen uit het veld. Ik kon ze bij wijze van spreken zo oppakken. Ze waren op sterven na dood. Voordat de hazenpest hier uitbrak was dit een prachtig hazengebied. We schoten er zeker een stuk of vijftig per jaar. Nu ligt de hazenjacht
#13 - oktober 2017 De Jager
9
reportage
reportage toompjes gezien en dat betekent dat de jonge eenden hier in elk geval weinig last van predatie hebben en groot kunnen worden.’
Zuid-Holland
Foto: Erik de Jonge
Foto: Ad van Rooijen
De verwachting is dat het droge voorjaar een gunstige uitwerking heeft gehad op de eendenstand
10
De Jager #13 - oktober 2017
bijna volledig stil. De WBE hier heeft het goed opgepakt. Alle jagers zijn geadviseerd zeer behoedzaam te zijn. Natuurlijk zijn er altijd een paar die koning in eigen veld spelen, maar de meeste buurjagers slaan ook een jaartje over.’ Hertog is als muskusrattenbestrijder veel in het veld. Hij kent de provincie Utrecht op zijn duimpje. ‘De ganzenpopulatie neemt overduidelijk nog steeds niet af. Je merkt wel dat bestrijdingsacties, waarbij jagers vanaf de Lek bejagen en verjagen, enig effect sorteren, maar dat is vaak tijdelijk. Wat mij opvalt is dat ze nu op plekken zitten te broeden waar je ze anders nooit zag: pal tegen de bebouwde kom van Houten. Het is alsof ze door hebben dat het daar veiliger is dan in de weilanden bij de rivier.’ In zijn jachtveld tussen Werkhoven en Houten signaleert Hertog al jaren nauwelijks fazanten en dat geldt ook voor de patrijs. Wat wel zienderogen toeneemt zijn de dassen. ‘Dat gaat in rap tempo. Ze zitten in alle velden tot aan Schalkwijk toe. Dat zou je niet verwachten, want de vette rivierklei hier lijkt helemaal geen goede biotoop voor dassen.’ Van oudsher zitten in dit gebied weinig eenden. Hertog: ‘Die zitten vooral in de westelijke helft van de provincie, maar ik heb wel een aantal mooie
De berichten over de teruggang van de eendenpopulatie in ons land ten spijt, signaleert jager Ard-Jan van Huizen in Zuid-Holland veel jonge eenden. Van Huizen: ‘Die berichten hoor ik uit meer hoeken van de provincie. Ook zien we een sterke toename van de krakeend. Verder is de hazenstand redelijk en nemen de ganzen nog steeds in aantallen toe. Het gaat dan voornamelijk om nijlgans, maar ook de brandgans rukt (onder meer in de Hoeksche Waard) op. Vroeger werden er in dit gebied veel spruiten verbouwd, daar troffen we nog weleens fazanten aan, maar we zien een dalende trend in de fazantenstand.’ Van Huizen jaagt met zijn vader mee op een veldje van zo’n 50 hectare, ingeklemd tussen de snelweg, rivier en bebouwing. ‘Mijn vader jaagde hier vroeger al. Toen zat er nog van alles en waren de tableaus groot. Het is niet veel meer, maar we koesteren wat we hebben. De omgeving is erg veranderd met uitbreidingswijken van Barendrecht en recreatiegebieden. Het is al ettelijke malen voorgekomen dat passanten de politie belden omdat wij op de ganzen zaten. Tegenwoordig laten we het de politie dan ook vooraf weten als we op de ganzen gaan. Dat werkt goed. Opvallend is dat we hier tegenwoordig ook reeën hebben.’
Zelfs loonwerkers vragen ons waar al die jonge hazen opeens vandaan komen
Akkerranden hebben een grote aantrekkingskracht op talloze kleinwildsoorten. Bij voorkeur zijn ze minstens 20 meter breed om het predatoren niet al te gemakkelijk te maken
Friesland
In het Friese veenweidegebied woont en jaagt Steven Nijsingh in de omgeving van Heerenveen en ten westen van Gorredijk. Nijsingh: ‘Vroeger zat hier veel haas, maar de ruilverkaveling, het maaibeleid en de predatoren hebben desastreuze gevolgen gehad. Vorig jaar zijn we echter begonnen om samen met een boer een wildakker in te zaaien en langs de randen van een akker mochten we twee meter breed maïs laten staan. Dat is een groot succes. Het zit er vol met jonge hazen. En wij zijn niet de enigen die dat zeggen. Zelfs de loonwerkers komen naar ons toe en vragen ons waar al die jonge hazen toch opeens vandaan komen. Mijn indruk is dat de hazenstand zich hier dan ook weer wat aan het herstellen is. Nadat we het afgelopen jaar helemaal geen hazenjacht hebben georganiseerd, denk ik dat we nu wel weer voorzichtig een loopje kunnen gaan doen.’ Om de eendenpopulatie enigszins vooruit te helpen deden Nijsingh en zijn medejagers ook mee met het eendenkorvenproject van de Jagersvereniging. Nijsingh: ‘Een prachtig project,
Foto: Lonneke Wiggers
#13 - oktober 2017 De Jager
11
reportage
reportage mooi om te ervaren - dat de individuele jagers zich uit zichzelf beperkingen opleggen. Als we op een jachtdagje tien hazen schieten is het mooi geweest. Ook hanteren we de gulden regel: als je een haas hebt geschoten, neem je voor de volgende twee je pet af.’ Vergeleken met vorig jaar lijkt de hazenstand in zijn veld toch iets afgenomen. Bruggink: ‘Wat wil je ook met al die vossen en andere predatoren. We hebben hier het afgelopen jaar 150 vossen geschoten. Ik denk dat daardoor de stand zich wel weer een beetje aan het herstellen is, al moet je met dat soort conclusies heel voorzichtig zijn.’
Foto: Lonneke Wiggers
Zeeland
Soms is er geduld nodig: niet alle eendenkorven worden gelijk het eerste jaar door een broedende eend bezet
Als je maar op de juiste manier investeert, kun je de biodiversiteit positief beïnvloeden
12
De Jager #13 - oktober 2017
maar bij ons heeft het helaas nog weinig effect gehad. De eenden willen er niet in broeden. Maar we blijven het proberen, want de eendenstand kan het gebruiken. We hebben minder wilde eenden dan vorig jaar, maar je ziet daarentegen op sloten en plassen wel veel andere eendensoorten. Daarnaast is de das bezig met een opmars; hij zit nu zelfs al in de buurt van woonwijken. Dat heeft weer grote consequenties voor de wijze waarop we vossen kunnen bejagen. Het wordt steeds minder bouwjacht en steeds meer aanzitten.’
Gelderland
‘Het is niet best’, zegt Gert Bruggink als hij het over de wildstand in zijn veld bij Aalten heeft. ‘Alles loopt terug. Hazen, konijnen, fazanten, eenden en over de patrijs heb ik het maar niet. Aan de onderlinge samenwerking tussen de WBE’s in de Achterhoek ligt het niet. Die is prima. We zijn vorig jaar met alle buurtschappen begonnen met het inzaaien van overhoekjes voor de patrijzen. Dit jaar hebben we dat ook weer gedaan. Dat wordt een mooie traditie. We zullen komend jachtseizoen voorzichtig zijn met de hazen. De stand is redelijk, maar bij lange na niet wat het vroeger was. Je ziet dan - en dat vind ik zelf
‘Ook hier in Zeeland hebben we de vossen flink achter de broek gezeten, samen met alle jagers uit de regio’, zegt Joost Kunst uit Sint Philipsland. Kunst: ‘Ik heb de indruk dat dat heeft gewerkt. We hebben hier ook nog nooit zoveel eenden gezien. Ik heb nestjes van wel twaalf pullen ontdekt en ze worden ook nog allemaal groot. Gaat het slecht met de eenden? Nou, wij zien het hier echt niet. Net als vorig jaar neemt bij Kunst, op het kleinste eiland van Zeeland, ook de hazenstand toe. Kunst: ‘Dat is echt een trend van de laatste jaren, maar waarschijnlijk speelt het droge voorjaar ook een rol. We gaan ditmaal met zijn allen eenmaal op het haas en schieten slechts één haas per post. Net als vorig jaar weten ook de duiven Zeeland steeds vaker te vinden en lijken de aantallen fazanten ook iets toe te nemen. Wel vreest Kunst dat het groene subsidiebeleid van Brussel een averechts effect begint te krijgen. ‘Zodra er is geoogst, zaaien de boeren meteen groenbemester in. Dat geldt namelijk ook als vergroening. Voor het wild is dat echter niet goed, want alle oogstresten worden meteen ondergeploegd. Ik ben benieuwd wat voor effect dat in de toekomst heeft.’ Ook maakt hij zich zorgen om de reeënpopulatie die in Zeeland de pan uitgroeit, maar nog steeds niet beheerd mag worden. Kunst: ‘Het leidt tot veel ongelukken.’
Groningen
‘Hier is de stand van de wildsoorten al jaren heel stabiel’, zegt Martin van Steenwijk. Hij jaagt al vanaf zijn achttiende, vaak samen met zijn vader, op een veld van zo’n 250 hectare boven Delfzijl. Van Steenwijk: ‘Ten opzichte van vroeger is de hazenstand wel iets afgenomen, maar het is toch nog redelijk en stabiel. Eenden zie ik, ondanks de berichten over de afname van populaties, ook heel veel. We hebben hier aan de kust natuurlijk altijd al veel trekeenden. Het aantal standeenden leek iets gedaald, maar trekt nu toch weer goed
Eendenjacht op de stoppel is goeddeels verleden tijd. Meestal worden de oogstresten al snel ondergeploegd Foto: Robert-Jan Asselbergs
bij. Op mijn rondes door het veld heb ik erg veel pullen gezien. Wat je hier vroeger nooit zag waren ganzen, nu lijken - met name de grauwe ganzen - ook hier neergestreken.’ Er is in het veld van Van Steenwijk ook een andere opvallende verandering uit onverwachte hoek. Van Steenwijk: ‘De buurman heeft veertig hectare zonnepanelen neergezet. Ik ben erg benieuwd wat voor effect dat gaat hebben op de wildstand in ons veld. Het zou goed kunnen dat het bij ons daardoor wat drukker gaat worden. Het kan immers niet anders dan dat zo’n veld vol zonnepanelen een bepaald effect heeft op het gedrag van de dieren die daar leven. Daar gaan we het komend jachtseizoen dus eens extra op letten.’
Limburg
‘Als ik zie wat er hier allemaal aan kleinwild rondloopt gaat het een mooi jachtseizoen worden’, aldus Erik Frenken. Frenken jaagt in de buurt van Weert en op zijn veld is zeer intensief werk gemaakt van weidevogelbeheer en de bestrijding van vossen en kraaien. Frenken: ‘De boeren kunnen hier in het kader van weide vogelbescherming een soort pakketjes kopen. Des te later ze maaien, des te meer premie ze krijgen. Daarnaast mogen we tot 1 juli met
Foto: Erik de Jonge
Vossenbejaging is onontbeerlijk wil men bodembroeders behouden lichtbakken werken en bezoeken we de vossenbouwen met aardhonden. Twee- tot driemaal per week gaan we ‘s nachts met de lichtbak op pad. We organiseren met de afzonderlijke WBE’s in deze regio een gezamenlijke vossendag, zetten aardhonden in en zijn ook zeer actief op de kraaien. Al die maatregelen hebben een positief effect: Niet alleen voor de weidevogels, maar ook voor de hazen, de fazanten en de patrijzen. Ik zie hier kluchten lopen met wel 10 à 12 jongen en de hennen zijn al mooi op kleur. Natuurlijk scheelt het dat we hier een gebied hebben met zeer afwisselend agrarisch gebruik, maar voor mij is de prachtige wildstand vooral het bewijs dat je de biodiversiteit positief kunt beïnvloeden als je maar op de juiste manier investeert.’ •
#13 - oktober 2017 De Jager
13